m 18-jarigen

Jeugdmonitor 12 t/m 18-jarigen 2011 - 2012 Someren Kernpunten

Kernpunten Someren Jeugdmonitor 12 t/m 18 jaar 2011

GGD Brabant-Zuidoost Sector Gezondheidsbevordering Danielle Brunenberg, Reineke Horbach December 2012

……………………………………………………………………………

Leeswijzer Eind 2011 is de Jeugdmonitor afgenomen bij ruim 12.100 jongeren in de leeftijd van 12 tot en met 18 jaar in de regio Zuidoost-Brabant. In de gemeente Someren hebben 648 jongeren de vragenlijst ontvangen. In uw gemeente hebben 317 jongeren, schriftelijk of digitaal, gereageerd. De respons was 49%. In de regio was de respons 48%. In de gemeente Someren wonen 2.063 jongeren in de leeftijd van 12 tot en met 18 jaar. Dus voor Someren komt elke 1% overeen met 21 jongeren. In dit document met kernpunten beschrijft de GGD eerst de belangrijkste resultaten voor de speerpunten overgewicht, alcoholgebruik, roken, drugsgebruik, weerbaarheid, seksuele gezondheid, psychische gezondheid en lichamelijke gezondheid. Daarmee sluiten we aan bij de thema’s en beleidsaanbevelingen die zijn beschreven in het rapport ‘Op weg naar een gezonder Someren’ (Regionale Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2011). Daarna volgen de thema’s sociale participatie, veiligheid, omgaan met geld, spijbelen, internetten en achtergrond-kenmerken. Het kan voorkomen dat een verschil tussen 2007 en 2011 niet significant is, in tegenstelling tot het regioverschil. Als het verschil ongeveer even groot is en dezelfde richting uit wijst, bespreken we dit verschil toch. Wanneer we in dit document spreken over verschillen tussen jongens en meisjes of 12- tot en met 15-jarigen en 16- tot en met 18-jarigen betreft het cijfers op regio Zuidoost-Brabant niveau. De regionale resultaten zijn samengevat in ‘Regio kernpunten’. De resultaten van de monitor zijn tevens gebundeld in een tabellenboek en te raadplegen op www.ggdgezondheidsatlas.nl.

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Kernpunten voor de gemeente Someren ………………………………………………………………………………

Overgewicht Overgewicht nog steeds gelijk Het percentage jongeren met overgewicht is sinds 2003 stabiel. Acht procent van de jongeren in de gemeente Someren heeft overgewicht, inclusief obesitas (figuur 1). Bij 0,9% is sprake van obesitas. In de regio is het percentage jongeren met overgewicht en/of obesitas eveneens stabiel gebleven (9%). De 16- tot en met 18jarigen hebben vaker overgewicht dan de 12tot en met 15-jarigen. Veel meer jongeren eten niet dagelijks groente Een gezond voedingspatroon is een belangrijke factor in het voorkomen of verminderen van overgewicht. In de gemeente Someren eet 87% van de jongeren niet dagelijks groente. Dit is meer dan in de regio, waar 79% niet dagelijks groente eet. Het percentage is sterk toegenomen; in 2007 was dit nog maar 72%. Ook in de regio is de toename groot; van 60% in 2007 naar 79% in de huidige peiling. Jongens eten minder vaak dagelijks groente dan meisjes.

Brabant eten minder jongeren dagelijks fruit dan in 2007. Ontbijtgedrag niet verbeterd De dag starten met een ontbijt is belangrijk en kan helpen bij het voorkomen van overgewicht. Zestien procent van de jongeren ontbijt minder dan 5 keer per week. Dit percentage is hoger dan gemiddeld in de regio, waar een afname te zien is sinds 2007 (16% vs. 13%). In Someren is het ontbijtgedrag niet verbeterd in de afgelopen jaren. Het zijn vooral meisjes en 16- tot en met 18- jarigen die minder dan 5 keer per week ontbijten. Nog te veel jongeren bewegen te weinig... De Nederlandse Norm Gezond Bewegen houdt voor jongeren tot 18 jaar in: dagelijks één uur ten minste matig intensieve lichamelijke activiteit. Aan de jongeren is gevraagd op hoeveel dagen van de week ze minimaal één uur besteden aan lopen of fietsen naar school, gymmen op school, sporten bij een sportvereniging en sporten buiten een sportvereniging om. Ruim drie kwart van de jongeren in Someren geeft aan dit minder dan 7 dagen per week te doen, dus slechts 24% beweegt volgens de Norm. Ten opzichte van de vorige meting zien we geen verschil. Ook in de regio beweegt drie kwart van de jongeren te weinig. Negen procent van de jongeren in de regio sport zelfs nooit. In Someren is dat percentage hoger: 11%. …maar,

Fruitconsumptie nog steeds onvoldoende In de fruitconsumptie is de afgelopen jaren niets veranderd. Nog steeds eet 77% van de jongeren in Someren niet dagelijks fruit en 88% van de jongeren voldoet niet aan de norm voor fruitconsumptie: 2 stuks fruit per dag. In de regio is dit vergelijkbaar, maar in Zuidoost-

denken zelf wel genoeg te bewegen Opvallend is dat driekwart van de jongeren in Someren en in de regio Zuidoost-Brabant zelf denkt voldoende te bewegen. Dit zijn vooral jongens en jongeren van 12 tot en met 15 jaar. Jongeren weten blijkbaar niet goed wat ‘voldoende bewegen’ inhoudt. Meer aandacht voor kennis over voldoende beweging en hoe je dat kunt bereiken draagt bij aan een gezonder beweeggedrag van jongeren. Toch is 24% van de jongeren in Someren van plan om binnenkort meer te gaan bewegen. Echter, dit zijn juist vooral meisjes en 16- tot en met 18-jarigen.


