M 4.2.6, DEFINTIEF CONCEPT T.B.V. SNIP3

RUIMTE VOOR DE RIVIER R PROJECTEN DIJKVERLEGGINGEN EGGINGEN CORTENOEVER EN VOORSTERKLEI EN EEN GEUL IN DE TICHELBEEKSEWAARD SNIP3 SENDE COTIVO OM NATUUR PASSENDE BEOORDELING NATUURBESCHERMINGSWET NATUURBE PROJECTEN IJSSELSPRONG NG BRUMMEN, VOORST, ZUTPHEN WATERSCHAP VELUWE SNIPCODES 4.2.1 T/M 4.2.6, 4.2.9 B.V. SNIP3 DEFINTIEF CONCEPT T.B.V.

24 oktober 2011 075773053:A - Vrijgegeven C03021.000023.0100

Ruimte voor de Rivier projecten dijkverleggingen Cortenoever en Voorsterklei en een geul in de Tichelbeeksewaard SNIP3 CoTiVo OM Natuur Passende Beoordeling Natuurbeschermingswet

Inhoud 1

2

Inleiding ____________________________________________________________________________________________ 5 1.1

Ruimte voor de rivier

1.2

Plan dijkverleggingen Cortenoever en Voorsterklei en geul Tichelbeeksewaard __ 5

1.3

Leeswijzer

_____________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

5 7

Doel en kader Cortenoever, Tichelbeeksewaard en Voorsterklei_______________________ 8 2.1

Drie doelstellingen dijkverleggingen Cortenoever en voorsterklei en geul Tichelbeeksewaaard _______________________________________________________________________ 8

2.2 3

4

5

Het planproces: van SNIP2a tot voorkeursontwerp ___________________________________ 9

Ontwikkeling tot definitief ontwerp (DO) 3.1

Cortenoever

3.2

Tichelbeeksewaard _______________________________________________________________________ 15

3.3

Voorsterklei

3.4

Proces in relatie tot natuurwetgeving __________________________________________________ 18

3.5

Overzicht maatregelen per gebied ______________________________________________________ 19

_______________________________________________________________________________ 17

4.1

Inleiding ___________________________________________________________________________________ 28

4.2

Gebruikte gegevens

4.3

Cortenoever

4.4

Tichelbeeksewaard _______________________________________________________________________ 33

4.5

Voorsterklei

______________________________________________________________________ 28

_______________________________________________________________________________ 29

_______________________________________________________________________________ 39

Wettelijk kader Natura 2000 ___________________________________________________________________ 42 Natuurbeschermingswet 1998 ___________________________________________________________ 42 5.1.1 5.2

5.3

7

_______________________________________________________________________________ 12

Huidige situatie __________________________________________________________________________________ 28

5.1

6

___________________________________________________ 12

Ontwerp- en aanwijzingsbesluiten

__________________________________________ 46

Natura 2000-gebied Uiterwaarden IJssel _______________________________________________ 47 5.2.1

Kenschets en gebiedsbeschrijving

___________________________________________ 48

5.2.2

Instandhoudingsdoelen _______________________________________________________ 48

Beoordelingskader ________________________________________________________________________ 52

Effectbeschrijving en beoordeling Natura 2000 ___________________________________________ 54 6.1

Inleiding ___________________________________________________________________________________ 54

6.2

Overzicht mogelijke effecten ____________________________________________________________ 59

6.3

Gevoeligheden voor effecten ____________________________________________________________ 63

6.4

Effectbeschrijving en beoordeling

______________________________________________________ 65

6.4.1

Cortenoever

6.4.2

Tichelbeeksewaard ____________________________________________________________ 68

____________________________________________________________________ 65

6.4.3

Cumulatie_______________________________________________________________________ 78

6.4.4

Voorsterklei_____________________________________________________________________ 83

Conclusies en randvoorwaarden

075773053:A - Vrijgegeven

____________________________________________________________ 86

ARCADIS

1


7.1

Overzicht effectbeoordeling _____________________________________________________________ 86

7.2

Randvoorwaarden ________________________________________________________________________ 87

7.3

Aanbevelingen ____________________________________________________________________________ 89

7.4

Vervolg procedure ________________________________________________________________________ 89

7.5

Onzekerheden en lacunes in kennis ____________________________________________________ 89

Bijlage 1

Geraadpleegde bronnen _______________________________________________________________ 90

Bijlage 2

Objectenkaarten ________________________________________________________________________ 92

Bijlage 3

Objectenboom __________________________________________________________________________ 94

Bijlage 4

Kaarten Cortenoever ___________________________________________________________________ 96

Bijlage 5

Kaarten Voorsterklei ___________________________________________________________________ 98

Bijlage 6

Kaart roeplocaties kwartelkoning ___________________________________________________100

Bijlage 7

Grondwaterrelatie Veluwe en IJssel

Bijlage 8

Begrenzing Natura 2000 ______________________________________________________________104

Bijlage 9

Instandhoudingsdoelstellingen Uiterwaarden IJssel

________________________________________________102

_____________________________ 106

Colofon _______________________________________________________________________________________________118


ARCADIS

2


Voorwoord Voor u ligt de Passende Beoordeling Natuurbeschermingswet 1998 (artikel 19d en 19j) voor de “Ruimte voor de Rivier maatregelen dijkverleggingen Cortenoever en Voorsterklei en een geul in de Tichelbeeksewaard” (verder: CoTiVo). Het rapport Passende Beoordeling Natuurbeschermingswet maakt deel uit van de rapporten van de planstudie CoTiVo in de SNIP-3 fase. In deze fase staat de verdere uitwerking en optimalisatie van de Variantkeuze uit de verkennende fase van de planstudie (de SNIP-2a fase) centraal. Daarbij is het doel te komen tot een ontwerp, waarin technische en landschappelijke aspecten, aandachtspunten van de staatssecretaris , omliggende projecten en de wensen van belanghebbenden samen komen. Hierbij is de haalbaarheid van het plan belangrijk: het plan moet uitvoerbaar, betaalbaar, vergunbaar en beheerbaar en te onderhouden zijn. De ontwikkeling in de tijd van het ontwerpproces, in de SNIP-3 fase en de daarbij behorende producten, is in onderstaande figuur weergegeven. De SNIP-3 fase eindigt met de projectbeslissing van de staatssecretaris. Deze beslissing markeert het einde van de planstudiefase en het begin van de realisatiefase. Voordat echt tot realisatie over kan worden gegaan, moeten ook het betreffende Bevoegd Gezag met het bestemmingsplan en de vergunningaanvragen kunnen instemmen. Afbeelding 1 Overzicht van producten voor de SNIP-3 fase


ARCADIS

3



ARCADIS

4


HOOFDSTUK

1.1

1

Inleiding

RUIMTE VOOR DE RIVIER

Aanleiding PLANOLOGISCHE

Het kabinet heeft in 2000 een standpunt voor de aanpak van hoogwater ingenomen, dat,

KERNBESLISSING

naar aanleiding van de klimatologische ontwikkelingen, in 2001 is bijgesteld. Door het

‘RUIMTE VOOR DE

parlement (Tweede en Eerste Kamer) is de Planologische Kernbeslissing Ruimte voor de

RIVIER’

Rivier (verder: PKB) vastgesteld. Het doel van deze PKB is om de bescherming tegen

- Bescherming uiterlijk

overstromingen bij de maatgevende hoogwaterafvoer (MHW) in de rivieren uiterlijk in 2015

2015 op wettelijk vereiste

op het wettelijk vereiste niveau te brengen. Daarnaast heeft het kabinet een

niveau

nevendoelstelling geformuleerd om met het maatregelenpakket ten behoeve van de

- Ruimtelijke kwaliteit

veiligheid tevens de ruimtelijke kwaliteit in het rivierengebied te verbeteren, en de huidige

verbeteren

functie in het rivierengebied te behouden.

PROGRAMMA ‘RUIMTE

Om de rivierverruiming te realiseren is door het Rijk het programma “Ruimte voor de

VOOR DE RIVIER’

Rivier” opgesteld. In de Planologische Kernbeslissing Ruimte voor de Rivier (verder: PKB)

- 39 maatregelen ter

zijn 39 maatregelen opgenomen die op korte termijn (2015) de bescherming tegen

bescherming tegen

overstromingen op het vereiste niveau moeten brengen. Tevens moet dit Basispakket uit de

overstromingen

PKB de ruimtelijke kwaliteit verbeteren. In de gemeenten Brummen en Voorst gaat het om de twee dijkverleggingen bij Cortenoever en Voorsterklei.

1.2

PLAN DIJKVERLEGGINGEN CORTENOEVER EN VOORSTERKLEI EN GEUL TICHELBEEKSEWAARD

OMGEVING ZUTPHEN

In de gemeenten Brummen en Voorst liggen 2 van de 39 maatregelen die aangewezen zijn in

- 2 van de 39 PKB

de PKB. Als maatregel is in de PKB gekozen voor het verleggen van de dijk bij Cortenoever

maatregelen

en Voorsterklei. In beide gebieden wordt een nieuwe primaire waterkering landinwaarts

- dijkverlegging

aangelegd zodat ruimte aan het rivierbed wordt toegevoegd voor de verwerking van

Voorsterklei en

hoogwaterafvoeren. Afbeelding 2 geeft het zoekgebied van de dijkverleggingen weer.

Cortenoever


ARCADIS

5


Afbeelding 2 Maatregelen in de PKB Ruimte voor de Rivier bij Zutphen voor de korte termijn

EXTRA MAATREGEL

In samenhang met de beide dijkverleggingen uit de PKB wordt in het kader van het project

- geul in

IJsselsprong Brummen-Voorst-Zutphen Brummen Zutphen ter hoogte van Zutphen aan de westzijde van de

Tichelbeeksewaard

IJssel uitwerking gegeven aan de planstudie voor een uiterwaardvergraving uiterwaardvergraving in de Tichelbeeksewaard. ACHTERGROND: BLAUWE ENVELOP VAN PROJECT “IJSSELSPRONG: ALLES IN 1 KEER” De twee dijkverleggingen en de geul in de Tichelbeeksewaard vormen de ‘Blauwe Envelop’ van de integrale gebiedsontwikkeling “IJsselsprong: alles in 1 keer” (verder: IJsselsprong). Dit plan is voor kennisgeving aangenomen door de gemeenteraden van Brummen, Voorst en Zutphen, het Algemeen Bestuur van het waterschap Veluwe en Gedeputeerde Staten van de provincie Gelderland in mei 2009 en vervolgens voorgelegd voorgelegd aan de Staatssecretaris. Het is ontstaan uit de mogelijkheid om een omwisselbesluit voor de omgeving Zutphen te bewerkstelligen. De regio verkreeg de mogelijkheid in de PKB om een alternatief plan aan te bieden. Naar aanleiding hiervan is door de gemeenteraden ge van Brummen, Voorst en Zutphen de intergemeentelijke structuurvisie (IGSV) “IJsselsprong: in 1 keer goed” (2008) vastgesteld, waarbij de PKB maatregelen voor de dijkverleggingen, de realisering van een geul bij Zutphen (Breed water) en het verwijderen verwijderen van de ruimtelijke reservering om De Hoven in Zutphen voor hoge waterstanden op lange termijn. “IJsselspong” zijn opgenomen. Naar aanleiding van de reactie van de Staatssecretaris in juli 2008, is de planstudie van de dijkverleggingen uit de PKB gecombineerd met de geul van de Tichelbeeksewaard om te bezien of daarmee de lange termijn maatregelen voor waterverruiming in de regio “in 1 keer goed” kunnen worden gerealiseerd. Het project IJsselsprong “In 1 keer goed” bestaat uit vier enveloppen: - De Blauwe Enveloppe omvat de maatregelen die nodig zijn in het kader van Ruimte voor de Rivier en de geul in de Tichelbeeksewaard;. - De Rode Enveloppe-opgave Enveloppe opgave betreft een woningbouwontwikkeling van ongeveer 3.000 woningen; - De Grijze Enveloppe betreft de realisering van rondwegen dan wel het treffen van oplossingen voor infrastructurele problemen; - De Groene Enveloppe bevat plannen in het kader van natuur en landschap


ARCADIS

6


1.3

LEESWIJZER Onderdeel van het projectontwerp voor de dijkverleggingen bij Cortenoever en Voorsterklei en de geul in de Tichelbeeksewaard is het opstellen van de Passende Beoordeling Natuurbeschermingswet voor het in te richten gebied. Een Passende Beoordeling dient uitgevoerd te worden omdat significant negatieve effecten niet op voorhand uitgesloten kunnen worden, omdat de werkzaamheden gedeeltelijk in Natura 2000-gebied Uiterwaarden IJssel plaatsvinden. Dit rapport bespreekt in hoofdstuk 1 de achtergrond en in hoofdstuk 2 de essentie van het project CoTiVo. Vanaf hoofdstuk 3 begint het deel dat alleen geldt voor het voorliggende Passende Beoordeling Natuurbeschermingswet. Lezers die alleen geïnteresseerd zijn in de specifieke hoofdstukken kunnen het beste beginnen bij hoofdstuk 3. In hoofdstuk 3 wordt ingegaan op de relevante maatregelen in de gebieden en is een inrichtingsschets opgenomen. Omdat de maatregelen grotendeels buiten Natura 2000gebied zijn gepland wordt per maatregel aangegeven of er invloed kan zijn op Natura 2000gebied. Hierbij is rekening gehouden met externe werking. In hoofdstuk 4 wordt ingegaan op de huidige situatie van de gebieden waarbij nadrukkelijk aandacht wordt gegeven aan Natura 2000 waarden. Hoofdstuk 5 behandelt het wettelijke kader en de instandhoudingsdoelstellingen. Vervolgens worden in hoofdstuk 6 de effecten op de instandhoudingsdoelstellingen beschreven en beoordeeld. Hoofdstuk 7 geeft een overzicht van de resultaten. Terminologieën voorliggend rapport Omdat de maatregelen per gebied verschillen is de officiële benaming van het project: “Ruimte voor de Rivier projecten dijkverleggingen bij Cortenoever en Voorsterklei en een geul in de Tichelbeeksewaard”. Voor de leesbaarheid van het rapport is verder de projectnaam gebaseerd op de geografische ligging (Cortenoever, Tichelbeeksewaard en Voorsterklei) en afgekort tot CoTiVo. Binnen Natura 2000 wordt gesproken over foeragerende ganzen en voldoende ruimte voor foeragerende ganzen. In Natura 2000 moet voldoende ganzenfoerageergebied aanwezig zijn om het instandhoudingsdoel te kunnen herbergen; dit wordt de draagkracht van een gebied genoemd. In het ganzenfoerageergebied (of wel gebieden waarop ganzen foerageren) binnen de Natura 2000 begrenzingen krijgen grondeigenaren geen schadevergoeding voor vernieling van landbouwgewassen, tenzij dit gebied ook is aangemerkt als ganzengebied of ganzenfoerageergebied in het kader van provinciaal beleid. De betekenis van de term ganzengebied of ganzenfoerageergebied verschilt per wettelijk kader: 

In het kader van Natura 2000 worden deze termen gebruikt om gebieden te benoemen waar ganzen foerageren;



In het kader van het provinciaal beleid wordt deze term gebruikt om gronden aan te duiden die in aanmerking komen voor een schadevergoeding aan landbouwgewassen veroorzaakt door foeragerende ganzen.


ARCADIS

7


HOOFDSTUK

2

Doel en kader Cortenoever, Tichelbeeksewaard en Voorsterklei

2.1

DRIE DOELSTELLINGEN DIJKVERLEGGINGEN CORTENOEVER EN VOORSTERKLEI EN GEUL TICHELBEEKSEWAAARD

DOELSTELLING 1:

Veiligheid

TAAKSTELLING

Dijkverlegging Cortenoever en Voorsterklei

DIJKVERLEGGINGEN

Waterschap Veluwe heeft opdracht de landelijke PKB doelstelling regionaal uit te werken

CORTENOEVER EN

voor een aantal projecten. In het kader van de PKB geldt het landinwaarts verleggen van de

VOORSTERKLEI

IJsseldijk als uitgangspunt voor project “dijkverleggingen Cortenoever en Voorsterklei”. Doelstelling van het project dijkverleggingen Cortenoever en Voorsterklei is het verleggen van de huidige dijk langs de IJssel op een zodanige wijze dat een verlaging van de maatgevende hoogwaterstand wordt gerealiseerd: 

Bij Cortenoever (tussen km 917,9 – 918,8) van tenminste 35 cm volgens PKB-taakstelling respectievelijk 31 cm volgens PDR- werktaakstelling.



Bij Voorsterklei (tussen km 929,1 – 930,1) van tenminste 29 cm volgens PKB-taakstelling respectievelijk 26 cm volgens PDR-werktaakstelling.

TICHELBEEKSEWAARD

Geul in de Tichelbeeksewaard

Taakstelling: 12 cm

De geul in de Tichelbeeksewaard is voortgekomen uit het project IJsselsprong “in 1 keer

Anticiperen op verwachte

goed”, opdat de gebiedsontwikkeling kan plaatsvinden en de ruimtelijke reservering vanuit

ontwikkelingen lange

de PKB om De Hoven wordt opgeheven. Aan de geul is de concrete taakstelling

termijn

meegegeven: verlaging van de maatgevende hoogwaterstand (MHW) met 12 cm. De geul heeft een aanmerkelijk waterstandverlagend effect nabij Zutphen. Met deze extra verlaging wordt geanticipeerd op de verwachte verdere toename van de maatgevende rivierafvoeren in de toekomst. Hiermee wordt invulling gegeven aan de wens van het kabinet, geadviseerd door de commissie Veerman en geformuleerd in het Nationaal Waterplan, om waar mogelijk te anticiperen op de verwachte ontwikkelingen op lange termijn. ACHTERGROND: LANGE TERMIJN OPGAVE PKB RUIMTELIJKE RESERVERING In de PKB is voor de lange termijn een ruimtelijke reservering rondom De Hoven opgenomen. Vanuit het oogpunt van integrale gebiedsontwikkeling is met project “IJsselsprong” een alternatief voor deze lange termijn reservering voorgesteld. Het alternatief is een geul in de Tichelbeeksewaard. De staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu laat onderzoeken of de geul in de Tichelbeeksewaard voldoende robuust is voor de lange termijnopgave van de PKB. De staatssecretaris zal aan het eind 075773053:A - Vrijgegeven

ARCADIS

8


van de planstudie, op grond van de resultaten van het onderzoek, een besluit nemen over 1) of de geul voldoende robuust is voor de lange termijn, en 2) daaraan gekoppeld het al of niet opheffen van de ruimtelijke reservering rondom De Hoven.

Ruimtelijke kwaliteit IJSSELLANDSCHAP

Er wordt veel waarde gehecht aan het gevarieerde en kleinschalige karakter van het

Gevarieerd en kleinschalig

IJssellandschap. Dit is het resultaat van het eeuwenlange samenspel tussen drie lagen die in het landschap herkenbaar zijn: het natuurlandschap, het cultuurlandschap en het stedelijk netwerk.

DOELSTELLING 2:

Doelstelling voor de dijkverleggingen en geul is dan ook het verbeteren danwel het behoud

BEHOUD RUIMTELIJKE

van ruimtelijke kwaliteit. In de nabije toekomst zullen verschillende geplande maatregelen

KWALITEIT

meer of minder ingrijpende gevolgen hebben voor het landschap van de IJssel. Daarom zal de locatie en de vormgeving van die maatregelen met de nodige zorgvuldigheid moeten gebeuren. Dat geldt met name voor de dijkverleggingen bij Cortenoever en Voorsterklei. Indien vergravingen in het nieuwe buitendijkse gebied nodig zijn, verdient het de voorkeur deze zoveel mogelijk te beperken en bovendien zoveel mogelijk te laten aansluiten op het huidige reliëf in het landschap. Behoud huidige functie

DOELSTELLING 3:

In de eerste plaats is voor de dijkverleggingen in de PKB opgenomen dat het

BEHOUD HUIDIGE

landbouwkundig gebruik van de gebieden Cortenoever en Voorsterklei gehandhaafd moet

FUNCTIE

kunnen blijven.

RANDVOORWAARDE:

De PKB gaat er vanuit dat de nieuwe buitendijkse gebieden van Cortenoever en Voorst

Voortzetting landbouw:

jaarlijks overstromen. Voortgezette landbouw vereist, zo blijkt uit reeds uitgevoerd

niet vaker dan 1x per 10

onderzoek door het Landbouw Economisch Instituut (LEI), dat het gebied niet vaker dan

jaar overstromen

gemiddeld eens in de 10 jaar overstroomt. Continuïteit én ontwikkeling van het

Voortzetting én

landbouwkundig gebruik vereist, zo blijkt uit hetzelfde onderzoek, dat het gebied niet vaker

ontwikkeling: niet vaker

dan gemiddeld eens in de 25 jaar overstroomt.

dan 1x per 25 jaar overstromen

2.2

HET PLANPROCES: VAN SNIP2A TOT VOORKEURSONTWERP

VAN SNIP2A NAAR

In december 2009 heeft de staatssecretaris (I&M) voor de drie deelgebieden de SNIP2A-

ONTWERP 1 EN 2

variantkeuze vastgesteld. Bij het benoemen van de SNIP2A-Variantkeuze heeft de staatssecretaris in de brief d.d. 21 december 2009 tevens wensen en aanbevelingen voor nadere uitwerking van de maatregelen benoemd. Op basis hiervan is door het waterschap Veluwe een gebiedsproces opgestart, waarbij de bewoners, gebruikers, eigenaren en belangengroepen in het gebied intensief zijn betrokken. In het gebiedsproces is de basis gelegd voor de voorkeursontwerpen1.

De dijkverlegging bij Cortenoever en Voorsterklei wordt uitgevoerd conform het Spelregelkader Natte

1

Infrastructuurprojecten (SNIP). Er worden standaard binnen de SNIP-procedure drie fasen (verkenningen-, planstudie- en realisatiefase) onderscheiden en daarmee samenhangend zeven 075773053:A - Vrijgegeven

ARCADIS

9


In de periode tussen maart en juni 2010 zijn, mede op basis van het advies van de staatssecretaris, twee ontwerpen per gebied ontwikkeld: Ontwerp 1 en Ontwerp 2. De verfijning van -en aanpassingen op de Variantkeuze zijn met name ingegeven door de thema’s natuur, landschap en landbouw en een effectbeoordeling vanuit de rivierkundige taakstelling. Daarnaast is rekening gehouden met wensen uit de omgeving. Deze ontwerpen zijn in de vorm van informatiebrochures en wensen-, advies- en informatiebijeenkomsten naar buiten gebracht. VAN ONTWERP 1 EN 2

Mede op basis van deze bijeenkomsten die zijn gehouden met de omgeving heeft

NAAR EEN VOORLOPIG

waterschap Veluwe, in overleg met de publieke partners van het project IJsselsprong, in juli

VOORKEURSONTWERP

2010 per locatie een voorlopig voorkeursontwerp (VKO) gekozen: 

Cortenoever: Ontwerp 1, kades buitenom.



Tichelbeeksewaard: Ontwerp 1, nieuwe natuur met elementen van agrarisch natuurbeheer.



Voorsterklei: Ontwerp 2, ander dijktracé en behoud Wellenberg.

De VKO’s zijn, als VKO 1, DO1, VKO 2 en DO 2, in de periode tot mei 2011 geoptimaliseerd. In Afbeelding 3 staat welke stappen daarbij zijn genomen.

beslismomenten. De planstudiefase bestaat uit het de Variantkeuze (SNIP2A) en het Projectbesluit (SNIP3) van de staatssecretaris. 075773053:A - Vrijgegeven

ARCADIS

10


Afbeelding 3 Van SNIP2A-Variantkeuze tot een SNIP3 Projectbesluit

Op basis van de milieueffecten van het DO (in Afbeelding 3, het DO 2), die in het Milieueffectrapport (MER) aan de orde komen, en de bijbehorende technische achtergrond¬documenten (waaronder voorliggend rapport) wordt gevraagd aan de staatssecretaris om het Projectbesluit SNIP3 te nemen. Dit markeert het einde van de SNIP planstudiefase, en het begin van de realisatiefase. Het Projectbesluit wordt planologisch verankerd in bestemmingsplannen en in verschillende door Bevoegd Gezag te nemen besluiten (Natuurbeschermingswet, Ontgrondingenwet, Waterwet etc.). De uitvoering van de gekozen maatregelen wordt voor 2015 uitgevoerd.


ARCADIS

11


HOOFDSTUK

3

Ontwikkeling tot definitief ontwerp (DO)

3.1

CORTENOEVER Inrichting Het DO is per gebied in een hoog detailniveau weergeven in de Objectenkaart (bijlage 2). De invulling van alle objecten staat in de bijbehorende Objectenkaart (bijlage 2). Afbeelding 4 geeft het uiteindelijke beeld voor Cortenoever weer. Hieronder zijn de belangrijkste kenmerken van het DO opgesomd. 

De hoogte van de nieuwe bandijk varieert van 10,2 tot 10.8 meter +NAP;



Met flauwe taluds (1:10 tot 1:30) is de dijk landschappelijk ingepast;



Rondom de RWZI komt een nieuwe ringdijk (10,8 m +NAP) met aan de noordelijke zijde een op en afrit;



De uitstroomdrempel ligt op 8,55 tot 8,46 m + NAP, de 1e instroomdrempel loopt van 9.00 tot 8,94 m +NAP en de 2e instroomopening loopt van 8,88 tot 8,85 m + NAP voor een overstromingsfrequentie van eens in de 25 jaar;



De rechter in- en de uitstroomdrempel worden versmald tot een kruin van 5m, De linker instroomdrempel wordt versmald tot een kruin van 7,8m. Ze worden bekleed met een steenbestorting en/of erosieklasse-1-klei afgedekt met geschikte grond voor landschappelijke- en ecologische doelstellingen;



Achter de westelijke instroomdrempel wordt het maaiveld vergraven volgens een ‘reliefinspirerend’ patroon met een maximale vergraving van ca. 449.000 m3 in een oppervlak van ca. 34 ha. In het noorden wordt rond de al aanwezige watergangen vergraven. Het gaat om een oppervlakte van ca. 6,5 ha en een grondverzet van ca. 67.000m3. Deze vergravingen kennen een gemiddelde diepte van 1,5m tot 2m met een maximale diepte van 2,4m;



Er worden 7 agrarische bedrijven en 1 ander bedrijf geamoveerd inclusief bedrijfswoningen. Daarnaast zijn er 4 agrarische bedrijven waarvan de functie veranderd. Van de overige woningen binnen Cortenoever zullen er 9 moeten verdwijnen. De woningen in het gebied kunnen, afhankelijk van uitkomsten van onderzoek, maatwerkoplossingen voor schadebeperking bij de woningen en/of tuin of erf krijgen.



Er komen nieuwe watergangen in het nieuwe buitendijkse gebied, de huidige watergangen worden niet aangepast. Er komt een permanent gemaal voor regulier waterbeheer dat ook zorgt voor het leegpompen van het gebied na een hoogwatersituatie;



Er liggen twee ontsluitingswegen in het gebied: Holthuizerweg en de Piepenbeltweg;


ARCADIS

12




De ondergrondse infrastructuur wordt verlegd;



Er komen geen bomen en/of nieuwe fiets- en voetpaden op de bestaande dijken;



Er komen geen nieuwe wandelpaden in het gebied;



Het Plangebied Cortenoever is circa 305 hectare groot. Daarvan is op circa 9 hectare (ca 3 %) geen landbouw meer mogelijk vanwege aanleg dijk en diepe vergraving noord. Een oppervlakte van circa 44 hectare (ca 14 %) is beperkt agrarisch gebruik mogelijk (landschapsberm ca 10 ha en ondiepe vergraving west ca 34 ha). Een oppervlakte van circa 252 hectare (ca 83 %) is voortzetting van agrarisch gebruik mogelijk.

Gebruik Het gebied blijft de huidige agrarische gebruiksfunctie behouden. Echter, ter plaatse van de te vergraven gebieden wordt het agrarisch grondgebruikbeperkt vanwege een te hoog grondwaterregime in de winter.


ARCADIS

13


Afbeelding 4 DO Cortenoever


ARCADIS

14


3.2

TICHELBEEKSEWAARD Inrichting Het DO is per gebied in een hoog detailniveau weergeven in de Objectenkaart (bijlage 2). De invulling van alle objecten staat in de bijbehorende Objectenkaart (bijlage 2). Afbeelding 5 geeft het uiteindelijke beeld voor de Tichelbeeksewaard weer. Onder de afbeelding zijn de belangrijkste kenmerken van het DO opgesomd. 

Er komen 3 duikers bij de uitstroom- en 1 duiker bij de instroomopening. Bij een waterafvoer van de IJssel stroomt de geul mee met een hoeveelheid van 3% van het IJsseldebiet;



De geul is 3,5 tot 4,5 meter diep en circa 25m (zuid) tot circa 120 m (noord) breed.



De Oekensebeek wordt teruggelegd naar haar oorspronkelijke loop en krijgt een cascadestuw met vaste overlaat;



Het huidige verharde onderhoudspad verdwijnt. Er komen twee lussen van deels onverharde en verharde wandelpaden met over de geul een houten voetgangersbrug en een voetgangersveer evenwijdig aan de stadsbrug;



De zomerkade in het noorden wordt doorgetrokken tot aan de brug over de IJssel. Op de zomerkade komt een onderhoudspad vanaf het noorden tot net voorbij de voetgangersbrug;



De ondergrondse infrastructuur wordt verlegd.

Gebruik Het noordelijk deel ter hoogte van Noorderhaven - Vispoorthaven krijgt een stedelijke uitloopfunctie. In het zuidelijk deel blijft de nadruk liggen op een combinatie van landbouw en natuur.


ARCADIS

15


Afbeelding 5 DO Tichelbeeksewaard


ARCADIS

16


3.3

VOORSTERKLEI Inrichting Het DO is per gebied in een hoog detailniveau weergeven in de Objectenkaart (bijlage 2). De invulling van alle objecten staat in de bijbehorende Objectenkaart (bijlage 2). Afbeelding 6 geeft het uiteindelijke beeld voor Voorsterklei weer. Hieronder zijn de belangrijkste kenmerken van het DO opgesomd. 

De hoogte van de nieuwe bandijk varieert van 9,1 tot 9,5 m + NAP;



Met flauwe taluds (1:10 tot 1:30) is de dijk landschappelijk ingepast;



De uitstroomdrempel ligt op 7,66 tot 7,61 m + NAP, de instroomdrempel op 7,87 tot 7,74 m + NAP voor een overstromingsfrequentie van eens in de 25 jaar;



De in- en uitstroomdrempels worden versmald tot een kruin van 5m. Ze worden bekleed met een steenbestorting en/of erosieklasse-1-klei afgedekt met geschikte grond voor landschappelijke- en ecologische doelstellingen;



Achter de instroomdrempels wordt het maaiveld vergraven waarbij ca. 306.000 m3 grond wordt verwijderd over een oppervlak van ca. 23,3ha. Er worden twee strangen gecreëerd met de bodem op 2,5 m +NAP. In deze strangen staat permanent water, het waterpeil hierin fluctueert met de IJssel en grondwatersysteem;



Er worden 4 woningen, 1 agrarisch bedrijf met levende have en enkele schuren bij een agrarisch bedrijf (zuidwestelijk Voorsterklei) geamoveerd. Hierbij is het voor een locatie aan de Dovenkampseweg niet nodig het gehele perceel te amoveren. Alleen voor enkele bijgebouwen. De woningen in het gebied kunnen, afhankelijk van uitkomsten van onderzoek, maatwerkoplossingen voor schadebeperking bij de woningen en/of tuin of erf krijgen;



Er komen nieuwe watergangen in het nieuwe buitendijkse gebied, de huidige watergangen blijven in principe zoals deze thans zijn gedimensioneerd. Er komt een permanent gemaal voor regulier waterbeheer dat mede zorgt voor het leegpompen van het gebied na een hoogwatersituatie;



Er ligt een nieuwe oost-west gelegen ontsluitingsweg in het gebied voor de twee woningen en De Wellenberg, deze weg volgt deels het tracé van een bestaand kavelpad in de noordelijke helft van het gebied;



Een calamiteiten ontsluiting loopt via de instroom;



De ondergrondse infrastructuur wordt verlegd. Daarnaast wordt de TenneT bovengrondse hoogspanningsmast aangepast aan de overstromingssituatie;



Het Plangebied Voorsterklei is circa 215 hectare groot. Daarvan is op circa 20 hectare (ca 10 %) geen landbouw meer mogelijk vanwege aanleg dijk en diepe vergraving (strangen). Een oppervlakte van circa 20 hectare (ca 10 %) is beperkt agrarisch gebruik mogelijk (landschapsberm ca 6 ha en ondiepe vergraving west ca 14 ha). Een oppervlakte van circa 175 hectare (ca 80 %) is voortzetting van agrarisch gebruik mogelijk.

Gebruik Het gebied blijft de huidige agrarische gebruiksfunctie behouden. Echter, ter plaatse van de te vergraven gebieden wordt het agrarisch grondgebruikbeperkt vanwege een te hoog grondwaterregime in de winter. De strangen zijn niet meer bruikbaar als agrarisch gebied, hier staat permanent water in.


ARCADIS

17


Afbeelding 6 DO Voorsterklei

3.4

PROCES IN RELATIE TOT NATUURWETGEVING Bij de bovengenoemde processtappen voor het tot stand komen van het DO is toetsing aan de kaders vanuit natuurwetgeving, waaronder Natura 2000 telkens meegenomen. Vooral voor de totstandkoming van het DO in de Tichelbeeksewaard was dit van belang om te voorkomen dat er maatregelen in het DO werden opgenomen die op een later moment strijdig bleken met Natura 2000 doelen. In iedere werkstap zijn de risico’s met betrekking tot Natura 2000 in beeld gebracht en heeft afstemming binnen het ontwerp plaatsgevonden. Dit heeft er bijvoorbeeld toe geleid dat de recreatieve druk is afgestemd op de Natura2000 075773053:A - Vrijgegeven

ARCADIS

18


doelen. Daarnaast is ook het uitvoeringsplan zorgvuldig afgestemd met natuurwetgeving kaders, waardoor schade tijdens de uitvoering zo veel mogelijk wordt voorkomen.

