VERSLAG VAN EEN TWEEDE WERKBEZOEK AAN YPSILON SURINAME TE PARAMARIBO VAN 4 t/m 25 NOVEMBER 2005 Nadat in februari 2003 mijn verzoek om een reis-subsidie werd afgewezen en ik daardoor mijn voorgenomen bezoek aan Ypsilon Suriname moest afgelasten, besloot ik aan het begin van 2005 dat ik nu wel alles in het werk zou stellen om dit jaar een tweede werkbezoek te kunnen brengen aan Ypsilon Suriname. Het was nu al weer vijf jaar geleden dat ik er was. Welnu, twee subsidieverzoeken werden respectievelijk al in juni en augustus 2005 toegekend. Het bericht dat ook mijn derde verzoek werd gehonoreerd bereikte mij pas medio oktober 2005 toen mijn reisvoorbereidingen zich al in een ver gevorderd stadium bevonden. De voorbereidingen bestonden o.a. uit: - het verzamelen van boeken en informatie-materiaal op het landelijk bureau van Ypsilon, bestemd voor het bibliotheekje van Ypsilon Suriname. In de eerste week van oktober werden twee dozen met dit materiaal vanuit mijn woning per zeepost verscheept naar Suriname; - ik vond, nu zeven jaar na de oprichting van Ypsilon Suriname, dat het tijd was voor een Cliëntenraad binnen het PCS dus werd door mij de LPR in Rotterdam benaderd met het verzoek of zij hieraan hun medewerking wilden verlenen. Men stond ervoor open. Er werd gebrainstormd en een werkplan werd opgesteld. Documenten werden ook bijgesteld naar de Surinaamse situatie. Er werd ook een aanvang gemaakt met het werven naar fondsen voor dit project; - deze keer wilde ik weer een film draaien n.l. de NCRV documentaire over Detlef Petry, psychiater te Vijverdal, Maastricht. Deze documentaire laat zien hoe Detlef Petry met uitbehandelde patiënten omgaat op een “long stay” afdeling. Detlef Petry maakt tijdens de behandeling slechts beperkt gebruik van medicijnen en stelt zijn patiënten centraal. Detlef Petry stuurde mij de video-documentaire gratis op. Met deze film wilde ik de Surinaamse hulpverleners laten zien dat het ook anders kan; - deze keer wilde ik ook iets doen voor het Dagcentrum PCS. Ik benaderde de leiding van twee DAC’s te Rotterdam en er volgden gesprekken met het management van DAC-Soeda te Rotterdam-zuid en het management van DAC-Vredehof van de Bavo-RNO groep. Twee dozen met door hen gedoneerd materiaal t.b.v. het Dagcentrum-PCS werden begin oktober vanuit mijn woning per zeepost verscheept naar Suriname; - omdat de leiding van het Dagcentrum PCS aan Ypsilon Suriname te kennen gaf het op prijs te stellen indien het mogelijk zou zijn hun begeleidster een stage te laten lopen bij een DAC in Rotterdam, startte ik een inzamelingscampagne onder mijn vrienden en kaderleden van Ypsilon Nederland. Ik beëindigde deze inspanningen nadat op mijn verzoek het management van de BAVO-RNO-groep Rotterdam bereid was een samenwerking aan te gaan met het Dagcentrum PCS. Het resultaat was dat op 2 november, daags voor mijn vertrek, aan mij werd overhandigd, een voorstel tot samenwerking op papier, in grote lijnen uitgezet, met het doel dit aan te bieden aan het management van het Dagcentrum-PCS te Paramaribo. Fantastisch toch!!