Verbind initiatieven die een gezonde leefstijl bevorderen, met de nadruk op veilig sporten en bewegen in de buurt Overgewicht is een belangrijke risicofactor voor onder meer diabetes mellitus, hart- en vaatziekten en een aantal vormen van kanker. De gemeente Someren heeft de laatste jaren al de

1

nodige aandacht besteed aan de preventie van overgewicht en het stimuleren van lichaamsbeweging, onder meer via het project ‘Sjors Sportief’. Gezien de ernstige risico’s van overgewicht is het raadzaam om hiermee de komende jaren door te gaan en extra in te zetten op het bevor-

deren van een gezond eetpatroon en het voorkómen van overgewicht. Het rapport ‘Op weg naar een gezonder Someren’ doet hiervoor suggesties. De toezegging van minister Schippers aan de Tweede Kamer over inzet extra middelen voor bestrijding overgewicht bij kinderen, biedt hiervoor misschien extra mogelijkheden.

…………………………………………………………………………

Alcoholgebruik Alcoholgebruik onder jongeren daalt, maar is nog steeds hoog Het alcoholgebruik onder jongeren is al jaren een belangrijk punt van aandacht. De dalende trend in het alcoholgebruik zet door. In 2007 had 66% van de jongeren in Someren wel eens alcohol gedronken. Nu is dat 54%. Ook in de regio is een forse daling te zien; van 61% in 2007 naar 49% in 2011. Daling recent alcoholgebruik, vooral beneden 16 jaar Het percentage jongeren in Zuidoost-Brabant dat recent (in de afgelopen maand) alcohol heeft gedronken is tussen 2007 en 2011 afgenomen van 49% naar 41%. Vooral in de leeftijdsgroep 12 tot en met 15 jaar is de daling van het recent alcoholgebruik fors (van 23% naar 14%). Bij de 16- tot en met 18jarigen is een afname te zien van 81% naar 78%. In Someren is dit percentage ook afgenomen, van 60% in 2007 naar 45% (figuur 2).

Jongeren starten op latere leeftijd met drinken Steeds meer jongeren houden zich aan de norm ‘geen alcohol onder de 16’. De huidige cijfers laten zien dat 23% van de drinkende jongeren in Someren hun eerste glas dronk op de leeftijd van 12 of 13 jaar. In 2007 was dat nog 43%. Voor 14- of 15-jarigen is het toegenomen van 44% tot 60%. Startleeftijd 16 jaar of ouder is gestegen van 5% in 2007 naar 14% nu. Ook regionaal zien we deze verschuiving.

2

Meer ouders verbieden het alcoholgebruik De mening van ouders over het alcoholgebruik van hun kind(eren) is belangrijk en kan van invloed zijn op de mate ervan. Opvallend is dat in Someren meer ouders het alcoholgebruik verbieden of het niet weten dan in de vorige peiling. Van de 12- tot en met 15-jarigen in de regio die wel eens alcohol drinken, geeft 25% aan dat de ouders het goed vinden. In 2007 was deze groep met 39% duidelijk groter. Meer overmatige drinkers in Someren Ondanks de hiervoor genoemde positieve ontwikkelingen, blijft het alcoholgebruik onder jongeren verontrustend. De groep Somerense jongeren die overmatig drinkt, dat wil zeggen wekelijks meer dan 20 glazen alcohol, is groter dan in andere Zuidoost-Brabantse gemeenten. Namelijk, 22% van de recente drinkers heeft in de afgelopen week 20 glazen alcohol of meer gedronken. In de regio is dat 12% (figuur 2). Vooral 16-plussers drinken veel Regiocijfers laten zien dat het alcoholgebruik vooral bij de 16- tot en met 18-jarigen fors blijft. Bijna 80% van de jongeren in deze leeftijd drinkt en 52% van de drinkers is recent dronken of aangeschoten geweest. Vijftien procent van de drinkende 16-plussers drinkt wekelijks 20 glazen alcohol of meer. In de afgelopen maand heeft 77% van deze groep bij één gelegenheid 5 glazen of meer gedronken (binge-drinken).

