m 31 december 2014

Eindrapportage Periode: 1 mei 2010 t/m 31 december 2014

1

Eindrapportage project Geopark de Hondsrug 1 mei 2010 tot 31 december 2014

A. Inleiding Voor u ligt de eindrapportage van project Geopark de Hondsrug. Vier en half jaar is er gewerkt aan en samengewerkt met vele partners in dit dit bijzondere project. Met het verkrijgen van de Geoparksatatus is de belangrijkste doelstelling bereikt. Acht verhaallijnen zijn gereed, met alles wat daar bij hoort zoals: een Expeditiepoort met Geoparkexpositie, Hotspots in het gebied, bebording, expeditiegidsen. Daarnaast zijn er door de periode heen vele presentaties gehouden voor diverse geledingen in de maatschappij en zijn voor inwoners van het gebied vele lezingen gegeven via de Hondsrugacademie. Maar ook door voorlichting tijdens beurzen, (sportieve) evenementen, de geoparkweek, gidsactiviteiten, via de websites, digitale nieuwsbrieven en via artikelen en in de media en een landelijke Ster en Cultuurspot, is Geopark de Hondsrug zichtbaar geworden en weten steeds meer inwoners en toeristen van het bestaan van het eerste Geopark van Nederland. .

De doelstellingen van het project Geopark de Hondsrug zijn: - De verbetering van de economische ontwikkeling en leefbaarheid in het Hondsruggebied, door middel van toeristische productontwikkeling waarbij gebruik gemaakt wordt van de unieke geologie en cultuurhistorie van het gebied; - Het neerzetten van het Hondsruggebied als een sterk onderscheidend gebied met een eigen dynamiek en met internationale aantrekkingskracht; Inzetten op het verkrijgen en behouden van de status European Geopark, door invulling te geven aan toeristische productontwikkeling en promotie, met als resultaat enerzijds een groei in de toeristische sector en anderzijds een hogere waardering voor en het behoud van de gebiedskwaliteiten; Het bevorderen van samenwerking tussen overheden, ondernemers en andere organisaties bij de realisatie van het Geopark. -

Zorgen voor continuïteit van het Geopark na afloop van het project.

2

In deze eindrapportage wordt aangegeven welke stappen gezet zijn om deze doelen te halen. De rapportage heeft betrekking op de periode periode van 1 mei 2010 tot en met 31 december 2014. In hoofdstuk B vindt u het verslag van de activiteiten. Hoofdstuk C gaat in op de doelen die beoogd en gerealiseerd zijn, gekoppeld aan de stand van zaken van de financiële uitgaven. In hoofdstuk D wordt de stand van zaken van de dekking van de projectfinanciering aangegeven. In de afgelopen periode zijn belangrijke stappen gezet. Hoogtepunt was het behalen van de status van European Geopark op 5 september 2013. Vanaf dat moment is Geopark de Hondsrug officieel onderdeel van het Europese Geopark Netwerk (EGN) en Wereld Netwerk van Geoparken(GGN); deze beide netwerken staan onder toezicht van UNESCO. De laatste helft van 2013 heeft vooral bestaan uit het verder uitwerken van de expedities en de expeditiepoorten, samenwerking met Geopark Terra Vita in Osnabruck (waarbij de Hochschule Osnabruck en Stenden University zijn gaan samenwerking in het kader van nieuwe arrangementen en evenementen in beide Geoparken), de vele onderwijsprojecten, de vele presentaties, organiseren van het jaarlijkse Geoparkcongres op 14 november 2013 , de nieuwe stichting Geopark vorm geven, informatieborden plaatsen, de artikelen in de huis aan huis bladen, diverse activiteiten, lezingen en de folderverspreiding leveren een belangrijke bijdrage aan de bekendheid van het project. Organisatorisch heeft de overgang van het project van de Stichting Drents Plateau naar het Recreatieschap de nodige energie gekost maar dat is intussen allemaal zo goed als opgelost. Gelet op de late start en de perikelen rondom de overgang van het project van Drents Plateau naar het Recreatieschap Drenthe, is enige vertraging bij de uitwerking van de expedities niet te voorkomen. De verwachting was dat niet alle projectmiddelen in 2013 besteed zullen zijn. Aan de UO-SNN is een verzoek gedaan tot uitstel van het project. Deze is intussen verleend, de eindduur van het project werd verlengd tot december 2014. 2013 was, wat het projectbureau Geopark betreft, het jaar van de zichtbaarheid. Het verkrijgen van het lidmaatschap van het Europees Geopark Netwerk en daaraan gekoppeld de uitvoering van het marketingplan samen met onder andere Marketing Drenthe is daarbij belangrijk geweest. Een onderdeel daarvan was het uitzenden van 42 keer een reclamespotje op Ster en Cultuur. Een ander onderdeel was deelname aan de 50plus beurs. Ook de bebording in het gebied heeft geholpen met de zichtbaarheid. Verder hebben de productontwikkeling, de nieuwe folder, de vele activiteiten en presentaties plus persaandacht gezorgd dat het doel de zichtbaarheid te vergroten is gelukt. In 2014 werd uiteraard verder gewerkt aan het ingeslagen pad. Daarnaast stond 2014 vooral in het teken van de afronding van het project, alle activiteiten en producten moeten afgerond zijn, de communicatie moet op orde zijn en wat vooral belangrijk is dat het project op een goede manier wordt overgedragen aan het bestuur van de nieuwe stichting Geopark de Hondsrug. Deze stichting is intussen opgericht en heeft de verantwoordelijk op zich genomen om het Geopark verder te ontwikkelen. Een van de belangrijkste aandachtspunten is om samen met alle andere geoparken de officiële UNESCO status te koppelen aan de geoparken. Dit voornemen staat op de UNESCO agenda in het najaar van 2015. De expeditiepoorten Kunstenaars in het Hondsruggebied in het Van Goghhuis in Nieuw-Amsterdam en Expeditiepoort Sporen van Strijd in het Arsenaal in Coevorden zijn in 2013 geopend. De Expedititepoort Water is in Waterpark de Bloemert in Midlaren is begin juli 2014 open gegaan. De Expeditiepoort Natuur in Informatiecentrum De Homanshof in Anloo is op 26 september 2014 geopend. De expeditie Bossen is gereed, de officiële opening van de expeditiepoort Bossen zal in het voorjaar van 2015 plaatsvinden. De werkgroep Boeren is van start gegaan en het werkplan Boeren is gereed. Dit thema valt buiten de projectperiode; er wordt gezocht naar externe financiering. In de projectperiode zijn lezingen en cursussen via de Hondsrugacademie georganiseerd. Het gidsenteam is met een gevarieerd programma in alle vakanties actief.

3

In 2013 en 2014 is het wetenschappelijk comité actief geweest onder andere met de invulling van het het congres in november 2013 en het maken van een wetenschappelijke database. In het voorjaar van 2014 heeft het comité een wetenschappelijke agenda samengesteld, met deze agenda kunnen studenten en wetenschappers onderzoeken uitvoeren in het Hondsruggebied. Mevrouw Ineke Delies, lector duurzame innovatie in de regionale kenniseconomie van Stenden University en het Alfa College is toegetreden tot het comité waardoor nu ook het hoger beroepsonderwijs is toegetreden tot het comité. Het comité zal worden betrokken bij de invulling van het Masterplan waarmee in 2015 mee wordt gestart en zij zijn betrokken bij de organisatie van het Geoparkcongres in het voorjaar van 2015. Vanaf 2013 zijn diverse activiteiten georganiseerd waaronder de opening van het Kunstenaarscafe in Zweeloo, de noordelijke zwerfsteendag, meehelpen met een nieuw concept rondom regiofictie. In november is een expositie geopend in Annen over ijstijden en kunst. Vele andere kleinere activiteiten hebben tevens de revue gepasseerd. Wat vooral belangrijk is is dat in 2013 meer dan 100 ondernemers partner zijn geworden van het Geopark. Ze hebben allen een bordje aan de muur en zijn bezig met een concrete invulling, vaak door middel van arrangementen. Dit heeft een vervolg gekregen in 2014, nieuwe partners zijn toegetreden (intussen meer dan150), er zijn diverse nieuwe activiteiten van start gegaan, waaronder de Geopark Expeditie met Hemelvaart, de Geoparkweek eind mei, de opening van de Expeditiepoort Water in Midlaren, de opening van de Expeditiepoort Natuur in Anloo en een nieuwe wandelroute in Eext en diverse andere activiteiten. Ook zijn voor het eerst de Geoparksafari’s van start gegaan, dat zijn arrangementen die te boeken zijn door individuele mensen of groepen. De beleving van het Geopark staat daarbij centraal. Vanaf 2014 hebben organisatoren van grote sportevenementen die plaatsvinden in het Hondsruggebied hun naam verbonden aan Geopark de Hondrug; zo was er de Ronde van Drenthe, de Hondsrug Estafette, de Geopark Hondsrugclassic en het Geopark Cross Circuit. Tijdens vele beurzen, open dagen, evenementen, en buitenfestivals wordt Geopark de Hondsrug gepresenteerd aan het publiek. Voorbeelden hiervan zijn de Nationaal Bevrijdingsfestival in Assen, de Landesgartenschau in Papenburg gedurende een half jaar, 50 Plus beurs in Utrecht, Citta Slowmarkt, De Oertijd Markt, het Buitenfestival van Staatsbosbeheer en het Festival van het Landschap van Het Drentse Landschap. Bij beurzen en evenementen wordt vaak samengewerkt met Geopark partners, zoals bijvoorbeeld Hondsrug Drenthe en de Tourist Info’s in Coevorden en Emmen en Marketing Drenthe. In december 2013 is een goede overeenkomst gesloten met UNESCO Nederland over samenwerking. Samen met UNESCO Nederland, het Ministerie, TNO en NBTC (en uiteraard Geopark de Hondsrug) is een nationaal platform opgericht. Daar wordt bepaald welke nieuwe geoparken er in Nederland zullen komen. Er wordt ingeschat dat er ruimte zal zijn voor maximaal drie of vier. Dit om de exclusiviteit van het unieke karakter hoog te houden. Dit nationale platform is gestart in het voorjaar van 2014.

4

Behalen status op 5 september 2013

Logo European Geoparks

Certificaat lidmaatschap Geopark

Logo Global Geoparks Network

Project staat onder toezicht van UNESCO

B. Het verslag van de activiteiten Het Europese Geopark Netwerk – de status

5

Nadat de officiële applicatie in 2012 is ingediend is heeft in mei 2013 een delegatie van het Europees Geopark Netwerk een bezoek gebracht aan het Hondsruggebied. Deze commissie heeft met vele partners, vrijwilligers, ondernemers, organisaties enz. contact gehad en veel gezien. Op 5 september 2013 was een delegatie vanuit het Geopark, inclusief een aantal leden van de stuurgroep, aanwezig op de jaarlijkse Geoparkconferentie in Italie. Daar werd verteld dat we door het netwerk zijn geaccepteerd als nieuw lid van het netwerk. Geopark de Hondsrug is officieel het 56ste Geopark van Europa. Tijdens deze conferentie is tevens een presentatie gegeven aan het netwerk over het Hondsruggebied. In 2014 is door het Wereldwijd Netwerk van geoparken een vergaande samenwerking aangegaan met UNESCO. Via allerlei werkgroepen wordt gewerkt aan de officiële status van UNESCO. Op de wereldvergadering van UNESCO, in het najaar van 2015, staat dit punt op de agenda. De nieuwe Stichting Geopark de Hondsrug werkt mee aan de benodigdheden om deze status voor het Hondsruggebied te verwerven.