3.5

OVERZICHT MAATREGELEN PER GEBIED In onderstaande tabellen zijn de maatregelen per deelgebied verder uitgewerkt en is aangegeven of er mogelijk invloed is op het Natura 2000-gebied. In onderstaande afbeelding is de inrichtingsschets van het gebied weergegeven. De onderdelen die géén invloed hebben op het Natura 2000-gebied worden verder niet meegenomen in de toetsing. Bestaande situaties die niet veranderen door het plan worden niet meegenomen in de passende beoordeling. Veel onderdelen van het plan Cortenoever en Voorsterklei worden uitgevoerd buiten de begrenzing van het Natura 2000-gebied Uiterwaarden IJssel en hebben geen uitstralend effect in het Natura 2000-gebied, bijvoorbeeld de sloop van gebouwen of wegen. Deze onderdelen hebben dus geen invloed op het Natura 2000-gebied. De afstand van Cortenoever, Tichelbeeksewaard en Voorsterklei tot de Natura 2000gebieden Landgoederen Brummen en Veluwe zijn te groot om te spreken over effecten als gevolg van externe werking. Uitzondering daarop zijn stikstofdepositie voor de Landgoederen Brummen in relatie tot Cortenoever en grondwaterstromingen in relatie tot de nevengeul in de Tichelbeeksewaard. Deze twee onderdelen zijn meegenomen in de toetsing. Voor stikstofdepositie Landgoederen Brummen zie mer bestemmingsplan buitengebied en voor grondwater in relatie tot de Veluwe bijlage 7. De uitvoering van de maatregelen kan wel effecten met zich meebrengen, daarom zijn in de tabel ook uitvoeringsonderdelen opgenomen, zoals het vervoer van materiaal en de aanleg van loswallen. Tijdens de ontwerpsessies zijn enkele ontwerponderdelen, namelijk toestaan of uitbreiden recreatie en bomenrij op de bandijk bij Cortenoever en Voorsterklei, onderzocht. Deze ontwerponderdelen zijn in de MER getoetst aan de kaders van de Natuurbeschermingswet. De conclusie van deze toetsing was dat het niet mogelijk is om deze ontwerponderdelen te realiseren met inachtneming van de juiste vereisten van de NB-wet. Deze ontwerponderdelen behoren niet tot het DO en komen niet terug in deze Passende Beoordeling. Het gevolg van de verwijdering van woningen op basis van provinciaal en gemeentelijk beleid, is dat er binnen het project, geen nieuwe woningen in het buitendijks of binnendijks gebied ontstaan. Betrokkenen kunnen op basis van de schadevergoeding een bestaande woning of woonbestemming kopen. Voor agrarische bedrijven is het gevolg, dat in principe herplaatsing binnendijks in of buiten de gemeente mogelijk is. Het opnemen van nieuwe locaties voor agrarische bedrijven is geen onderdeel van het DO en maakt hierdoor geen onderdeel uit van deze passende beoordeling.

Korte beschrijving van de maatregelen In- en uitstroomopening Cortenoever en Voorsterklei ; Van de huidige bandijk wordt de top van de dijk verlaagd. Het buitendijkse talud blijft vanaf de nieuwe drempel intact. De nieuwe top van de dijk en het binnendijkse talud


ARCADIS

19


worden verstevigd met stortsteen. Op de nieuwe top wordt een onderhoudspad aangelegd met grasbeton.In de dijk wordt een uitstroomvoorziening, bijvoorbeeld een gemaal, aangelegd. Door ligging in het Natura 2000 Uiterwaarden IJssel zijn effecten mogelijk. Vergravingen Cortenoever en Voorsterklei Deze vergravingen vinden binnendijks plaats. Een deel van de grond wordt gebruikt voor de nieuwe bandijk. De overtollige grond wordt afgevoerd. Door ligging buiten het Natura 2000-gebied Uiterwaarden IJssel zijn effecten niet mogelijk. Nieuwe bandijk Cortenoever en Voorsterklei De nieuwe dijk wordt binnendijks aangelegd. Een deel van de grond komt uit de binnendijkse vergravingen. Specifieke grondsoorten die niet voorhanden zijn, worden binnendijks aangevoerd. Door ligging buiten het Natura 2000-gebied Uiterwaarden IJssel zijn effecten niet mogelijk. Graven uitvliet Cortenoever en Voorsterklei Voor de afvoer van overtollig water wordt, met behulp van een gemaal , aan de noordzijde van beide gebieden een uitvliet gegraven in de uiterwaard, dat aansluit op de huidige afvoerwatergangen richting de IJssel. Uitgangspunt bij de locatiekeuze van de uitvliet is dat deze niet komt te liggen op (potentiële) habitattypen of (potentiële) verblijfplaatsen van habitatsoorten. De uitvliet van Cortenoever is niet vrij optrekbaar voor vissen vanuit de uiterwaard/IJssel om de populatie kamsalamander in het gebied te beschermen. Door ligging in het Natura 2000 Uiterwaarden IJssel zijn effecten mogelijk. Verwijderen wegen, leidingen, kabels, gebouwen Cortenoever en Voorsterklei Binnendijks liggen allerlei objecten die verwijderd of verlegd worden. Het vrijgekomen materiaal wordt afgevoerd als hergebruik in het plan niet mogelijk is. Door ligging buiten het Natura 2000-gebied Uiterwaarden IJssel zijn effecten niet mogelijk. Aanleg van wegen Voorsterklei, fiets- en wandelpaden Cortenoever en Voorsterklei Wegen of fiets- en wandelpaden worden niet buitendijks of op de huidige bandijk aangelegd, tenzij deze in de huidige situatie al aanwezig zijn. De wegen, fiets- en wandelpaden worden binnendijks aangelegd. Door ligging buiten het Natura 2000-gebied Uiterwaarden IJssel zijn effecten niet mogelijk. Aanleg wegen Cortenoever Op de instroomopening wordt het huidige wandelpad tot aan de RWZI vervangen voor een gebiedontsluitingsweg. De overige wegen worden binnendijks aangelegd. Door ligging aan de grens van het Natura 2000 Uiterwaarden IJssel zijn effecten mogelijk. Verplaatsen agrarische bedrijven In Cortenoever en Voorsterklei word agrarische bedrijven uit het gebied wegbestemd en wordt de bestaande planologische ruimte in het vigerend bestemmingsplan opnieuw bestemd voor twee agrarische bouwvlakken in het deelgebied Cortenoever. In samenhang met de agrarische bedrijven die uit het plangebied worden wegbestemd, is onderzocht wat het effect van atmosferische depositie van stikstof is van de maximale planologische ontwikkeling. Het effect van stikstofdepositie van een fictief pluimveebedrijf op beide


ARCADIS

20


bestaande agrarische bouwvlakken in het deelgebied Cortenoever is onderzocht. Deze ‘worst-case invulling’ van het DO past binnen de beschikbare ruimte. Deze toetsing is niet voldoende voor het aanvragen van milieuvergunningen voor individuele agrarische bedrijven. Ondanks het feit dat er agrarische bedrijven (m.n rundvee) uit het plangebied verdwijnen, kan een significant effect op Natura 2000 niet op voorhand worden uitgesloten. Een passende beoordeling van een concreet initiatief, op grond van de Natuurbeschermingswet 1998, blijft nodig Hierbij geldt wel dat de mogelijke ammoniakdepositie op Natura 2000 vanuit de vigerende planologische situatie minder goed scoort dan de situatie waarin de dijkverleggingen planologisch mogelijk wordt gemaakt. Dat komt omdat in de vigerende situatie de agrarische bedrijven nog in het plangebied zitten en de twee agrarische locaties in Cortenoever nu ook al de planologische mogelijkheid hebben om te groeien naar een pluimveebedrijf met 100.000 legkippen. Door de reikwijdte van stikstofdepositie zijn effecten op het Natura 2000 gebied Uiterwaarden IJssel mogelijk. Uitvoeringsactiviteiten Cortenoever en Voorsterklei De uitvoering bestaat uit graven binnendijks, vervoer van grond en verwijderen van objecten. Overtollig en nieuw materiaal wordt deels aangevoerd via de rivier. Ten behoeve hiervan wordt bij de instroomopening een loswal aangelegd in Voorsterklei. In Cortenoever wordt bij de in- en uitstroomopening een loswal aangelegd. Uitgangspunt bij de locatiekeuze en moment van aanleg van de loswallen is dat deze niet ligt op (potentiële) habitattypen of (potentiële) verblijfplaatsen van habitatsoorten. Door ligging in het Natura 2000-gebied Uiterwaarden IJssel zijn effecten mogelijk. Graven geul Tichelbeeksewaard De graafwerkzaamheden vinden plaats in het 2e en 3e kwartaal van een jaar. Hierdoor is verstoring in het winterseizoen uitgesloten. Locaties waarop kwalificerende habitattypen liggen, worden voor aanvang van de werkzaamheden uitgerasterd, zodat schade wordt voorkomen. De geul stroomt gemiddeld 100 dagen in het jaar en kan vrij mee fluctueren met de waterstanden in de hoofdstroom. Hierdoor ontstaan slikkige rivieroevers in de geul. In het ontwerp is uitgegaan van een variërend talud van 1:4 voor de Hoven tot 1:20 bij de instroomopening. De breedte van de geul varieert van circa 60 meter bij de instroom tot 130 meter bij de uitstroom. Door ligging in het Natura 2000-gebied Uiterwaarden IJssel zijn effecten mogelijk. Wandelpaden Tichelbeeksewaard In de Tichelbeeksewaard wordt een halfverhard wandelpad aangelegd en een deel als gemaaid graspad. Ter hoogte van de spoorbrug kunnen de wandelaars het gebied in lopen en met een burg over de geul aan de IJsseloever voor een rondje om de uitstroomopening. Op de IJsseloever ligt vanaf de uitstroomopening tot aan de instroomopening een wandelpad. Ongeveer halverwege de geul kunnen de wandelaars de IJsseloever verlaten door met een pontje de geul over te steken en met een bruggetje de Oekensche beek. Vanaf dit punt aan de IJsseloever is het wandelpad een graspad tot aan de instroomopening. Het gebied is toegankelijk van een halfuur na zonsopgang en een halfuur voor zonsondergang.


ARCADIS

21


Honden zijn toegestaan mits aangelijnd2. De wandelpaden ten noorden van de burg zijn geopend van 1 maart tot 1 september. Door ligging in het Natura 2000-gebied Uiterwaarden IJssel zijn effecten mogelijk. Graven geïsoleerde plas In de Tichelbeeksewaard wordt een nieuwe plas gegraven ter vervanging van de meest noordelijke plas. De maximale diepte ligt op 1 meter onder het nieuwe GLG, hierdoor valt de plas niet droog in het zomerseizoen. De oppervlakte van de plas is circa 14 ha. Door ligging in het Natura 2000-gebied Uiterwaarden IJssel zijn effecten mogelijk. Verlengen Oekensche beek De huidige beekloop wordt verlengd en mondt uit in de geul. De verbinding tussen de Oekensche beek en de geul is vrij passeerbaar voor vis. De Oekensche beek krijgt een afwisselend talud van zeer flauw (1:4) als natuurvriendelijke oever tot zeer steil als potentiële nestlocaties voor ijsvogels. Door ligging in het Natura 2000-gebied Uiterwaarden IJssel zijn effecten mogelijk. Zomerkade Op de oever van de IJssel wordt een lage zomerkade aangelegd voor het sedimenttransport in de hoofdgeul. Uitgangspunt bij de locatiekeuze van de zomerkade is, is dat deze niet komt te liggen op habitattypen of (potentiële) verblijfplaatsen van habitatsoorten. Op locaties met potentieel glanshaverhooiland, nabij de instroomopening wordt de kader aangelegd met gebiedseigen zand. Op deze locaties word een zomerkade vormgegeven als een oeverwal. Door ligging in het Natura 2000-gebied Uiterwaarden IJssel zijn effecten mogelijk. Uitvoeringsactiviteiten algemeen De potentiële locatie voor een loswal is niet gelegen op (potentie van) een habitattype. Daarnaast is de afstand tussen het plangebied en de IJssel zo klein mogelijk gehouden om eventuele verstoring te verminderen. De loswallen worden aangelegd buiten de kwetsbare periode van beschermde soorten, zoals de rivierrombout. De ligging van de werklocaties ten opzichte van het Natura 2000-gebied Uiterwaarden IJssel kunnen effecten veroorzaken. De effecten stikstof en geluid van tijdelijke ontsluitingswegen zijn in deze versie van de passende beoordeling globaal meegenomen, waarbij verschillende aannames zijn gedaan. In de vervolgfase kunnen deze aannames wellicht worden verscherpt met behulp van berekeningen van stikstof en geluid, in het geval specifiek voor tijdelijke ontsluitingswegen een omgevingsvergunning zou worden aangevraagd.

In november vindt besluitvorming in gemeente Zutphen plaats op raadsniveau ten aanzien van het

2

huidige hondenpoepbeleid, waarin voor het gebied geen aanlijngebod geldt. In deze Passende Beoordeling is uitgegaan van een gewijzigd beleid waarin loslopende honden niet meer zijn toegestaan in dit gebied. 075773053:A - Vrijgegeven

ARCADIS

22


Afbeelding 7 Inrichtingsschets Cortenoever, Tichelbeeksewaard, Voorsterklei


ARCADIS

23


Cortenoever Tabel 1 Overzicht van de maatregelen in het plangebied Cortenoever. De nummers in de kolom ‘element/scope’ verwijzen

Mogelijke invloed op Natura 2000

Subsysteem

Component

Element / Scope

Inlaat- en uitstroomopening en waterkeringen

Inlaat en uitlaat

Verlagen bandijk met 0,7 tot 2,7 meter (1.1.1.1.1 en 1.1.1.1.2)

Ja

In- en uitstroomkade aan binnendijkse zijde afgewerkt met steenbestorting op geotextiel. Buitenzijde huidige dijkbedekking (1.1.1.1.1a, 1.1.1.1.1b, 1.1.1.1.2)

Ja

Nieuwe bandijk (1.1.1.3.1)

Nee

Ringdijk RWZI (1.1.1.3.3)

Nee

Oude te handhaven banddijk (1.1.1.3.4)

Nee

Kade aan de Holthuizerweg 12 buitendijks verwijderen (1.1.1.3.5)

Ja

Herinrichting landbouwgronden met verkaveling, waterlopen, rasters en drainage. Huidige waterpeilen blijven gehandhaafd (1.1.1.4.1)

Nee

Vergraven huidig maaiveld nabij in- en uitstroomopening (1.1.1.4.2a en 1.1.1.4.2c)

Ja

Amoveren bebouwing , incl. verwijdering erfverharding, erfbeplanting, enz. (1.1.1.5.1a t/m 1.1.1.5.1r)

Nee

Buffervoorziening slib RWZI (1.1.1.5.3)

Nee

Gebiedsontsluitingswegen (1.1.2.1.1a t/m 1.1.2.1.1g)

Ja

Erfontsluitingswegen (1.1.2.1.2a t/m 1.1.2.1.2p)

Nee

Half verharde onderhoudswegen op de huidige bandijk (1.1.2.1.3a t/m 1.1.2.1.3c)

Nee

Fiets-verbindingen

Fietspaden recreatief, niet op de huidige bandijk (1.1.2.2.1a)

Nee

Nieuw buitendijks gebied

Waterlopen, aanpassingen / aanleg watergangen t.p.v. terreindepressies, eventueel verwijderen begroeiing (1.1.3.1.1a t/m 1.1.3.1.1x)

Nee

Aanleg duikers (1.1.3.1.2)

Nee

Aanleg uitlaatwerk in de uitstroomopening en graven uitvliet (1.1.3.1.3)

Ja

Aanleg gemaal Cortenoever II (1.1.3.1.4)

Ja

Binnendijks gebied

Aanpassen huidige waterlopen, afrastering, enz. (1.1.3.2)

Nee

RWZI

Aanpassing aan bestaande RWZI (1.1.3.3.1)

Nee

Afvalwaterleidingen

Persleidingen naar RWZI (1.1.4.1.1)

Nee

Aanpassen drukriolering buitengebied (1.1.4.1.2)

Nee

Verwijderen en vernieuwen bestaande dienstleidingen (1.1.4.2.1 t/m 1.1.4.2.6)

Nee

naar de nummering zoals opgenomen in de objectenboom en -kaart Waterkeringen


Bebouwing

Wegen

Grondwaterstandregulerende voorzieningen (waterbeheersing)

NUTS voorzieningen

Dienstleidingen


ARCADIS

24



Subsysteem

Component

Element / Scope

Ecologische voorzieningen


Rooien en afvoeren van bos, individuele bomen, houtwallen en hagen (1.1.5.1.1)

Nee

Aanbrengen beplanting (1.1.5.1.2a t/m 1.1.5.1.2d)

Nee

Compensatievoorzieningen flora- en fauna (1.1.5.1.3a t/m 1.1.5.1.3h)

Nee

Aan- en afvoer van grond en materialen

Ja

Aanleg en afbreken van loswallen langs de Ijssel

Ja

Uitvoeringsactiviteiten

Tichelbeeksewaard Tabel 2 Overzicht van de maatregelen in het


Subsysteem

Component

Element / Scope

Geul

Inlaat en uitlaat

1x inlaatduiker en 3x uitstroomduiker en aanpassen IJsseloever (1.2.1.1.1 en 1.2.1.2.1)

Ja

Waterkering de Hoven

Oever-/bodemconstructie in geul, bestaande uit geotextiel met steenbestorting (1.2.1.3.1)

Nee

Geul

Graven geul tot op een diepte van NAP +2,5 meter en vergraven plas (1.2.1.4.1 en 1.2.5.1.4)

Ja

Pijlers brug Zutphen (1.2.1.4.3)

Nee

Oeverconstructie geul (1.2.1.4.4)

Nee

Slikkige oevers aan weerszijden van de geul (1.2.1.4.5)

Ja

Zomerkade (1.2.1.4.6)

Ja

Wegen

Onderhoudswegen (1.2.2.1.1a en 1.2.2.1.1b)

Nee

Wandelpaden

Wandelpaden recreatief (1.2.2.3.1)

Ja

Bruggen (1.2.2.3.2a en 1.2.2.3.2b)

Ja

Pontje, aanpassingen / aanleg watergangen t.p.v. terreindepressies (1.2.2.3.3)

Ja

Waterlopen, graven nieuwe beek t.p.v. oude beekloop (1.2.3.1.1a t/m 1.2.3.1.1p)

Ja

Duikers (1.2.3.1.2)

Nee

Stuw Oekensche beek (1.2.3.1.3a)

Nee

Verwijderen gemaal en onderleider Cortenoeverse uitvliet (1.2.3.1.4a en 1.2.3.1.4b)

Ja

Waterleiding Vitens

(1.2.4.1.1)

Nee

MS/ LS kabel Liander

(1.2.4.1.2 en 1.2.4.1.3)

Nee

KPN INN en KPN ASN

(1.2.4.1.4)

Nee

UPC kabel

(1.2.4.1.5)

Nee

Prorail kabel

(1.2.4.1.6)

Nee

plangebied Tichelbeeksewaard. De nummers in de kolom ‘element/scope’ verwijzen naar de nummering zoals opgenomen in de objectenboom en -kaart

Wegennet infrastructuur


NUTS voorzieningen


Oekensche beek

ARCADIS

25



Subsysteem

Component

Element / Scope


buitendijks gebied

Rooien en afvoeren van bos, individuele bomen, houtwallen en hagen (1.2.5.1.1)

Nee

Aanbrengen beplanting (1.2.5.1.2)

Nee

Compensatievoorzieningen flora en fauna, heraanleg geïsoleerde strang (1.2.5.1.3 en 1.2.5.1.4)

Ja

Afvoer van grond en aanvoer van materialen

Ja

Aanleg en afbreken van loswallen langs de IJssel

Ja


Voorsterklei Tabel 3 Overzicht van de maatregelen in het plangebied Voorsterklei. De nummers in de kolom


Subsysteem

Component

Element / Scope

Inlaat- en uitstroomopening en waterkeringen

Inlaat- en uitlaat

Verlagen bandijk met 0,7 tot 2,7 meter (1.3.1.1.1 en 1.3.1.2.1)

Ja

In- en uitstroomkade aan binnendijkse zijde afgewerkt met steenbestorting op geotextiel. Buitenzijde huidige dijkbedekking (1.3.1.1.1 en 1.3.1.2.1)

Ja

Nieuwe bandijk en kwelschermen (1.3.1.3.1, 1.3.1.3.2a en 1.3.1.3.2b)

Nee

Bestaande bandijk (1.3.1.3.4)

Nee

Verwijderen bestaande kade aan de noordkant (1.3.1.3.5)

Nee

Herinrichting landbouwgronden met verkaveling, waterlopen, rasters en drainage. Huidige waterpeilen blijven gehandhaafd (1.3.1.4.1)

Nee

Vergraven huidig maaiveld nabij in- en uitstroomopening en strangen (1.3.1.4.2 1.3.1.4.3)

Ja

Bebouwing

Amoveren bebouwing, incl. verwijdering erfverharding, erfbeplanting, enz.en verwijderen kuilvoeropslag (1.3.1.5.1a t/m 1.3.1.5.1e en 1.3.1.5.3)

Nee

Wegen

Gebiedsontsluitingswegen (1.3.2.1.1a t/m 1.3.2.1.1e)

Nee

Erfontsluitingswegen (1.3.2.1.2a t/m 1.3.2.1.2p)

Nee

Onderhoudswegen op de bestaande bandijk (1.3.2.1.3a t/m 1.3.2.1.3h)

Ja

Fiets-verbindingen

Fietspaden recreatief, niet op de huidige bandijk (1.3.2.2.1a)

Nee


Waterlopen, aanpassingen / aanleg watergangen t.p.v. terreindepressies, eventueel verwijderen begroeiing (1.3.3.1.1a t/m 1.3.3.1.1q)

Nee

Aanleg duikers (1.3.3.1.2)

Nee

Aanleg uitlaatwerk en uitvliet (1.3.3.1.3)

Ja

‘element/scope’ verwijzen naar de nummering zoals opgenomen in de

Waterkeringen

objectenboom en -kaart


Wegennet infrastructuur



ARCADIS

26


Subsysteem

NUTS voorzieningen




Component

Element / Scope


Gemaal Voorsterklei, t.p.v. uitlaatwerk (1.3.3.1.4)

Ja

Binnendijks gebied

Aanpassen huidige waterlopen, afrastering (1.3.3.2)

Nee

Afvalwaterleidingen

Amoveren persleiding Voorst-Ijssel en drukriolering buitengebied (1.3.4.1.1 en 1.3.4.1.2)

Nee

TenneT hoogspanningsleiding

Beveiligen bestaande fundatie van hoogspanningsmast (1.3.4.2.1)

Nee

Gasunie

Verwijderen en vernieuwen bestaande gasleidingen (1.3.4.3)

Nee

DPO

Verwijderen en vernieuwen bestaande DPO-leidingen (1.3.4.4)

Nee

Dienstleidingen

Verwijderen en vernieuwen bestaande dienstleidingen (1.3.4.5.1 t/m 1.3.4.5.5)

Nee


Rooien en afvoeren van bos, individuele bomen, houtwallen en hagen. (1.3.5.1.1)

Nee

Aanbrengen beplanting (1.3.5.1.2a t/m 1.3.5.1.2d)

Nee

Compensatievoorzieningen flora en fauna (1.3.5.1.3a t/m 1.3.5.1.3h)

Nee

Afvoer van grond en aanvoer van materialen

Ja

Aanleg en afbreken van loswallen langs de IJssel

Ja

ARCADIS

27


HOOFDSTUK

4.1

4

Huidige situatie

INLEIDING In dit hoofdstuk wordt de huidige situatie van de drie deelgebieden beschreven. Allereerst wordt de ligging en begrenzing toegelicht. Hierna volgt een algemene beschrijving van het deelgebied. Vervolgens worden de relevante natuurwaarden toegelicht.

4.2

GEBRUIKTE GEGEVENS Gegevens over soorten3 In 2008 is begonnen met de veldonderzoeken naar beschermde soorten en habitattypen in Cortenoever, Tichelbeeksewaard en Voorsterklei. Waar nodig hebben in 2009 en 2010 aanvullende onderzoeken plaatsgevonden. Op basis van deze onderzoeken is een compleet beeld van het voorkomen van beschermde soorten en habitattypen aanwezig (zie ARCADIS en Ecogroen Advies, 2010). Het onderzoek naar het voorkomen van beschermde soorten is een combinatie geweest van literatuuronderzoek, verspreidingsgegevens van bekende Particuliere Gegevensbeherende Organisaties (PGO) en lokale natuurorganisaties. Het veldonderzoek was gericht op het vaststellen van beschermde soorten en habitattypen in het plangebied. Natura 2000 gegevens Via een webapplicatie van de Provincie Gelderland4 kunnen de Natura 2000 waarden van onder andere Uiterwaarden IJssel worden opgevraagd. Dit betreft habitattypenkaarten, verspreiding van Habitatrichtlijnsoorten en verspreiding en aantal Vogelrichtlijnsoorten. Daarnaast zijn in 2008 vegetatiekarteringen uitgevoerd door Bureau Waardenburg in de Tichelbeeksewaard. Deze gegevens zijn vertaald naar habitattypen. In 2010 is door Ecogroen nogmaals gekeken naar de aanwezigheid van een habitattype in een geïsoleerde strang in de Tichelbeeksewaard en zijn de bandijken ten hoogte van de in- en uitstroomopeningen bij Voorsterklei en Cortenoever onderzocht op het voorkomen van habitattypen. Broedvogelgegevens zijn beschikbaar in de vorm van seizoensgemiddelden per kilometerhok en afkomstig van de werkgroep weidevogelbeheer voor het jaar 2009 (Parmentier, 2010).

Deze gegevens hebben vooral betrekking op Flora- en faunawet soorten, maar er is overlap met

3

Natura 2000 soorten. 4

http://geodata2.prvgld.nl/apps/beheerplan_rijntakken/


ARCADIS

28


Broedgegevens van de kwartelkoning zijn beschikbaar over de jaren 2007 t/m 2010. Gegevens over overwinterende vogels zijn beschikbaar per telgebied (zie Afbeelding 8). Het plangebied ligt in SOVON telgebied RG 2171 (Oekense veld- spoorbrug Zutphen). Afbeelding 8 Ligging telgebieden nietbroedvogels. Het binnendijkse gedeelte bij Cortenoever en de Tichelbeeksewaard liggen in hetzelfde telgebied.

4.3

CORTENOEVER Ligging & begrenzing Het plangebied Cortenoever is gelegen in de IJsselvallei, aan de westzijde van de IJssel tussen Brummen en Zutphen (tussen rivierkilometer 918 en 925). Door de realisatie van het DO wordt ca. 264 hectare binnendijks gebied aan de uiterwaard van de IJssel toegevoegd. Het huidige binnendijkse gedeelte wordt Cortenoever genoemd, het buitendijkse gedeelte wordt Reuversweerd genoemd. De maatregelen hebben vooral betrekking op het binnendijkse gedeelte dat geen onderdeel is van het Natura 2000-gebied. De binnendijkse gelegen rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI) wordt ingepast en valt binnen het plangebied. Rondom de RWZI liggen diverse woningen en agrarische bedrijven op een hogere stroomrug. Het grondgebruik in Cortenoever bestaat vooral uit grasland en akkerbouw. Verder naar het noorden ligt binnendijks het monumentale landhuis en de boerderij Reuversweerd, met twee bospercelen en deels omgeven door een waterpartij. Aan de noordzijde ligt aansluitend een tweede landhuis, Laag Helbergen, eveneens met een waterpartij omgeven. Het plangebied wordt aan de zuid-, oosten noordzijde gevormd door de Brummense Bandijk. De westgrens van het plangebied loopt vrijwel noord-zuid en volgt globaal de Cortenoeverse weg.


ARCADIS

29


De buitendijkse delen zijn aangewezen als Natura 2000-gebied Uiterwaarden IJssel, voor zowel de Habitatrichtlijn als de Vogelrichtlijn. De grens van Natura 2000 ligt op de buitenste kruin van de bandijk. Binnen de begrenzing van Natura 2000 zijn erven, bedrijventerreinen en jachthavens geexclaveerd. Terreinbeschrijving Het plangebied kenmerkt zich als een open landschap met een grootschalig blokvormig verkavelingpatroon. De bebouwing ligt verspreid en hoog opgaande beplanting is, met uitzondering van de noordoostzijde, schaars. Er is sprake van afwisselend akkerbouw en productiegrasland. Langs de wegen staan hagen en bomenrijen. Het gebied wordt ontsloten door de Holthuizerweg en de Piepenbeltweg, die via een halve cirkel verbonden zijn met de Cortenoeverse weg aan de westzijde. Er is nauwelijks oppervlaktewater aanwezig, alleen in het noordelijke deel liggen afwateringssloten – diep ingesneden in het landschap – die naar het noorden afwateren. Kwel lijkt afwezig te zijn. Het gebied is droog. In het verleden zijn nabij de boerderijen diverse drinkpoelen voor vee aangelegd of is een boerderij bij een kolk ontstaan. In het zuiden van het gebied ligt binnendijks een rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI). Rondom de RWZI liggen diverse woningen en agrarische bedrijven op een hogere stroomrug. Verder naar het noorden ligt binnendijks het monumentale landhuis en boerderij Reuversweerd, met twee bospercelen en deels omgeven door een waterpartij. Aan de noordzijde ligt aansluitend een tweede landhuis, Laag Helbergen, eveneens met een waterpartij omgeven. De Reuversweerd, de uiterwaard tussen het plangebied en de IJssel, is geomorfologisch en ecologisch uitzonderlijk waardevol. Het reliëfrijke gebied is vrijwel onvergraven en herbergt een complex van stroomruggen en strangen, kronkelwaarden genaamd. Deze vormen een kleinschalig oud cultuurlandschap met daarin stroomdalgraslanden, glanshaverhooilanden, fraaie meidoornhagen en goed ontwikkelde hardhoutooibosjes. Het gebied staat bekend om haar zeldzame akkeronkruiden.


ARCADIS

30


Afbeelding 9 Ligging habitattypen in de uiterwaard Reuversweerd.5

Habitattypen H6510 Glanshaver- en vossenstaarthooilanden Op de bandijk ter hoogte van de toekomstige in- en uitstroomopening Cortenoever komen vegetaties voor die behoren tot het habitattype glanshaverhooiland. In 2010 is door Ecogroen de bandijk ter hoogte van de dijkverlaging geïnventariseerd op de aanen afwezigheid van het habitattype glanshaverhooiland. Ook is de potentie voor de ontwikkeling tot glanshaverhooiland in de toekomst beoordeeld. In totaal kwalificeert ca 1,4 ha dijktalud zich als glanshaverhooiland. Kensoorten zijn gele morgenster, groot streepzaad en goudhaver. Er komen geen andere (potentiële) habitattypen voor in het invloedsgebied van het plan. Habitatrichtlijnsoorten In 2008 is het binnendijkse gebied (buiten de begrenzing van Natura2000) onderzocht op het voorkomen van amfibieën. Op twee locaties is de kamsalamander aangetroffen. In een poel bij Kelbergen (Willemsen) en de poel bij Laag Helbergen. Op deze locatie zijn ook overwinteringslocaties vastgesteld. Daarnaast komt de kamsalamander voor in Reuversweerd. Er komen geen andere Habitatrichtlijnsoorten voor binnen het invloedsgebied van het plan. Broedvogels In Reuversweerd is 1 broedpaar van de kwartelkoning bekend5. Het kilometerhok met het broedgeval ligt buiten de plangrens van Cortenoever.

Gegevens 2000-2007, Provincie Gelderland

5


ARCADIS

31


Niet-broedvogels Gegevens over niet-broedvogels zijn per telgebied beschikbaar. Cortenoever (geen onderdeel Natura 2000-gebied) en de Tichelbeeksewaard zijn beide onderdeel van telgebied RG2171. Het buitendijkse deel bij Cortenoever, de Reuversweerd, (wel onderdeel van het Natura 2000-gebied) ligt in telgebied RG 2172. In onderstaande tabel zijn de seizoensgemiddelden per soort opgenomen, evenals het doelaantal en de trend. Fuut komt in zulke lage aantallen voor (<0,5 dier gemiddeld per seizoen) en het huidige aantal ligt boven het doelaantal, dat deze in de verdere beoordeling niet meer meegenomen wordt. Mocht onverhoopt deze soort verdwijnen door de maatregel dan blijven het aantal in het Natura 2000-gebied Uiterwaarden IJssel groter dan het doelaantal, waardoor het behalen van het instandhoudingsdoel niet in gevaar komt. Er zijn geen waarnemingen bekend over het voorkomen van kleine zilverreiger, lepelaar, grote zaagbek, reuzenstern, visarend en slechtvalk in de Tichelbeeksewaard. Dit deel van de IJssel is geen bekend leefgebied voor deze soorten. Mogelijk kunnen deze soorten als tijdelijke dwaalgast worden waargenomen, waardoor beïnvloeding door het plan is uitgesloten. Tabel 4

soort

Seizoensgemiddelden

seizoensgemiddelde

doelaantal IJssel

huidig aantal IJssel en trend

in telgebied RG2172

(seizoensgemiddelde)


niet-broedvogels in het

Wilde Zwaan

buitendijkse gedeelte bij

4

Kleine Zwaan

5

0,355

6

8

Nonnetje

9

0,079

10 20

11 17 / -

13 0,292

14 30

15 22 / +

1,99

50

52 / +

Cortenoever.

6

12 Tureluur

Schuin gedrukte soorten

Pijlstaart

komen in zulke lage

16 Grutto

aantallen voor (<0,5 dier per seizoen) dat ze niet worden meegenomen in de verdere beoordeling.

1

0

2

30

3

17 / -

70

7

21 / -

17 0,306

18 490

19 341 / n.b.

Wulp

3,912

230

258 / +

Slobeend

1,642

90

104 / s

Scholekster

2,452

210

155 / -

Tafeleend

5,654

2.000

339 / n.b.

Krakeend

2,134

100

149 / +

Fuut

0,247

220

231 / -

Wintertaling

12,883

380

469 / +

Aalscholver

1,818

550

522 / s

Kuifeend

2,771

690

687 / +

Kievit

73,111

3.400

2.319 / -

Wilde eend

21,003

2.600

2.265 / s

Meerkoet

13,018

3.600

2.991 / onb.