‘Binge-drinken’ neemt nog steeds niet af Ondanks dat er minder jongeren zijn die recent alcohol hebben gedronken, blijft de groep jongeren die ‘binge-drinken’ in Someren groot. Net als in 2007 heeft ongeveer vier op de vijf alcohol drinkende jongeren in de afgelopen vier weken bij minstens één gelegenheid 5 glazen of meer gedronken. Drinkers willen blijven drinken Slechts een kleine groep van de drinkers in Someren is van plan om binnenkort dit gedrag te veranderen. Maar 3% geeft aan binnenkort minder te willen gaan drinken en 20% wil binnenkort niet meer dronken worden. Dit zijn vooral de 12- tot en met 15-jarigen. In de regio Zuidoost-Brabant is de groep die van plan is om minder alcohol te gaan drinken groter (7%).


Blijf in Someren investeren in alcoholmatiging, vooral onder de 16-plussers De huidige landelijke, regionale en lokale aanpak heeft zeker een bijdrage geleverd aan de daling van het alcoholgebruik onder de 16 jaar. Gunstige trends, maar jongeren die drinken, drinken nog steeds heel erg veel. Voldoende reden om de aanpak de komende jaren voort te zetten via het regionale project ‘Laat je niet flessen!’ maar ook lokaal in te zetten op voorlichting, bewustwording, regelgeving en handhaving. Daarnaast geeft de nieuwe drank- en horecawet die 1 januari 2013 in gaat de gemeente handvatten om deze problematiek nog beter aan te pakken.

3

………………………………………………………………………………

Drugsgebruik Drugsgebruik in Someren stabiel In Someren heeft 7% van de 12- tot en met 18jarigen wel eens drugs gebruikt. De afgelopen maand gebruikte 2% van de jongeren softdrugs. Dit is vergelijkbaar met 2007. Ook het harddrugsgebruik is grotendeels hetzelfde gebleven; 0% heeft paddo’s gebruikt, 1% gebruikte XTC/MDMA in de afgelopen maand, 0,7% amfetaminen en 0,8% cocaïne. Heroïne werd niet gebruikt (figuur 3). In de regio ZuidoostBrabant is het drugsgebruik onder 12- tot en met 18-jarigen in de afgelopen vier jaar afgenomen. Deze daling zien we zowel bij softdrugs zoals wiet of hasj, als bij de harddrugs paddo's, amfetamine en cocaïne. Jongens gebruiken vaker wiet of hasj, XTC/MDMA en paddo’s dan meisjes. Zestien tot en met 18-jarigen gebruiken vaker wiet of hasj en harddrugs (met name XTC/MDMA) dan de 12 tot en met 15-jarigen. GHB gebruik is nihil In de vragenlijst hebben we voor het eerst gevraagd naar het gebruik van GHB. 0,2% van de jongeren in de regio heeft in de afgelopen maand GHB gebruikt. Niemand van de jongeren in Someren heeft GHB gebruikt (figuur 3).

Een zelfde toename is te zien als we vragen naar het drugsgebruik in de afgelopen 4 weken. Wat betreft softdrugsgebruik neemt dit toe van 0,7% van de 12-15 jarigen, 5% van de 16-18 jarigen en 11% van de 19-24 jarigen. Bij recent harddrugsgebruik is het percentage gebruikers bij de 12-18 jarigen laag en is het met name de groep 19-24 jarigen die gebruikt. ...en jongens gebruiken meer dan meisjes Over het algemeen geldt dat vooral de jongens wel eens drugs hebben gebruikt. In de leeftijdsgroep 12 tot en met 18 jaar 10% van de jongens en 7% van de meisjes. Bij de 19- tot en met 24-jarigen is dat 44% van de jongens en 32% van de meisjes. We zien vooral bij softdrugs dat jongens meer gebruiken dan meisjes.


Aandacht voor deze problematiek blijft

Drugsgebruik neemt toe met de leeftijd… De regiocijfers laten zien dat 2% van de jongeren tussen 12 en 15 jaar wel eens drugs heeft gebruikt. Bij de 16- tot en met 18-jarigen is dit toegenomen tot 18%. Uit een gezondheidsmonitor die gelijktijdig is afgenomen onder 19 tot en met 24 jarigen blijkt dat 38% van deze groep wel eens drugs heeft gebruikt.

van groot belang Drugs zijn middelen die de hersenen prikkelen en het gebruik ervan is schadelijk voor zowel de lichamelijke als geestelijke gezondheid. Het combineren van alcohol en drugs geeft extra en onverwachte risico’s, deze verschillen per combinatie van middelen en per persoon. Elke drug heeft een risico op misbruik, verslaving en maatschappelijke problemen. Het is zorgwekkend dat het drugsgebruik onder jongeren sterk toe blijft nemen met de leeftijd. Er zijn signalen dat de jeugd steeds makkelijker denkt over drugsgebruik en er daardoor ook vrijer mee omgaat. Het is daarom van belang om de huidige aanpak van de drugsproblematiek voort te zetten en daarbij zoveel mogelijk preventief te werken via een integrale aanpak vanuit onderwijs, jongerenwerk en politie.

