Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Luchtdicht bouwen
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Inhoud
Inleiding: waarom luchtdicht bouwen ? Evaluatiemethoden Onderscheid kengetallen Luchtdicht bouwen – strategie Aandachtspunten bij de uitvoering
2
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Inleiding: Waarom luchtdicht wonen? Reden 1: Luchtlekken zorgen voor een ongecontroleerde energieverliezen:
Verlies van warme (winter) of koude lucht (zomer); Daling van de effectiviteit van de thermische isolatie (windspoeling – vochttransport)
3
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Inleiding: Waarom luchtdicht wonen? Reden 1: Luchtlekken zorgen voor een ongecontroleerde energieverliezen:
Verlies van warme (winter) of koude lucht (zomer); Daling van de effectiviteit van de thermische isolatie (windspoeling – vochttransport)
4
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Inleiding: Waarom luchtdicht wonen? Potentieel van luchtdicht bouwen
E-peil p effect van luchtdichtheid v50 (m ³/h-m ²)
0.0 -2.0
0
2
4
6
8
10
12
14
E-peil rreductie ()
-4.0 40 -6.0 -8.0 -10.0 10 0 -12.0 -14.0
E peil reductie VEA rijwoning
-16.0 16 0
E peil reductie VEA vrijstaande woning
-18.0
5
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Inleiding: Waarom luchtdicht wonen? Reden 2: Luchtlekken zorgen voor condensatierisico
6
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Inleiding: Waarom luchtdicht wonen? Reden 3: Luchtlekken zorgen voor een ongecontroleerde luchtuitwisseling: Tijd, hoeveelheid, plaats, zin: bepaald door wind en temperatuurverschillen! ‘Verluchting’ door lekken en spleten: Oncontroleerbaar binnenkomen van lucht: • Soms te hoog, soms te laag debiet • Sommige S i kkamers tte veel,l andere d tte weinig i i • Richting is onbepaald • Belangrijke warmteverliezen tijdens de winter • Uitdrogen van de binnenlucht in de winter Verstoren van de goede werking van ventilatiesystemen 7
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Inleiding: Waarom luchtdicht wonen? Reden 4: Luchtlekken zorgen voor comfortproblemen:
Koude tocht in de winter Lawaaihinder (akoestiek) Vermijden van het binnenkomen van vervuilende stoffen (Radon, uiltaatgassen aan drukke wegen,…)
8
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Inleiding: Waarom luchtdicht wonen? Luchtdicht bouwen
Gecontroleerd ventileren
Goed isoleren
9
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
3 eisen onlosmakelijk verbonden In een normale woning?
10
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Waar bevinden zich de luchtlekken?
11
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Inhoud
Inleiding: waarom luchtdicht bouwen ? Evaluatiemethoden
Kwalitatief Kwantitatief
Onderscheid kengetallen Luchtdicht bouwen – strategie Aandachtspunten bij de uitvoering 12
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Beoordelen van luchtdichtheid Kwalitatief (controleren – lekken opsporen)
Manueel (tocht voelen) O b Op basis i van schade h d Rookstaafjes-rookbron Thermografie
Kwantitatief (meten)
Pressurisatiemeting tracergassen
13
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Luchtdichtheidsmeting Pressurisatiemeting
‘blower door’ meting opblaasproef
.
14
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Basis: NBN EN 13829 NBN EN 13829:2001
Zie ook ISO 9972:2006
Toelichtingen, dossier WTCB: Toelichtingen nr.1/2007-Katern nr.6 Specifieke eisen in het kader van de EPB rapportering (≠ per gewest): www.epbd.be/go/luchtdichtheidsmeting Niet beperkende lijst van organismen die metingen kunnen uitvoeren: www.wtcb.be/go/td-dubo 15
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Inhoud
Inleiding: I l idi waarom luchtdicht l htdi ht b bouwen ? Evaluatiemethoden Onderscheid kengetallen – grootheden
Volumes-oppervlakten Grootheden luchtdichtheid
Luchtdicht bouwen – strategie Aandachtspunten bij de uitvoering
16
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Externe schiloppervlakte oppervlaktedoorlaatbaarheid v50 v50 = oppervlaktedoorlaatbaarheid (m³/h)/m² (permeabiliteit) = constructie-eigenschap (per m²) Atest
.
