LTD ,NQ.ORO, ~ Kwekerij De Vrolijke Noot T.a.v. de heer H.J. van Noort en mevrouw L.P.M. Verstappen Oosterbutenweg 2 8351 GH WAPSERVEEN
Lavendelheide 9 9202 PD Drachten Telefoon : 0512 305111
Adviseur Mobiel E-mail
: J.L. Spijkman : 06-23906494 :
[email protected]
HOOFDSTUK
1
HOOFDSTUK 2
HOOFDSTUK 3
SAM ENVATTING
1
1.1 1.2 1.3 1.4 1.5
1 1 2 2 2
ALGEMENE EN BEDRIJFSGEGEVENS
3
2.1 2.2 2.3
Ondernemers Bedrijf Financiering bedrijf
3 3 6
ONDERNEMERSMANAGEMENT
8
3.1 3.2 3.3 3.4
HOOFDSTUK 4
Aanleiding van het gesprek en uw concrete vragen Doelstellingen en visie korte en middenlange termijn Doelstellingen en visie op de lange termijn Interne analyse
ONTWIKKELINGSRICHTINGEN
4.1 4.2 4.3 4.4
HOOFDSTUK 5
Aanleidin9 Vraagstelling Doelstelling Uitwerking Conclusies en aanbevelingen
Aigemeen Ontwikkeling korte en middenlange termijn Samenvattend overzicht Resultaat
CONCLUSIES
5.1 5.2 5.3
VOOR UW BEDRIJF
EN AANBEVELINGEN
Conclusies Aanbevelingen Tot slot
~
8 8 9 10
12
12 12 13 14
16
16 16 16
U heeft een biologisch-dynamische kwekerij met als hoofdgewassen vruchtbomen en kleinfruit. Voor de groei en ontwikkeling van het bedrijf van de kwekerij en de daarbij noodzakelijk geachte verhoging van de inkomsten acht u het noodzakelijk dat er een multifunctioneel gebouw op het perceel Oosterbutenweg 2 te Wapserveen gebouwd gaat worden. Het gebouw moet dienst doen als verwerkingsruimte voor producten, als verkoopruimte voor product, geschikt zijn voor het houden van workshops etc, een ruimte hebben voor het personeel met daarbij ook sanitaire voorzieningen, opslagmogelijkheden geven voor fust en machines en ruimte bieden voor stalling van werktuigen en gereedschap. Ook is er het plan om recreatie op het terrein te gaan ontwikke:.. len. In verband hi'ermee zullen er sanitaire voorzieningen getroffen moeten worden die door zowel bezoekers als door het personeel gebruikt kunnen gaan worden. Om het gebouw te kunnen plaatsen, is een bouwkavel van 0,50 ha nodig. De gemeente Westerveld heeft u gevraagd om een plan in te leveren waaruit de noodzaak van de nieuwbouw blijkt en dat het bedrijf een volwaardig inkomen kan bieden aan de ondernemers.
U heeft ons gevraagd om een bedrijfsontwikkelingsplan voor u op te stellen. Toe/ichting; De gemeente Westerveld heeft in haar brief van 27 maart 2008 (kenmerk 07/16775) te kennen gegeven, dat om de plannen mogelijk te maken, er een vrijstellings- of herzieningsprocedure van het bestemmingsplan noodzakelijk is. De gemeente ziet uw brief van 18 november 2007 als een principeverzoek om planologische medewerking. In de brief van 27 maart 2008 geeft de gemeente verder aan welke route er gevolgd moet worden voordat er tot goedkeuring kan worden overgegaan. Vervolgens stelt de gemeente dat de noodzaak moet blijken voor het toekennen van een nieuw agrarisch bouwblok. Zij stelt daarbij dat er sprake moet zijn van een bedrijf met voldoende inkomensmogelijkheden en met een arbeidsbehoefte voor minimaal een volwaardige arbeidskracht of dat vaststaat dat uitgroei hiernaar plaats gaat vinden. Er moet ook voldoende zekerheid zijn voor het voortbestaan van dit bedrijf (volwaardigheidstoets). In overeenstemming met wat de gemeente van u verlangt, heeft u ons gevraagd om een bedrijfseconomische .begroting op te stellen waarin minimaal de volgende gegeyens worden verwerkt: een overzicht vanaf 2000 van het uitgekeerde inkomen aan een volwaardige arbeidskracht binnen het bedrijf, inclusief onderbouwing of er sprake is van een aanvaardbaar inkomen;
een overzicht vanaf 2000 van het bruto saldo en een prognose van het bruto saldo voor het komende jaar; een resultatenrekening van de verschillende bedrijfsonderdelen.
U wilt de inkomsten op het bedrijf structureel verbeteren om ook in de toekomst een levensvatbaar bedrijf te hebben, welke door een opvolger in samenwerking met de Stichting Grondbeheer voortgezet kan worden.
In het bedrijfsontwikkelingsplan is nagegaan welke ontwikkeling er de laatste acht jaren is geweest en hoe de prognose in het lopende jaar (2008) eruitziet. Voor het opstellen van het plan is subsidie aangevraagd bij LNV.