Geopark de Hondsrug is officieel het 56ste Geopark van Europa.

6

Delegatie European Geopark Network in mei 2013

Ingediende applicatie voor EGN

Partners van het Geopark Eind 2014 zijn 150 bedrijven en organisaties ingeschreven als partner van het Geopark Zij geven daarmee aan dat zij belang hechten aan het project Geopark de Hondrug en onderschrijven het gedachtegoed van het Geopark. De verwachting is dat het netwerk van partners van het Geopark een meerwaarde kan hebben op hun imago, de bedrijfsvoering en de samenwerkingsrelaties binnen de regio. De partners onderschrijven de filosofie van het Europees Geopark netwerk En geven aan dat zij een actieve rol willen vervullen bij de ontwikkeling van activiteiten die het imago van het Geopark de Hondsrug versterken. Door subsidie technische beperkingen was het in de projectfase niet mogelijk actief uit te dragen wie onze partners zijn. Zo konden de bedrijven niet vermeld worden

7

op de websites en bij activiteiten. Dit was een belemmering in de uitvoering van het project. Voor de partners was de meerwaarde van het partnerschap onduidelijk en voor bezoekers was de benodigde informatie voor een bezoek aan het Geopark hierdoor niet compleet.

Toerisme als belangrijke motor van het Geopark De ontsluiting van het Hondsruggebied voor de inwoners in het gebied en toeristen die het gebied bezoeken staat centraal. Vooral de vertaling van het gebiedsverhaal naar een duurzame economische ontwikkeling waarbij toerisme de belangrijkste sector is, is het centrale thema van het project. De ontsluiting vindt plaats door Expeditiepoorten met een geoparkexpositie, met hotspots in het gebied, de website, routes met de App van Annodrenthe.nu, expeditieboekjes, bebording, evenementen, foto’s en filmpjes maar ook door gidsactiviteiten. Van de negen verhaallijnen die ontwikkeld worden zijn er acht gereed. De verhaallijn De expeditiepoorten IJstijden en Prehistorie, Veen, Kunst, Sporen van strijd’ Water en Natuur zijn geopend. De Expeditiepoort Bossen zal in het voorjaar van 2015 geopend worden. Bezoekers zijn enthousiast over de exposities waarin veelvuldig gebruik gemaakt wordt van animaties en filmbeelden. De Surface Table is een innovatieve aanvulling op het product en wordt ook door jeugdige bezoekers veel gebruikt. De musea waar de expeditiepoorten Kunst en ‘Sporen van Strijd’ in zijn gevestigd hebben in 2013 en 2014 de bezoekersaantallen zien groeien. De expeditie Boeren wordt uitgewerkt buiten de projectperiode. Opening van de Expeditiepoort Veen in het Veenpark

Impressie expeditiepoort kunst geopend mei 2013

Impressie expeditiepoort sporen van strijd geopend juni 2013

8

Websites De website www.geoparkdehondsrug.nl blijft volop in ontwikkeling. De ambities voor de website zijn hoog: het is een belevingssite waarop de expedities worden ontsloten en die haar informatie voor een deel haalt uit de database van het Drents Archief. De ontwikkeling van de website vindt plaats in nauw overleg met Drenthe.nl en het Drents Archief. De expedities (ijstijden, prehistorie, veen, kunst, ‘sporen van strijd’ water, natuur en bossen ) staan online. Activiteiten van partners van Geopark, die zij invoeren via drenthe.nl, verschijnen naast deze website, ook op de website van Geopark de Hondsrug. Het systeem van Drents Archief Annodrenthe.nu is operationeel. Inmiddels zijn in de App van Annodrenthe.nu in het kanaal Geopark de Hondsrug, diverse routes gereed. Bezoekers kunnen in het het veld met behulp van hun smartphone of tablet het Geopark beleven. Voorbeelden zijn de fietsroutes. ‘’De mens in het veen’’, ‘’Trappen door de sporen van het ijs’’ en “de eerste Drenth’’. Er zijn inmiddels tien wandelingen of fietsroutes in de app opgenomen. “De grote Veenbrand’’ ïn Valthermond, wandeling in Valthermond, het verhaal van de ijstijden’’ bij Borger , De Hondsrug. ‘’ Hondsrug de ruggengraat van de geschiedenis’’ bij het Sleenerzand, ‘’Ijstijden in twee uurtjes’’ bij het Sleenerzand, ‘’Van Kloostermop naar beverburcht’’ bij Zuidlaren en. een bijzondere Dorpswandeling in Eext (Kunst). Ook is er een letterboxen applicatie bij Spijkerboor. Uiteindelijk zullen voor alle verhaallijnen routes in de App gemaakt gaan worden.

Met de smartphone op pad

9

Website www.geoparkdehondsrug.nl Naast de website www.geoparkdehondsrug.nl bestaat ook de website www.geoparkdehondsrug.eu.

10

Deze site is bedoeld voor de samenwerkingspartners. Via deze site kunnen bezoekers alles te weten komen over het project evenals onderwijsactiviteiten, agenda’s, wetenschappelijke informatie, databases met informatie, toolbox voor het bedrijfsleven en achtergrondinformatie. Hier zijn ook de digitale folders en de zogenaamde toolbox voor ondernemers te vinden.

Website www.geoparkdehondsrug.eu Plaatje beeldbank toevoegen De website www.beeldbankgeoparkdehondsrug.nl bevat bijzoner film- en fotomateriaal dat voor niet commerciële doeleinden gratis gedownload kan worden. Deze website is gemaakt en in onder door vrijwilligers van het Geopark de Hondsrug.

11

Expeditiegidsen Iedere expeditie krijgt een eigen Expeditiegids. De Expeditiegidsen IJstijden, Prehistorie en Veen zijn in drie talen (Nederlands, Duits en Engels) beschikbaar.Daarnaast zijn er expeditiegidsen Kunst, Sporen van strijd, Natuur, Bossen en Water verschenen. De verkoop en herdruk van deze gidsjes is in de projectperiode onder gebracht in de webshop van de Tourist Info Drenthe.

Blote Keien op de Hondsrug

De fietsroute Blote Keien op de Hondsrug, tussen Emmen en Theehuis Poolshoogte, is in samenwerking met kunstenaar Adri Verhoeven gemaakt. De folders met de route zijn breed verspreid onder talloze horecaondernemingen en de TIP’s. De belangstelling voor de route was groot. In mei 2013 was het project ten einde en zijn ‘De Blote Keien’ opgehaald door de kunstenaar. Vanaf 2014 wordt gewerkt aan een nieuwe keienkunstroute.

De wethouders Houwing (gemeente Emmen), links, en Luchjenbroers (gemeente Borger-Odoorn), openen de Blote Keien route.

12

De Hondsrugacademie en het onderwijs Via presentaties, de cursussen van de Hondsrug academie en andere activiteiten zoals de gidsencursus worden steeds meer inwoners betrokken bij het project. Het aantal mensen dat zich vrijwillig inzet voor het project is groeiende. Gidsen De cursus Gidsvaardigheden is gevolgd door 12 personen. De cursus werd gegeven door mevrouw Marit Stokkentreeff van het IVN. Naast theorielessen werd het geleerde in de praktijk toegepast. Iedere deelnemer heeft aan de hand van een excursiematrix een rondleiding ontwikkeld. De gidsen zijn in 2013 en 2014 diverse keren ingezet, onder andere in de Geoparkweek maar ook steeds meer op aanvraag van partners en derden. In de vakantieperioden is er een breed aanbod van gidsactiviteiten dat door een folder, via de activiteitenpagina op de website en via de huis-aanhuiskrantjes onder de aandacht wordt gebracht.

13

Gidsen geslaagd voor hun examen

Gids in het veld

Onderwijs Geopark de Hondsrug heeft een intensieve relatie met diverse onderwijs instellingen (Stenden, Alfa, RUG, Hanzehogeschool, Hochschule Osnabruck). Een van de uitgangspunten van een Geopark is dat het unieke gebiedsverhaal wordt vertaald naar het onderwijs. Daar begint immers het identiteitsgevoel. Een van de taken is het ontwikkelen van onderwijsmateriaal. Inmiddels bestaat er een database met daarin diverse lespakketten die te downloaden zijn via button onderwijs op www.geoparkdehondsrug.eu. Voor diverse onderwijsgroepen zijn zowel voor de leerlingen van het basisonderwijs als voor de onderwijzers programma’s gemaakt. Ze zijn gratis te downloaden. Ook geschikt bestaand onderwijsmateriaal van derden kan een plaats in de database krijgen. Inmiddels is er, in samenwerking met studenten van de PABO, voor diverse thema’s een lespakket ontwikkeld. De studenten zijn begeleidt door een deskundige op het gebied van erfgoededucatie. Voor een overzicht van de diverse activiteiten waarbij wordt samengewerkt met het onderwijs wordt verwezen naar bijlage 2. In 2013 is de samenwerking met

