LUCHTDICHT BOUWEN: normatief kader (TV + STS) & frequente werffouten (LBAZ) ir.-arch. Filip Dobbels WTCB

LUCHTDICHT BOUWEN: normatief kader (TV + STS) & frequente werffouten (LBAZ) ir.-arch. Filip Dobbels WTCB

Structuur 1. Praktijk: frequente werffouten? 2. Onderzoek 3. Normatief kader 4. Praktijk: hoe kwaliteit realiseren?

Luchtdicht bouwen = belangrijk • Essentieel voor energiezuinigheid en comfort • Eis in het lastenboek • Niet berekenbaar maar perfect meetbaar • Juridische aspecten

Luchtdicht bouwen: een uitdaging! BEN-niveau v50 ≤ 1 … 3

0

default-waarde EPB (2006) 12

3

6

9

12

v50 [m³/h.m²]

n50 [h-1] 0

PH label ≤0,6 h-1

3

6

studie Ugent (2010) gemiddelde: ca. 6

9

12

SENVVIV-studie (1997) gemiddelde: ca. 12

Hoe?

Thermische isolatie

Ontwerp Luchtdichtheid

Continuïteit van luchtdichtheid !

Ventilatie

Uitvoering (nieuwbouw – hsb)

Luchtdicht bouwen - 17/09/14 - Pagina 33

Uitvoering (nieuwbouw – massief)

Uitvoering (renovatie – massief)

do

Uitvoering (na-isolatie)

Uitvoering (renovatie – massief)

Tertiaire gebouwen, staalconstructie ●

Plintdetail – Vaststellingen: ●

IR-fotografie

Horizontale snede wandpanelen Buiten

binnen

zonder drukverschil

met drukverschil (50 Pa)

Tertiaire gebouwen, staalconstructie

Technische installaties Impact van noodzakelijke ventilatie-openingen ●

CV: installatie- en stookruimten – Verwarmingsketel met open verbrandingscircuit (type B)

●

●

Een niet afsluitbare opening rechtstreeks naar buiten toe is vereist voor de luchttoevoer voor verbranding. De sectie is functie van het type en het vermogen van het apparaat.

Ter illustratie: Een woning met een oppervlakte van 180 m² met een gasketel van 20 kW en type B1 volgens de norm:  vereiste opening stemt overeen met een debiet van 0,2 vol/h

Buitenschrijnwerk • Impact buitenschrijnwerk in luchtdichtheid – Voorbeeld: • Woning met 4 gevels – 10m x10m – gelijkvloers en verdieping • Inwendig volume = 528 m³ • Oppervlakte ramen en deuren = 29,3m²

n50 (1/h)

Klasse 3 Klasse 4 Klasse 5 Klasse 6

6

5,3%

1,8%

0,7%

0,4%

3

10,5%

3,5%

1,4%

0,7%

1

31,6%

10,5%

4,2%

2,1%

0,5

63,2%

21,1%

8,4%

4,2%

Grootte-orde van luchtlekken? ●

Ter illustratie van de grootte-orde van luchtlekken: enkele meetresultaten van specifieke lekken uit de praktijk ( niet veralgemenen!) 1 cm² ≈ 2 m³/h bij 50 Pa Vb woning 500 m³, deurspleet 5 mm  lek +/- 0,2/h

≈ 5cm ² ≈ 10 m³/h @ 50 Pa

Groootte-orde: voor een woning van 2*100m² vloeroppervlakte en een volume van 500m³ en en eis van: n50=3  Max. Lekdebiet = 1500 m³ n50=2  Max. Lekdebiet = 1000 m³ n50=1  Max. Lekdebiet = 500 m³ [onderzoek Etanch’air, WTCB, 2011-2013]

een zolderruimte... ●

Een zolder (70 m² vloeropp.) met niet-gepleisterde topgevels, spijkerflensdekense, geen enkele aansluiting luchtdicht afgewerkt

Grootte-orde: 2200 m³/h

een garage... ●

Een garage (26m² vloeroppervlakte) met een poort, een venster, een luik naar een kruipruimte, schoorsteen, leidingdoorvoeren. De muren zijn niet gepleisterd.


Een zolderluik... ●

Zolderluik met enkel dichtingsprofiel


Een venster... ● ●

Venster PVC van 1m op 1m, klasse 4, opendraaiend Geen aansluitingsmembraan, noch soepele voeg; het pleisterwerk loopt tot tegen het raamkader


Doorvoeren elektriciteitsleidingen... ●

Elektrische stekkerdozen, niet luchtdicht en zonder mortel aan de achterzijde, in een buitenwand van het beschermd volume

Grootte-orde: 7,5 m³/h Grootte-orde: 27 m³/h

Doorvoeren lichtarmaturen...