Smient

74,386

8.300

6.754 / -

Grauwe gans Kolgans

12,545

2.600

3.459 / +

1048,379

16.700

17.469 /+

http://geodata2.prvgld.nl/apps/beheerplan_rijntakken/

6


ARCADIS

32


4.4

TICHELBEEKSEWAARD Ligging en begrenzing Het plangebied Tichelbeeksewaard is gelegen in de IJsselvallei tegenover Zutphen, aan de westzijde van de IJssel, tussen rivierkilometer 925 en 929. Met het realiseren van het DO wordt een tweezijdige aangetakte geul aangelegd. De Tichelbeeksewaard wordt begrensd door de Provinciale weg N345 en de IJssel. Delen van het gebied zijn Natura 2000-gebied. Terreinbeschrijving In de Tichelbeeksewaard lopen diverse watergangen ten behoeve van de landbouw die de scheiding vormen tussen de percelen. De percelen worden gebruikt als grasland voor hooi of begrazing. In het zuidelijke deel zijn diverse houtwallen als scheiding van de percelen. Meer naar het noorden neemt het aandeel opgaande vegetatie af en wordt de uiterwaard opener. In het zuidelijke deel van de Tichelbeeksewaard loopt de Oekensche beek die in verbinding staat met de IJssel. Langs de N345 ligt een kolk en een strang die in zijn geheel zijn opsloten door opgaande beplanting. In de noordelijk punt van de uiterwaard ligt aan de voet van de bandijk een grotere strang die middels een sluisje in contact staat met de IJssel. Natura 2000 De Tichelbeeksewaard is onderdeel van het Natura 2000-gebied Uiterwaarden IJssel. In het plangebied zijn zes habitattypen aangetroffen waarvoor het Natura 2000-gebied Uiterwaarden IJssel is aangewezen. Bovendien komen er Vogelrichtlijnsoorten en Habitatrichtlijnsoorten voor. In afbeelding 11 is de ligging van de habitattypen aangegeven. Nader onderzoek wijst echter uit dat niet alle op de kaart aangegeven habitats kwalificeren. In de toelichtende tekst is dit nader aangegeven.


ARCADIS

33


Afbeelding 10 Ligging habitattypen in de Tichelbeeksewaard.7

Habitattypen H3150 Meren van fonteinkruiden en krabbenscheer De meest noordelijk strang (H) van de Tichelbeeksewaard heeft een goed ontwikkelde waterplantenvegetatie met gele pomp en watergentiaan. Deze begroeiing wordt tot het habitattype H3150gerekend indien er eveneens breedbladige fonteinkruiden aanwezig zijn. In 2008 is de strang onderzocht op het voorkomen van deze soorten (Bureau Waardenburg, 2008). Aangezien breedbladige fonteinkruiden niet elk jaar zichtbaar zijn is het gebied in 2010 opnieuw onderzocht (Ecogroen8). In beide jaren zijn zijn breedbladige fonteinkruiden niet aangetroffen, waardoor het voorkomen van dit habitattype in de Tichelbeeksewaard is uit te sluiten. De strang is in de huidige situatie te diep (circa 1.2 meter) en heefteen diepe sliblaag waardoor het water troebel is, zodat vestiging van breedbladige fonteinkruiden niet is te verwachten. Lijnvormige wateren (I) vallen niet onder dit habitattype. H3260-A Beken en rivieren met waterplanten In de Oekensche beek (P) komt plaatselijk veel gewoon sterrenkroos, afgewisseld met vegetatieloze delen, voor en hierdoor is deze locatie te typeren als een matig ontwikkelde 7

Bureau Waardenburg, 2010

8

Ecogroen Advies, 2010 075773053:A - Vrijgegeven

ARCADIS

34


vorm van dit habitattype. De vegetatieloze delen van een beek zijn volgens de definitietabel ook tot dit habitattype te rekenen, indien deze in mozaïek voorkomen met de sterrekroosvegetaties, als goed ontwikkeld habitattype. Deze sterrekroosvegetatie is erg soortenrijk met onder andere kleine en grote egelskop, zwanebloem, pijlkruid, sterrenkroos, stijve waterranonkel, gedoornd hoornblad en glanzig fonteinkruid. In de Oekensche beek komt alleen sterrekroos voor, waardoor het habitattype als matig wordt gekwalificeerd. Langs de lage oevers groeien onder andere liesgras, watermunt, moerasvergeetmijnietje, gele waterkers, moeraswalstro en grote waterweegbree. De hogere oevers bevatten vegetatie behorend tot het habitattype ruigte en zomen. H3270 Slikkige rivieroevers Dit habitattype komt op een locatie voor in het gebied in een kleine oppervlakte (K). In het zuiden is dit habitattype ook op kleine schaal aanwezig langs de oever van een plasje. In deze pioniersvegetatie zijn rode waterereprijs, watermuur, waterpeper, tandzaad soorten, moeraskers, blaartrekkende boterbloem en goudzuring aangetroffen. Met dit vegetatietype is het habitattype te kwalificeren als matig. H6510-A & B Glanshaver- en Vossenstaarthooilanden Vossenstraathooilanden (H6150-B) komen in de Tichelbeeksewaard niet voor. Grote vossenstaart is weliswaar (talrijk) aanwezig, maar zonder de aanwezigheid van weidekervel, kievitsbloem of velddravik/trosdravik worden deze vegetaties niet tot het habitattype gerekend. In de Tichelbeeksewaard worden in het zuiden twee locaties met glanshaverhooilanden aangetroffen. Op de locatie ten oosten van het alluviale bos (M) is het habitattype goed ontwikkeld met de kensoort karwijvarkenskervel en kenmerkende soorten als gele morgenster en kraailook in een vegetatie gedomineerd door glanshaver. Het oppervlak is circa 0,5 ha. Op de locatie langs de IJssel ter hoogte van de huidige beekmonding (Q) van de Oekensche beek is circa 0,2 ha matig ontwikkeld (met met onder andere kleine ratelaar als kensoort) glanshaverhooiland aanwezig. Volgens de definitietabel9 zijn deze glanshaverhooilanden minder waardevol dan andere locaties in het IJsseldal. De landschapsecologische positie van deze vegetaties maakt het relatief waardevol, glanshaverhooilanden op hooggelegen stroomruggen in de uiterwaarden zijn zeldzaam. Dergelijke locaties zijn grotendeels omgezet in weiland of worden te zwaar bemest. Dit is ook het geval met de andere weilanden in de Tichelbeeksewaard. De meeste glanshaverhooilanden in het IJsseldal zijn gelegen op de bandijken. H6430 Ruigten en zomen Tot dit habitattype behoren enkele zeer verschillende vegetaties, zoals het verbond van moeraspirea, het verbond van harig wilgenroosje en het verbond van look zonder look. In de huidige situatie worden op een locatie langs de oevers van de Oekensche beek (P) ruigten en zomen aangetroffen van het verbond van Moeraspirea met begeleidende soorten zoals poelruit, grote wederik en kattenstaart.

Profielendocument LNV

9


ARCADIS

35


Daarnaast komen verspreid in het gebied ook vegetaties voor van het verbond van harig wilgenroosje en verbond van look zonder look. De genoemde vegetaties worden alleen tot het habitattype gerekend indien tenminste één niet algemene soort aanwezig is, zoals rivierkruiskruid, moerasmelkdistel of knolribzaad. Deze soorten zijn niet aangetroffen in het gebied van de Tichelbeeksewaard, waardoor in geen van de gevallen sprake is van een kwalificerend habitattype. H91E0-A & B Vochtige alluviale bossen Op verschillende plekken komen schietwilgbossen of katwilgstruwelen voor met een ondergroei van grote brandnetel en soms dauwbraam (J, L en N). In enkele bossen is sprake van goed ontwikkeld Lissenooibos, maar dit betreft enkele vierkante meters, waardoor deze locaties een matige kwaliteit hebben (J en L). Locatie N is kleiner dan 0,1 are (10 m2), waardoor deze niet kwalificeert. Op locatie O is sprake van het Essen-Iepenbos met een goede kwaliteit. Deze locatie heeft een oppervlakte van 0,3 ha en kwalificeert daarmee als habitattype. Op locatie R is een heg aanwezig met kenmerkende soorten voor dit habitattype. Het betreft echter een doorgeschoten heg, geen bos, waardoor deze niet kwalificeert. Habitatrichtlijnsoorten Tijdens het veldonderzoek zijn de volgende Habitatrichtlijnsoorten aangetroffen in de waterlopen in de Tichelbeeksewaard: bittervoorn, kleine modderkruiper en rivierdonderpad. De rivierdonderpad is daarnaast ook aangetroffen in de IJssel. Incidenteel, tijdens hoogwater, kan de rivierdonderpad in de geïsoleerde, kleinere wateren terecht komen. De bittervoorn, kleine modderkruiper en rivierdonderpad zijn allen aangetroffen in de Oekensche beek. Daarnaast zijn bittervoorn en kleine modderkruiper ook aangetroffen in de noordelijke strang en bittervoorn een slootje midden in het gebied. Er komen geen andere Habitatrichtlijnsoorten voor in het invloedgebied.


ARCADIS

36


Afbeelding 11 Beschermde vissoorten in de Tichelbeeksewaard. Visgegevens zijn afkomstig uit het onderzoek uit 2009 (Bureau Waardenburg, jan 2010).

Broedvogels In de huidige situatie komt de porseleinhoen niet voor als broedvogel in de Tichelbeeksewaard door het ontbreken van geschikt broedbiotoop. De porseleinhoen is afhankelijk van goed ontwikkelde moerasachtige vegetatie en voldoende rust. In de Tichelbeeksewaard ontbreken deze moerasachtige vegetaties. In de huidige situatie komt langs de Oekensche beek geen broedpaar van IJsvogel voor. Potentiële broedlocaties in de vorm van steilranden zijn wel aanwezig in het gebied. Bij SOVON zijn de broedgegevens van kwartelkoning opgevraagd uit de periode 2005 2010. Van de lokale werkgroep weidevogels zijn gegevens beschikbaar van 2009 in de Tichelbeeksewaard(Parmentier, 2010). De aantallen van kwartelkoning in Nederland zijn in de meeste jaren laag, waardoor het moeilijk is om een sluitend oordeel te formuleren over de habitatgeschiktheid. In 2005 en 2006 ontbraken territoria in de Tichelbeeksewaard. In 2007 waren twee territoria ten noorden van de IJsselbrug aanwezig. In 2008 waren zeven territoria op en nabij de oeverwal aanwezig (zie bijlage 6). In 2009 zijn vier roepende mannetjes waargenomen, waarvan één zich heeft gevestigd in de Tichelbeeksewaard (Parmentier, 2010). In 2010 zijn geen broedgevallen waargenomen van de kwartelkoning in de Tichelbeeksewaard (SOVON). Geschikt broedbiotoop van de kwartelkoning hangt in de Tichelbeeksewaard af van het tijdstip van maaien van de weilanden.In de vestigingsfase (eind mei) moet er een kruidenrijke vegetatie van minstens 20 centimeter hoogte aanwezig zijn en voor het afronden van het legsel moet pas gemaaid worden na 1 augustus. In de Tichelbeeksewaard worden de weilanden in de huidige situatie grotendeels gemaaid voor de vestigingsfase van 075773053:A - Vrijgegeven

ARCADIS

37


kwartelkoning. De weilanden die gemaaid worden na eind mei worden gemaaid voor 1 augustus. In 2009 werd een deel van 2 hectare na 1 augustus gemaaid, doordat daar een mannetje kwartelkoning aanwezig was. Deze uitstelling van het maaien na 1 augustus is een vrijwillige, tijdelijke aanpassing in het huidige gebruik. Doordat het huidige beheer in de Tichelbeeksewaard niet op voorhand is afgestemd op het gedrag van de kwartelkoning is de Tichelbeeksewaard slechts in beperkte mate geschikt leefgebied. In 2009 was slechts 2 hectare van de Tichelbeeksewaard geschikt leefgebied. Niet-broedvogels Gegevens over niet-broedvogels zijn per telgebied beschikbaar. Het binnendijkse gedeelte bij Cortenoever (geen onderdeel Natura 2000-gebied) en de Tichelbeeksewaard zijn beide onderdeel van telgebied RG2171. Het buitendijkse deel bij Cortenoever (de Reuverswaard, wel onderdeel van het Natura 2000-gebied) betreft telgebied RG 2172. In onderstaande tabel zijn de seizoensgemiddelden van telgebied RG 2171 per soort opgenomen, evenals het doelaantal en de trend. Pijlstaart, slobeend, krakeend, fuut en wintertaling komen in zulke lage aantallen voor (<0,5 dier gemiddeld per seizoen) en het huidige aantal ligt boven het doelaantal, dat deze in de verdere beoordeling niet meer meegenomen worden. Mochten onverhoopt deze soorten verdwijnen door de maatregel dan blijven de aantallen in het Natura 2000-gebied Uiterwaarden IJssel groter dan het doelaantal, waardoor het behalen van het instandhoudingsdoel niet in gevaar komt. Er zijn geen waarnemingen bekend over het voorkomen van kleine zilverreiger, lepelaar, grote zaagbek, reuzenstern, visarend en slechtvalk in de Tichelbeeksewaard. Dit deel van de IJssel is geen bekend leefgebied voor deze soorten, mogelijk kunnen deze soorten als tijdelijke dwaalgast worden waargenomen, waardoor beïnvloeding door het plan is uitgesloten. Tabel 5 Seizoensgemiddelden

soort

niet-broedvogels in de

seizoensgemiddelde in telgebied RG2171

doelaantal IJssel




Tichelbeeksewaard en het

Wilde Zwaan

0,045

30

17 / -

binnendijkse gedeelte bij

Kleine Zwaan

0,095

70

21 / -

Cortenoever.3

Nonnetje

0,015

20

17 / -

Tureluur

0,1

30

22 / +

Pijlstaart

0,391

50

52 / +

Grutto

1,656

490

341 / n.b.

Wulp

1,556

230

258 / +

Slobeend

0,156

90

104 / s

0,8

210

155 / -

Tafeleend

1,372

2.000

339 / n.b.

Krakeend

0,551

100

149 / +

Fuut

0,113

220

231 / -

Wintertaling

0,168

380

469 / +

Aalscholver

0,209

550

522 / s

Kuifeend

1,613

690

687 / +

Kievit

34,911

3.400

2.319 / -

Scholekster


ARCADIS

38


soort

seizoensgemiddelde in telgebied RG2171




Wilde eend

10,323

2.600

2.265 / s

Meerkoet

22,429

3.600

2.991 / onb.

Smient

5,736

8.300

6.754 / -

Grauwe gans Kolgans

4.5

doelaantal IJssel

6,891

2.600

3.459 / +

247,387

16.700

17.469 /+

VOORSTERKLEI Ligging & begrenzing Het plangebied Voorsterklei is gelegen in de centrale IJsselvallei, aan de westzijde van de IJssel, ten noordwesten van Zutphen en ten oosten van Voorst, tussen rivierkilometer 929 en 935. Door realisatie van het DO wordt ca. 174 hectare binnendijks gebied aan de uiterwaard van de IJssel toegevoegd. De zuidgrens van het plangebied wordt gevormd door de Hoendernesterbeek die hier in de IJssel uitmondt. De oostzijde volgt de IJssel, met uitzondering van de buitenbocht ter hoogte van de Rammelwaard. Hier ligt de oostgrens op de bandijk (Gelders Hoofd). Ten noorden van Slot Nijenbeek buigt de plangrens terug om aan de westzijde via gemaal Middelbeek De Voorsterklei te volgen tot aan de Hoendernesterbeek. Delen van het gebied zijn Natura 2000-gebied. Terreinbeschrijving Het plangebied kenmerkt zicht binnendijks als een open landschap met een grootschalig blokvormig verkavelingspatroon. Bebouwing is schaars in de vorm van landhuizen of monumentale hoeves. Aan de zuidzijde liggen ondermeer Heet Kool, De Wellenberg en de Schnauwert, aan de oostzijde langs de bandijk ligt Het Pannenhuis en Wolfswaard en langs de westgrens De Blake, Sinderen en Middelbeek. In de noordpunt ligt Slot Nijenbeek. Hoge opgaande beplanting is vooral te vinden in het centrale gedeelte. Er is sprake van afwisselend akkerbouw en productiegrasland. Het gebied wordt ontsloten door diverse wegen, waarvan de Voorsterklei, de Wellenbergweg (deels winterdijk) en het Gelders Hoofd (winterdijk) de voornaamste zijn. In het gebied is binnendijks beperkt oppervlaktewater aanwezig. Bij Wolfswaard en Schnauwert zijn restanten van oude stroomgeulen van de IJssel zichtbaar die beiden naar het noordwesten afwateren richting gemaal Middelbeek. Aan de zuidzijde mondt de Hoendernesterbeek uit in de IJssel. Aan de noordzijde ligt de Voorsterbeek. Tussen beide beken ligt de Middelbeek die een belangrijk afwateringsfunctie heeft en die bij gemaal Middelbeek – samen met de Voorsterbeek – haar water op de uiterwaard uitzet. In de uiterwaard loopt het water hier via een strang langs Slot Nijenbeek naar de IJssel. Mogelijk dat aan de zuidzijde sprake is van enige kwel. Het gebied is verder vrij droog waardoor in het verleden diverse drinkpoelen voor vee zijn aangelegd, vooral nabij boerderijen. De boerderijen hebben vaak een erfbeplanting met hagen en plaatselijk hoogstamfruitbomen. Tussen de percelen zijn vaak bomenrijen en meidoornhagen aanwezig. De Rammelerwaard, de uiterwaard tussen het plangebied en de IJssel, is een kleinschalig cultuurlandschap met reliëf gevormd door de rivier. Het is een grotendeels open gebied met meidoornhagen en goed ontwikkelde glanshaver-vossenstaarthooilanden en enkele stukjes


ARCADIS

39


stroomdalgrasland. De strangen in het gebied zijn nog niet optimaal, maar hebben wel potenties voor herstel van meren met waterplanten. De grote plas in het gebied is een slaapplaats voor watervogels. Afbeelding 12 Ligging habitattypen in de uiterwaard bij Voorsterklei.5

Habitattypen H6510 Glanshaver- en vossenstaarthooilanden Op de bandijk ter hoogte van de toekomstige in- en uitstroomopening Voorsterklei komen vegetaties voor die behoren tot het habitattype glanshaverhooiland. In 2010 is de bandijk ter hoogte van de dijkverlaging geïnventariseerd op de aanen afwezigheid van het habitattype glanshaverhooiland. Ook is de potentie voor de ontwikkeling tot glanshaverhooiland in de toekomst beoordeeld. In totaal kwalificeert circa 0,5 ha dijktalud zich als glanshaverhooiland met kensoorten als karwijvarkenskervel, gele morgenster, grote pimpernel, groot streepzaad, goudhaver en kamgras. Er komen geen andere (potentiële) habitattypen voor in het invloedsgebied van het plan. Habitatrichtlijnsoorten Er komen geen Habitatrichtlijnsoorten voor binnen het Natura 2000 deel van het plangebied. In het buitendijkse deel komen kleine modderkruiper en bittervoorn voor. 075773053:A - Vrijgegeven

ARCADIS

40


Broedvogels In het buitendijkse deel komen kwartelkoning en porseleinhoen voor. Niet-broedvogels In onderstaande tabel zijn de seizoensgemiddelden van het buitendijkse telgebied bij Voorsterklei opgenomen, evenals het doelaantal en de trend. Dit telgebied grenst aan het plangebied Voorsterklei. Er zijn geen waarnemingen bekend over het voorkomen van kleine zilverreiger, lepelaar, grote zaagbek, reuzenstern, visarend en slechtvalk in de Tichelbeeksewaard. Dit deel van de IJssel is geen bekend leefgebied voor deze soorten, mogelijk kunnen deze soorten als tijdelijke dwaalgast worden waargenomen, waardoor beïnvloeding door het plan is uitgesloten. Tabel 6 Seizoensgemiddelden niet-broedvogels in buitendijkse gedeelte van de Voorsterklei.5

soort

seizoensgemiddelde in telgebied Voorsterklei buitendijks

doelaantal IJssel




Wilde Zwaan

2,72

30

17 / -

Kleine Zwaan

0,022

70

21 / -

Nonnetje

0,622

20

17 / -

Tureluur

0,864

30

22 / +

Pijlstaart

0,776

50

52 / +

Grutto

26,745

490

341 / n.b.

Wulp

10,707

230

258 / +

Slobeend

3,301

90

104 / s

Scholekster

3,328

210

155 / -

Tafeleend

12,139

2.000

339 / n.b.

Krakeend

3,127

100

149 / +

Fuut

14,036

220

231 / -

Wintertaling

17,562

380

469 / +

Aalscholver

5,252

550

522 / s

Kuifeend

11,797

690

687 / +

Kievit

45,13

3.400

2.319 / -

Wilde eend

58,307

2.600

2.265 / s

Meerkoet

81,073

3.600

2.991 / onb.

Smient

398,984

8.300

6.754 / -

Grauwe gans

35,166

2.600

3.459 / +

Kolgans

381,249

16.700

17.469 /+


ARCADIS

41


HOOFDSTUK

2000

5.1

5

Wettelijk kader Natura

NATUURBESCHERMINGSWET 1998 In 2005 is de gewijzigde Natuurbeschermingswet 1998 (verder Nbwet) van kracht geworden. De Natuurbeschermingswet regelt de bescherming van waardevolle natuurgebieden en leefgebieden van soorten, waaronder Natura 2000-gebieden. Om aantasting van instandhoudingsdoelstellingen in Natura 2000-gebieden te voorkomen, is artikel 19 in de wet opgenomen. De kern is dat er geen plannen of projecten vastgesteld en gerealiseerd mogen worden zonder dat onderzocht is of deze plannen of projecten leiden tot een (significant) negatief effect op de instandhoudingsdoelstellingen. Bij het vaststellen van een voorkeursalternatief dient te worden getoetst aan ex. art. 19d. Daaruit zal moeten blijken dat de ingreep (voorkeursalternatief inclusief mitigerende maatregelen) voldoet aan de voorwaarde dat de natuurlijke kenmerken van het gebied worden niet aangetast. Bij de vaststelling van een bestemmingsplan dient eveneens te worden getoetst aan art 19j waarbij aannemelijk moet worden gemaakt dat door het nemen van de nodige mitigerende maatregelen wordt voldaan aan de voorwaarde dat de natuurlijke kenmerken van het gebied worden niet aangetast. In de voorliggende rapportage is de beoordeling op grond van beide artikelen weergegeven. Voor de bescherming van de Europese biodiversiteit moeten de EU-lidstaten gezamenlijk gebieden aanwijzen, die een Europees ecologisch netwerk (Natura 2000) gaan vormen. De gebieden die op grond van de Vogelrichtlijn en Habitatrichtlijn zijn of worden aangewezen, vallen hier onder. Het wettelijke kader voor de aanwijzing en bescherming van Natura 2000gebieden is de gewijzigde Natuurbeschermingswet 1998. Deze wet vormt ook het wettelijk kader voor het aanwijzen10 en beschermen van Beschermde Natuurmonumenten.

NATURA 2000-GEBIED

Bij de bescherming van Natura 2000-gebieden staan de ‘instandhoudingsdoelen’ (beschermde habitattypen en soorten) centraal. De Natuurbeschermingswet 1998 biedt verschillende instrumenten om deze doelen te realiseren: 

Het treffen van instandhoudingmaatregelen;



Het treffen van passende maatregelen om te voorkomen dat de kwaliteit van habitats verslechtert of soorten verstoord worden;

10

De Nederlandse Beschermde Natuurmonumenten zijn aangewezen onder de oude

Natuurbeschermingswet uit 1967. Deze aanwijzing is echter “overgenomen” door de Natuurbeschermingswet 1998. 075773053:A - Vrijgegeven

ARCADIS

42




Beoordelingsplicht voor plannen en projecten en andere handelingen die kunnen leiden tot (significante) verslechtering of significante verstoring voor Natura 2000-gebieden. Voor projecten en andere handelingen geldt daartoe een vergunningplicht.

Een vergunning voor een project wordt alleen verleend wanneer zeker is dat de natuurlijke kenmerken van het gebied niet zullen worden aangetast en de instandhoudingsdoelen niet in gevaar worden gebracht. Hiervan mag alleen worden afgeweken wanneer alternatieve oplossingen voor het project ontbreken én wanneer sprake is van dwingende redenen van groot openbaar belang. Bovendien moet dan voorafgaande aan het toestaan van een afwijking zeker zijn dat alle schade gecompenseerd wordt (de zogenaamde ADC-toets: Alternatieven, Dwingende redenen van groot openbaar belang en Compenserende maatregelen). Redenen van economische aard kunnen ook gelden als dwingende reden van groot openbaar belang. Als prioritaire soorten of habitats deel uitmaken van de instandhoudingsdoelen mogen redenen van economische aard alleen gebruikt worden na toetsing door de Europese Commissie. VOORMALIG

Naast deze Natura2000-gebieden kent de Natuurbeschermingswet ook beschermde

BESCHERMD

natuurmonumenten. Sinds de inwerkingtreding van de (oude) Natuurbeschermingswet zijn

NATUURMONUMENT

door de Minister van LNV 188 gebieden aangewezen als beschermd natuurmonument of staatsnatuurmonument. Door de gewijzigde Natuurbeschermingswet 1998 verdween het verschil tussen Beschermde- en Staatsnatuurmonumenten. Deze gebieden vallen dan onder de noemer van Beschermde Natuurmonumenten. Handelingen die schadelijk kunnen zijn voor het Beschermd Natuurmonument mogen niet zonder vergunning uitgevoerd worden (art. 16 NB-wet). Blijkens art. 65 van de wet geldt dit ook voor handelingen buiten het Beschermde Natuurmonument. Een deel van de Beschermde Natuurmonumenten overlapt (gedeeltelijk) met Natura 2000gebieden. Voor het overlappende deel vervalt de status Beschermd Natuurmonument wanneer het betreffende Natura 2000-gebied definitief is aangewezen (NB-wet art. 15a, lid 2). In het aanwijzingsbesluit van het Natura 2000-gebied kunnen instandhoudingsdoelstellingen worden opgenomen over behoud, herstel en ontwikkeling van natuurschoon of de natuurwetenschappelijke betekenis van een gebied (art. 10a, lid 3). De “oude doelen” van een met Natura 2000 samenvallend Beschermd Natuurmonument kunnen op die manier ook aan de instandhoudingsdoelstelling van een Natura 2000-gebied worden toegevoegd (art.15a, lid 3). Ingevolge de Crisis- en herstelwet is artikel 19d Nbw echter gewijzigd in die zin dat in het kader van de vergunningverlening niet langer wordt getoetst aan de doelstellingen bedoeld in artikel 10a, derde lid Nbw. Ten aanzien van de “oude doelen” van beschermde natuurmonumenten, die samenvallen met Natura 2000-gebieden, is het lichtere beschermingsregime van artikel 16 Nbw van toepassing (artikel 19ia Nbw).

BESCHERMD

Waar de gebieden niet samen vallen blijven Beschermde Natuurmonumenten in stand en

NATUURMONUMENT

vallen onder het toetsingskader van artikel 16 van de Natuurbeschermingswet. In en in de omgeving van het plangebied komen geen beschermde natuurmonumenten voor waardoor dit beschermingskader niet van toepassing is.


ARCADIS

43


Onderzoek voor vergunningverlening bij een Natura 2000-gebied De Natuurbeschermingswet kent twee routes voor het verlenen van een vergunning. Als uit een Voortoets blijkt dat er sprake kan zijn van significante verstoring van soorten en/of significante verslechtering van de kwaliteit van habitats door een project afzonderlijk of in combinatie met andere projecten, moet een Passende Beoordeling uitgevoerd worden. Indien in het voortraject sprake is van significante gevolgen, kan slechts een vergunning worden verkregen indien aan de ADC-criteria wordt voldaan. Als er wel verslechtering van de kwaliteit van habitats op kan treden, maar deze zeker niet significant zullen zijn, kan worden volstaan met een Verslechteringstoets. Als er geen sprake is van de verslechtering van de kwaliteit van habitats en er hoogstens sprake is van niet-significante verstoring van soorten, is er geen Natuurbeschermingswetvergunning nodig. In dat geval hoeft er ook geen nader onderzoek gedaan te worden. In onderstaande figuur is het bovenstaande schematisch weergegeven. Afbeelding 13 Stroomschema vergunningverlening NBwet. Uit SNIP2A oordeelde het Bevoegd Gezag dat een Passende Beoordeling gemaakt moest worden (rechterpijl in het schema). 11

11

Steunpunt Natura 2000


ARCADIS

44


Passende Beoordeling Bij de Passende Beoordeling wordt gedetailleerd in kaart gebracht welke effecten als gevolg van het project kunnen optreden op de natuurwaarden in het gebied en welke verzachtende (mitigerende) maatregelen de initiatiefnemer van plan is te nemen. Bestaande situaties maken geen onderdeel uit van het project. Hierbij wordt rekening gehouden met de instandhoudingsdoelstellingen en cumulatieve effecten, indien sprake is van een (negatief) effect. De significantie van de gevolgen moet met name worden beoordeeld in het licht van de specifieke milieukenmerken en omstandigheden van het gebied. Omkeerbare en tijdelijke effecten kunnen ook significant zijn. Indien uit de Passende Beoordeling, de zekerheid verkregen is dat de activiteit de natuurlijke kenmerken van een gebied niet aantast (er zijn dus toch geen significante effecten) kan het Bevoegd Gezag vergunning verlenen. Als er wel significante effecten op zullen treden, mag alleen een vergunning worden verleend als alternatieve oplossingen voor het project ontbreken én wanneer sprake is van dwingende redenen van groot openbaar belang. Bovendien moet voorafgaande aan het toestaan van een afwijking zeker zijn dat alle schade gecompenseerd wordt (de zogenaamde ADC-toets: Alternatieven, Dwingende redenen van groot openbaar belang en Compenserende maatregelen). Redenen van economische aard kunnen ook gelden als dwingende reden van groot openbaar belang. Als prioritaire soorten of habitats deel uitmaken van de instandhoudingsdoelen mogen redenen van economische aard alleen gebruikt worden na toetsing door de Europese Commissie. Definitie significante effecten Aan het begrip „significant” moet een objectieve inhoud worden gegeven. Tegelijk moet de significantie van effecten worden vastgesteld in het licht van de specifieke bijzonderheden en milieukenmerken van het beschermde gebied, waarbij vooral rekening moet worden gehouden met de instandhoudingsdoelstellingen voor het gebied (EG, 2000. Beheer van Natura 2000-gebieden. De bepalingen van artikel 6 van de Habitatrichtlijn). Artikel 6 van de Habitatrichtlijn is geïmplementeerd in art. 19 van de Natuurbeschermingswet 1998. DE LEIDRAAD BEPALING SIGNIFICANTIE De Leidraad bepaling Significantie12 (versie 27 mei 2010) van het Steunpunt Natura 2000 haakt aan bij de definitie die de Europese Commissie aan het begrip significantie heeft gegeven en werkt deze verder uit. Van belang daarbij is de volgende passage uit de Leidraad: “Hoewel algemene, objectieve kaders een bepaalde mate van duidelijkheid kunnen bieden, moet worden beseft dat de toepassing een gebiedsspecifiek karakter zal blijven houden: gekozen is immers voor een bescherming op het niveau van een Natura 2000-gebied”. In de Leidraad wordt de volgende definitie van significantie met nuancering gegeven: Definitie: indien als gevolg van een ingreep de toekomstige oppervlakte habitat of leefgebied, aantal van een soort danwel kwaliteit van een habitat lager zal worden dan zoals bedoeld in de instandhoudingsdoelstelling, dan kan sprake zijn van significante gevolgen.

12

Te vinden op: http://www.natura2000.nl/pages/significantie.aspx


ARCADIS

45


Nuancering: Dit kan in ieder geval anders liggen indien: - de afname minder dan de minimumoppervlakte van het habitattype is, er is dan per definitie geen sprake van een meetbare afname; - wanneer het effect opgevangen kan worden in de natuurlijke fluctuaties, door de veerkracht van het gebied; - in geval van specifieke bijzonderheden en milieukenmerken. Daarnaast moeten de kwantitatieve instandhoudingsdoelstellingen niet als een absolute norm worden gezien, waarvan nooit kan worden afgeweken. Indien een activiteit tot gevolg heeft dat het na te streven aantal van een soort afneemt, vormt dit weliswaar een belangrijke graadmeter voor het al dan niet significant zijn van de effecten van die activiteit. Echter, de specifieke kenmerken van de activiteit, dan wel de specifieke omstandigheden van het gebied kunnen maken dat ondanks de afname toch geen sprake is van mogelijke significante gevolgen. Maatwerk op gebiedsniveau kan dus tot een andere conclusie leiden.

Cumulatie Bij het beoordelen van de effecten van een plan of project moet ook rekening gehouden worden met mogelijke cumulatie met effecten van andere plannen en projecten. Het kan namelijk zo zijn dat projecten afzonderlijk niet leiden tot significante effecten, maar dat de effecten van verschillende plannen en projecten zo groot zijn dat de effecten wel significant zijn. Dit kan het gevolg zijn van de optelsom van effecten, maar ook bijvoorbeeld doordat het effect van het ene project het effect van een ander project versterkt. Dit betekent dat nagegaan moet worden of er andere projecten worden uitgevoerd, die eveneens een negatief hebben op de instandhoudingsdoelen van het betreffende Natura 2000-gebied. In de beoordeling gaat het bij cumulatie om of het totale effect (van meerdere projecten), significante gevolgen kan hebben voor het desbetreffende gebied.