14

Stenden verstevigd. Er zijn intensieve banden met de afdeling Toerisme Emmen en Events in Leeuwarden. Er is een convenant afgesloten via het zogenaamde RECOMOLAB waardoor het Geopark voorrang krijgt om studenten te mogen inzetten voor projecten. Een intensieve samenwerking is momenteel gaande tussen Stenden, de Hochschule in Osnabrück (in Geopark Terra Vita in Osnabrück en omgeving) en Geopark de Hondsrug. Er zijn afspraken gemaakt met de IVN Drenthe om via hun scholennetwerk de activiteiten van het Geopark kenbaar te maken bij de scholen. Er is door IVN Drenthe een nieuw onderwijspakket rondom het thema Bodem samengesteld. Deze wordt op den duur ook in diverse gemeenten van het Geopark ingezet. In 2014 is deze intensieve samenwerking gecontineerd; zo was er in de Geoparkweek een grensoverschrijdende Geoparkexpeditie in twee geoparken: Hondsrug en Terra Vita Osnabruck. Op de website www.geoparkdehondsrug.eu afdeling onderwijs is het onderwijsprogramma te zien zoals dat tot nu toe is ontwikkeld. Hondsrugacademie Ieder jaar worden er minimaal twee cursussen van acht avonden gegeven aan de eigen bevolking over het Hondsruggebied. Dat is ook in 2014 weer gebeurd. Daarnaast worden er cursussen georganiseerd die een meer specialistisch karakter hebben. Bijv. over geologie in al zijn aspecten: over ijstijden, zwerfstenen en delfstoffen. In 2013 is een cursus gegeven over zwerfstenen, ijstijden en delfstoffen (in samenwerking met de Nederlandse Geologische Vereniging). In het seizoen 2012/2013 is ook de Junioracademie van start gegaan. Deze is opnieuw in het najaar van 2013 georganiseerd. In 2014 is gewerkt aan een cursus over zwerfstenen en ijstijden bij het Hunebedcentrum (start in januari 2015) en een lezingenserie met landelijk bekende wetenschappers als spreker in samenwerking met het Hunebedcentrum en de Nederlandse Geologische Vereniging over het ontstaan van de aarde. Deze laatste start in het najaar van 2014. Ook is er maandelijks een stenenspreekuur, waar bezoekers hun stenen kunnen laten determineren en de oorspronkelijke herkomst van de stenen te horen krijgen. Communicatie en branding De folder van het Geopark wordt breed verspreid bij bijna ieder toeristisch bedrijf, bij vakantieparken, horeca-ondernemingen, dorpshuizen, bibliotheken, gemeentehuizen in het Hondsruggebied. Deze folder is ook in het Duits en Engels verschenen. Steeds meer artikelen verschijnen in kranten en tijdschriften. In 2013 zien we een flinke toename van artikelen na het behalen van de Geoparkstatus, de erkenning door het Europese netwerk. Voorbeelden zijn Noorderbreedte, weekbladen, artikelen in de regionale krant Dagblad van het Noorden, maar ook in de landelijke kranten en in tijdschriften van geologishe verenigingen, in uitzendingen van RTV Drenthe en de lokale omroepen in het Hondsruggebied. Ook in de digitale nieuwsbrief van het Europese Geopark Netwerk verschijnen artikelen over Geopark de Hondsrug. De vermelding van de Geopark de Hondsrug website op websites van partners en andere instellingen/ organisaties is toegenomen..Rond het verkrijgen van de status van Geopark, september 2013, is er 42 keer een Ster en Cultuur tv-spotje over Geopark de Hondsrug uitgezonden. Deze spot is gemaakt in samenwerking met Marketing Drenthe. De digitale nieuwsbrief wordt meerdere keren per jaar naar relaties en belangstellenden verzonden. Vanaf 2012 geeft Geopark de Hondsrug voorlichting tijdens beurzen (zowel landelijk als regionaal), festivals en markten. Door middel van het organiseren van opvallende evenementen, zoals bijvoorbeeld de schapentrektocht over de Hondsrug, en de Hondsrugtrail (een paardentocht geïnspireerd op het verhaal van de legers van Bommen Berend) wordt extra publiciteit gegenereerd. In 2014 is gestart met de samenstelling van een Hondsrugpromotieteam dat tijdens beurzen en evenementen, en bij vakantieparken promotieactiviteiten gaat uitvoeren.

15

Nieuwe brochure Communicatiebureau Het Noorden Communiceert heeft samen met het projectbureau een plan gemaakt waarin de vormgeving, de bebording en overige zichtbare elementen in het landschap vermeld staan. Samen met het Recreatieschap Drenthe is een bebordingsplan voor het gebied opgesteld.. Er wordt zoveel mogelijk rekening gehouden met de bestaande bebording. Vanaf 2013 zijn er expeditiepoort- en hotspotborden, en TOWO bordjes geplaatst. Naast de informatiepanelen zijn de bekende bruine gebiedsborden geplaatst langs de N34. Daarnaast zijn er langs diverse toegangswegen strokenborden geplaatst met daarop het woord – Geopark de Hondsrug. Daarmee zijn als het ware toegangspoorten gecreëerd. De bebording heeft voor een grote naamsbekendheid bij de lokale bevolking gezorgd.

Gebiedsbord langs de N34

Borden langs toegangswegen Geopark

16

Activiteiten Levende geschiedenis De Stichting Levende Geschiedenis is opgericht. Met hun hulp en met de inzet van Studenten Van Stenden Hogeschool zijn er meerdere zogenaamde Living History activiteiten uitgevoerd. In Coevorden heeft het historisch evenement Het Beleg van Coevorden plaats gevonden. Tijdens dit evenement hebben verschillende historische groepen het vroegere leven in de vesting Coevorden laten zien. Zoals het leven uit de late middeleeuwen, en dat van soldaten en burgers uit 16de, 17de en 18de eeuw. Het kampement was opgeslagen in de omgeving van het Kasteel van Coevorden. Trompetters te paard.Op 26 augustus 2012 , tijdens het evenement Het Beleg van Coevorden, begonnen twee Trompetters van Carel van Rabenhaupt, baron van Sucha, Luitenant-Generaal van het Staatse leger, Bevelhebber van Groningen, Omlanden en Drenthe aan hun drie-daagse tocht over de Hondsrug om op 28 augustus – Gronings Onzet- in Groningen aan te komen. Per paard leggen zij hun tocht af; op diverse plaatsen op de Hondsrug werd na trompetgeschal de proclamatie verkondigd. In Borger heeft in juni 2012 het Oertijdkamp plaatsgevonden. In juni 2013 heeft het Oertijdkamp opnieuw plaatsgevonden, ditmaal onder de naam van Prehistorisch Waterkamp aan het Ermerstrand. De financiering was vanaf 2014 nu in handen van de Stichting Levende Geschiedenis Drenthe.

Oertijdkamp Ermerstrand juni 2013

Zuidlaardermarkt in het jaar 1200 in oktober 2013

17

In juni is door het Geopark in samenwerking met Stenden afdeling Events een evenement in Coevorden geweest. De reden was de opening van het nieuwe museum in Coevorden waar ook de expeditiepoort van Sporen van Strijd is ondergebracht. Er is door de Stichting levende geschiedenis gewerkt aan de Zuidlaardermarkt. Op de zaterdag voor de Zuildaardermarkt is de markt zoals deze in 1200 moet zijn geweest nagespeeld. De bedoeling is dat dit een jaarlijks terugkerend onderdeel van de Zuidlaardermarkt gaat worden. De Schapentrektocht van het Bargerveen naar Groningen in 2012 was zeer succesvol. Er wordt gekeken of dit op een later moment opnieuw plaats kan vinden. Het is een goed voorbeeld van de brandingactiviteiten die ons voor ogen staan.

Ruim 400 schapen liepen in 10 dagen over de Hondsrug naar Groningen

Arrangementen ondernemers

Een nieuwe naam: arrangement wordt safari! Zo is er bijvoorbeeld een Geoparkkids safari Bever en een safari Kunst en Keien….

Geopark congres In maart 2012 heeft in Borger het eerste Geopark congres van het Hondsruggebied plaats gevonden. De ruim 100 aanwezigen werden o.a. geïnformeerd over wat het betekent om onderdeel van het Europees Geopark Netwerk te zijn. Via een film en presentatie werd aandacht besteed aan het unieke karakter van het gebied en de voortgang van het project. Geke Hoogstins, onze landschapskunstenaar, legde de aanwezigen uit wat het voor haar betekent om partner van het Geopark te zijn. Het tweede congres is in samenwerking met het wetenschappelijk comité georganiseerd op 14 november 2013. De identiteit van het Hondsruggebied stond hier centraal.. Het eerstkomende congres staat gepland in het voorjaar van 2015. Dit congres staat in het teken van het Masterplan voor het Hondsruggebied. De invulling van het programma wordt gegeven in samenwerking met het wetenschappelijk comité.

Geoparkweek Net als in 2012 heeft ook in 2013 en 2014 eind mei de Geoparkweek plaatsgevonden. Meerdere activiteiten zijn in die week georganiseerd waaronder de Culinaire Flintentocht die in 2013 en 2014 georganiseerd is. Het is een fietstocht omlijst met entertainment onderweg en culinaire hoogstandjesstreekeigen hapjes- van ondernemers. De Geoparkweek in 2014 is in samenwerking met Stenden University georganiseerd. Onderdeel is onder andere de Geopark Expeditie - een samenwerkingsverband tussen Geopark Terra Vita in Osnabruck, Geopark de Hondsrug, Stenden University en de Hochschule Osnabruck. Duitse en Nederlandse families moesten gedurende vier dagen in wedstrijdverband allerlei opdrachten, die raakvlakken hebben met het Geopark, uitvoeren in elkaars Geopark..

18

foto van de geoparkexpeditie toevoegen Culinaire hapjes langs de flintentocht.

Geoparkweek 2013

Filmpjes Er zijn al meer dan 300 korte documentaire-filmpjes gemaakt van onderwerpen die gekoppeld zijn aan de thematiek van het Geopark. De filmpjes staan bij de hotspots op de website en zijn te vinden via YouTube en via www.beeldbankgeoparkdehondsrug.nl Ondernemers kunnen deze filmpjes gratis gebruiken voor het maken van arrangementen en voor hun eigen promotie. Tevens vervullen de filmpjes een belangrijke rol bij het vullen van de app Annodrenthe.nu met content. Er zijn vele duizenden foto’s gemaakt van het Hondsruggebied. Deze zijn te vinden op www.beeldbankgeoparkdehondsrug.nl. Ze zijn rechtenvrij te gebruiken. TV Serie Dwars door Drenthe en film Geopark de Hondsrug Van alle Tijden Eind 2012 is gestart met de uitzending van de TV Serie Dwars door Drenthe. Deze serie is in samenwerking met Stichting het Drentse Landschap en Landschapsbeheer Drenthe ontwikkeld en is wekelijks uitgezonden op RTV Drenthe. Het materiaal van deze serie is gebruikt voor een film van 20 minuten en ook een korte versie van 7 minuten in drie talen. Deze DVD is beschikbaar gesteld aan geïnteresseerden zoals ondernemers en partners in het gebied. Op meerdere vakantieparken wordt de film vertoond op het interne videokanaal in de bungalows. Ook wordt de film vertoond als onderdeel tijdens lezingen en presentaties.

19

Film over Geopark de Hondsrug, Van alle Tijden

Presentaties en lezingen Het projectbureau heeft bij vele gelegenheden presentaties en lezingengegeven over het project. Honderden keren is bij ondernemersorganisaties, dorpsbijeenkomsten, gemeenteraden, historische verengingen en anderen een presentatie gegeven over het Geopark. Hierdoor weet intussen een groot deel van de bevolking van het bestaan van het Geopark. Draagvlak creëren is een belangrijk doel. Het projectbureau is dan ook verheugd dat ze vaak wordt gevraagd om presentaties te geven. Een speciale presentatie is een samenwerkingsverband met het Drents Archief. In de nieuwe multimediazaal van het Drents Archief is het Hondsrugprogramma vast onderdeel geworden van het repertoire van hetgeen wordt aangeboden. Via een presentatie, filmpjes en een quiz kunnen mensen kennismaken met het Geopark. Er is meegewerkt aan een TV serie van RTV Drenthe over Annodrenthe.nu. De Expeditie Veen werd hierin met het gebruik van de App met een smartphone uitgelicht. In bijlage 3 treft u een compilatie van geplaatste artikelen aan.

Betrokken bij Het Geopark wordt steeds meer betrokken bij projecten van derden die plaats vinden in het Hondsruggebied. Twee voorbeelden daarvan zijn:

20

Het nieuwe kanaal Erica-Ter Apel dat in juni 2013 is geopend. Het fietspad naast het kanaal heet het ijstijdpad en kent een vijftal keieneilanden. Langs het IJstjjdpad staan hotspotborden met informatie over ijstijden en keien.