Grootte-orde: 3,5 m³/h


Een aansluiting hellend dak - muur... ●

Scheur in het pleisterwerk

Grootte-orde: 4 m³/(h.m)

Een aansluiting muur – vloer... ●

Muurvoet: aansluiting pleisterwerk – tegelvloer onderbroken (verdieping)

Grootte-orde: 0,8 m³/(h.m)  32 m³/h voor het geheel van de beschouwde woning

Een aansluiting muur – vloer... Muurvoet: aansluiting dekvloer – pleisterwerk ● (op de verdieping)

Grootte-orde: 0,6 m³/(h.m)  24 m³/h voor het geheel van de beschouwde woning

Een aansluiting muur – vloer... ●

Muurvoet: siliconevoeg tussen tegelvloer en plint

Grootte-orde: 0 m³/(h.m)

Visuele schatting van het lekdebiet?

Aanpak: – Visuele identificatie van de lekken – Aan elk type lek een lekebiet q50 verbinden type1: wanden, vloeren en plafonds metselwerk, bepleisterd metselwerk uit baksteen, onbepleisterd of ongeschilderd metselwerk uit betonblokken, onbepleisterd of ongeschilderd gipskartonplaat (verbinding gepleisterd) gipskartonplaat (verbinding niet gepleisterd) sandwichpanelen (afgewerkte voeg) sandwichpanelen (niet afgewerkte voeg) planchetten met dampscherm (luchtdicht uitgevoerd: voegen gekleefd) planchetten, aaneengesloten zonder dampscherm

q50 in m3/h per m2 1 3 6 1 3/10/(20) 1,5 3/10/(20) 1,5 3

q

lekken

50

 Q50

Visuele schatting van het lekdebiet? 18000 50% overschatting 16000 Schatting = meting

14000

Q50 visuele schatting

12000 10000 8000 6000 50% onderschatting 4000 2000 0 0

2000

4000

6000

8000

10000

Q50 gemeten

12000

14000

16000

18000


Luchtdicht bouwen: actuele WTCB-activiteiten bij oplevering

na veroudering Etanch’Air

In situ

In labo

Luchtdicht bouwen van A tot Z

DREAM Vensteraansluitingen

Technische voorlichting STS

Oproep 2 Nieuw Industrieel Beleid | Nieuwe Fabriek voor de Toekomst - 2012

'Luchtdicht bouwen van A tot Z’ WTCB – Confederatie Bouw – Bouwunie - NAV 01/03/2013 - 29/02/2016

Methodiek Hoofdactiviteit: van nabij opvolgen van twintig bedrijven op het vlak van luchtdicht bouwen (moeilijkheden? oplossingen?) evenwichtige spreiding in functie van kennisniveau, geografische ligging, bouwsysteem, bedrijfstype, …

Focus: procesoptimalisatie | nieuwbouw | grote bouwbedrijven | hoge prestatieniveaus Daarnaast zullen ook alle andere bedrijven beroep kunnen doen op de kennis die binnen het project opgebouwd wordt via punctueel advies. RESULTATEN WORDEN COLLECTIEF VERSPREID ZODAT ZE TEN GOEDE KOMEN AAN DE HELE SECTOR


NEW

NORMATIEF KADER LUCHTDICHT BOUWEN • Hoe luchtdicht bouwen? • TV Thermische isolatie van hellende daken • TV Luchtdicht bouwen • Hoe de luchtdichtheid van een gebouw meten? • NBN • EPB-document • STS

TV Thermische isolatie van hellende daken

NEW

CLASSIFICATIE LUCHTDICHTHEIDSKLASSEN VAN GEBOUWELEMENTEN

ONTWERP VAN HET DAKCOMPLEX

Hoe onderdak en lucht- en dampscherm op elkaar afstemmen?

NEW

ONTWERP VAN HET DAKCOMPLEX Welk type lucht- en dampscherm? I LUCHTDICHTHEID

NEW

NEW

ONTWERP VAN HET DAKCOMPLEX Welk type lucht- en dampscherm? I LUCHTDICHTHEID LUCHTDICHTHEIDSKLASSE L0

do not

NEW


do

NEW


do

LUCHTDICHTHEIDSKLASSE? do not

NEW

Thematisch WTCB-contact

Technische Voorlichting Luchtdicht bouwen - 17/09/14 - Pagina 71

Objectief en doelgroep ◘ Realistische oplossingen  hoge eisen bv. passiefgebouwen ook behandeld, maar niet het voornaamste objectief van deze TV ◘ Zowel richtlijnen voor uitvoering als ontwerp; ◘ Hoofdzakelijk voor residentiële gebouwen, zowel voor nieuwbouw als renovatie


