LUTERATUUR. Postbus 2047, 5600 CA, Eindhoven Redactie Luteratuur: Linda van Kemenade

Nr 1 ~ 2008

LUTERATUUR Bestuur Voorzitter Secretaris Penningmeester Opleidingen Evenementencommissaris Materialencommissaris

Mark van Kemenade Jos Bruijninckx Rob Monen Wendy van der Waals Marty Linnenmans Jean-Jacques Bistervels

0499 - 330035 040 - 2414592 040 - 2904420 0499 - 313334 040 - 2483125 040 - 2939520

Secretariaat:

Postbus 2047, 5600 CA, Eindhoven [email protected]

Internet-adres: Lutrafoon: Gironummer:

www.lutra.info 06 - 51705825 15 42 649

Vertrouwenspersoon:

Marcia Blommaart

Redactie Luteratuur: Redactieadres: Redactie-email:

Linda van Kemenade 0499-330035 Hinkelbrits 13, 5683 KW Best [email protected]

0499-391515

Lidmaatschap en contributie Lutra kent aspirant leden, volle leden, jeugdleden, gezinsleden en buitenleden, alle leden zijn jaarleden. Als gezins- of buitenlid betaal je de helft van de voor een vol of aspirant lid verschuldigde contributie. Beëindiging van het lidmaatschap kan slechts door middel van een schriftelijke mededeling vóór 1 november van dat jaar aan het bestuur. Lidmaatschappen worden alleen per 31 december beëindigd. Let op; je betaalt dus tot en met 31 december contributie. De contributie voor een vol of aspirant lid bedraagt € 148,50 per jaar. Dit dien je aan het begin van het kalenderjaar te betalen. De mogelijkheid bestaat om via een automatische overschrijving maandelijks € 13,75 te betalen. Contributie en opleidingen worden via automatische incasso geïncasseerd . Zie voor meer informatie de statuten en het huishoudelijk reglement. Compressor Tijdens de Lutra zwembaduren kun je je persluchtfles gratis vullen bij de Lutra compressor: dinsdag van 21:30 tot 23:30, vrijdag van 18:00 tot 21:00. Materialenverhuur Materiaalsoort Persluchtfles Ademautomaat Stabilizing Jacket Complete set Boot + Trailer

(prijzen in euro) Weekhuur Weekendhuur 10 5 10 5 18 9 30 15 100 50

Borg 70 70 70 135 135

1

Nr 1 ~ 2008

Inhoud Van de Voorzitter Van de redactie Sluitingsdatum kopij Van de evenementencommissie Van de materialencommissie MonteMare Duiken in de Verenigde Arabische Emigraten Waar is de erwtensoep?????? Te Koop Duiken met de Undersea Explorer; schildpaddensoep en haaienvinnen Opleidingen voorjaar 2008 Portugese oorlogsschepen

2

3 4 4 5 7 8 9 13 14 15 19 20

Nr 1 ~ 2008

Van de Voorzitter Voor jullie ligt alweer een nieuwe lutratuur! Deze keer met een vernieuwde kaft. Er is weer genoeg gebeurt de afgelopen periode en daar is in deze Lutratuur dan ook veel over geschreven. Ik vind het altijd leuk om verschillende ervaringen te leze en vind het dan ook erg leuk dat er veel kopij is ingestuurd deze keer. Zo is er een verslag van Mark Dabekaussen te lezen over zijn reis naar de Verenigde Arabische Emiraten, een verslag van Bas van Lonkhuyzen over de Undersea explorer. En is er een stukje over Het Portugees Oorlogsschip uit het boek “gevaarlijke zeedieren”. Er zijn weer diverse evenementen geweest de afgelopen tijd zoals de cursus ‘auto te water’ (welke erg leuk was). En hebben we de Lutralympics gehad met een fantastische opkomst en leuke show.

Natuurlijk staan er weer diverse evenementen op stapel met niet in de laatste plaats een trip naar Monte Mare in Duitsland. Ik ben er al een keer geweest en het is een echte aanrader! Ik wens jullie veel leesplezier in deze nieuwe Lutratuur. Mark van Kemenade

3

Nr 1 ~ 2008

Van de redactie Daar is ie dan eindelijk; de geheel vernieuwde Luteratuur!! Hij is wat later uitgekomen als gepland maar het resultaat mag er wezen. Zoals jullie kunnen zien is de kaft vernieuwd met foto’s van onze eigen leden. En de binnenkant heeft oof een facelift gehad. De folder van Lutra en het clubblad vertonen nu overeenkomsten. Zo zit de otter die je onder aan de pagina in de achtergrond ziet ook op dezelfde manier in de folder verwerkt. En de foto op de achterkant van Wim Sibon is dezelfde als de achterkant van de folder. De koppen van de artikelen hebben een nieuw lettertype gekregen, namelijk het lettertype van het logo van Lutra. Ik hoop dat jullie het een beetje mooi vinden. Ik gebruik nu een profesioneel programma voor het maken van het blad en wil jullie daarom vragen om de foto’s die je bij je verhalen niet in het word document willen voegen, maar los bij de e-mail willen verzenden. Als je wilt dat de foto’s op een bepaalde plaats in het verhaal komen te staan kun je ze wel in het Word document voegen, maar stuur ze dan toch nog even los mee. dit omdat ik de foto’s in photoshop om moet zetten naar grijswaarden en ik ze vanuit Word niet in een ander programma kan plaatsen. Verder.... In deze uitgave staan 2 reisverslagen van 2 van onze leden. Bedankt daarvoor! Ik wil iedereen vragen die leuk vindt, ook zijn vakantie verhalen in te sturen. Zo hebben we ook nog leuke verhaaltjes om te lezen in ons blad. En natuurlijk zijn niet alleen de vakantie verhalen welkom maar ook alle andere. Ook heeft er iemand een serieuze klacht via het blad ingediend en heeft Ton Walet een aantal materialen te koop. Ik wens jullie verder veel lees plezier met deze vernieuwde Luteratuur!!! Linda van Kemenade redactie