Opening kanaal Erica Ter Apel juni 2013

Een van de vijf keieneilanden langs het ijstijdpad –fietspad kanaal Erica Ter Apel

Voorbeeld 2: ontwikkeling Wildpark bij Gasselterveld De inhoud van het nieuw te bouwen Wildpark bij het Gasselterveld wordt afgestemd met de verhalen van het Geopark. Vooral de verhalen van de ijstijd en de prehistorie – in relatie tot de dieren die toentertijd voorkwamen in Drenthe- zijn het uitgangspunt.

21

Plannen Wildpark Gasselterveld

Overige voorbeelden Overige voorbeelden zijn de betrokkenheid bij het Mensenpark in Emmen en een nieuwe dagattractie het Sculpturepark in de Prins Bernhardhoeve in Zuidlaren. Ook zien we steeds meer interesse vanuit de sport. Het Geopark is intussen betrokken bij diverse sportevenementen, zoals de Ronde van Drenthe en de Geopark Hondsrugclassic die op 12 oktober 2014 in de gemeente Aa en Hunze is georganiseerd. De Geopark Hondsrug Classic is het grootste mountainbike evenement van Nederland. Het Geopark Cross Circuit is in 2014 van start gegaan, het is een loop-evenement wat bestaat uit vijf

22

veld Een nieuwe activiteit waar het Geopark bij is betrokken is het centrumplan Borger. Het is de bedoeling dat de Geoparkfilosofie onderdeel wordt van het vernieuwde centrum van Borger.

C·Rapportage doelen Projectbureau

Projectleiding Versterking van de samenwerking tussen de vijf gemeenten op de Hondsrug onderling Versterking samenwerking tussen organisaties die direct of indirect met de combinatie van erfgoed en toerisme te maken hebben.

• Het projectbureau heeft een tijdelijke bemensing met twee projectleiders voor respectievelijk 32 uur en 16 uur per week. Daarnaast is er voor de uitvoering van activiteiten van de Hondsrugacademie, het gidsenproject, alsmede communicatie activiteiten en websitebeheer een fulltime kracht aanwezig. Het projectbureau huurt kantoorruimte inclusief servicekosten. • Het communicatieplan en het uitvoeringsschema zijn door de stuurgroep vastgesteld. • Het projectbureau heeft stevig ingezet op het verkrijgen van aanvullende financiering. • Het werkplan 2011, 2012, 2013 en 2014 en het uitwerkingsplan IJstijden en Prehistorie, Veen , Kunstenaars op de Hondsrug, Sporen van Strijd, Water en Natuur en bossen zijn door de stuurgroep vastgesteld. • De opzet van de applicatie voor de Geopark status is vastgesteld. • De Evaluatiecommissie van het EGN is op bezoek geweest • Er wordt veel samengewerkt met het onderwijs. Stenden University: meerdere groepen studenten zijn betrokken bij de organisatie van evenementen. studenten doen onderzoek naar de mogelijkheden van de promotiebus met daarna uitvoering van de gemaakte plannen. Een student heeft onderzoek gedaan naar een organisatie model. Hanzehogeschool: Twee studenten hebben een Layar applicatie gemaakt in het Kniphorstbos. Een student maakt een opzet voor branding en merkbeleving Geopark. Universiteit: Een student doet onderzoek naar de identiteit van het Hondsruggebied. • Vele presentaties worden gegeven door het projectbureau, dat zijn er enige honderden geweest, onder andere ook op de internationale congressen van het Europese netwerk van Geoparken. • Het netwerk wordt steeds groter, de laatste belangrijke actie is het oprichten van een nationaal platform voor geoparken in samenwerking met UNESCO Nederland • Het projectbureau is voorzitter van het wetenschappelijk comité • Het projectbureau heeft samen met de stuurgroep en projectgroep de nieuwe Stichting Geopark de Hondsrug opgericht. • Een nationaal geoparkplatform is opgericht om te stimuleren dat er meerdere geoparken in Nederland komen • Er wordt gewerkt aan een masterplan voor het Hondsruggebied voor de komende tien jaar. • Er wordt samen met het Geoparknetwerk gewerkt aan de officiele UNESCO status, dit staat in het najaar van 2015 op de agenda van UNESCO

23

Inventarisatie/ onderzoek en cartografie

Onderzoek Cultuurhistorische infrastructuur Een digitale atlas met kaarten en bezoekmogelijkheden

• Het rapport van het onderzoek naar de (pre)historische routes in het Hondsruggebied is afgerond. Het wordt gebruikt as basis voor nieuwe routes in het gebied. • Op de website geoparkdehondsrug.eu is een PDF te downloaden met diverse kaarten van het Hondsruggebied. • Het wetenschappelijk comité gaat een onderzoeksagenda vaststellen. Om dit te kunnen maken is eerst een inventarisatie van gedane onderzoeken nodig. Deze is in november 2013 gerealiseerd. De agenda is in 2014 gemaakt en wordt voor het eerst gebruikt na de zomer van 2014.

Het gebied ontsloten via Google Earthtoepassingen Digitale) Atlas / tijdbalk over de Hondsrug voor eigen bevolking en de toerist. Proces/procedure erkenning European Geopark Network

Een procedure European Geopark erkenning Er staat een projectorganisatie voor het vervolg Door middel van onderzoek meer kennis opdoen van de Hondsrug en daarna de vertaalslag maken naar het grote publiek.

• In november 2012 is de applicatie voor de status van Geopark ingediend bij het Europees Geopark Netwerk. • De vijf Hondsruggemeenten en de provincie hebben een intentieverklaring ondertekend waarin zij uitspreken dat zij in ieder geval tot eind 2016 het Geopark de Hondsrug financieel willen ondersteunen. • De kaart met daarop de begrenzing van het Geoparkgebied is vastgesteld. • De totale lijst met geo-sites in het Hondsruggebied is aangevuld met kaartmateriaal en is definitief gemaakt. • Excursie van de stuurgroep, de projectgroep en in het najaar van 2012 Het Recreatieschap Drenthe naar het Geopark Terra Vita in Osnabrück. • Contacten met de EGN leden Coppercoast Ierland, North Pennines en Shetland. Er is deelgenomen aan de EGN conferentie in Noorwegen, Portugal en Italië. Er is deelgenomen aan de GGN Conferentie in Canada. • Er is een business model opgesteld voor het Geopark na afloop van de projectperiode. • Samen met geologen, deels werkzaam of werkzaam geweest bij de NAM, zijn een tweetal werkgroepen ingericht. Een werkgroep voor de diepe ondergrond en een voor de informatievoorziening. De NAM heeft te kennen gegeven te willen helpen met informatievoorziening voor de diepe ondergrond. • Enno Bregman (provincie Drenthe) heeft als onderbouwing voor de aanvraag van de applicatie het geologische/ijstijden verhaal van het Hondsruggebied mgeschreven. • Theo Spek, hoogleraar landschapsgeschiedenis van het Kenniscentrum Landschap van de RUG,

24

heeft zich verbonden aan het Geopark en is voorzitter van het wetenschappelijk comité • Er is een wetenschappelijk comité opgericht. • Het Hint Project is uitgevoerd • Het Geopark heeft op op 5 september 2013 de officiele status van Geopark toegekend gekregen. • Op de internationale conferenties van het Europese en wereldwijd Netwerk worden regelmatig presentaties gehouden. • Vanuit het Europese Netwerk is de opdracht gegeven om een Masterplan voor het Hondsruggebied te maken De aftrap is hiervoor tijdens het Geopark-congres in april 2015.

1e verhaallijn Volgende verhaallijne n

Concretiseren thema’s -Verhalendatabase - netwerk van ankerpunten van waaruit de productontwikkeling en de promotie van de verhaallijnen wordt uitgewerkt. - 6 ankerpunten met een eigen thema - Een themazaal ijstijden en prehistorie in het Hunebedcentrum - Thema Kunstenaars op de Hondsrug is uitgewerkt w.o. plaatsing van 100 schilderijen in landschap Travelassistent Versterking samenwerking tussen ondernemers onderling

• De onderwerpen voor de verhaallijnen zijn vastgesteld. • Overleg met deskundigen heeft geresulteerd in een strak format dat de schrijvers van de verhaallijnen hanteren. • De opdrachten voor het schrijven van alle verhaallijnen zijn verstrekt. Alle verhaallijnen zijn gereed. • De expositie ‘Vuursteen, staal uit de steentijd’ is geopend. In Sleen en in Vries zijn, in die gemeente gevonden, grote zwerfstenen op centrale plaatsen in het dorp neergelegd. De 3-d animaties over het ontstaan van een pingoruïne en een animatie over het ontstaan van de Hondsrug zijn opgeleverd. Het ijstijdenpad bij het kanaal Erica Ter Apel is uitgevoerd, de keientuin bij het Hunebedcentrum is voorzien van bebording als onderdeel van de nieuwe expeditiepoort en behorende bij de nieuwe expositie • De expeditiepoorten IJstijden en Prehistorie, Veen, Sporen van strijd en Kunst, Water en Natuur zijn geopend. • De expeditiepoort Bossen wordt in het voorjaar van 2015 geopend. • De expeditiegidsen Veen, IJstijden en Prehistorie, Kunst, Sporen van Strijd, Water en Natuur en Bossen zijn zijn verschenen. • De content van het zowel de ijstijden en prehistorie expeditie als die van het veen en kunst zijn opgenomen in de App Annodrenthe.nu. Momenteel wordt gewerkt aan invulling van de Sporen van strijd, natuur, water en bossen. • Het bebordingsplan is uitgewerkt en de expeditiepoortborden en hotspotborden zijn geplaatst. • De infrastructuur voor de Microsoft Surface Tables is klaar en is gevuld met alle expeditiethema’s .

25

Database en toeristische website

en bovengenoemde organisaties in het kader van arrangementontwikkelin g, versterking productontwik-keling en gebiedspromotie Hondsrugfestival 15 productinitiatieven met ondernemers.

• De werkgroep Boeren is opgestart. De uitvoering hiervan valt buiten het project.

Imagoverbetering en een versterking van de internationale positionering van de Hondsrug als aantrekkelijke vakantiebestemming:

• De website www.geoparkdehondsrug.nl is een belevingssite waarop de expedities worden ontsloten en die haar informatie haalt uit de database van het Drents Archief. en Drenthe.nl Er zijn diverse routes ingebracht in de applicatie. De database van drenthe.nl wordt gekoppeld aan partners voor het plaatsen van activiteiten, zoals bijvoorbeeld excursies en workshops. • Via de website www.beeldbankgeoparkdehondsrug.nl zijn duizenden foto’s en honderden filmpjes over het Hondsruggebied rechtenvrij te gebruiken voor niet- commerciële doeleinden.