5.1.1

ONTWERP- EN AANWIJZINGSBESLUITEN In het door het Ministerie van LNV opgestelde ontwerpbesluit voor de aanwijzing van Natura 2000-gebieden13 zijn zogenaamde instandhoudingsdoelstellingen opgenomen die de doelen beschrijven voor de instandhouding van een aantal specifiek voor deze gebieden aangewezen leefgebieden, natuurlijke habitats en populaties van planten diersoorten. Deze doelstelling vallen onder de rechtstreekse werking van de Europese richtlijnen. Deze aangewezen soorten en habitats worden kwalificerende soorten en habitats genoemd. De instandhoudingdoelstellingen van deze kwalificerende soorten en habitats geven de condities weer die noodzakelijk zijn om de populaties in een gunstige staat van instandhouding te houden of te brengen. Kernopgaven Ten behoeve van de formulering van de doelen op landelijk en op gebiedsniveau zijn per landschap kernopgaven geformuleerd. Elk gebied heeft één of meer kernopgaven toebedeeld gekregen. Elk Natura 2000-landschap én elk Natura 2000-gebied levert nu en op termijn een eigen specifieke bijdrage aan de instandhoudhouding van de biodiversiteit van de Europese Unie. De kernopgaven zijn geformuleerd op basis van de bijdragen, de

13

Ministerie van LNV, 2003 & 2007


ARCADIS

46


belangrijkste verbeteropgaven, de aangewezen habitattypen en -soorten. De toedeling van de kernopgaven geeft aan welke gebieden de relatief grootste bijdrage leveren voor de realisering van bepaalde landelijke doelen. Instandhoudingsdoelstelingen Centraal in de beoordeling van effecten van projecten of activiteiten op Natura 2000gebieden staat de vraag of deze effecten al dan niet significant zijn. De vraag of iets een significant gevolg heeft moet uitsluitend worden bepaald ten opzichte van de instandhoudingsdoelstelling. Dit zijn de in de nota van toelichting bij het (ontwerp)aanwijzingsbesluit opgenomen instandhoudingsdoelstellingen, bestaande uit algemene doelen, doelen voor habitattypen van de Habitatrichtlijn, doelen voor soorten van de Habitatrichtlijn, doelen voor broedvogels van de Vogelrichtlijn en niet-broedvogels van art. 4.2 van de Vogelrichtlijn11. De instandhoudingsdoelen voor habitattypen zijn beschreven als behoud of uitbreiding van de oppervlakte en/of behoud of verbetering van de kwaliteit. De instandhoudingsdoelen voor soorten zijn beschreven als behoud of uitbreiding van de omvang van het leefgebied, de populatie en/of behoud of verbetering van de kwaliteit van het leefgebied. Voor vogels zijn tevens aantallen opgenomen, afgeleid van de draagkracht van een gebied, met betrekking tot het aantal broedpaar voor broedvogels en seizoensgemiddelden of seizoensmaxima in het geval van niet-broedvogels. Aanvullend aan de instandhoudingdoelstellingen van vogels in Vogelrichtlijngebieden, kunnen complementaire doelen gesteld zijn die afgeleid zijn van de beschermde waarden van het Habitatrichtlijngebied (artikel 10a, derde lid Natuurbeschermingswet). In de toetsing wordt geen onderscheid gemaakt tussen Natura 2000-gebied dat alleen is aangewezen onder de Vogelrichtlijn of Habitatrichtlijn of beide; uitgangspunt is dat alle doelen voor het gehele gebied gelden. Bij definitieve aanwijzing zal namelijk het onderscheid tussen Vogelrichtlijngebied en Habitatrichtlijngebied vervallen. De toetsing loopt hier dus feitelijk op vooruit. Wel worden uit voorzorg de oude, maar juridisch nog beschermde, geldende doelen nu getoetst. Dit betekent dat een 6-tal vogelsoorten ook wordt meegenomen. Bij definitieve aanwijzing vervallen de doelen voor deze vogelsoorten zeer waarschijnlijk.

5.2

NATURA 2000-GEBIED UITERWAARDEN IJSSEL Natura 2000-gebied Uiterwaarden IJssel is in maart 2000 aangewezen als vogelrichtlijngebied en in november 2007, aangemeld als Habitatrichtlijngebied. De aanwijzing als Natura 2000-gebied van Uiterwaarden IJssel is momenteel in procedure. In de onderstaande afbeelding zijn kaartjes opgenomen met de begrenzing van Natura 2000-gebied Uiterwaarden IJssel. De volgende afbeelding geeft een detailweergave van het plangebied Cortenoever (links) en Voorsterklei (rechts) en de locatie van de te graven uitvliet.


ARCADIS

47


Afbeelding 14 Begrenzing Natura 2000gebied Uiterwaarden IJssel ter hoogte van de uitvliet ten noorden van Cortenoever (links) en Voorsterklei (rechts). De nummers op de kaart kunnen afwijken van de objectenboom. Deze kaarten zijn alleen voor de detailweergave van de ligging van de uitvliet.

5.2.1

KENSCHETS EN GEBIEDSBESCHRIJVING Uiterwaarden IJssel omvat het systeem van de rivier de IJssel, inclusief aanliggende oeverwallen en komgronden. Het heeft een oppervlak van circa 9.209 hectare. De hoofdstroom zelf is niet in het richtlijngebied meebegrensd. De IJssel is een zijtak van de Rijn en loopt van Arnhem tot aan het IJsselmeer. In perioden van hoge afvoer neemt de IJssel 1/6 deel van de Rijnafvoer voor haar rekening. In perioden met lage afvoer wordt het water op peil gehouden door een stuw in de Nederrijn. Vooral gedurende het winterhalfjaar zijn grote delen van de uiterwaarden geïnundeerd waarbij overstromingsduur en – frequentie sterk kunnen variëren. De voorkomende habitattypen en soorten zijn deels ontwikkeld als gevolg van de landschapsvormende processen die in het verleden hebben plaats gevonden en nu niet meer plaatsvinden. Zandige kalkrijke oeverwallen en rivierduinen worden afgewisseld met kleiige, vlakke stroomdalen. Het landschap wordt gekenmerkt door veel grasland en daartussen een kleinschalige afwisseling van landschapselementen, zoals kolken, hanken of strangen, bosschages, verspreide bomen en heggen, moerasstroken en rietzomen, zandoevers en stroomrichels en plaatselijk zanden kleiwinplassen. De IJssel verbindt een aantal natuurgebieden met elkaar: de natuurgebieden langs de rivier, de Gelderse Poort bovenstrooms langs de Rijn, de laagveenmoerassen van Noordwest Overijssel in het noorden, de Randmeren en het Ketelmeer met aansluiting op het IJsselmeer in het westen14.

5.2.2

INSTANDHOUDINGSDOELEN Het gebied Uiterwaarden IJssel is aangewezen als speciale beschermingszone voor acht habitattypen, zes Habitatrichtlijnsoorten, vijf broedvogelsoorten en 21 nietbroedvogelsoorten. Onderstaand worden ze opgesomd en in bijlage 9 worden ze uitgebreider beschreven.

14

Ministerie van LNV, 2008


ARCADIS

48


Habitattypen Tabel 7 geeft een overzicht van de habitattypen van het Natura 2000-gebied Uiterwaarden IJssel, inclusief de bijbehorende instandhoudingsdoelstellingen. Tabel 7 Instandhoudingsdoelen

Instandhoudingsdoel

Trend

Oppervlakte

kwaliteit

Rijntakken**

Meren met krabbescheer en fonteinkruiden

>

>

Negatief

H3260-B

Beken en rivieren met waterplanten (subtype b)

>

>

Stabiel

H3270

Slikkige rivieroevers

>

=

Stabiel

H6120*

Stroomdalgrasland

>

>

Negatief

H6430-A

Ruigten en zomen (moerasspirea)

=

=

Stabiel

H6430-B

Ruigten en zomen (harig wilgenroosje)

=

=

Negatief

H6430-C

Ruigten en zomen (droge bosranden)

>

>

Negatief

H6510-A

Glanshaver- en vossenstaarthooilanden (glanshaver)

>

>

Negatief

H6510-B

Glanshaver- en vossenstaarthooilanden (grote vossenstaart)

>

>

H91E0-A*

*Vochtige alluviale bossen (zachthoutooibossen)

>

>

H91E0-B

*Vochtige alluviale bossen (esseniepenbossen)

>

>

H91F0

Droge hardhoutooibossen

>

>

code

Habitattype

H3150

habitattypen (incl. complementaire doelen).15 >: vergroting oppervlakte of verbetering kwaliteit =: behoud oppervlakte of behoud kwaliteit

Stabiel

Stabiel

* Prioritair habitattype: voor deze habitattypen geldt een zwaarder beschermingsregime onder de Natuurbeschermingswet. ** In het concept beheerplan Rijntakken is aangegeven of de trend stabiel, positief of negatief is.

Habitatrichtlijnsoorten Tabel 8 code

HR-soort

Doelst. oppervlakte

Doelst. kwaliteit

Doelst. Populatie

Trend Rijntakken

H1134

Bittervoorn

=

=

=

Stabiel

H1145

Grote modderkruiper

>

>

>

Niet bekend

H1149

Kleine modderkruiper

=

=

=

Stabiel

H1163

Rivierdonderpad

=

=

=

Negatief

populatie

H1166

Kamsalamander

>

>

>

Stabiel tot negatief

=: behoud oppervlakte,

H1337

Bever

>

>

>

Positief

Instandhoudingsdoelen habitatrichtlijnsoorten (incl. complementaire doelen). >: uitbreiding oppervlakte, verbetering kwaliteit leefgebied of vergroting

behoud kwaliteit leefgebied of behoud 15

populatie

Vogelrichtlijnsoorten Voor het Natura 2000-gebied Uiterwaarden IJssel zijn totaal 26 vogelsoorten aangewezen als broedvogel en/of als niet-broedvogel. Een overzicht van de kwalificerende broedvogelsoorten wordt gegeven in Tabel 9, de doelen voor niet-broedvogels zijn weergegeven in Tabel 10.

15

www.minlnv.nl


ARCADIS

49


Tabel 9 Broedvogels

Doelstelling oppervlakte

Doelstelling kwaliteit

Aantal paar

Trend Rijntakken

=: behoud oppervlakte of

A017

Aalscholver

=

=

280

Fluctuerend tot stabiel

behoud kwaliteit

A119

Porseleinhoen

>

>

20

Fluctuerend tot negatief

leefgebied

A122

Kwartelkoning

>

>

60

Fluctuerend tot positief

>: uitbreiding oppervlakte

A197

Zwarte Stern

=

=

50

Fluctuerend tot stabiel

of verbetering kwaliteit

A229

IJsvogel

=

=

10

Niet bekend tot positief

Instandhoudingsdoelstelling broedvogels.

leefgebied Tabel 10 Instandhoudingsdoelstelling niet- broedvogels =: behoud oppervlakte of behoud kwaliteit leefgebied =(<): Ten Gunste van Regeling: Achteruitgang in omvang foerageergebied met maximaal 7% is toegestaan, ten gunste van de habitattypen H3270, H6120, H6510, H91E0 of H91F0 of de broedvogelsoorten porseleinhoen en kwartelkoning.

Doelstelling Niet-broedvogels

oppervlakte

Kwaliteit

Draagkracht aantal vogels

Trend Rijntakken

A005

Fuut

=

=

220

Stabiel tot positief

A017

Aalscholver

=

=

550


A037

Kleine Zwaan

=

=

70

Negatief

A038

Wilde Zwaan

=

=

30

Negatief

A041

Kolgans*

= (<)

=

16700


A043

Grauwe Gans*

= (<)

=

2600


A050

Smient*

= (<)

=

8300


A051

Krakeend

=

=

100

Fluctuerend of positief

A052

Wintertaling

=

=

380


A053

Wilde eend

=

=

2600


A054

Pijlstaart

=

=

50


A056

Slobeend

=

=

90


A059

Tafeleend

=

=

450


A061

Kuifeend

=

=

690


A068

Nonnetje

=

=

20


A125

Meerkoet

=

=

3600


A130

Scholekster

=

=

210

Negatief

A142

Kievit

=

=

3400

Negatief

A156

Grutto

=

=

490

Negatief

A160

Wulp

=

=

230

Positief

A162

Tureluur

=

=

30

Positief

* TEN GUNSTE VAN REGELING In het ontwerp-aanwijzingsbesluit is een ‘ten gunste van’ regeling opgenomen bij grauwe gans, kolgans en smient. Achteruitgang in omvang foerageergebied van deze soorten is met maximaal 7% (in Uiterwaarden IJssel) toegestaan, en gunste van habitattypen H3270 slikkige rivieroevers, H6120 stroomdalgraslanden, H6510 glanshaveren vossenstaarthooilanden, H91E0 vochtige alluviale bossen of H91F0 droge hardhoutooibossen of de broedvogels A119 porseleinhoen of A122 kwartelkoning. In het beheerplan is een berekening gemaakt van de draagkracht van de Rijntakken (5 Natura 2000-gebieden) voor foeragerende ganzen en eenden. Uit de berekening blijkt dat na uitvoering van de projecten die opgenomen zijn in het beheerplan Rijntakken (o.a. NURG en KRW projecten) de toekomstige draagkracht maar 80% bedraagt van de benodigde draagkracht. Een aanname in deze berekening is dat bij elk van deze projecten 20% van het oppervlak ingericht wordt als natuurgrasland.


ARCADIS

50


Bij de beoordeling van effecten van projecten of activiteiten worden de doelen uit het ontwerpbesluit meegewogen, echter ze hebben nog geen formele juridische status. Derhalve dienen alle vogelsoorten die genoemd staan in het aanwijsbesluit van het Vogelrichtlijngebied ‘Uiterwaarden IJssel’ ook te worden meegenomen in de effectbeoordeling. Aanvullend gaat het om de volgende (niet broedende) vogelsoorten: 

Kleine zilverreiger;



Lepelaar;



Reuzenstern;



Visarend;



Slechtvalk.

Voor deze soorten zijn geen instandhoudingsdoelstellingen geformuleerd. Complementaire doelen Complementaire doelen zijn geformuleerd voor soorten en habitattypen met een matig tot zeer ongunstige staat van instandhouding. Voor de Uiterwaarden IJssel zijn complementaire doelen opgesteld voor de volgende habitattypen en soorten: 

Meren met Krabbenscheer en fonteinkruiden;



Slikkige rivieroevers;



Stroomdalgraslanden;



Vochtige alluviale bossen;



Droge hardhoutooibossen;



Grote modderkruiper;



Kamsalamander;



Bever.

Deze doelen zijn verwerkt in bovenstaande tabellen. Kernopgaven Voor de Uiterwaarden IJssel zijn de volgende kernopgaven gesteld: 

Behoud beken en rivieren met waterplanten (grote fonteinkruiden);



Behoud en uitbreiding van meren met Krabbenscheer en fonteinkruiden, in de vorm van strangen, in het bijzonder herstel van krabbenscheerbegroeiingen, ook als broedbiotoop van Zwarte stern;



Vochtige alluviale bossen (zachthoutooibossen en essen-iepenbossen) uitbreiden mede ten behoeve van Bever;



Herstel glanshaveren vossenstaarthooilanden (Grote vossenstaart) en blauwgraslanden;



Behoud voldoende slaapplaatsen- en foerageerterrein voor ganzen, Kleine zwaan, Wilde zwaan en Smient;



Behoud en uitbreiding areaal van plasdras situaties en ondiep water voor eenden, Kwartelkoning, Porseleinhoen en steltlopers;



Kwaliteitsverbetering en uitbreiding van stroomdalgraslanden, glanshaveren vossenstaarthooilanden (Glanshaver);



Ontwikkeling droge hardhoutooibossen door het creëren van een groter oppervlakte en kwaliteitsverbetering.


ARCADIS

51


De kernopgaven zijn per gebied toegedeeld in het Natura 2000 Doelendocument en maken geen onderdeel meer uit van het ontwerpbesluit. Ze zijn van belang voor het stellen van prioriteiten bij de bescherming en het nemen van maatregelen. Als zodanig spelen ze geen rol in de effectbeschrijvingen in deze Passende Beoordeling.

5.3

BEOORDELINGSKADER In de Passende Beoordeling wordt onderzocht of zekerheid bestaat dat de natuurlijke kenmerken van de betrokken Natura 2000-gebieden niet worden aangetast. Deze natuurlijke kenmerken moeten worden beschouwd in het licht van de instandhoudingsdoelstellingen voor de Natura 2000-gebieden. Er is sprake van aantasting van natuurlijke kenmerken wanneer de realisatie van de instandhoudingsdoelstellingen in gevaar komt. Hoewel juridisch op verschillende wijze geformuleerd, komt dit inhoudelijk overeen met het optreden van “significant negatieve gevolgen” voor het gebied. Deze Passende Beoordeling voor CoTiVo heeft plaatsgevonden aan de hand van een kwantitatieve en kwalitatieve voorspelling van de effecten op daarvoor gevoelige habitattypen en soorten waarvoor een instandhoudingsdoelstelling geldt in het betrokken Natura 2000-gebied. De voorspelde veranderingen worden gerelateerd aan de huidige omvang van het areaal van de habitattypen of van de omvang van de populatie van soorten waarvoor een instandhoudingsdoelstelling geldt. De referentie voor de verandering is (daarom) de huidige situatie, met de huidige potenties. Voor de beoordeling van de significantie van gevolgen bestaan geen wettelijke normen. Voor ieder effect afzonderlijk moet worden bepaald welke gevolgen dit kan hebben voor de betrokken instandhoudingsdoelstellingen. Als de gevolgen zodanig zijn dat de realisatie of het behoud van de instandhoudingsdoelstelling in gevaar wordt gebracht, is sprake van significante gevolgen (zie ook 5.1). De dijkverleggingen Cortenoever en Voorsterklei en een geul in de Tichelbeeksewaard hebben mogelijk effecten op Natura 2000-gebied Uiterwaarden IJssel. Indien effecten optreden zal allereerst gekeken worden of deze effecten met behulp van maatregelen te voorkomen zijn. Indien negatieve effecten blijven, ondanks de mitigatie, wordt gekeken of de effecten van dit project samen met effecten van andere projecten tot een significante aantasting leiden. Er gelden per type instandhoudingdoel en per locatie specifieke omstandigheden. Daarom is in deze toets per type instandhoudingsdoel een specifieke beoordeling uitgevoerd. Per instandhoudingsdoel waarvoor bepaald moet worden of effecten optreden en zo ja of deze effecten al dan niet significant zijn, is aan de hand van vooraf bepaalde kwantitatieve en kwalitatieve beoordelingscriteria getoetst. De beoordelingscriteria worden hieronder opgesomd. De beoordelingscriteria omvatten: Habitattypen 

Het oppervlakteverlies door de uitvoer van de maatregelen;



De huidige staat van instandhouding van het betreffende habitattype;



Mogelijkheden voor habitattype herplaatsing binnen het plangebied.


ARCADIS

52


Habitatrichtlijnsoorten 

Invloed van het verlies/de aantasting van de groeiplaats of het leefgebied op de populatie in het plangebied;



Mogelijkheden voor natuurlijk herstel van de populatie in het plangebied.

Broedvogels 

Aantal broedparen ter plaatse van het project in relatie tot het aantal broedparen in het Natura 2000-gebied en de instandhoudingsdoelstellingen van het Natura 2000-gebied;



Ontwikkeling (trend) van de populaties (binnen de Natura 2000-gebieden van conceptbeheerplan Rijntakken);



Mogelijkheden om geschikt broedbiotoop te creëren binnen het plangebied.

Niet-broedvogels 

De relatie van aanwezige aantallen niet-broedvogels tot de instandhoudingsdoelstelling van het Natura 2000-gebied;



Uitwijkmogelijkheden om te foerageren;



Ontwikkeling (trend) van de populaties (binnen de Natura 2000-gebieden van conceptbeheerplan Rijntakken).


ARCADIS

53


HOOFDSTUK

6

Effectbeschrijving en beoordeling Natura 2000

6.1

INLEIDING In dit hoofdstuk worden de voorgestelde maatregelen getoetst aan de Natuurbeschermingswet 1998. In een eerder stadium van het proces, is al een eerste toetsing uitgevoerd, waarin de volgende ingrepen zijn getoetst: 

Voorsterklei en Cortenoever: verlagen bestaande dijk, verandering overstromingsfrequentie en duur, aanleg nieuwe dijk, verlagen maaiveld en verwijdering van huizen en (erf)beplanting, verwijderen agrarische bedrijven, tijdelijke ontsluitingswegen, verleggen gebiedsontsluitingswegen Cortenoever en Voorsterklei;



Tichelbeeksewaard: aanleg geul, verlaging maaiveld, aanleg kades, tijdelijke ontsluitingswegen, aanpassing loopt van de Oekensche beek en verandering grondwaterstand en kwel.

Deze ingrepen kunnen de volgende effecten veroorzaken: 

Ruimtebeslag (op habitat, leefgebieden en foerageergebieden);



Verandering van overstromingsfrequentie en -duur;



Verandering grondwaterstand (verdroging, vernatting);



Effecten tijdens de uitvoering, bestaand uit licht, geluid, trilling, optische en mechanische effecten;



Permanente verstorende effecten (recreatie), bestaand uit geluid en optische verstoring.



Verandering in stikstofdepositie door het verleggen van gebiedsontsluitingswegen;



Verandering in stikstofdepositie door verwijdering van agrarische bedrijven;



Verandering in stikstofdepositie en geluid door tijdelijke ontsluitingswegen voor de aanen afvoer van materiaal.

Ruimtebeslag Ruimtebeslag in het Natura 2000-gebied Uiterwaarden IJssel vindt met name plaats in de Tichelbeeksewaard, door de aanleg van de geul en het verlengen van de Oekensche beek. In Cortenoever en Voorsterklei is ruimtebeslag beperkt tot de huidige bandijken ter hoogte van de in- en uitstroomopening, aanleg van loswallen en het graven van de uitvliet vanaf het gemaal in de uitstroomopening. Verandering in overstromingsfrequentie en –duur Het uitvoeren van de maatregelen Cortenoever en Voorsterklei geeft bij hoge, extreme waterstanden(1x in de 25 jaar) een verlaging van de waterstand boven- en benedenstrooms van de maatregel.


ARCADIS

54


Deze verandering heeft geen effect op de overstromingsfrequentie en –duur doordat de natuurlijke variatie in waterstanden door de jaren heen groter is dan de waterstanddaling die wordt verkregen met de maatregel Cortenoever en Voorsterklei. De maatregel in de Tichelbeeksewaard heeft ook tijdens normale afvoeren van de IJssel een waterstanddaling bovenstrooms van 1 cm ten hoogte van de uiterwaard Reuvensweerd. Deze waterstanddaling is veel kleiner dan de sterke, natuurlijke variatie in overstromingfrequentie en –duur van jaar tot jaar om deze te kunnen beïnvloeden. Doordat de overstromingfrequentie en – duur niet veranderen in het DO, ondanks enige waterstanddaling, kan dit niet leiden tot effecten op vogels, habitattypen en –soorten. Verandering in grondwaterstand Met het graven van de verlengde Oekensche beek en de geul in de Tichelbeeksewaard wordt de grondwaterstand, met name in de zomer, lager. Er is sprake van lokale verdroging rondom de geul en de Oekensche beek. In het ontwerp is rekening gehouden met deze toekomstige lagere grondwaterstanden: de nieuw aan te leggen wateren en de natte zones worden zodanig gedimensioneerd dat er ook bij deze ‘nieuwe’ grondwaterstanden geen sprake is van te droge omstandigheden. Vernatting vindt niet plaats in de Tichelbeeksewaard. In bijlage 7 is de kort de grondwaterrelatie tussen de Veluwe en de IJssel uitgelegd. In de projecten dijkverlegging Cortenoever en Voorsterklei is geen sprake van verandering in de grondwaterstanden, doordat de huidige waterpeilen in het gebied niet veranderen. Hierdoor is geen sprake van meer afvoer van grondwater en dus verdroging. Vernatting vindt in Cortenoever en Voorsterklei plaats in de vergravingsgebieden. Deze liggen echter buiten de Natura 2000 begrenzing. De maatregelen Cortenoever, Tichelbeeksewaard en Voorsterklei leiden niet tot effecten door vernatting op vogels, habitattypen en –soorten. Bij Cortenoever en Voorsterklei is ook geen sprake van verdroging. In de Tichelbeeksewaard kan lokaal rondom de verlengde Oekensche beek en de geul verdroging optreden door het verder uitzakken van de lokale grondwaterstanden in het zomerhalfjaar. Effecten tijdens de uitvoering De uitvoering van de maatregelen Cortenoever, Tichelbeeksewaard en Voorsterklei geeft verstoring door geluid, licht en trilling en optische en mechanische verstoring en tijdelijke toename van stikstofdepositie. Deze verstoring is in de Tichelbeeksewaard voornamelijk geconcentreerd in het noordelijke deel door de aanleg van de geul. In Cortenoever en Voorsterklei kunnen met name de verlaging van de bandijk, aanleg en gebruik de van loswallen, grondwerkzaamheden direct achter de bandijk en het graven van de uitvliet verstorende werking hebben op de vogels, habitattypen en –soorten. Deels omdat de loswallen en de uitvliet in Natura 2000-gebied liggen en deels mogelijk door externe werking. Voor de aanleg van de dijklichamen dient grond aangevoerd worden. In verband met het voorkómen van overlast wordt de grond aangevoerd over de IJssel. Voor de uitvoering is de capaciteit nodig van tijdelijke losplaatsen. Het gaat hierbij om 2 tijdelijke losplaatsen in deelgebied Cortenoever, 4 in deelgebied Tichelbeeksewaard en 1 in Voorsterklei.


ARCADIS

55


Uitgangspunt is dat voor de aanleg van een loswal weinig graafwerkzaamheden nodig zijn, hoogstens lokaal om een waterdiepte van 2,5 meter te realiseren. Schepen leggen bij de loswallen aan. De aanvoer van grond is in verband met de bereikbaarheid alleen mogelijk in de laagwaterperiodes. Voor detailbeschrijving van de ingreep, zoals diepte en diepte, wordt verwezen naar het uitvoeringsplan. De tijdelijke voorzieningen en bijbehorende activiteiten vinden geheel binnen de begrenzing van Natura 2000-gebied Uiterwaarden IJssel plaats. De ligging van de loswallen en tijdelijke aanvoerwegen is weergegeven in het uitvoeringsplan. Uitgangspunt is dat de effecten tijdelijk van aard zijn; na realisatie wordt het gebied weer in de oorspronkelijke situatie gebracht. Uitvoering loswallen 

Een loswal is ongeveer 170 meter lang;



Per loswal worden twee grote loskranen ingezet;



Ieder loskraan is 10 uur per dag effectief in bedrijf;



Op een representatieve dag komen gemiddeld 5 schepen per loswal. Hiervan liggen



De loswallen zijn drie jaar in bedrijf, in verband met de kans op hoogwater

gedurende 12 uur altijd 2 schepen aan de wal; waarschijnlijk niet of alleen sporadisch in de periode tussen half november en half februari. Om flexibiliteit in de uitvoeringsplanning te behouden wordt de mogelijkheid om te werken in deze periode echter niet uitgesloten. Om deze reden zal dit wel beoordeeld worden in deze passende beoordeling; Uitvoering transport 

De aanvoer van grond is in verband met de bereikbaarheid alleen mogelijk in de laagwaterperiodes;



Aanvoer van grond naar de dijken vindt volledig per as plaats (vrachtwagens);



Vanaf de loswallen worden nieuwe aanvoerwegen aangelegd;



Een cunet-verbetering (lokaal ontgraven bodem) wordt toegepast voor de aanvoerwegen;



Op de transportroute van de loswal naar de bouwlocatie van de dijk/vergravingen vinden 500 (2 x 250) transportbewegingen per loswal in de dagperiode plaats als worstcase uitgangspunt;



De aanvoerwegen zijn maximaal drie jaar in bedrijf. Ook hier geldt dat de mogelijkheid om te werken in de hoogwaterperiode, globaal tussen half november en half februari, niet uitgesloten wordt.

Voor het bepalen van de geluidseffecten door de tijdelijke voorzieningen zijn aannames gedaan over de reikwijdte van geluid, deze bedraagt vanaf de loswallen circa 250 meter. Onderzoek naar het effect van geluid op de dichtheid van broedvogels (Reijnen et al, 1992) laat zien dat de gevoeligheid van broedvogels in open gebieden bij 45 dB(A) begint. Beneden deze belasting kunnen verstoringseffecten op vogels worden uitgesloten, de exacte hoogte van de drempelwaarde is afhankelijk van het type (broed)vogel. Boven deze belastingen kunnen er wel substantiële (meetbare) effecten op de broedvogeldichtheid optreden.


ARCADIS

56


Mogelijke effecten aanleg en gebruik van loswallen 

De loswal vormt een aanlegplaats voor de aanvoer van zand en klei per schip. Dit kan leiden tot tijdelijke verstoring van broedvogels en niet-broedvogels door schepen en menselijke activiteiten. Aangenomen is dat de maximale reikwijdte van verstoring door geluid op vogelwaarden 250 meter bedraagt. Verstorende effecten op leefgebied van broedvogels en niet-broedvogels aan de oostoever van de IJssel vinden ter hoogte van de loswallen niet plaats. De IJssel is drukbevaren, uitstralende effecten van verstoring zullen wegvallen tegen de bestaande verstoringsbronnen;



De uitstoot van uitlaatgassen van schepen kan ter plekke leiden tot effecten van stikstofdepositie op hiervoor gevoelige habitattypen. De reikwijdte van het effect is naar verwachting maximaal enkele tientallen meters.

Mogelijke effecten aanleg en gebruik tijdelijke aanvoerwegen 

De aanvoerwegen zijn gelegen door de uiterwaarden vanaf de losplaatsen. Er vindt geen vernietiging plaats van habitattypen en leefgebieden van soorten door aanleg van de aanvoerwegen. De grondafvoer met vrachtwagens kan leiden tot verstoring van soorten door geluid en trillingen. De aanname is dat de maximale reikwijdte van effecten 250 meter bedraagt;



Het gebruik van vrachtwagens kan leiden tot tijdelijke verstoring van broedvogels. De aanname is dat de maximale reikwijdte van verstoring door geluid op vogelwaarden 250 meter bedraagt;



Verstoring van broedvogels en niet-broedvogels door trilling is niet aan de orde. Alle aangewezen vogels zijn niet gevoelig voor trilling;



Verstorende effecten op leefgebied van broedvogels en niet-broedvogels aan de oostoever van de IJssel vinden ter hoogte van de loswallen niet plaats. De IJssel is drukbevaren, uitstralende effecten van verstoring zullen wegvallen tegen de bestaande verstoringsbronnen;



Aanleg en gebruik van tijdelijke ontsluitingswegen in het binnendijkse gebied leidt niet tot externe effecten van verstoring op broedvogels en niet-broedvogels in het Natura 2000-gebied. De aanwezige winterdijk voorkomt uitstraling van geluid naar het buitendijkse gebied;



De uitstoot van uitlaatgassen van vrachtwagens kan lokaal leiden tot effecten van stikstofdepositie op hiervoor gevoelige habitattypen. Naar verwachting is de toename gering en vindt alleen plaats in de directe omgeving van de aanvoerweg. Globale inschatting van het effect is 0,1 tot maximaal 4 mol N ha/jaar over een afstand van maximaal 1 km. Deze inschatting is gebaseerd op ervaringen bij berekeningen van stikstofdepositie van provinciale en rijkswegen. In dergelijke gevallen is de hoeveelheid verkeer vele malen groter dan de hoeveelheid verkeer tijdens de uitvoering van de dijkverlegging en de nevengeul; bovenstaande getallen kunnen daarom als worstcase beschouwd worden. Deze tijdelijke toename is zeer gering en wordt volledig gesaldeerd door het verdwijnen van agrarische bedrijven binnen Cortenoever en Voorsterklei, voor aanvang van de werkzaamheden;



Effecten van vermesting door de uitstoot van uitlaatgassen van vrachtwagens binnendijks is niet aan de orde. Naar verwachting is de uitstoot langs de binnendijkse ontsluitingswegen te laag om meetbare effecten te hebben op de stikstofdepositie buitendijks. Ook de aanwezigheid van de dijk beperkt hier de stikstofdepositie richting het buitendijkse gebied.


ARCADIS

57


Permanente verstorende effecten (recreatie) In de gebieden Cortenoever en Voorsterklei treden geen permanente verstorende effecten op doordat het gebruik (openstelling) van de bandijk gelijk blijft aan de huidige situatie. De gebiedsontsluitingsweg op de instroomopening bij Cortenoever naar de RWZI wordt op een bestaande weg aangelegd. In de huidige situatie is deze toegankelijk voor wandelaars en fietsers. Het toelaten van gemotoriseerd verkeer geeft geen extra verstoring ten opzichte van de huidige situatie doordat de verstoringafstand van gemotoriseerd verkeer binnen de verstoringafstand ligt van wandelaars. Ook het uiteindelijke gebruik in het nieuwe buitendijkse gebied is gelijk aan de huidige situatie. In de Tichelbeeksewaard zijn permanente verstorende effecten mogelijk omdat naast de ontwikkeling van natuur, ook recreatieve voorzieningen worden aangelegd. Verandering stikstofdepositie gebiedsontsluitingswegen In Voorsterklei en Cortenoever worden de bestaande gebiedsontsluitingswegen verlegd of opgeheven. Hiervoor komen nieuwe wegen in de plaats. In Cortenoever wordt de zuidelijke gebiedsontsluitingsweg naar de RWZI verplaatst naar een bestaand pad op de instroomopening. Deze verplaatsing geeft mogelijke veranderingen van stikstofdepositie in het Natura 2000 gebied. De frequentie van voertuigen gaat omlaag doordat in Cortenoever 11 woningen verdwijnen, hierdoor vindt een forse daling van de stikstofdepositie plaats. Aan de andere kant komt de gebiedsontsluitingsweg dichterbij het Natura 2000 gebied te liggen (ca 250 meter). Deze twee veranderingen zijn klein van schaal, op de verbindingsweg Cortenoeverseweg zijn er gemiddelde 850 verkeersbewegingen, waarvan 20% zwaar vrachtverkeer. De weg naar de RWZI is een zijstraat van de Cortenoeverseweg. Deze zijstraat wordt gebruikt voor de RWZI en ontsluiting van 5 erven in de toekomst. Dit geeft een verkeersintensiteit van ca 50 a 60 verkeersbewegingen per dag. Door de kleine verandering zijn eventuele modelmatige berekeningen te grof om een verandering in het patroon van stikstofdepositie weer te geven. Daarnaast zal verandering is stikstofdepositie vooral merkbaar zijn binnendijks door de overheersende zuidwestelijke windrichting. Door deze kenmerken is het uitgesloten dat een verandering in stikstofdepositie effecten heeft op habitattypen nabij de RWZI. In de Voorsterklei komt de nieuwe gebiedsontsluitingsweg niet dichterbij Natura 2000 te liggen en daarbij is een afname in frequentie doordat 1 erf verdwijnen. Hierdoor zijn effecten van stikstofdepositie door gebiedsontsluitingswegen uitgesloten. Verandering stikstofdepositie door verdwijnen agrarische bedrijven In Cortenoever en Voorsterklei verdwijnen respectievelijk 8 en 1 agrarische bedrijven. Het verdwijnen van agrarische bedrijven en de daarbij behorende veestapel heeft een positief effect op de stikstofdepositie in de omgeving van de bedrijven. Een deel van deze afname in stikstofdepositie zal ook plaatsvinden in de uiterwaarden van de IJssel. Mogelijke habitattypen die hiervan kunnen profiteren zijn meren met fonteinkruiden en krabbenscheer, glanshaverhooilanden, stroomdalgraslanden en vochtige alluviale bossen. De twee overgebleven agrarische bedrijven in het plangebied veranderingen niet in hun gebruik en behouden de vigerend planologische bestemming, de huidige situatie in de veestapel en huisvesting en bestemming en daarmee de stikstofdepositie blijft ongewijzigd bij uitvoering van dit project. Het project voorziet niet in het uitbreiden van de huidige agrarische activiteit of bestemming.