Sluitingsdatum kopij 12 april 2008

4

Nr 1 ~ 2008

Van de evenementencommissie Evenementen Agenda 2008 6 Januari

16 Februari 19 Februari 16 Maart ? 18 Mei Weekend van 13/14/15 Juni

Nieuwjaarsduik + Receptie (Duik te AquaBest. Verzamelen om 13.00 uur, daarna duiken en aansluitend naar de receptie welke v.a. ca. 15.00 uur zal beginnen voor eenieder) Auto te water (onder voorbehoud) * Spelavond MonteMare (Duiken, Zwemmen en Saunagang in één. Inclusief evt de mogelijkheid voor een helmduik) Presentatie ‘Gevaarlijke Zeedieren’ Deel 2 (8 april gaat niet door, nieuwe datum waarschijnlijk in mei) Onder Water Oriëntatie Tocht LUTRA BBQ Weekend

De agenda voor de rest van 2008 zal in de volgende Luteratuur staan.

MonteMare 16 maart Zwembad, Duikbad en Saunaparadijs in één. De gehele dag kun je hier vertoeven, waarbij er de mogelijkheid is om duiken te maken in het duikzwembad. Diepte daarvan is 10 meter en 200 m2 wateroppervlak geeft 2 miljoen liter water. Temperatuur 28o C en de duikfles krijg je daar. Verder kun je er ‘gewoon’ zwemmen, van de glijbaan af etc. en natuurlijk het Saunaparadijs met maar liefst 11 verschillende Sauna’s, verder rustkamers, Whirlpools en een ruimte voor de mentale rust. zie ook pagina 8 voor meer informatie Als je nog ideeën hebt voor andere evenementen horen we dit natuurlijk graag op de clubavond of via onze ideeënbus: [email protected].

De Evenementencommissie, Mirjam, Tom, Marty, Jeroen, Martijn, Peer, Johan, Ingrid, Rimmert

5



           

     





     


















                         !          "    " #    $       %&''                     ()     *   +(  $,* " )))#  #   -    )     

!.-/,0.1/.,1/, 23-/(-2/2,0-.4/56, (/72((0-6/., !.-/5-$/2,1./5-

  )                

  #                                        !    "           #        "  "        $    (          )))# #  

../22(/58./55.7/192( 91/2.5.&:';.,':<,=>?=:= 888#(-4!/2#21 888#(0-6/2*5265-6#21

Nr 1 ~ 2008

Van de materialencommissie Beste Luteranen, De afgelopen periode heeft zich gekenmerkt door het door de keuring slepen van al onze duikflessen. Op moment van schrijven moeten er nog een handvol kleine en grote flessen gekeurd worden; we zijn er dus bijna mee klaar. Ook zal een deel van onze automaten weer worden geserviced. Het kan dus een enkele keer voorkomen dat we wat minder van het een of ander beschikbaar hebben in de komende maand. Verhuur Afgelopen jaar is er diverse keren gevraagd naar verhuur op dinsdag t.b.v. de avondduikers. Het bestuur heeft aangegeven dat er geen extra verhuur komt. De verhuurmogelijkheden blijven dus dinsdag tussen pakweg 21:30-23:30 en vrijdag van 18:00-20:30, dus op de normale avonden en tijden. Het is anders voor ons niet te behappen. Wil je dus op dinsdag om 19:00 gaan duiken, dan moet je vrijdagavond huren! Verhuur kan via bestuursleden of instructeurs die hiervan een notitie maken in de verhuurregistratie. Eind december heb ik een oproep gedaan aan onze leden voor een materialencommissaris. Deze rol word vervult door Peer van de Vorst. Voor mij zit het er begin maart - na de ALV – op. Ik heb helaas niet meer voldoende tijd om dit er nog bij te doen. Mocht je nog interesse hebben, meld je dan aan bij een bestuursof commissielid! Namens de materialencommissie, Jean-Jacues Bistervels