Via het databasesysteem wordt de mogelijkheid geboden dat de gebruiker zelf invloed kan uitoefenen op de keuze van routes, het vervaardigen van eigen routes, het toevoegen van verhalen en foto’s e.d. Gidsenproject

15 gidsen opgeleid, 75 groepsrond-leidingen

• •

•

De gidsencursus is uitgevoerd. 12 personen hebben de cursus ‘gidsvaardigheden’ onder leiding van IVN Drenthe gevolgd en hebben het certificaat ontvangen. De gidsen krijgen kennis voor hun excursies aangereikt, hebben twee maal per jaar overleg, en organiseren, met name in de vakantieperiodes, gids-actviteiten. Dit wordt ontsloten door middel van een folder, aandacht op de website van geopark en geoparkpartners en via artikelen in huis-aan-huis bladen. . Eerste contacten in het toeristisch bedrijfsveld zijn gelegd. Diverse ondernemers maken

26

reeds gebruik van de gidsendienst. Dit aantal neemt gestaag toe. Route ontwikkeling

10 gethematiseerde lokale routes

• • • •

•

• • •

Onderwijsproject

Zie expedities De ruiterroute de Hondsrugtrail is in ontwikkeling. Deze route is gebruikt bij het Bommen Berend Event maar zal tevens als permanente route beschikbaar komen. De route 'Blote Keien op de Hondsrug' is gerealiseerd. De culinaire flintentocht is in juni 2013,m als onderdeel van de Geoparkweek, voor het eerst georganiseerd. Deze is in 2014 opnieuw uitgevoerd Hierin wordt nauw samengewerkt met ondernemers langs de route en is ingebed als jaarlijks terugkerend evenement. Naast het Kanaal Erica - Ter Apel is een fietspad aangelegd, het zogenaamde IJstijdpad. Het thema IJstijden staat centraal. Langs de route liggen meerdere keieneilanden met infopanelen. Het Hunebedcentrum heeft als expeditiepoort IJstijden en Prehistorie een tiental wandelroutes en een tiental fietsroutes ontwikkeld die langs de Geopark hotspots gaan. In Eext is een dorpsroute gemaakt gekoppeld aan de app van het Drents Archief. Deze is in het voorjaar van 2014 geopend. In samenwerking met de gemeente Tynaarlo wordt gewerkt aan een ‘’bodemroute’, deze wordt in het voorjaar van 2015 geopend.

6 themaroutes

•

Er zijn 10 routes via de App van Anno.drenthe.nu gemaakt: Drie fietsroutes. ‘’De mens in het veen’’ en ‘’Trappen door de sporen van het ijs’’ ,“de eerste Drenth’’ en de “culinaire flintenroute”. . . Er zijn inmiddels zeven wandelingen in de app opgenomen. “De grote Veenbrand’’ ïn Valthermond, “De Hondsrug de ruggengraat van de geschiedenis’’ bij het Sleenerzand, “Door onze oorsprong”, (Exloo) ‘’IJstijden in twee uurtjes’’ bij het Sleenerzand, ‘’Van Kloostermop naar beverburcht’’ bij Zuidlaren, een Natuurkunst route in Schoonoord en omgeving, Dorpsroute Eext en een letterboxen applicatie bij Spijkerboor.

Educatieve toepassingen verhalendatabase voor scholen op de Hondsrug, musea en bezoekerscentra en voor cursussen en scholingen.

•

PABO studenten van Stenden Hogeschool hebben lespakketten voor het basis onderwijs ontwikkeld. Voor de volgende thema’s zijn lespakketten (bestaande uit materiaal voor docentenhandleidingen en leerlingenmaterialen) beschikbaar¨: IJstijden, Prehistorie, Veen, Sporen van Strijd, Kunst en Boeren. De docenten werden professioneel ondersteund door een deskundige die door het project is ingehuurd. De Database voor onderwijsmateriaal is operationeel (via www.geoparkdehondsrug.eu te raadplegen) Samen met Stenden, de Hochschule Osnabruck, Geopark Terra Vita en Geopark de Hondsrug is een grensoverschrijdend evenement in de Geoparkweek georganiseerd in mei 2014 de zgn. Family Challenge

• •

27

•

• •

• •

Geopark de Hondsrug is onderdeel van het RECOMOLAB, een initiatief van Stenden waar onderwijsprojecten (zoals evenementen en onderzoeken) uit voort komen. Samen met Stenden en Alfa wordt aan diverse projecten gewerkt waaronder: het mensenpark in Emmen en Naoberschap 2.0. De Geoparkweek 2014 is uitgevoerd door studenten van Stenden Er zijn 5 ijstijdfilmpjes gemaakt die zijn gekoppeld aan het IJstijdpad, langs het Kanaal EricaTer Apel. Er is een Natuurdatabase gemaakt, deze wordt gekoppeld aan de onderwijsportal op de website. Geopark sluit aan bij het IVN- Drenthe scholennetwerk. IVN Drenthe gaat samen met het Geopark nieuwe onderwijsprojecten uitvoeren

Cursus eigen bevolking

Educatieve producten en cursussen

• Onder de noemer de Hondsrugacademie worden activiteiten uitgevoerd die de kennis over het gebied bij bewoners en ondernemers moet verbeteren. Inmiddels is een vaste groep docenten betrokken bij de academie. • Daarnaast heeft de Expeditiepoort IJstijden en Prehistorie vanuit het Hunebedcentrum diverse lezingen series verzorgd: vier cursussen van 8 avonden IJstijden en Zwerfsteenherkenning en de noordelijke zwerfsteendag jaarlijks wordt georganiseerd.In 2015 volgt de volgende serie van acht avonden. • Vijf cursussen over het Hondsruggebied. Er werd met veel enthousiasme door zo’n 300 personen deelgenomen. De cursus bestond uit vijf avonden en vanaf 2013 uit acht avonden over het ontstaan en de historie van de Hondsrug en werd afgesloten met een excursie. Ook in 2014 is een cursus georganiseerd. • In 2012/2013 is in samenwerking met de Nederlandse Geologische Vereniging een cursus over ijstijden georganiseerd, in 2013/2014 is een vergelijkbare cursus gegeven maar dan over delfstoffen. Ook voor het seizoen 2014/2015 is een cursus georganiseerd, ditmaal over het ontstaan van het heelal en de aarde. • Geopark en Hunebedcentrum hebben samen de Geopark Junior Hondsrug academie opgericht. De eerste lessen aan kinderen zijn gegeven.

Communicatie en informatievoorziening

Communicatie 20 toeristische attracties hebben boekenkast Promotiebus met promotieteam

• Meer dan 150 partners hebben zich bij het Geopark aangesloten en hebben het partner bordje geplaatst. • Het projectbureau heeft meer dan 300 presentaties gegeven aan diverse organisaties als musea, ondernemers, gemeenten en verenigingen etc. Via accounts op Twitter, Linkedin,, Facebook worden belangstellenden op de hoogte gehouden van de activiteiten van het project. Totaal aantal volgers op social media: meer dan 6000

Aansluiting bij het

28

Film

Atlas reisgids

gebiedenbeleid van Marketing Drenthe en het Recreatieschap Ondernemers stimuleren/aan-jagen tot bijzondere productontwik-keling

• Het logo is vastgesteld alsmede de huisstijl voor de communicatie-uitingen. • Door het communicatiebureau ‘Het Noorden Communiceert’ is een tone of voice ontwikkeld: Geopark de Hondsrug, Van alle tijden. Best wel spannend, geheimzinnig. • Er heeft een aanbesteding van het drukwerk en de vormgeving plaatsgevonden. Uiteindelijk is aan drukkerij Van Gorcum in combinatie met Het Noorden Communiceert de opdracht gegund. • Met Marketing Drenthe zijn afspraken gemaakt over de afstemming van activiteiten en participatie en mogelijkheden op termijn • De Projectwebsite geoparkdehondrug.eu is geheel vernieuwd en wordt door het projectbureau gevuld. • Er verschijnen regelmatig digitale nieuwsbrieven. • Er is een special gemaakt over de Hondsrug in het Drenthe Magazine. Daarnaast wordt in elke editie van het Drenthe Magazine een artikel over een verhaallijn geplaatst. • Er is een artikel verschenen in de Cultuurmagneet. • Er is een start gemaakt met het project promotiebus. Dit project is voortijdig beëindigd vanwege subsidie technische redenen. • Doorlopend wordt gewerkt aan het vergroten en verbeteren van het foto- en filmarchief van de Hondsrug. Via de www.beeldbankgeoparkdehondsrug.nl kan het resultaat worden bekeken. • Filmpjes worden gekoppeld aan YouTube • Er is een brochure met informatie over het project Geopark de Hondsrug. • De publieksfolder over het Hondsruggebied is drietalig verschenen in en wordt breed en via PromoNood verspreid over bijna 1000 adressen. • Er is een samenwerking met de Hondsrug campings wat geresulteerd heeft in een publicatie in hun brochure. • Er verschijnen steeds meer artikelen in lokale, regionale en landelijke magazines • Vele overige artikelen in diverse publicaties: bijv. in het jaarverslag van de UNESCO, op Lemen Voeten, in het Geopark magazine en vele andere magazines.

Film / documentaire

De TV serie Dwars door Drenthe is uitgezonden. Van het beeld materiaal is een film gemaakt. Deze is gratis voor geïnteresseerden te krijgen. RTV Drenthe herhaalt met regelmaat deze serie. De expeditiegidsen IJstijden, Prehistorie, Veen, Kunst, Sporen van Strijd, Water, Natuur en Bossen zijn verschenen. In deze gidsen wordt het gebied beschreven en staan routes vermeld.

29

I

Dit is een uitgave van het projectbureau Geopark De Hondsrug Adres: Bronnegerstraat 12, 9531 TG Borger Cathrien Posthumus , manager E-mail : [email protected] tel. 06-225 512 81

Bijlage 1: overzicht krantenartikelen projectperiode

KRANTENARTIKELEN GEOPARK DE HONDSRUG Krantenartikelen Dagblad van het Noorden en Huis aan Huisbladen

Datum

Titel

21-04-2010

Frans Schouten aan de slag voor Hunzevallei Voorrang voor zes dorpen Hondsrug wordt Geopark Het verhaal v.d. Hondsrug

02-07-2010 09-07-2010 09-07-2010

Onderwerp

Krant

Valther bindt recreatie-ondernemer Hondsrug

DvhN

Structuurvisie B-O in inspraak/Krimp bepaalt keuze Drentse heuvelrug op lijst Unesco Ruggengraat van Drenthe op de kaart

DvhN DvhN DvhN

30

14-07-2010 03-08-2010

herontdekt Drenthe gaat voor Geopark De Hondsrug Drenthe gaat voor Geopark De Hondsrug Drenthe koopt keien Geopark Hondsrug in de maak

25-09-2010 03-11-2010

Sprekend…. Hein Klompmaker De N34- Hunebed Highway

15-12-2010 31-12-2010

Borger-Odoorn : 4 ton voor toekomst Hondsrug terug als eenheid

11-02-2011

Eenden en golf goed voor prijs

26-02-2011

Borger fonds steunt Geopark Hondsrug

14-07-2010 14-07-2010

11-05-2011 11-05-2011

Harrie Wolters voortrekker Drentse Hondsrug-gemeenten zetten zich in voor realisatie Geopark De Hondsrug Drentse Hondsrug-gemeenten en Provincie voor realisatie Geopark De Hondsrug Provincie redt zwerfstenen uit bouwput bij Gieten Drentse Hondsrug-gemeenten en Provincie voor realisatie Geopark De Hondsrug Dat wegdromen is zo slecht nog niet Forenzenweg moet toeristenroute worden van internationale allure Borger-Odoorn stelt toekomstplannen vast o.a. mbt Geopark Projectbureau Geopark aan de slag met imago Hondsrug / stimuleren toerisme en recreatie Huureendjes en Copuntrygolf prijs voor beste recreatief en toeristisch arrangement VSB-fonds steunt plannen om Hondsrug te verheffen tot Geopark