1
Vrijdag 4 november. Om 17.30 uur plaatselijke tijd aankomst op de Johan Adolf Pengel luchthaven van Suriname na een prettige reis van ongeveer acht en een halfuur met de SLM Boeing 747. Het doel van dit bezoek is “empowerment”. Wij (mijn zoon was meegereisd) werden opgehaald door een bestuurslid van Ypsilon, met de Ypsilonbus met achter het stuur een chauffeur van het PCS. Maandag 7 november: In het kader van het 110-jarig bestaan van het PCS (1 oktober) zou vandaag de opening zijn van de week van de psychiatrie, georganiseerd in samenwerking met het AMC/De Meren. Achteraf bleek dat ik een goede periode had uitgekozen voor dit werkbezoek aan Ypsilon Suriname. Er stonden twee presentaties op het programma van vandaag. De eerste presentatie werd verzorgd door een psychiater verbonden aan het PCS en het onderwerp was: Opname en de Sociaal Psychiatrische Dienst (SPD), in het kort: nieuwe opzet van de opname mogelijkheden en de behandeling daarna. Een presentatie van professor Gersons, hoogleraar psychiatrie AMC/De Meren volgde na de pauze en het onderwerp was: Sociale psychiatrie. Bij het discussie rondje vroeg ik het woord nadat professor Gersons stelde dat het PCS niet meer om de nieuwe ontwikkelingen heen kon, die zich voordeden in het buitenland, met de tijd mee moest gaan en daarom nu ook binnen het PCS een Cliëntenraad in het leven zou moeten roepen, dat was dus een kolfje naar mijn hand. Ik vertelde wie ik was en waarom ik er was en dat ik nu ook, tijdens dit werkbezoek aandacht zou besteden aan de oprichting van een Cliëntenraad binnen het PCS en dat ik vanuit Nederland de directeur van het PCS hierover al had geïnformeerd en om zijn medewerking had gevraagd. Ik vond dus, als oprichter van de familiebeweging Ypsilon Suriname, dat het nu tijd was voor een Cliëntenraad binnen het PCS, want cliënten kunnen immers hun belangen toch het best zelf behartigen. De aanwezigheid van een Cliëntenraad kan daardoor ook meewerken aan verbetering van de GGZ in Suriname in het algemeen en in het bijzonder aan verbetering van de zorg binnen het PCS en voor hulpverleners is het toch prettiger om te werken met mondige patiënten? Ik kreeg toen van de aanwezigen, voornamelijk verpleegkundigen, een daverend applaus! Na de lezingen ging ik ook mee voor een rondleiding op de diverse afdelingen van het PCS en ik werd weer verdrietig van hetgeen ik zag, van de situatie waarin de patiënten zich bevonden en hoe de afdelingshoofden moesten roeien met de riemen die zij hadden en weer dacht ik: gelukkig is mijn zoon hier nog nooit opgenomen geweest! Anders had hij daarvan ook een trauma aan over gehouden. (Dit, opname in het PCS, wordt door de familieleden ook voorgehouden als dreigmiddel tegen hun zieke kinderen) Maandag 7 november: ’s avonds 19.00uur- 21.00uur: De maandelijkse groepsbijeenkomst met familieleden vond plaats in een zaaltje van het PCS, met een hapje en drankje. Na een lezing van een gastpsychiater van AMC/De Meren over Assertive Community Treatment (ACT) hield ik een praatje, ik vertelde wie ik was en waarom ik er weer was, een z.g. “peptalk” dus zoals dat zij de moed niet moeten laten zakken want er waren nogal wat klachten, en dat zij het recht hadden om vragen te stellen, want vragen stellen is nooit te veel. Ik vertelde ook dat ik op de a.s. familiedag op 19 november, graag met hen een training “empowerment” wilde doen. Ik vertelde in het kort iets over deze training en de mensen waren zeer geïnteresseerd en enthousiast. Ik zag ook veel nieuwe gezichten in vergelijking met vijf jaar geleden. Ik zag een broer van, een zus van, een aantal patiënten, een maatschappelijk werker, een medewerkster van het Pedologisch Instituut en bijzonder blij was ik een oude bekende, een man van 85 jaar, te zien, een vader van, die
2
speciaal gekomen was om mij te zien. De opkomst was goed, ongeveer dertig mensen bezochten de bijeenkomst. Er werden ook meteen namen genoteerd voor de familiedag op 19 november a.s. Aan het eind van de avond zette ik de bestuursleden een beetje in het zonnetje door hen een klein presentje van mij aan te bieden. Van hen kreeg ik ook een cadeautje. Het bestuur bestaat nu, i.p.v. zes-, uit drie personen, Het derde bestuurslid heb ik, i.v.m. ziekte, helaas niet kunnen spreken. Dinsdag 8 november: locatie gebouw Dagcentrum PCS: Een lezing verzorgd door professor Gersons, thema: “Post Traumatisch Stress Syndroom”. De ministers van Defensie en Justitie en Politie waren aanwezig omdat PTSS veel voorkomt onder ex-militairen die gevochten hebben in de binnenlandse oorlog van 1985-1990. Woensdag 9 november: locatie leslokaal verpleegkundige opleiding Academisch Ziekenhuis: Thema: tentamen suïcide aanmeldingen in het AZ. Hierover kan ik melden dat in Suriname vaak suïcide gepleegd wordt middels