LOGO NEDERLANDSE VERENIGING VOOR ORALE IMPLANTOLOGIE (NVOI) versie Grayscale o.b.v. Pantone 447C (en percentages daarvan)

LOGO ‘NEDERLANDSE VERENIGING VOOR ORALE IMPLANTOLOGIE (NVOI)’ versie 2012 ••• Pantone 322C, 717C en 447C • Grayscale o.b.v. Pantone 447C (en percentages daarvan)

©2012 [email protected] voor Nederlandse Vereniging voor Orale Implantologie (NVOI), Avenhorn

2 | 06 2016

PROEFSCHRIFT Paul van Eekeren

LOGO ‘NEDERLANDSE VERENIGING VOOR ORALE IMPLANTOLOGIE (NVOI)’ versie 2012 ••• Pantone 322C, 717C en 447C • Grayscale o.b.v. Pantone 447C (en percentages daarvan)

LANDELIJKE STUDIEDAG IMPLANTOLOGIE Zingende collega's aan zet

©2012 JanWillemVis @ ArtDirected.nl voor Nederlandse Vereniging voor Orale Implantologie (NVOI), Avenhorn

NAJAARSCONGRES 2016 Save the date!

21 se 18 pt. Bl :30 201 ar u 6 icu ur m

NVOI bulletin 2 | 06 2016 pagina 2

G IN E EN UR EV CT LE

Spreker

Dr Erik Blom

Front tand vervanging Een voortand is verloren gegaan of staat op het punt dat te doen. Een implantologische oplossing lijkt de beste keuze. Wat kun je nu het best doen? Extraheren en direct een implantaat plaatsen? Laten genezen en zien hoe de kaak heelt? Een tijdelijke voorziening maken die het tandvlees op z’n plaats houdt? Er zijn heel wat mogelijkheden en hoe maak je nu een keuze en voor welke route ga je naar die implantologische oplossing. In deze presentatie zullen de verschillende mogelijkheden getoond worden en er zullen adviezen worden gegeven voor de behandeling.

Problemen met implantaten; voorkomen en/of oplossen Er lopen inmiddels veel patiënten rond met een implantaat gedragen constructie. Het merendeel heeft er veel plezier van. Helaas komt het ook nog wel eens voor dat er problemen zijn met de implantaat gedragen constructie. Van een stukje porselein tot het losgeraken van de hele brugconstructie of breuk van een schroef, op diverse hoogten in het implantaat. Deze presentatie zal diverse problemen tonen en oplossingen aandragen die u als tandarts of tandarts-implantoloog kunnen helpen.

Informatie en aanmelden

Remco VAN DER VEEN - Verkoopadviseur - Mobnr: +31 (0)64 685 5658 - [email protected]

Dr. Kwang Bum Park

Dr. Howard Gluckman

MEGAGEN EUROPEAN SCIENTIFIC MEETING

Innovation: tools, techniques or both?

15 OKTOBER 2016

Londen, Engeland

Prof. Giuseppe Dr. Zaki Luongo Kanaan

Dr. Jong Cheol Kim

Dr. Samuel Lee

Dr. Achraf Souayah

Dr. Iulian Filipov

Dr. Davide Farronato

Meer informatie & inschrijven: www.megagen.nl

Dr. Souheil Bechara

Dr. Mikkel Ro Larsen


Perspectief Met genoegen bied ik u hierbij het tweede nummer van het NVOI Bulletin, editie 2016, aan. Met de Landelijke Studiedag Implantologie in de Beurs van Berlage in Amsterdam, en vers in het geheugen de iCademy in Wassenaar, hebben we een actief eerste verenigingshalfjaar achter de rug. Het wordt tijd dat we ons gaan ontspannen en velen hebben al een vakantie in het vooruitzicht. In de vakantie nemen we vrij. Al onze verplichtingen lopen door maar in de zomer nemen wij, zoals zovele Nederlanders, vrij. Heerlijk dat we dat kunnen doen. Ook in een tijd, waarin een massale volksverhuizing van mensen die op zoek zijn naar vrijheid, Europa voor lastige en schijnbaar onoplosbaar lijkende vraagstukken stelt. Laten wij ons gelukkig prijzen dat we met alle regelgeving, waaraan soms geen einde lijkt te komen, vrij zijn om onze stem te kunnen laten horen en dat er naar ons als wetenschappelijke vereniging wordt geluisterd. Bovendien kunnen wij in deze hoedanigheid aan tafel zitten met voor ons belangrijke partijen die soms verschillende inzichten en belangen hebben. In, naar ik hoop, één kwaliteitsinstituut mondzorg worden richtlijnen met een wetenschappelijke onderbouwing gebundeld en dit gaat ons een handvat bieden om de zorg die wij aan onze patiënten leveren, te optimaliseren. Een beteugeling van onze vrijheid..?

Nee, in mijn ogen een vooruitgang en een noodzakelijke stap voor ons en voor de generaties die na ons komen. Zij zijn onze toekomst. De NVOI is een weg ingeslagen naar het omarmen van implantologie binnen de algemene praktijk. U heeft in ons congresprogramma meerdere tandheelkundige onderwerpen voorbij zien komen waarin de implantologie een grote rol speelt. Na onze vakanties, waarin we vrij zijn en energie opdoen, gaan we ons opmaken voor het najaarscongres INNOVATIONS - the future is now! Dit wordt een spectaculair congres op een wel zeer buitengewone locatie die velen van ons aan zal spreken. Het kwaliteitsinstituut waarborgt onze toekomst en waarheen deze ons en de volgende generaties zal leiden, hoort u op vrijdag 11 november 2016. Ik wil u wijzen op de mogelijkheden die de NVOI u biedt om u te laten registreren als Tandarts met Specifieke Vaardigheden op het gebied van de orale Implantologie (TSVI-p). Het is stimulerend om deze ster te behalen en toont aan dat u bedreven bent in het plaatsen van suprastructuren op implantaten. Voor de registratie TSVI-p bezoekt u de website: implantoloognvoi.nl/tsvip. Voor de zomer wens ik u tijdens uw 'vrije' dagen een fijne vakantie toe! Inez van de Poll voorzitter NVOI

Bulletin 2016 02 Proefschrift Paul van Eekeren Verslag 10 e Landelijke Studiedag Implantologie Paul Evers' suggested Energy Audit Landelijke Studiedag Implantologie 2016: sprekers en abstracts Verslag ITI Congress Benelux In Memoriam Wil Franken

04 08 11 12 29 33

34 36 39 40 42

NSOI Najaarscongres 2016: Innovations - The future is now! Verslag NZA-cademy 2016 Nieuws in het kort Abstracts Agenda


proefschrift Clinical consequences when changing the position of the implant- abutment interface Paul van Eekeren is voornemens te promoveren op 1 juli 2016 te Amsterdam Promotor: prof. dr. D. Wismeijer, co-promotor: dr. A. Tahmaseb

Ontbrekende gebitselementen kunnen worden vervangen

patiënten met implantaten die reeds minimaal één jaar belast

door middel van vaste (FDP) of uitneembare (RDP)

zijn, I: een implantaat geplaatst met prothetische aansluiting

implantaatgedragen prothesen. Eén van de klinische

op botniveau C: een implantaat geplaatst met de prothetische

criteria voor het succes van een tandheelkundige

aansluiting boven botniveau en O: de verandering van het

implantaatbehandeling is het intact blijven van het

crestale botniveau tussen plaatsing en na minimaal één jaar

crestale

Tandwortel-

belasten. Is er een verschil van het crestale botniveau tussen

implantaten kunnen zowel macro- (lengte, vorm, ontwerp)

bot

rondom

deze beide typen implantaten? Het gemiddelde crestale

als

(oppervlakte-eigenschappen)

botverlies van de implantaten met de IAI op botniveau

verschillen. Deze verschillen kunnen tijdens en na de

was 0,62 mm. Die van de implantaten met de connectie

osseo-integratieperiode van invloed zijn op het crestale

boven het botniveau bedroeg het verlies 0,85 mm. Binnen

bot rondom het implantaat. Daarnaast spelen ook lokale

de beperkingen van dit onderzoek blijken tandheelkundige

anatomische kenmerken een rol, zoals de botdichtheid en

implantaten met de prothetische aansluiting op botniveau

de kwaliteit van de zachte weefsels. Het delicate evenwicht

significant minder crestaal botverlies te vertonen na

tussen crestaal botbehoud en crestaal botverlies wordt

één jaar belasten dan implantaten met de prothetische

waarschijnlijk in balans gehouden door de biologische

verbinding boven het crestale botniveau (P <0.00001).