7

Nr 1 ~ 2008

MonteMare MonteMare is o.a. een indoor duikcentrum met een diepte van 10 meter en 200 m2 wateroppervlak. Dit geeft 2 miljoen liter water met een temperatuur van 28o C. De duikfles krijg je daar, al met al lekker om eens een keer te doen. Hierbij is het verplicht om een medische keuring te kunnen laten zien die niet ouder is dan 2 jaar (vanaf 40 jarige leeftijd maximaal 1 jaar oud). Cees de Jonge zal ook aanwezig zijn met zijn apparatuur om een helmduik te kunnen maken. Hieraan zijn geen kosten verbonden (deze worden door Lutra betaald). Een leuk extraatje die dag. Maar MonteMare is niet alleen een duikbad, nee het is veeeeeeel meer. Het behelst een groot Zwemparadijs met diverse baden, glijbanen en veel ruimte voor rust en ontspanning. Ook is er een sportbad voor als je nog wat baantjes wil trekken. Zeker niet te vergeten is het enorme Sauna en Wellness paradijs waar je volledig tot ontspanning kunt komen. Maar liefst 11 verschillende Sauna’s, Dampen Zweetbaden, Rustkamers, Whirlpools en een ruimte voor de mentale rust heb je tot je beschikking. Vervoer is op eigen gelegenheid waarbij er vertrokken wordt vanaf de parkeerplaats bij het Ir. Ottenbad. Openingstijden die dag zijn 10.00 – 21.00 uur. Entreeprijs is afhankelijk van waar je allemaal toegang toe wilt hebben. Verder heb je nog kosten voor wat je daar gebruikt aan drank en etenswaar. Alle info over MonteMare met prijzen etc. (zelfs de menukaart) kun je vinden via internet op het volgende adres: http://www.monte-mare.de/de/rheinbach.html. Ga je mee ??? Meldt je dan ook even aan bij Marty Linnemans op de clubavond of via mail; [email protected]. De Evenementencommissie

8

Nr 1 ~ 2008

Duiken in de Verenigde Arabische Emigraten In oktober 2007 kreeg ik de kans om twee dagen te duiken in de Verenigde Arabische Emiraten. Net terug van een duikvakantie in Egypte, was ik erg benieuwd hoe het zou zijn in deze wateren. De Emiraten zijn niet echt bekende duikstekken, maar voorafgaand aan mijn vakantie zag ik op internet dat de mogelijkheid was om groot wild, zoals walvishaaien, tegen te komen. Voor mij was het erg leuk om te duiken met een goede vriend, Marc, die een paar jaar geleden naar Abu Dhabi was verhuisd. Ons adres voor de twee dagen was het Hotel Oceanic in Khor Fakkan. Het ligt aan de oostkust van het Verenigde Arabische Emiraten en is onderdeel van het Emiraat Sharja. Hadden we dat maar eerder geweten. De VAE bestaat uit 7 emiraten, waarvan Dubai waarschijnlijk het meest bekende is. Ieder Emiraat is feitelijk een onafhankelijk land, met eigen wetten, normen en cultuur. Na een heerlijke nachtrust melden wij ons dinsdagochtend bij het duikcentrum, Divers Down. De eigenaar Paul Sant vertelde ons over de verschillende duikstekken en welke dingen we zouden kunnen zien. Na het controleren van de gebruikelijke zaken zoals brevetering, medische verklaringen en apparatuur zetten we onze sets in elkaar en maakten we ons klaar voor de eerste duik. Al snel merkten we dat we de enige twee waren die deze duik zouden maken. Het rif was voor ons alleen! Onze eerste duik was op de Inchcape II, een afgezonken boot die zich in de laatste jaren tot een mooie duikstek heeft ontwikkeld. Het wrak lag op ongeveer 20 meter en was van alle kanten heel goed benaderbaar. We hebben verschillende soorten zachte koralen gezien, veel verschillende soorten morenen en ook diverse nudibranches op het wrak. Terwijl we duikten zwommen meerdere scholen vis over ons heen. Aangezien mijn buddy ‘slechts’ zijn Open Water had, en ik al de ‘Advanced’ had gedaan, was ik voor het eerst de ervaren duiker! Inchcape was een relatief makkelijke duikstek dus was navigeren relatief eenvoudig. Het was de eerste keer dat ik met Marc dook en dus hebben we vooraf een aantal afspraken gemaakt, zoals positie ten opzichte van elkaar en bij hoeveel bar we zouden beginnen met opstijgen. Voor de routinier de gewoonste zaak van de wereld, maar als je het voor het eerst zelf moet doen, dan hoop je dat je niets bent vergeten!

9

Nr 1 ~ 2008 Onze tweede duik was op Martini Rock. Dit was een van de mooiste stekken in de omgeving, met veel vis, morenen en ontelbaar veel zee-egels. Deze stek kende een van de mooiste veiligheidstops die ik tot nu toe heb gemaakt. Zwevend over de rots, zwommen de vissen om je heen en waren de paar minuten zo voorbij. Gelukkig kreeg ik de dag erop nog een keer de kans deze stop te maken! Onze derde duik was naar de Anemone Gardens. Met, je raadt het al, veel anemonen en nemo’s. Heel bijzonder was een brutaal anemoonvisje, dat ons wilde wegjagen van zijn stekje. Hij zwom recht op ons af, om op het laatste moment weg te zwemmen. Dit overkwam ons meerdere keren en gelukkig kregen we het ook op film. Nog steeds moet ik lachen om zijn territoriale gedrag. Wat voor mij deze duik extra bijzonder maakte was het feit dat ik nu moest navigeren. We werden gedropt van de speedboot en moesten zelf navigeren naar de boot, die verderop bij Shark Island op ons zou wachten. Aangezien mijn buddy hier geen ervaring in had, en eigenlijk alleen foto’s wilde maken, mocht ik navigeren. Ik was natuurlijk erg trots toen we boven kwamen en de boot op minder dan 10 meter afstand van ons verwijderd was! Op dit moment waren we 25 meter verwijderd van Shark Island en onze “taxi chauffeur” vertelde dat hij haaien hadden gezien in de ondiepe wateren rondom de eiland. We hadden voldoende lucht en hebben de duik voortgezet. We hebben meerdere ‘black-tip’ rifhaaien gezien en het was een van de hoogtepunten van het duiken in Khor Fakkan. We besloten ’s avonds in het hotel te eten. De avond ervoor hadden we al gezien dat je niet naar Khor Fakkan gaat voor de culinaire extase in het dorp. Pas op dat moment kwamen we ook achter dat we in Sharja zaten. Sharja is namelijk een van de volledig alcoholvrije Emiraten, en ook buitenlanders moeten hieraan geloven. Onder het genot van een glas limoensap en een muzikant die het voor elkaar kreeg om al mijn favoriete nummers van “Elevator Music Classics” te spelen, genoten we van het eten. Zeker een avond nooit meer te vergeten.