ARCADIS

58


Verandering in stikstofdepositie en geluid door tijdelijke ontsluitingswegen Rond de aanvoerwegen is sprake van een verhoogde stikstofdepositie door het vrachtverkeer, naar verwachting 0,1 tot maximaal 4 mol N/(ha*jaar). In de omgeving van de locatie voor de loswallen en aanvoerwegen ligt alleen het habitattype glanshaverhooiland. Glanshaverhooiland is gevoelig voor vermesting, de kritische depositiewaarde is 1400 mol N/ha/jr. (Van Dobben et al, 2008). Op de locatie van de aan te leggen aanvoerwegen van de losplaatsen bij Cortenoever en Voorsterklei is het habitattype op de dijk aanwezig. Ook in de Tichelbeeksewaard zijn kleine stukjes aanwezig. Ter plaatse overschrijdt de achtergronddepositie de kritische depositiewaarde niet; deze is veel lager (Planbureau voor de leefomgeving, 2010). De achtergronddepositie ligt tussen de 1290 mol/ha/jr en 1320 mol/ha/jr. Ook wordt de tijdelijke, extra depositie van maximaal 4 mol stikstof, bij het maaien, in het kader van bestendig beheer, van de dijken afgevoerd. 

Tijdelijke effecten door stikstofdepositie op glanshaverhooilanden zijn uitgesloten.

Met het verdwijnen van de agrarische bestemmingen in Voorsterklei en Cortenoever is er afname van stikstofdepositie in de Uiterwaarden IJssel. In Voorsterklei ligt de afname tussen de 50-100 mol/ha/jr door het stopzetten van twee agrarische bedrijven op de uiterwaard. In Cortenoever ligt de afname tussen de 100-250 mol/ha/jr door het stopzetten van van 8 agrarische bedrijven op de uiterwaard. (mer bestemmingsplan buitengebied). De verandering in stikstofdepositie over het gehele project is verwaarloosbaar, doordat de tijdelijke ontsluitingswegen en gebiedsontsluitingswegen niet de kritische depositie laten overschrijden voor glanshaverhooilanden, door de huidige lagere achtergronddepositie waarden. Daarnaast is er een afname door het beeindigen van de agrarische bedrijven, dit biedt voldoende zekerheid dat de lokale achtergronddepostie niet boven de kritische depositiewaarden voor glanshaverhooiland zal stijgen. In paragraaf 6.2 is weergegeven welke ingrepen mogelijk effect hebben op habitattypen en soorten. Alleen de effecten tijdens uitvoering, permanente verstorende effecten, ruimtebeslag en lokale verdroging in de Tichelbeeksewaard zijn aan de orde. Opbouw effect beschrijving en beoordeling Allereerst wordt gekeken welke mogelijke effecten de maatregelen kunnen hebben op Natura 2000 waarden (paragraaf 6.2). In paragraaf 6.3 is aangegeven welke soorten en habitattypen gevoelig zijn voor welke effecten (bijvoorbeeld een vogelsoort die gevoelig is voor verstoring door geluid). In paragraaf 6.4 worden deze gegevens gecombineerd en worden de effecten per instandhoudingsdoel beschreven en vervolgens beoordeeld.

6.2

OVERZICHT MOGELIJKE EFFECTEN De voorgestelde maatregelen van de ingreep en de uitwerking hiervan kunnen in dit project op verschillende manieren leiden tot negatieve effecten op de instandhoudingsdoelen. Effecten kunnen plaatsvinden tijdens de aanlegfase en tijdens de gebruiksfase. Effecten van de aanlegfase zijn veelal tijdelijk van aard, in tegenstelling tot de permanente effecten van de gebruiksfase. De mogelijke effecten van de ingrepen zijn binnen het plan opgelost met aanvullende maatregelen die zijn vastgelegd in het ontwerp, uitvoeringsplan en beheerplan.


ARCADIS

59


In de tabellen worden alleen die maatregelen genoemd die mogelijk invloed hebben op het Natura 2000-gebied. Cortenoever Tabel 11 Samenvatting van de maatregelen met een effect op de instandhoudingsdoelen en een korte beschrijving van de aanvullende maatregelen, die verwerkt zijn in het plan Aanvullende maatregelen verwerkt in het plan

Wanneer uitvoering

Voorkomen aantasting (behoud deel van de bestaande vegetatie, in depot zetten waardevolle delen, inzaaien nieuwe dijkbekleding). Potentiële kansrijke vegetaties succesvol beheren De aanen afvoer van materie is in de oostelijke helft van Cortenoever minimaal in de periode oktober - maart Aanleg vindt plaats tussen het einde van het broedseizoen en het begin van de keurperiode (15-10)

1e helft 2015

Tijdelijk verstorende effecten

Aanleg vindt plaats tussen het einde van het broedseizoen en het begin van de keurperiode (15-10)

2e helft 2015

Tijdelijke verstorende effecten

Aanleg in de juiste periode. Niet tussen juni en september Start buiten het broedseizoen en voor het winterseizoen

Winter 2012

-

Na 2016

Ingreep

Uitgangspunten

Effect

Inlaat, uitlaat en waterkeringen

Verlagen bestaande bandijk + werkstroken

Bekleding van verlaagde dijk is geschikt voor de ontwikkeling van glanshaverhooilanden

0,7 ha Ruimtebeslag glanshaverhooilanden

Vergraven maaiveld voor in- en uitstroom opening

Ca 41 ha

Geen verlaging buitendijks

Geen effect

Waterbeheersing

Graven watergang in het Natura 2000gebied tussen de uitstroomopening (gemaal) en de IJssel Aanleg gemaal Cortenoever II en uitlaatwerk

De watergang en de werkstrook komen niet te liggen in kwalificerende habitattypen

Tijdelijk verstorende effect;

In de uitstroomopening wordt een gemaal en uitlaatwerk aangelegd

Maatregelen Aanlegfase

Tijdelijke voorzieningen

Drijvend ponton/ Loswal Aan- en afvoerwegen

Aan- en afvoerwegen aan noordzijde en zuidzijde. Ligging afgestemd op Natura 2000 waarden

Tijdelijke verstorende effecten

Landbouwgronden worden uitgerust met drainage

drainage heeft mogelijk effect op de grondwaterstanden in het Natura 2000gebied

Geen effect,

1e helft 20132015

winter 2013, 2014 en 2015

Winter 2012 en winter 2013

Gebruiksfase Landbouwgronden met drainage


ARCADIS

60


Tichelbeeksewaard Tabel 12 Samenvatting van de maatregelen met een effect op de instandhoudingsdoelen en een korte beschrijving van de aanvullende maatregelen, die verwerkt zijn in het plan

Maatregelen

Ingreep

Uitgangspunten

Effect

Verplaatsen loop Oekensche beek

Langs de geul

Dempen deel van de Oekensche beek

Tussen de huidige loop en de toekomstige instroomopening

Ruimtebeslag, tijdelijke verstoring en lokale verdroging

Overige watergangen dempen of vergraven

Verspreid over gebied

Aanvullende maatregelen verwerkt in het plan

Wanneer uitvoering

Werkprotocol F&F-wet voor de habitatsoorten.

Graven zomerseizoen 2013-2015. Dempen winter 2015

Aanlegfase Aanpassing huidig watersysteem




Drijvend ponton/ Loswal

Tijdelijk effect; Verstoring

Aanleg in de juiste periode. Niet tussen juni en september

Winter 2012

Aanvoerwegen

Ruimtebeslag en verstoring

Buiten het broedseizoen en voor het winterseizoen

Winter 2012

Aanpassen dijklichaam

Oever/bodemconstructie in geul, bestaande uit geotextiel met steenbestorting

Werken buiten de habitattypen

geen

Wandelpaden en aanvullende voorzieningen

Aanleg van wandelpaden

Over de IJsseloever, onderaan de dijk tussen de uitstroomopening geul en Hoven. De wandelpaden worden op 3 punten met elkaar verbonden


Openstellingsregels opgesteld en budget en garantie voor handhaving. Na het broedseizoen voor het winterseizoen. Tussen juli - september

Aanleg van bruggen

1x over de Oekensche beek en 1x over de geul ten hoogte van de spoorbrug


Na het broedseizoen voor het winterseizoen. Tussen juli - september

Aanleg van pontje

1x halverwege de geul. De pont is afwezig in de periode september -april


Na het broedseizoen voor het winterseizoen. Tussen juli - september

Graven geul

Uitgraven geul met zijn oevers tot NAP + 2,3 meter

Ruimtebeslag, lokale verdroging en verstoring

In- en uitstroom opening geul

Instroom door middel van een duiker in de bestaande IJssel oever

Ruimtebeslag en tijdelijke verstoring

Uitstroom door middel van 3 duikers in de bestaande IJssel oever


Winter 2015

winter 2015

Zomerseizoen 2013-2015 Na het broedseizoen voor het winterseizoen.

winter 2015

Na het broedseizoen voor het winterseizoen.

winter 2015

ARCADIS

61


Maatregelen

Ingreep

Uitgangspunten

Effect

Verwijderen bosopslag

Bosjes/struweel

Verspreid over gebied

1. Ruimtebeslag

-Solitaire bomen -Bomenrijen

2. Ruimtebeslag 3. Ruimtebeslag


Wanneer uitvoering

Na het broedseizoen tot einde jaar

winter 2012

Gebruiksfase In gebruikname geul

Recreatie in Tichelbeeksewaard

Oever geul - IJssel, brug en grasland

Ruimtebeslag leefgebieden Ruimtebeslag habitattypen

Na 2016

Verstoring

Na 2016

Voorsterklei Tabel 13 Samenvatting van de maatregelen met een effect op de instandhoudingsdoelen een korte beschrijving van de aanvullende maatregelen, die verwerkt zijn in het plan

Maatregelen


Wanneer uitvoering

0,4 ha ruimtebeslag glanshaverhooilanden

Voorkomen aantasting (behoud deel van de bestaande vegetatie, in depot zetten waardevolle delen, inzaaien nieuwe dijkbekleding). Potentiële kansrijke vegetaties succesvol beheren

1e helft 2015

De watergang en de werkstrook komen niet te liggen in kwalificerende habitattypen

Tijdelijk effect; verstoring


2013-2015

In de uitstroomopening wordt een gemaal en uitlaatwerk aangelegd

Tijdelijk effect; verstoring


1e helft 2015

Verstoring

Aanleg in de juiste periode. Niet tussen juni en september

Winter 2012

Ingreep

uitgangspunten

Effect

Inlaat, uitlaat en waterkeringen

Verlagen bestaande bandijk + werkstroken

Bekleding van verlaagde dijk is geschikt voor de ontwikkeling van glanshaverhooilanden

Waterbeheersing

Graven watergang in het Natura 2000gebied tussen de uitstroomopening (gemaal) en de IJssel Aanleg gemaal Voorsterklei en uitlaatwerk

Aanlegfase


Vergraven in- en uitstroomopening

Drijvend ponton/ Loswal Aan en afvoerwegen

Aan en afvoerwegen aan noordzijde en zuidzijde Ligging afgestemd op Natura 2000 waarden

Tijdelijke effecten: verstoring

Buiten het broedseizoen en voor het winterseizoen

Winter 2012 en winter 2013

Ca 33 ha

Geen verlaging buitendijks

Geen effect

De aanen afvoer van materie is in de oostelijke helft van Voorsterklei minimaal in de periode oktober - maart

2013-2015

Gebruiksfase


ARCADIS

62


Maatregelen

Ingreep

uitgangspunten

Effect


Wanneer uitvoering

Landbouwgrond en met drainage

Landbouwgronden worden uitgerust met drainage

Drainage heeft mogelijk effect op de grondwaterstanden in het Natura 2000gebied

Geen effect,

-

Na 2016

6.3

GEVOELIGHEDEN VOOR EFFECTEN In Tabel 14 tot en met Tabel 17 is een beoordeling gegeven van de gevoeligheid van de voorkomende habitattypen en soorten waarvoor instandhoudingsdoelen gelden. De beoordeling is gebaseerd op de effectenindicator van het ministerie van EL&I15. Ten aanzien van licht is de effectenindicator gebaseerd op een expertschatting, omdat er geen gericht onderzoek naar de lichtgevoeligheid van de betreffende soorten is gedaan. Habitattypen Habitattypen kunnen ten gevolge van het project effecten ondervinden door de volgende factoren: oppervlakteverlies, optische verstoring en mechanische verstoring en verandering in de grondwaterstand in de Tichelbeeksewaard wat resulteert in lokale verdroging rondom de geul en de verlengde Oekensche beek.

Tabel 14 Gevoeligheden habitattypen groen = neutraal,

Code

Habitat beschrijving

H3150

Meren met krabbenscheer en fonteinkruiden

H3260-B

Beken en rivieren met waterplanten

H3270


H6120

Stroomdalgrasland

H6430A, -B, -C

Ruigten en zomen

H6510A, -B

Glanshaver- en vossenstaarthooilanden

H91E0A, -B

Vochtige alluviale bossen

H91F0

Droge hardhoutooibossen

oranje = gevoelig, rood = zeer gevoelig Bron; ELI

Oppervlakte verlies

Optische verstoring

Mechanische

Verdroging

Habitatsoorten Habitatsoorten kunnen effecten ondervinden door de volgende factoren: oppervlakteverlies, geluid, licht, trilling, optische en/of mechanische verstoring en verandering in de grondwaterstand in de Tichelbeeksewaard wat resulteert in lokale verdroging rondom de geul en de verlengde Oekensche beek.


ARCADIS

63


Tabel 15 Effecten

Gevoeligheden Habitatrichtlijnsoorten.

Ruimte beslag

Code

Soort

H1134

Bittervoorn

H1145

Grote modderkruiper

H1149


H1163

Rivierdonderpad

onb

H1166

Kamsalamander

onb

H1337

Bever

groen = neutraal, oranje = gevoelig, rood = zeer gevoelig onb = onbekend

Licht

Geluid

Trilling

Optisch

Mechanische

Verdroging

onb onb.

onb.

onb

Vogelrichtlijnsoorten: broedvogels Broedvogels kunnen effecten ondervinden door de volgende factoren: oppervlakteverlies, geluid, licht, trilling, optische en/of mechanische verstoring en verandering in de grondwaterstand in de Tichelbeeksewaard wat resulteert in verdroging. Effect

Tabel 16 Gevoeligheden broedvogels. groen = neutraal, oranje = gevoelig, rood = zeer gevoelig onb = onbekend

Code

Soort

A017

Aalscholver

A119

Porseleinhoen

A122

Kwartelkoning

A197

Zwarte stern

A229

IJsvogel

Ruimte beslag

Geluid

Licht

Trilling

Optische

Mechanische

Verdroging

onb

onb

Vogelrichtlijnsoorten: niet-broedvogels Niet-broedvogels kunnen effecten ondervinden door de volgende factoren: oppervlakteverlies, geluid, licht, trilling, optische en/of mechanische verstoring en verandering in de grondwaterstand in de Tichelbeeksewaard wat resulteert in verdroging. Tabel 17 Effect

Gevoeligheden nietbroedvogels.

Ruimte beslag

Soort

oranje = gevoelig,

A038

Wilde Zwaan

rood = zeer gevoelig

A037

Kleine Zwaan

onb = onbekend

A068

Nonnetje

A162

Tureluur

onb

A054

Pijlstaart

onb

A156

Grutto

onb

A160

Wulp

onb

A056

Slobeend

onb

A130

Scholekster

onb

A059

Tafeleend

onb

A051

Krakeend

A005

Fuut

groen = neutraal,


Geluid

Licht

Trilling

Optische

Mechanische

Code

Verdroging

onb

onb

ARCADIS

64


A052

Wintertaling

onb

A017

Aalscholver

onb

A061

Kuifeend

onb

A142

Kievit

onb

A053

Wilde eend

onb

A125

Meerkoet

onb

A050

Smient

A043

Grauwe gans

onb

A041

Kolgans

onb

6.4

EFFECTBESCHRIJVING EN BEOORDELING

6.4.1

CORTENOEVER Habitattypen H6510 Glanshaver- en vossenstaarthooilanden Bij het afgraven van een deel van het buitendijkse dijktalud, voor de in- en uitstroomopening, is sprake van ruimtebeslag op het habitattype H6510 van circa 0,7 ha. Het instandhoudingsdoel is uitbreiding van het oppervlak en verbetering van de kwaliteit. Voor het behoud van het oppervlak aan het habitattype glanshaverhooilanden wordt het verloren oppervlak gemitigeerd door zoden met glanshaverhooiland te verplaatsen naar locaties waar op dit moment geen (potentiële) glanshaverhooilanden liggen. Het gaat hierbij om locaties onder aan de bestaande dijk ter hoogte van de instroomopening. De exacte locaties worden tijdens de uitvoering in het veld door een ervaren ecoloog aangegeven. Bij verplaatsen wordt rekening gehouden met het onderliggende substraat en de zonexpositie. Het oppervlak aan potenties voor glanshaverhooiland wordt behouden door delen van de in- en uitstroomopening zonder potenties in te zaaien met een zaadmengsel voor glanshaverhooilanden. Op de in- en uitstroomopening wordt vervolgens uitsluitend maaibeheer toe gepast ten behoeve van glanshaverhooilanden. Door de genoemde mitigerende maatregelen is het effect van oppervlakteverlies en tijdelijk kwaliteitsverlies op te vangen en blijft het instandhoudingsdoel haalbaar. Bij hoogwater zal de verlaagde dijk onder water komen te staan. Dit gebeurt naar verwachting eens per 25 jaar. De inundatie heeft geen gevolgen op de lange termijn voor het habitattype. Het effect op het instandhoudingdoel is daarom neutraal beoordeeld. Er geen sprake van effecten op andere habitattypen. Andere typen of potentiële habitattypen komen niet voor in het invloedsgebied van het plan.

Tabel 18

.

Effectbeoordeling

Habitattype

Effect

Beoordeling

Cortenoever habitattypen

H6510 Glanshaver- en vossenstaarthooilanden

ruimtebeslag 1,5 ha

0

mitigatie maatregelen in plan geïntegreerd

Habitatrichtlijnsoorten Kamsalamander De inrichting van het huidige binnendijkse gedeelte bij Cortenoever (buiten Natura 2000gebied) heeft mogelijk wel effect op de instandhouding van de populatie kamsalamanders 075773053:A - Vrijgegeven

ARCADIS

65


binnen het Natura 2000-gebied. Hierbij wordt aangenomen dat uitwisseling bestaat tussen de populaties binnendijks (Cortenoever) en buitendijks. De kamsalamander heeft een uitbreidingsopgave voor omvang populatie en verbetering leefgebied. Het plan heeft geen directe aantasting van leefgebied of kwaliteit in het Natura 2000-gebied tot gevolg. In de toekomst zou er wel sprake kunnen zijn van indirecte aantasting doordat het huidige binnendijkste gebied bij hoogwater overstroomt. Door het vergroten en het versterken van de populatie in Cortenoever, blijft deze populatie in staat de populatie buitendijks te ondersteunen in een hoog-watersituatie (1x in de 25 jaar). Om dit te bereiken zijn binnen het plan de volgens maatregelen opgenomen: het aanleggen van 2 poelen, verbindende elementen tussen de poelen en voldoende overwinteringshabitat (droog bij hoog water) in de nabijheid van de poelen (zie ook toetsing FFwet). Hierdoor blijft de relatie tussen de populatie in het Natura 2000 en het huidige binnendijkse gebied gehandhaafd en is er geen effect op de instandhouding van de populatie buitendijks. Kleine modderkruiper, bittervoorn, rivierdonderpad Deze drie vissoorten komen voor in de Oekensche beek in de Tichelbeeksewaard. Voor de afwatering van Cortenoever wordt een nieuwe uitvliet gegraven in de uiterwaard. In de huidige situatie is de locatie van de nieuwe uitvliet geen leefgebied voor deze soorten. De nieuwe uitvliet zal aantakken op de Oekensche beek in de Uiterwaard. Dit heeft geen gevolgen voor het leefgebied van de drie vissoorten. De waterkwaliteit en kwantiteit veranderd niet, doordat ook in de huidige situatie het water van Cortenoever ook via de Oekensche beek wordt afgevoerd. Grote modderkruiper Grote modderkruiper of potentiële leefgebieden van grote modderkruiper komt niet voor in het invloedsgebied van het plan. Tabel 19 Effectbeoordeling

Habitatrichtlijnsoorten

Effect

Beoordeling

Cortenoever

Kamsalamander

Verslechting relatie populatie binnen- en buitendijks mitigatiemaatregelen gekoppeld aan Flora- en faunawet

0

habitatrichtlijnsoorten

Broedvogels Binnen het plangebied zijn binnen de Natura 2000 begrenzing geen beschermde broedvogels van Natura 2000 Uiterwaarden IJssel aanwezig. Doordat het plangebied grotendeels buiten Natura 2000-gebied gelegen is, zijn de effecten op broedvogels beperkt tot effecten door externe werking. Broedvogels kunnen verstoord worden door geluid, licht en mensen in de aanlegfase. Deze effecten kunnen vermeden worden door een juiste planning en door passende maatregelen te treffen. De planning is beschreven in het uitvoeringsplan16. De maatregelen zijn beschreven in het Programma van Eisen/Objectboom (zie bijlage 3). Zowel in de planning als bij de wijze van uitvoering is rekening gehouden met de instandhoudingsdoelen. Er zijn geen effecten want de aanvang van de werkzaamheden start voor het broedseizoen, waardoor broedlocaties buiten de 16

ARCADIS, 2010. Uitvoeringsplan CoTiVo. Dijkverleggingen Cortenoever en Voorsterklei en een geul

in de Tichelbeeksewaard. 075773053:A - Vrijgegeven

ARCADIS

66


invloedsfeer van het plan komen te liggen. Er is geen verlies van biotoop, omdat vogels wel kunnen blijven foerageren. In de huidige situatie kunnen wandelaars lopen op de bandijk vanuit het zuiden tot aan de RWZI. Het wandelpad wordt omgevormd tot een gebiedsontsluitingsweg voor de erven in Cortenoever en de RWZI. Deze verandering in gebruik van de huidige bandijk heeft geen effect op de broedvogels in de uiterwaard, omdat verstoringsafstanden van verkeer (auto’s) binnen de verstoringsafstand ligt van wandelaars. De loswallen en tijdelijke aanvoerwegen komen aan de noord en de zuidkant van het gebied te liggen (de smalste delen). In de huidige situatie bestaan deze locaties uit agrarische percelen. Vanwege het intensieve beheer kan het voorkomen van broedvogels (kwartelkoning) worden uitgesloten en is er geen sprake van effecten op deze soorten. Niet-broedvogels De effecten op niet-broedvogels beperken zich tot effecten door externe werking, omdat het plangebied grotendeels buiten Natura 2000-gebied is gelegen. Niet-broedvogels kunnen verstoord worden door geluid, licht en mensen in de aanlegfase. Deze effecten worden vermeden een juiste planning en passende maatregelen te treffen. De planning is beschreven in het uitvoeringsplan16. De maatregelen zijn beschreven in het Programma van Eisen/Objectboom (zie bijlage 3). Zowel in de planning als bij de wijze van uitvoering is rekening gehouden met de instandhoudingsdoelen. Er zijn geen effecten want de werkzaamheden geven buitendijks beperkt verlies aan foerageermogelijkheden. De loswallen en aanvoerwegen geven een tijdelijke verstoorde ruimte van maximaal 170 meter loswal x maximaal 250 meter verstoringsafstand door geluid. Dit geeft een verstoord oppervlak van maximaal 4,25 hectare per loswal. In het gebied is 1 loswal per keer in gebruik. In een worstcase scenario is dit een tijdelijk verlies van 4,25 hectare aan ongestoord cultuurgrasland als foerageergebied voor grasetende vogels. Dit is een afname van circa 1990 kolgansdagen/ha/jr naar 995 kolgansdagen/ha/jr in een verstoorde situatie. In totaal is dat een tijdelijke afname van 4230 kolgansdagen. Of deze afname een effect heeft op het Natura 2000 gebied Uiterwaarden IJssel, is beschreven in paragraaf 6.3.4 (cumulatie). In de huidige situatie kunnen wandelaars lopen op de bandijk vanuit het zuiden tot aan de RWZI. Het wandelpad wordt omgevormd tot een gebiedsontsluitingsweg voor de erven in Cortenoever en de RWZI. Deze verandering in gebruik van de huidige bandijk heeft geen effect op de niet- broedvogels in de uiterwaard, omdat de verstoringsafstanden van verkeer (auto’s) binnen de verstoringsafstand ligt van wandelaars. Daarnaast is de frequentie laag. Hierdoor is er geen effect van verlies aan foerageermogelijkheden. Tabel 20 Effectbeoordeling

Vogels

Effect

Beoordeling

Cortenoever broedvogels

broedvogels

en niet-broedvogels.

geen effecten indien juiste fasering en maatregelen

0

niet-broedvogels


0

ARCADIS

67


6.4.2

TICHELBEEKSEWAARD Habitattypen H3150 Meren met fonteinkruiden en krabbenscheer Door het graven van de geul zal de noordelijke plas met vegetatie van gele plomp en watergentiaan verdwijnen. Er is geen sprake van aantasting van het habitattype H3150 omdat deze vegetatie niet kwalificeert (zie paragraaf 4.4). De plas is in de huidige situatie diep (circa 1,5 meter) en heeft een dikke sliblaag en daardoor erg troebel zodat vestiging van breedbladige fonteinkruiden niet is te verwachten. Indien de inrichting van de plas door het nemen van maatregelen verandert, is vestiging waarschijnlijk wel mogelijk Om de potentie voor de ontwikkeling van dit habitattype intact te houden, is in het ontwerp gekozen voor de aanleg van een nieuwe geïsoleerde plas. In het ontwerp is rekening gehouden met de ‘nieuwe’ zomergrondwaterstand en de ecologische eisen van het habitattype meren met krabbescheer. De nieuwe geïsoleerde plas heeft een oppervlak van circa 14 ha. De oever heeft een variabel talud met een minimale helling van 1:4. De breedte van de plas varieert van 30 tot 42 meter. De ecologische eisen bestaan uit een diepte van minimaal 80 cm in de zomer. De bodem is van zand en er is geen aanvoer van fosfaatrijk water vanuit het landelijk gebied. Hierdoor moet uiteindelijk een helder toestand te bereiken zijn. Het bereiken van een heldere toestand is mede afhankelijk van de mate van inundatie door rivierwater. De ontwikkelingsduur ligt tussen de 15 à 35 jaar. Er zijn geen maatregelen denkbaar die de ontwikkelingsduur kunnen verminderen. Het effect op dit instandhoudingsdoel is daardoor positief. H3260 Beken en rivieren met waterplanten. Door het verleggen en vergraven van de loop van de Oekensche beek in de Tichelbeeksewaard worden de delen met dit habitattype, bestaand uit sterrenkroos en vegetatieloze delen, verwijderd (zie pagina 38). Het doel is het uitbreiden van de omvang en de kwaliteit. Door de nieuwe inrichting van deze beek met dezelfde abiotiek en de snelle successie van sterrenkroos zullen binnen een korte tijd (1 à 2 groeiseizoen) nieuwe vegetaties ontstaan met sterrenkroos. Bovenstrooms in de Oekensche beek blijven vegetaties met sterrenkroos intact. Van sterrekroos is bekend dat het een snelle kolonisator is. Daarnaast kan het areaal aan sterrenkroos worden vergroot, doordat de lengte van de Oekensche beek in de uiterwaard toeneemt. Het effect op dit instandhoudingsdoel is daardoor neutraal tot positief. H3270 Slikkige rivieroevers In de huidige situatie worden langs twee geïsoleerde wateren kleine oppervlaktes aan slikkige oevers aangetroffen in de Tichelbeeksewaard. Het doel is het uitbreiden van het oppervlak en behouden van de kwaliteit. Door vergraving zal één locatie verdwijnen, maar met de aanleg van de geul ontstaat een groot oppervlak dat geschikt is voor de ontwikkeling van slikkige rivieroevers. Hierbij wordt rekening gehouden met de ‘nieuwe’ zomergrondwaterstanden en de ecologische eisen van het habitattype slikkige rivieroevers. Langs de gehele geul wordt een oevertalud aangelegd met een helling varirent van minimaal 1:4 tot 1:24. Vooral op de delen met een flauw talud zullen slikkige oevers ontstaan. In de geul varieert de waterstand tussen zomer en winter ca 2 à 3 meter. In de zomer heeft de geul een gemiddelde waterdiepte van 1 meter. Dit betekent dat er bij een talud van 1:20, naar 20 meter onderwatertalud het oevertalud begint in de zomermaanden. In de winter kan bij een stijging van het water met 2 à 3 meter dus maximaal 40 tot 60 meter oevertalud onderwater komen te staan. In deze zone kunnen dus slikkige oevers ontstaan 075773053:A - Vrijgegeven

ARCADIS

68


met minimaal een breedte van 5 à 10 meter. Deze zone is smaller dan het gehele oevertalud, doordat regelmatige en langdurige inundatie wel een voorwaarde is voor slikkige oevers.De geul stroomt gemiddeld 100 dagen in het jaar en fluctueert mee met de waterstanden in de IJssel.Het effect van dit instandhoudingdoel is dan ook positief door de uitbreiding van het oppervlak. H6120 Stroomdalgrasland In de huidige situatie is geen stroomdalgrasland aanwezig in de Tichelbeeksewaard. Het doel is het uitbreiden van de omvang en verbetering van de kwaliteit. Op enkele locaties in de Tichelbeeksewaard is wel sprake van aanzanding: een van de abiotische eisen voor de ontwikkeling van stroomdalgraslanden. Dat, in de huidige situatie stroomdalgraslanden ontbreken, komt door het huidige gebruik. De aanzandingslocatie in de Tichelbeeksewaard wordt niet afgegraven in het ontwerp, zodat deze intact blijft en in combinatie met het juiste beheer (geen bemesting en laat maaien in het najaar) kunnen op deze locatie vegetaties ontstaan, horende bij het habitattype stroomdalgrasland. De dijkverleggingen Cortenoever en Voorsterklei hebben geen invloed op de overstromingsduur of –frequentie (zie paragraaf 6.1). Hierdoor is het effect op dit instandhoudingdoel neutraal tot positief. H6430 ruigten en zomen De vegetatie in de huidige situatie kwalificeert niet als habitattype. Het doel is het behouden van de omvang en kwaliteit. Wel zijn veel elementen van het habitattype aanwezig. Na de vergraving van de Oekensche beek is ruimte voor de ontwikkeling van ruigten en zomen langs de oevers. Ook delen van de oevers in de aan te leggen geul in de Tichelbeeksewaard zijn geschikt voor de ontwikkeling van ruigten en zomen. Het maaibeheer van delen van de oevers van de geul en de Oekensche beek is extensiever dan het hooilandbeheer. In cyclisch beheer worden de vegetaties met ruigten circa 1x in de drie jaar gemaaid. Het effect op dit instandhoudingsdoel is neutraal tot positief. H6510 Glanshaver- en vossenstaarthooilanden De locaties met glanshaverhooiland zullen door de inrichting van de uiterwaard niet vergraven worden. Het doel is het uitbreiden van de omvang en verbetering van de kwaliteit. Het betreft hier een locatie van 0,5 ha en een locatie van 0,2 ha. De locaties zijn waardevol, omdat het hier glanshaverhooiland betreft op stroomruggen. De verandering in de grondwaterstand in de zomer heeft geen gevolgen voor de bestaande locaties aan glanshaverhooiland. De uitbreiding van de glanshaverhooilanden zal vooral plaatsvinden op de flanken van de oeverwal, terwijl op de oeverwal een ontwikkeling kan plaatsvinden naar stroomdalgraslanden. De flanken van de oeverwal worden niet aangetast door de werkzaamheden. De locaties met glanshaverhooiland en de flanken van de oeverwal worden tijdens de werkzaamheden uit gerasterd en het beheer wordt af gestemd op behoud en uitbreiding van het huidige oppervlak. Hierdoor treedt geen effect op. Op langere termijn is het effect positief door verandering in het beheer van meerdere extensieve hooilanden in de Tichelbeeksewaard, waardoor het oppervlak zich kan uitbreiden in de Tichelbeeksewaard. H91E0 Vochtige alluviale bossen De locaties met vochtige alluviale bossen worden door de maatregelen niet aangetast. Het doel is het uitbreiden van de omvang en verbetering van de kwaliteit. Externe effecten door


ARCADIS

69


veranderingen in de grondwaterstanden zouden alleen tot effecten kunnen leiden in het alluviale bos (locatie L) een stukje Lissen-ooibos. De overige bossen, zoals het goed ontwikkelde essen-iepenbos (locatie O), ondervindt geen effecten door verandering in grondwaterstanden. Hier blijft de huidige bodemdiepte van de Oekensche beek gehandhaafd of de afstand tot de verlengde Oekensche beek en de nevengeul is te groot. Lissen-ooibos staat op natte plekken met grondwaterstanden langdurig aan of boven maaiveld en heeft een bodem van klei. Deze eigenschap maakt dat deze locatie relatief ongevoelig is voor daling van de grondwaterstand in het zomerseizoen in het eerste watervoerende pakket. De optimale GLG (gemiddelde laagste grondwaterstand) ligt voor dit type bos tussen de 4080 cm-mv. In de huidige situatie ligt de GLG tussen de 0 en 80 cm-mv op de locatie van het Lissen-ooibos (locatie L). Deze waterstand wordt voornamelijk veroorzaakt door een schijngrondwaterstand boven op het kleipakket onder het bos. De aanleg van de geul heeft in een worst case scenario een maximale grondwaterstandsdaling van 25 cm in het zomerseizoen op het eerste watervoerende pakket onder het alluviale bos. Ondanks deze grondwaterstandsdaling blijft door de opbouw van de bodem (klei) en de aanwezigheid van een schijngrondwaterspiegel de vochtbalans in de wortelzone gelijk. In de huidige situatie ligt de grondwaterstand binnen de optimale GLG en deze zal niet of minimaal veranderen. Geconcludeerd kan worden dat er geen sprake is van aantasting. De locatie in het uiterste zuiden wordt verbonden met de locatie in het midden door de verlegging van de Oekensche beek. Langs de oevers van de beek is ruimte voor de ontwikkeling van beekbegeleidende beplanting. Deze lijnvormige beplanting kan niet gerekend worden tot het habitattype. Er is binnen het plan geen rivierkundige ruimte voor verdere uitbreiding van ooibos. De potentiële locatie voor uitbreiding (net ten noorden van de nieuwe brug bij Zutphen) wordt niet aangetast. Het effect op dit instandhoudingsdoel is neutraal. Tabel 21 Effectbeoordeling

Habitattype

Effect

Beoordeling

Tichelbeeksewaard

H3150 Meren met fonteinkruiden en krabbenscheer

Verbeterde ontwikkelingsmogelijkheden

+

H3260 Beken en rivieren met waterplanten

tijdelijke aantasting, verbeterde ontwikkelingsmogelijkheden

0

H3270 Slikkige rivieroevers

tijdelijke aantasting, verbeterde ontwikkelingsmogelijkheden

0

H6120 Stroomdalgrasland

verbeterde ontwikkelingsmogelijkheden

0/+

H6430 Ruigten en zomen


0/+



0/+

H91E0 Vochtige alluviale bossen

geen aantasting, mogelijk verbeterde ontwikkelingsmogelijkheden

0

habitattypen.