4

……………………………………………………………………………

Roken Forse daling jonge rokers In Someren heeft een kwart van de jongeren wel eens gerookt. Acht procent geeft aan regelmatig te roken, 5% rookt dagelijks. Tot 2007 bleef het aantal jonge rokers gelijk. Echter, nu is er sprake van forse daling in het aantal jonge rokers, net als in de regio (figuur 4). Rokers bevinden zich met name in de oudste groep: 10% van de 16- tot en met 18-jarigen geeft aan dagelijks te roken.

mee. Steeds meer mensen zijn zich hiervan bewust. In 2007 werd 30% van de jongeren in de afgelopen 7 dagen aan rook blootgesteld in huis. Dit is fors afgenomen, regionaal en in Someren (figuur 4). Waterpijp roken is populair Van de jongeren in Someren heeft 26% wel eens waterpijp gerookt. Uit regiocijfers blijkt dat vooral 16- tot en met 18-jarigen dit wel eens hebben geprobeerd (42% versus 11% van de 12- tot en met 15-jarigen). In Someren rookt 4% van de jongeren regelmatig waterpijp. Rokers willen minder roken of stoppen Rokers lijken zich wel bewust te zijn van hun ongezonde gewoonte. Van de rokende jongeren in Someren gaf 40% aan van plan te zijn om binnenkort minder te gaan roken. Ruim vier van de tien rokers wil zelfs helemaal stoppen met roken. Deze groep bestaat vooral uit 12- tot en met 15-jarigen (45%, vs. 34% van de 16- tot en met 18- jarigen).


Aandacht voor schadelijkheid van roken

Passief roken is ook enorm afgenomen Niet alleen roken is schadelijk voor de gezondheid. Blootstelling aan rook in huis (passief roken) brengt ook gezondheidsrisico’s met zich

en ontmoediging blijft noodzaak Roken is in Nederland de leefstijlfactor die de meeste ziekte en sterfte veroorzaakt. Aandacht voor de risico’s blijft nodig en daarbij moet ook de schadelijkheid van de waterpijp worden betrokken. Waterpijp roken is zelfs ongezonder dan het roken van sigaretten. Je krijgt meer rook binnen en het duurt langer. Voorlichting op de scholen blijft de komende jaren belangrijk. Vooral de jongere jeugd (12 tot 15 jaar) lijkt nog ontvankelijk om zijn gewoonten te veranderen. Daarnaast kan de gemeente scholen stimuleren om rookvrij te worden.

5

………………………………………………………………………………

Seksuele gezondheid Eén op de vijf jongeren is seksueel actief... Net als in afgelopen jaren heeft één op de vijf jongeren in Someren wel eens geslachtsgemeenschap gehad. Dit wijkt niet af van het regionale gemiddelde. Regiocijfers laten zien dat deze groep vooral bestaat uit 16- tot en met 18jarigen (43%) en voor een klein deel uit de 12tot en met 15-jarigen (4%). Meisjes hebben op jongere leeftijd voor het eerst geslachtsgemeenschap dan jongens. In de regio is de groep seksueel actieven iets kleiner dan in 2007 (23%). … en meer dan de helft van hen vrijt onveilig Net als in 2007, heeft 12% van alle jongeren in Someren wel eens onveilig gevreeën; dat is 63% van de seksueel actieve jongeren (figuur 5). Van deze groep gebruikt 26% (vrijwel) nooit een condoom. In de regio is dit vergelijkbaar. Meisjes hebben vaker onveilig gevreeën dan jongens (67% van de seksueel actieve meisjes vs. 50% van de seksueel actieve jongens). Ook zijn de 16- tot en met 18-jarigen relatief vaker onveilig seksueel actief dan de jongste leeftijdsgroep (60% vs. 50%, respectievelijk).

ervaring komt vooral voor bij meisjes en in de oudste leeftijdsgroep.


Meer voorlichting over seksualiteit en gezonde relaties blijft nodig Onveilig vrijen kan leiden tot seksueel overdraagbare aandoeningen (zoals HIV , chlamydia, syfilis, gonorroe of herpes) en ongewenste zwangerschappen. Maar seksuele gezondheid gaat ook over prettige en gewenste seksuele contacten en relaties. Hiervoor zijn goede relationele en communicatieve vaardigheden van belang. Seksuele vorming krijgt nog onvoldoende aandacht thuis, op school en bij het CJG. Er bestaan goede lespakketten voor zowel basisals voortgezet onderwijs. Ook de website www.sense.info wordt nadrukkelijk aanbevolen.

Minder jongeren met ongewenste seksuele ervaring in Someren In 2007 had 4% van de jongeren in Someren een ongewenste seksuele ervaring (zoenen, intiem betasten of naar bed gaan; figuur 5). Nu is deze groep nog maar 2% en ook kleiner dan in de regio (5%). Een ongewenste seksuele