10

Nr 1 ~ 2008 De volgende dag stonden twee duiken op de planning. De eerste was naar de Coral Gardens, waar we ook een paar Sepiola’s zagen. Erg bijzonder om hen van kleur te zien veranderen! Daarnaast verschillende grote roggen gezien en veel grote vissen. Onze laatste duik was weer op Martini Rock. Net als de eerste dag was het een bijzonder aangename duik, waar we nu ook verschillende zeenaalden zagen en waar de morenen in grote getalen aanwezig waren. Als onderdeel van mijn vakantie in de V.A.E. was het erg leuk om op deze wijze kennis te maken met duiken in de Golf van Oman. Mocht ik nog een keer in de regio zijn, dan zou ik het zeker nog een keer doen. De mensen van Divers Down waren vakkundig, de briefings waren uitstekend en het waren twee zeer goede dagen van duiken. Mark Dabekaussen

11

Nr 1 ~ 2008

Waar is de erwtensoep?????? 6 januari 2008. We staan weer klaar om te vertrekken naar de nieuwjaarsduik. Deze duik wordt door vele omschreven als een bikkelduik, maar intussen ben ik erachter wat een bikkel is. Ook wordt door het grote aantal droogpakken het niveau van deze duik steeds lager. Maar toch, gister van de duikspullen het stof afgeblazen en maar weer ingepakt. Het beloofd een mooi dagje te worden. Er schijnt een waterig zonnetje en het is droog. Mijn buddy voor vandaag Mark Dabekaussen belt aan en we kunnen vertrekken naar Aquabest. Daar aangekomen sta ik weer eens versteld van het grote aantal deelnemers. Het lijken er ieder jaar meer te worden en zo worden we meer en meer. Ook zijn er behoorlijk wat toeschouwers en het wordt weer een gezellige boel. Snel omkleden en naar de waterkant. Daar wordt eerst de jaarlijkse foto voor het nageslacht genomen en dan kunnen we te water. Ook gaat er 1 fervent droogpakduiker te water in een natpak, want dat had hij zo afgesproken. Belofte maakt schuld, maar of dit nu zo’n slimme zet is. Het water is koud, 4 graden, maar we duiken toch snel onder. Onderwater gekomen een deja vu. Ja zo was het ieder jaar, koud en niets te zien. Na een tijdje krijgt mijn buddy het koud en besluiten we op te stijgen. Boven gekomen luisteren we naar de avonturen van de andere duikers: een inflator die het niet doet, horloges en computers die uitvallen, te weinig lood en ik meen ook nog iets gehoord te hebben over een blazende automaar. Maar…………….. we waren er weer bij: Nieuwjaarsduik 2008. Nu snel omkleden en naar de Aquarant voor de receptie en onze welverdiende kop erwtensoep. De erwtensoep is, voor zover ik het terug kon vinden, een traditie die al vanaf de oprichting van NVOS Lutra in 1965 al bestaat. Iets Hollandser bestaat er niet en alleen de duikers hebben deze verdiend. Aangekomen in de Aquarant vragen we naar onze kop hete en dampende erwtensoep. We krijgen te horen dat de hapjes pas op tafel komen als de evenementen commissie voltallig aanwezig is. Gelukkig heeft de voorzitter nog goed nieuws: de drank is tot nader order op rekening van Lutra. Een initiatief dat we van harte toejuichen. Langzamerhand is de hele evenementen commissie er en gaan ze rond met overheerlijke hapjes. Als de duikers naar de erwtensoep vragen worden we aan het lijntje gehouden: de soep komt zo. Later worden we nog een keer afgewimpeld en uiteindelijk komt het hoge woord eruit: ER IS GEEN ERWTENSOEP. Gelukkig was het een erg gezellige receptie, maar toch kan ik het lichte gevoel van teleurstelling maar moeilijk onderdrukken: Ik mis mijn welverdiende kop erwtensoep. Later krijgen we te horen dat het allemaal een communicatie misverstand zou zijn en dat we niet duidelijk kunnen krijgen waar het is misgegaan. Toch wacht ik met angst en beven de komende maanden af. Er verdwijnen toch niet meer tradities. Het Lutra BBQ-Weekend, Sinterklaasavond voor de kinderen, Neptunes, misschien wel de vrije training. Wat staat er nog meer op de verborgen agenda om afgeschaft te worden? De tijd zal het leren. Peer Swinkels, een ongerust lid.

