•••••
V.>
rIm= mmnm: Kwekerij De Vrolijke Noot T.a.v. de heer H.J. van Noort en mevrouw L.P.M. Verstappen Oosterbutenweg 2 8351 GH WAPSERVEEN
Strategisch
bed rijfsontwi
LTO NOORD ADVIES
Lavendelheide 9 9202 PD Drachten Telefoon : 0512 305111
Adviseur Mobiel E-mail
: J.L. Spijkman : 06-23906494 :
[email protected]
Drachten, 24 oktober 2008
kkel ingspla n
Im= mmnm: INHOUDSOPGAVE
HOOFDSTUK
1
HOOFDSTUK 2
HOOFDSTUK 3
SAMENVATTING
1
1.1 1.2 1.3 1.4 1.5
1 1 2 2 2
ALGEMENE EN BEDRIJFSGEGEVENS
3
2.1 2.2 2.3
Ondernemers Bedrijf Flnanclerlnq bedrijf
3 3 6
ONDERNEMERSMANAGEMENT
8
3.1 3.2 3.3 3.4
HOOFDSTUK 4
Aanleiding van het gesprek en uw concrete vraqen Doelstellingen en visie korte en middenlange termijn Doelstellingen en visie op de lange termijn Interne analyse
ONTWIKKELINGSRICHTINGEN
4.1 4.2 4.3 4.4
HOOFDSTUK 5
Aanleiding Vraagstelling Doelstelling Uitwerking Conclusies en aanbevelingen
CONCLUSIES
5.1 5.2 5.3
VOOR UW BEDRIJF
Algemeen Ontwikkeling korte en middenlange termijn Samenvattend overzicht Resultaat
EN AANBEVELINGEN
8 8 9 10
12
12 12 13 14
16
Conclusies Aanbevelingen Tot slot
16 16 16
De bijlagen zijn bij de rapportage ingebonden
24 oktober 2008, 120498076-80486/jls/lvv
Im=
emmm:
HOOFDSTUK 1
SAMENVATTING 1.1
Aanleiding U heeft een biologisch-dynamische kleinfruit.
Voor de groei en ontwikkeling
noodzakelijk
geachte
multifunctioneel gaat worden.
verhoging
gebouw
van het bedrijf
van de inkomsten
op het perceel
voor product,
geschikt
hebben voor het personeel
gelijkheden
met als hoofdgewassen
gen en gereedschap.
met daarbij
len. In verband
ook sanitaire
en ruimte
hiermee zullen er sanitaire
Om het gebouw te kunnen plaatsen, te Westerveld
heeft u gevraagd
blijkt
op het terrein
voorzieningen
qetroffen
als
etc, een opslagmo-
van werktui-
te gaan entwikkemoeten worden die
kunnen gaan worden.
is een bouwkavel een volwaardig
gebouwd
voor producten,
voorzieningen,
van 0,50 ha nodig. De gemeen-
om een plan in te leveren waaruit
en dat het bedrijf
dat er een
van workshops
bieden voor stalling
Ook is er het plan om recreatie
en
en de daarbij
2 te waoserveen
zijn voor het houden
door zowel bezoekers als door het personeel gebruikt
nieuwbouw
van de kwekerij
Oosterbutenweg
geven voor fust en machines
vruchtbomen
acht u het noodzakelijk
Het gebouw moet dienst doen als verwerkingsruimte
verkoopruimte ruimte
kwekerij
inkomen
de noodzaak van de
kan bieden aan de onder-
nemers.
1.2
Vraagstelling U heeft ons gevraagd
om een bedrijfsontwikkelingsplan
voor u op te stellen.
Toelichting: De gemeente
Westerveld
te kennen gegeven, zieningsprocedure
heeft in haar brief van 27 maart
dat om de plannen van
brief van 18 november
2008 geeft de gemeente
er tot goedkeuring
gemeente
dat de noodzaak
bouwblok.
Zij stelt daarbij
komensmogelijkheden beidskracht
voor het toekennen
en met een arbeidsbehoefte dat uitgroei
hiernaar
met wat de gemeente
een bedrijfseconomische
om planologische
begroting
uw
medewerking.
Vervolgens
voor minimaal
met voldoende
in-
één volwaardige
ar-
Er moet ook vol-
(volwaardigheidstoets).
van u verlangt, waarin
stelt de
van een nieuw agrarisch bedrijf
plaats gaat vinden.
van dit bedrijf
op te stellen
of herziet
verder aan welke route er gevolgd
kan worden overgegaan.
zijn voor het voortbestaan
In overeenstemming
is. De gemeente
dat er sprake moet zijn vaneen
of dat vaststaat
doende zekerheid
moet blijken
07/16775)
te maken, er een vrijstellingsnoodzakelijk
2007 als een principeverzoek
In de brief van 27 maart moet worden voordat
mogelijk
het bestemmingsplan
2008 (kenmerk
heeft u ons gevraagd
minimaal
de volgende
om
gege-
vens worden verwerkt: een overzicht beidskracht vaardbaar
vanaf
2000 van het uitgekeerde
binnen het bedrijf,
inkomen
inclusief onderbouwing
aan een volwaardige
ar-
of er sprake is van een aan-
inkomen;
-124 oktober 2008, 120498076-80486jjlsjlvv
Im= rmmm: een overzicht vanaf 2000 van het bruto saldo en een prognose van het bruto saldo voor het komende jaar; een resultatenrekening van de verschillende bedrijfsonderdelen.
1.3
Doelstelling U wilt de inkomsten op het bedrijf structureel verbeteren om ook in de toekomst een levensvatbaar bedrijf te hebben, welke door een opvolger in samenwerking met de Stichting Grondbeheer voortgezet kan worden.
1.4
Uitwerking In het bedrijfsontwikkelingsplan is nagegaan welke ontwikkeling er de laatste acht jaren is geweest en hoe de prognose in het lopende jaar (2008) eruitziet. Voor het opstellen van het plan is subsidie aangevraagd bij LNV.