Het wordt druk rond de Nabershof Nabershof binnen 3 jaar bezoekerscentrum en steunpunt Geopark Hondsrugacademie van start in Lezingenreeks over geologisch erfgoed Emmen Academie Hondsrug startklaar Projectteam Geopark de Hondsrug gaat de boer op Expositie over vuursteen Eerste expositie in Hunebedcntrum vanuit Geopapark over vuursteen Expositie over vuursteen In Hunebedcentrum expositie vuursteen geopend Expositie over vuursteen In Hunebedcentrum expositie vuursteen geopend Met tuktuk de oudheid in Beschrijving route haakt in op Geopark Hondsrug Met tuktuk de oudheid in Beschrijving route haakt in op Geopark Hondsrug 31

Ter Apeler Courant Het Gezinsblad DvhN De Veendammer DvhN DvhN DvhN DvhN DvhN DvhN

DvhN DvhN DvhN

De Kanaalstreek De Ter Apeler Courant DvhN

01-11-2011

Het dagboek van Marjolein Scherphuis Keientuin in Borger bijna af Met bus door Hondsruggebied

30-11-2011

Geopark zoekt lokale gidsen

30-11-2011

Geopark leidt gidsen op voor excursies Geopark op zoek naar lokale gidsen Geopark de Hondsrug strikt kunst

06-12-2011 14-12-2011 20-12-2011 21-12-2011 21-11-2011

21-12-2011 21-12-2011 30-12-2011 02-01-2012 09-01-2012

Lezingen en excursie Hondsrugacademie Hoogstins verbindt zich aan Geopark Hoogstins verbindt zich aan Geopark Geopark op zoek naar lokale gidsen Fietsen door de ijstijd bij Emmen Geopark de Hondsrug begint vorm te krijgen Nieuwe lezingencyclus Geopark

23-01-2012

Coevorden wacht nieuwe belegering Schapen maken promotietour

14-02-2012

Geopark op zoek naar lokale

Marjolein Scherphuis directeur van het Noorden communiceert / presentatie projectpartners Geopark Nieuwe keientuin blijven in de buurt vindplaats Geopark de Hondsrug houdt 5 november excursie over de Hondsrug Geopark de Hondsrug is op zoek naar gidsen/verhalenvertellers in het Hondsruggebied Groot aantal lokale gidsen nodig voor Geopark Geopark zoekt gidsen/verhalenvertellers in het Hondsruggebied bij expedities Geke Hoogstins verbindt zich aan het Geopark de Hondsrug Hondsrugacademie, onderdeel project Geopark houdt serie lezingen in bibliotheek Coevorden Landschapskunstenaar Geke Hoogstins uit Eext verbindt zich aan Geopark de Hondsrug Landschapskunstenaar Geke Hoogstins uit Eext verbindt zich aan Geopark de Hondsrug Geopark is voor gidsenproject op zoek naar gidsen/verhalenvertellers in Hondsruggebied IJstijdverhaal ontvouwt zich in vijf picknickplekken Er wordt hard gewerkt om de Hondsrug als geologisch fenomeen in beeld te krijgen Geopark Hondsrug vertelt het verhaal van het unieke landschap van Oost-Drenthe Nieuwe stichting voor levende geschiedenis in Drenthe Vierhonderd dieren over oude Hondsrugroute naar stad Groningen Project Geopark de Hondsrug is voor gidsenproject op 32

DvhN ?? DvhN De Zuidoosthoeker De Kanaalstreek De Veendammer De Veendammer Het Gezinsblad De Zuidoosthoeker De Kanaalstreek De Ter Apeler Courant

Het Gezinsblad DvhN DvhN De Zuidoosthoeker DvhN DvhN De Krant van Hoogeve

07-03-2012 01-05-2102 08-03-2012 12-03-2012 13-03-2012 17-03-2012 27-03-2012 27-03-2012 28-03-2012 29-03-2012 31-03-2012 03-04-2012 04-04-2012 01-05-2012 07-05-2012 08-05-2012 23-05-2012

gidsen Schaapskudden is een middel, geen doel Schaapskudden is een middel, geen doel Nu ogen gericht op groene kunst bij Dalen Fietsroute met ‘blote’ keien

zoek naar gidsen/verhalenvertellers Eigenaar schaapskudde gelooft in ecologisch groenbeheer Schapentrektocht geïnspireerd door tradities in buitenland Natuurkunst Drenthe buigt zich over landartproject , getiteld Green Art Spots Kunstenaar stoffeert fietsroute 20 km door Emmen en Borger-Odoorn met gepolijste zwerfkeien ‘Blote’ keien langs route over de Kunstenaar stoffeert fietsroute 20 km door Emmen en Hondsrug Borger-Odoorn met gepolijste zwerfkeien De magie van de Hondsrug Dit voorjaar eerste exposities Geopark de Hondsrug van start Ruim baan voor schapentrek op RTV Drenthe zendt trek 400 schapen uit: blatend over RTV Drenthe de Hondsrug Lezingen over oosten van Drenthe De Hondsrugacademie organiseert in gemeente in Dalen Coevorden lezingen serie over oostelijk deel Drenthe Presentatie Geopark de Hondsrug Presentatie Geopark de Hondsrug voor Plaatselijk in Gasselte Belang Kostvlies Stadskudde voor plantjes en Eerste van tien etappes afgelegd, Hondsrugnatuurbesef wethouders geven aftrap promotietour Hoe de turf Drenthe veranderde Expositie over het verhaal van het veen in Veenpark Vijf lezingen en cursus over de De Hondsrugacademie, onderdeel project Geopark Hondsrug houdt lezingenserie in gemeente Coevorden Hondsrugpromotie is terug Schapentrektocht, markante overgang hoog naar laag Lezingenserie over het oosten van De Hondsrugacademie, onderdeel Geopark, Drenthe organiseert lezingenserie over oostelijk deel Drenthe Bommen Berend in Coevorden Soldaten, boerinnen en marketensters bevolken jaarmarkt anno 1672 Coevorden Bommen Berend in stad Die Luyden van ’t Hooge Veene Eerste Geoweek in Geopark organiseert eerste Geoweek in 33

DvhN DvhN DvhN DvhN DvhN DvhN De krant van Hoogeveen Krant van Coevorden De Ter Apeler Courant DvhN DvhN De Zuidoosthoeker DvhN Krant van Coevorden DvhN Krant van Coevorden De Ter Apeler Courant

26-05-2012

Hondsruggebied Studenten in de weer met keien

06-06-2012

Expeditiepoorten gaan weer open

06-06-2012

Expeditiepoorten gaan weer open

13-06-2012

Poorten van Geopark Hondsrug zwaaien open Herauten over de Hondsrug Het beleg van vesting Coevorden Het beleg van vesting Coevorden Villa van Streek bedrijf met vijf poten Coevorden gaat terug in de tijd Herauten over de Hondsrug Geopark de Hondsrug wil internationale erkenning Geopark de Hondsrug wil internationale erkenning Geopark de Hondsrug wil internationale erkenning

28-07-2012 07-08-2012 07-08-2012 11-08-2012 21-08-2012 22-08-2012 30-10-2012 30-10-2012 31-10-2012

Hondsruggebied Leerligen AOC Terra Emmen en groep buitenlandse studenten in de weer met zwerfkeien langs vaarroute Expeditiepoort Hondsrruggebied in Hunebedcentrum Borger en Veenpark in Barger-Compascuum Geopark de Hondsrug is een van de poorten die open gaat Expositie in Borger en Barger-Compascvuum

DvhN De Ter Apeler Courant De Kanaalstreek DvhN

Beleg van Coevorden nagespeeld Zondag 26 aug. : het beleg van vesting Coevorden Zondag 26 aug. : het beleg van vesting Coevorden Horeca en streekproducten in voormalige galerie in Borger Historisch evenement Het beleg van Coevorden Historisch evenement Het beleg van Coevorden Geopark de Hondsrug vertelt uniek verhaal over een uniek landschap Geopark de Hondsrug vertelt uniek verhaal over een uniek landschap Geopark de Hondsrug vertelt uniek verhaal over een uniek landschap

DvhN De Zuidoosthoeker Krant van Coevorden DvhN De Zuidoosthoeker DvhN Krant van Coevorden De Zuidoosthoeker Het Gezinsblad

31-10-2012

Geopark de Hondsrug wil internationale erkenning

Geopark de Hondsrug vertelt uniek verhaal over een uniek landschap

De Kanaalstreek

01-11-2012

Geopark de Hondsrug wil internationale erkenning

Geopark de Hondsrug vertelt uniek verhaal over een uniek landschap

Harener Weekblad

13-11-2012

Eerste Nederlandse Geopark

Krant voor Meppel

10-11-2012

De Hondsrug is een unieke

Stuurgroep Geopark heeft aanvraag ingediend erkenning als Europees Geopark Tijd rijp voor officiële erkenning Hondsrug als 34

DvhN

09-11-2012 13-11-2012 14-11-2012 14-11-2012 14-11-2012 20-11-2012 27-11-2012 28-11-2012 28-11-2012 18-12-2012 02-01-2013 02-01-2013 02-01-2013 02-01-2013

dwarsligger Michelinster voor Hondsrug Eerste Nederlandse Geopark

aardkundig wereldwonder Aanvraag Geoparkstatus begin van toeristische duw Aanvraag stuurgroep Geopark ingediend erkenning Drentse Hondsruggebied als Europees Geopark Hondsrug wil eerste Geopark Aanvraag stuurgroep Geopark ingediend erkenning worden Drentse Hondsruggebied als Europees Geopark Hondsrug wil eerste Geopark Aanvraag stuurgroep Geopark ingediend erkenning worden Drentse Hondsruggebied als Europees Geopark Lezing Harrie Huisman over Lezing in Wolvega Vuursteen in relatie tot vuursteen platentektoniek en klimaatverandering Ondernemers bijeen in Coevorden Cathrien Posthumus presenteert Geopark de Hondsrug en Noord-Sleen voor ondernemers Coevorden Tweede Aardkundige monument Tweede Aardkundige monument van Drenthe in onthuld Donderen onthuld Onthulling Aardkundig Tweede Aardkundige monument van Drenthe in Monument van Drenthe Donderen onthuld Donders bijzonder bodemprofiel Provincie beschouwt bodemprofiel als kroonjuweel van Drenthe Dertig leden voor Kop van Samenwerken met Tynaarlo moet nog worden Drenthe bestendigd Lezingen Geopark in stad Geopark de Hondsrug komt met 8 nieuwe lezingen over ontstaan cultuurhistorie Hondsruggebied Nieuwe lezingen Geopark de Geopark de Hondsrug komt met 8 nieuwe lezingen Hondsrug over ontstaan cultuurhistorie Hondsruggebied Nieuwe lezingencyclus Geopark Geopark de Hondsrug vertelt verhaal unieke de Hondsrug landschap van Oost/Drenthe Nieuwe lezingen Geopark de Geopark de Hondsrug start medio februari nieuwe Hondsrug lezingenreeks ontstaan Hondsruggebied