Vorm van publicatie Twee delen ◘ Papieren document: “Traditionele” TV Publicatie van de TV in 2014 Luchtdichtheid van gebouwen

◘ Online bibliotheek van details Publicatie van groep van details naarmate vordering

Inhoud TV Voorwoord 1 Inleiding 2 Basisgegevens 3 Kwantificering van de luchtdichtheid en eisen 4 Benadering voor een kwalitatieve luchtdichtheid 5 Ontwerp van een luchtdicht gebouw 6 Luchtdichte materialen en producten 7 Ontwerp en uitvoering van bouwknopen 8 Evaluaties van de prestaties

Inhoud Voorwoord 1 Inleiding

 Schrijnwerk  Luchtdoorlatendheidsklasse van het schrijnwerk  Aandeel in de n50-waarde dat toegeschreven moet worden aan het schrijnwerk naargelang van de luchtdichtheidsklasse van de vensters  Impact van ventilatieroosters  Inkomdeuren  Positionering van het luchtscherm

2 Basisgegevens 1 2

Kwantificering van de luchtdichtheid en eisen Benadering voor een kwalitatieve luchtdichtheid

5 Ontwerp van een luchtdicht gebouw 6 Luchtdichte materialen en producten 7 Ontwerp en uitvoering van bouwknopen 8 Evaluaties van de prestaties  Ontwerp van de verbindingsdetails die de luchtdichtheid verzekeren

Detaillering Muurvoet  Aandachtspunten:  Membraan of cementering  Indien mogelijk vermijden van leidingen in buitenmuur  Dichten van de opening rondom leidingen met PUR-schuim  Mortelbrug overheen leidingen om verkleven folies mogelijk te maken …

Detaillering Technische spouw  Technische spouw

 Vermijden van doorboring luchtscherm!  Min. diepte lengte bevestiging (circa 50 mm) of inbouwbehuizing (circa 75 mm)  Beperken bevestiging binnenafwerking  Plaatselijke onderbreking van het luchtscherm bij inbouwspots vermijden


Gaine technique La gaine technique doit permettre d’éviter les percements de la barrière à l’air  prévoir une gaine de minimum 50 mm d’épaisseur et limiter la longueur des vis qui seront utilisées pour fixer les finitions intérieures

Source: Isover Luchtdicht bouwen - 17/09/14 - Pagina 79

Detaillering Sarkingdak

METING NBN EPB-document + STS 71-3 -P

NEW

Voor een meting in EPB-context ●

Norm NBN EN 13829 Beschikbaar op www.wtcb.be

●

Aanvullende specificaties Beschikbaar op www.epbd.be

Voorbereiding van de metingen

NEW

STS 71-3 -P Luchtdichtheid van gebouwen pressurisatietest

Instrumenten voor kwaliteitsbewaking

Wetgeving Normen Technische specificaties Technische informatie Technische goedkeuring Certificatie Opleiding … 18/09/20 13

85

Nieuw in de STS o Definities • ‘typeproef’ • Onderscheid « Kleine & grote » gebouwen • Meetmodi o Beschrijving van de voorbereiding van een gebouw voor de methodes A & B • Mogelijkheid om ventilatie-openingen af te kleven o Opsplisting van de pressurisatietest in 14 stappen, 1 van de stappen is de meting zelf • Beschrijving van de rol van de aanvrager en meter

Nieuw in de STS oVersoepeling van bepaalde criteria uit de norm NBN EN 13829 om het aantal gebouwen uit te breiden waar de test kan uitgevoerd worden

• Randvoorwaarde DP bij nul-debiet • Mogelijkheid om in bepaalde randvoorwaarden een meting uit te voeren in slechts één mode  Vermeerdering van het resultaat met een conventionele factor (x1.2)

oInhoud van het proefrapport:

• In het bijzonder wat betreft de indicatoren (n50, v50) • Foto van de geïnstalleerde meetopstelling •…

Nieuw in de STS o Bijlagen ●

●

●

Numerieke test van de rekentools Informatieve bijlage (Bijlage 2) om op een systematische manier luchtlekken op te sporen Informatieve bijlage (Bijlage 6): beschrijving van een kwaliteitskader

STS luchtdichtheid Kwaliteitskader luchtdichtheid

De STS in de praktijk o STS = basis kwaliteitskader

pressurisatiemetingen ● M.B. 18 mei 2014: vanaf 01.01.2015 in EPB-context enkel metingen conform de STS ● STS 71-3-P, met inbegrip van de informatieve bijlage 6 is geïntegreerd in de nieuwe versie van het EPBdocument o BCCA bezig kwaliteitskader concreet uit te werken • Document STS P71-3? alle STS: zie http://economie.fgov.be/