breedte. Deze weefselzone heeft de mogelijkheid om

Geen van deze implantaten heeft echter dezelfde macro-

te gaan met de bacteriële lekkage die uitgaat van de

geometrische vorm of wordt op dezelfde manier belast.

microgeometrisch

de

implantaten.

microspleet tussen het implantaat en het abutment (IAI). Deze spleet kan, afhankelijk van het implantaat, onder, op

In hoofdstuk 3 wordt een prospectief, gerandomiseerd,

of boven het crestale botniveau worden geplaatst.

klinisch onderzoek beschreven. De patiënten werden onderworpen aan in- en exclusiecriteria. Zij werden

In het verleden zijn de klinische consequenties van het

behandeld met minimaal twee implantaten: één implantaat

veranderen van de IAI-positie bestudeerd. Dit is echter

met de IAI-connectie op (MC) en één met de IAI-connectie

nog niet gedaan door implantaten te gebruiken die in

2,5 mm boven het crestale botniveau (LC). De mesiale of

macrogeometrisch opzicht gelijk zijn. Daarom vormt een

distale positie van elk type implantaat werd gerandomiseerd

gerandomiseerd klinisch onderzoek waarbij implantaten

en niet aan de patiënt verteld. De implantaten (figuur 1 en 2)

met de IAI op botniveau en daarboven onder dezelfde

werden na een genezingsperiode van drie weken als brugpijler

omstandigheden belast worden, de basis van dit proefschrift.

gebruikt waardoor ze even zwaar werden belast. Als primaire

Het onderzoek wordt beschreven in Hoofdstuk 1.

uitkomstmaat werden de veranderingen in het botniveau gemeten, alsmede die na één jaar belasten. 33 patiënten

In Hoofdstuk 2 wordt een systematisch literatuuroverzicht

voldeden aan de inclusiecriteria. Er werden 39 Thommen SPI-

met een meta-analyse gegeven. De PICO-vraag was: P:

ELEMENT LC-implantaten en 39 MC-implantaten geplaatst.

NVOI bulletin 2 | 06 2016 pagina 5 Fig. 1

Elke vaste gebitsprothese (FDP) werd ondersteund door

2,5 mm boven het crestale botniveau (LC). De RFA werd

één LC- en één MC-implantaat. De intraclass correlatietoets

bepaald door de Implant Stability Quotient (ISQ) te meten.

werd uitgevoerd bij de eerste en tweede onderzoeker van de

De metingen werden gedaan direct na het implanteren (T1),

röntgenfoto's. De verandering in botniveau bedroeg aan de

twee weken na de ingreep (T2), bij het plaatsen van de FDP

mesiale zijde van de MC-implantaten 0,990 (0,980-0,995;

(T3) en ten slotte na 12 weken (T12). Er werden in totaal

95% CI) en 0,980 (0,962-0,990; 95% CI) aan de distale

76 SPI-ELEMENT implantaten geplaatst bij 32 patiënten: 38

zijde van de MC-implantaten. 0,979 (0,959-0,989; 95%

MC- en 38 LC-implantaten. De LC-implantaten vertoonden

CI) en respectievelijk 0,988 (0,978-0,994; 95% CI) voor

een significante daling van de ISQ in week 2 van 2,2 ± 3,6

de mesiale en de distale zijde van de LC-implantaten. Hoe

ISQ (p <0,001). ISQ waarden waren significant verschillend

dichter deze waarden bij de 1 liggen, hoe betrouwbaarder

tussen week 3 en week 12 en tussen week 0 en 12, met

de meetresultaten zijn. Het gemiddelde botverlies bij de

respectievelijk gemiddelde verschillen van 4,2 (p <0,001) en

MC-implantaten bedroeg 0,4 ± 0,4 mm. Het gemiddelde

2,8 ISQ (p <0,001). MC- implantaten vertoonden ook een

botverlies bij de LC-implantaten bedroeg 0,2 ± 0,5 mm. De

significante verandering van ISQ van 2,3 ± 3,7 ISQ in week 

gepaarde t-toets vertoonde een statistisch significant verschil (p <0,05) aan tussen de MC- en LC-implantaten. Het ontwerp van tandwortelimplantaten lijkt invloed te hebben op de stabiliteit van het implantaat. Implantaatstabiliteit is belangrijk voor het langetermijnsucces van het implantaat. Na het plaatsen wordt de stabiliteit in eerste instantie verkregen doordat het implantaat macromechanische retentie ondervindt

Figuur 1 Implantaten met dezelfde macrogeometrische vorm die gebruikt werden voor deze studie

in het kaakbot. Na een paar dagen vindt er echter botresorptie plaats rondom het implantaat. Daardoor neemt mechanische retentie af. Deze afname wordt later gecompenseerd doordat het kaakbot vergroeit met het implantaat: de osseo-integratie. De afname aan mechanische retentie en het proces van osseo-integratie verlopen echter niet gelijktijdig, waardoor de stabiliteit van het implantaat tijdelijk minder groot is. Deze

Figuur 2 Implantaten geplaatst door middel van boorreferentieplaat

verandering is te meten met een resonantiefrequentie-analyse (RFA). In Hoofdstuk 4 wordt een onderzoek beschreven waarbij patiënten minimaal twee implantaten kregen: één implantaat met de IAI op (MC) en één met de IAI-verbinding

Fig. 2


2 (p <0,01), maar ook in T12 in vergelijking met T3 van 2,9

0,003). Er was geen statistisch significant verschil tussen

± 4,9 ISQ (p <0,01). MC-implantaten vertoonden hogere

groepen A (LC) en B (LC) (P = 0,518). Dit betekende dat

ISQ-waarden vergeleken met LC-implantaten in de weken

als de weefseldikte rondom een MC-implantaat meer dan

0, 2, 3 en 12, met gemiddelde verschillen van 3,8 ± 5,5 ISQ

twee millimeter bedroeg, er aanzienlijk minder crestaal bot

(p <0,01), 3,8 ± 6,1 ISQ (p <0,01), 3,7 ± 6,7 ISQ (p <0,01),

verdween dan wanneer de weefseldikte kleiner was dan twee

2,3 ± 5,8 ISQ (p <0,05). Een statistisch significante daling

millimeter. Bij de LC- implantaten was het verschil statistisch

in ISQ-waarden is bij beide typen waargenomen, met het

niet significant.

laagste punt in week 2. De ISQ-waarden lagen hoger bij de MC-implantaten gedurende het gehele proces van genezing

Het effect van een vaste implantaatgedragen constructie

en osseo-integratie.

op de OHRQoL werd onderzocht in Hoofdstuk 6. Er is een gebrek aan bewijs dat de OHRQoL (Oral Health Related Quality of Life) verschilt bij patiënten met een enkelzijdig verkorte tandboog (Kennedy klasse II) en met een enkelzijdige tandboogonderbreking

(Kennedy

klasse

III).

Daarom

werden Kennedy klasse II- en III-patiënten behandeld met tandimplantaten en een FDP. De OHRQoL werd gemeten met behulp van de Oral Health Impact Profile-14 (OHIP-14NL) vragenlijst bij de intake (T1), twee weken na de operatie (T2)

Fig. 3 - 4

en na één jaar belasten (T3). De gemiddelde OHIP-score op T1 De dikte van de zachte weefsels vóór het implanteren is van

was 6,5 ±1,2; op T2 2,4 ± 1,0 en op T3 0,9 ± 0,3. Er was een

invloed op de biologische breedte rondom het implantaat

statistisch significant verschil tussen T1 en T2 (p = 0,002) en

en daardoor mogelijkerwijs op het crestale botbehoud. In

T1 en T3 (p <0,001), maar niet tussen T2 en T3 (p = 0,407).