Op basis van de met u besproken uitgangspunten en de door u verstrekte gegevens, is de centrale vraagstelling verder uitgewerkt in deze rapportage. Samengevat kan gesteld worden dat het nieuw te bouwen bedrijfsgebouw bijdraagt aan het verbeteren van het bedrijfsresultaat. Door oppakken van nieuwe activiteiten wordt de kwetsbaarheid van het bedrijf ten aanzien van de inkomensvorming, als gevolg van calamiteiten, verminderd. Door de aanpassingen is het bedrijf aantrekkelijker geworden om over te nemen door een nog te benaderen opvolger. Uitvoeren van uw plan is dan ook sterk aan te bevelen. De cijfermatige onderbouwing van de door ons uitgevoerde analyses treft u aan in de bijlagen.
Ondernemer 1 Naam Leeftijd Burgerlijke staat Aantal kindereri
H.J. van Noort 57 Ongehuwd samenwonend nvt
Ondernemer 2 L.P.M. Verstappen 55 Ongehuwd samenwonend nvt
De ondernemers wonen in Diever. De heer Van Noort houdt zich voornamelijk bezig met het praktische werk op het bedrijf en mevrouw Verstappen verzorgt met name de financiele, organisatorische en administratieve zaken.
Het bedrijf "De Vrolijke Noot vof" wordt geexploiteerd in de vorm van een Vennootschap onder firma (VOF). De vennoten zijn Harrie van Noort en Lucie Verstapppen. De grond wordt gepacht in erfpacht van de 5tichting Grondbeheer Biologisch Dynamische Landbouw. De 5tichting heeft tot doeI gronden te verwerven en die in pacht of erfpacht uit te geven aan biologisch-dynamische land- of tuinbouwbedrijven. Het bedrijf bevindt zich aan de Oosterbutenweg 2 te Wapserveen. De erfpacht staat op naam van Harrie van Noort. Voor de bedrijfsvoering is de AMvB-open teelten van toepassing.
500rt bedrijf
Biologisch-dynamische kwekerij met vruchtbomen en kleinfruit
Bruto Oppervlakte Land in erfpacht Rechtsvorm Blauwe bessen Frambozen Vruchtbomen Overige
4,2 ha 4,2 ha VOF 1,2 ha 0,1 ha 1,0 ha 1,9 ha
De bedrijfsvoering is biologisch-dynamisch. Oorspronkelijk is begonnen met de teelt van rode best zwarte best kruisbes, framboos, aardbei en blauwe bes. Inmiddels is het bedrijf gespecialiseerd in de opkweek van vruchtbomen en de teelt van de blauwe bes.
A. Boomteelt van vruchtbomen en -struiken; B. Fruitteelt van blauwe bessen, frambozen en ander kleinfruit; C. Verkoop van fruit, vruchtbomen, struiken en enkele aanverwante artikelen aan particulieren; D. Het geven van snoeicursussen, workshops, demonstraties en rondleidingen.
Er is circa 1,2 ha blauwe bessen en 0,10 ha frambozen. Daarnaast is er circa 1 ha vruchtboomkwekerij. Er is een groot assortiment aan oude streekrassen. Het assortiment bestaat onder andere uit: appel, peer, kers, pruim, hazelnoot, tamme kastanje, walnoot, druif en vruchtstruiken. Een gedeelte van de oppervlakte is beplant met vruchtbomen ten behoeve van snoeidemonstraties en cursussen. De overige aanwezige grond op het terrein van 4,2 ha grond wordt gebruikt voor vruchtwisseling. Een gedeelte is minder geschikt voor de teelt van bomen en fruit. Hier zijn kikkerpoelen aangelegd en er lopen paarden en schapen. Het perceel is voor een groot gedeelte omzoomd door houtwallen. Er wordt veel aandacht besteed aan landschapselementen. Naast de houtwallen zijn er onder andere drie poelen, een ooievaarsnest( een slangenbroedplaats en knotessen.
Tegenwoordig wordt de Nederlandse grootte-eenheid (Nge) gebruikt om bedrijven te vergelijken. Deze maat, die al vele jaren gehanteerd wordt, is voorgeschreven door de Europese Unie. Ze is gebaseerd op het brutostandaardsaldo van dieren en gewassen en biedt een maatstaf voor het vergelijken van uiteenlopende agrarische bedrijven. Omdat de Nge een maat is voor het saldo dat normatief met het bedrijf kan worden gehaald, kan dit kengetal niet worden gezien als een algemene maatstaf voor de arbeidsinzet. Het saldo geeft immers een vergoeding voor de factorkosten (arbeid en kapitaal) en de niet-toegerekende non-factorkosten zoals afschrijving en onderhoud.
Het bedrijf "De Vrolijke Noot"
heeft de volgende omvang met de daarbij behorende
Nge's.