02-01-2013

Green Key voor Land van Bartje

05-02-2013

Acht lezingen in Coevorden over

Internationaal duurzaamheidskeurmerk voor toeristische en zakelijke accommodaties Geopark de Hondsrug geeft lezingen in Coevorden 35

DvhN Krant voor Meppel De Ter Apeler Courant De Kanaalstreek De Koerier Krant van Coevorden Krant voor Meppel Roder Journaal DvhN DvhN Krant van Coevorden De Kanaalstreek Het Gezinsblad De Ter Apeler Courant

De Ter Apeler Courant Krant van Coevorden

16-04-2013

het Hondsruggebied Lezingen in Coevorden over het Hondsruggebied Expositie over water op de Hondsrug Geen bussen met Japanners, geen scepsis Kinderfeest in Nabershof

24-04-2013

Geopark week 2013

12-02-2013 21-03-2013 23-03-2013

04-05-2013

Drents veen als prachtplek

06-05-2013

Vernieuwde vierdaagse

07-05-2013

21-05-2013

Opening expeditiepoort in het Van Goghhuis Opening expeditiepoort in het Van Goghhuis Chinezen maken film over van Gogh Met de bus in het spoor van de IJstijden Borden markeren de Hondsrug

21-05-2013

Ontstaan Hondsrug is bijzonder

22/05/20123

Geoparkweek 2013 Routes over de Hondsrug Routes over de Hondsrug tijdens Geoparkweek

07-05-2013 zomer 21-05-2013

22-05-2013

over het Hondsruggebied Geopark de Hondsrug geeft acht nieuwe lezingen in Coevorden over ontstaan en cultuurhistorie Hondsrug Bronwater Anl´eau is gezuiverd door zand van de Hondsrug Museum op voormalig logeeradres en Vincent van Gogh bestaat 10 jaar, minder bezoekers dan verwacht Monumentale boerderij Noabershof kost vereniging kapitalen Geoparkweek 2013 opent met spectaculaire Hondsrugtrail Bargerveen, door Staatsbosbeheer uitgeroepen tot prachtplek Cultuurhistorie gaat leven voor wandelaars 4 daagse in Odoorn Opening derde expositiepoort Geopark de hondsrug in Van Goghhuis Veenoord-Nieuw/Amsterdam Opening derde expositiepoort Geopark de Hondsrug in Van Goghhuis Veenoord-Nieuw/Amsterdam Chinezen schenken aandacht aan Van Gogh n.a.v. brieven aan broer Theo over zuid-oost Drenthe Toerist info Coevorden en Geopark bieden bustour In het spoor van de IJstijden ANWB heeft 8 landschapsborden geplaatst ter aanduiding Geopark Europees /netwerk onderzoek of Hondsrug eerste Geopark van Nederland kan worden Geopark de Hondsrug presenteert breed scala aan activiteiten tijdens Geoparkweek Geopark de Hondsrug presenteert zich met breed scala aan activiteiten tijdens Geoparkweek 36

De Zuidoosthoeker DvhN DvhN DvhN

De Schakel DvhN DvhN De Zuidoosthoeker Krant van Coevorden DvhN De Zuidoosthoeker DvhN DvhN Het Gezinsblad De Ter Apeler Courant

29-05-2013 29-05-2013 29-05-2013 30-05-2013 04-06-2013 05-06-2013 05-06-2013 05-06-2013 14-06-2-13 18-06-2013 18-06-2013 18-06-2013 18-06-2013

19-06-2013 21-06-2013 21-06-2013 21-06-2013

Openbare berichten gemeente Assen Geopark voor Uneco-status Geopark De Hondsrug dichterbij status Nationaal (beek-en esdorpen) Landschap Drentsche Aa Sporen van strijd: opening van Het Arsenaal Coevorden Even van de boot, en dan? Veenvaart Koning Willem Alexanderkanaal Even van de boot en dan Prehistorisch pad waterkamp in Erm Prehistorisch waterkamp op het Ermerstrand Programma 22 juni 2013 Sporen vcan Strijd: Opening Het Arsenaal Prehistorisch waterkamp op het Ermerstrand Bewuste concurrentie Keientuin Borger Borden markeren de Hondsrug Bewuste concurrentie keientuin Borger Borden markeren de Hondsrug

Vrijdag 31 mei 2013 presentatie Geopark de Hondsrug Geopark de Hondsrug krijgt mogelijk de Unescostatus Geopark De hondsrug stapje dichter bij toetreding Europees-Geopark-netwerk Presentatie Geopark de Hondsrug tijdens openbare vergadering Overlegorgaan op 31 mei 2013 Promotie spektakel rondom opening Het Arsenaal en nieuwe expeditie Geopark De Hondsrug in volle gang IJstijdpad aangelegd langs nieuw Koning WillemAlexanderkanaal Aanlegplaatsen met stroom langs Oosterdiep in Emmer-Compascuum Die keien maken deel uit van ons cultureel erfgoed Hoe mensen in de prehistorie met water omgingen verteld door St. Levende Geschiedenis en Geopark St. Levende Geschiedenis Drenthe en Geopark de Hondsrug houden 1e prehistorisch waterkamp Expeditiepoort Sporen van Strijd van Geopark de Hondsrug Geopark de Hondsrug vertelt het verhaal van de Hondsrug aan de hand van elf expedities St. Levende Geschiedenis Drenthe en Geopark de Hondsrug houden 1e prehistorisch waterkamp Keientuinen als ambassadeurs voor De Hondsrug ANWB plaatst landschapsborden op Hondsrug Keientuinen bij Bospark Lunsbergen als ambassadeurs voor de Hondsrug Hondsrug, als bijzonder gebied geëerd met 37

Het Gezinsblad De Kanaalstreek De Schakel Harener weekblad Krant van Coevorden DvhN DvhN DvhN DvhN Krant van Coevorden Krant van Coevorden Krant van Coevorden De Zuidoosthoeker

DvhN

DvhN DvhN

24-06-2013

Peddelen door de oudheid

Juni 2013 25-06-2013

Interview Harrie wolters Trots gevoel na opening Het Arsenaal Het Arsenaal is een aanwinst Geopark doet ook mee met Wildpark Zomergast Hein Klompmaker Nieuwe Cultuurnota vastgesteld in Emmen Bustour in het spoor van de IJstijden Geopark de Hondsrug van alle tijden Borden op de Hondsrug onnodig storend Van Goghhuis viert tienjarig bestaan Geopark De Hondsrug van alle tijden Mannen van de Veenvaart Van Goghhuis viert tienjarig bestaan Van Goghhuis viert tienjarig bestaan Van Goghhuis viert tienjarig bestaan Geopark de Hondsrug alle tijden

26-06-2013 05-07-2013 06-07-2013 09-07-2013 09-07-2013 10-07-2013 20-07-2013 30-07-2013 14-08-2013 15-08-2013 20-08-2013 20-08-2013 20-08-2013 21-08-2013

landschapsborden St. Levende Geschiedenis Drenthe en Geopark de Hondsrug houden 1e prehistorisch waterkamp Drenthe op de Wereldlijst Het erfgoedhuis Het ArsenaaL inCoevorden geopend inclusief hoekje Geopark de Hondsrug Het Arsenaal in Coevorden is een parel Geopark de Hondsrug vertelt geschiedenis, Zodiac Zoos levert dieren Het schrijvershuisje van Hein Klompmaker Gemeente Emmen stelde nieuwe cultuurnota vast . Geopark de Hondsrug ook onderdeel Tourist info Coevorden en Geopark de Hondsrug bieden bustour In het spoor van de IJstijden Ondernemers en inwoners als ambassadeurs van de Hondsrug Kunstenaars ergeren zich aan de ANWB-borden op de Hondsrug Nieuwe blijvende tentoonstelling Kunstenaars langs de Hondsrug Vernuftig samenspel van mens en natuur Van bouwvakker tot brug-of sluiswachter/gastheer Nieuwe blijvende tentoonstelling Kunstenaars langs de Hondsrug Nieuwe blijvende tentoonstelling Kunstenaars langs de Hondsrug Nieuwe blijvende tentoonstelling Kunstenaars langs de Hondsrug Het water stroomt in het Hondsrruggebied

38

DvhN Spieker Krant van Coevorden Coevorden HaH DvhN DvhN De Zuidoosthoeker Krant van Coevorden Oostermoer Noordenveld DvhN Krant van Hoogeveen Oostermoer Noordenveld DvhN ?? Krant van Coevorden De Zuidoosthoeker Oostermoer Noordenveld

21-08-2013

Lezingencyclus Geopark

27-08-2013

Gebulder en gedonder in Coevorden Ieder weekeinde naar festival Excursie naar Lappenvoort

27-08-2013 28-08-2013 28-08-2013 29-08-2013 29-08-2013 03-09-2013

De Hondsrug telt af voor Keurmerk Fietsen en wandelen langs zwerfkeien Op stap in de regio

Geoprak de Hondsrug organiseert 8 lezingen in Borger Herovering van Coevorden op de bisschop van Munster Ieder weekeinde zijn we wel ergen naar een festival Nationaal park en Nationaal landschap Drentsche Aa organiseren excursie Geoparken beslissen 5 september over toetreding

Oostermoer Noordenveld DvhN

IJstijdenpad, fiets-en wandelroute van 6 km officieel geopend Nieuwe natuur in het Hunzedal

DvnH

05-09-2013

Lezingencyclus over geschiedenis Hondsrug Weg van Water

Geopark de Hondsrug houdt acht lezingen over boeiende historie van de Hondsrug Stap in de waterwereld / Hunzeloop

06-09-2013 06-09-2013

Hondsrug heeft Geoparkstatus Eerste Geopark van Nederland

Hondsrug officieel erkend als Europees Geopark Geopark de Hondsrug internationaal erkend

09-2013

Hondsrug eerste Geopark

09-2013

Hondsrug eerste Geopark

09-2013

Hondsrug eerste Geopark

11-09-2013

De Hondsrug eerste Geopark

01-10-2013

Drents-Duitse toeristische samenwerking Natuur is van ons allemaal

Geopark de Hondsrug is eerste Geopark van Nederland Geopark de Hondsrug is eerste Geopark van Nederland Geopark de Hondsrug is eerste Geopark van Nederland Het Europese Geopark Netwerk heeft de Hondsrug status Geopark toegekend Hondsrug en Terra Vita werken samen

02-10-2013

Klazienaveen en omstreken heeft nieuw fiets- en wandelpad pad: het IJstijdenpad 39

DvhN Ootermoer Noordenveld DvhN

Oostermoer Noordenveld De Zuidoosthoeker Nieuws van het waterschap DvhN Reformatorisch Dagblad Nieuwsbode ?? Kanaalstreek De Schakel Aa en Hunze DvhN Midweek