Hoofdstuk 5 wordt de crestale botverandering onderzocht

De OHIP-score bij Kennedyklasse II-patiënten daalde van 4,8

bij LC- en MC-implantaten. Patiënten kregen in deze

± 3,2 op T1 naar 1,5 ± 2,0 op T2 en naar 1,1 ± 1,8 op T3.

gerandomiseerde klinische studie minstens twee implantaten:

De score van de Kennedyklasse III-patiënten daalde van 8,9 ±

één met de IAI op (MC), en één met de IAI 2,5 mm boven

9,6 op T1 naar 3,6 ± 8,9 bij T2 en naar 0,8 ± 2,2 op T3. De OHRQoL veranderde positief bij de patiënten in beide groepen.

De kans dat iets gebeurt is altijd 50% Het gebeurt simpelweg wel of niet

De resultaten van de bovengenoemde studies stellen ons in staat een aantal vragen te beantwoorden. Onduidelijk is of deze resultaten over tien jaar nog geldig zijn. Daarvoor moeten de

het crestale botniveau (LC). De weefseldikte werd gemeten

patiënten over een nog langere periode vervolgd worden.

met behulp van een pocketsonde bij de linguale lap na het

• Implantaten waarbij de implantaat-abutmentovergang

wegklappen van de buccale lap. De patiënten werden in twee

(IAI) óp het crestale botniveau ligt, laten een statistisch

groepen verdeeld op basis van de gemeten weefseldikte: groep

significant verschil zien in crestaal botverlies (p <0,05)

A (dikte ≤2 mm) en groep B (dikte> 2 mm). Aan deze studie

vergeleken met macrogeometrisch identieke implantaten

deden 33 patiënten en 78 implantaten mee. Iedere patiënt

waarbij de implantaat-abutmentovergang 2,5 mm bóven

kreeg van elk type minstens één implantaat: Groep A (MC),

het crestale botniveau ligt. Implantaten met de connectie

17 implantaten met een gemiddelde kaakbotverandering

boven het botniveau laten minder crestaal botverlies zien. • Het in week 3 belasten van twee verblokte implantaten in de (pre)molaarstreek is een voorspelbare behandeloptie

Figuur 3 Meetmethode van botniveau door middel van gestandaardiseerde röntgenhouders

als de torquewaarden boven 10 Ncm liggen. • Twee weken na implantaat plaatsing is er sprake van een statistisch significante daling van de ISQ-waarden van 2,2 bij de implantaten met de IAI bóven botniveau. Dit is een daling van 2,3 bij implantaten met de IAI op botniveau.

Figuur 4 Ontwikkeling van de ISQ waarden

• Na osseo-integratie wordt er een statistisch significant

Figuur 5 Een pocketsonde werd gebruikt om de flap dikte voor implantaatchirurgie te meten ten opzichte van de linguale zijde van de supracrestale incisie lijn

• Het patroon van ontwikkeling van de ISQ waarden is bij

hogere implantaatstabiliteit gezien ten opzichte van de stabiliteit onmiddellijk na plaatsing.

Fig. 5 van -0,6 ± 0,1 mm; Groep B (MC), 20 met een gemiddelde

beide typen implantaten gelijk. Slechts de hoogte van de waarden is statistisch significant verschillend.

kaakbotverandering van -0,2 ± 0,1 mm; Groep A (LC), 15

• Er is een hoge correlatie tussen de ISQ waarde van

met een gemiddelde kaakbotverandering van -0,1 ± 0,1 mm;

het implantaat direct na plaatsen en de hoogte van de

en Groep B (LC), 22 met een gemiddelde kaakbotverandering

torquewaarden van hetzelfde implantaat. Op grond van

van -0,2 ± 0,1 mm. Een gepaarde t-toets voor groep A (MC)

deze initiële torquewaarden werden 91% van de implan-

en B (MC) liet een statistisch significant verschil zien (P =

taten na een genezingsperiode van drie weken belast.

NVOI bulletin 2 | 06 2016 pagina 7 Fig. 6 • Als de mucosadikte vóór het plaatsen van het implantaat

Curriculum Vitae

meer dan 2 mm bedraagt, is er statistisch significant

Paul van Eekeren (1983) studeerde tandheelkunde in Groningen,

minder crestaal botverlies dan bij implantaten waarbij de

en volgde de drie-jarige master orale functieleer en opleiding

mucosadikte vooraf 2 mm of minder bedraagt. Dit geldt

tot implantoloog aan het ACTA (2011-2014).

voor implantaten met de IAI óp botniveau. Bij implantaten met de IAI 2,5 mm bóven het botniveau is dit verschil

Paul werkt als tandarts-implantoloog in de verwijspraktijk

statistisch niet significant.

Praktijk voor Tandheelkunde & Implantologie Wageningen. Hij

• Bij gedeeltelijk tandeloze patiënten verandert de mond-

hoopt op 1 juli 2016 te promoveren aan het ACTA.

gezondheid gerelateerde levenskwaliteit (OHRQoL) positief als ze worden behandeld met implantaten en een FDP.

Figuur 6 Het resultaat van de OHIP14 NL vragenlijst gedifferentieerd voor Kennedy klasse II en III

Paul is getrouwd met Anne, en heeft een dochter en een zoon.

• Bij Kennedy klasse II- of III-patiënten verbetert de mondgezondheid gerelateerde levenskwaliteit (OHRQoL) in gelijke mate door de implantaatbehandeling.

De volledige tekst van het proefschrift van Paul

• Er is een verschil in OHRQoL bij patiënten met

van Eekeren kunt u vanaf 1 juli middels deze

een Kennedy II- of III-klasse voor aanvang van de behandeling.

QR-code downloaden op de NVOI website.



The silver seal that prevents peri-implantitis

InterActive™ Systeem Conische hex connectie Minder stress rondom de nek van het implantaat

Disinfecteer implantaat

Keuze uit tapered en straight implantaten Conische 12° hex connectie Betere bacteriële afsluiting

Knippen

Disinfecteer abutment

Concave vorm prothetiek

Meten

Subcrestale plaatsing Incl. abutment

Insertie Simply

SIMPLY SMARTERT&E cursussen IN EUROPA

SilverPlug® geplaatst

Afsluiten met composiet

Juli & november 2016, Italië (Modena) Live full HD operaties Theoretische & Praktische sessies

Juni, september & november 2016, Portugal (Lissabon) Basis Implantologie: Hands-On trainingen op patiënt Voor gevordere Implantologie: Hands-On trainingen op patiënt

Implant Direct Benelux • Jan Muschlaan 21a • 3584 GV Utrecht • T: +31 (0) 30 25 998 25 • [email protected] • www.implantdirect.nu


een sfeerimpressie Lies Ligtvoet Beurs van Berlage Amsterdam - 1 april 2016

foto's Michiel Nijland


H E T P L AT F O R M O M

IDEEËN TE DELEN

De jubileumeditie van de Landelijke Studiedag Implantologie op 1 april 2016 kon op geen inspirerender plek plaatsvinden. Wat een imposante en stijlvolle omgeving biedt de Beurs van Berlage toch. Historie en het hedendaagse 'less is more' principe gaan hier hand in hand. Efficiënte esthetiek, gebaseerd op expertise, maar wel volgens de laatste inzichten en techniek. Inderdaad de perfecte omgeving om implantologiekennis te delen. Tijdens de koffie konden de ruim 150 bezoekers weer even dat prachtige gebouw op zich in laten werken, voordat ze door NVOI voorzitter Inez van de Poll welkom werden geheten en zij hun aandacht gingen richten op de eerste spreker van die dag.