V50 bij 50 Pa
Naburige woning
AOR
.
.v
50
= V50/Atest [m³/h per m²]
Atest wordt dt bepaald b ld op basis b i van de d buitenoppervlakte b it l kt van het h t gebouw, niet –grenzend aan de aangrenzende verwarmde ruimtes 17
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Intern volume infiltratievoud n50 n50= infiltratievoud (m³/h/m³=1/h) ≠ ‘‘luchtdichtheid’’ ≠ ‘‘ventilatievoud” = gebouweigenschap (globaal)
‘‘taux de renouvellement d’air’’ “ACH: ‘Air Changes per Hour’”
.
V50 bij 50 Pa
Vint i t
.
n50 = V50/Vint [m³/h per m³ = h-1] n50 = aantal maal per uur dat het volume aan lucht in het gebouw weglekt/inlekt bij een drukverschil van 50 Pa, in [h-1]
18
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Enkele meetresultaten Nieuwe aanbouw - onverwarmbaar
35 h-1
Geen speciale aandacht voor luchtdichtheid 9.5 h-1 Gemiddelde nieuwe gebouwen in België 8.7 h-1
2 koppelwoningen !
Geen speciale aandacht voor luchtdichtheid 4.5 h-1 NBN D 50-001 - Ventilatie D
3 h-1
Speciale aandacht voor luchtdichtheid 1.4 h-1 NBN D 50-001 - Ventilatie D + WTW 1 h-1 Passiefhuis
0.6 h-1 19
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Inhoud
Inleiding: waarom luchtdicht bouwen ? Evaluatiemethoden Onderscheid kengetallen Luchtdicht bouwen – strategie
Niveau vastleggen Inbouwen in ontwerp Voorschrijven Overleg Opvolging
Aandachtspunten bij de uitvoering 20
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Ontwerp: Geïntegreerde aanpak Luchtdichtheid n50 vastleggen
zie aanbevelingen + rekening houden compactheid bij n50
Luchtdichtheid L htdi hth id inbouwen i b in i ontwerp t
Beschermd volume - compactheid Kritische punten vermijden Luchtdichtheid v50 vastleggen
Voorschrijven
Details uitwerken bi d d afspraken bindende f k
Overleg in bouwteam
Met betrokkenen Met ‘niet’ betrokkenen belang van luchtdichtheid aangeven
Opvolging en oplevering
Tussentijdse T tijd controles t l Opgelet met gefaseerde werken
Een oplossing die op de werf tijdens de werken moet uitgedacht worden is vaak geen goede oplossing. GEEN IMPROVISATIES !!! 21
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Welke luchtdichtheid nastreven? Basisluchtdichtheid: grootte orde n50 = 5 à 8 /h
Niveau dat men tegenwoordig g g veelal aantreft ((courante bouwpraktijk) Te vermijden, gelet op tendens duurzaam en energiezuinig bouwen
Verzorgde luchtdichtheid: grootte orde n50 = 3 à 5 /h
Haalbaar streefdoel voor elk gebouw Aandacht van bij ontwerp+coördinatie
Hoogwaardige g g luchtdichtheid: g grootte orde n50 = 1 //h Haalbaar mits aanzienlijke meerkost Noodzakelijk bij vochtig binnenklimaat, dampdicht onderdak, mechanisch h i h ventilatiesysteem til ti t mett warmterecuperatie, t ti drastische beperking energieverbruiken (passiefhuizen, lage energiewoningen). Opmerking: 1 cm² ≈ 2,5 m³/h bij 50 Pa Vb woning 500 m³, deurspleet 5 mm lek +/- 0,2/h
22
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Compact p bouwen Bepaal p het beschermd volume: zo compact mogelijk
Compact bouwen: zeer efficient!
