Lokaal integraal gezondheidsbeleid: een onderzoek binnen gemeenten naar mogelijkheden tot intersectorale samenwerking
CIAO, 14 juni 2012 Drs. Mieke Steenbakkers Senior beleidsfunctionaris / promovenda AW De AW is een samenwerking tussen gem/GGD en UM/azM
Inhoud: • • • • • •
Aanleiding Het begeleidingstraject Onderzoeksvragen Onderzoeksmethode Belangrijkste resultaten Conclusie en discussie
De AW is een samenwerking tussen gem/GGD en UM/azM
Aanleiding: • Integraal gezondheidsbeleid wordt (inter)nationaal vaak genoemd als strategie ter verbetering van de VGZ: – WHO – Landelijke preventienota – VTV – Inspectie – Wpg • Echter, integraal gezondheidsbeleid staat nog in de kinderschoenen, zowel landelijk als lokaal De AW is een samenwerking tussen gem/GGD en UM/azM
Aanleiding: • Intersectorale samenwerking is nodig om integraal gezondheidsbeleid te bevorderen, echter dit vraagt om het: - veranderingen van organisatiestructuren - sturen van beleidsprocessen - regelen van financiën en mandaat • Intersectorale samenwerking vereist verticale en horizontale samenwerking De AW is een samenwerking tussen gem/GGD en UM/azM
Conceptueel model (Jansen 2007): Verticale samenwerking: hiërarchisch
Horizontale samenwerking: functioneel
Verticale samenwerking: hiërarchisch
Strategisch niveau: portefeuillehouder VGZ
Strategisch niveau: portefeuillehouder niet VGZ
Tactisch niveau: afdelingshoofd VGZ
Tactisch niveau: Afdelingshoofd niet VGZ
Operationeel niveau: beleidsmedewerker VGZ
Operationeel niveau: Beleidsmedewerker niet VGZ
De AW is een samenwerking tussen gem/GGD en UM/azM
Begeleidingstraject: • Lokaal binnen gemeenten nog weinig initiatieven tot intersectorale samenwerking • Binnen 9 gemeenten in Zuid-Limburg 2,5 jaar begeleiding lokaal op maat (2007-2009) • Doel: stimuleren gemeentelijke interne intersectorale samenwerking • Accent lag op versterken competenties beleidsmedewerkers VGZ (dialoog/beleidsontwikkeling) De AW is een samenwerking tussen gem/GGD en UM/azM
Begeleidingstraject: • Binnen gemeenten gezamenlijk werken aan beleid voor gezondheidsprobleem overgewicht via: = intensieve samenwerking tussen GB-er GGD en NIGZ met ambtenaar VGZ (trio) = intervisiebijeenkomsten • Bestuurders betrokken via regionale bijeenkomsten • Afdelingshoofd betrokken via beleidsmedewerker De AW is een samenwerking tussen gem/GGD en UM/azM
Onderzoeksvragen: • Hoe kijken gemeenten aan tegen intersectorale samenwerking en integraal beleid? • Stimuleert lokale begeleiding gemeentelijke intersectorale samenwerking? • Wat is de rol van het gemeentelijke management bij het ontwikkelen van integraal beleid? • Wat zijn de effecten van het uitgevoerde begeleidingstraject? De AW is een samenwerking tussen gem/GGD en UM/azM
Onderzoeksmethode: • Quasi-experimenteel onderzoek: - voor- en nameting met een digitale vragenlijst - bestuurders, hoofden, beleidsmedewerkers - 9 experimentele en 17 controle gemeenten • Begeleidingstraject via actiebegeleidend onderzoek: - lokaal werkplan - notulen, verslagen en logboeken - trainingen en intervisiebijeenkomsten • Interviews gemeentelijke managers VGZ De AW is een samenwerking tussen gem/GGD en UM/azM
Gemeten determinanten: = gebaseerd op conceptueel model • Strategisch niveau: - politieke prioriteit, draagvlak, middelen • Tactisch niveau: - managementsteun, beschikbare uren voor VGZ, samenwerking GGD, visie op steun bij beleid • Operationeel niveau: - houding, kennis, vaardigheden bevorderende en belemmerende factoren De AW is een samenwerking tussen gem/GGD en UM/azM
Belangrijkste resultaten: Voormeting: • Gemeenten die gaan deelnemen aan begeleiding hebben een betere startpositie, zien mogelijkheden tot intersectorale samenwerking • Afdelingsmanagers minst positief over integraal gezondheidsbeleid
De AW is een samenwerking tussen gem/GGD en UM/azM
Belangrijkste resultaten: Begeleidingstraject: • Slechts weinig gemeenten slagen erin intersectorale samenwerking tussen beleidsterreinen te realiseren • Inzet en betrokkenheid op alle 3 de niveaus vergroot ontwikkelmogelijkheden tot integraal beleid De AW is een samenwerking tussen gem/GGD en UM/azM