13

Nr 1 ~ 2008

Te Koop

Deze duikspullen van Ton Walet zijn te koop: - 1x Mares Synco Pro maat L € 50,00 - Lood div. gewichten totaal 20 kg. (kleur geel) - 2 loodgordels ( kleur blauw) stoppers - Octopus: Scubapro 6190 automaat, Scubrapro R290 octo pus, Scuunto kompas +FavorAirLux computer, Scubrapro MK20 1e trap - Scuunto Viper duikcomputer - SeacSub Twin Effect binnenvinnen Maat 46/47 - SeacSub X tensio Maat 45 - Seastar binnenvinnen 38/39 - Duikmes - Surfpak maat M Als je intresse hebt kun je contact op nemen met Margot Walet 040-2837800

14

Nr 1 ~ 2008

Duiken met de Undersea Explorer; schildpaddensoep en haaienvinnen De Boot Vorig jaar heb ik met een stel vrienden een reis gemaakt, die al lang op ons lijstje van duikwensen stond. We gingen naar Australië, met de Undersea Explorer een expeditie maken. De Undersea Explorer is een 27 meter lang schip, met plaats voor twintig gasten en zeven bemanningsleden. De duikleiders zijn behalve duikgids en instructeur ook zeer gedreven marine biologen. Tijdens onze tocht werden bijvoorbeeld op gezette tijden watermonsters genomen die een beeld moeten geven van de vervuiling van de zee op afgelegen plaatsen. UE gaat ver voorbij de veel bedoken plaatsen van het Great Barrier Reef waar wetenschappelijk onderzoek gedaan wordt. Tegelijk vinden zij het heel belangrijk om mensen voor te lichten en op te leiden. Er is een heel goed ingerichte Bio Room, een instructielokaal. Bij aankomst in Australië viel erg op dat de mensen vriendelijk en behulpzaam zijn. Zelfs de mensen van douane, immigratie en gezondheidsdienst, die ontzettend moeilijk deden, waren er vriendelijk en joviaal bij. (De hal van het vliegveld hing vol met posters die waarschuwden voor enorme boetes die je deel zouden zijn als je betrapt werd met iets eetbaars of dierlijks of plantaardigs in je bagage) We landden in Cairns, het grote duikcentrum van Australië. Vandaar reden we in een uur langs de kust naar Port Douglas, de thuisbasis van de Undersea Explorer. In dit lekker tropische plaatsje werden de bijna verplichte Australische hoeden en anderwe souvenirs gekocht. Daarna maakten we kennis met de boot en bemanning. We gingen ‘s avonds aan boord en vertrokken meteen. We gingen op de “Far Northern” expeditie. Dat betekende dat we vanuit Port Douglas ongeveer duizend kilometer langs de grotendeels onbewoonde kust gingen varen. De eerste dagen van de trip bestonden dan ook uit ‘s nachts varen en overdag duiken. Het dagprogramma was strak opgezet, na het opstaan stond er een licht ontbijt met toast, vruchten en dergelijke klaar. Dan een briefing over de duikstek, gevolgd door de eerste duik. Na die duik kwam een stevig ontbijt op de Australische manier, Bacon, eieren, allerlei soorten gebak. Dan een tweede briefing en duik. Even uitbubbelen onder het genot van een warme lunch werd gevolgd door een instructie in de Bio room met daarna briefing en duik drie. Dan een lichte snack, en een avondduik. Dan Diner. De beide koks verrichtten echt ongelofelijke staaltjes kookkunst en vonden daarnaast ook tijd om net als de hele bemanning regelmatig mee te gaan duiken. Het duiken gebeurt vanaf een platform aan de achterkant van de boot, dat hydraulisch versteld kan worden van twee meter boven water tot een meter eronder. Op het platform is plaats voor ongeveer vijftien duikers. Het is een slimme constructie die het mogelijk maakt om ook in hoge golven veilig te duiken.

15

Nr 1 ~ 2008

De Reis De eerste dagen voeren we in een gebied dat in bereik was van de andere schepen met duikers. Het water is er heel helder en het barrièrerif bied een overweldigende variëteit aan vis en koraalsoorten. Op een van die duikstekken zwemt een grote Napoleon baars, die volledig aan duikers gewend is. Het beest laat zich aaien en met iedereen op de foto zetten. In de buurt daarvan zitten ook een heel stel “Potato Cods” vissen van wel 2.5 meter lang die rustig blijven rondzwemmen. Het Barrièrerif is helemaal tot beschermd gebied verklaard, met zones waar precies is geregeld welke activiteiten er plaats mogen vinden. Na twee dagen kwamen we in een totaal beschermd gebied. Hier mag op wat schepen voor natuurbehoud na helemaal niemand komen. Als enige uitzondering mag de Undersea Explorer vier keer per jaar hier een tocht maken omdat vanaf dit schip veel aan onderzoek en natuurbehoud wordt gedaan. De toeristen die meevaren betalen voor te tocht. Hierdoor is het onderzoek mogelijk en zijn we op een aantal plaatsen geweest waar nog nooit eerder gedoken is. De riffen zijn daardoor totaal ongerept en natuurlijk.