De energie van Floris en Wilhelmus

Evers, 'begin bij jezelf en maak je wereld mooier.' In het

Verrassende keynote spreker was Floris Evers, voormalig

verlengde hiervan vindt u op pagina 11 een Energy Audit,

hockey international, die zijn ervaringen in de sportwereld

ons toegekomen door Floris Evers ter inspiratie (red.). Een

inzet voor presentaties in het bedrijfsleven en congressen.

inspirerende peptalk, die onder het genot van een kop koffie

Eveneens verrassend was het ludieke begin van zijn

in de fraaie ontvangstruimte nog even nabeschouwd werd.

voordracht, waarbij hij de zaal uitnodigde luidkeels mee te zingen met het Wilhelmus. Volgens Evers wordt het

Special effects

energielevel na het uit volle borst zingen hoger, een

Na deze warming-up introduceerden dagvoorzitters prof. dr.

gevoel dat je mee moet nemen in de motivatie voor jezelf

Gerry Raghoebar en prof. dr. Gert Meijer de eerste sessie

en om door te geven aan de anderen. Zo heeft Evers

van de voordrachten in de zogenoemde 'Effectenbeurszaal'.

dat altijd zelf ervaren tijdens zijn interlandwedstrijden.

Een toepasselijke titel voor een zaal waarin volgens het bekende

Studiedagconcept

10-minuten

presentaties

Die ervaringen, vele sportieve successen en nederlagen,

gegeven werden, met als speciaal effect dat in nog geen

hebben hem gemaakt tot wat hij nu is en voelt. Evers werd

uur tijd vier korte voordrachten plaatsvonden die door Rolf

tegen zijn verwachtingen in plotseling niet geselecteerd,

Meijer aan elkaar gesproken werden. Frank Andriessen

terwijl hij juist in de aanloop naar deze selectie toe veel

beet het spits af met een voordracht met de opmerkelijke

intensiever had getraind dan in een periode ervoor, toen hij

titel: 'Socket seal: beter goed gesteeld, dan slecht bedacht'.

als vanzelf deel uitmaakte van het kampioensteam. Dat heeft hem aan het denken gezet.

Huub van 't Veld richtte zich vervolgens op de toepassing

Evers heeft het over G + R = U: Gebeurtenis plus Reactie

van het smalle implantaat. Alle voordrachten behelsden

= Uitkomst. Volgens hem hebben alle emoties invloed op

korte casus met tips en tricks, mogelijkheden en valkuilen.

elkaar. Het is belangrijk om 'te spelen' in een motiverende

Door snelle opeenvolging, boeiende inhoud en interessante

omgeving, dat geldt ook voor de tandartspraktijk. Kijk eens of

vragen vanuit het publiek verslapte de aandacht niet. Ook de

je jouw omgeving positief kunt veranderen en realiseer je dat

afwisseling tussen enkele- en duopresentatie droeg daartoe

succes en falen dicht bij elkaar liggen. Ook zegt hij geleerd te

bij. Edith Groenendijk en Tristan Staas gaven een inkijkje

hebben dat groei juist optreedt in rust. Een juiste ademhaling

in hun 'Open your eyes' project, betreffende remodelleren

geeft een gevoel van controle, van positiviteit. Dit illustreerde

van de buccale botlamel, waarbij de techniek van de ridge

hij door iemand uit de zaal op het podium uit te nodigen

preservation procedure werd vergeleken met deimmediate

en ademhalingsoefeningen te doen. 'Energie liegt niet', aldus

implant placement. 'Tissue is the issue', aldus 


Staas. Met de bemoedigende woorden van prof. Meijer, 'je snapt het pas als je het ziet', kregen de vier sprekers een certificaat van waardering uitgereikt, waarna Laurens den Hartog een volgens hemzelf 'minder sexy', maar praktisch onderwerp aansneed betreffende de richtlijnen voor de edentate onderkaak, met aandacht voor het zogenoemde Pico principe: population, intervention, control, outcome.

Beidt uw tijd Tijd voor de lunchpauze, waarin het eerste gedeelte van de spreuk onder de beursklok op de toren van de Amsterdamse koopmansbeurs 'beidt uw tijd' een heel andere bijt-connotatie kreeg. Al wandelend en converserend genoten de genodigden in de 'Graanbeurszaal' (alweer zo'n toepasselijke benaming) namelijk tussen de stands van de beurs van royaal belegde (graan)broodjes en warme quiches, evenals van salades en fruit en vruchtensapjes en andere drankjes. Het energielevel werd door de perfecte catering aldus opnieuw verhoogd, en met eveneens vernieuwde productkennis, opgedaan bij de 24 exposanten die verspreid in de Graanbeurszaal hun producten promootten, ging het weer richting 'Effectenbeurszaal' voor de volgende sessie presentaties.

TED-talks variant 'Voor de leden, door de leden', de presentaties van spraakmakende leden van de NVOI kunnen beschouwd worden als de TED-talks variant op het gebied van tandheelkundige implantologie. Spreker Alwin van Daelen benadrukte 'de onvoorspelbaarheid van de ene tegenover de voorspelbaarheid van de andere mogelijkheid', waarna een levendige interactie met de zaal ontstond. Behalve casuïstiek kwamen ook zaken als nieuwe materialen, zoals een handig mini-apparaatje om implantaten parallel te plaatsen, en het belang van digitale planning aan de orde. Ook ouderenproblematiek werd onder de loep genomen. Ondanks, of als gevolg van, toenemende tandheelkundige problemen bij de oudere patiënt (droge mond en slechte orale hygiëne) blijkt

ENERGY AUDIT Please check the statements below that are true for you

Body

 I often wake up feeling tired  I frequently skip breakfast, or

I settle for something that isn't nutritious

 I don't work out enough (cardiovascular training 3x a week and strength training once a week)

 I don't take regular breaks during the day deze wel een trouwe praktijkganger te zijn en onderzoek heeft uitgewezen dat eigen gebit en implantaatprothese een hogere kwaliteit van leven bieden dan een prothese. Spreker Steven Lingbeek confronteerde zijn gehoor met 'struisvogelimplantologie' ten aanzien van lange termijn implantologie. Zijn 'Wat vindt u, ik ben hier om te leren, op deze studiedag' gaf op uitnodigende wijze het doel van deze bijeenkomst weer en riep de beoogde reacties op. Na een Kafkaeske 'richtlijn voor het ontwikkelen

to truly renew and recharge, or I often eat lunch at my desk, if I eat it at all

Emotions

 I frequently find myself feeling irritable, impatient,

or anxious at work, especially when work is demanding

 I don't have enough time with my family and loved ones,

and when I'm with them, I'm not always really with them

 I have too little time for the activities

that I most deeply enjoy

 I don't stop frequently enough to express my appreciation to others or to savor my accomplishments and blessings

van richtlijnen', waarin Bart van Oirschot het proces van het ontstaan van richtlijnen uit de doeken deed, volgden

Mind

de casussen na de laatste pauzeonderbreking elkaar in

 I have difficulty focusing on one thing at a time, and

sneltreinvaart op, variërend van retentie problematiek tot

I am easily distracted during the day, especially by e-mail

socket-shield methode. De vaart werd er ingehouden, omdat

 I spend much of my day reacting to immediate crises

het programma inmiddels aardig begon uit te lopen, mede

te danken aan de succesvolle interactie van sprekers en gehoor. En wellicht ook beïnvloed door die Beursspreuk op de toren boven de hoofden van de sprekers en hun gehoor: 'Beidt uw tijd, duur uw uur'...

and demands rather than focusing on activities with longer-term value  I don't take enough time for reflection, strategizing, and creative thinking  I work in the evenings or on weekends, and I almost never take an e-mail–free vacation

David Anssari Moin begon zijn duo-presentatie over auto-

Spirit

transplantatie met prof. dr. Richard van Merkesteyn dan ook

 I don't spend enough time at work

met een opgewekt: 'Fijn, dat de zaal nog redelijk vol zit,

want ik ga gigantisch uitlopen... grapje'.