Gewasl diercategorie Vruchtbomen en moerbomen
Oppervlakte in ha
Nge/ha
1,0
Totaal Nge
9,014
9,01
Fruit open grond Blauwe bes
1,12
22,394
26,87
Rode best framboos, braam
0,10
38,873
3,89
Totaal
2,22
39,77 Nge
Met deze gegevens wordt het bedrijf volgens het LEI ingedeeld als een "blijvende teelt bedrijf", en wordt aangemerkt als een fruitbedrijf. De boomkwekerij op de het bedrijf gaat overigens meer richting de sierteelt. De sierteelt heeft hogere Nge normen per ha. In het overzicht is overigens van de standaardnormen uitgegaan.
De arbeid wordt door beide vennoten verricht, aangevuld met arbeidskrachten voor de bessenoogst. Tevens zijn er met regelmaat stagiaires uit het agrarisch onderwijs werkzaam. Het bedrijf is een door Aequor erkend opleidingsbedrijf voor boomteelt, fruitteelt, biologisch-dynamische landbouw, boomverzorging en landschaps- en natuurbeheer. In de piekperiode zijn er maximaal tien losse arbeidskrachten aanwezig. Dit zijn meestal scholieren die als gelegenheidswerkers in dienst zijn.
De producten zijn gecertificeerd voor het EKO- en Demeter keurmerk door respectieveIijk SKAL en stichting Demeter. De afzet van de producten doet u zelf. De vruchtbomen worden voor bijna 100% rechtstreeks aan particulieren verkocht. Voor promotie van de verkoop, staat het bedrijf enkele keren per jaar op gerenommeerde markten en beurzen. Door een netwerk op te bouwen, is er regelmatig aandacht voor "De Vrolijke Noot" in landelijke tuinbladen en andere persorganen. Er is voldoende vraag naar de producten. Er kan steeds meer vers afgezet worden en steeds minder hoeft nog verwerkt te worden in jam, etc. Op de verse verkoop, wordt een hogere marge gehaald dan op een tot jam verwerkt product.
Voor de biologische-dynamisch geteelde blauwe bessen zijn er de volgende afzetkanalen: groothandel Zaaister te Leek groothandel Odin te Geldermalsen jamfabiek Faan te Wolvega de boerenmarkt te Amsterdam Abel & Cole te Engeland thuisverkoop Er worden in Nederland weinig blauwe bessen biologisch geteeld. U vindt de markt erg overzichtelijk en er is een goed contact met de afnemers opgebouwd.
De aanwezige machines en inventaris bestaat uit een trekker, maaier, bosmaaier, frees, schaftwagen, netten en nog wat overige zaken als gereedschap etc. Recent is in 2008 nog een gebruikte minitrekker en een klepelmaaier aangeschaft. Investeringen 2008 tot juni 2008: - gebruikte minitrekker Kubota € 4.250 exclusief BTW - klepelmaaier nieuw € 1.100 exclusief BTW
Op basis van de fiscale resultaten en uw informatie is het volgende financieringsoverzicht opgesteld: VERMOGEN bedrijfsvermogen
eb - 3.789
bb - 6.999
SCHULD Lening Gemeente
eb 4.279
bb 6.117
rekening-courant bank totaal
21.999
20.182 19.930
22.489
Datum beginboekjaar (bb): 31-12-2006 Datum eindeboekjaar (eb): 31-12-2007
rentevoet
aflossing
.
4,5% variabel
€ 173 per mnd
SCHULD
Lening Gemeente Lening Bank (lease)
Bedrag 3.172 6.135
rente 4,5%
aflossilig € 173 per mnd € 215 per mnd
Afllossingsdeel: € 6.500 € 1.106 Rente deel:
rekening-courant bank totaal
10.000 19.307.
variabel
de totale jaarlijkse aflossing is op dit moment: € 2.076 op de lening bij de bank; de aflossing loopt tot april 2011 (3 jaren); van de oogst van 2007 zijn de uitbetalingen voor de geleverde producten binnen. Er is een kredi~tmaximum van € 12.000; de gemiddelde stand van de rekening-courant is € 11.875. Voor de geleden vorstschade in 2005 is een aanvraag ingediend voor een tegemoetkoming bij LNV. Er wordt een schade-uitkering verwacht van € 20.120.
In ons gesprek over uw doelstellingen en uw visie op het bedrijf en de mogelijkheden die het heeft, kwamen de volgende zaken naar voren.
Aanleiding van het gesprek is uw wens om een gebouw te willen plaatsen op de locatie aan de Oosterbutenweg 2. De gemeente Westerveld wil meewerken aan het vaststellen van een nieuw bouwplan, echter onder bepaalde voorwaarden. Zo stellen ze als eis dat de resultaten van de bedrijfsvoering zodanig zijn, dat er sprake is van een volwaardig bedrijf. Hierbij wordt gekeken naar het brute bedrijfssaldo (BBS).
Op de vraag wat uw doelstellingen zijn voor zowel de IfJrte als voor de middenlange termijn, gaf u het volgende aan: Doelstelling van ondernemers is om het bedrijfsrendement te optimaliseren door middel van het ontvangen van meer mensen op het bedrijf die diensten en producten afnemen. Het is hiervoor nodigdat er eenruimte komt voor de verkoop en verwerking van producten, een ruimte voor hethouden van cursussen en het geven van workshops, een kantine, een kanto
Visie van de ondernemers is dat er voldoende vertrouwen is in een positieve ontwikkeling van de prijzen van de biologisch-dynamisch geteelde producten. De Biologische producten vinden relatief gemakkelijk de weg naar de afnemers.