1.5
Conclusies en aanbevelingen Op basis van de met u besproken uitgangspunten en de door u verstrekte gegevens, is de centrale vraagstelling verder uitgewerkt in deze rapportage. Samengevat kan gesteld worden dat het nieuw te bouwen bedrijfsgebouw bijdraagt aan het verbeteren van het bedrijfsresultaat. Door oppakken van nieuwe activiteiten wordt de kwetsbaarheid van het bedrijf ten aanzien van de inkomensvorming, als gevolg van calamiteiten, verminderd. Door de aanpassingen is het bedrijf aantrekkelijker geworden om over te nemen door een nog te benaderen opvolger. Uitvoeren van uw plan is dan ook sterk aan te bevelen. De cijfermatige onderbouwing van de door ons uitgevoerde analyses treft u aan in de bijlagen.
-224 oktober 2008, 120498076-80486/jls/lvv
rIm= emmm: HOOFDSTUK 2 ALGEMENE EN BEDRIJFSGEGEVENS
2.1
Ondernemers Ondernemer 1 H.]. van Noort
L.P.M. Verstappen
57 Ongehuwd samenwonend nvt
55 Ongehuwd samenwonend nvt
De ondernemers wonen in Diever. De heer Van Noort houdt zich voornamelijk bezig met het praktische werk op het bedrijf en mevrouw Verstappen verzorgt met name de financiële, organisatorische en administratieve zaken.
2.2
Bedrijf Het bedrijf "De Vrolijke Noot vof" wordt geëxploiteerd in de vorm van een Vennootschap onder firma (VOF). De vennoten zijn Harrie van Noort en Lucie Verstapppen. De grond wordt gepacht in erfpacht van de Stichting Grondbeheer Biologisch Dynamische Landbouw. De Stichting heeft tot doel gronden te verwerven en die in pacht of erfpacht uit te geven aan biologisch-dynamische land- of tuinbouwbedrijven. Het bedrijf bevindt zich aan de Oosterbutenweg 2 te Wapserveen. De erfpacht staat op naam van Harrie van Noort. Voor de bedrijfsvoering is de AMvB-open teelten van toepassing.
Soort bedrijf Bruto Oppervlakte Land in erfpacht
Biologisch-dynamische kwekerij met vruchtbomen en kleinfruit 4,2 ha
Rechtsvorm
4,2 ha VOF
Blauwe bessen Frambozen Vruchtbomen Overige
1,2 0,1 1,0 1,9
ha ha ha ha
-324 oktober 2008, 120498076-80486/jls/lvv
Im= mmnm: De bedrijfsvoering is biologisch-dynamisch. Oorspronkelijk is begonnen met de teelt van rode bes, zwarte bes, kruisbes, framboos, aardbei en blauwe bes. Inmiddels is het bedrijf gespecialiseerd in de opkweek van vruchtbomen en de teelt van de blauwe bes. De kernactiviteiten van de Vrolijke Noot bestaan op dit moment uit: A. Boomteelt van vruchtbomen en -struiken; B. Fruitteelt van blauwe bessen, frambozen en ander kleinfruit; C. Verkoop van fruit, vruchtbomen, struiken en enkele aanverwante artikelen aan particulieren; D. Het geven van snoeicursussen, workshops, demonstraties en rondleidingen.
Er is circa 1,2 ha blauwe bessen en 0,10 ha frambozen. Daarnaast is er circa 1 ha vruchtboomkwekerij. Er is een groot assortiment aan oude streekrassen. Het assortiment bestaat onder andere uit: appel, peer, kers, pruim, hazelnoot, tamme kastanje, walnoot, druif en vruchtstruiken. Een gedeelte van de oppervlakte is beplant met vruchtbomen ten behoeve van snoeidemonstraties en cursussen. De overige aanwezige grond op het terrein van 4,2 ha grond wordt gebruikt voor vruchtwisseling. Een gedeelte is minder geschikt voor de teelt van bomen en fruit. Hier zijn kikkerpoelen aangelegd en er lopen paarden en schapen. Het perceel is voor een groot gedeelte omzoomd door houtwallen. Er wordt veel aandacht besteed aan landschapselementen. Naast de houtwallen zijn er onder andere drie poelen, een ooievaarsnest, een slangenbroedplaats en knotessen.
Omvang van het bedrijf Tegenwoordig wordt de Nederlandse grootte-eenheid (Nge) gebruikt om bedrijven te vergelijken. Deze maat, die al vele jaren gehanteerd wordt, is voorgeschreven door de Europese Unie. Ze is gebaseerd op het brutostandaardsaldo van dieren en gewassen en biedt een maatstaf voor het vergelijken van uiteenlopende agrarische bedrijven. Omdat de Nge een maat is voor het saldo dat normatief met het bedrijf kan worden gehaald, kan dit kengetal niet worden gezien als een algemene maatstaf voor de arbeidsinzet. Het saldo geeft immers een vergoeding voor de factorkosten (arbeid en kapitaal) en de niet-toegerekende non-factorkosten zoals afschrijving en onderhoud.
-424 oktober 2008, 120498076-80486/jls/lvv
firn: mmnm:
Het bedrijf "De Vrolijke Noot"
heeft de volgende omvang met de daarbij behorende
Nge's. Gewas! diercategorie
Oppervlakte in ha ;-.,-., .-.-/.-.-. -« x
Ngg/h~
vtq~htbomen en moerbomen FrUit open grond
1,0
BlàUwe bes
1,12
22,394
0,10
38,873
Rode bes, framboos,
braam
9,014
Totaal
Ng~ 9,01 26/87
3,89 39,77 Nge
Bruto standaardsaldo (bss)
€ 56.478
Met deze gegevens wordt het bedrijf volgens het LEI ingedeeld als een "blijvende teelt bedrijf", en wordt aangemerkt als een fruitbedrijf. De boomkwekerij op de het bedrijf gaat overigens meer richting de sierteelt. De sierteelt heeft hogere Nge normen per ha. In het overzicht is overigens van de standaardnormen uitgegaan.