6

………………………………………………………………………………

Weerbaarheid Vier procent van de jongeren in Someren heeft een lage weerbaarheid Jongeren worden al op jonge leeftijd geconfronteerd met riskant gedrag. In Someren geeft 5% van de jongeren aan onder druk van vrienden dingen tegen de zin in te doen. Bovendien vindt 14% het moeilijk om hulp te vragen als iemand hen lastig valt. Van alle jongeren heeft 4% een lage weerbaarheid (figuur 6). Dit geldt vaker voor meisjes dan voor jongens. Lage weerbaarheid risico voor negatieve seksuele ervaring Het is van belang dat jongeren kunnen aangeven wat ze wel of niet willen, voor zichzelf kunnen opkomen en hun eigen grenzen kunnen bewaken. Uit regiocijfers blijkt bijvoorbeeld dat jongeren met een lage weerbaarheid vaker een negatieve seksuele ervaring hebben gehad dan jongeren met een hogere weerbaarheid. Eén op de twaalf jongeren wordt gepest Pesten op school heeft ingrijpende gevolgen voor diegene die wordt gepest en voor de sfeer op school. Eén op de twaalf schoolgaande jongeren in Someren is de afgelopen 3 maanden gepest. In 2007 was dit ook zo. Vooral jongeren met een lage weerbaarheid zijn de dupe van pesterijen (28% vs. 9% van de jongeren met een goede weerbaarheid). Het aantal pesters is gedaald Jongeren beseffen niet altijd dat bepaalde opmerkingen of gedragingen kwetsend kunnen zijn. Zeven procent van de schoolgaande jonge

ren geeft aan dat ze in de afgelopen 3 maanden anderen heeft gepest. In 2007 was dit 10%, dit verschil is, in tegenstelling tot het verschil in de regio, niet significant. Regionaal is het percentage jongeren dat anderen heeft gepest gedaald (figuur 6).


Vergroot de weerbaarheid van jongeren om de (ongezonde) verleidingen uit het dagelijks leven te weerstaan Het Centrum voor Jeugd en Gezin kan ouders in hun rol als opvoeder ondersteunen. Maar ook het onderwijs speelt een grote rol in de ontwikkeling van weerbare kinderen. In Someren is de laatste jaren al geïnvesteerd in dit onderwerp. Maar de huidige aanpak is soms nog versnipperd en weinig structureel. Er is nog gezondheidswinst te boeken door weerbaarheid een duidelijke plek te geven binnen leefstijlprogramma’s op het gebied van bijvoorbeeld genotmiddelen en seksuele vorming en deze thema’s zoveel mogelijk in samenhang aan te bieden.

7

……………………………………………………………………………

Psychische gezondheid Weinig jongeren voelen zich somber Slechts 1% van de jongeren in Someren voelt zich somber (figuur 7). Dit cijfer komt overeen met 2007 en met de regio. Meisjes en 16- tot en met 18-jarigen voelen zich wat vaker somber. Ervaren psychische gezondheid gelijk gebleven In totaal 11% van de jongeren in Someren ervaart de geestelijke gezondheid als slecht (figuur 7). In de afgelopen jaren is dit niet veranderd en dit is vergelijkbaar met de regio. Het zijn vooral meisjes en 16-plussers die de geestelijke gezondheid als slecht ervaren. Kleine groep heeft indicatie voor psychosociale problematiek De aanwezigheid van psychosociale problemen, sterke kanten van het kind en de invloed van psychische problemen op het dagelijks functioneren zijn onderzocht. In Someren heeft 2% van de jongeren een indicatie voor psychosociale problematiek (figuur 7). De psychische problemen die zich voordoen hebben met name betrekking op ‘hyperactiviteit’. Meer jongeren met problemen Minder jongeren geven nu aan dat ze geen problemen hebben. In 2007 had 38% geen problemen, nu is dat 21%. Ze hebben vooral vaker alleen regelmatig problemen. Dertien procent van de jongeren in Someren heeft één of meer problemen die dag en nacht spelen. Ook dit percentage is vergelijkbaar met de regio (18%).

Jongeren in Someren piekeren vooral over het maken van keuzes (50%). Andere problemen zijn schoolprestaties of cijfers (48%) en verveling (30%). Deze groepen zijn groter geworden sinds 2007. Jongeren zoeken vaker hulp bij professionals Indien jongeren informatie of hulp nodig hebben zoeken ze deze in de meeste gevallen eerder bij een professional (49%) dan in de directe omgeving (45%). Opvallend is dat dit vier jaar geleden nog andersom was. In de regio zien we hetzelfde beeld. Eén procent van de jongeren geeft aan momenteel behoefte te hebben aan professionele hulp.

8

Meer jongeren zoeken hulp Bijna 40% van de Somerense jongeren heeft in het afgelopen jaar hulp gezocht bij één of meer hulpverleners. Dit is meer dan in 2007. De leerlingbegeleider of mentor is het meest benaderd (26%), gevolgd door de huisarts (17%) en de vertrouwenspersoon op school (7%). Met name de leerlingbegeleider en de huisarts zijn nu vaker benaderd dan vier jaar geleden. Centrum voor Jeugd en Gezin relatief onbekend Tweeënveertig procent van de 12- tot en met 18-jarigen in Someren heeft nog nooit gehoord van het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG). Uit regiocijfers blijkt dat het CJG vooral onbekend is binnen de jongste groep en onder jongens. Het percentage dat hulp heeft gezocht bij deze instantie is 0,3%.