Minder buitenschil Minder koudebruggen Minder luchtlekken Goedkoper
23
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Ligging gg g van het luchtscherm De ontwerper bepaalt de ligging van het luchtscherm, rekening houdend met perforaties isolatie en dampremmende perforaties, functie
24
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Kritische p punten vermijden j Nutsvoorzieningen: g
Open verbrandingstoestellen buiten BV Doorvoeren vermijden of beperken: • Vb zekeringkast in BV, CV leidingencollector binnen BV Leidingspouwen bij lichte wanden Stopcontacten en lichtschakelaars zoveel mogelijk in binnenwanden OF
25
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Volgorde van de werken
26
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Inhoud
Inleiding: waarom luchtdicht bouwen ? Evaluatiemethoden Onderscheid kengetallen Luchtdicht bouwen – strategie Aandachtspunten bij de uitvoering
27
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Luchtdicht bouwen als uitvoerder Probeer U als uitvoerder een beeld te vormen van de strengheid van de eis. Evt. hieromtrent advies inwinnen; n50-eis ≠ v50-eis; Tabel grootte orde opp opp. luchtdichtheid van wanden materialen; ! De luchtdichtheid van de volledige schil wordt in belangrijke mate bepaald door onderlinge aansluitingen en perforaties !
28
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Principes p massiefbouw Luchtdichte constructieve lagen in de wanden (beton (beton, binnenbinnen of buitenbepleisterd metselwerk,…)
29
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Principes p massiefbouw Aandachtspunten zijn vnl. de aansluitingen tussen deze lagen en doorboringen voor leidingen:
30
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Principes p massiefbouw
31
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Principes p lichte constructies Bijkomend continu luchtscherm is noodzakelijk Plaatsingstechniek (nieten,…) en uitvoerings uitvoeringsmoeilijkheden (geen ononderbroken ondergrond) kunnen de kwaliteit van de geplaatste luchtschermen sterk beïnvloeden:
Uitvoeringskwaliteit voegen en aansluitingen + aanwezigheid doorboringen en beschadigingen bepalen in belangrijke mate de luchtdichtheid 32
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Geschikte materialen Oppervlakken
soepele kunststoffolies • PE • PVC • polyamide papier • zonder versterking • met versterking platen op basis van hout • OSB • Multiplex
Hulp- en dichtingsmiddelen
Kleefband • Butylrubber / Acrylaat • Enkelzijdig / Dubbelzijdig • Bijzondere j types yp voor bepaalde aansluitingen Kit (acrylaat / elastische) + klemlat Kunstrubber profiel (bv. EPDM) Kompriband Kurkrubberpasta … 33
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Aandachtspunten Luchtscherm bij voorkeur aan binnenzijde isolatieschil (dan is het ook een dampscherm) Luchtscherm bij voorkeur plaatsen op een ononderbroken ondergrond Beter 1 luchtdichte laag dan 2 lekke Opletten met verspringen van luchtdichte laag
Continuïteit !
34
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Enkele kritieke aandachtspunten Ramen: aansluiten tegen de bezetting
35
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Ramen: aansluiting tegen bezetting
36
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Deuren: dorpelafdichting Delicaat punt… de toegankelijkheid tot het gebouw mag niet gehinderd worden
Guillotine-plint Guillotine plint Borstel of tochtstrip...
37
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Enkele kritieke aandachtspunten: daken Daken: doorboringen (schouwen, dakvlakvensters, leidingen,…), aansluiting met wanden, gordingen, zolderluiken,…
38
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Leidingdoorvoeren g
knip en plakwerk elastische kleefband o mst kken vormstukken
39
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Enkele kritieke aandachtspunten
Nutsvoorzieningen: bij voorkeur gesloten toestellen, leidingen, stopcontacten,…
40
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Luchtdichtheid - conclusies Belangrijk potentieel luchtdicht bouwen om energiezuinigheid te bevorderen
5 tot 10 E-peil punten voor n50 < 3 /h
41
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Luchtdichtheid - conclusies Actie:
Luchtdicht ontwerpen – bouwen • Compact bouwen, beperkte leidingdoorvoeren door BV • Massieve wanden: pleisteren • Lichte wanden: folies en aansluitingen • Schrijnwerk: aansluiting wanden • Nutsvoorzieningen (locatie) Luchtdichtheid meten
Aandachtspunten:
Werkelijke luchtdichtheid (nog) niet voorspelbaar Bewustmaking en opleiding, voor alle betrokkenen
42
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf – http://www.wtcb.be
Meer informatie? Technologische adviseerdienst Duurzame Bouwschil F. Dobbels, ir.-architect Avenue P. Holoffe 21 1342 Limelette Tel. 02/6557711 Fax: 02/6530729
[email protected]
© KNAUF
www.wtcb.be/go/td-dubo
Wintertraining 2007
Luchtdichtheid van gebouwen
43