Habitatrichtlijnsoorten Bittervoorn, kleine modderkruiper en rivierdonderpad In de Tichelbeeksewaard zijn in de Oekensche beek, in de noordelijke plas en in de waterloop ter hoogte van de Hoven (zie paragraaf 4.4), deze habitatsoorten aangetroffen. Het doel voor deze drie soorten is behoud van het oppervlakte aan leefgebied, behoud van


ARCADIS

70


de omvang van de populatie en behoud kwaliteit van het leefgebied. Met de aanleg van de geul en de verlegging van de Oekensche beek zal het huidige habitat verdwijnen. In de toekomstige situatie bieden zowel de nieuwe geïsoleerde strang, de verlengde Oekensche beek en de nieuwe geul geschikt habitat voor de bittervoorn en kleine modderkruiper. In deze wateren zullen ondiepe gedeelten aanwezig zijn met waterplanten geschikt voor de bittervoorn. Overgangen in bodemsubstraat tussen zand en slik is een geschikt biotoop van de kleine modderkruiper. Door de stroming in de geul en de ondiepe zones in de Oekensche beek zijn deze overgangen volop aanwezig in de Tichelbeeksewaard. De verharde in- en uitstroomopeningen en brughoofden bieden geschikt habitat voor de rivierdonderpad. Voor al deze habitatsoorten zijn er tijdelijke negatieve effecten die voorkomen kunnen worden daar aanpassingen in de fasering en de werkzaamheden. Deze moeten ook uitgevoerd worden in het kader van de Flora- en faunawet. Doordat,tijdens de inrichting van de Tichelbeeksewaard gewerkt wordt, volgens een ecologisch protocol in het kader van de Flora- en faunawet, zijn tijdelijke negatieve effecten niet aan de orde. Het ecologisch werkprotocol bestaat uit: 

Gefaseerd werken.



Nieuwe wateren worden eerst gegraven, voordat de oudere worden gedempt.



Dempen gebeurd naar open water, zodat vissen kunnen vluchten in de juiste periode. 1e) 1 september tot 1 november of 2e) van 1 april tot 1 september).



In geïsoleerde wateren worden vissen, etc. eerst weggevangen voordat het dempen wordt uitgevoerd.



Zoetwatermosselen worden ook overgezet naar de nieuwe wateren.

De toekomstige situatie is een verbetering ten opzichte van de huidige situatie door het vergroten van het aandeel oppervlaktewater in de Tichelbeeksewaard en daarmee de ruimte voor de bittervoorn, kleine modderkruiper en rivierdonderpad. Tabel 22 Effectbeoordeling

Habitatrichtlijnsoort

Effect

Beoordeling*

Tichelbeeksewaard

Bittervoorn

0/+

habitatrichtlijnsoorten.


tijdelijk effect, dit kan vermeden worden door juiste fasering en aanpassing werkzaamheden. toekomstige situatie gunstiger.

Rivierdonderpad

0/+ 0/+

Broedvogels Uitgangspunt bij de beoordeling is dat er 1 wandelpad loopt van noord (uitstroomopening) naar de instroomopening van de geul. Het pad loopt langs de IJssel met drie mogelijkheden om west-oost te lopen (voetgangersbrug, pontje en rondje uitstroomopening).Uitgangspunt is dat het pontje over de geul alleen open is van 1 april tot 1 september en dat in de periode mei en juni alleen het rondje uitstroomopening opengesteld is. De inrichting van de paden is gericht op concentratie van de recreatie in het noorden. Door afsluiting in de periode meijuni wordt verstoring van kwartelkoning voorkomen. Loslopende honden zijn niet toegestaan. Handhaving en beheer vindt plaats onder verantwoordelijkheid van de gemeente. Ten opzichte van de huidige situatie wordt het zuidelijke deel van de Tichelbeeksewaard rustiger. 075773053:A - Vrijgegeven

ARCADIS

71


Kwartelkoning Van de periode 2005-2010 zijn de roeplocaties van Kwartelkoning in de Tichelbeeksewaard bekend. In deze periode was het aantal roeplocatie tussen de 0 en 19. In 2008 was een goed jaar voor de Kwartelkoning in Nederland. In dat jaar zijn veel meer waarnemingen gedaan dan in voor- en afgaande jaren. Het is bekend van Kwartelkoning dat deze in sommige jaren in grote getalen Nederland kunnen aandoen. In 2008 zijn in de Tichelbeeksewaard 19 roeplocaties waargenomen, waarbij het uiteindelijk 7 broedpaar zijn achtergebleven. De vestiging van de Kwartelkoning wordt gestuurd door de lengte van de grasvegetatie, in 2008 waren enkele percelen in mei nog niet gemaaid, ivm de slechte weersomstandigheden. Juist in deze percelen heeft in 2008 vestiging van de kwartelkoning plaatsgevonden, het oppervlak was ong. 20 ha en is aangegeven in afbeelding 16. Van de kwartelkoning is bekend dat de vegetatielengte (minimaal 15 cm) bij aankomst bepalend is voor vestiging van een broedlocatie (circa 1 mei). Met het huidige beheer in de Tichelbeeksewaard is dit een zeldzame gebeurtenis en afhankelijk van andere factoren dan het maaibeheer, waardoor er in mei vegetatie staat van voldoende lengte voor vestiging. Afbeelding 15 Leefgebied (groen) van de Kwartelkoning aan de hand van de roeplocaties van 2008 en 2009 verstrekt door SOVON. Aangegeven met archering de terreindelen waarop maaibeheer mogelijk is (ook tijdens de uitvoerfase) afgestemd op de kwartelkoning

In afbeelding 16 van de Tichelbeeksewaard is de zoeklocatie aangegeven voor het beheer van minimaal 20 ha grasland in het kader van de Kwartelkoning. De zoeklocatie met een totaal oppervlak van 92 ha is niet toegankelijk voor publiek, waarbij er voldoende rust is voor de broedende kwartelkoning. Daarnaast ligt de zoeklocatie buiten de werklocatie voor de aanleg van de nevengeul. Het permanent beheren van 20 ha grasland voor kwartelkoning heeft een positief effect op het aantal broedpaar dat jaarlijks kan terugkeren naar de Tichelbeeksewaard en hiermee wordt ook invulling gegeven aan de uitbreidingsopgave. Door de aanpassing in het maaibeheer treedt er een positief effect op, zowel in de aanlegfase als na uitvoering van het project.


ARCADIS

72


Na afronding van de aanleg van de geul is het mogelijk dat ook buiten de zoeklocatie maaibeheer wordt toegepast afgestemd op de kwartelkoning. Dit is een verdere invulling van de uitbreidingsopgave voor kwartelkoning. Op de locatie van de geul wordt om vestiging van kwartelkoning op de werklocatie te voorkomen ten allen tijde de vegetatie kort gehouden.. Porseleinhoen In de huidige situatie komt de porseleinhoen niet voor en zijn er geen potenties in het gebied aanwezig door het ontbreken van geschikt habitat, hierdoor is geen sprake van effecten. Het doel is het uitbreiden van het leefgebied en verbetering van de kwaliteit van het leefgebied. Uitvoering van het plan leidt mogelijk tot ontwikkeling van nieuw potentieel leefgebied, doordat moerasvegetaties langs de geul en de nieuwe loop van de Oekensche beek worden aangelegd. De porseleinhoen maakt gebruik van deze vegetaties om te foerageren en te broeden. Porseleinhoen is niet gevoelig voor optische verstoring (wandelaars). Het effect op dit instandhoudingsdoel is positief. IJsvogel In de huidige situatie broedt de ijsvogel niet in de Tichelbeeksewaard. Het doel is het behoud van het leefgebied en het behoud van de kwaliteit. Door de graafwerkzaamheden kunnen potentiële broedlocaties verdwijnen, bijvoorbeeld de steile oevers van de huidige beekloop en wateren. Door voor en tijdens de uitvoeringsfase zorg te dragen voor voldoende potentiële broedlocaties, doormiddel van tijdelijke steilwanden buiten de werklocaties, treedt geen potentieel effect op. De tijdelijke steilwanden worden aangelegd en weer verwijderd in het winterseizoen. In de gebruiksfase is de Tichelbeeksewaard geschikt voor ijsvogels door de toename van oppervlaktewater met een geringe diepe, zoals de Oekensche beek en de ondiepe zones van de geul. Daarnaast zullen ook potentiële broedlocaties toenemen door steile wanden in de Oekensche beek en de geul. In het ontwerp is rekening gehouden met de biotoopeisen van de ijsvogel, mede als verbetering van de ruimtelijke kwaliteit. Het effect op dit instandhoudingsdoel is licht positief, omdat het leefgebied en foerageergebied vergroot wordt en langs de beek zijn er geen mogelijkheden tot recreatie, zodat optische verstoring minimaal optreedt. Tabel 23 Effectbeoordeling

Broedvogels

Tichelbeeksewaard

Kwartelkoning

broedvogels.

Porseleinhoen IJsvogel

Effect In toekomst meer geschikt leef- en broedgebied vergroten geschikt leef- en broedgebied

Beoordeling* 0/+ 0/+ 0/+

* Uitgangspunten hierbij zijn:  Pontje alleen open van 1 april tot 1 september;  Betreding is toegestaan tussen een half uur na zonsopgang en een half uur voor zonsondergang;  Wandelpaden zuidelijke deel in voorjaar gesloten ;  Geen loslopende honden toegestaan;  Voldoende budget en garantie voor handhaving.

Niet-broedvogels In paragraaf 4.4 is aangegeven dat de pijlstaart, slobeend, krakeend, fuut en wintertaling in zulke lage aantallen voorkomen en bovendien het huidige aantal boven het doelaantal ligt. De inrichting leidt tot een verbetering van de kwaliteit van het leefgebied (door het 075773053:A - Vrijgegeven

ARCADIS

73


toevoegen van een groter oppervlak open water en slikkige oevers. Negatieve effecten op deze soorten zijn derhalve uit te sluiten. Onderstaande beoordeling voor de soorten, wordt uitgevoerd met dezelfde uitgangspunten voor toegankelijkheid, zoals benoemd bij de broedvogels. Het doel voor de niet-broedvogels is behoud van het leefgebied en behoud van de kwaliteit. Tafeleend, kuifeend, wilde eend, kleine zwaan, wilde zwaan, nonnetje, aalscholver, en meerkoet In de toekomstige situatie neemt de hoeveelheid open water toe. Tafeleend, kuifeend, wilde eend, kleine zwaan, wilde zwaan, nonnetje, aalscholver, en meerkoet profiteren hiervan, omdat deze vogels in het water foerageren. Deze vogels foerageren op waterdieren en waterplanten, die volop in ontwikkeling kunnen komen in de ondiepere delen van de geul. In de huidige situatie is de draagkracht van de Tichelbeeksewaard gering door het geringe oppervlak aan open water. Doordat het oppervlak aan open water wordt vergroot, vergroot dit de foerageermogelijkheden en daarmee de draagkracht van de Tichelbeeksewaard. Hierdoor zijn negatieve effecten uitgesloten. Waarschijnlijk is er sprake van een positief effect. Kolgans en grauwe gans De huidige aantallen kolganzen en grauwe ganzen in het gehele Natura 2000-gebied Uiterwaarden IJssel liggen boven de daarvoor vastgestelde doelaantallen. Daarnaast is de trend voor deze soorten ook stabiel tot positief. Het huidige aantal kolganzen ligt 4,6% boven het doel. Voor de grauwe gans ligt het huidige aantal 33% boven het doel. Indien het gehele plangebied voor beide soorten ganzen verloren zou gaan, zou er een afname zijn van 1,5% en 0,3% van de doelaantallen. Door de hoge huidige aantallen zou dit niet leiden tot een directe aantasting van de doelaantallen. Om het exacte effect nader te onderzoeken, wordt voor beide soorten een draagkrachtberekening uitgevoerd (zie hieronder). Smient Indien het gehele plangebied verloren zou gaan, neemt het areaal aan foerageergebied af voor de smient. Dit zou kunnen resulteren in een afname van 0,02% van het doelaantal. Het huidige aantal smienten in de Uiterwaarden IJssel is lager dan het doelaantal en de trend is negatief. Hier zou mogelijk aantasting van het doelaantal kunnen optreden. Om dit verder te onderzoeken is een draagkrachtberekening gemaakt (zie hieronder). Draagkrachtberekening Voor het in kaart brengen van effecten van verlies aan foerageergebied binnen de begrenzing van Natura 2000 is voor grasetende watervogels een rekenmethodiek opgesteld door de Provincie Gelderland in samenwerking met SOVON (Voslamber&Liefting, 2011). Met deze methodiek is het mogelijk om de huidige en toekomstige draagkracht van een gebied te berekenen. Deze methodiek is zowel toepasbaar op het niveau van het plangebied als over het gehele Natura 2000 gebied, om cumulatie van effecten van meerdere projecten in beeld te krijgen. Voor de Tichelbeeksewaard geldt dat niet het gehele telgebied verloren gaat en een deel van het plangebied geschikt blijft als foerageergebied (wel met een andere samenstelling). Is, op basis van kolgansdagen, onderzocht wat de huidige draagkracht van het telgebied/plangebied voor de verschillende soorten is, hoe de draagkracht verandert door het plan en hoe


ARCADIS

74


dit zich verhoudt tot de seizoensgemiddelden van het plangebied en de doelaantallen voor het gehele Natura 2000-gebied. Hiermee kan worden bepaald in hoeverre het toekomstige gebied geschikt blijft voor de betreffende soorten. Kolgansdagen Elk soort grasland kent een ander soort terreinbenutting door ganzen. Het huidige gebruik van de Tichelbeekse waard is agrarisch (grasland). Het plangebied bestaat uit 250 ha cultuurgrasland. Voor kolganzen is in verschillende studies berekend dat cultuurgrasland geschikt is voor 1.990 kolgansdagen/ha17. Dit wil zeggen dat 1990 ganzen één dag per jaar kunnen eten op 1 ha cultuurgrasland. Voor natuurhooilanden geldt een waarde van 745 kolgansdagen/ha. Voor gebieden waar verstoring optreedt, is de draagkracht van cultuurgrasland 1600 kolgansdagen/ha en voor natuurgrasland 600 kolgansdagen/ha (Voslamber&Liefting, 2011). Voor het berekenen van de draagkracht in de Tichelbeeksewaard is uitgegaan van deze waarden. Draagkracht plangebied onverstoorde situatie In de Tichelbeeksewaard gaat het oppervlak grasland voor kolgans van 250 ha * 1.990 = 497.500 kolgansdagen naar 190 ha * 600 = 114.000 kolgansdagen in een onverstoorde situatie. Daarbij wordt er van uit gegaan dat 60 ha wordt gebruikt voor de aanleg van open water en dat alle graslanden in het gebied van cultuurgrasland naar natuur hooiland overgaan. Dit is een afname van 383.500 kolgansdagen in de Tichelbeeksewaard. Draagkracht plangebied verstoorde situatie In de Tichelbeeksewaard zijn echter verschillende verstoringsbronnen aanwezig, zoals de N345, spoorbrug en recreatie. Hierdoor is de huidige draagkracht van de Tichelbeeksewaard lager dan in de vorige alinea is berekend. In de Tichelbeeksewaard is circa 25 hectare verstoord en wordt maar 50% van de beschikbare draagkracht gebruikt. Hieruit volgt de volgende berekening (oppervlakte onverstoord *draagkracht) +(oppervlakte verstoord *draagkracht/2) geeft het aantal kolgansdagen van 472.625. In de toekomstige situatie wordt ca 60 hectare gebruikt voor de aanleg van de nevengeul, dat grotendeels gelegen is in onverstoord cultuurgrasland. De spoorbrug is echter een uitzonderlijke situatie. In de huidige situatie overspant deze circa 215 meter uiterwaard en in de toekomstige situatie ca 160 meter nevengeul. Dit betekent dat in de toekomstige situatie ca 20 ha verstoord en 170 ha onverstoord natuurgrasland aanwezig is. Deze situatie heeft een draagkracht van 126.000 kolgansdagen. Bij deze berekening moet opgemerkt worden dat in de huidige situatie de gehele uiterwaard in het winterseizoen vrij toegankelijk voor wandelaars en tevens hondenlosloopgebied is. In de toekomstige situatie wordt in het winterseizoen een groot deel van de uiterwaard gesloten voor publiek en is het loslaten van honden niet meer toegestaan. In de verstoringscontouren is hier geen rekening mee gehouden, omdat onduidelijk is over welk oppervlak de honden worden uitgelaten.De berekende draagkracht in de huidige situatie is dus aan de hoge kant terwijl de draagkracht voor de toekomstige situatie aan de lage kant is. 

In het plangebied is een afname van 383.500 kolgansdagen mogelijk bij de uitvoering van het plan in een onverstoorde situatie;

17

Ebbinge & v.d. Greft–v. Rossum, 2004


ARCADIS

75




In het plangebied is een afname van 346.625 kolgansdagen mogelijk bij de uitvoering van het plan rekening houdend met verstoring.

Afbeelding 16 Verstoringscontouren langs de weg (N348) en de spoorbrug (lila) en het contouren van de nevengeul (rood) in de Tichelbeeksewaard.

Tabel 24 Oppervlakcontouren van de weg en de brug in de huidige en toekomstige situatie en oppervlak van de nevengeul in de Tichelbeeksewaard.

Object

Verstorend oppervlak (in ha)

Verstorend en verdwenen oppervlak (in ha)

Weg

18

18

Brug

7

2

nevengeul

nvt

60

Huidig gebruik van het gebied door grasetende watervogels Het telgebied RG2171 bestaat uit cultuurgrasland en is relatief homogeen, hierdoor is het te verwachten dat de ganzen homogeen verdeeld zijn over het gebied. Bij een homogene verdeling (over de totale 800 ha) van het seizoensgemiddelde (247, 357) van ganzen ganze in het telgebied RG 2171 komt er in de Tichelbeeksewaard (250 ha) circa 77 kolganzen voor. Om elke dag van het jaar 76 ganzen te kunnen voeden zijn 27.740 kolgansdagen nodig in de Tichelbeeksewaard. ‘Kolgansdagen’ zijn ook te gebruiken voor andere soorten dan kolganzen. Met behulp van een empirische formule kan vanuit het lichaamsgewicht van een vogel zijn dagelijkse voedselbehoefte worden berekend. De voedselbehoefte van grauwe gans en smient wordt uitgedrukt itgedrukt in de dagelijkse voedselbehoefte van de overwinterende kolgans (zie Tabel 25)


ARCADIS

76


Tabel 25 Soort

Gewicht

DEE (kJ/dag)

Conversie factor

Draagkracht cultuur grasland (kolgansdag/ha)

Draagkracht natuurgrasland (kolgansdag/ha)

Kolgans

2300

1265

1

1990

745

Grauwe gans

3250

1604

1,27

1567

452

Smient

720

570

0,45

4422

1556

Gewicht en conversiefactor van ganzen en smient. Conversiefactor als fractie van de voedselbehoefte van de kolgans, tevens uitgedrukt in kolgansdagen/ha in cultuur- en natuurgrasland

GEBRUIKTE FORMULES

in een onverstoorde

BMR (W = J/sec) = 4,59 * G 0,687

situatie

BMR (kJ/dag) = 86,4 * BMR (W) DEE (kJ/dag) = 1,8 * BMR (kJ/dag) (BMR = Basal Metabolic Rate; G = gewicht in kg; DEE = Daily Energy Expenditure; W = Watt; J = Joule)17.

In de Tichelbeeksewaard neemt de draagkracht voor grauwe gans af van 250 ha * 1567 = 391.750 naar 190 ha * 452 = 85.880. Daarbij wordt er van uit gegaan dat 60 ha wordt gebruikt voor de aanleg van open water en dat alle graslanden in het gebied van cultuurgrasland naar natuurgrasland gaan. Dit is een afname van 305.870 kolgansdagen in de Tichelbeeksewaard voor de grauwe gans. Bij een evenredige verdeling van het seizoensgemiddelde van het telgebied RG 2171 (6,891 voor 800 ha) zit er in de Tichelbeeksewaard circa 2 grauwe ganzen. Om elke dag van het jaar circa 2 grauwe ganzen te kunnen voeden zijn 788 kolgansdagen nodig in de Tichelbeeksewaard. In de Tichelbeeksewaard gaan de kolgansdagen voor smient van 250 ha * 4422 = 1.105.500 naar 190 ha * 1556 = 295.640. Daarbij wordt vanuit gegaan dat 60 ha wordt gebruikt voor de aanleg van open water en dat alle graslanden in het gebied van cultuurgrasland naar natuurgrasland gaan. Dit is een afname van 809.860 kolgansdagen in de Tichelbeeksewaard voor de smient. Bij een evenredige verdeling van het seizoensgemiddelde van het telgebied RG 2171 (5,736) zit er in de Tichelbeeksewaard circa 2 smient. Om elke dag van het jaar circa 2 smienten te kunnen voeden zijn 655 kolgansdagen nodig in de Tichelbeeksewaard. In onderstaand tabel zijn de getallen en uitkomsten voor de Tichelbeeksewaard per soort samengevat.


ARCADIS

77


Tabel 26 Overzicht van de maximale draagkracht aan kolgans, grauwe gans en smient in de huidige en toekomstige situatie. Daarnaast de benodigde draagkracht aan de hand van het seizoensgemiddelde

Soort

Seizoensgemiddelde plangebied

Benodigde kolgansdagen

Huidige aantal kolgansdagen

Toekomstig aantal kolgansdagen

Kolgans

76,683

27.740

497.500

114.000

Grauwe gans

2,16

788,4

391.750

85.880

Smient

1,79

654,26

1.105.500

295.640

Totaal

29.183

Dit betekent dat de draagkracht van de uiterwaard ook in de nieuwe situatie (bij uitvoering DO) voldoende groot is voor het voeden van de huidige aantallen grasetende nietbroedvogels. Beoordeling draagkracht Tichelbeeksewaard Van de beschikbare foerageercapaciteit van 114.000 kolgansdagen in een onverstoorde situatie en 126.000 kolgansdagen in een verstoorde situatie zijn ruim genomen 29.500 nodig om de huidige aantallen grasetende vogels te kunnen blijven behouden. Er is dus ruim voldoende foerageercapaciteit over, zowel in de onverstoorde als verstoorde situatie, om in de huidige benutting te voorzien en er is ruimte voor een grotere benutting (96.500 tot 84.500 kolgansdagen). Effecten van verstoring door recreatie in de verstoorde situatie niet meegenomen. In de toekomstige situatie is verstoring door recreatie minimaal door het sluiten van een deel van de Tichelbeeksewaard in het winterseizoen. Uit deze draagkracht berekening blijkt dat de draagkracht van de Tichelbeeksewaard in de toekomst voldoende is voor het behoud van de huidige aantallen foeragerende grasetende vogels. Er zijn dan ook geen effecten te verwachten in afname van foeragerende grasetende vogels in de Tichelbeeksewaard. Daarnaast is het mogelijk dat de geul als rustplaats gaat functioneren voor met name smient, waardoor het toekomstige seizoensgemiddelde mogelijk boven het huidige uitkomt. De kwaliteit van het voedselgebied voor de smient zal niet veranderen. In de huidige situatie zijn er geen vochtige graslanden aanwezig, dit zal niet veranderen door de aanleg van de nevengeul. Het gebruik van een loswal geeft geen extra verlies aan kolgansdagen, doordat deze in de invloedzone van de spoorbrug is gerealiseerd en werken tijdens hoogwater (winterseizoen) niet mogelijk is. Dit is juist het seizoen waarin de grasetende watervogels gebruik maken van de Tichelbeeksewaard.

6.4.3

CUMULATIE CUMULATIEVE EFFECTEN De Natuurbeschermingswet 1998 schrijft voor dat bij de beoordeling van de effecten rekening gehouden moet worden met cumulatie met andere plannen en projecten. Langs de IJssel zijn andere RvR18- en NURG19-projecten voorzien die, met de dijkverlagingen Cortenoever en Voorsterklei en een nevengeul in de Tichelbeeksewaard gecombineerd, effecten kunnen hebben op de instandhoudingsdoelstellingen. Het is van belang te toetsen of cumulatie van effecten van verschillende projecten samen leidt tot significante effecten. Projecten en plannen die meegenomen moeten worden, zijn die waarover al een besluit is genomen en waarvan een ontwerpbesluit ter inzage is gelegd. Er dient

18

Ruimte voor de Rivier

19

Nadere Uitwerking Rivierengebied


ARCADIS

78


alleen gekeken te worden naar projecten en plannen die mogelijk een effect hebben op de instandhoudingsdoelstellingen. Op basis van de effectbeoordeling, zoals beschreven in de voorgaande hoofdstukken, blijkt dat alleen cumulatie van grasetende watervogels aan de orde is.

Cumulatie van draagkracht De maatregelen in de Tichelbeekse waard (het graven van de geul en het veranderen van cultuurgrasland in natuurgrasland) kunnen leiden tot een afname van de potentiele draagkracht van het gebied voor grasetende vogels. Om te beoordelen of dit negatief effect gevolgen heeft op de instandhoudingsdoelen van het Natura 2000 gebied dient te worden bekeken of de totale draagkracht binnen de Uiterwaarden IJssel voldoende is voor de doelaantallen. Hierbij wordt de methode gevolgd die door SOVON in opdracht van de provincie Gelderland is uitgewerkt (Voslamber, B & M. Liefting, 2011) Doelaantallen grasetende vogels De doelaantallen voor het Natura 2000 gebied zijn weergegeven in het gemiddelde seizoensaantal over een periode van vijf jaar. Deze seizoensaantallen zijn verkregen doormiddel van vogeltellingen in de wintermaanden. Voor het instandhouden van deze doelaantallen is binnen het Natura 2000 gebied voldoende ruimte nodig om te rusten en te foerageren. De benodigde ruimte in hectares voor rusten en foerageren voor het Natura 2000 is bepaald met behulp van draagkracht berekeningen. Om te beoordelen of het verlies aan draagkracht in de Tichelbeeksewaard gevolgen heeft op de doelaantallen is inzicht nodig in de totale draagkracht van het Natura 2000 gebied uiterwaarden IJssel, zowel in de huidige situatie als in de toekomstige situatie. Om dit te kunnen beoordelen er een overzicht nodig van de projecten in en rondom het Natura 2000 gebied uiterwaarden IJssel die mogelijk een effect hebben op de draagkracht van het gebied. Het effect van deze projecten tezamen kan aangeven of de draagkracht in de toekomst voldoende is en of de Tichelbeeksewaard bijdraagt aan een effect. In onderstaand tabel wordt een overzicht gegeven van de projecten in en rondom de IJssel waarvoor reeds een natuurbeschermingswetvergunning is afgegeven en effecten hebben op het foerageergebied van grasetende watervogels. Daarnaast zijn ook de projecten meegenomen die een vergaande ontwerpfase zijn. De projecten vanaf oktober 2005 zijn relevant, omdat vanaf dat moment de aanwezig draagkracht voor de IJssel is berekend (Voslamber& Liefting, 2011). Tabel 27

waarden IJssel. Met de

Effect op draagkracht Omvang (in Projectomschrijving foerageergebied ha) niet-broedvogels

effecten op draagkracht en

RvR Westenholte*

Nee

omvang van de ingreep

RvR Deventer*

Nee

met een berekende

Spoorbrug Zwolle*

Nee

worstcase scenario aan

Scheller- Oldener Buitenwaarden*

Ja

61 a 64 ha

Cultuurgrasland; onverstoord

127.360

VeessenWapenveld*

ja

1 ha

Cultuurgrasland onverstoord

1.990

Welsummer en Fortmonderwaarden*

Ja

Onzeker grondverzet max. 100 ha


199.000

Hondsbroekse Pleij*

Nee

Overzicht van projecten in en rondom de Uiter-

afname draagkracht. Bron projecten; Provincie Gelderland, provincie Overijssel en LNV.


Type landgebruik

Afname draagkracht worst case (in kgd)

ARCADIS

79


Nevengeul Tichelbeeksewaard*

Ja

60 ha

Cultuurgrasland onverstoord omgezet in natuurgrasland (190ha)

364.500

Dijkverlegging Cortenoever en Voorsterklei*

ja

9 ha

Cultuurgrasland onverstoord naar cultuurgrasland verstoord door loswallen etc

11.610

NURG project Duursche waarden**

ja

114


226.860

Fraterwaard moerasontwikkeling**

ja

15


29.850

Jachthaven Hattum**

ja

3.9


7.761

Fraterwaard aanleg laad- en loswal**

ja

0,2


398

Spaenswaard vergroten watervrije ophoging**

ja

0,2


398

Totaal

367,3

969.727

*Projecten zijn in een vergaand stadium in het ontwerpproces. ** Projecten waarvoor vergunning is verleend. Op basis van het overzicht in tabel 26 blijkt dat, ten gevolge van projecten, 367,3 hectaren ongeschikt kunnen raken voor het foerageren van grasetende watervogels. Deze hectaren zijn omgerekend naar kolgansdagen door gebruik te maken van de draagkracht van cultuurgrasland in een onverstoorde situatie. Op deze wijze is er uitgegaan van een worstcase scenario aangezien in de werkelijke situatie sprake is van verstoring. In opdracht van de Provincie Gelderland is de overcapaciteit kolgansdagen berekend. Deze bedraagt 971.216 kolgansdagen (Voslamber&Liefting, 2011). Uit de tabel is te halen dat bij cumulatie in een worstcase scenario er een afname van 969.727 kolgansdagen kan optreden. De speling van 971.216 kolgansdagen is omgezet naar een oppervlakte van 607 ha cultuurgras met verdisconteerde verstoring (Voslamber&Liefting, 2011). Het mogelijk verlies aan kolgansdagen en oppervlak aan onverstoord cultuurgrasland ligt binnen de overcapaciteit van de IJssel, zodat geconcludeerd kan worden dat de projecten in en rondom de uiterwaarden IJssel te samen geen effect heeft op de draagkracht van grasetende vogels voor het behouden van het instandhoudingsdoel. . Er is geen sprake van effecten tijdens de uitvoering aangezien het graven van de geul plaatsvindt in het 2e en 3e kwartaal van een jaar. Dit is buiten het seizoen waarin de nietbroedvogels gebruik maken van de Tichelbeeksewaard. Wulp Slechts een klein deel (0,7 %) van het doelaantal wulpen foerageert in het telgebied. Het telgebied is echter driemaal zo groot als de Tichelbeeksewaard, waardoor het aantal nog lager zal zijn (0,23% bij een homogene verdeling). Voor deze soort zal het areaal foerageergebied, bestaand uit weilanden, enigszins afnemen door de aanleg van de geul (alleen open water). De kwaliteit van het voedselgebied neemt echter toe (zie Tabel 28) door de ontwikkeling van slikkige oevers, waardoor het totale voedselaanbod gelijk blijft. Dit betekent dat de draagkracht van de Tichelbeeksewaard voor de Wulp niet afneemt en er 075773053:A - Vrijgegeven

ARCADIS

80


geen effect op treedt. Daarbij kan worden aangemerkt dat de doelaantallen onder de huidige aantallen liggen en dat de trend positief is in het gehele Natura 2000-gebied. Grutto, Scholekster, Tureluur en kievit Voor kievit, scholekster, tureluur en grutto neemt het areaal foerageergebied van cultuurgrasland af. Het huidige aantal in de Uiterwaarden IJssel is bovendien lager dan het doelaantal en de trend is negatief. In het gehele telgebied is het seizoensgemiddelde voor deze vogels laag. Omdat het hier een klein gedeelte van het telgebied betreft en het plangebied niet geheel ongeschikt wordt als foerageergebied zal een eventuele afname te klein om invloed te hebben op de huidige seizoensgemiddelden bij de ontwikkeling van de Tichelbeeksewaard. Door de ontwikkeling van de Tichelbeeksewaard is er een verbetering van het foerageergebied, waardoor deze eventuele afname niet is te verwachten. De toelichting over het verbeteren van foerageergebied van grutto, scholekster, tureluur en kievit wordt in onderstaande paragraaf gegeven. Met de inrichting van de geul vindt er natuurontwikkeling plaats. De ontwikkeling van natuur heeft gevolgen voor de aantallen en soorten die er in de huidige situatie voorkomen. Dit komt omdat natuurontwikkeling wordt gekenmerkt door twee belangrijke aspecten: 

Het reguliere agrarische gebruik wordt beëindigd, waardoor maaien en bemesting veelal wordt gestaakt. Hierdoor daalt de productiviteit van het grasland. Veelal wordt extensieve begrazing geïntroduceerd met paarden en/of runderen, waardoor de vegetatie in bepaalde mate kan verruigen of zelfs bosontwikkeling kan ontstaan;



Het verlagen van het maaiveld of het graven van geulen. Hierdoor wordt de invloed van de rivier op de uiterwaard groter en kan het (grond)water mee bewegen met de rivier. Dit resulteert in een nattere uiterwaard met meer open water.