inname van pesticiden; suicide m.b.t. mensen met schizofrenie was niet bekend. Donderdag 10 november: Deze ochtend werd besteed aan het bekijken en sorteren van de inhoud van de dozen die ik vooraf per zeepost had laten verschepen naar Suriname. De dozen met informatiemateriaal brachten wij meteen naar het kantoor Ypsilon. Vrijdag 11 november: locatie gebouw Dagcentrum PCS: De laatste dag van de lezingen cyclus, thema: gedragsstoornissen (ADHD) en de huidige jeugdzorg in Suriname. Tijdens de pauze werd ik benaderd door een maatschappelijk werker in opleiding, hij had n.l. die ochtend een advertentie van mij in de krant gelezen, waarin ik mensen opriep om, i.v.m. de oprichting van een Cliëntenraad binnen het PCS zich bij mij te melden. Hij vertelde dat hij het afgelopen jaar gedurende acht maanden stage had gelopen op het PCS en dat hij zeer begaan was met de patiënten daar en hij wilde de Raad graag ondersteunen. Mijn initiatief vond hij fantastisch. Reacties kwamen ook van andere patiënten en ik merkte dat er veel potentie was onder hen. Rond één uur die middag kregen alle patiënten van het PCS van mij een waterijsje en een viadubol (krentenbol), in het kader van de Nationale Verwendag van psychiatrische patiënten in Nederland. De vorige dag hadden wij dit nog snel kunnen organiseren. Met een ijskarretje gingen wij langs alle afdelingen van het PCS om de ijsjes persoonlijk uit te delen. Dit gebaar werd alom zeer gewaardeerd. Op de longstay afdeling voor vrouwen sprak ik nog even met een patiënt waarvan de dochter die in Nederland woont mij wel eens belt, om over haar zieke moeder te praten. Zaterdagmiddag, 12 november: Nadat ik die middag om vier uur de opening van het zwemseizoen van de Surinaamse Zwembond had bijgewoond in het zwembad Parima, ik was vroeger official/tijdwaarnemer en later bestuurslid van de SZB van 1985 tot 1991, ging ik naar huis waar ik afgesproken had met een patiënte (zij wordt misschien de voozitter van de CR i.o.) want ik zou samen met haar een collega gaan opzoeken om alvast de documenten over het hoe, wat en waarom van een CR te bestuderen en het idee bespreken. Van deze dames kreeg ik veel achtergrond informatie over hoe het op het PCS in de praktijk eraan toe gaat als er sprake is van een crisisopname en
3
opname in de separeer. Mijn oren klapperden en ik schrok mij een hoedje te horen hoe de behandeling en bejegening is geweest gedurende hun opnames. Maandag 14 november: kantoor Ypsilon: Werkoverleg met het bestuur van Ypsilon. Aan de orde kwam o.a. het verloop van de maandelijkse bijeenkomsten, deze bestonden meestal uit thema-avonden, bij de deur staat dan een busje voor de bezoekers met het verzoek om een vrijwillige bijdrage om op die manier financiën te genereren want Ypsilon Suriname is een stichting en ontvangt geen subsidie. Volgens Ypsilon Suriname is de samenwerking met het PCS bijzonder goed. Eén maal per week, op maandag van 10.00-12.00uur, wordt een telefonisch spreekuur gehouden. Gedurende de laatste jaren was het helaas niet mogelijk deel te nemen aan de conferenties van de Alianza Latina, een onderdeel van de World Fellowship for Schizophrenia and Allied Disorders te Toronto, Canada, omdat zij de reis zelf moesten financieren.Ypsilon Suriname werd tweemaal gesponsord door de WFSAD voor deelname aan conferenties. De bezoekers van de Ypsilon bijeenkomsten komen voornamelijk uit Paramaribo, Ypsilon heeft nog geen gespreksgroepen in de districten. Toekomstplannen: het realiseren (bouwen) van een beschermde woonvorm in Paramaribo, een bouwtekening is al beschikbaar, kosten ongeveer 275.000 US dollars; het realiseren (laten bouwen) van een thriftshop(kiosk) op het terrein van het PCS, t.b.v. de patiënten, met twee kamers respectievelijk t.b.v.Ypsilon en de Cliëntenraad i.o., een bouwtekening is ook al beschikbaar, kosten ongeveer 15.000 euro; zij zijn verder op zoek naar een administratief medewerker ter ondersteuning van de voorzitter. In het bibliotheekje kon ik goed zien hoeveel materiaal ik in de loop der jaren al had opgestuurd voornamelijk met medewerking van het Landelijk Bureau van Ypsilon Nederland. Dinsdag 15 november: locatie: kantoor directeur van het PCS: Om 09.00uur mocht ik dan eindelijk de twee dozen overdragen met materiaal verkregen van de twee Dagcentra te Rotterdam en op papier het: Voorstel samenwerking Dagcentrum Paramaribo en BAVO-RNO-groep te Rotterdam. Ik had gehoopt het antwoord van PCS naar Rotterdam op 25 november mee te mogen nemen naar Nederland, maar dat was helaas niet mogelijk. Donderdag 17 november: locatie hotel Krasnapolsky: 18.00uur-20.30uur: De DVD-filmavond: documentaire van Detlef Petry stond op het programma - uitbehandeld maar niet opgegeven - de voorbereidingen hadden wij de afgelopen maandag gedaan op het kantoor