Lymfoedeem Dermatologie
Wat is lymfoedeem? In de huid zijn zeer kleine lymfevaatjes aanwezig. Dit zijn kleine vaatjes die tussen de weefsels vocht en eiwitten afvoeren naar de lymfeklieren.Wanneer deze vaatjes vocht en eiwitten onvoldoende afvoeren ontstaat lymfoedeem. Lymfoedeem ontstaat dus wanneer onvoldoende lymfevaatjes aanwezig zijn of de vaatjes overbelast worden. Door een aangeboren afwijking zijn er soms te weinig lymfevaatjes. Ook is het mogelijk dat in de loop van het leven lymfevaatjes door ongevallen, operaties of infecties beschadigd zijn geraakt. Normale lymfevaatjes kunnen overbelast worden. Wanneer door spataderen of andere oorzaken zeer veel vocht in de benen achterblijft, moeten buitengewoon grote hoeveelheden vocht en eiwitten via de lymfevaatjes afgevoerd worden. Wanneer dit de mogelijkheden van deze vaatjes te boven gaat, blijven vocht en eiwitten in de weefsels achter. Hierdoor ontstaat uiteindelijk lymfoedeem.
Klachten van lymfoedeem Lymfoedeem en pijn Meestal is lymfoedeem pijnloos. Soms is er sprake van een zeurend gevoel. Slechts zelden ontstaat pijn. Meestal is de pijn dan nog het gevolg van een foutieve houding of verstoring van de beweeglijkheid van gewrichten, tengevolge van het oedeem.
Huidafwijkingen Een aantal huidafwijkingen is direct het gevolg van lymfoedeem. Wanneer jarenlang een omvangrijk lymfoedeem aanwezig is, wordt de huid steeds harder (fibrose). De huid wordt steeds grover van aspect. In uitzonderlijke gevallen ontstaat uiteindelijk het beeld van elephantiasis (olifantenhuid).
2
Door overmatige stuwing van vocht in de huid kan een sinaasappelaspect (peau d’orange) ontstaan. Hierbij kunnen kleine vochtblaasjes ontstaan die gemakkelijk stuk gaan en vocht lekken. In zeer zeldzame gevallen kan bij omvangrijk lymfoedeem dat langdurig (meer dan 10 jaar) aanwezig is kanker ontstaan. Er ontstaan blauwe vlekjes en knobbeltjes. Bij weefselonderzoek in het laboratorium kan de ziekte vastgesteld worden. Een aantal huidproblemen zijn niet het gevolg van lymfoedeem, maar kunnen wel tot problemen aanleiding geven. Bij lymfoedeem is er een verhoogd risico op een agressief verloop van een infectie met een schimmel, bacterie of virus. Ook wondroos ontstaat sneller bij lymfoedeem. De huid moet daarom regelmatig geïnspecteerd worden. Bij verdenking op een infectie moet tijdig een behandeling ingesteld worden.
Onderzoek bij lymfoedeem Door een aantal aanvullende onderzoeken kan getracht worden om, wanneer het niet meteen duidelijk is, de oorzaak van het lymfoedeem te achterhalen. Een enkele keer kan de oorzaak weggenomen worden, waarna het lymfoedeem vermindert. In de meeste gevallen is het wegnemen van een oorzaak niet mogelijk.
Behandeling van lymfoedeem Wanneer de oorzaak van het lymfoedeem niet weggenomen kan worden, moet het oedeem op een andere wijze in omvang beperkt worden. Dit kan op de navolgende manieren:
• Ambulante compressie therapie. Met zeer strakke compressieve verbanden kan het oedeem langzaam
3
verminderen en uiteindelijk verdwijnen. Door het dragen van zeer sterke elastische kousen kan vervolgens het oedeem, ook zonder gebruik van verbanden, beperkt worden. • Pressotherapie (Lymfapress) Een behandeling met compressieve verbanden kan ondersteund worden met pressotherapie. Bij pressotherapie wordt een luchtmanchet met meerdere kamertjes talrijke keren achtereen in korte tijd opgeblazen. Hierdoor wordt vocht uit een arm of been weggemasseerd. Deze behandeling wordt gebruikt om een arm of been snel oedeemvrij te maken. Wanneer het niet mogelijk is om met zeer strakke elastische kousen het oedeem onder controle te houden wordt deze compressietherapie soms toegepast. Met de compressietherapie lukt het vrijwel altijd om het oedeem afdoende onder controle te houden.
•
Manuele lymfedrainage Een daarvoor geschoolde huidtherapeut masseert met de handen het oedeem langzaam weg. Om na de behandeling te voorkomen dat het oedeem snel terugkeert, is compressietherapie met strakke verbanden of elastische kousen noodzakelijk.
Chirurgische behandeling Wanneer het lymfoedeem het gevolg is van een afvoerstoornis in de grote lymfevaten kan een chirurgische behandeling soms uitkomst bieden. Een chirurg met voldoende ervaring in deze techniek is in staat om een groot lymfevat om te leiden naar een afvoerend bloedvat. Hierdoor kan de afvloed van vocht verbeteren. Deze techniek is alleen geschikt wanneer grote lymfevaten niet goed werken en de kleine lymfevaatjes in de huid overwegend normaal zijn. Wanneer de problemen vooral in de kleine vaatjes gelegen zijn, kan met behulp van een chirurgische behandeling geen verbetering bereikt worden. Na alle hiervoor genoemde behandelingen is een permanente therapie
4
noodzakelijk om de terugkeer van het lymfoedeem te voorkomen. Hiervoor worden zware elastische kousen gebruikt. Alleen wanneer deze onvoldoende resultaat hebben, kan met regelmaat pressotherapie uitgevoerd worden.
5
Heeft u vragen? Deze folder is niet bedoeld als vervanging van de mondelinge informatie, maar als aanvulling daarop. Hierdoor is het mogelijk om alles nog eens rustig na te lezen. Heeft u vragen over de behandeling, neem dan contact op met de polikliniek dermatologie, telefoon, 040- 286 4862 Met medische vragen kunt u terecht bij uw behandelend specialist.
6
Notities Heeft u na het lezen van deze folder vragen? Wij raden u aan ze hier op te schrijven. Zo weet u zeker dat u ze niet vergeet. ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— ————————————————————————————————— —————————————————————————————————
7