Uit deze veranderingen van het karakter van de uiterwaard kunnen (mogelijk) gevolgen van natuurontwikkeling voor de verschillende voedselgroepen van vogelsoorten worden gedestilleerd. Simpelweg leidt extensivering van het grondgebruik tot een verminderde productie van planten, met name de hoeveel gras in de winter. Extensivering leidt ook tot een grotere diversiteit aan plantensoorten met mogelijk een grotere zaadvoorraad. Meer soorten planten en structuur leidt ook tot een gevarieerder en groter aanbod van insecten. De vernatting van de uiterwaard bestaat uit het vergroten van het oppervlak aan open water en plasdras situaties. Piscivoren (vis eters) en benthivoren (bodemorganismen eters) zijn vooral gebaat bij open water en herbivoren en benthivoren bij plasdras situaties. De grutto, scholekster, tureluur, kievit en wulp zijn benthivoren. Tabel 28 Veranderingen in

Voedselgroep

Extensivering

Verruiging

Verbossing

Vernatting

voedselaanbod in de

Herbivoren grazen (land)

-

-

-

-

Tichelbeeksewaard voor

Herbivoren zaden (land)

+

+

-

+

vogels van verschillende

Benthivoren water

0

0

0

+

voedselgroepen

Piscivoren

0

0

0

+

Insectivoren

+

+

+

0

Benthivoren land

+

-

-

+

Predatoren

+

+

0

0


ARCADIS

81


Met de aanleg van de geul met slikkige oevers en het extensieve hooilandbeheer rondom de geul, waardoor verruiging of verbossing wordt tegen gegaan, zal het voedselaanbod voor de benthivoren op land verbeteren. De grazende herbivoren (planten eters) zullen wel een afname in het voedselaanbod ondervinden, echter is de draagkracht van de Tichelbeeksewaard voldoende voor het behouden van de huidige aantallen. Grutto, scholekster, tureluur en kievit Door afname van het oppervlak aan cultuurland door de aanleg van de geul is er, indien er geen rekening gehouden wordt met de bovengenoemde verbetering van het voedselaanbod, een zeer beperkte afname van de potentiële draagkracht in de Tichelbeeksewaard voor de grutto, scholekster, tureluur en kievit. Deze theoretische (zeer lage) afname van de draagkracht wordt volledig gemitigeerd, doordat het voedselaanbod toeneemt door de aanleg van slikkige oevers en de recreatiedruk in het gebied afneemt, het gebied is immers gesloten in het winterseizoen. Deze twee aspecten zorgen ervoor dat de potentiële draagkracht in de Tichelbeeksewaard gelijk blijft of zelfs toeneemt. Daarmee is er geen sprake van een effect. Er zijn geen effecten tijdens de uitvoering doordat het graven van de geul gebeurd in het 2e en 3e kwartaal van een jaar. Dit is buiten het seizoen waarin de niet-broedvogels gebruik maken van de Tichelbeeksewaard. Tabel 29 Overzicht effectbeoordeling niet-

Soort

broedvogels.

Seizoensgemiddelde in telgebied RG2171

Doelaantal IJssel (seizoensgemiddelde)

Huidig aantal IJssel en trend (seizoensgemiddelde)

Effect*

0/+: neutraal tot positief

Watervogels

-: licht negatief

Kleine zwaan

0,095

70

21/-

0/+

Wilde zwaan

0,045

30

17/-

0/+

Tafeleend

1,372

2.000

339 / -

0/+

Kuifeend

1,613

690

687 / +

0/+

Wilde eend

10,323

2.600

2.265 / s

0/+

Meerkoet

22,429

3.600

2.991 / +

0/+

Nonnetje

0,015

20

17/-

0/+

Aalscholver

0,209

550

522/s

0/+

5,736

8.300

6.754 / -

0

Herbivoren Smient Grauwe gans Kolgans

6,891

2.600

3.459 / +

0

247,387

16.700

17.469 /+

0

Benthi- en insectivoren Tureluur

0,1

30

22/+

0

Scholekster

0,8

210

155/-

0

Kievit

34,911

3.400

2.319 / -

0

Grutto

1,656

490

341 / -

0

Wulp

1,556

230

258 / +

0


ARCADIS

82


6.4.4

VOORSTERKLEI Habitattypen H6510 Glanshaver- en vossenstaarthooilanden Bij het afgraven van een deel van het buitendijkse dijktalud, voor de in- en uitstroomopening, is er sprake van ruimtebeslag op het habitattype H6510 van circa 0.4 ha. Het instandhoudingsdoel is uitbreiding van het oppervlak en verbetering van de kwaliteit. Voor het behoud van het oppervlak aan het habitattype glanshaverhooilanden wordt het verloren oppervlak gemitigeerd door zoden met glanshaverhooiland te verplaatsen naar locaties waar op dit moment geen glanshaverhooilanden of potenties liggen. Het gaat hierbij om locaties onder aan de bestaande dijk ter hoogte van de instroomopening. De exacte locaties worden tijdens de uitvoering in het veld door een ervaren ecoloog aangegeven. Bij verplaatsen wordt rekening gehouden met het onderliggende substraat en de zonexpositie. Het oppervlak aan potenties voor glanshaverhooiland wordt behouden door de in- en uitstroomopening zonder potenties in te zaaien met een zaadmengsel voor glanshaverhooilanden en vervolgens uitsluitend maaibeheer toe te passen op de in- en uitstroomopeningen. Door de genoemde mitigerende maatregelen is het effect van oppervlakteverlies en tijdelijk kwaliteitsverlies op te vangen en blijft het instandhoudingsdoel haalbaar. Bij hoogwater zal de verlaagde dijk onder water komen te staan. Dit gebeurt naar verwachting eens per 25 jaar. De inundatie heeft geen gevolgen op de lange termijn voor het habitattype. Het effect op het instandhoudingdoel is daarom neutraal beoordeeld. Er zijn geen effecten op andere habitattypen. Deze typen of potenties van habitattypen komen niet voor in het invloedsgebied van het plan.

Tabel 30 Effectbeoordeling

Habitattype

Effect

Beoordeling

Voorsterklei habitattypen


ruimtebeslag 0,4 ha

0

mitigerende maatregelen in het plan geïntegreerde

Habitatrichtlijnsoorten Er komen geen Habitatrichtlijnsoorten of potentiële leefgebieden voor binnen het invloedsgebied van het plan. Broedvogels In het plangebied zijn binnen de Natura 2000 begrenzing geen beschermde broedvogels van Natura 2000 Uiterwaarden IJssel aanwezig. Doordat het plangebied grotendeels buiten Natura 2000-gebied gelegen is, zijn de effecten op broedvogels beperkt tot effecten door externe werking. Broedvogels kunnen verstoord worden door geluid, licht en mensen in de aanlegfase. Deze effecten kunnen vermeden worden door een juiste planning en passende maatregelen te treffen. De planning is beschreven in het uitvoeringsplan16. De maatregelen zijn beschreven in het Programma van Eisen/Objectboom (zie bijlage 3). Zowel in de planning als bij de wijze van uitvoering is rekening gehouden met de instandhoudingsdoelen. Er zijn geen effecten want de aanvang van de werkzaamheden start voor het broedseizoen, waardoor broedlocaties buiten de invloedsfeer van het plan komen te liggen. Er is geen verlies van biotoop, omdat vogels wel kunnen blijven foerageren. 075773053:A - Vrijgegeven

ARCADIS

83


De loswal en tijdelijke aanvoersweg komt aan de zuidkant van het gebied te liggen. In de huidige situatie bestaan deze locaties uit agrarische percelen. Dit deel maakt geen onderdeel uit van het leefgebied van de kwartelkoning. Vanwege het intensieve beheer kan het voorkomen van broedvogels (kwartelkoning) worden uitgesloten en is er geen sprake van effecten op deze soorten. In de huidige situatie wordt de bandijk niet veelvoudig gebruikt door wandelaars en fietsers. In de huidige situatie is het toegestaan om op de bandijk te wandelen, echter moeten daarbij meerdere hekken worden gepasseerd. Er zijn geen veranderingen in de gebruiksmogelijkheden of openstelling van de huidige bandijk door uitvoering van het plan. Hierdoor zijn effecten uitgesloten. Niet-broedvogels In het plangebied zijn binnen de Natura 2000 begrenzing geen beschermde niet-broedvogels van Natura 2000 Uiterwaarden IJssel aanwezig. Doordat het plangebied grotendeels buiten Natura 2000-gebied gelegen is, zijn de effecten op niet-broedvogels beperkt tot effecten door externe werking tijdens de aanlegfase. Vogels kunnen verstoord worden door geluid, licht en mensen in de aanlegfase. Deze effecten kunnen vermeden worden door een juiste planning en passende maatregelen te treffen. De planning is beschreven in het uitvoeringsplan16. De maatregelen zijn beschreven in het Programma van Eisen/Objectboom (zie bijlage 3). Zowel in de planning als bij de wijze van uitvoering is rekening gehouden met de instandhoudingsdoelen. Er zijn geen effecten want de omvang van de werkzaamheden buitendijks geeft een beperkt verlies aan foerageermogelijkheden. De loswallen en aanvoerwegen geven een tijdelijke verstoorde ruimte van maximaal 170 meter loswal x maximaal 250 meter verstoringsafstand door geluid. Dit geeft een verstoord oppervlak van maximaal 4,25 hectare per loswal. In het gebied is 1 loswal per keer in gebruik. In een worstcase scenario is dit een tijdelijk verlies van 4,25 hectare aan ongestoord cultuurgrasland als foerageergebied voor grasetende vogels. Dit is een afname van circa 1990 kolgansdagen/ha/jr naar 995 kolgansdagen/ha/jr in een verstoorde situatie. In totaal is dat een tijdelijke afname van 4230 kolgansdagen. Of deze afname een effect heeft op het Natura 2000 gebied Uiterwaarden IJssel is opgenomen in de cumulatie paragraaf 6.4.3. In de huidige situatie wordt de bandijk niet veelvoudig gebruikt door wandelaars en fietsers. In de huidige situatie is het toegestaan om op de bandijk te wandelen, echter moeten daarbij meerdere hekken worden gepasseerd. De ontsluiting van de te behouden erven vindt plaats via de binnenzijde van de huidige dijk. Er zijn geen veranderingen in gebruik of openstelling op de huidige bandijk en zijn effecten uitgesloten. Tabel 31 Effectbeoordeling

Vogels

Effect

Beoordeling

Voorsterklei broedvogels

broedvogels

0

en niet-broedvogels

niet-broedvogels

geen effecten indien juiste fasering en maatregelen


0

ARCADIS

84



ARCADIS

85


HOOFDSTUK

7

Conclusies en randvoorwaarden

7.1

OVERZICHT EFFECTBEOORDELING De maatregelen in Cortenoever en Voorsterklei worden grotendeels buiten het Natura 2000gebied Uiterwaarden IJssel uitgevoerd. Op de grens van het Natura 2000-gebied wordt de dijk verlaagd en in beide gebieden wordt een uitvliet gegraven. Hierdoor zijn de effecten van de maatregelen in deze gebieden beperkt en te mitigeren. Door een juiste fasering en werkwijze worden effecten door externe werking voorkomen. De juiste fasering en werkwijzen zijn vastgelegd in het uitvoeringsplan en in de Objectenboom (zie bijlage 3). Daarnaast kan door het verdwijnen van agrarische bedrijven uit de gebieden de stikstofdepositie in de uiterwaarden van de IJssel lager worden ten gunste van de habitattypen: Meren met fonteinkruiden en krabbenscheer, glanshaverhooilanden, stroomdalgraslanden en vochtige alluviale bossen. De maatregelen in de Tichelbeeksewaard vinden daarentegen grotendeels plaats in Natura 2000-gebied. In het ontwerp en de inrichting is nadrukkelijk rekening gehouden met de huidige waarden en de kernopgaven, waardoor ook hier het effect beperkt is. Met het nemen van mitigerende maatregelen en door een juiste fasering en werkwijze worden effecten voorkomen. Doordat de uiterwaard meer natuurlijk wordt ingericht, vergroot dit de potentie voor habitattypen, vogels en andere soorten. Significante negatieve effecten kunnen worden uitgesloten en daarmee is een ADC-toetsing niet aan de orde voor de dijkverleggingen Cortenoever, Voorsterklei en een geul in de Tichelbeeksewaard. Ook treden significante effecten door cumulatie niet op. De maatregelen Cortenoever, Voorsterklei en Tichelbeeksewaard hebben geen negatieve effecten op de instandhoudingsdoelen.

Tabel 32 Samenvatting van de effectbeoordeling per deelgebied

Beoordeling (incl. mitigerende maatregelen)

Deelgebied

Natura 2000 waarde

Effect

Cortenoever

Glanshaverhooiland

afname 0,7 ha, te mitigeren

Kamsalamander

Geen (mitigatie buiten Natura2000)

Broedvogels

te voorkomen

Niet-broedvogels

te voorkomen

0

Meren met fonteinkruiden

Toename uitbreidingsmogelijkheden

+

Tichelbeeksewaard


0 0/+ 0

ARCADIS

86


Deelgebied

Beoordeling (incl. mitigerende maatregelen)

Natura 2000 waarde

Effect

Zachthoutooibos

geen aantasting, verbetering potentie

0

Glanshaverhooiland

Geen aantasting, verbetering potentie

0/+


tijdelijk effect toename op langere termijn

Beken en rivieren met waterplanten Stroomdalgrasland

verbetering potentie

Ruigten en zomen Rivierdonderpad Bittervoorn Kleine modderkruiper Kwartelkoning Porseleinhoen

Voorsterklei

0 0 0/+ 0/+

tijdelijk effect, in toekomst verbetering en vergroten leefgebied

0/+

In toekomst verbetering potenties leefgebied

0/+

0/+ 0/+ 0/+

IJsvogel

vergroting potenties leefgebied

+

Niet-broedvogels

tijdelijk effect, in toekomst geen aantasting of verbetering potenties leefgebied

0/+

Glanshaverhooiland

afname 0,4 ha, te mitigeren

0

Broedvogels

te voorkomen

0

Niet-broedvogels

te voorkomen

0

Naast de effecten benoemd in bovenstaande tabel kan de afname van de agrarische bedrijven in Cortenoever en Voorsterklei een positief effect hebben op habitattypen gelegen in de uitwaarden.

7.2

RANDVOORWAARDEN Er zijn een aantal randvoorwaarden aan de uitvoering opgenomen. Deze zijn opgenomen in het Programma van Eisen/Objectenboom: 

Op dit moment komt glanshaverhooiland voor op plaatsen waar de dijk verlaagd wordt (in- en uitstroomopening Voorsterklei en Cortenoever). Effecten kunnen geminimaliseerd worden door de zoden met glanshaverhooiland te verplaatsen naar locaties op de oude bandijk of de in- en uitstroomopening waar nu geen potenties van of glanshaverhooiland liggen; de exacte ligging is op kaarten in bijlagen 4 en 5 gegeven. Zoden met het habitattype glanshaverhooilanden worden dan tijdens de uitvoerwerkzaamheden op depot gezet of gelijk verpoot naar de nieuwe locaties. De exacte locaties worden tijdens de uitvoering aangewezen door door een ervaren ecoloog;



Voor specifieke eisen wordt verwezen naar het rapport Vegetatie-ontwikkeling op verzwaarde rivierdijken (Liebrand, 1993).



Beheer van de in- en uitstroomopening aanpassen op glanshaverhooilanden. Voor het versterken van dit habitattype worden de locaties met potenties op de oude intacte bandijk ook op deze wijze beheerd (2x per jaar maaien en afvoeren);



Randvoorwaarden bij de uitvoering;


ARCADIS

87


− De transplantatie wordt zoveel als nodig uitgevoerd met toezicht van een ter zake deskundige (bijvoorbeeld een ecoloog); − De afwerking vindt plaats in het groeiseizoen (mei-september) en geschikte weersomstandigheden (niet te droog); − De getransplanteerde zoden worden na terugzetting beregend met zeer voedselarm water (geen slootwater); − De zoden worden in het groeiseizoen niet langer dan 4 weken in een tijdelijk depot gezet, buiten het groeiseizoen maximaal 4 maanden; − De te transplanteren zodenlaag is maximaal 0,25 cm onder maaiveld; − De overige delen van de dijk waaraan is gewerkt zonder glanshaverhooiland worden ingezaaid met een gebiedseigen zaadmengsel. 

De klepstuw in de Oekensche Beek moet zodanig uitgevoerd worden dat vissen normaal kunnen migreren;



Het binnentrekken van Cortenoever door vissen vanaf de IJssel/uiterwaard, via de uitvliet, dient niet mogelijk te zijn, in verband met de aanwezigheid van kamsalamander in het gebied.



Voor de kamsalamander, bittervoorn, rivierdonderpad en kleine modderkruiper zijn in het kader van de Flora- en faunawet maatregelen voorgeschreven om overtredingen van verbodsbepalingen uit te Flora- en faunawet van te voorkomen. Deze maatregelen zijn als uitgangspunt genomen bij de Natura 2000 beoordeling;



Om potenties in leefgebied voor de kwartelkoning te vergroten wordt het weidevogelmaaibeheer omgezet in maaibeheer afgestemd op het broedgedrag van de kwartelkoning op een oppervlakte van 20 ha.De percelen met maaibeheer voor kwartelkoning liggen buiten de invloedsfeer van de werkzaamheden in de Tichelbeeksewaard.



In de toekomstige situatie blijft tenminste 20 ha in de Tichelbeeksewaard beheerd als leefgebied voor de kwartelkoning.



Het ongeschikt maken van de werklocaties in de Tichelbeeksewaard voor broedvogels gebeurd door tussen mei en begin september de vegetatie kort te maaien. De maaibeurten vinden in het voorjaar (voor 1 mei), voorzomer (half juni) en zomer (half juli) plaats. Op deze wijze zijn de graslanden ongeschikt als broedbiotoop;



Het habitattype glanshaverhooilanden en de oeverwal in de Tichelbeeksewaard worden voorafgaand aan de werkzaamheden uitgerasterd, zodat deze niet verreden worden door transportbewegingen;



De huidige potentie tot uitbreiding van het habitattype meren met krabbenscheer en fonteinkruiden kan behouden worden door bij de aanleg van een nieuw geïsoleerde strang rekening te houden met de abiotische kenmerken van dit habitattype;



Het pontje in de Tichelbeeksewaard is alleen open van 1 april tot 1 september;



Het meest zuidelijke wandelpad is gesloten in de broedperiode van de kwartelkoning mei – juli;



De wandelpaden in de Tichelbeeksewaard, tussen de spoorbrug en N348, zijn in het winterseizoen gesloten;



Loslopende honden zijn niet toegestaan in de Tichelbeeksewaard;



Er dient voldoende budget opgenomen te worden voor handhaving en de handhaving dient gegarandeerd te worden;



De bestaande bandijken bij Voorsterklei en Cortenoever worden niet opengesteld voor wandelaars of fietsers (geen nieuwe wandelen fietspaden).


ARCADIS

88


Voor enkele eisen moeten er afspraken zijn gemaakt met derden (gemeente, grondeigenaren), die mee willen werken met de uitvoering. Bij aanvang van de vergunning zijn deze afspraken gemaakt over de volgende punten: 

Openstellingregels van de Tichelbeeksewaard voor recreatie;



Afspraken over toezicht en handhaving van de openstellingregels;



Beheerovereenkomsten met de grondeigenaren in de Tichelbeeksewaard over het maaibeheer van graslanden, afgestemd op het broedgedrag van de kwartelkoning.



Opstellen van pachtcontracten met afspraken over het maaibeheer afgestemd op het broedgedrag van de kwartelkoning door het waterschap en BBL. Deze contracten worden gebruikt bij het afsluiten van een pachtovereenkomst. Het maaibeheer afgestemd op het broedgedrag van de kwartelkoning heeft een totaal oppervlak van 20 ha;



Opstellen van een beheercontract voor het onderhouden beheer door de toekomstige beheer van de aan te leggen poelen in Cortenoever

7.3

AANBEVELINGEN De nieuwe bandijken worden bekleed met een zandige ondergrond, zodat deze geschikt is voor de ontwikkeling van glanshaverhooilanden. Daarnaast kan het beheer op deze dijken geoptimaliseerd worden, waardoor dit habitattype op meer plaatsen kan ontwikkelen (nieuwe dijken liggen echter wel buiten het Natura 2000-gebied) Om zekerheid te bieden voor de uitvoering van alle mitigerende maatregelen gaat de aannemer voorafgaande aan de uitvoering een uitwerking van alle mitigerende maatregelen voorleggen aan het Bevoegd Gezag.

7.4

VERVOLG PROCEDURE Met de huidige kennis en uitvoering van de hierboven genoemde mitigerende maatregelen en in achtneming van de aandachtspunten is er geen sprake van een significante verstoring of verslechtering (criteria Passende Beoordeling) en is sprake van aanvaardbare verslechtering (criterium Verslechteringstoets). Hierdoor kan een vergunning in het kader van een Natuurbeschermingswet afgegeven worden. De effecten van het plan zijn met de huidige kennis beperkt en zeker niet significant. Hierdoor hoeft er geen zogenaamde ADC-toets uitgevoerd te worden (Alternatieven, Dwingende reden van groot openbaar belang en Compensatie, zie ook 5.1).

7.5

ONZEKERHEDEN EN LACUNES IN KENNIS Bij de uitvoering van de passende beoordeling zijn ten aanzien van de ecologische gegevens geen lacunes in kennis gebleken.


ARCADIS

89


BIJLAGE

1

Geraadpleegde bronnen Documenten Bron

Hoe gebruikt?

Referentie in de tekst?

ARCADIS en Ecogroen Advies, 2010. Rapport inventarisaties natuur. Ruimte voor de Rivier projecten dijkverleggingen Cortenoever en Voorsterklei en een geul in de Tichelbeeksewaard

Informatief

Ja

Alterra, 2004. Advies over de vraag hoeveel hectaren ganzen- en smientenopvanggebied in Nederland nodig zijn om de huidige aantallen ganzen en smienten op te vangen. Rapport 972.

Informatief

Ja

Bureau Waardenburg, definitief, januari 2010. Natuuronderzoek IJsselsprong – Inventarisatie flora en fauna in de Marswaard en Breed water Zutphen, Rapportnummer: 09-210

Informatief

Ja

Bureau Waardenburg, 2008. Niet-broedvogels vogels in de Natura 2000-gebieden langs Rijn, Waal, IJssel, Nederrijn en in Arkemheen; deel a; achtergronden en synthess. Rapportnr; 08-085a

Informatief

Nee

DHV, definitief, mei 2009. Plan IJsselsprong ‘Alles in 1 keer’ – Blauwe envelop – Variantkeuze, Deelrapportage V – Natuur, Dossier B785504-001.

Informatief

Nee

Ebbinge, B.S., J.G.M. van der Greft – van Rossum, 2004. Advies over de vraag hoeveel hectaren ganzen- en smientenopvanggebied in Nederland nodig zijn om de huidige aantallen ganzen en smienten op te vangen. Rapport 972, Alterra, Wageningen.

Informatief

Ja

Ecogroen Advies, definitief, februari 2010. Ecologisch vooronderzoek Dijkverlegging Voorsterklei

Informatief

Ja

Ecogroen Advies, definitief, februari 2010. Ecologisch vooronderzoek Dijkverlegging Cortenoever

Informatief

Ja

Ecogroen Advies, concept, november 2010. Aanvullend ecologisch onderzoek Dijkverlegging Voorsterklei en Cortenoever en een geul in de Tichelbeeksewaard

Informatief

Ja

Kiwa Water Research & EEG, 2007. Knelpunten- en kansenanalyse Natura 2000-gebieden

Informatief

Nee

Lensink, R, R.C. Fijn, C. Heunks, 2008. Niet-broedvogels vogels in de Natura 2000-gebieden langs Rijn, Waal, IJssel, Nederrijn en in Arkemheen; deel a; achtergronden en synthess. Bureau Waardenburg in opdracht van Provincie Gelderland. Rapportnr; 08-085a.

Informatief

Nee

Ministerie van E,L&I. Profielendocumenten, definitietabel en gebiedendocumenten Natura 2000 (internet)

Informatief

Ja

Dobben, H.F. van, Hinsberg, A. van (2008) Overzicht van kritische depositiewaarden voor stikstof, toegepast op habitattypen en Natura 2000-gebieden. Alterra en Milieu- en Natuurplanbureau. Alterra-rapport 1654. Wageningen.

Informatief

Ja

Werkkaarten beheerplan Rijntakken: http://geodata2.prvgld.nl/apps/beheerplan_rijntakken/ Ministerie van LNV, Natura 200 gebied uiterwaarden IJssel: http://www.synbiosys.alterra.nl/natura2000/gebiedendatabase.aspx?su bj=n2k&groep=6&id=n2k38

Informatief

Ja

www.dinoloket.nl/TNO, 2011

Informatief

Nee

Voslamber, B & M. Liefting, 2011. Standaard rekenmethodiek grasetende watervogels in de Rijntakken. SOVON-onderzoekrapport 2011/09. SOVON Vogelonderzoek Nederland, Nijmegen

Informatief

Ja


ARCADIS

90


Instanties en personen Instantie

Naam

Datum

Onderwerp

De heer J. Bouw

Provincie Gelderand

4-10-2010

Bespreken concept Passende Beoordeling

De heer T. van Hattum

Voormalig ministerie LNV nu ELI

Idem

Idem

Mevrouw K. de Graaf

Idem

Idem

Idem

De heer R. de Groot

Waterschap Veluwe

Idem

Idem

De heer G. Broekhuis

Waterschap Veluwe

Idem

Idem


ARCADIS

91


BIJLAGE

2

Objectenkaarten

Los bijgevoegd: 

Objectenkaart Cortenoever



Objectenkaart Tichelbeeksewaard



Objectenkaart Voorsterklei


ARCADIS

92



ARCADIS

93


BIJLAGE

3

Objectenboom

Los bijgevoegd.


ARCADIS

94



ARCADIS

95


BIJLAGE

4

Kaarten Cortenoever

Los bijgevoegd.


ARCADIS

96



ARCADIS

97


BIJLAGE

5

Kaarten Voorsterklei

Los bijgevoegd


ARCADIS

98



ARCADIS

99


BIJLAGE

6

Kaart roeplocaties kwartelkoning


ARCADIS

100



ARCADIS

101


BIJLAGE

7

Grondwaterrelatie Veluwe en IJssel

Grondwaterstand en kwel In onderstaande paragraaf wordt toegelicht dat er geen sprake is van externe werking op het Natura 2000-gebied Veluwe ten gevolge van de verlaging van de grondwaterstand. Eerst wordt een korte uitleg gegeven over het grondwatersysteem van de Veluwe in relatie tot de IJssel. GRONDWATERSYSTEEM VELUWE IN RELATIE TOT DE IJSSEL De grondwaterstand in de Veluwe staat zeer hoog door het natuurlijke reliëf van de Veluwe en wordt ook vastgehouden door leemlagen en kleischotten. Veel van het kwelwater treedt dan ook aan de flanken van de Veluwe uit. Lokale leemlagen kunnen hierbij een extra bijdrage leveren (door het opstuwen en vasthouden van water). Meestal zijn dit ook de locaties waar vochtige vegetatietypen (vochtige heide en vennen) voorkomen. Voor het bepalen van de externe werking is het van belang om een goed inzicht te hebben in de herkomst van het kwelwater dat beïnvloed wordt door ingrepen in het projectontwerp. De grote lekstroom aan de onderkant van de Veluwe gaat naar rato van de weerstand. Hoe dikker het watervoerende pakket en hoe grover de samenstelling van het pakket, hoe meer water er door kan en gaat. Dit betekent dat grootste deel van de lekstroom zich bevindt in de Formatie van Kreftenheye (bestaand uit grof zand, typologie krz5, zie onderstaande afbeelding) en de zanden uit de formatie van Peize-Waalre (niet weergegeven op onderstaande afbeelding). Deze formaties vormen samen het tweede watervoerende pakket. Een dikke scheidende laag, klei uit de Formatie van Kreftenheye (Zutphen klei), isoleert het tweede watervoerende pakket van het eerste watervoerende pakket. Ingrepen die deze kleilaag niet aantasten hebben daarom vrijwel geen invloed op de omvang van de lekstroom via het tweede watervoerende pakket. Het eerste watervoerende pakket is relatief dun en bestaat uit zand uit de Formatie van Kreftenheye (typologie krz4). Dit watervoerende pakket voert slechts een klein deel van de lekstroom af (krz4, zie onderstaande afbeelding). De IJssel reikt tot aan de Zutphen klei en voert vrijwel alle kwel die vanuit het eerste watervoerende pakket van de Veluwe komt af. Ingrepen die zich voornamelijk in het eerste watervoerende pakket bevinden kunnen een invloed hebben op dat deel van de lekstroom die zich bevindt in dit pakket. De gevolgen van kleinere ingrepen in het eerste watervoerende pakket zijn vooral van lokale aard. De geul in de Tichelbeeksewaard is in verhouding tot de IJssel zeer klein (in lengte, breedte en diepte) en zal geen invloed hebben op de snelheid van het afvoeren van kwelwater vanaf de Veluwe. Hierdoor is er geen sprake van externe werking van de voorgestelde ingreep op de Veluwe.


ARCADIS

102


Afbeelding 17 Doorsnede Veluwe – IJssel. Met links de Veluwe (gestuwde afzetting) en rechts de IJssel. De onderste rode laag is de Formatie van Kreftenheye; Zutphen klei.

Wegzijg ing

Bron; TNO, 2011

Kwelstroom WVP 1 Kwelstroom WVP 2

Uit bovenstaand kader is gebleken dat er een relatie is tussen de Veluwe en de IJssel. Veranderingen in de grondwaterstand op de Veluwe zijn alleen mogelijk als op een groot traject van de IJssel de afvoer van kwel wordt bevorderd of de dikke kleilaag uit de Formatie van Kreftenheye (Zutphen klei) wordt doorsneden tot het tweede watervoerende pakket. Hierdoor heeft de relatief kleine geul in de Tichelbeeksewaard geen invloed op de grondwaterstanden van de Veluwe. De verlengde Oekensche beek en de geul in de Tichelbeeksewaard hebben wel een lokale, directe invloed op de stijghoogtes van het grondwater in het eerste watervoerende pakket. Door realisatie van deze ingrepen zal de kwelstroom sneller afgevoerd worden, met als gevolg een verlaging van de stijghoogte in het eerste watervoerende pakket. Hierdoor zijgt water uit het bovenste freatische grondwater sneller en dieper weg en wordt het in de omgeving van de Tichelbeeksewaard dus droger. Het gevolg hiervan is weer dat de freatische grondwaterstand daalt, een effect wat zich vooral in de zomer (bij lage waterstanden in de IJssel) zal voordoen. Met het graven van de verlengde Oekensche beek en de geul in de Tichelbeeksewaard wordt de grondwaterstand, met name in de zomer, lager. Er is dus sprake van verdroging. In het ontwerp is rekening gehouden met deze toekomstige lagere grondwaterstanden: de nieuw aan te leggen wateren en de natte zones worden zodanig gedimensioneerd dat er ook bij deze ‘nieuwe’ grondwaterstanden geen sprake is van te droge omstandigheden. In de projecten dijkverlegging Cortenoever en Voorsterklei is er geen sprake van verandering in de grondwaterstanden, doordat de huidige waterpeilen in het gebied niet veranderen. Hierdoor is er geen sprake van meer afvoer van grondwater. Er is wel een (kleine) toename van (open water) verdamping ten gevolge van de toename van het wateroppervlak in de te vergraven gebieden. Dit effect wordt als verwaarloosbaar beoordeeld en heeft alleen een lokale invloed.


ARCADIS

103


BIJLAGE

8

Begrenzing Natura 2000

Los bijgevoegd.


ARCADIS

104



ARCADIS

105


BIJLAGE

9

Instandhoudingsdoelstellingen Uiterwaarden IJssel

Algemene doelen Behoud en indien van toepassing herstel van: 1. De bijdrage van het Natura 2000-gebied aan de ecologische samenhang van Natura 2000 zowel binnen Nederland als binnen de Europese Unie; 13 Het Natura 2000-landschap van het gebied waarop dit besluit betrekking heeft, staat vermeld in paragraaf 3.2 van deze Nota van toelichting 2. De bijdrage van het Natura 2000-gebied aan de biologische diversiteit en aan de gunstige staat van instandhouding van natuurlijke habitats en soorten binnen de Europese Unie, die zijn opgenomen in bijlage I of bijlage II van de Habitatrichtlijn. Dit behelst de benodigde bijdrage van het gebied aan het streven naar een op landelijk niveau gunstige staat van instandhouding voor de habitattypen en de soorten waarvoor het gebied is aangewezen; 3. De natuurlijke kenmerken van het Natura 2000-gebied, inclusief de samenhang van de ecologische structuur en functies van de habitattypen en van de soorten waarvoor het gebied is aangewezen; 4. De op het gebied van toepassing zijnde ecologische vereisten van de habitattypen en soorten waarvoor het gebied is aangewezen. Habitatrichtlijn: habitattypen (bijlage I) H3150 Meren met krabbenscheer en fonteinkruiden Doel Uitbreiding oppervlakte en verbetering kwaliteit. Toelichting Het betreft hier één van de zeer weinige uiterwaarden waar, naast begroeiingen met blaasjeskruid en/of fonteinkruiden, ook plaatselijk krabbenscheer wordt aangetroffen tussen de drijvende waterplanten. Het gebied Uiterwaarden IJssel levert binnen het Natura 2000-landschap rivierengebied de beste perspectieven voor uitbreiding van het habitattype meren met krabbenscheer en fonteinkruiden. Dit is van belang voor de spreiding van het habitattype over verschillende landschappen. H3260 Beken en rivieren met waterplanten Doel Uitbreiding oppervlakte en behoud kwaliteit beken en rivieren met waterplanten, grote fonteinkruiden (subtype B). Toelichting Het habitattype beken en rivieren met waterplanten, grote fonteinkruiden (subtype B) is aanwezig in betrekkelijk luwe delen (zoals tussen kribvakken) tussen Zwolle en de IJsselmonding. Het habitattype komt verder alleen voor in de Biesbosch. Het gebied is van grote betekenis voor het habitattype, dat kan worden uitgebreid bij de aanleg van geulen. H3270 Slikkige rivieroevers Doel Uitbreiding oppervlakte en verbetering kwaliteit. Toelichting Het habitattype slikkige rivieroevers komt thans over een geringe oppervlakte voor in het gebied, deels in natuurontwikkelingsgebieden. Het habitattype verkeert landelijk in een matig ongunstige staat van instandhouding. Het habitattype slikkige rivieroevers is mede van betekenis voor een aantal vogelsoorten.