Aandacht voor het voorkómen van psychosociale problemen blijft van belang De gemeente Someren heeft de laatste jaren samen met andere organisaties zoals jongerenwerk, huisartsen, scholen, GGZ en GGD al de nodige aandacht besteed aan het voorkómen van psychische problemen. Gezien de ernst van psychische ongezondheid blijft dit ook voor de toekomst van groot belang. Het rapport ‘Op weg naar een gezonder Someren’ doet hiervoor suggesties op het gebied van voorlichting, vroegsignalering en sporten en bewegen. De GGD Brabant Zuidoost ziet daarbij een belangrijke rol weg gelegd voor het onderwijs, het jongerenwerk en het CJG. Daarbij zal extra aandacht moeten worden besteed aan het vergroten van de bekendheid van het CJG bij de jongeren.

………………………………………………………………………………

Lichamelijke gezondheid Geen verschil in ervaren gezondheid De ervaren gezondheid geeft een totaal oordeel over alle gezondheidsaspecten die relevant zijn voor een persoon. Veertien procent van de jongeren in Someren ervaart de eigen gezondheid als matig of slecht. Ten opzichte van de regio en 2007 zijn er geen verschillen. Meisjes zijn minder positief over de eigen gezondheid dan jongens. Ook is er een duidelijk verschil naar leeftijd. Van de 16- tot en met 18-jarigen vindt 19% de eigen gezondheid matig tot slecht. Bij de 12- tot en met 15-jarigen is dat slechts 10%.

Ruim een kwart van de jongeren heeft een chronische aandoening… Chronische aandoeningen komen vaker voor met het toenemen van de leeftijd. Jongeren komen vooral bij de huisarts met aandoeningen als luchtweginfecties, astma, middenoorontstekingen, eczeem en andere huidaandoeningen. Ruim een kwart van de jongeren heeft een chronische aandoening (figuur 8). Bij 17% van de jongeren is de chronische aandoening daadwerkelijk vastgesteld door een arts. Astma of bronchitis (8%), eczeem (5%) en migraine (3%) zijn de meest voorkomende aandoeningen.

9

Ziekteverzuim is stabiel In de afgelopen maand heeft een kwart van de schoolgaande jongeren in Someren van school verzuimd wegens ziekte. In de regio is dit cijfer vergelijkbaar. Meisjes verzuimen vaker van school wegens ziekte dan jongens (meisjes: 35% vs. jongens: 25%). Ten opzichte van 2007 is het ziekteverzuim gelijk gebleven, zowel in Someren als in de regio.


Geef extra aandacht aan de jeugd met

…de helft wordt hierdoor belemmerd Van de jongeren met een chronische aandoening wordt ongeveer de helft hierdoor belemmerd bij dagelijkse bezigheden. Dat is 14% van de hele groep jongeren. Vier procent van de hele groep wordt zelfs sterk belemmerd. Deze percentages zijn niet veranderd ten opzichte van 2007.

een risico maar voorkom onnodig ‘etiketteren’ Deze kinderen en hun ouders hebben hulp op maat nodig met als uitgangspunt: ‘niet overnemen, maar ondersteunen’ vanuit de behoefte en de mogelijkheden van kind en gezin. Alleen waar dat nodig is, wordt extra hulp geboden en doorverwezen. Deze werkwijze krijgt steeds meer vorm vanuit het Centrum Jeugd en Gezin. Daarbij verdient ook de aanpak van ziekteverzuim aandacht. Hierdoor kan onderliggende medische of andere problematiek zo vroeg mogelijk naar boven worden gehaald en goede zorg worden georganiseerd. Als leerlingen met frequent en langdurig ziekteverzuim tijdig en adequaat worden begeleid wordt verder verzuim en mogelijk schooluitval voorkomen.

10

……………………………………………………………………………

Sociale participatie

Eén op de acht jongeren verricht vrijwilligerswerk Voor een goede sociale ontwikkeling is het belangrijk dat jongeren op verschillende manieren participeren in de maatschappij. Ook de overheid stimuleert de maatschappelijke betrokkenheid bij de maatschappij. Een manier om een steentje bij te dragen aan de maatschappij is het verrichten van vrijwilligerswerk. In Someren verricht 13% van de jongeren wekelijks vrijwilligerswerk (figuur 9). Jongens en meisjes verrichten even vaak vrijwilligerswerk. De participatie onder 16- tot en met 18-jarigen is hoger dan onder 12- tot en met 15-jarigen.

Veel jongeren zijn lid van een club In totaal is 81% van de jongeren lid van een vereniging of organisatie. Vaak is dit een sportvereniging (67%). Deze groep is wel kleiner dan in de regio (70%). Daarnaast zijn ook veel jongeren lid van een zang- muziek- of toneelvereniging (24%) en 15% is lid van een jeugdvereniging zoals de scouting. Jongens en 12- tot en met 15- jarigen zijn relatief vaker lid van een vereniging. Mantelzorg geven blijft gelijk, niemand vindt het zwaar Van de jongeren in Someren geeft 10% momenteel mantelzorg (figuur 9). Dit is zorg die de jongere geeft aan ouder(s), broer(s), zus(sen), buren of vrienden, die voor langere tijd ziek, hulpbehoevend of gehandicapt zijn. De zorg kan bestaan uit: boodschappen doen, koken en schoonmaken, oppassen, aankleden en eten geven van jongere broertjes en zusjes, helpen met eten, medicijnen geven aan zieke of gehandicapte familieleden en troosten of praten over problemen met zieke familieleden. Niemand van de jonge mantelzorggevers in Someren vindt dit zwaar. In de regio ZuidoostBrabant geeft eveneens 10% van de jongeren momenteel mantelzorg en 3% van hen vindt het wel zwaar.