• Opleidingen? zie agenda op WTCB-site


Checklist ontwerper  Bepalen ambitieniveau  Keuze beschermd volume  Impact moeilijkheidsgraad uitvoering luchtscherm  Garage, zolder, …  Problematische detailleringen vermijden  Keuze/positionering technieken:  Vermijden contradictie met ventilatie (verwarmingstoestellen, gasinstallaties, leidingkokers, liften,…)  Doorboringen vermijden (eli-kast, ventilatiesystemen, warmwaterdistributie,…)  Tracé leidingen zodat vlotte afdichting mogelijk is (loodrecht op wanden, 10 cm van wanden, uit de hoeken,…)  Keuze luchtscherm in de lopende delen, incl. schrijnwerk  Continuïteit luchtscherm thv. de bouwknopen  Communicatie vóór de start van de werf en coordinatie tussen de verschillende actoren

Checklist aannemer Bij aanbesteding:  alle betrokkenen bewust van hun rol  tijdig overleg; bouwteamformule ideaal  voldoende communicatie vóór de start van de werf > goede afspraken tussen alle betrokkenen (taken, prestatie-eisen & verantwoordelijkheden)  correcte, transparante prijszetting Bij uitvoering:  ondergrond kleefverbinding: stofvrij en droog  inzicht en engagement van de uitvoerders noodzakelijk (!!!)  werkvoorbereiding en werfleiding belangrijk  controleer de luchtdichtheid vóór afwerkingsfase

Economische optimalisatie? ◘ Less is more?  Specifieke maatregelen voor luchtdichtheid (folies, kitten, …): altijd nodig? ▪ Muurvoet ▪ Opleg welfsels ▪ Raamaansluitingen ▪ …

Economische optimalisatie? ◘ Muurvoet: onderzoek  Plaatselijke testen met de Flowfinder 4

Economische optimalisatie? ◘ Opleg welfsels: onderzoek

Economische optimalisatie? ◘ Opleg welfsels: onderzoek

Economische optimalisatie? ◘ Besluiten uit het onderzoek werf:

an v ad a r eg n d  Nu voldoet men al aan passiefeis e(zonder ting neme m te e s n binnenbepleistering) d j e r ti el e n g e e e m ss aatr u n t e e en tra m p ? e o D ia welfsels E en opleg  Als opstort zorgvuldig v ex en N r R e n l e e e e EA d u u j L l t i a n is Ngebeurd: luchtdichte aansluiting S v eve rm e e : O v S js ens i S rk en. E w e r L e w uw g alvo s g i p o d b ta eid o s t n  Als waterdichte afdichting tegen de h n rk chth c o i e er chtd W tdi m ezorgvuldig muurvoeten is gebeurd lu n r n luch e aa ni a e dhetedragend m (tot op metselwerk), geen n a h k sc i o Z m bijkomende ingrepen langs binnen noodzakelijk o n o ec

PRN onderzoek Vensteraansluitingen Spouwmuur: plaatsing met ankers

PRN onderzoek Vensteraansluitingen C: Zonder folie – met acrylaatvoeg en stopprofiel

PRN onderzoek Vensteraansluitingen D: Met folie – met acrylaatvoeg en stopprofiel

PRN onderzoek Vensteraansluitingen Duurzaamheid – zonder acrylaatvoeg en zonder stopprofiel Debiet bij 50 Pa Voor veroudering

1

Na veroudering

0,9 0,8 0,7 Overdruk Onderdruk

0,6 Debiet m3/hm

0,5 0,4

Grensklasse bij 50 Pa

0,3 0,2 0,1 0

A

B

A

Met folie

B

Met folie

PRN onderzoek Vensteraansluitingen Duurzaamheid – met acrylaatvoeg en met stopprofiel Debiet bij 50 Pa Voor veroudering

1

Na veroudering

0,9 0,8 0,7 Overdruk Onderdruk

0,6 Debiet m3/hm

0,5 0,4

Grensklasse bij 50 Pa

0,3 0,2 0,1 0

C

D

C

Met folie

D

Met folie

Luchtdicht bouwen: hoe? ●

Zorgvuldig ontwerp (type-details!)

●

Zorgvuldige uitvoering (opleiding arbeiders!)

●

Communicatie & samenwerking

●

Kwaliteit leveren

●

Efficiënt en betaalbaar

01/03/2013 - 29/02/2016

kostenloos advies

www.luchtdichtbouwen.net

Objectief 2020

= evident!

LUCHTDICHT BOUWEN: normatief kader (TV + STS) & frequente werffouten (LBAZ) ir.-arch. Filip Dobbels WTCB

Recommend Documents