Arbeid De arbeid wordt door beide vennoten verricht, aangevuld met arbeidskrachten voor de bessenoogst. Tevens zijn er met regelmaat stagiaires uit het agrarisch onderwijs werkzaam. Het bedrijf is een door Aequor erkend opleidingsbedrijf voor boomteelt, fruitteelt, biologisch-dynamische landbouw, boomverzorging en landschaps- en natuurbeheer. In de piekperiode zijn er maximaal tien losse arbeidskrachten aanwezig. Dit zijn meestal scholieren die als gelegenheidswerkers in dienst zijn.
Afzet De producten zijn gecertificeerd voor het EKO- en Demeter keurmerk door respectievelijk SKAL en stichting Demeter. De afzet van de producten doet u zelf. De vruchtbomen worden voor bijna 100% rechtstreeks aan particulieren verkocht. Voor promotie van de verkoop, staat het bedrijf enkele keren per jaar op gerenommeerde markten en beurzen. Door een netwerk op te bouwen, is er regelmatig aandacht voor "De Vrolijke Noot" in landelijke tuinbladen en andere persorganen. Er is voldoende vraag naar de producten. Er kan steeds meer vers afgezet worden en steeds minder hoeft nog verwerkt te worden in jam, etc. Op de verse verkoop, wordt een hogere marge gehaald dan op een tot jam verwerkt product.
-524 oktober 2008, 120498076-80486jjlsjlw
[Im= emmm: Voor de biologische-dynamisch geteelde blauwe bessen zijn er de volgende afzetkanalen: groothandel Zaaister te Leek groothandel Odin te Geldermalsen jamfabiek Faan te Wolvega de boerenmarkt te Amsterdam Abel & Cole te Engeland thuisverkoop Er worden in Nederland weinig blauwe bessen biologisch geteeld. U vindt de markt erg overzichtelijk en er is een goed contact met de afnemers opgebouwd.
Mechanisatie en werk door derden De aanwezige machines en inventaris bestaat uit een trekker, maaier, bosmaaier, frees, schaftwagen, netten en nog wat overige zaken als gereedschap etc. Recent is in 2008 nog een gebruikte minitrekker en een klepelmaaier aangeschaft. Investeringen 2008 tot juni 2008: - gebruikte minitrekker Kubota € 4.250 exclusief BTW - klepelmaaier nieuw € 1.100 exclusief BTW
2.3
Financiering bedrijf Op basis van de fiscale resultaten en uw informatie is het volgende financieringsoverzicht opgesteld:
VERMOGEN
rentevoet
aflossing
bedrijfsvermogen
21.999
22.489
Datum beginboekjaar (bb): 31-12-2006 Datum eindeboekjaar (eb): 31-12-2007
-624 oktober 2008, 120498076-80486/jls/lvv
rIm=
mmnm:
Stand leningen per juni 2008 in €:
SCHULD Lening Gemeente Lening Bank (lease)
Bedrag 3.172 6.135
,,~~,()ssing € 173 per mnd € 215 per mnd
Afllossingsdeel: c 6.500 Rente deel: € 1.106
rekening-courant bank
variabel
)
Ten aanzien van de financiering kunnen de volgende opmerkingen worden geplaatst: de totale jaarlijkse aflossing is op dit moment: € 2.076 op de lening bij de bank; de aflossing loopt tot april 2011 (3 jaren); van de oogst van 2007 zijn de uitbetalingen voor de geleverde producten binnen. Er is een kredietmaximum van € 12.000; de gemiddelde stand van de rekening-courant is € 11.875. Voor de geleden vorstschade in 2005 is een aanvraag ingediend voor een tegemoetkoming bij LNV. Er wordt een schade-uitkering verwacht van € 20.120.
-724 oktober 2008, 120498076-80486/Jls/lvv
Im= mmnm: HOOFDSTUK 3 ONDERNEMERSMANAGEMENT In ons gesprek over uw doelstellingen en uw visie op het bedrijf en de mogelijkheden die het heeft, kwamen de volgende zaken naar voren.
3.1
Aanleiding van het gesprek en uw concrete vragen Aanleiding van het gesprek is uw wens om een gebouw te willen plaatsen op de locatie aan de Oosterbutenweg 2. De gemeente Westerveld wil meewerken aan het vaststellen van een nieuw bouwplan, echter onder bepaalde voorwaarden. Zo stellen ze als eis dat de resultaten van de bedrijfsvoering zodanig zijn, dat er sprake is van een volwaardig bedrijf. Hierbij wordt gekeken naar het bruto bedrijfssaldo (BBS).
3.2
Doelstellingen en visie korte en middenlange termijn Op de vraag wat uw doelstellingen zijn voor zowel de korte als voor de middenlange termijn, gaf u het volgende aan:
De doelstellingen voor de korte en middenlange termijn zijn verwoord in dit Bedrijfsontwikkelingsplan. In een brief van de Stichting Grondbeheer gericht aan De Vrolijke Noot dd 19 mei 2008 wordt aangegeven dat zij de geplande bedrijfsontwikkeling van harte ondersteunt. De Stichting juicht de plannen om verdere continuïteit naar de toekomst veilig te stellen, met een bouwblok in het bestemmingsplan en met de bouw van bedrijfsgebouwen, dan ook toe. De Stichting geeft verder aan te begrijpen dat de gemeente continuïteit naast volwaardigheid van belang vindt en geeft aan dat de continuïteit van de gronden vast ligt in de statuten en het erfpachtcontract. Ten aanzien van de continuïteit van de gebouwen ten dienste van de gronden geeft de Stichting aan dat zij het opstalrecht uitgeven met recht op eerste koop. Zie verder de bijgevoegde brief van de Stichting Grondbeheer. -824 oktober 2008, 120498076-80486/jls/lvv
rIm= 1mImDl: van de ondernemers is ling van de prijzen val] .beproducten vinden re.