Sociale participatie door jongeren is en blijft belangrijk voor de leefbaarheid Steeds meer jongeren in Someren zijn actief op sociaal gebied. Blijf investeren in maatschappelijke stages. Heb aandacht voor de ondersteuningsvragen van jonge mantelzorgers en betrek de jeugd bij het bevorderen van sociale cohesie in de dorpen.

11

……………………………………………………………………

Veiligheid

2007 was dit ook het geval. In de regio ligt dit percentage hoger (24%). Tijdens het uitgaan en op straat in de eigen woonbuurt en voelen de meeste jongeren zich wel eens onveilig. In de regio voelen duidelijk meer jongeren zich onveilig op school dan in Someren. Vooral meisjes voelen zich wel eens onveilig (34% vs. 14% van de jongens). Op school en tijdens uitgaan voelen minder jongeren zich onveilig Een gevoel van veiligheid op school en tijdens het uitgaan is erg belangrijk. In 2007 voelde 6% van de jongeren in Someren zich wel eens onveilig op school (figuur 10). In 2011 ervaren minder jongeren hier een gevoel van onveiligheid (0,9%). Ook de groep jongeren die zich tijdens het uitgaan onveilig voelt is kleiner geworden (12% vs. 7%)

In Someren voelen minder jongeren zich onveilig op school dan in regio Ongeveer één op de zes jongeren in Someren voelt zich wel eens onveilig (figuur 10). In


Betrek deze resultaten onder andere bij het maken van schoolveiligheidsplannen en het integraal veiligheidsbeleid van de gemeente

………………………………………………………………………

Omgaan met geld Weinig jongeren in Someren hebben schulden Steeds meer jongeren maken al op jonge leeftijd schulden. Ze hebben moeite om met geld om te gaan. Zes procent van de jongeren in Someren geeft aan dat ze vaak geld tekort komt. Meisjes en 16-plussers geven vaker aan dat ze geld tekort komen. Niemand leent vaak geld van anderen. In de regio is dit met 2%, meer. Eén procent van de jongeren in Someren

12

heeft een schuld die ze niet binnen een maand kan aflossen.

Gokken of spelen om geld fors afgenomen Enkele jaren geleden was het gokken of spelen om geld onder jongeren erg populair. In 2007 deed 15% van de jongeren in Someren dit wel eens. Nu is dit fors afgenomen, tot 2% in 2011. Het zijn nog steeds vrijwel uitsluitend jongens en 16- tot en met 18-jarigen die dit doen.

…………………………………………………………………………

Spijbelen Minder jongeren spijbelen dan in regio Veel jongeren spijbelen wel eens. Regelmatig spijbelen kan grote gevolgen hebben. Het kan een voorbode zijn voor delinquent gedrag en schooluitval. In Someren heeft 4% van de schoolgaande jeugd in de afgelopen maand gespijbeld. Dit percentage is stabiel, maar lager dan in de regio (7%). Spijbelen komt voornamelijk voor bij de oudste leeftijdsgroep (13% vs. 2% van de 12- tot en met 15-jarigen). Jongeren met minder goede relatie met ouders spijbelen vaker Uit onderzoek blijkt dat een goede band met ouders en leerkrachten spijbelen voorkomt. Vijftien procent van de jongeren in Someren heeft een minder goede relatie met zijn/haar ouders. Jongeren die een minder goede relatie hebben met hun ouders spijbelen vaker dan de jongeren die een goede relatie met hun ouders hebben (12% vs. 5%). ………………………………………………………………………

Internetten Internetten belangrijke vrijetijdsbesteding Met de komst van smartphones is het internet snel, gemakkelijk en overal toegankelijk. Dit zorgt ervoor dat veel jongeren online winkelen, surfen of informatie zoeken. In Someren doet ongeveer één op de vijf jongeren dit dagelijks, 10% gamet dagelijks online met anderen en 57% bezoekt dagelijks social media sites. Dit is populairder dan in de andere ZuidoostBrabantse gemeenten (51%). Net als in de regio, is 4% internet ‘verslaafd’ Moeite hebben om te stoppen met internetten, het ervaren van problemen als gevolg daarvan en het continue bezig zijn met internet, ook als men niet achter de pc zit, zijn kenmerken van compulsief internetgebruik. Aan de hand van een aantal stellingen kunnen we bepalen of er sprake is van compulsief internetgebruik. Dit is het geval bij 4% van de jongeren in Someren. In de regio is dit vergelijkbaar en geslacht en leeftijd zijn geen risicofactoren.