Op de vraag wat uw doelstellingen en visie zijn voor de lange termijn, gaf u het volgende aan: Doelstelling is allereerst het verder optimaliseren van de bedrijfsvoering en daarmee ook het bedrijfsresultaat. De doelstelling van de ondernemers is om het bedrijf ook op langere termijn voort te zetten. Hiervoor zal een opvolger gezocht worden. Ook de Stichting Grondbeheer Biologisch Dynamische Landbouw heeft het streven om het bedrijf op de locatie aan de Oosterbutenweg 2 voort te laten zetten. De ondernemers onderschrijven en ondersteunen de doelstelling van de Stichting.
Ten aanzien van de doelstelling op de langere termijn is er al actief beleid gevoerd. Vanaf maart 2006 tot en met september 2007 is Elmar Mook (geb.: 14-08-1980) als vennoot betrokken geweest bij de onderneming. Hij is bewust betrokken geweest als kandidaat-opvolger. Mede als gevolg van de oogstschade in 2007 heeft de heer Mook besloten om zijn betrokkenheid bij het bedrijf te beeindigen. Uitvoering van de plannen met de bouw van een bedrijfsruimte en uitbreiding van de activiteiten zullen er meer groeikansen ontstaan voor een kandidaat opvolger. Het beleid van de ondernemers op De Vrolijke Noot is erop gericht dat er de komende jaren ruimte geschept gaat worden voor een kandidaat opvolger. Dit zal niet meer in VOF verband zijn. Het accent zal komen te liggen op eigen ondernemerschap.
Ondernemers zijn redelijke allrounders en echte liefhebbers van het biologische product. Er is veel ervaring met de biologische teelt van vruchtbomen en -struiken. Ze zijn sterk in het onderhouden van relaties die van belang zijn in de afzetmarkt en het ontwikkelen van nieuwe afzetkanalen.
Resultaten bedrijf in de afgelopen jaren: De bedrijfswinst ligt op een zodanig niveau dat de laatste vijf jaar met uitzondering van boekjaar 2006 structureel aan aile verplichtingen kan worden voldaan en dat de vermogensontwikkeling positief is. Daarbij moet worden opgemerkt qat als gevolg van de slechte oogst (vorstschade) in boekjaar 2005 er een bz-uitkering is toegekend waardoor de prive-onttrekkingen uit het bedrijf zeer laag zijn geweest. Ook in 2007 is er vorstschade geweest en is er een bz-uitkering geweest. De uitkering bedroeg € 5.930 waarvan € 4.430 om niet is verkregen en € 1.500 terug te betalen is. In het boekjaar 2008 zal de uitkering verrekend worden. Mede als gevolg van de onttrekking door de 3e vennoot, de heer Mook, was er te weinig financiele ruimte om de vorstschade in 2007 op te vangen. Vanaf 2008 is er een vorstschadeverzekering van de fruitteeltsector gerealiseerd. Voor het ministerie van LNV een belangrijke voorwaarde om te komen tot een t€gemoetkoming in de schade van 2005. Het bedrijf komt voor een tegemoetkoming in aanmerking. De financiele positie is zodanig dat er na uitvoering van het bedrijfsontwikkelingsplan vanaf 2008 een positieve ontwikkeling is van het eigen vermogen en de Iiquiditeit. In de bijlagen treft u de achterliggende uitgangspunten en berekeningen aan.
Locatie Oosterbutenweg 2 ligt in het beekdal van de Wapserveense Aa en dichtbij het natuurgebied Oosterzand. Het gebied is aantrekkelijk voor toeristen.
Zandgrond varierend van licht tot zwaar. De grond is makkelijk te bewerken en geschikt voor de teelt van blauwe bessen en vruchtbomen.
De minitrekker en de klepelmaaier zijn juist aangeschaft. De ov€rige aanwezige machines en werktuigen zijn grotendeels afgeschreven, maar worden volgens u goed onderhouden en zijn nog niet direct aan vervanging toe.
Het opbrengstniveau van de gewassen ligt op een acceptabel niveau. Het risico ten aanzien van het optreden van nachtvorstschade is groot bij met name de blauwe bessen. Door de nieuwe vorstschadeverzekering is een deel van het risico gedekt. Ook is het bestrijden van ongedierte soms lastig waardoor er schade kan optreden.
Dankzij uw jarenlange ervaring en groot netwerk bent u in staat om veel producten rechtstreeks naar de consument (veelal particulieren) te vermarkten. Ook levert u aan meerdere partijen wat risicospreiding geeft. Dit is een sterk punt. U zit in een vraagmarkt wat natuurlijk positief is. De verkoop van vruchtbomen vertoont al jaren een stijgende lijn. De vraag naar vruchtbomen en vruchtstruiken is zelfs groter dan er opgekweekt kan worden met de beschikbare arbeid en beschikbare ruimte aan grond. Om toch aan de vraag te kunnen voldoEjn worden vruchtbomen en vruchtstruiken ingekocht bij derden.