 There are significant gaps between what I say

Nadat alle sprekers hun certificaat van waardering ontvangen

hadden, bedankte NVOI bestuurslid Sophie Kuijpers een ieder voor de lange zit en sloot dagvoorzitter Gert Meijer de inspirerende 10e Studiedag een uur later dan gepland met: 'We gaan nu echt aan de borrel', waarna het nog enige tijd, onder het genot van dat beloofde drankje, onder de bogen van de Beurs gezellig ontspannen evalueren was. Er kan alweer een geslaagde editie van de Landelijke Studiedag Implantologie bijgeschreven worden. Op naar de editie van 2018!



doing what I do best and enjoy most

is most important to me in my life and how I actually allocate my time and energy  My decisions at work are more often influenced by external demands than by a strong, clear sense of my own purpose  I don't invest enough time and energy in making a positive difference to others or to the world Total number of statements checked: 0–3 Excellent energy management skills 4–6 Reasonable energy management skills 7–10 Significant energy management deficits 1 1–16 A full-fledged energy management crisis


FLORIS EVERS' SUGGESTED


een sfeerimpressie Lies Ligtvoet Beurs van Berlage Amsterdam - 1 april 2016

VO O R D E L E D E N

beeld Michiel Nijland

DOOR DE LEDEN

Het verbeteren van het tandvlees door gebruik te maken van een socketsealprocedure met een gesteelde draaiflap blijkt een zeer voorspelbare manier van werken om de tandvleessituatie te verbeteren. Deze methode kan ook gebruikt worden in combinatie met een socketpreservation of als voorbereiding voor een pontic voor een conventionele

Figuur 1a en 1b Drie alveoles welke zijn afgesloten met een vrije socketseal uit het palatum. Duidelijk zichtbaar is dat enkel de socketseal op locatie 21 is aangeslagen. De socketseals op locatie 12 en 1 1 zijn niet aangeslagen Casus Figuur 2a De beginsituatie waarbij de hoge lachlijn en de recessie op de 21 opvallen Figuur 2b, 2c, en 2d De socketseal middels een gesteelde draaiflap uit het palatum. De flap wordt split thickness geprepareerd waardoor de patiënt nauwelijks nalast ondervindt van de behandeling

brug. Doordat de flap gesteeld blijft aan de palatinale zijde is het risico op afsterven van de flap beperkt tot een minimum. Dit is een groot voordeel ten opzichte van een niet-gesteelde

De socket seal: beter goed gesteeld dan slecht bedacht

Fig. 2a

Fig. 2b

Fig. 2c

Fig. 2d

Fig. 2e

Fig. 2f

Fig. 2g

Fig. 2h

Wondgenezing Tijdens een normale wondgenezing is de alveole pas na 24 (frontregio) tot 35 dagen (molaarregio) dichtgegroeid. Daarbij blijken de weefsels gedurende de genezing aanzienlijk in volume af te nemen. Het dichtgroeien van de weefsels vindt voornamelijk plaats vanuit de wondranden die hierbij naar elkaar toe 'krimpen'. Het 'krimpen' van de weefsels kan een tekort aan gingiva tot gevolg hebben wat in kritieke situaties een esthetisch probleem kan gaan vormen.

Fig. 1a

Fig. 1b

Socket seal Bij een socket seal procedure wordt er een stukje tandvlees ingehecht tussen de weefsels van de extractie-alveole. De

Figuur 2e en 2f Mooie genezing van de alveole: de draaiflap is mooi doorbloed en niet afgestorven. Duidelijk zichtbaar is de vergroting van het volume van weke delen Figuur 2g en 2h Na implantaat plaatsing voorgevormd emergence profile met ruime weefseldikte buccaal Figuur 2i Eindresultaat direct na plaatsing van de kroon waarbij buccaal in plaats van een recessie een overmaat van weefsel zichtbaar is

resorptie en het 'krimpen' van de weke delen kunnen hierdoor in zekere mate worden beperkt. Daarnaast wordt de genezing van de weke delen aanzienlijk versneld omdat slechts de afstand van de wondrand naar het transplantaat hoeft te worden overbrugd. Veelal wordt hiervoor een vrij ge-epithelialiseerd gingivatransplantaat uit het palatum of tuber gebruikt. Het transplantaat is echter niet meer direct

Fig. 2i

doorbloed waardoor er een risico bestaat dat het transplantaat afsterft (figuur 1 a, b). In de literatuur worden percentages

socketseal waarbij de kans op afsterving, en hiermee een

van het vitaal blijven van het transplantaat genoemd van

minder gunstig eindresultaat, groter is.

43% tot 93%. Men geeft aan dat door het doorsnijden van de bloedtoevoer het risico op afsterving groot is. Het effect van de behandeling, namelijk vergroting van het volume van de weke delen, is dan duidelijk minder aanwezig. Door het gingivatransplantaat gesteeld te houden aan de donorplaats wordt het risico op afsterven van het transplantaat sterk gereduceerd. Daarbij is men verzekerd van een optimale stabiliteit van het transplantaat omdat de basis van het transplantaat vast zit. De ervaring is dat afsterven van het transplantaat tot een minimum wordt beperkt.

Frank Andriessen, Tandheelkunde ACTA (2006), Postacademische opleiding Orale Implantologie en Prothetiek ACTA (2009), Implantoloog NVOI (2009). Eigenaar Tandheelkundig Centrum Wilhelminapier (Rotterdam) verwijspraktijk voor endodontologie, implantologie en prothetiek. Docent en cursusleider Masterclass Implantologie op het ACTA.




Conclusie

FRANK ANDRIESSEN socket seal


gerede mogelijkheid voor immediaat plaatsing en loading

HUUB VAN 'T VELD smal implantaat

(afbeelding 3). Bij mesio-distale ruimten van 5 mm en zelfs iets minder heb ik dit implantaat nu reeds bij 10 patiënten met veel succes toegepast. Belangrijk is daarbij natuurlijk dat er minimaal 1 mm bot rond het implantaat aanwezig is. Met implantologische technieken zoals botcondensatie, botspreiding of het aanbrengen van autoloog bot, geoogst met het Dentak-K-systeem, is minimaal invasief, labiale verbreding van de processus alveolaris te bewerkstelligen (afbeelding 4).

Toepassingen van een smal implantaat Het doel van deze voordracht is om u het resultaat te laten zien wat bereikt kan worden met een smal 2,8 Anthogyr Axiom implantaat.

Fig. 3

Fig. 4

Tijdens de presentatie op de Landelijke Studiedag werden De American FDA definieerde smalle implantaten (Small

een viertal casussen getoond, waarvan er één hier wordt

Dental Implants) in 1997 als implantaten met een diameter

afgebeeld (afbeelding 5 t/m 8).

< 3mm. Vanwege de sterkte zijn deze implantaten meestal one piece implantaten en daarmee niet direct geschikt voor gebruik in de esthetische zone als daar, vanwege een beperkte mesio-distale ruimte, de keuze gemaakt moet worden voor een implantaat met een smalle diameter. Two parts implantaten zijn hier noodzakelijk om keuze te hebben

Fig. 5

Fig. 6

Fig. 7

Fig. 8

uit bijvoorbeeld verschillende gehoekte abutments om een, wat richting en vorm betreft, goed esthetisch resultaat te

Figuur 1 Safe Lock met opzetstukken Figuur 2 Het vastzetten van het abutment met de Safe Lock Figuur 3 Het Peek temporary abutment in situ Figuur 4 Nauwkeurige pilot preparatie met de Netwig osteotoom Figuur 5 Beginsituatie casus

bereiken. Het Anthogyr Axiom 2,8 mm implantaat is een two parts SDI implantaat en juist ontworpen voor die situaties in de esthetische zone. Dit implantaat heeft in het design en in de prothetische componenten eigenschappen die positieve verwachtingen wekken ten aanzien van toepassing in boven- en onderfront situaties. Het massieve abutment heeft een morse taper van 15º en 4mm lengte. Door dit abutment, nadat het gepast is, bij plaatsing vast te klinken in het implantaat met de Safe-Lock wordt schroefbreuk vermeden, hetgeen vaak het kritieke punt is in de

Conclusie

verbinding implantaat-abutment bij smalle implantaten

Het 2,8 Anthogyr Axiom implantaat lijkt door het design,

(afbeelding 1, 2). Dit zogenaamde 'koude las' principe zorgt

het massieve abutment en de 'koude las' verbinding

voor een rigide onomkeerbare verbinding tussen abutment

abutment-implantaat een betrouwbare keuze voor de

en implantaat en maakt de constructie als het ware een one

enkeltandsvervanging in de esthetische zone bij mesio-

piece implantaat.

distale ruimtes van 5mm of zelfs iets minder.