13

………………………………………………………………………

Achtergrondkenmerken Achtergrondkenmerken bepalen de verschillen Bepaalde gezondheidsproblemen of knelpunten doen zich vaker voor bij bepaalde groepen jongeren. In bovenstaande thema’s is reeds op basis van regionale cijfers de invloed van geslacht en leeftijd besproken. Daarnaast zijn ook verschillen zichtbaar op basis van achtergrondkenmerken als gezinssamenstelling, onderwijstype, etniciteit en opleiding en werksituatie van de ouders.

Ook etniciteit en sociaal economische status spelen een rol Verder is etniciteit een belangrijke factor die gezondheidsverschillen verklaart. In Someren is 94% van de jongeren van autochtone afkomst. Dit percentage is hoger dan in de regio. Westers-allochtoon is 3% en eveneens 3% van de jongeren is niet-westers allochtoon (deze groep is kleiner dan in de regio). Daarnaast doen zich gezondheidsverschillen voor tussen jongeren op basis van de sociaaleconomische status van hun ouders. Als indicatoren voor sociaal economische status gebruiken we opleiding en werksituatie van de ouders. In Someren heeft 1% van de ouders geen opleiding of alleen basisonderwijs; 22% heeft ten hoogste een MAVO of MBO-kort opleiding. Deze percentages liggen gelijk aan het regionale gemiddelde. Eén procent van de jongeren in Someren heeft geen werkende ouder of verzorger en van 7% van de jongeren is één of beide ouders werkloos, arbeidsongeschikt en/of langdurig ziek. In de ‘Regio kernpunten’ is in een tabel weergegeven welke achtergrondkenmerken van invloed zijn op het voorkomen van enkele belangrijke kernindicatoren.

Gezinssamenstelling en onderwijsniveau zijn van invloed Bij jongeren die in een nieuwgevormd gezin of éénouder gezin wonen, komen relatief vaker problemen voor dan bij jongeren die bij beide (biologische) ouders wonen. In Someren woont 2% van de jongeren bij zijn/haar vader of moeder en zijn/haar partner en 5% in een éénouder gezin. In de regio zijn deze groepen groter. Het onderwijstype dat de jongere volgt is eveneens van invloed op het voorkomen van bepaalde problemen of knelpunten. In Someren volgt 40% van de jongeren een lager onderwijstype: 24% VMBO of praktijkonderwijs en 16% MBO. Ongeveer de helft (48%) volgt HAVO, VWO, HBO of universiteit. Deze cijfers komen overeen met de regio.

14

…………………………………………………………………………

Advies op maat naar aanleiding van deze resultaten In dit document met kernpunten beschrijft de GGD Brabant Zuidoost de belangrijkste resultaten van de Jeugdmonitor ten aanzien van het welzijn, gedrag, de risico’s en de behoeften van jongeren in uw gemeente. Het onderzoek wordt elke vier jaar herhaald om veranderingen te kunnen signaleren. De resultaten kunnen gebruikt worden voor onderbouwing of aanpassing van het jeugd(gezondheids)beleid in uw gemeente, maar ook bijvoorbeeld voor het bepalen van de inzet van de extra middelen die de gemeenten naar verwachting in 2013 krijgen om het overgewicht bij jongeren verder terug te dringen. De inzet van deze middelen is primair gericht op voeding en bewegen, maar daar waar mogelijk kan een verbredingslag worden gemaakt naar andere leefstijlthema’s. Hierdoor kan een extra impuls worden gegeven aan activiteiten die op wijk- en schoolniveau worden uitgevoerd én voor de invoering van een extra contactmoment van jeugdgezondheidszorg voor adolescenten. De resultaten van de gezondheidsmonitor kunnen ook gebruikt worden voor andere beleidsterreinen zoals LGB, onderwijs, WMO, sport en armoede. De GGD Brabant-Zuidoost adviseert u graag op maat naar aanleiding van deze resultaten. Onze onderzoekers kunnen de resultaten van deze Jeugdmonitor toelichten in een persoonlijk gesprek of een presentatie verzorgen, bijvoorbeeld binnen een netwerkoverleg Jeugd in uw gemeente. Uw adviseur Lokaal gezondheidsbeleid kan u adviseren over de gezondheidsthema’s zoals ze binnen het lokale gezondheidsbeleid in uw gemeente opgepakt (kunnen) worden. Zij zal hierbij nauw samenwerken met de jeugdarts. Hij of zij kan op basis van kennis van de praktijk en expertise als sociaal geneeskundige, een belangrijke inbreng hebben bij het tot stand komen van een overall plan voor de aanpak van de gezondheid van de jeugd in uw gemeente.

De contactpersonen voor uw gemeente zijn:
Reineke Horbach, adviseur LGB, tel. 088 0031 450, [email protected]
Marja Schuil, Jeugdarts JGZ, tel. 088 0031320, [email protected]

U kunt de resultaten van de Jeugdmonitor 12tot en met 18-jarigen 2011-2012 net als de andere monitors van de GGD vinden in het tabellenboek voor uw gemeente en op www.GGDgezondheidsatlas.nl. De cijfers van uw gemeente kunt u daar ook vergelijken met omringende gemeenten in Zuidoost-Brabant.

15