3.3
Doelstellingen en visie op de lange termijn Op de vraag wat uw doelstellingen en visie zijn voor de lange termijn, gaf u het volgende aan:
Ten aanzien van de doelstelling op de langere termijn is er al actief beleid gevoerd. Vanaf maart 2006 tot en met september 2007 is Elmar Mook (geb.: 14-08-1980) als vennoot betrokken geweest bij de onderneming. Hij is bewust betrokken geweest als kandidaat-opvolger. Mede als gevolg van de oogstschade in 2007 heeft de heer Mook besloten om zijn betrokkenheid bij het bedrijf te beëindigen. Uitvoering van de plannen met de bouw van een bedrijfsruimte en uitbreiding van de activiteiten zullen er meer groeikansen ontstaan voor een kandidaat opvolger. Het beleid van de ondernemers op De Vrolijke Noot is erop gericht dat er de komende jaren ruimte geschept gaat worden voor een kandidaat opvolger. Dit zal niet meer in VOF verband zijn. Het accent zal komen te liggen op eigen ondernemerschap.
•11
3.4
Interne analyse
!
L'(
Ondernemer Ondernemers zijn redelijke allrounders en echte liefhebbers van het biologische product. Er is veel ervaring met de biologische teelt van vruchtbomen en -struiken. Ze zijn sterk in het onderhouden van relaties die van belang zijn in de afzetmarkt en het ontwikkelen van nieuwe afzetkanalen.
-924 oktober 2008, 120498076-80486/jls/lvv
lIm= mmnm: Bedrijf Resultaten bedrijf in de afgelopen jaren: De bedrijfswinst van boekjaar
ligt op een zodanig
2006 structureel
vermogensontwikkeling Daarbij
aan alle verplichtingen
opgemerkt
het bedrijf
kan worden
zeer laag zijn qeweest, geweest.
De uitkering
is toegekend
waardoor
bedroeg ( 5.930 waarvan
ruimte om de vorstschade
Vanaf 2008 is er een vorstschadeverzekering het ministerie
en dat de
van LNV een belangrijke
ming in de schade van 2005.
uit
om niet is ver-
2008 zal de uitkering
verrekend
de heer Mook, was er
in 2007 op te vangen. van de fruitteeltsector
voorwaarde
Het bedrijf
in
geweest en is er een
( 4.430
door de 3e vennoot,
Mede als gevolg van de onttrekking
te weinig financiële
voldaan
de privé-onttrekkingen
Ook in 2007 is er vorstschade
kregen en ( 1.500 terug te betalen is. In het boekjaar worden.
met uitzondering
dat als gevolg van de slechte oogst (vorstschade)
2005 er een bz-uitkering
bz-uitkering
vijf jaar
positief is.
moet worden
boekjaar
niveau dat de laatste
gerealiseerd.
Voor
om te komen tot een teqemoetko-
komt voor een tegemoetkoming
in aanmer-
king. De financiële
positie
is zodanig
vanaf 2008 een positieve de bijlagen
dat er na uitvoering
ontwikkeling
treft u de achterliggende
van het bedrijfsontwikkelingsplan
is van het eigen vermogen uitgangspunten
en
en de liquiditeit.
berekeningen
In
aan.
Locatie Locatie Oosterbutenweg natuurgebied
2 ligt in het beekdal van de Wapserveense
Oosterzand.
Het gebied is aantrekkelijk
Aa en dichtbij
het
voor toeristen.
Grondsoort Zandgrond
variërend
van licht tot zwaar.
De grond
is makkelijk
te bewerken
en ge-
schikt voor de teelt van blauwe bessen en vruchtbomen.
Gebouwen
I
Er staan op dit moment
géén gebouwen
op de 4,2 ha aan de Oosterbutenweg
2.
Machines en werktuigen De minitrekker
en de klepelmaaier
chines en werktuigen derhouden
zijn juist
zijn grotendeels
aangeschaft.
afgeschreven,
en zijn nog niet direct aan vervanging
De overiqe
aanwezige
maar worden volgens
ma-
u goed on-
toe.
-1024 oktober 2008, 120498076-80486/jls/lvv
firn: mmnm:
Opbrengst gewassen Het opbrengstniveau van de gewassen ligt op een acceptabel niveau. Het risico ten aanzien van het optreden van nachtvorstschade is groot bij met name de blauwe bessen. Door de nieuwe vorstschadeverzekering is een deel van het risico gedekt. Ook is het bestrijden van ongedierte soms lastig waardoor er schade kan optreden.
Afzet producten Dankzij uw jarenlange ervaring en groot netwerk bent u in staat om veel producten rechtstreeks naar de consument (veelal particulieren) te vermarkten. Ook levert u aan meerdere partijen wat risicospreiding geeft. Dit is een sterk punt. U zit in een vraagmarkt wat natuurlijk positief is. De verkoop van vruchtbomen vertoont al jaren een stijgende lijn. De vraag naar vruchtbomen en vruchtstruiken is zelfs groter dan er opgekweekt kan worden met de beschikbare arbeid en beschikbare ruimte aan grond. Om toch aan de vraag te kunnen voldoen worden vruchtbomen en vruchtstruiken ingekocht bij derden.
Financiering De financiering is laag en bestaat voornamelijk uit kortlopend krediet. Op de lening van de gemeente wordt jaarlijks een bedrag afgelost. Er zijn weinig bezittingen, waardoor het extra van belang is dat het kortlopende krediet niet verder toeneemt. Van belang is dat de schade-uitkering voor de geleden vorstschade in 2005 ook daadwerkelijk ontvangen wordt. Zoals het nu lijkt, zal dat ook gaan gebeuren. De rekening-courant kan met deze uitkering teruggebracht worden en er is ruimte om de lening voor de aanschaf van de trekker en maaier versneld af te lossen. Het is tevens de bedoeling om de uitkering om niet als de restant lening terug te betalen aan de Gemeente. Omdat u meent recht te hebben op een hogere uitkering omdat u biologische producten teelt met een hogere waarde dan in de gangbare teelt, wilt u nog trachten een hogere tegemoetkoming te bewerkstelligen.