Figuur 6 Het bereikte resultaat 1,5 jaar na plaatsing van de kroonn Figuur 7 Röntgenfoto van de beginsituatie casus Figuur 8 Röntgenfoto 1,5 jaar na plaatsing van de kroon

Fig. 1

Fig. 2

Daarnaast heeft het implantaat door de progressieve zelftappende draadwindingen een condenserend effect op het bot bij het plaatsen, hetgeen de primaire stabiliteit ten goede komt. Een PEEK tijdelijk abutment biedt zo in combinatie met deze goede primaire stabiliteit een

Huub van 't Veld, Tandheelkunde Radboud Universiteit Nijmegen (1974) Implantoloog NVOI bij Mondzorg Zevenaar.



Resultaten Na immediate plaatsing van een implantaat, simultaan met het vullen van een ruimte van minimaal 2 mm tussen het buccale aspect van het implantaat en de binnenzijde van de buccale lamel met een bot substituut, vond er een toename in dikte van de buccale kam plaats van gemiddeld 0.9 mm naar gemiddeld 2.4 mm. Uit de laat post-operatieve CBCT scans bleek een afname van deze dimensie met gemiddeld 0.6 mm. Tegelijkertijd nam de hoogte van de buccale kam toe met gemiddeld 1.6 mm tot gemiddeld 1.2 boven de implantaat schouder. De esthetische scores voor de WES en de PES waren hoog: resp. 8.4 (max. 10) en 11.8 (max. 14). De patiënt tevredenheid over de behandelprocedure en de

Immediate Placement Protocol conform Staas & Groenendijk

esthetische uitkomst was hoog: gemiddeld een 8.7 op een

Staas & Groenendijk ontwikkelden op basis van de

Conclusie

bestaande literatuur een Immediate Placement Protocol

De retrospectieve resultaten gemiddeld 2 jaar na toepassing

(IPP) dat zij sinds 2009 met succes toepassen binnen

van immediate implantaat plaatsing conform protocol Staas

hun klinieken. Zij beschreven een behandelprotocol

& Groenendijk zijn goed en veelbelovend. Gebruikmakend

en verrichtten twee retrospectieve onderzoeken over

van dit protocol kunnen de harde en zachte weefsels worden

de stabiliteit van de buccale botlamel en de esthetische

gestabiliseerd en wordt er een goede esthetiek en hoge

uitkomst na directe tandvervanging in de esthetische

patiënttevredenheid bereikt. Prospectief onderzoek aan de

regio van de bovenkaak. In samenwerking met de Radboud

hand van een grotere patiëntengroep over een langere termijn

Universiteit te Nijmegen, het UMCG te Groningen en een

is gestart in januari 2015.

schaal van 1 tot 10.

zestal verwijspraktijken voor Orale Implantologie startten zij eind 2014 een prospectief multi-centrum klinisch onderzoek met betrekking tot dit IPP protocol. Doel Het analyseren van de stabiliteit van het buccale harde weefsel na immediate implantatie en de objectieve en subjectieve esthetische uitkomst. Materiaal en Methode In 186 patiënten werd één voortand in de pre-maxilla immediaat vervangen door een implantaat (IPP). Door het implantaat zoveel mogelijk palatinaal te positioneren werd er een ruimte van minimaal twee mm tussen het buccale aspect van het implantaat en de binnenwand van de buccale cortex gecreëerd. Deze ruimte werd opgevuld met een botsubstituut. Direct na implantatie werd er een tijdelijke kroon vervaardigd. Drie tot negen maanden later werd deze kroon vervangen door een permanente kroon van biocompatibele materialen en met een slank emerging profiel. In alle casus werden er pre- en per-operatieve CBCT's gemaakt. Dit IPP protocol werd uitgebreid beschreven aan de hand van een casus door Groenendijk et al. (2016). In 16 van deze patiënten, waren om diagnostische redenen laat postoperatieve CBCT scans noodzakelijk. Analyse van pre-, per- en laat post-operatieve CBCT's gaven inzicht in de stabiliteit van de buccale harde weefsels gemiddeld 104 weken na IPP. De objectieve esthetische uitkomst werd gemiddeld 107 weken na IPP geanalyseerd aan de hand van de White Esthetic Score (WES) en de Pink Esthetic Score (PES). De subjectieve esthetisch uitkomst werd geanalyseerd aan de hand van een patiënten vragenlijst.

Tristan Staas, afgestudeerd in Utrecht (1988). Partner binnen de verwijskliniek Staas & Bergmans te Den Bosch. Edith Groenendijk, afgestudeerd in Nijmegen (1989), Postacademische opleiding tot tandarts-implantoloog aan het ACTA (1998-2000). Werkzaam in Verwijskliniek Implantologie te Den Haag.




TRISTAN STAAS & EDITH GROENENDIJK immediate placement protocol


ALWIN VAN DAELEN onderfront

Conclusie Bij het zoeken naar alternatieven zijn wij tot de conclusie gekomen dat voor het vervangen van een onderincisief de volkeramische etsbrug van lithium disilicaat een betrouwbaar, esthetisch fraai en minimaal invasieve restauratie is gebleken. Bij ongunstige occlusieverhoudingen of grotere overspanningen kan ook gekozen worden voor een met porselein opgebakken zirkoon onderstructuur, welke een aanzienlijk grotere buigen treksterkte heeft (900 versus 400 mP), maar aan adhesief vermogen enorm inlevert ten opzichte van lithium disilicaat. Met een minimale preparatie van het linguale vlak en het aanbrengen van kleine stabilisatiegroefjes, kan een exacte pasvorm en seating gerealiseerd worden, zoals waarneembaar

Implanteren in het onderfront: Waarom niet ?

is op bijgaande illustraties (figuur 5, 6).

Als een onderincisief verloren dreigt te gaan of al reeds verwijderd is, zal vervangen van het element door een implantaatgedragen kroon als één van de mogelijke

Fig. 2

behandelopties met de patiënt besproken dienen te worden. Vaak zijn de buurelementen gaaf, waardoor een conventionele brug eigenlijk als optie afvalt en andere behandelmogelijkheden lijken soms minder duurzaam of worden als een esthetisch mindere keuze beschouwd, maar is dat ook zo? In dit abstract worden de voor- en nadelen van implanteren in het onderfront belicht en een

Fig. 1

Fig. 3

mogelijk behandelalternatief voorgesteld. Casus Bij een 28-jarige jongeman wordt enkele jaren na een surfongeval geconstateerd dat de 41 ten gevolge van toenemende externe cervicale invasieve resorptie verloren is, en wordt een vervanging met behulp van een implantaatgedragen

Fig. 4

kroon voorgesteld en uitgevoerd. Ondanks een zorgvuldig uitgevoerde behandeling valt het uiteindelijke resultaat tegen. Op cervicaal niveau is de kroon veel breder dan de buurelementen en ook lijkt er buccaal resorptie op te treden en schemert na enkele jaren het implantaat blauw door.