05-10-2013 14-10-2013

16-10-2013

Gigantisch zwiepend gevaarte in Zuidlaren Zuidlaren vol met handelaren, strijdheren en armoedzaaiers Moord in het Hunebedcentrum

16-10-2013

Moord in het Hunebedcentrum

18-10-2013

Lasten stijgen beperkt in BorgerOdoorn Stichting Geopark de Hondsrug zoekt bestuursleden

29-10-2013

05-11-2013

St. Geopark de Hondsrug zoekt bestuursleden

10-11-2013 12-11-2013

Hondsrug is unieke dwarsligger Lezing over olie en gas in het noorden van het land Lezing over olie en gas in het noorden van het land De bergen achter Emmen

12-11-2013 16-11-2013 20-11-2013

29-11-2013

Geopark de Hondsrug verwelkomt de 100e partner Geopark de Hondsrug verwelkomt de 100e partner Donders bijzonder bodemprofiel

12-12-2013

Toerisme niet langer bij KvK

20-11-2013

Voorbereidingen voor de 813e editie Zuidlaardermarkt in volle gang Stichting Levende geschiedenis Drenthe, Geopark de Hondsrug en Stichting Evenementen Zuidlaardermarkt zetten historische paardenmarkt op touw In Boekvorm Uitgevers presenteert de thriller ‘Moord in het Museum’ van Hein Klompmaker In Boekvorm Uitgevers presenteert de thriller ‘Moord in het museum‘ van Hein Klompmaker Gemeente bezuinigt na 2015 op halve kracht door Stichting Geopark de Hondsrug zoekt bestuursleden voor nieuwe stichting t.b.v. initiatieven op gebied recreatie, duurzaamheid etc. Stichting Geopark de Hondsrug zoekt bestuursleden voor nieuwe stichting t.b.v. initiatieven op gebied recreatie, duurzaamheid etc. Drentse heuvels gemaakt door smeltwater Presentatie Daan den Hartog over olie en gas in Noord Nederland, in Hunebedcentrum Borger Presentatie Daan den Hartog over olie en gas in Noord Nederland, in Hunebedcentrum Borger Erkenning door Unesco helpt om publiek duidelijk te maken dat Hondsrug uniek gebied is Tijdens Geopark de Hondsrug-congres in Hunebedcentrum werd 100e partner in zonnetje gezet Tijdens Geopark de Hondsrug-congres in Hunebedcentrum werd 100e partner in zonnetje gezet Provincie beschouwt bodemprofiel als kroonjuweel van Drenthe KvK Noord prijst in buitenland Noord-Nederland niet meer aan als recreatieregio Marketingsorganisaties 40

DvhN DvhN

De Kanaalstreek Krant van Covorden DvhN Krant van Coevorden

De Zuidoosthoeker

DvnH Krant van Coevorden De Zuidoosthoeker DvhN De Ter Apeler Courant De Kanaalstreek DvhN DvhN

31-12-2013 18-01-2014 24-01-2014 01-02-2014 04-02-2014 05-02-2014 04-02-2014 05-02-2014 06-02-2014 06-02-2014 06-02-2014 07-02-2014 07-02-2014 08-02-2014 12-02-2014 14-02-2014 14-02-2014 19-02-2014

nemen dit over Kunst in Zweeloo e.o. Nieuw leven voor Kunstenaarsherberg Zweeloo met hulp Geopark Even terug naar de ijstijd Beeldhouwer verbeeldt met 24 andere kunstenaars het oerlandschap van De Hondsrug Lezing Geopark Artikel over lezing voor IVN van 5 febr.2014 Tynaarlo draagt bij aan Bijdrage voor expeditiepoort Water in Waterpark de expositiepoort Bloemert, Midlaren Lezing IVN Geopark IVN afdeling Emmen lezing Geopark Zandspektakel Zuidlaren Prins Bernhardhoeve heeft plannen voor zandsculpturen met thema Geopark de Hondsrug Unieke wereld van zand en grind Lezing Geopark door Harry Huisman over zand en grind Toerismebeurs leidt tot eentweetje REnT Beurs, de Hondsrug een KEI goed gebied Tynaarlo omarmt zandsculpturen Gemeente Tynaarlo stelt 150.000 euro beschikbaar. PBH Voor zandsculpturen project Zand schept een band Kunstenaar en artistiek leider van zandspektakel geeft interview Enthousiasme over zanderig plan Groot artikel over de plannen van de Pr.Bernhardhoeve zandsculpturen in geoparkthema Snip en Snap van de Hondsrug Hoe zet Geopark de Hondsrug zich op de toeristische wereldkaart? Discussie 50 recreatieondernemers, Ees ‘Emmen doet maar wat’ Kritiek op Toeristisch Recreatief Ontwikkelingsplan Emmen Op zoek naar een doodijskuil Artikel en route over wandeling Weerdinge Zandsculpturen in Informatief artikel Pr.Bernhardhoeve Hunzebos Geoparkgids geeft rondleiding Hunzebos De Hondsrug houdt Gidsenprogramma in Krokusvakantie wandelexcursies Tynaarlo steunt zandproject Bijdrage gemeente Tynaarlo: lening en gift 41

Krant van Coevorden DvhN DvhN DvhN DvhN DvhN ZuidoostHoeker DvhN DvhN DvhN DvhN DvhN DvhN DvhN Gezinsblad DvhN DvhN DvhN

25-02-2014

Testtijders gezocht

04-03-2014 18-03-2014 19-03-2014

Lezingen Geopark de Hondsrug Lezing over Kunst en de IJstijd Presentatie over Geopark in Drents Archief Laatste weekend expositie’Ijstijden, zichtbaar in het landschap” Zes families gratis op expeditie Raad redt zandproject an PBH Zandexpositie krijgt nieuwe naam Drenthe neemt Gartenschaugasten in de boot Drenthe presenteert zich op Gartenschau Fletcher Kop van Drenthe 2daagse Belangstelling voor geheel gratis Geopark-expeditie valt tegen Zandsculpturen bijna klaar

25-03-2014

27-03-2014 28-03-2014 02-04-2014 10-04-2014 10-04-2014 16-04-2014 18-04-2014 02-05-2014 12-05-2014 12-05-2014 27-05-2014 30-05-2014

Nieuwbouw naast Emmer pronkjuweel Rijen bij de kassa voor zandexpositie Drenthe als deftig behang Duitsers op expeditie op de Hondsrug

Velo51 zoekt testrijders voor Geopark Hondsrug Classic 12 oktober 2014 Lezingenreeks in Nabershof GdH CBK geeft lezigen over de geologie van de Hondsrug Informatie over deze bijeenkomst

De Zuidoosthoeker

CBK Emmen tentoonstelling in het kader van Geopark

De Zuidoosthoeker

Expeditie ihkv de geoparkweek in twee geoparken Bijdrage gemeente Tynaarlo Nieuwe naam is Sculpturepark Half jaar Drenthe promotie tijdens Landesgartenschau in Papenburg Schijnwerper oa op Geopark de Hondsrug

DvhN DvhN DvhN DvhN

Wegtoertocht in Geopark de Hondsrug

De HS Krant

Te winnen: Vier dagen op expeditie met het hele gezin, op avontuur door Geoparken, nog geen animo Sculptare park in PBH Zuidlaren, thema Geopark de Hondsrug Nieuwe expeditiepoort Boeren in Nabershof?

DvhN

Sculptare park in PBH Zuidlaren, thema Geopark de Hondsrug Expositie Eext behangselschilders, Geopark de HOndsrug Geopark expeditie in het kader van Geoparkweek in twee geoparken 42

Zuidoosthoeker Zuidoosthoeker Gezinsblad

DvhN

DvhN DvhN DvhN DvhN DvhN

31-05-2014 28-06-2014 09-07-2014 30-07-2014 30-07-2014 9-08-2014 24-09-2014

Op Geopark de Hondsrug wonen ‘echt nette Leute’ Verlosser, stunt van formaat Pr.Bernhardhoeve focus op sculpturen Terug naar de oertijd bij het Hunebedcentrum ’s nachts rennen om de savanne Kei-o-logen

01-10-2014

Permanente Indoor zandsculpturenpark Expeditiepoort Geopark in Anloo Hoe gaat het ’s nachts met de lopers Lezingen van Oerknal tot nu

07-10-2014

Hondsrugclassic heeft topveld

08-10-2014 10-10-2014

Het eerste crosscircuit in Drenthe Raad maakt gehakt van Emmer nota toerisme Emmen wil museum in oude dierentuin Mountainbikers wachten niet op Martin Keizer Aa en Hunze zet extra in op toerisme Nieuw Cross Circuit in gemeente Aa en Hunze Eerste loop Geopark Cross Circuit

26-09-2014 01-10-2014

11-10-2014 13-10-2014 21-10-2014 29-10-2014 5-11-2014

Impressie van de geopark expeditie in twee geoparken

DvhN

Voetbal stunt in het kader van WK, Van Gaal tuurt HOndsrug op Sculpturepark , stand van zaken

DvhN

Oertijdpark wordt geopend, sluit aan op expeditiepoort Geopark Hondsrug estafette 3 en 4 oktober in twee geoparken Gift: keienverzameling van Jelle de Jong bestemd voor Geopark de Hondsrug De Hondsrug verbeeldt in Pr.Bernhardhoeve

De Kanaalstreek

HS krant

Het Gezinsblad Leeuwarder Courant DE HS Krant

Expeditiepoort Natuur in Homanshof in Anloo Eerste HOndsrugestafette 3 en 4oktober informatief artikel Lezingenreeks Hunebedcentrum, geologenvereniging en Geopark de HOndsrug met prominente sprekers Geopark Hondsrugclassic, informatief artikel

DvhN De HS Krant

Geopark Hondsrug cross circuit Kansen voor ondernemers door oa. Geopark de Hondsrug Gesprek met Geopark de HOndsrug over invulling Biochrondeel Terugblik Geopark Hondsrug Classci

Het Gezinsblad DVHN

2015 themajaar; ihkv Geopark de Hondsrug samenwerking met Borger-Odoorn Info geoparkcrosscircuit, eerste loop op 1 november

DvhN DvhN

uitslag

Het Gezinsblad 43

De Kanaalstreek DvhN

DvhN DvhN

5-11-2014 19-11-2014 21-11-2014 25-11-2014 23-12-2014 24-12-2014

Erfpachtovereenkomst voor wildpark Gasselte Centrum Borger gaat op de schop Miniman DvhN

Zoo Consultants wil wildpark realiseren

Nieuwsbode

Directe verbinding met Geopark de Hondsrug Plek huidige dierentuin samenwerking met Hunebedcentrum en Geopark de Hondsrug 2015-2016- thema’s oa Geopark de Hondsrug

DE Kanaalstreek DvhN

Emmen cultuurgemeente van Drenthe Hard hollen door het natuurgebied 2e cross Geopark Cross Circuit op 27 december Drouwenerzand Geopark Cross Circuit 2e loop

bijlage 2 een compilatie van geplaatste artikelen en uitingen Geopark de Hondsrug

44

DvhN De Zuidoosthoeker De Kanaalstreek