16

Nr 1 ~ 2008

Een bijzondere deel van de tocht was het duiken bij de zeeschildpadden. Deze reptielen leggen enorme afstanden af om op hun geboorteland eieren te leggen. Zij komen dan ’s nachts aan land, gaan op zoek naar een goede droge plaats, waar ze met hun achterste zwempoten een diepe kuil graven. Hierin leggen ze hun eieren. De eerste kennismaking met deze beesten was op een kleine zandbank. Wij zijn bij het laatste licht naar die zandbank gegaan en hebben daar gewacht op wat komen zou. Het is de bedoeling om zo stil mogelijk te gaan liggen om de dieren niet te storen. “Think Turtle, Be Turtle” werd nog gezegd. Dat lukte, één van die enorme beesten kwam op zoek naar de ideale graafplaats op onze groep af. We moesten zelfs wat opzij gaan liggen. Dan lig je in het donker op 20 centmeter naast zo een beest, dat helemaal uitgeput van het slepen van haar 150 kilo zware lijf enorme zuchten slaakt. Dat is een bijzonder moment, net als het kijken naar het leggen van de eieren. Als een schildpad gaat leggen raken ze in een soort trance. Ze gaan dan letterlijk onverstoorbaar door met leggen zodat je alles goed kunt zien. De Volgende dag bezochten we Raine island. Een eiland van twee kilometer lang en tweehonderd meter breed. De voorgaande avond waren door onderzoekers de schildpadden geteld die aan land kwamen om eieren te leggen. Ze kwamen op dit kleine stuk land tot 13000 schildpadden. Als je rond dit eiland vaart en duikt, - aan land gaan is streng verboden – zie je om je heen letterlijk honderden schildpadden. In de ochtend als je vroeg bent zie je honderden schildpadden koortsachtig graven. Als de zon opkomt moeten ze in het water terug zijn. Reptielen kunnen zich niet koelen en deze aan het water aangepaste kolossen koken letterlijk in hun schild als ze langer dan een half uur in de tropenzon liggen. Het eiland stinkt dan ook behoorlijk naar dode beesten die het niet haalden. De ruimte op het eiland die perfect is voor de eieren is beperkt. Het strand is dan ook een kraterlandschap met tussen het zand veel eieren die opgegraven zijn door de volgende aanstaande moeder. En op dit gedoe komen heel wat jagers af. Vogels en haaien verdingen zich ook. Dat is een volgend verhaal.

17

Nr 1 ~ 2008

Opleidingen voorjaar 2008 Zoals iedereen op de website heeft kunnen lezen hebben we een aantal specialty’s in de planning.

Specialty nachtduiken start 1 april. Dit zijn 2 theorie lessen en 2 nachtduiken. Maak kennis met de bijzonderheden van een nachtduik. € 110,-

Junior Advanced Open Water start 18 april Theorielessen en in totaal 5 buitenduiken. Afsluiting weekend 8 juni. Een vervolg op je JOW of OW met meer ervaring opdoen in andere duiksituaties. €185,- ( pas 2 inschrijvingen )

Specialty PPB start 17 mei Een theorieles en daarna 2 buitenduiken. Een MUST voor iedereen die beter wil leren trimmen en minder lood / lucht te gebruiken. € 90,-

Specialty S&R start 20 mei. Dit zijn 2 theorie lessen en 2 dagen buitenduiken. Maak samen plannen voor het zoeken en bergen van spullen die je zelf maakt en kwijt raakt voor een ander buddypaar. € 120,-

Specialty PPB start 6 juni Een theorieles en daarna 2 buitenduiken. Een MUST voor iedereen die beter wil leren trimmen en minder lood / lucht te gebruiken. €90,-

Specialty DUP start …..? Zijn we aan het plannen met Safe Diving. Van 2 personen heb ik een verzoek gekregen voor een RD opleiding in het voorjaar. Mochten er meer duikers hiervoor belangstelling hebben hoor ik het graag. Voor iedere opleiding geldt dat we genoeg inschrijvingen moeten hebben om het door te laten gaan. Dus mocht je belangstelling hebben voor het een of ander laat het weten. Voor meer informatie meld je je bij [email protected] Kijk ook eens bij www.lutra.info Opleidingen-kosten-keus opleiding en zie de omschrijving daar. Wendy van der Waals

19

Nr 1 ~ 2008

Portugese oorlogsschepen (Physalia-soorten) Portugese oorlogschepen komen in alle tropische, subtropische en gematigde zeeën voor, tot zelfs in het zuidelijk deel van Engeland toe! Er is nog veel onenigheid en onduidelijkheid over de indeling in het dierenrijk, maar algemeen wordt aangenomen dat er twee soorten te onderscheiden zijn die zeer veel op elkaar lijken: een variant die voorkomt in de atlantische oceaan (physalia physalis) en een variant ie voorkomt in de Grote oceaan (physalia utriculus). De gebiedsindeling ligt waarschijnlijk iets minder strak: in Pakistan zijn beide soorten gevonden. De Atlantische Oceaan-soort wordt het :” Portugees oorlogschip” genoemd, naar de vorm van een type zeilschip - een caravel - waarmee de Portugezen in de zestiende eeuw over de wereldzeeën voeren. De Grote Oceaansoort wordt “ bluebottle” genoemd, naar de kleur van de vorm van zijn uitelijk. Het woord “Physalia” betekent dat iets in een opgeblazen toestand is en komt van het Griekse “phys”, dat “blaas” betekent. “Utriculus” is Latijn voor “kleine Iederen zak”. Beide namen duiden op de met gas gevulde blaas. Het Portugees oorlogschip is de grotere soort. De zwemblaas van het Portugees oorlogschip is gemiddeld vijftien centimeter en kan maximaal 20-50 centimeter groot worden. Hij heeft meerdere tentakels (tot meer dan twintig), die dertig tot vijftig meter lang kunnen worden! Dat is bijna de helft van de lengte van een gemiddeld voetbalveld! De zwemblaas van de bluebottle is gemiddeld drie tot zes centimeter en kan maximaal dertig centimeter groot worden en heeft één tentakel die vijftien meter lang kan worden. Er is een soort beschreven die ook voorkomt in de Grote Oceaan, maar in tegenstelling tot de bluebottle meerdere tentakels heeft. Men heeft deze soort het Pacifische oorlogschip genoemd. De zwemblaas van de dieren is paars gekleurd en de kleur gaat naar beneden over in diepblauw. Al in 1579 schreef de Engelse jezuïet Thomas Stevens over de gevaren van het “schip og Guinea”, zoals het Portugees oorlogschip toen werd genoemd. De tentakels zijn bezaaid met netelcellen. Onderzoekers hebben geschat dat in één enkele tentakel van negen meter lengte, 750.000 netelcellen kunnen voorkomen. Het vergif van beide soorten bestaat uit verschillende componenten en wordt physaliatoxine genoemd. De kracht van het vergif is in sterkte vergelijkbaar met 75% van dat van een brilcobra (Naja naja)! Er zijn diersoorten die geen last hebben van het netelend effect. Bijvoorbeeld het oorlogsschipvisje (Nomeus gronovi),