Resultaten begeleidingstraject: • Bij 7 van de 9 deelnemende gemeenten: - toevoegingen in beleidsplannen (wijkplan, fietsplan) - nieuwe interventie (goede voeding) - nieuwe beleidsinstrumenten = gezondheidstoets RO, = deelname VGZ aan multidisciplinair overleg • 2 gemeenten voortijdig gestopt • Een intensief begeleidingstraject is geen garantie op concrete eindresultaten De AW is een samenwerking tussen gem/GGD en UM/azM
Belangrijkste resultaten: Rol gemeentelijke management: • Samenwerking met GGD volledig gedelegeerd • Vooral hiërarchisch betrokken, niet inhoudelijk • Behoefte aan concrete voorbeelden en praktische vertalingen van gezondheidsvraagstukken • Zeer beperkte beleidscapaciteit binnen gemeenten
De AW is een samenwerking tussen gem/GGD en UM/azM
Belangrijkste resultaten: Effecten begeleidingstraject: • Betere uitgangspositie heeft niet geleid tot meer intersectorale samenwerking en integraal beleid • Effecten voor overgewicht iets sterker en positiever • Vooral operationeel niveau is positief beïnvloed De AW is een samenwerking tussen gem/GGD en UM/azM
Verklaringen: • Opzet en uitvoering van begeleidingstraject onvoldoende krachtig om het beleidsproces te beïnvloeden: – accent op operationeel niveau – 1e fase van het beleidsproces – duidelijk strategische en tactisch sturing ontbrak • Ambtelijke discontinuïteit bij beleidsmedewerkers De AW is een samenwerking tussen gem/GGD en UM/azM
Conclusie: • Ontwikkeling van integraal gezondheidsbeleid is gecompliceerd proces dat nadrukkelijk aangestuurd moet worden • Meerwaarde van intersectorale samenwerking is onvoldoende bekend bij gemeenten • Competenties van GGD beleidsmedewerkers dienen te worden versterkt om aansluiting bij gemeentelijke beleidsproces te bevorderen De AW is een samenwerking tussen gem/GGD en UM/azM
Discussie: Magere resultaten wellicht niet het gevolg van onwil van niet-VGZ beleidsterreinen maar van onmacht en onkunde van het VGZ beleidsterrein
De AW is een samenwerking tussen gem/GGD en UM/azM
Acties vanuit de GGD • juli 2010 rVTV • jan 2011 lokale rapportages • najaar 2010 nieuwe visiedocument PG • juli 2011 een regionale nota voor 18 gemeenten • jan 2012 lokale uitvoeringsprogramma’s • gemeentelijke bezuinigingen De AW is een samenwerking tussen gem/GGD en UM/azM
Acties vanuit de GGD • Organisatieverandering binnen GGD = meer beleidsadvies functie = meer lokaal maatwerk = professionaliseren / academiseren = outreachend werken • herziening ambtelijk overlegstructuur • vaker betrekken gemeentelijk management • inhoudelijk informeren bestuurders De AW is een samenwerking tussen gem/GGD en UM/azM
Samen werken aan samenwerking in Simpelveld
Geleen, 18 april 2012 Drs. Miranda Vollema Beleidsadviseur Leegomgeving Gemeente Simpelveld
Simpelveld steekt in op samenwerking • Samenwerking binnen gemeente (intersectoraal)* • Samenwerking met (maatschappelijke) partners • Samenwerking met burgers (burgerparticipatie) * accent in deze presentatie ligt op intersectoraal
Twee manieren om de samenwerking te versterken: 1. Verandertraject Simpelveld 2.0 2. Lokaal uitvoeringsprogramma gezondheidsbeleid 2012-2015
Simpelveld 2.0 (deel 1) • • • • •
Van horizontale naar verticale organisatiestructuur Klantgericht (intern en extern) Plattere organisatie Integraliteit in plaats van ‘eilandcultuur’ Invoering per 1 juli 2011
• Drie afdelingen:
1. Leeromgeving (IBR /BOR) 2. Dienstverlening (externe klant / burger) 3. Bedrijfsvoering (interne klant)
Simpelveld 2.0 (deel 2) • Bestuurlijke aanjager • Ambtelijke ‘koplopers’ (veranderambassadeur) • Collegiaal bestuur als voorbeeldfunctie • MT als ‘bewaker van de integraliteit’
Samenwerking op de werkvloer (deel 1) • Lokaal gezondheidsbeleid als voorbeeldproject • Samenwerking binnen het gemeentelijk beleidsteam (IBR) • Elkaar informeren • Elkaar bevragen • Elkaar spiegelen • Elkaar adviseren • Keuzes maken / besluiten nemen
Samenwerking op de werkvloer (deel 2) • • • • •
Werkelijks teamoverleg (beleid-breed) 1x per maand thema-ochtend (bijv. VGZ) Inbreng en advies Blijven stimuleren Diverse vormen van teambuilding
Resultaten 3e kwartaal • • • •
Intersectorale aanpak wordt ‘ingeburgerd’ Elkaar opzoeken Begrip en respect Openstellen voor collega’s, feedback geven én ontvangen • Minder kwetsbaar, voor elkaar zorgen
Toekomstplannen • Herijking strategische visie • Herstructurering / leefbaarheid • Voortzetten uitvoeringsprogramma