Figuur 1 Röntgenfoto 4 1 Figuur 2 Kroon op implantaat 4 1 Figuur 3 Implantaat in CBCT

Fig. 5

Fig. 6

Op CBCT-opnamen kan schematisch aangetoond worden,

Discussie

dat na extractie van een onderincisief de uiterst dunne

Bovenstaande overwegingen hebben ertoe geleid, dat

buccale botlamel, die vrijwel geheel uit bundlebone bestaat,

implantaatgedragen kronen in het onderfront voor ons team

na genezen volledig verdwenen zal zijn, waardoor voor een

geen eerste keus meer zijn, maar de volkeramische etsbrug

implantaat en eventuele botopbouw een uiterst ongunstig

als een volwaardig, duurzaam alternatief gezien wordt.

receptorgebied overblijft. Als we dan de anatomie van een onderincisief op cervicaal niveau op een doorsnede

Cruijff zei het al: 'Je gaat het pas zien, als je het door hebt..' 

bekijken, blijken de meest gangbare implantaattypen in de kleinst verkrijgbare diameter nog steeds aanzienlijk breder en afwijkend van vorm te zijn. Met andere woorden, om

Figuur 4 Anatomie van de onderincisief

voldoende bot rond het implantaat te verkrijgen en te houden,

Figuur 5 Preparatie met stabilisatiegroeven

Met een esthetisch gecompromitteerde, in de toekomst

Figuur 6 Keramische etsbrug

maar om een fraaie, minimaal invasieve, voorspelbare en

zal een moeilijk voorspelbare botopbouw noodzakelijk zijn en het implantaat bijna automatisch te diep geplaatst worden. weinig voorspelbare prothetische oplossing als gevolg. De patiënt vraagt echter in het algemeen niet om een implantaat, duurzame vervanging voor de verloren gegane tand.

Alwin van Daelen, Restauratief tandarts NVVRT, EPA prosthodontist, Afdeling mondziekten, kaak- en aangezichtschirurgie VUmc, Amsterdam, Praktijkhouder Tendens Tandartsen, Amsterdam.

behandeling, meer comfort, zowel voor patiënt als operateur. • Gemakkelijk te reinigen met de hand of in de thermodesinfector en in de autoclaaf te steriliseren. • Maatvoering zodanig dat het risisco op beschadiging van de nervus alveolaris inferior beperkt wordt. • Geringe beweging vrijheid mogelijk in ventraal – dorsale richting. • Pilotboortjes vijftien tot twintig maal te gebruiken. Samenvatting De TWINS is een goede aanvulling voor de implantoloog,

TWINS een tool om implantaten parallel te plaatsent

die het implanteren meer standaardiseert. Zowel in de breedte als in de parallelliteit een welkome tool.

Het instrument bestaat uit een drietal onderdelen: een

arm

met

buisvormig

boormal

gat,

een

cilindrisch pilot boortje en een pin die over de arm verschuifbaar is. Het boorgat is dusdanig gevormd zodat de primaire boor parallel gevoerd wordt. De maximale breedte van de arm is ongeveer 33 mm. Uit ervaring betekent dit dat het vrijwel onmogelijk is om in de regio van de nervus alveolaris inferior te komen. De boordiepte met de boor in de

Fig. 1

TWINS is maximaal 13 mm. Handeling Na afschuiven van de mucosa wordt met een kleine pointerboor de locatie vastgelegd en met een pilotboor het primaire gat gemaakt. Het TWINS-instrument wordt geplaatst. De breedte is nu met de stelschroef in te stellen. Wederom wordt de kleine ronde boor gebruikt om een markering op de kam te plaatsen. Dit om afglijden van de

Fig. 2

pilotboor te voorkomen. Zelf ben ik geen voorstander van het ponsen. Men denkt zo sneller en eenvoudiger qua behandelen te kunnen zijn maar de kaakvorm is vaak te grillig. Dan praten we nog niet eens over ondersnijdingen onder een spieraanhechting met een afdakje van bot. Niet doen is mijn advies, leg gewoon open en houdt zicht op het werkveld.

Fig. 3 Eenmaal de primaire aanzet klaar wordt het eenvoudig om door de parallelwandige voering het tweede gat te maken.

Bronvermelding

Zou er een geringe discrepantie in sagittale richting zijn,

CE Keurmerk nummer 0297.

dan laat het TWINS-instrument toe om van de starre parallelliteit tot maximaal 20 graden af te kunnen wijken.

Figuur 1 De TWINS tool Figuur 2 De TWINS tool in situ

Voordelen • Het instrument wordt gekenmerkt door zijn eenvoud. • Parallel plaatsen van implantaten gegarandeerd. • Zelfs een ervaren implantoloog hoeft niet na te denken

Figuur 3 Mogelijk om tot max. 20 graden van starre parallelliteit af te wijken

over parallelliteit en kan de aandacht houden voor andere zaken zoals de hoeveelheid aanwezig bot en het integrale overzicht vooral bij complexere casussen, zoals ook in de bovenkaak!



Ruurd Dasselaar, Tandarts - implantoloog NVOI bij Centrum voor Tandheelkunde en Implantologie, Doetinchem




• Verkorting van de behandeltijd, verbetering van de

RUURD DASSELAAR tool met keurmerk


het in-office uitfrezen van die voorziening, geleide chirurgie

ANTON DANK beidt uw tijd

en het digitaal afdrukken. Eén

van

de

direct

belaste

implantaten

bleek

niet

geosseointegreerd. Herplaatsing vond plaats. Voorts is de definitieve monolithische zirkoniumoxide supra-structuur geplaatst. Conclusies • Houd rekening met patiëntfactoren bij directe belastingprocedures • Vermijd directe functionele belasting • Digitale behandeltechnieken kunnen een waardevolle

Casus: digitale technieken bij directe, vroege en late belasting van orale implantaten

bijdrage leveren aan de dagelijkse implantologie workflow Onder de publieke klok aan de buitenzijde van de Beurs van

In deze casus wordt een patiënt behandeld met een

Berlage staat geschreven 'beidt uw tijd'. Wikipedia vertaalt

specifieke zorgvraag.

dit met 'wacht uw tijd af, zolang als nodig'. Toepasselijk bij de hier gemaakte keuzes voor directe, vroege of late

De anamnese, het klinisch intra- en extraoraal onderzoek

belasting.

en het röntgenbeeld laten een aantal patiëntgebonden risicofactoren zien, die mogelijk van invloed kunnen zijn op het te verwachten behandelresultaat: musculus masseterhypertrofie, mandibulaire

diepe

gewricht,

beet,

afvlakking

nachtelijk

temporo-

bruxisme

en

gegeneraliseerde attritie. Het behandeladvies luidde te gaan voor een reconstructieve aanpak. De patiënt - ondertussen bewust van zijn verhoogde

risicoprofiel

-

volhardde

in

zijn

zorgvraag:

immediate belasting van een brugconstructie op nog te plaatsen implantaten in één van de zijdelingse delen van de onderkaak met behoud van de overige functionele verhoudingen.

Fig. 1

Fig. 2

Figuur 1 en 2 digitale behandelplanning

Bij de planning en vervaardiging van de constructie is gebruik gemaakt van digitale technieken, waaronder het digitaal plannen van de chirurgie en temporaire voorziening,

Anton Dank, Tandheelkunde Radboud Universiteit Nijmegen (2007), Post-initiële masteropleiding Orale Implantologie & Prothetiek ACTA, Amsterdam (heden, 2e jaar). Tevens werkzaam in Waalre.