20

Nr 1 ~ 2008 zoekt juist bescherming tussen de tentakels. Er zijn slakkensoorten, zoals de gaucus (Glaucus atlanticus en Glaucus glaucilla), die de netelcellen opeten en zelf gebruiken voor verdediging. Ze hebben speciale cellen in de darmen(cnidofagen), die de netelcellen opnemen zonder dat ze ontladen. Ook is bekend dat een octopussoort uit de Middellandse Zee (Tremoctopus violaceous) intacte stukjes van een Portugees oorlogschip gebruikt voor zelfverdediging. Portugese oorlogsschepen zijn met duizenden bij elkaar gesignaleerd. Dit geeft het beeld van een armanda. Als de wind verkeerd staat, kan zo’n vloot Portugese oorlogsschepen richting strand drijven en aanspoelen. Er vindt dan een ware ‘invasie’ plaats door deze buis- en blaaskwallen. Meestal zijn dit dan allemaal exemplaren met of een linker zeil of een rechter zeil, wwaarmee een deel van de groep gespaard blijft. Regelmatig moeten daardoor stranden gesloten worden. Dieren die op het strand liggen, blijven nog lange tijd gevaarlijk om aan te raken. Soms breken stukken tentakel af. Ook dan blijven de netelcellen nog lange tijd gevaarijk. Portugese oorlogsschepen zijn verantwoordelijk voor vele verwondingen. Aantallen variëren van 6.500 mensen per jaar (Hawaï in 1994) via 295 per maand (São Paulo, Brazilië in januari 1994) tot 250 per dag (Karachi, Pakistan in juni en juli 2003). De Bluebottle veroorzaakt in Australië, met name aan de oostkust, iedere zomer meer dan 10.000 steekincidenten. In sommige gebieden van Zuid-Amerika wordt juist gebruik gemaakt van hun giftige eigenschappen. Gedroogde of verse delen van het Portugees oorlogsschip worden gebruikt om ratten te doden.

Verschijnselen de verschijnselen kunnen variëren van milde huidreacties tot uitgebreide ernstige reacties. Meestal ontstaan ze onmiddelijk, maar meer uitgebreide reacties kunnen zich soms pas uren na contact openbaren. Bij contact ontataat meestal direct een zeer intense pijn die één tot twee uur kan aanhouden. De huid kleurt rood, zwelt op en er kunnen blaren ontstaan. De huid kan bloedeloos worden, wat zich kan uiten in een bleke huid. Binnen vijf minuten kunnen diverse andere systemen in het lichaam aangetast worden(systemische reacties), zoals het zenuwstelsel, het ademhalingsstelsel, de bloedsomloop, het maag-darmstelsel, het spierstelsel en het gezichtsvermogen. Dit kan resulteren in onder andere algehele malaise, netelroos over het hele lichaam, hoofdpijn, duizeligheid, afbraak van rode lichaampjes waaronder zuurstoftekort kan ontstaan, misselijkheid, braken, spierstijfheid, krampen, verlammingen, koorts met rillingen en zichtstoornissen. vooral plotselinge bewusteloosheid, ademhalingsmoeilijkheden, hartritmestoornissen en een shock ten gevolge van een overgevoeligheidsreactie