"-'--
-11-
-
24 oktober 2008, 120498076-80486/jls/lvv
rIm= mmnm: HOOFDSTUK 4
ONTWIKKELINGSRICHTINGEN
4.1
VOOR UW BEDRIJF
Algemeen In de analyse en de prognose na het laatste boekjaar is de situatie weergegeven voor de korte termijn zonder dat er in de bedrijfsvoering veranderingen zijn doorgevoerd. Er van uitgaande dat de uitgangspunten in de prognose als basis worden gehanteerd, kan een verdere beschrijving worden gemaakt van de ontwikkelingsstrategieën voor de toekomst. In dit hoofdstuk wordt de ontwikkelingsrichting voor uw bedrijf nader uitgewerkt.
4.2
Ontwikkeling korte en middenlange termijn Uw plan: U wilt uw activiteiten uitbreiden met het project "Drents Paradijs". Het project houdt in: aanleggen van een thee- en zelf pluktuin; inrichten en exploiteren van een kwekerijwinkel met eigen en aanverwante artikelen; organiseren en verzorgen van cursuswerk en workshops rondom natuurelementen; het mogelijk maken van verblijfsrecreatie. Dit is meegenomen in de aanvraag naar de gemeente. Het gaat in eerste instantie om tien plaatsen. De nieuw te bouwen bedrijfsgebouwen omvatten de volgende bestemmingen: - een kapschuur van circa 60 m2 grondoppervlakte met daarin ruimte voor • Stalling van machines en materiaal • •
Werkruimte Opslagruimte voor netten, fruitkisten, inpakmateriaal en kwekerijbenodigdheden - een hoofdgebouw van circa 100 m2 grondoppervlakte voor o.a. een: • Sorteer-, inpak- en koelcelruimte voor kleinfruit (schone ruimte) • • • •
Kantine Natte ruimte voor toiletten, douches en wasmachine Kantoorruimte Verkoop- thee- en groepsruimte
-1224 oktober 2008, 120498076-80486/jls/lvv
fin: mmnm: De bedrijfsruimte(s) krijgen een voorbeeldfunctie voor ecologisch verantwoord bouwen. Met de Stichting Grondbeheer B-D Landbouw wordt bekeken of er sprake zal zijn van opstalrecht, huur of pacht. Indien de Stichting Grondbeheer het nieuw te bouwen bedrijfsgebouw financiert, zal er jaarlijks een pachtvergoeding betaald gaan worden. De pachtvergoeding is dan als volgt: Investering € 50.000 Afschrijving 2{5% over € 50.000 - restwaarde € 20.000 Rente gemiddeld geïnvesteerd vermogen OZB Totaal pacht
=
€ 750 € 1.300 €
c
50 2.100
De mogelijkheid om het gebouw eventueel zelf te financieren wordt nog onderzocht. Verwachte ontwikkelingen als gevolg van de aanpassingen in de bedrijfsvoering: Door zelf de opkweek van de jonge vruchtbomen en -struiken te gaan doen in plaats van deze aan te kopen, stijgt het saldo van de vruchtbomen. Door een geringe uitbreiding (meer eenheden per rn-) stijgt de omzet van de vruchtbomen en struikenkwekerij naar € 45.000. De inkoop van bomen en struiken is al in 2007 met € 4.000 teruggelopen ten opzichte van 2006 en is voor 2008 begroot op € 10.000. Door met behulp van het nieuw te bouwen bedrijfsgebouw meer fruit rechtstreeks af te zetten met een hogere marge en daardoor minder fruit tot sap te gaan verwerken, wordt verwacht dat de financiële opbrengst structureel op een hoger niveau komt. Tevens moet de vorstschadeverzekering ervoor zorgen dat een forse nachtvorst niet tot een forse inkomensderving leidt. Op basis van de gegevens in de interne analyse is voor de korte en middenlange termijn rekening gehouden met de volgende algemene uitgangspunten: De rentekosten zijn gemiddeld 5{2% over alle leningen; Er is geen rekening gehouden met verplichte aflossingen. De beschikbare liquiditeitsruimte wordt volledig benut voor aflossingen. Om het economisch perspectief te kunnen beoordelen, is een begroting opgesteld voor de lange termijn waarin rekening is gehouden met de volgende punten: Uitbreiding van de bedrijfsgebouwen (C 50.000) in de vorm van pacht.
4.3
Samenvattend overzicht
Zie Bijlage B
-1324 oktober 2008, 120498076-80486jjlsjlvv
rIm= 1mEIDl: 4.4
Resultaat
Economisch perspectief Uit deze berekeningen blijkt dat er over de afgelopen jaren een wisselende ontwikkeling van het Bruto Saldo (bss) is geweest, variërend van tussen de €19.930 en € 61.845 en die gemiddeld uitgekomen is op € 43.860. Als gevolg van ernstige vorstschade is de opbrengst van de fruitteelt extreem laag geweest in 2005. Ook in 2007 is er vorstschade geweest. Dankzij de nieuwe vorstschadeverzekering is een deel van het risico gedekt, wat ervoor zorgt dat het negatieve financiële gevolg van het optreden van vorstschade minder groot wordt. De bedrijfswinst ligt op een zodanig niveau dat de laatste vijf jaar met uitzondering van boekjaar 2006 structureel aan alle verplichtingen kon worden voldaan en dat de vermogensontwikkeling positief is. Daarbij moet worden opgemerkt dat als gevolg van de slechte oogst in boekjaar 2005 er een bz-uitkering is toegekend waardoor de privéonttrekkingen uit het bedrijf zeer laag zijn geweest. De financiële positie is zodanig dat er na uitvoering van deze plannen vanaf 2008, een positief ontwikkeling is van het eigen vermogen en de liquiditeit. De totale opbrengst stijgt naar € 76.000. Het saldo komt op € 61.500. De winst is geprognosticeerd op € 26.700. Na aftrek van de privé-uitgaven resteert er een bedrag (Reserveringscapaciteit) van € 7.700 wat beschikbaar is voor het doen van vervangingsinvesteringen, aflossen of het opvangen van tegenslagen. In de bijlagen treft u de achterliggende uitgangspunten en berekeningen aan.