ARCADIS

106


H6120 *Stroomdalgraslanden Doel Uitbreiding oppervlakte en verbetering kwaliteit. Toelichting Uiterwaarden IJssel is één van de gebieden die een grote bijdrage leveren voor het habitattype stroomdalgraslanden. Nederland is voor dit habitattype internationaal van zeer groot belang. Het habitattype verkeert in een zeer ongunstige staat van instandhouding. Enkele plaatsen is het habitattype stroomdalgraslanden in dit gebied goed ontwikkeld. Op een aantal plekken kan de kwaliteit worden verbeterd en zijn mogelijkheden aanwezig om het oppervlakte uit te breiden. H6430 Ruigten en zomen Doel Behoud oppervlakte en kwaliteit ruigten en zomen, moerasspirea (subtype A) en ruigten en zomen, harig wilgenroosje (subtype B), uitbreiding oppervlakte en verbetering kwaliteit ruigten en zomen, droge bosranden (subtype C). Toelichting Het habitattype ruigten en zomen komt lokaal voor in moerassige laagten, natuurontwikkelingsgebieden en bij de IJsselmonding. Het gebied is thans vooral van betekenis voor ruigten en zomen, harig wilgenroosje (subtype B), dat in de riviermonding onder meer voorkomt in de vorm van rivierkruiskruid. Daarnaast komen de habitattypen ruigten en zomen, moerasspirea (subtype A) en ruigten en zomen, droge bosranden (subtype C) voor. In samenhang met de verdere ontwikkeling van het habitattype H91F0 droge hardhoutooibossen kunnen begroeiingen van het habitattype ruigten en zomen, droge bosranden (subtype C) zich verder ontwikkelen, bijvoorbeeld in de omgeving van het Zalkerbos. Het gebied Uiterwaarden IJssel is één van de vijf gebieden die een bijdrage levert voor de instandhouding van dit subtype. In het Rivierengebied levert verder het gebied Gelderse Poort een bijdrage. H6510 Glanshaver- en vossenstaarthooilanden Doel Uitbreiding oppervlakte en verbetering kwaliteit. Toelichting Uiterwaarden IJssel herbergt enkele van de meest uitgestrekte en fraaiste voorbeelden van het habitattype glanshaveren vossenstaarthooilanden, glanshaver (subtype A), terwijl op één locatie ook de zeldzame kievitsbloemhooilanden voorkomen (glanshaveren vossenstaarthooilanden, vossenstaart (subtype B)). Binnen het gebied bestaan vooral mogelijkheden voor uitbreiding van glanshaverhooilanden, de mogelijkheden voor uitbreiding kievitsbloemhooilanden zijn meer beperkt. H91E0 *Vochtige alluviale bossen Doel Behoud oppervlakte en behoud kwaliteit vochtige alluviale bossen, zachthoutooibossen (subtype A), uitbreiding oppervlakte en verbetering kwaliteit vochtige alluviale bossen, essen-iepenbossen (subtype B). Toelichting Het habitattype komt met name in de Duursche Waarden voor in de vorm van zachthoutooibossen (subtype A). Er wordt in dit gebied voorrang gegeven aan de realisatie van de instandhoudingsdoelstellingen voor stroomdalgraslanden (H6120) en glanshaveren vossenstaarthooilanden (H6510) boven uitbreiding oppervlakte van vochtige alluviale bossen. Dit mede met het oog op foerageergebied voor ganzen. Voor vochtige alluviale bossen, essen-iepenbossen (subtype B) is uitbreiding van oppervlakte en verbetering van kwaliteit van belang voor het bereiken van een gunstige staat van instandhouding.


ARCADIS

107


Dit kan samen met habitattype H91F0 droge hardhoutooibossen gebeuren. Nederland is voor dit bostype van zeer groot belang. Het type komt over slechts kleine oppervlaktes voor. De Uiterwaarden IJssel is één van de beste gebieden om voor vochtige alluviale bossen, essen-iepenbossen (subtype B) uitbreiding oppervlakte en verbetering kwaliteit te realiseren. H91F0 Droge hardhoutooibossen Doel Uitbreiding oppervlakte en verbetering kwaliteit. Toelichting Uiterwaarden IJssel vormt één van de belangrijkste gebieden voor dit habitattype dat in een zeer ongunstige staat van instandhouding verkeert. Uitbreiding van de oppervlakte is noodzakelijk om het type landelijk in een gunstige staat van instandhouding te brengen, bij voorkeur in aansluiting op bestaande hoger gelegen boscomplexen. Op een enkele plaats is het habitattype nu goed ontwikkeld. Op andere locaties kan het habitattype droge hardhoutooibossen over kleine oppervlaktes ontwikkeld worden vanuit aangeplant bos en vanuit fragmenten hardhoutooibos of in reliëfrijke, hoge uiterwaarden. De mogelijkheden voor uitbreiding zijn gering. De geschikte locaties, die relatief hooggelegen zijn, zijn ook de locaties geschikt voor de verdere uitbreiding van *stroomdalgraslanden (H6120). Uitbreiding kan plaatsvinden in luwe delen van de rivier, waar bosontwikkeling geen versterkte opstuwing van het water veroorzaakt. Habitatrichtlijn: soorten (bijlage II) H1134 Bittervoorn Doel Behoud verspreiding, omvang en kwaliteit leefgebied voor behoud populatie. Toelichting De bijdrage van de Uiterwaarden IJssel voor deze binnen Nederland wijdverspreide soort is relatief gering. H1145 Grote modderkruiper Doel Uitbreiding verspreiding, omvang en verbetering kwaliteit leefgebied voor uitbreiding populatie. Toelichting Het betreft een wijdverspreide soort, die slechts voor een beperkt deel binnen de Habitatrichtlijngebieden voorkomt. Landelijk gezien verkeert de grote modderkruiper in een matig ongunstige staat van instandhouding. In het doel op landelijk niveau is aangegeven dat het van belang is dat in het Rivierengebied meer leefgebied in de vorm van jonge verlandingsstadia in laagdynamische situaties komen. Binnen het gebied Uiterwaarden IJssel bestaan de beste mogelijkheden hiervoor benedenstrooms van Deventer. H1149 Kleine modderkruiper Doel Behoud verspreiding, omvang en kwaliteit leefgebied voor behoud populatie. Toelichting De soort verkeert landelijk in een gunstige staat van instandhouding. De soort komt in Nederland algemeen en wijd verspreid voor. H1163 Rivierdonderpad Doel Behoud verspreiding, omvang en kwaliteit leefgebied voor behoud populatie. Toelichting Het betreft een wijd verspreide soort, die slechts voor een beperkt deel binnen de Habitatrichtlijngebieden voorkomt en waarvoor het rivierengebied relatief belangrijk is.


ARCADIS

108


H1166 Kamsalamander Doel Uitbreiding verspreiding, omvang en verbetering kwaliteit leefgebied voor uitbreiding populatie. Toelichting De kamsalamander komt lokaal in het Habitatrichtlijngebied voor in geïsoleerde populaties. Uitbreiding omvang en verbetering kwaliteit leefgebied (inclusief verbeteren van de verbinding tussen populaties onderling en met belangrijke leefgebieden buiten het Natura 2000-gebied), is van belang voor de instandhouding van de soort. H1337 Bever Doel Uitbreiding omvang en verbetering kwaliteit leefgebied voor uitbreiding populatie. Toelichting Voor het realiseren van duurzame populaties in het rivierengebied is het van belang dat de soort zich in het IJsseldal verder weet uit te breiden. De bever zal profiteren van de uitbreiding van wilgenbossen (H91E0A) die kan plaatsvinden in luwe delen van de rivier, waar bosontwikkeling geen versterkte opstuwing van het water veroorzaakt. Vogelrichtlijn: broedvogels A017 Aalscholver Doel Behoud omvang en kwaliteit leefgebied met een draagkracht voor een populatie van ten minste 280 paren. Toelichting Als broedvogel is de aalscholver in de jaren tachtig langs de IJssel verschenen. Nadat de soort medio jaren negentig een maximum leek te hebben bereikt met 222 paren geteld in 1995, lijkt de populatie zich recentelijk op een iets hoger niveau te stabiliseren: in de periode 1999-2003 gemiddeld 280 paren (maximaal 330, 2001). De individuele kolonies blijven over het algemeen beneden de 100 paren, met de grootste kolonie in de Havikerwaard (110 paren, 2001) en de totale populatie is relatief bescheiden (in 2002 157 paren). Gezien de landelijk gunstige staat van instandhouding is behoud op een bescheiden niveau voldoende. Het gebied heeft voldoende draagkracht voor een sleutelpopulatie. A119 Porseleinhoen Doel Uitbreiding omvang en/of verbetering kwaliteit leefgebied met een draagkracht voor een populatie van ten minste 20 paren. Toelichting Voor het porseleinhoen vormen de uiterwaarden van de grote rivieren van oudsher een belangrijk broedgebied voor sterk wisselende aantallen. Essentieel is de waterstand in mei – juni. Bij omvangrijke inundaties in deze periode vestigen zich enkele tientallen paren (b.v. in 1987 langs de IJssel tussen Arnhem en Zutphen ten minste 26 roepende mannetjes). In droge voorjaren worden hooguit enkele paren vastgesteld. Gezien de landelijk zeer ongunstige staat van instandhouding is uitbreiding van de populatie noodzakelijk. Het aantal paren in het doel heeft betrekking op gunstige jaren. Het gebied kan onvoldoende draagkracht leveren voor een zelfstandige sleutelpopulatie, maar kan draagt wel een bijdrage gaan leveren aan de draagkracht in de regio grote rivieren ten behoeve van een regionale sleutelpopulatie. A122 Kwartelkoning Doel Uitbreiding omvang en/of verbetering kwaliteit leefgebied met een draagkracht voor een populatie van ten minste 60 paren. Toelichting De rijk gestructureerde hooilanden en ruigten in de rivieruiterwaarden vormen het belangrijkste broedgebied van de kwartelkoning in Nederland.


ARCADIS

109


Het afgelopen decennium vormen de uitwaarden van de IJssel daarvan het belangrijkste deelgebied (1993-1997 gemiddeld 12 en 1999-2003 42 paren, maximaal 75 in 1998). Uitbreiding en verbetering leefgebied in het rivierengebied is noodzakelijk omdat de toekomst van de grote broedpopulatie in Oost-Groningen (Oldambt) hoogst onzeker is. De soort is hier afhankelijk van de gewaskeuze in de akkerbouw. Het gebied kan voldoende draagkracht gaan leveren voor een sleutelpopulatie. A197 Zwarte stern Doel Behoud omvang en kwaliteit leefgebied met een draagkracht voor een populatie van ten minste 50 paren. Toelichting Van oudsher is de zwarte stern broedvogel langs de IJssel in kleine aantallen. De kolonies zijn bescheiden van omvang en liggen verspreid over het hele gebied. Door actief beleid ten aanzien van het aanbieden van kunstmatige nestgelegenheid zijn de aantallen het laatste decennium duidelijk toegenomen (1993-97 gemiddeld 20 paren, 1999-2003 45 paren, maximaal 63 paren in 2000). Ondanks de landelijk zeer ongunstige staat van instandhouding is behoud van de populatie aangehouden gezien de recente toename in het gebied. Het gebied heeft voldoende draagkracht voor een sleutelpopulatie. A229 IJsvogel Doel Behoud omvang en kwaliteit leefgebied met een draagkracht voor een populatie van ten minste 10 paren. Toelichting Na strenge winters kan de ijsvogel geheel afwezig zijn, maar na een reeks zachte winters komen ten minste 10 paren tot broeden (bijvoorbeeld 1995 12 paren), onder andere in wortelkluiten van omgevallen bomen in de moerasbossen. Gezien de landelijk gunstige staat van instandhouding is behoud voldoende. Het genoemde aantal paren heeft betrekking op gunstige jaren. Het gebied levert onvoldoende draagkracht voor een zelfstandige sleutelpopulatie, maar draagt wel bij aan de draagkracht in de regio grote rivieren ten behoeve van een regionale sleutelpopulatie. Vogelrichtlijn: niet-broedvogels A005 Fuut Doel Behoud omvang en kwaliteit leefgebied met een draagkracht voor een populatie van gemiddeld 220 vogels (seizoensgemiddelde). Toelichting Het gebied heeft voor de fuut onder andere een functie als foerageergebied. Sinds begin jaren tachtig is de populatie toegenomen. Behoud van de huidige situatie is voldoende. De landelijk matig ongunstige staat van instandhouding heeft vooral betrekking op de situatie in het IJsselmeergebied. A017 Aalscholver Doel Behoud omvang en kwaliteit leefgebied met een draagkracht voor een populatie van gemiddeld 550 vogels (seizoensgemiddelde). Toelichting Het gebied heeft voor de aalscholver onder andere een functie als foerageergebied en als slaapplaats. In de jaren tachtig is de populatie sterk toegenomen en daarna min of meer stabiel geworden. Behoud van de huidige situatie is voldoende gezien de landelijk gunstige staat van instandhouding.


ARCADIS

110


A037 Kleine zwaan Doel Behoud omvang en kwaliteit leefgebied met een draagkracht voor een populatie van gemiddeld 70 vogels (seizoensgemiddelde). Toelichting Aantallen kleine zwanen zijn van internationale betekenis. Het gebied heeft voor de soort onder andere een functie als foerageergebied en als slaapplaats. Het aantalsverloop vertoonde een optimum in begin jaren tachtig, daarna een afname. De draagkracht is berekend over de jaren 1999- 2003, de periode voor landelijke afname. De afname is waarschijnlijk ten dele een gevolg van een afname in de internationale populatieomvang. A038 Wilde zwaan Doel Behoud omvang en kwaliteit leefgebied met een draagkracht voor een populatie van gemiddeld 30 vogels (seizoensgemiddelde). Toelichting Aantallen wilde zwanen zijn van nationale betekenis. Het gebied heeft voor de soort onder andere een functie als foerageergebied en als slaapplaats. Het gebied Uiterwaarden IJssel levert een van de grootste bijdragen voor de soort. Alleen de slaapplaats Fochteloërveen is groter van omvang. Het aantalsverloop vertoonde een optimum rond 1985, daarna een afnemende tendens, maar wel met fluctuaties. De aantallen worden evenals bij de kleine zwaan sterk beïnvloed door inundatiefrequentie en duur van de uiterwaarden. Behoud van de huidige situatie is voldoende, op landelijk niveau is geen herstelopgave geformuleerd. A041 Kolgans Doel Behoud omvang en kwaliteit leefgebied met een draagkracht voor een populatie van gemiddeld 16.700 vogels (seizoensgemiddelde). Achteruitgang in omvang foerageergebied met maximaal 7% is toegestaan, ten gunste van de habitattypen H3270 slikkige rivieroevers, H6120 stroomdalgraslanden, H6510 glanshaveren vossenstaarthooilanden, H91Eo vochtige alluviale bossen of H91Fo droge hardhoutooibossen of de broedvogelsoorten A119 porseleinhoen of A122 kwartelkoning. Toelichting Aantallen kolganzen zijn van nationale en internationale betekenis. Het gebied heeft voor de soort onder andere een functie als foerageergebied en als slaapplaats. Sinds begin jaren tachtig is de populatie sterk toegenomen. Binnen het Natura 2000-netwerk is dit het belangrijkste foerageergebied voor de kolgans. In de periode 1999/2000-2003/2004 foerageerden gemiddeld ongeveer 7,5% van de Nederlandse vogels in het gebied. In het gebied is onvoldoende ruimte aanwezig om zowel de instandhoudingsdoelstellingen voor de kolgans als voor de genoemde habitattypen of broedvogelsoorten te realiseren. Vanwege deze onverenigbaarheid wordt prioriteit gegeven aan de realisering van de instandhoudingsdoelstellingen voor vermelde habitattypen en broedvogelsoorten ten opzichte van de kolgans. Achteruitgang van de omvang van het foerageergebied is alleen toegestaan wanneer er sprake is van een directe relatie met de instandhoudingsdoelstelling van de vermelde habitattypen en broedvogelsoorten. A043 Grauwe gans Doel Behoud omvang en kwaliteit leefgebied met een draagkracht voor een populatie van gemiddeld 2.600 vogels (seizoensgemiddelde).


ARCADIS

111


Achteruitgang in omvang foerageergebied met maximaal 7% is toegestaan, ten gunste van de habitattypen H3270 slikkige rivieroevers, H6120 stroomdalgraslanden, H6510 glanshaveren vossenstaarthooilanden, H91Eo vochtige alluviale bossen of H91Fo droge hardhoutooibossen of de broedvogelsoorten A119 porseleinhoen of A122 kwartelkoning. Toelichting Aantallen grauwe ganzen zijn van nationale en internationale betekenis. Het gebied heeft voor de soort onder andere een functie als foerageergebied en als slaapplaats. Sinds begin jaren negentig is de populatie sterk toegenomen. Binnen het Natura 2000netwerk is dit het vijfde foerageergebied voor grauwe ganzen In de periode 1999/20002003/2004 foerageerden gemiddeld ongeveer 2,9% van de Nederlandse vogels in het gebied. In het gebied is onvoldoende ruimte aanwezig om zowel de instandhoudingsdoelstellingen voor de grauwe gans als voor de genoemde habitattypen of broedvogelsoorten te realiseren. Vanwege deze onverenigbaarheid wordt prioriteit gegeven aan de realisering van de instandhoudingsdoelstellingen voor vermelde habitattypen en broedvogelsoorten ten opzichte van de grauwe gans. Achteruitgang van de omvang van het foerageergebied is alleen toegestaan wanneer er sprake is van een directe relatie met de instandhoudingsdoelstelling van de vermelde habitattypen en broedvogelsoorten. A050 Smient Doel Behoud omvang en kwaliteit leefgebied met een draagkracht voor een populatie van gemiddeld 8.300 vogels (seizoensgemiddelde). Afname in omvang foerageergebied met maximaal 7% is toegestaan, ten gunste van de habitattypen H3270 slikkige rivieroevers, H6120 stroomdalgraslanden, H6510 glanshaveren vossenstaarthooilanden, H91Eo vochtige alluviale bossen of H91Fo droge hardhoutooibossen of de broedvogelsoorten A119 porseleinhoen en A122 kwartelkoning. Toelichting Aantallen smienten zijn van nationale en internationale betekenis. Het gebied heeft voor de soort onder andere een functie als slaapplaats en als foerageergebied. Sinds begin jaren tachtig is de populatie sterk toegenomen. Binnen het Natura 2000-netwerk is dit gebied van middelgrote betekenis. In de periode 1999/2000-2003/2004 foerageerden gemiddeld ongeveer 1,8% van de Nederlandse vogels in het gebied. In het gebied is onvoldoende ruimte aanwezig om zowel de instandhoudingsdoelstellingen voor de smient als voor de genoemde habitattypen of broedvogelsoorten te realiseren. Vanwege deze onverenigbaarheid wordt prioriteit gegeven aan de realisering van de instandhoudingsdoelstellingen voor vermelde habitattypen en broedvogelsoorten ten opzichte van de smient. Achteruitgang van de omvang van het foerageergebied is alleen toegestaan wanneer er sprake is van een directe relatie met de instandhoudingsdoelstelling van de vermelde habitattypen en broedvogelsoorten. A051 Krakeend Doel Behoud omvang en kwaliteit leefgebied met een draagkracht voor een populatie van gemiddeld 100 vogels (seizoensgemiddelde). Toelichting Het gebied heeft voor de krakeend onder andere een functie als foerageergebied. Sinds begin jaren negentig is de populatie sterk toegenomen. Behoud van de huidige situatie is voldoende gezien de landelijk gunstige staat van instandhouding. A052 Wintertaling Doel Behoud omvang en kwaliteit leefgebied met een draagkracht voor een populatie van gemiddeld 380 vogels (seizoensgemiddelde).


ARCADIS

112


Toelichting Het gebied heeft voor de wintertaling onder andere een functie als foerageergebied. Aantallen fluctueren. Behoud van de huidige situatie is voldoende, op landelijk niveau is geen herstelopgave geformuleerd. A053 Wilde eend Doel Behoud omvang en kwaliteit leefgebied met een draagkracht voor een populatie van gemiddeld 2.600 vogels (seizoensgemiddelde). Toelichting Het gebied heeft voor de wilde eend onder andere een functie als foerageergebied. Het aantalsverloop vertoonde verhoogde waarden begin jaren tachtig, maar is verder stabiel. Behoud van de huidige situatie is voldoende gezien de landelijk gunstige staat van instandhouding. A054 Pijlstaart Doel Behoud omvang en kwaliteit leefgebied met een draagkracht voor een populatie van gemiddeld 50 vogels (seizoensgemiddelde). Toelichting Het gebied heeft voor de pijlstaart onder andere een functie als foerageergebied. Het aantalsverloop vertoonde een dal in de tweede helft van de jaren tachtig, aantallen zijn daarna weer toegenomen. Behoud van de huidige situatie is voldoende, op landelijk niveau is geen herstelopgave geformuleerd. A056 Slobeend Doel Behoud omvang en kwaliteit leefgebied met een draagkracht voor een populatie van gemiddeld 90 vogels (seizoensgemiddelde). Toelichting Aantallen slobeenden zijn van internationale betekenis. Het gebied heeft onder andere een functie als foerageergebied. In de tweede helft van de jaren tachtig is de populatiegrootte toegenomen, daarna fluctuerend. Behoud van de huidige situatie is voldoende gezien de landelijk gunstige staat van instandhouding. A059 Tafeleend Doel Behoud omvang en kwaliteit leefgebied met een draagkracht voor een populatie van gemiddeld 450 vogels (seizoensgemiddelde). Toelichting Het gebied heeft voor de tafeleend onder andere een functie als foerageergebied. Het gebied Uiterwaarden IJssel is één van de gebieden in Nederland die de grootste bijdrage leveren voor de tafeleend. Aantallen zijn sinds de jaren zeventig aanvankelijk toegenomen, waarschijnlijk in samenhang met herstel van de populatie driehoeksmosselen. Sinds 1995 was er sprake van een afname, net als elders in het Natura 2000-landschap rivierengebied, waarschijnlijk ten gevolge van een toename in de randmeren. Behoud van de huidige situatie is voldoende, de waarschijnlijke oorzaak van de afname is niet gelegen in dit gebied. A061 Kuifeend Doel Behoud omvang en kwaliteit leefgebied met een draagkracht voor een populatie van gemiddeld 690 vogels (seizoensgemiddelde). Toelichting Het gebied heeft voor de kuifeend onder andere een functie als foerageergebied. Aantallen zijn sinds de jaren zeventig aanvankelijk toegenomen, waarschijnlijk in samenhang met herstel van de populatie driehoeksmosselen. Vanaf 1995 was er sprake van een tijdelijke afname, net als elders in het Natura 2000-landschap rivierengebied, waarschijnlijk


ARCADIS

113


ten gevolge van toename in de randmeren. Behoud van de huidige situatie is voldoende, op landelijk niveau is geen herstelopgave geformuleerd. A068 Nonnetje Doel Behoud omvang en kwaliteit leefgebied met een draagkracht voor een populatie van gemiddeld 20 vogels (seizoensgemiddelde). Toelichting Het gebied heeft voor het nonnetje onder andere een functie als foerageergebied. Aantallen zijn rond 1990 afgenomen, net als langs de Nederrijn, maar dit lijkt een gevolg van een opeenvolging van zachte winters. Behoud van de huidige situatie is voldoende, de waarschijnlijke oorzaak van de landelijk matig ongunstige staat van instandhouding is niet gelegen in dit gebied. A125 Meerkoet Doel Behoud omvang en kwaliteit leefgebied met een draagkracht voor een populatie van gemiddeld 3.600 vogels (seizoensgemiddelde). Toelichting Het gebied heeft voor de meerkoet onder andere een functie als foerageergebied. Het gebied Uiterwaarden IJssel is één van de gebieden in Nederland die de grootste bijdrage leveren voor de meerkoet. Het aantalsverloop vertoonde een optimum rond begin jaren tachtig en daarna een afname. Aantallen zijn sinds 1996 opnieuw afgenomen, net als elders in het Natura 2000-landschap rivierengebied, waarschijnlijk ten gevolge van toename in de randmeren. Behoud van de huidige situatie is voldoende, op landelijk niveau is geen herstelopgave geformuleerd. A130 Scholekster Doel Behoud omvang en kwaliteit leefgebied met een draagkracht voor een populatie van gemiddeld 210 vogels (seizoensgemiddelde). Toelichting Het gebied heeft voor de scholekster onder andere een functie als foerageergebied en als slaapplaats. Vanaf begin jaren tachtig is de populatie toegenomen en afgevlakt in de jaren negentig (met fluctuaties). Behoud van de huidige situatie is voldoende gezien, de waarschijnlijke oorzaak van de landelijk zeer ongunstige staat van instandhouding is niet gelegen in dit gebied. A142 Kievit Doel Behoud omvang en kwaliteit leefgebied met een draagkracht voor een populatie van gemiddeld 3.400 vogels (seizoensgemiddelde). Toelichting Het gebied heeft voor de kievit onder andere een functie als foerageergebied. Het aantalsverloop was aanvankelijk fluctuerend, maar toonde in de jaren negentig een afname. Behoud van de huidige situatie is voldoende, op landelijk niveau is geen herstelopgave geformuleerd. Het gebied Uiterwaarden IJssel is een van de gebieden binnen het Natura 2000- netwerk die de grootste bijdrage leveren v oor de kievit. A156 Grutto Doel Behoud omvang en kwaliteit leefgebied met een draagkracht voor een populatie van gemiddeld 490 vogels (seizoensgemiddelde). Toelichting Aantallen grutto’s zijn van nationale en internationale betekenis. Het gebied heeft onder andere een functie als foerageergebied en als slaapplaats. Aantallen zijn sterk fluctuerend, maar hebben een positieve tendens. Behoud van de huidige situatie is


ARCADIS

114


voldoende daar de oorzaak van de landelijk zeer ongunstige staat van instandhouding wordt veroorzaakt door ontwikkelingen in de omstandigheden voor broedvogels. Binnen het Natura 2000-netwerk leveren de gebieden Waddenzee en Uiterwaarden IJssel de grootste bijdrage. A160 Wulp Doel Behoud omvang en kwaliteit leefgebied met een draagkracht voor een populatie van gemiddeld 230 vogels (seizoensgemiddelde). Toelichting Het gebied heeft voor de wulp onder andere een functie als foerageergebied en als slaapplaats. De populatiegrootte toonde een sterke doorgaande toename. Behoud van de huidige situatie is voldoende gezien de landelijk gunstige staat van instandhouding. A162 Tureluur Doel Behoud omvang en kwaliteit leefgebied met een draagkracht voor een populatie van gemiddeld 30 vogels (seizoensgemiddelde). Toelichting Het gebied heeft voor de tureluur onder andere een functie als foerageergebied en als slaapplaats. Aantallen fluctueren, maar hebben een positieve trend, zowel op lange termijn als recent. Behoud van de huidige situatie is voldoende, op landelijk niveau is geen herstelopgave geformuleerd. Complementaire doelen: habitattypen H3150 Meren met krabbenscheer en fonteinkruiden Doel Uitbreiding oppervlakte en verbetering kwaliteit. Toelichting Uitbreiding in het Rivierengebied behoort tot de belangrijkste landelijke opgaven voor het habitattype meren met krabbenscheer en fonteinkruiden. Het is dan ook van belang in het gehele Natura 2000-gebied locaties te benutten, waar in combinatie met rivierverruiming en/of natuurontwikkeling het habitattype ontwikkeld kan worden. Dit is tevens van belang voor de soort grote modderkruiper (H1145). H3270 Slikkige rivieroevers Doel Uitbreiding oppervlakte en verbetering kwaliteit. Toelichting Het habitattype slikkige rivieroevers is nagenoeg geheel gebonden aan het rivierengebied. Het habitattype verkeert landelijk gezien in een matig ongunstige staat van instandhouding. Uiterwaarden IJssel is een van de meest perspectiefrijkste gebieden voor uitbreiding van het habitattype. De mogelijkheden voor uitbreiding zijn vooral aanwezig in het Vogelrichtlijngebied, dit in combinatie met maatregelen ten behoeve van rivierverruiming en/of natuurontwikkeling. H6120 *Stroomdalgraslanden Doel Uitbreiding oppervlakte en verbetering kwaliteit. Toelichting Uitbreiding in het rivierengebied behoort tot de belangrijkste landelijke opgaven voor het habitattype stroomdalgraslanden, dat in een zeer ongunstige staat van instandhouding verkeert. Binnen het Vogelrichtlijngebied zijn relatief hooggelegen locaties geschikt.


ARCADIS

115


H91E0 *Vochtige alluviale bossen Doel Uitbreiding oppervlakte en verbetering kwaliteit vochtige alluviale bossen, zachthoutooibossen (subtype A). Toelichting Een betere verspreiding in het rivierengebied behoort tot de belangrijkste landelijke opgaven voor vochtige alluviale bossen, zachthoutooibossen (subtype A). In het gebied Uiterwaarden IJssel liggen de grootste mogelijkheden voor uitbreiding oppervlakte binnen het Vogelrichtlijngebied. Mogelijkheden voor uitbreiding oppervlakte zijn aanwezig langs nieuw te graven geulen en in stroomluwe delen (geplande natuurontwikkelingsgebieden). Uitbreiding kan plaatsvinden in luwe delen van de rivier, waar bosontwikkeling geen versterkte opstuwing van het water veroorzaakt. H91F0 Droge hardhoutooibossen Doel Uitbreiding oppervlakte en verbetering kwaliteit. Toelichting Uitbreiding in het rivierengebied behoort tot de belangrijkste landelijke opgaven voor het habitattype droge hardhoutooibossen, dat landelijk gezien in een zeer ongunstige staat van instandhouding verkeert. Uitbreidingsmogelijkheden zijn echter beperkt. De geschikte locaties, die relatief hooggelegen zijn, zijn ook de locaties waar verdere uitbreiding van *stroomdalgraslanden (H6120) is voorzien. Terreinen die aansluiten op bosgebieden van de hogere zandgronden hebben eveneens potentie voor ontwikkeling van het habitattype droge hardhoutooibossen. Uitbreiding kan plaatsvinden in luwe delen van de rivier, waar bosontwikkeling geen versterkte opstuwing van het water veroorzaakt. Complementaire doelen: soorten H1145 Grote modderkruiper Doel Uitbreiding verspreiding, omvang en verbetering kwaliteit leefgebied voor uitbreiding populatie. Toelichting Het betreft een wijdverspreide soort, die slechts voor een beperkt deel binnen de Habitatrichtlijngebieden voorkomt. Landelijk gezien verkeert de grote modderkruiper in een matig ongunstige staat van instandhouding. In het doel op landelijk niveau is aangegeven dat het van belang is dat in het Rivierengebied meer leefgebied in de vorm van jonge verlandingsstadia in laagdynamische situaties komen. Uitbreiding omvang en verbetering kwaliteit leefgebied is mede gerelateerd aan de instandhoudingsdoelstelling voor het habitattype H3150 meren met krabbenscheer en fonteinkruiden. H1166 Kamsalamander Doel Uitbreiding omvang en verbetering kwaliteit leefgebied voor uitbreiding verspreiding en populatie. Toelichting De soort kamsalamander verkeert landelijk in een matig ongunstige staat van instandhouding. Mogelijkheden voor uitbreiding omvang en verbetering kwaliteit leefgebied (inclusief verbetering verbinding tussen de verschillende populaties) zijn in het Vogelrichtlijngebied aanwezig. Naast verbinding tussen populaties onderling is ook verbetering van de verbindingen met belangrijke leefgebieden buiten Natura 2000 van belang.


ARCADIS

116


H1337 Bever Doel Uitbreiding omvang en verbetering kwaliteit leefgebied voor uitbreiding populatie. Toelichting Voor het realiseren van duurzame populaties in het rivierengebied is het van belang dat de soort zich in het gehele IJsseldal verder weet uit te breiden. De bever zal profiteren van de uitbreiding van wilgenbossen (H91E0A) die kan plaatsvinden in luwe delen van de rivier, waar bosontwikkeling geen versterkte opstuwing van het water veroorzaakt.


ARCADIS

117


Colofon

RUIMTE VOOR DE RIVIER PROJECTEN DIJKVERLEGGINGEN CORTENOEVER EN VOORSTERKLEI EN EEN GEUL IN DE TICHELBEEKSEWAARD SNIP3 CoTiVo OM Natuur Passende Beoordeling Natuurbeschermingswet OPDRACHTGEVER: Waterschap Veluwe

STATUS: Vrijgegeven

AUTEUR: Judith Bosman (ecoloog)

GECONTROLEERD DOOR: Anne Martine Kruidering (ecoloog)

VRIJGEGEVEN DOOR: Raffael Argiolu 24 oktober 2011 075773053:A

ARCADIS NEDERLAND BV Het Rietveld 59a Postbus 673 7300 AR Apeldoorn Tel 055 5815 999 Fax 055 5815 599 www.arcadis.nl Handelsregister 9036504


ARCADIS

118


©ARCADIS. Alle rechten voorbehouden. Behoudens uitzonderingen door de wet gesteld, mag zonder schriftelijke toestemming van de rechthebbenden niets uit dit document worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, digitale reproductie of anderszins.


ARCADIS

119

M 4.2.6, DEFINTIEF CONCEPT T.B.V. SNIP3

Recommend Documents