21

Nr 1 ~ 2008 (anafylachtische shock) zijn ernstige problemen. De verschijnselen zijn het meest heftig na een half uur en nemen daarna langzaam af. Meestal zijn de verschijnselen na 72 uur verdwenen. Plaatselijke gevoelloosheid kan echter meerdere dagen aanhouden, terwijl het vijf weken kan duren voordat wonden hersteld zijn. Het verdwijnen van verkleuring van de huid en van beperking in beweging van gewrichten door littekenweefsel kan zelfs meer dan acht maanden vergen. Verschijnselen op de huid kunnen na een periode van weken tot maanden weer terugkomen. Ze kunnen dan een week aanhouden en vervolgens op een later moment weer terugkeren. Later optredende infecties blijven gevaarlijk en oko allergische reacties treden vaak op. Echter, er kan tot vier á zeven dagen na het eeste contact alsnog een reactie ontstaan (rode harde bultjes). Ook invaliditeit is beschreven. Het verschil in consmetische effect op de huid tussen de twee soorten is opvallend: de verwondingen door het Portugees oorlogsschip is onregelmatig en meervoudig, terwijl die van de bluebottle één enkele lijn is. Wanneer men tentakeldelen in de ogen krijgt of bijvoorbeeld ongemerkt netelcellen in ogen, neus of mond wijft, ontstaat onmiddelijk een stekendepijn, gevolgd door traanvloed. Deze verschijnselen verdwijnen meestal binnen 24-48 uur, maar kunnen ook maanden tot mee dan twee jaar aanhouden. Het kan zelfs uitbreiden met zweren die zelf helenof bijvoorbeeld verhoogde oogboldruk en slechter zien. Er zijn drie doden door de steek van de Atlantische soort gerapporteerd. Hierbij bleek zeven meter tentakellengte dodelijk voor een gezonde 67-jarige vrouw.

Eerste hulp De eerste hulp geld voor bijna alle neteldieren hetzelfde. Deze moet drie fronten beslaan: - Het inactiveren van nog aanwezige netelcellen - Het neutraliseren van het vergif - Het bestrijden van de pijn en eventuele andere verschijnselen De eerste hulpverlener dient zelf bijzonder goed uit te kijken om niet gestoken te worden en dient daartoe bij voorkeur stevige handschoenen te dragen. Het gebruik van dunne (chirurgische of onderzoeks) handschoenen biedt onvoldoende bescherming. Netelcellen kunnen hierdoor heen steken. het eerste doel is het voorkomen of beperken van het afvuren van nog meer netelcellen en dus van verdere vergiftiging en het veredr verspreiden van vergif dat al in het lichaam is. Bewegen zorgt voor een spierpompwerking. Deze spierpompwerking verhoogt de stuwing, woordoor het gif sneller in het lichaam verspreid wordt. houd het slachtoffer dus rustig en laat hem niet bewegen. Beweging of aanraken van het getroffen gebied kan er ook voor zorgen, dat netelcellen alsnog ontladen. Dit geldt ook voor het gebruik van zoet- of zoutwater. Zoetwater zorgt ervoor dat netelcellen zich door een osmotische werking volzui-

22

Nr 1 ~ 2008 gen, waardoor ze alsnog openbarsten. Hierdoor ontladen de netelcellen zich juist. Zoutwater heeft een chemisch effect op de netelcellen, waardoor deze kunnen ontladen. Door het spoelen zelf, ontstaat een mechanische prikkel die de netelcellen ook kan doen ontladen, ongeacht of dit zoet- of zoutwater is. Het tweede doel is netelcellen te inactiveren. Er zijn netelcellen die geïnactiveerd worden door middel van azijn. maar het Portugees oorlogsschip wordt niet geïnactiveed door azijn. Overige neteldieren, waarvan de netelcellen niet door azijn worden geneutraliseerd of er zelfs door ontladen zijn: vuurkoralen, het Cipres steked zeewier, haarkwallen, zeenetels, de kruiskwal en zeeanemonen. Bij deze diersoorten gaat de stelling ‘baat het niet, dan schaat het niet’ niet op! Gebruik bij deze dieren absoluut geen azijn. verder kunnen indien aanwezig achtergebleven tentakels verwijderd worden door deze in één beweging en in één richting weg te trekken. Op deze manier ontstaat de miste schade aan de huid. Draag hierbij wel stevigehandschoenen of schraap met behulp van bijvoorbeeld een (duik)mes of een hard stuk plastic de tentakeldelen eraf, zodat men niet zelf in contact komt met de tentakels. Dep daarna het gebied goed af met droge schone tissues of een handdoek. Wrijf hierbij nooit: dit verergert de beschadiging van de huis. Het derde doel is de pijn verminderen. Om de pijn te verminderen, kan het getroffen lichaamsdeel gekoeld worden met Coolpacks of ijs in een plastic zak (zolang beide niet lekken). Koelelementen uit een koelbox zijn ook goed. Wikkel ze in een handdoek te voorkoming van bevriezing van de huid. Let op, dat bij het bedekken van grotere oppervlakken, het slachtoffer niet onderkoeld raakt! haal het geheel er na vijftien minuten af en herhaal dit als de pijn terugkomt. Het lokaal koeling dan uitstekend voor pijnverlichting kan zorgen. Bij steken door Portugese oorlogsscheopen en kubus kwallen kan men in dit stadium ook een drukimmobilisatieverband aanleggen. Het is verstandig bij grotere contactoppervlakten de zon voorlopig te mijden. Wanneer men netelcellen in de ogen wrijft of als er tentakels in de ogen zijn gekomen, moet men de ogen gedurende 15 minuten overvloedig uitspoelen met zo schoon mogelijk zeewater. Gebruik hiervoor geen azijn of drinkwater! Dit kan de netel cellen alsnog ontladen. Verbind indien nodig beide ogen, ontdanks dat misschien maar één oog problemen geeft. Het oog dat letsel heeft opgelopen, beweegt anders mee met het oog dat niet verbonden is, waardoor het letsel kan verergeren. Raadpleeg bij oogletsel altijd een huis- of oogarts.

Bron: “gevaarlijke zeedieren” John Serton en Jos Groenen

23