Continuïteit Bij duurzaamheid en continuïteit wordt een verwachting uitgesproken dat het bedrijf de komende jaren zal worden voortgezet, geïntensiveerd én/of uitgebreid. Indicatoren hierbij zijn de leeftijd, de opleiding en/of ervaring van de ondernemer. Belangrijk is dat wanneer de ondernemers vanwege de leeftijd zouden overwegen om te gaan stoppen, de Stichting er mede voor zorgt dat er nieuwe ondernemers komen die het bedrijf weer in erfpacht gaan nemen.
-
De VOF streeft er naar om te voldoen aan de goede landbouwpraktijk, hierbij moet onder andere worden gedacht aan: bij houden van actuaIiteiten (va kliteratuu t]cursussen); bijhouden van grondstoffengebruik (onder andere water/elektra/meststoffen/ beschermingsmiddelen) ; bijhouden van resultaten en bedrijfsvoering indien nodig hierop bijstellen; regelmatig controleren en eventueel bijstellen van installaties/machines/tractoren.;
-1424 oktober 2008, 120498076-80486/jls/lvv
rIm=
mmnm:
het bevorderen van de land- en tuinbouw in het kader van een gezonde economie en een gezonde voeding, een en ander volgens de biologisch dynamische methode. Arbeidsinzet: volwaardige arbeidskrachten (vak), arbeidsjaareenheden mensjaren?
of
De arbeidsinzet kan in meerdere kengetallen worden uitgedrukt: de volwaardige arbeidskracht, de arbeidsjaareenheid en het mensjaar. De volwaardige arbeidskracht (vak) is door het LEI als kengetal gebruikt tot 1999. Daarna is het vervangen door de arbeidsjaareenheden en mensjaren. Het mensjaar geeft van de drie het beste zicht op de totale arbeidsinzet en arbeidsbehoefte op een bedrijf. Een mensjaar is gesteld op 1.700 gewerkte 'volwaardige uren'. Die 1.700 is het aantal uren dat werkelijk gewerkt kan worden bij een normale CAO, rekening houdend met verlof en dergelijke. Hoeveel nge is een volwaardige arbeidskracht? Voor de beantwoording van vragen over volwaardigheid zijn de definities die het LEI van de nge en van volwaardige bedrijven hanteert van belang. Daaruit blijkt al dat het kengetal nge per vak (in gebruik tot 1999) en nge per mensjaar (vanaf 2000) slechts een richtlijn kunnen zijn: de nge is immers een vergoeding voor meer dan alleen de arbeid, terwijl een arbeidskracht alleen over arbeid gaat. Er zullen daardoor in ieder geval al verschillen zijn tussen arbeidsintensieve en kapitaalsintensieve bedrijven en bedrijfstypen. Omdat de nge een maat is voor het saldo dat normatief met het bedrijf kan worden gehaald, kan ook dit kengetal niet worden gezien als een algemene maatstaf voor de arbeidsinzet. Het saldo geeft immers een vergoeding voor de factorkosten (arbeid en kapitaal) en de niet-toegerekende non-factorkosten zoals afschrijving en onderhoud. Indien toch met normen gewerkt moet worden, kan het best rekening gehouden worden met het bedrijfstype en de bedrijfsomvang (zie tabel). Tabel. Nge per mensjaar op enkele bedrijfstypen, naar grootteklasse, 2003 en 2004.
Akkerbouwbedrijven Opengrondsgroentebedrijven Glasgroentebedrijven Bloembollenbedrijven Glasbloemenbedrijven Champignonbedrijven Fruitteeltbedrijven Boomkwekerijbedrijven Melkveebedrijven Overige graasdierbedrijven Hokdierbedrijven Gewassencombinaties Veeteeltcombinaties Gewas-veeteeltcombinaties
-1524 oktober 2008, 120498076-80486/jls/lvv
firn: mmnm:
HOOFDSTUK 5 CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN
In relatie tot uw doelstelling, de huidige positie van het bedrijf en de investeringsruimte kunnen samenvattend de volgende conclusies worden getrokken.
5.1
Conclusies Een nieuw gebouw op de locatie aan de Oosterbutenweg 2 te Wapserveen heeft een gunstige invloed op de kwaliteit van de af te zetten producten en het efficiënt werken. De verbreding van de activiteiten zorgt ervoor dat de gevoeligheid voor calamiteiten in de bessenoogst geringer wordt. Ook de afgesloten verzekering draagt daar aan bij. Door meer rechtstreeks af te zetten, stijgt de netto-opbrengst. De vraagmarkt en het steeds verder kunnen uitbreiden van de klantenkring is een positief gegeven wat verdere groei van het bedrijf mogelijk maakt. VOF De Vrolijke Noot heeft dan ook nu en in de toekomst een fruitteeltbedrijf met perspectief. Het kunnen beschikken over een passende bedrijfsruimte zoals in het plan beschreven. Er zijn voldoende mogelijkheden om eventuele geringe tegenvallers op te vangen en om een inkomen te waarborgen voor ca. twee volwaardige arbeidskrachten. Er is op termijn perspectief voor een opvolger om, eventueel na een periode van samenwerking, het bedrijf over te nemen.
5.2
Aanbevelingen Op basis van bovenstaande conclusies de volgende aanbevelingen: Voer uw plannen door met betrekking tot het uitbreiden van de activiteiten op het perceel aan de Oosterbutenweg 2 te Wapserveen. een punt van aandacht is de overname van het geheel op langere termijn. U heeft het streven om zelf de opvolging te regelen, waarbij de Stichting Grondbeheer medeverantwoordelijkheid draagt.
5.3
Tot slot Alles staat en valt met het stellen van uitgangspunten. In dit plan is zo eerlijk en reëel mogelijk gekeken naar wat haalbaar is. Uiteraard geeft dit géén garanties. Jan Lucas Spijkman oktober 2008
-1624 oktober 2008, 120498076-80486jjlsjlvv
r1m=
mmnm:
BIJLAGE A
Begrippenlijst
In dit rapport worden een aantal begrippen genoemd. Hieronder volgt wat er onder deze begrippen wordt verstaan. Kasstroom
De som van de vermogensontwikkeling en de afschrijvingen is de kasstroom. Kasstroom is het vrij beschikbare deel van de geldstroom na betaling van de privé-uitgaven. De kasstroom kan worden aangewend voor financiering van investeringen, aflossing van langlopende schulden (verbetering verhouding vreemd en eigen vermogen) of verbetering van de liquiditeit (vergroting werkkapitaal).