van Ypsilon. Via de nationale TV was een advertentie geplaatst en binnen het PCS was dit, op ons verzoek, ook aan de hulpverleners medegedeeld. Opmerking: in vergelijking met vijf jaar geleden: bij het plaatsen van advertenties door werd aan ons steeds een z.g. sociale korting doorberekend zowel door de kranten als door het hotel voor de zaalhuur. Ypsilon mag kosteloos advertenties plaatsen bij de STVS (nationale TV). De opkomst, voor een groot deel verpleegkundigen, was goed want ik wilde immers met deze film laten zien hoe het ook anders kan. Onder het genot van een drankje vond het napraten plaats waarbij mij voornamelijk opviel dat gezegd werd: hier in Suriname, staat de psychiater zo hoog en de patiënt daar beneden, de kloof tussen patiënt en psychiater is groot, maar in de film staan zij zowat op gelijke hoogte, ja, Detlef Petry behandelt zijn mensen anders, zo kan het dus ook!!
4
Zaterdag 19 november: de familiedag, locatie Republiek: De familiedag was op mijn verzoek gepland in het kader van de Nationale Mantelzorgdag in Nederland op10 november, en informatie hierover was al aan de bezoekers op maandag 7 november gegeven. Om 08.30 uur aanmelden bij de ingang van het Dagcentrum PCS en om 09.00uur vertrokken wij met de volle Ypsilonbus, ongeveer 26 personen, richting Republiek, naar het vakantiehuisje van de voorzitter van Ypsilon, mooi gelegen langs een kreekje met het beroemde donkere (cola) water. De voorzitter zou zelf het bestelde eten meenemen en fruit en wij zouden onderweg ook nog stops maken om ijsblokjes voor de limonade te kopen en om een viadu (cake) op te halen. Bij aankomst, de rit had ongeveer anderhalf uur geduurd, kreeg iedereen een krentenbol met kaas en een drankje waarna wij konden genieten van de mooie omgeving en de buitenlucht. Ik had met verschillende moeders intensieve gesprekken totdat de voorzitter naar mij toekwam met de mededeling: “de mensen vragen wanneer de training empowerment gaat beginnen?”Met zijn allen zetten wij de stoelen klaar en aan de jongemannen (patiënten)die er ook waren werd gevraagd een schoolbord aan een boom vast te timmeren, ik had gevraagd dit bord met krijtjes mee te nemen. Een ex-bestuurslid zou mij assisteren. Net zoals ik dat in Nederland deed, verzorgde ik mijn les, vertelde wat over mijzelf, hoe, wie- en waarom Ken Alexander (Australiër-vader van)deze veertien principes had ontwikkeld en dat de president van de Ierse familievereniging, Esther Twomey, hem in europa had geintroduceerd en dat ik bij het Trimbos Instituut een training had gevolgd om deze les te verzorgen. De inbreng van de mensen was bijzonder goed en na de pauze en de heerlijke maaltijd waren het weer de moeders die als eerste vroegen: “wanneer gaan wij weer beginnen?” Aan interesse en enthousiasme was geen gebrek! Vermeldenswaard is dat bij deze training in Suriname alle veertien principes van Ken Alexander zijn behandeld, in Nederland gebeurt dat zelden. Nadat ik de mensen bedankt had voor hun inbreng en bijdrage kreeg ik van hen een daverend applaus. Al met al was het een zeer nuttige en prettige familiedag geworden en wij waren met zijn allen zeer voldaan over het verloop van deze dag. Een van de moeders belde mij de dag daarna op met de mededeling dat zij en haar man eindelijk weer een gesprek met de psychiater hadden aangevraagd om over hun zieke dochter (35 jaar) te praten, die geen medicatie wilde slikken en ook niet naar het PCS wilde gaan voor behandeling. Zondag 20 november: historische boottocht op de Surinamerivier met de “Sweet Merodia” o.l.v. een beroemde Surinaamse schrijfster: Cynthia McLeod. Ik had hiervoor vier patiënten uitgenodigd met het doel: teambuilding m.b.t. de Cliëntenraad-PCS in oprichting. Zij waren bijzonder blij dat ik dit met hen wilde doen want dit hadden zij nog nooit gedaan. Twee dames kwamen die ochtend naar mij toegelopen om samen met mij, per taxi, naar de kade te gaan waar de boot aangemeerd lag. Eerder die week had ik de kaartjes gekocht. Wij hebben bijzonder genoten van deze helemaal verzorgde tocht op het water en van de verhalen die wij hoorden over de slaverijgeschiedenis van Suriname. Deze schrijfster is ook een bijzonder boeiende verteller. De steiger waar de boot was aangemeerd werd gedoneerd door de Gemeente Amsterdam. Maandag 21 november: werkoverleg met het bestuur van Ypsilon: 10.00uur-13.00uur: Er zou vandaag ook een studente langs komen i.v.m. het maken van een scriptie. Mij werd verteld dat er voor mij gebeld was uit Nederland (een moeder uit mijn migrantengroep) met het verzoek contact op te willen nemen met haar dochter in Bernharddorp. Daarna had ik een uitvoerig gesprek met de persoon die aangeboden heeft de Cliëntenraad i.o. te ondersteunen. Dit gesprek vond plaats op zijn kantoor in het Regeringsgebouw..