De financiering is laag en bestaat voornamelijk uit kortlopend krediet. Op de lening van de gemeente wordt jaarlijks een bedrag afgelost. Er zijn weinig bezittingen, waardoor het extra van belang is dat het kortlopende krediet niet verder toeneemt. Van belang is dat de schade-uitkering voor de geleden vorstschade in 2005 ook daadwerkelijk ontvangen wordt. Zoals het nu lijkt, zal dat ook gaan gebeuren. De rekening-courant kan met deze uitkering teruggebracht worden en er is ruimte om de lening voor de aanschaf van de trekker en maaier versneld af te lossen. Het is tevens de bedoeling om de uitkering om niet als de restant lening terug te betalen aan de Gemeente. Omdat u meent recht te hebben op een hogere uitkering omdat u biologische producten teelt met een hogere waarde dan in de gangbare teelt, wilt u nog trachten een hogere tegemoetkoming te bewerkstelligen.
In de analyse en de prognose na het laatste boekjaar is de situatie weergegeven voor de korte termijn zonder dat er in de bedrijfsvoering veranderingen zijn doorgevoerd. Er van uitgaande dat de uitgangspunten in de prognose als basis worden gehanteerd, kan een verdere beschrijving worden gemaakt van de ontwikkelingsstrategieen voor de toekomst.
Uw plan: U wilt uw activiteiten uitbreiden met het project "Drents Paradijs". Het project houdt in: aanleggen van een thee- en zelf pluktuin; inrichten en exploiteren van een kwekerijwinkel met eigen en aanverwante artikelen; organiseren en verzorgen van cursuswerk en workshops rondom natuurelementen; het mogelijk maken van verblijfsrecreatie. Dit is meegenomen in de aanvraag naar de gemeente. Het gaat in eerste instantie om tien plaatsen. De nieuw te bouwen bedrijfsgebouwen omvatten de volgende bestemmingen: - een kapschuur van circa 60 m2 grondoppervlakte met daarin ruimte voor • Stalling van machines en materiaal • •
Werkruimte Opslagruimte voor netten, fruitkisten, inpakmateriaal en kwekerijbenodigd heden - een hoofdgebouw van circa 100 m2 grondoppervlakte voor o.a. een: • Sorteer-, inpak- en koelcelruimte voor kleinfruit (schone ruimte) • • • •
Kantine Natte ruimte voor tOiletten, douches en wasmachine KantoorruimteVerkoop- thee- en groepsruimte
De bedrijfsruimte(s) krijgen een voorbeeldfunctie voor ecologisch verantwoord bouwen. Met de Stichting Grondbeheer B-D Landbouw wordt bekeken of er sprake zal zijn van opstalrecht, huur of pacht. Indien de Stichting Grondbeheer het nieuw te bouwen bedrijfsgebouw financiert, zal er jaarlijks een pachtvergoeding betaald gaan worden. De pachtvergoeding is dan als voigt: Investering € 50.000 Afschrijving 2,5% over € 50.000 - restwaarde € 20.000 Rente gemiddeld ge"investeerd vermogen OZB Totaal pacht
=
€ 750 € 1.300 € 50 € 2.100
Verwachte ontwikkelingen als gevolg van de aanpassingen in de bedrijfsvoering: Door zelf de opkweek van de jonge vruchtbomen en -struiken te gaan doen in plaats van deze aan te kopen, stijgt het saldo van de vruchtbomen. Door een geringe uitbreiding (meer eenheden per m2) stijgt de omzet van de vruchtbomen en struikenkwekerij naar € 45.000. De inkoop van bomen en struiken is al in 2007 met € 4.000 teruggelopen ten opzichte van 2006 en is voor 2008 begroot op € 10.000. Door met behulp van het nieuw te bouwen bedrijfsgebouw meer fruit rechtstreeks af te zetten met een hogere marge en daardoor minder fruit tot sap te gaan verwerken, wordt verwacht dat de financiele opbrengst structureel op een hoger niveau komt. Tevens moet de vorstschadeverzekering ervoor zorgen dat een Forse nachtvorst niet tot een Forse inkomensderving leidt. Op basis van de gegevens in de ,interne analyse is voor de korte en middenlange termijn rekening gehouden met de volgende algemene uitgangspunten: De rentekosten zijn gemiddeld 5,2% over aile leningen; Er is geen rekening gehouden met verplichte aflossiR-§'€n.De beschikbare liquiditeitsruimte wordt volledig benut voor aflossingen. Om het economisch perspectief te kunnen beoordelen, is een begroting opgesteld voor de lange termijn waarin rekening is gehouden met de volgende punten: Uitbreiding van de bedrijfsgebouwen (€ 50.000) in de vorm van pacht .