Liquiditeitsoverschot
Het verschil tussen alle ontvangsten en uitgaven is het liquiditeitsoverschot.
Totale schuld
De som van de hypotheek, familielening, ruilverkavelingschuld en de rekening-courantstand is de totale schuld.
Bedrijfswinst
Het verschil tussen alle opbrengsten en kosten is de bedrijfswinst.
Vermogensontwikkeling
Deze wordt gedefinieerd als bedrijfswinst, verminderd met het saldo voor privé en belastingen. Betaalde rente is hierbij verrekend, de afschrijvingen zijn als kosten post gehandhaafd. Dat betekent dat een toe- of afname van het eigen vermogen wordt weergegeven. Daarmee is het een maat voor de continuïteit van het bedrijf voor de lange termijn.
Afschrijving
Jaarlijkse waardevermindering van de vaste activa. De vaste activa bestaan uit productierechten, gebouwen, machines, werktuigen, inventaris en auto.
Vervangingsinvesteringen
Investeringen noodzakelijk om het huidige machinepark in stand te houden.
De vrolijke noot Opbrengsten in € boomkwekerij fruitteelt wijn en aanverwante artikelen overige inkomsten Totaal opbrengsten kwekerij Direkte kosten in € inkopen bomen zaai-, plant-, en pootootgoed inkopen wijn-I jammakerij veehouderij transportkosten keuringen verpakkingen diverse inkopen voorraad mutaties Totaal toegerekende kosten kwekerij
Saldo saldo kwekerij (opbrengst - toegerekende saldo overige bedrijfsopbrengsten Saldo totaal bedrijf (BSS)
2000 27.726 31.895 971 5.827 66.419
2001 20.191 16.919 1.187 4.324 42.621
2.527 5.158 47.917
2000 9.170 826
2001 6.610 416 1.180
753 899
2002 21.961 18.271
2003 30.168 18.334 2.427 5.055 55.984
2004 26.461 27.161 1.597 5.072 60.291
2002 6.808 829 1.211
2003 11.398 1.146 1.884
2004 9.896 1.268 1.561
105 125
160 176 58
-
423 228.837
2.553 3.186 14.981
kosten)
2000 56.770 5.075 61.845
2001 33.784 2.365 36.149
2002 32.936 3.853 36.789
2.908 835 35.787
2006 41.072 27.247 5.334 982 74.635
2007 40.950 12.595 2.344 1.847 57.736
2008 42.000 29.000 3.000 2.000 76.000
2005 13.136 1.568 426
2006 14.953 1.333 606
2007 10.693 779 973
2008 10.000 1.000 1.000
395 111
13.563
1.000 500 1.500 1.500 50016.000
2007 44.173 1.227 45.400
2008 60.000 1.500 61.500
-
1.9999.649
2005 30.565 1.479
2.319 2.466 19.213
2003 36.771 10.484 47.255
-
1.601 813 4.86510.274
754 43215.958
1.866 104 1.619 3.166 63323.014
2004 50.017 333 50.350
2005 19.829 100 19.929
2006 51.621 1.546 53.167
702 245 1.752 1.145 2.726-
I
[I
,.
-
.•.
Niet toegerekende kosten arbeidskosten vervoerkosten verkoopkosten afschrijvingen (gebouwen, machines en productierechten) kosten onroerende zaken (inclusief huur en pacht) kosten machines werktuigen en inventaris kantoorkosten alqemene kosten Totaal niet toegerekende kosten Productieresultaat af: rente (betaalde - ontvangen rente) Bedriifswinst Winstverdeling H. van Noort L. Verstappen E.Mook
I VERMOGEN RESERVERINGSCAPACITEIT EN LIQUIDITEIT Bedrijfswinst af: saldo privé (privé-uitgaven - privé-ontvangsten) af: te betalen belastinoen Vermogensontwikkeling bij: afschrijvingen Reserveringscapaciteit af: vervangingsinvestering machines en werktuigen Liquiditeitsontwikkeling plus aflossing
2001 3.728 3.897 1.098 2.583 2.859 2.088
2000 12.054 6.291 1.655 1.818 2.823 1.463
2002 5.187 2.867 1.111 2.687 3.115 2.002
7.527 33.631
7.762 24.015
6.890 23.859
2003 7.032 3.759 2.004 2.246 2.912 2.099 1.694 5.172 26.918
28.214 1.807 26.407
12.134 2.098 10.036
12.930 1.801 11.129
20.337 1.416 18.921
22.355 1.183 21.172
3.474 1.582 1.892
26.643 1.407 25.236
19.469 1.653 17.816
28.700 2.000 26.700
15.472 10.934
4.805 5.228
5.506 5.618
9.096 9.825
10.148 11.021
395 1.497
13.128 8.321 3.787
7.030 5.743 5.045
13.917 12.783
~
2003
-
-
2000 26.407 30.108 3.7011.818 1.883-
I
2001
I
I
2004 5.729 3.223 2.551 2.392 4.423 2.024 2.123 5.530 27.995
2005 2.698 3.774 2.676 1.458 348 1.060 1.248 3.193 16.455
2006 4.574 3.525 3.748 995 3.220 3.090 1.542 5.830 26.524
2007 4.337 4.560 1.865 747 1.780 4.545 1.173 6.924 25.931
2008 7.000 5.000 2.000 1.000 4.800 4.000 1.500 7.500 32.800
2004
I
2005
10.036 29.611
11.129 25.599
18.921 13.576
21.172 17.362
1.892 1.230
19.5752.583 16.992-
14.4702.687 11.783-
5.345 2.246 7.591
3.810 2.392 6.202
662 1.458 2.120
I
2006 25.236 31.941 6.705995 5.710-
I
2007
I
2008
17.816 14.608
26.700 20.000
3.208 747 3.955
6.700 1.000 7.700
-
-
-
-
-
-
-
-
-
1.883-
16.992-
11.783-
7.591
6.202
2.120
5.710-
3.955
7.700
I
5 (fu-a1/~s
. Kwekerij DE VROLlJr<E f'...IQOT (;\(;.Iste!txJtenW8g 2
!B ' '3 - ~
fl
/'flr/f.) v,~f}-f)-G 80 U iU 13LOk
8~51 G}1 Wapserveer> telJtax
~t5
Itadash'l'
n~?1-'=l~
606 211
4).,."