5
Dinsdag 22 november: om 11.00uur stond een interview op het programma bij de staatsradio, de SRS. Het contact met de SRS had ik reeds in Nederland gelegd. Via een Surinaamse website kwam ik in contact met deze medewerker van de SRS die interesse toonde m.b.t. mijn werkbezoek aan Suriname. Op maandag 7 november, tijdens de pauze van de lezingen, hadden wij al met elkaar kennis gemaakt. Vooruitlopend aan het interview, om 09.00uur, had ik ook weer afgesproken met de beoogde Cliëntenraadsleden op het Dagcentrum PCS, want mijn vertrek, a.s. vrijdag lag al dichtbij. Vrijdag 25 november: de dag van ons vertrek en ook de dertigste verjaardag van de Republiek Suriname: om 15.00uur werden wij door een goede bekende van mij van de SLM opgehaald die ons naar de luchthaven zou brengen. Conclusie: Ypsilon Suriname doet veel, maar is er nog lang niet, ik mag en kan haar nog niet los laten, zij durft nog niet de luis in de pels te zijn waardoor structurele veranderingen binnen het PCS bewerkstelligd zouden kunnen worden; de belangenbehartiging komt nog niet goed genoeg uit de verf; zeven jaar na de oprichting door mij moet ik constateren dat de mensen/ouders het vaak niet zien zitten, zij zijn moedeloos, kunnen vaak geen afspraken maken met de psychiaters, zij willen ook betere medicijnen, betere voorlichting, anders bejegend worden door de hulpverlening. Zij willen ook “thuiszorg of thuisbegeleiding” hebben voor hun zieke kinderen. Er moet nog veel gedaan worden aan stigma-bestrijding. Tijdens mijn gesprekken met patiënten bevond zich een vrouw, docente aan de Universiteit van Suriname, die heel erg moet vechten, als psychiatrische patiënt, voor haar plaats in de samenleving, met alle gevolgen van dien. Ypsilon Suriname moet zich meer gaan profileren binnen de samenleving en moet zich ook meer gaan bemoeien met het beleid van het PCS m.b.t. de behandeling en begeleiding van haar cliënten. Mentaliteitsverandering kost toch geen geld? Vijf jaar geleden, bij de naamsverandering van LPI naar PCS werd door de toenmalige medisch directeur ook gesproken over nieuwe behandelmethoden die ingevoerd zouden worden en ik hoop dat er nu daadwerkelijk een aanvang mee wordt gemaakt onder de naam SPD, Sociaal Psychiatrische Dienst. Ik ben nog steeds zeer verdrietig en triest bij de gedachte aan hetgeen ik gezien heb op het PCS, tijdens de rondleiding. Ik denk vooral aan de mensen op de longstay afdeling die geen privacy hebben en daar tot hun dood zullen verblijven. Ik wil dit verslag beëindigen met woorden van dank aan de Wethouder Zorg van de Gemeente Amsterdam en Janssen-Cilag b.v. te Tilburg die middels donaties dit werkbezoek mogelijk hebben gemaakt. Juanita A.R.N Slengard Oprichter Ypsilon Suriname Beukelsweg 137 3022 GG Rotterdam-Nederland tel: 010-4763331/06-16036450
[email protected]
6