.b€ dvjr£3eb~,llW:5> h?/ C(t-l:; Y:lk iJOOV he t c/v~tvI.-' i tel-c.€. /2//L-- lite Fe ; lie u-we
aLcb/i//te/teh en- io-eS.tclo-VLcje te i ;/1 te f;siveY(?i1. ])/t f/1'7{;i.-Cl?L t- hei. b.ecLr!J,f 111111 cif'Y K&uet-s haoy n?o,r tJ stsc ho:~/f? 7 . P(l/ c::::.....
Uit deze berekeningen blijkt dat er over de afgelopen jaren een wisselende ontwikkeling van het Bruto Saldo (bss) is geweest, varierend van tussen de (19.930 en ( 61.845 en die gemiddeld uitgekomen is op ( 43.860. Ais gevolg van ernstige vorstschade is de opbrengst van de fruitteelt extreem laag geweest in 2005. Ook in 2007 is er vorstschade geweest. Dankzij de nieuwe vorstschadeverzekering is een deel van het risico gedekt, wat ervoor zorgt dat het negatieve financiele gevolg van het optreden van vorstschade minder groot wordt. De bedrijfswinst ligt op een zodanig niveau dat de laatste vijf jaar met uitzondering van boekjaar 2006 structureel aan aile verplichtingen kon worden voldaan en dat de vermogensontwikkeling positief is. Daarbij moet worden opgemerkt dat als gevolg van de slechte oogst in boekjaar 2005 er een bz-uitkering is toegekend waardoor de priveonttrekkingen uit het bedrijf zeer laag zijn geweest. De financiele positie is zodanig dat er na uitvoering van deze plannen vanaf 2008, een positief ontwikkeling is van het eigen vermogen en de Iiquiditeit. De totale opbrengst stijgt naar ( 76.000. Het saldo komt op ( 61.500. De winst is geprognosticeerd op € 26.700. Na aftrek van de prive-uitgaven resteert er een bedrag (Reserveringscapaciteit) van ( 7.700 wat beschikbaar is voor het doen van vervangingsinvesteringen, aflossen of het opvangen van tegenslagen.
Bij duurzaamheid en continu'iteit wordt een verwachting uitgesproken dat het bedrijf de komende jaren zal worden voortgezet, ge'intensiveerd en/of uitgebreid. Indicatoren hierbij zijn de leeftijd, de opleiding en/of ervaring van de ondernemer. Belangrijk is dat wanneer de ondernemers vanwege de leeftijd zouden overwegen om te gaan stoppen, de Stichting er mede voor zorgt dat er nieuwe ondernemers komen die het bedrijf weer in erfpacht gaan nemen. De VOF streeft er naar om te voldoen aan de goede landbouwpraktijk, hierbij moet onder andere worden gedacht aan: bijhouden van actualiteiten (vakliteratuur/cursussen); bijhouden van grondstoffengebruik (onder andere water/elektra/meststoffen/ beschermingsmiddelen) ; bijhouden van resultaten en bedrijfsvoering indien nodig hierop bijstellen; regelmatig controleren en eventueel bijstellen van installaties/machines/tractoren.;
het bevorderen van de land- en tuinbouw in het kader van een gezonde economie en een gezonde voeding, een en ander volgens de biologisch dynamische methode. Arbeidsinzet: volwaardige arbeidskrachten (vak), arbeidsjaareenheden of mensjaren? De arbeidsinzet kan in meerdere kengetallen worden uitgedrukt: de volwaardige arbeidskracht, de arbeidsjaareenheid en het mensjaar. De volwaardige arbeidskracht (vak) is door het LEI als kengetal gebruikt tot 1999. Daarna is het vervangen door de arbeidsjaareenheden en mensjaren. Het mensjaar geeft van de drie het beste zicht op de totale arbeidsinzet en arbeidsbehoefte op een bedrijf. Een mensjaar is gesteld op 1.700 gewerkte 'volwaardige uren'. Die 1.700 is het aantal uren dat werkelijk gewerkt kan worden bij een normale CAO, rekening houdend met verlof en dergelijke. Hoeveel nge is een volwaardige arbeidskracht? Voor de beantwoording van vragen over volwaardigheid zijn de definities die het LEI van de nge en van volwaardige bedrijven hanteert van belang. Daaruit blijkt al dat het kengetal nge per vak (in gebruik tot 1999) en nge per mensjaar (vanaf 2000) slechts een richtlijn kunnen zijn: de nge is immers een vergoeding voor meer dan alleen de arbeid, terwijl een arbeidskracht alleen over arbeid gaat. Er zullen daardoor in ieder geval al verschillen zijn tussen arbeidsintensieve en kapitaalsintensieve bedrijven en bedrijfstypen. Omdat de nge een maat is voor het saldo dat normatief met het bedrijf kan worden gehaald, kan ook dit kengetal niet worden gezien als een algemene maatstaf voor de arbeidsinzet. Het saldo geeft immers een vergoeding voor de factorkosten (arbeid en kapitaal) en de niet-toegerekende non-factorkosten zoals afschrijving en onderhoud. Indien toch met normen gewerkt moet worden, kan het best rekening gehouden worden met het bedrijfstype en de bedrijfsomvang (zie tabel).