166
~7
218 216 217
670
enw
~w
:230
l39
'h ha .229
I ;0 Dele
W4S 26
IB nooroeltr,!;",
lil
,( I.,.,
tl
r •• ,
11 11 I~
Legenda
u i t t r ek s e I u i t de kadastrale
Perceelnummer HUlsnummer Kaaastrale grens èebOuwlng/topografle
Kduöstrale S"k t i e
te"'''''lIot!na I·~ uc.""r\ler ••"" ••••P
ottert
""Ittre~,el. ASSer-4. ti eeveeeer199t, nt!t •• (Ut~ter en oe ODe"ODI"'e reQI~te",
gemeente
N
235 1.5000
P~I Lt::'e Jnummer St:l\ddl A.n Uit ultl'c.~el ~ ••"tc ••r."centen
kaart
HAVELTE
llIoQen geen In.,e" liln yool"'ocnouoen
_grOen Ontleend "/!In Oe O,enst
.,001'"
roet
lt
lI:aCl&Sle" en IJl! "I'I:'"U,,' r:
S'/rUA- T/~ '-.-------:m
\!
I-.---T--'-.-~-_."
I
\1
I, 1
, \1
'\
/VJGI200f}
~-
KW
\
1---
835 .. , 1 ~bl\
--T=-=-~-~.~'--1'~QW\éilt't ~--. ~.:>----' '"
\
'
1I
-,-r-=:,~"
\I\ I
\
ti
VROlIJKE NOOl ~.2 ... ~ 11·. " ~,
.••.•
I
I
'-~
I
'l~~" \ \I '" ,,,,,~
\
lIó6
\
I!
~~:::::-
•
I ,"
\
':
Jl7
'"
I
\
\
610
i
,.,."'~ z:
sloot
houtSi!1jJ/
\
~-~.. ~ ~
\
, vUe; IC{(l d
",I,~~
:Jj()
I.•.;;?;fl!(;)At F-'-'I~
I o • Ol!
W4J 26
u'
,-_ .. _-
Ut .•.•nlrLler
••"0,.'
11I
<.!'\I lil
Legenda
UJttreksel
uit
de k auas
K,,<Jil~t"d
Je
gemeente
rtAVEI.TE
Hu I snummer
s"k t I~
Kadastrale grens B~bou'lIng/toPog('af
r:1!t':.hIlOr:I'IO
_1.=
è:JO r<1.,'oI
IJ. nOOI"(J\jt''''\I!'''l
Percee lnummef"
.... l'.~ .
•., 1
vi t \ I"t .•.ee I. .aSS(."(. n~1 ~toost~(' en oe
l'IovelllQo!r
O.::.e:I"IUdre
19G;
"~ql'ler~
A.
:Jll
.j\ttl·e
kaart
N
rt:I·t..:d~ln\JmmCf' SCtl"rj 1
Je 11
t r-a l e
.•s e r
","t~· ••r!J"'ecn~cn
235 1: 5000 lII;.!y':" ljc
•• cruen
aan
oe
Qntl~( •• a Dler.~( 'IIo.:;r net
.•.ctO"!:\
C'I
ue
.HI~'''I.iJ
~
~.
Secretariaat: P051bus 179 6700 AD Wagcniugcn Td: 0317 4J:i 20(;
Stichting Grondbeheer E-nlliil.
Biologisch Dynamische Landbouw
gn..lllobeheèr(á'holrnail.i.:\.JlH
Triodos Rank: 2i 21 22150 Postbank: 41 30 39~
Aan: De Vrolijke Noot t.a.v. Harrie van Noort en Lucie Verstappen Oosterbutenweg 2 8351 GH Wapsterveen Wageningen, 19 mei 20p8
Beste Harrie van Noort en Lucie Verstappen, Wij ontvingen in goede orde uw schrijven van 28 maart 2008, en we spraken elkaar op de bijeenkomst van de stichting op 17 mei 2008 te Kerk-Avezaath. De bedrijfsontwikkeling van De Vrolijke Noot ondersteunen wij van harte. Wij juichen de plannen om verdere continuïteit naar de toekomst veilig te stellen, met een bouwblok in het bestemmingsplan en met de bouw van een bedrijfsgebouwen en woning, dan ook toe. Wij begrijpen dat-de gemeente continuïteit naast volwaardigheid van belang vindt, en dat lijkt ons ook heel juist. De continuïteit van de gronden ligt vast in onze statuten en ons erfpachtcontract. Het is geen probleem dit naar de gemeente toe te bevestigen. Daarnaast speelt de continuïteit van de gebouwen ten dienste van de gronden. Volgens onze standaardbepalingen geven wij opstalrecht uit met eerste recht op koop. Dit punt kunnen wij dus ook naar de gemeente bevestigen. Wij hebben onderling het punt van de gebouwen (opstalrecht, huur of pacht van gebouwen) nog niet afgesproken. Dit aspect willen wij graag met u onderzoeken. Ondertussen kan naar de gemeente Westerveld positief worden gereageerd; u laat weten hoe en wanneer. Met dit schrijven onderstrepen wij onze intentie om mee te werken; een gesprek zullen wij binnenkort afspreken. .
Namenss~~ndbe~~/andbOUW
/ 'ItAf 0" Helme~inga voo~{re~;~nningmeester 0653 ~47770
I
De stichting heeft tot doel de bevordering van de land- en tuinbouw in het kader van een gezonde aarde, een gezonde economie en een gezonde voeding, een en ander volgens de biologisch dynamische methode.