Akkerbouwbedrijven Opengrondsgroentebedrijven Glasgroentebedrijven Bloembollenbedrijven Glasbloemenbedrijven Champignonbedrijven Fruilteeltbedrijven Boomkwekerijbedrijven Melkveebedrijven Overige graasdierbedrijven Hokdierbedrijven Gewassencombinaties Veeteeltcombinaties Gewas-veeteeltcombinaties Overige tuinbouw
In relatie tot uw doelstelling, de hUidige positie van het bedrijf en de investeringsruimte kunnen samenvattend de volgende conclusies worden getrokken.
Een nieuw gebouw op de locatie aan de Oosterbutenweg 2 te Wapserveen heeft een gunstige invloed op de kwaliteit van de af te zetten producten en het efficient werken. De verbreding van de activiteiten zorgt ervoor dat de gevoeligheid voor calamiteiten in de bessenoogst geringer wordt. Ook de afgesloten verzekering draagt daar aan bij. Door meer rechtstreeks af te zetten, stijgt de netto-opbrengst. De vraagmarkt en het steeds verder kunnen uitbreiden van de klantenkring is een positief gegeven wat verdere groei van het bedrijf mogelijk maakt. VOF De Vrolijke Noot heeft dan ook nu en in de toekomst een fruitteeltbedrijf met perspectief. Het kunnen beschikken over een passende bedrijfsruimte zoals in het plan beschreven. Er zijn voldoende mogelijkheden om eventuele geringe tegenvallers op te vangen en om een inkomen te waarborgen voor ca. twee volwaardige arbeidskrachten. Er is op termijn perspectief voor een opvolger om, eventueel na een periode van samenwerking, het bedrijf over te nemen.
Op basis van bovenstaande conclusies de volgende aanbevelingen: Voer uw plannen door met betrekking tot het uitbreiden van de activiteiten op het perceel aan de Oosterbutenweg 2 te Wapserveen. een punt van aandacht is de overname van het geheel op langere termijn. U heeft het streven om zelf de opvolging te regelen, waarbij de Stichting Grondbeheer medeverantwoordelijkheid draagt.
Alles staat en valt met het stellen van uitgangspunten. In dit plan is zo eerlijk en reeel mogelijk gekeken naar wat haalbaar is. Uiteraard geeft dit geen garanties. Jan Lucas Spijkman oktober 2008
In dit rapport worden een aantal begrippen genoemd. Hieronder voigt wat er onder deze begrippen wordt verstaan. Kasstroom
De som van de vermogensontwikkeling en de afschrijvingen is de kasstroom. Kasstroom is het vrij beschikbare deel van de geldstroom na betaling van de prive-uitgaven. De kasstroom kan worden aangewend voor financiering van investeringen, aflossing van langlopende schulden (verbetering verhouding vreemd en eigen vermogen) of verbetering van de liquiditeit (vergroting werkkapitaal).
Liquiditeitsoverschot
Het verschil tussen aile ontvangsten en uitgaven is het liquiditeitsoverschot.
Totale schuld
De som van de hypotheek, familielening, ruilverkavelingschuld en de rekening-courantstand is de totale schuld.
Bedrijfswinst
Het verschil tussen aile opbrengsten en kosten is de bedrijfswinst.
Vermogensontwikkeling
Deze wordt gedefinieerd als bedrijfswinst, verminderd met het saldo voor prive en belastingen. Betaalde rente is hierbij verrekend, de afschrijvingen zijn als kostenpost gehandhaafd. Dat betekent dat een toe- of afname van het eigen vermogen wordt weergegeven. Daarmee is het een maat voor de continu'iteit van het bedrijf voor de lange termijn.
Afschrijving
Jaarlijkse waardevermindering van de vaste activa. De vaste activa bestaan uit productierechten, gebouwen, machines, werktuigen, inventaris en auto.
Vervangingsinvesteringen
Investeringen noodzakelijk om het huidige machinepark in stand te houden.
LJ'.....
or, ....,,,
I~"'"
•• ....,....,~
OpbrenQsten in € boomkwekerij fruitteelt wijn en aanverwante artikelen overiQe inkomsten Totaal opbrengsten kwekerij Direkte kosten in € inkopen bomen zaai-, plant-, en pootootgoed inkopen wijn-I jammakerij veehouderij transportkosten keuringen verpakkingen diverse inkopen voorraad mutaties Totaal toegerekende kosten kwekerij
Saldo saldo kwekerij (opbrengst - toegerekende saldo overiQe bedrijfsopbrengsten Saldo totaal bedrijf (BSS)
2000 27.726 31.895 971 5.827 66.419
2001 20.191 16.919 1.187 4.324 42.621
2002 21.961 18.271 2.527 5.158 47.917
2003 30.168 18.334 2.427 5.055 55.984
2004 26.461 27.161 1.597 5.072 60.291
2005 30.565 1.479 2.908 835 35.787
2006 41.072 27.247 5.334 982 74.635
2007 40.950 12.595 2.344 1.847 57.736
2008 42.000 29.000 3.000 2.000 76.000
2000 9.170 826
2001 6.610 416 1.180
2003 11.398 1.146 1.884
2004 9.896 1.268 1.561
2005 13.136 1.568 426
2006 14.953 1.333 606
2007 10.693 779 973
2008 10.000 1.000 1.000
753 899
105 125
2002 6.808 829 1.211 160 176 58 2.553 3.186 14.981
2.319 2.466 19.213
1.601 813 4.86510.274
754 43215.958
1.866 104 1.619 3.166 63323.014
702 245 1.752 1.145 2.72613.563
1.000 500 1.500 1.500 50016.000
2002 32.936 3.853 36.789
2003 36.771 10.484 47.255
2004 50.017 333 50.350
2005 19.829 100 19.929
2006 51.621 1.546 53.167
2007 44.173 1.227 45.400
2008 60.000 1.500 61.500
-
-
1.9999.649
kosten)
2000 56.770 5.075 61.845
423 228.837
2001 33.784 2.365 36.149
395 111
Niet toegerekende kosten arbeidskosten vervoerkosten verkoopkosten afschrijvingen (gebouwen, machines en productierechten) kosten onroerende zaken (inclusief huur en pacht) kosten machines werl
1 VERMOGEN
RESERVERINGSCAPACITEIT
EN L1QUIDITEIT
Bedrijfswinst af: saldo prive (prive-uitgaven - prive-ontvangsten) af: te betalen belastinqen Vermogensontwikkeling bii: afschrijvinqen Reserveri ngscapaciteit af: vervangingsinvestering machines en werktuigen Liquiditeitsontwikkeling plus aflossing
2001 3.728 3.897 1.098 2.583 2.859 2.088
7.527 33.631
7.762 24.015
6.890 23.859
2003 7.032 3.759 2.004 2.246 2.912 2.099 1.694 5.172 26.918
28.214 1.807 26.407
12.134 2.098 10.036
12.930 1.801 11.129
20.337 1.416 18.921
22.355 1.183 21.172
3.474 1.582 1.892
26.643 1.407 25.236
19.469 1.653 17.816
28.700 2.000 26.700
15.472 10.934
4.805 5.228
5.506 5.618
9.096 9.825
10.148 11.021
395 1.497
13.128 8.321 3.787
7.030 5.743 5.045
13.917 12.783
2001 1
2002 1
2003
2000 12.054 6.291 1.655 1.818 2.823 1.463
-
2000 26.407 30.108 3.7011.818 1.883-
I
2002 5.187 2.867 1.111 2.687 3.115 2.002
-
I
2004 5.729 3.223 2.551 2.392 4.423 2.024 2.123 5.530 27.995
2005 2.698 3.774 2.676 1.458 348 1.060 1.248 3.193 16.455
2006 4.574 3.525 3.748 995 3.220 3.090 1.542 5.830 26.524
2007 4.337 4.560 1.865 747 1.780 4.545 1.173 6.924 25.931
2008 7.000 5.000 2.000 1.000 4.800 4.000 1.500 7.500 32.800
20041
2005
10.036 29.611
11.129 25.599
18.921 13.576
21.172 17.362
1.892 1.230
19.5752.583 16.992-
14.4702.687 11.783-
5.345 2.246 7.591
3.810 2.392 6.202
662 1.458 2.120
I
2006 25.236 31.941 6.705995 5.710-
I
20071
20081
17.816 14.608
26.700 20.000
3.208 747 3.955
6.700 1.000 7.700
-
-
-
-
-
-
-
-
-
1.883-
16.992-
11.783-
7.591
6.202
2.120
5.710-
3.955
7.700
s ('[U-ailts JutS
![)~ '3 - rJ fl
l3OUkJ8Lok
1z ha
~ 26
Legenda
U1Ureksel
Perceelnummer HUlsnummer Kaoastrale grens Beoouwlng/topografle
KdUaslrale
Ult
gemeenle
l~e
SClldal
HAVELTE N
Sek t I" Pel
de kadastra]e
Inummer
235 1.5000
'aart
It
S/TUI1
i/f:
/VJGI200«
~ S
i .f iOO~
~'.. :\'-" \
778
'i
.1.
Legenda IiJ4S
KaUu,;tl'c S"k t I ~
Kada$trale
flC'I'l..'cl:!
._----26
l
kadastr'ale
Perce" lnummer Hu lsnulilmer"
grens
B~Douwing/t9pograf
'';'':'' ~e":>lu\IH:na _I.: ut-ot"rLJer ~.'
16
~SS(."I. II "QveI";)C~" 19\1.' tI':!t I:.~ClQ."tt!f' en (Ie oc:el'llJ""e r<:!Ql~lel"to vl\\i'tIiUH:),
Sctl-.ld
N
23·5 I: 5000
In\Jmmc('
1
u:~ ,Ilttr'e'lt.el o~ .•"tc,.r::ll"'ecn~I:''' ol. ••',
HAVEl-TE
Ie geme.ente
1II;J\:!(1'l;'C
mal~"
"'OQ"OtI'OuO~I'
••oru~" Cltfl oe
Q"llt'\:no O,er,)t
'100'-
I\et
""IJ,,~\I(J'
('11 U~
""111:",,;.....
of,