ARIE HOEKSEMA implantologische zorg bij ouderen

Peri-implantaire gezondheid bij 75-plussers met een overkappingsprothese op implantaten in de onderkaak

geëvalueerd maar zou wel de nodige aandacht moeten krijgen. Daarnaast zijn er schrijnende casus gedocumenteerd met ingewikkelde implantaat systemen uit het verleden die niet levensloop bestendig zijn gebleken en op hoge leeftijd tot

Zoals de titel impliceert, gaat het bij peri-implantaire

forse complicaties hebben geleid (zie onderstaande figuren

gezondheid van ouderen boven de 75 jaar, net als bij

van een dergelijke casus). Ook daar zijn falende zelfzorg en

jongeren, vanzelfsprekend ook om bloeding, pocketdiepte

uitval van professionele nazorg de leidende factoren.

en botverlies rondom implantaten. Echter de vergrijzing van Nederland is zich aan het voltrekken en dus zullen de implantologie en de geplaatste voorzieningen bij ouderen een prominentere rol gaan spelen. In Nederland zullen in 2035 meer dan 2 miljoen mensen ouder zijn dan 75 jaar, en de geriatrische zorgvraag zal daardoor enorm verschuiven. In onderzoek meten we nu al percentages rond de 10% (SamenOud, Drenthe) bij

Fig. 1

Fig. 2

groepen 75-plussers (n=1032) met een implantologische voorziening en dat percentage zal naar verwachting nog fors toenemen. De algemene gezondheid, cognitie en kwetsbaarheid van ouderen zullen sterk verschillen en van buitenaf is deze vaak niet goed te interpreteren. Het lijkt een goede weg om te gaan werken met risicoprofielen voor ouderen in de algemene praktijk, gebaseerd op gezondheid, cognitie en kwetsbaarheid. In deze methodiek herkennen we drie typen

Fig. 3

ouderen. Ten eerste de robuuste ouderen (60%), vitaal en relatief gezond. Ten tweede zal er een groep thuiswonende kwetsbare ouderen (20%) zijn met meerdere comorbiditeiten, polyfarmacie en een hoge kwetsbaarheid al dan niet gecombineerd met cognitie problemen. Tenslotte zal er een groep ouderen zijn met een complexe gezondheidssituatie (20%). Deze laatste groep zal in de toekomst, veel vaker dan nu, thuis verzorgd gaan worden en niet meer alleen verblijven in verpleeghuizen. Deze thuiswonende complexe ouderen blijven derhalve de verantwoordelijkheid van eerstelijns mondzorgverleners. Uit

onderzoek

is

gebleken

dat

de

mondzorg

Fig. 4

voor

De keuze om te willen implanteren, tot op hoge leeftijden,

ouderen niet goed op orde lijkt te zijn. Enerzijds faalt het

wordt veelal wel goed afgewogen voorafgaand aan het

professionele netwerk van mondzorgverlening, anderzijds is

plaatsen van implantaten, en dit lijkt verantwoord, ook op

het een probleem van de oudere en zijn omgeving zelf die

hoge leeftijden 6. Echter de visie op de levensverwachting

zorg lijken te gaan mijden. Ook toepassing van de richtlijnen

alsmede de algemene gezondheid en het verloop van veel

en de uitwerking ervan lijkt niet afdoende, met name

voorkomende ziektebeelden bij ouderen maakt de keuze

bij 75-plussers. Dit fenomeen wordt veelal niet objectief

ingewikkeld. Daarom als besluit de stelling dat de 


implantologie en gerodontologie hand in hand gaan. De groep mensen waarin hoofdzakelijk wordt geïmplanteerd zijn veelal boven de leeftijd van 50 jaar. Cliënten en behandelaars willen dat voorzieningen tot op hoge leeftijd meegaan en we weten dat zelfzorg en nazorg essentieel zijn voor de peri-implantaire gezondheid. Derhalve zijn implantaat dragende cliënten gebaat bij goede geriatrische basiskennis bij de behandelaren, teneinde een verantwoorde levensloop-bestendige voorziening te diagnosticeren en te onderhouden. Het aantal ouderen met een overkappingsprothese op implantaten in de onderkaak neemt toe. Onvoldoende is bekend hoe ouderen daarmee functioneren en hoe hun peri-implantaire gezondheid is. Derhalve werd een groep van zestig 75-plussers uit een algemene tandartspraktijk met een overkappingsprothese op implantaten gescreend op zelfredzaamheid, algehele gezondheid en peri-implantaire gezondheid. De zelfredzaamheid was hoog, ondanks de gezondheidsproblemen van veel 75-plussers. De patiënten gaven

hun

prothetische

constructie

een

gemiddeld

cijfer van 8,9 ± 1,1. Plaque rond de implantaten (73%) en bloeding na sonderen (68%) werd bij veel patiënten gezien. Voortgeschreden peri-implantair botverlies werd weinig gezien. Er was geen verband tussen plaquescores en zelfredzaamheid. Behoudens mondhygiëne-instructies en/of professionele peri-implantaire reiniging waren geen interventies noodzakelijk. Geconcludeerd wordt dat deze groep ouderen goed functioneert met een overkappingsprothese op implantaten. Plaque en bloeding na sonderen zijn vaak aanwezig, maar voortgeschreden botverlies komt weinig voor.

Arie Hoeksema, Tandheelkunde Groningen (1991), algemeen practicus te Winschoten (1993), tandarts-geriatrie en TSVI-p. Onderzoeker met als onderzoeksonderwerp 'Mondgezondheid bij kwetsbare ouderen' op de afdeling MKA van het UMCG sinds 2012.



al. betekent dat chirurgisch ingrijpen geïndiceerd is. Gelukkig geeft de andere beslisboom van de nieuwe richtlijn hier nog de mogelijkheid om een niet-chirurgische herbehandeling uit te voeren en te evalueren omdat chirurgische interventie in het front nadelige gevolgen voor de esthetiek zal hebben.

Lange termijn succes en de nieuwe richtlijn Diagnostiek, Preventie en Behandeling van Peri-Implantaire infecties

Fig. 1

Met de kennis van nu wordt gekeken naar het tienjarig resultaat van 4 bovenfront kronen op implantaten Casus Na verwijzing door zijn tandarts krijgt een 32-jarige man in 2005 vier implantaten (Biomet3i, Certain Prevail™) plus

Fig. 2

kronen t.p.v. 12, 11, 21 en 22. De jaarlijkse controle vindt plaats bij zijn tandarts en op mijn verzoek maakt hij 2x per jaar een afspraak met een (vrij gevestigde) mondhygiëniste. Na 5 en na 10 jaar vindt een extra controle plaats en maak ik mondfoto's en een OPG-opname. Na 5 jaar zijn er radiologisch en klinisch geen afwijkingen. Na 10 jaar: zie figuur 2 en 3.

Figuur 1 Beginsituatie op detail van analoge OPG opname. Met rode stippen is de bothoogte aangegeven vroeg na extractie van de avitale radices Figuur 2 Mondfoto na 10 jaar, bloeding bij sonderen, verkleuring mucosa, patiënt 'voelt' zijn bovenfront

(Mijn) Therapie

Fig. 3

Submucosaal etsgel (40%fosforzuur op waterbasis) aanbrengen en na 1 minuut uitspoelen. Submucosaal Airflow™ met speciale tip. ('zandstralen') en uitspoelen met Chloorhexidine 0,12%.I.c. geen lokaal of systemische antibiotica. Chloorhexidine 0,12% mondspoeling. Om niet axiale belasting na 10 jaar uit te sluiten wordt een kleine correctie in de occlusie aangebracht. Conclusie Uit het vijf-jaars resultaat mag bij voortzetting van het

Fig. 4

mondhygiëne beleid niet worden opgemaakt dat periimplantitis op de lange termijn zich niet zal voordoen. Discussie

Figuur 3 OPG opname na 10 jaar. Voor Peri-Implantitis specifieke komvormige botresorptie zichtbaar

In de nieuwe richtlijn 1 wordt melding gemaakt van de prevalentie van peri-implantitis tussen de 15% en 50% (!). Het is mij niet bekend hoe de parodontaal stabiele populatie met implantaten zich hiertoe verhoudt. Er is vastgesteld dat

Fig. 5

5 jaar of langer na functionele belasting de frequentie van peri-implantitis toeneemt en deze weinig voorkomt in de eerste 5 jaar (!). Deze casus is hiervan een voorbeeld.

Figuur 4 Situatie 3 maanden na deze behandeling Buccale recessie 22 Figuur 5 Mucositis of Peri - Implantitis?

In 2005 is geen nulmeting gedaan. Het was destijds nog geen algemeen toegepaste richtlijn, hoewel Lang et al. reeds in 2000 (!) het ingrijpen na botverlies beschreven2. Het is in deze casus aannemelijk dat sprake is van >2mm botverlies sinds 2005, hetgeen volgens het protocol van Lang et

Steven Lingbeek, Tandheelkunde Universiteit van Amsterdam (1981), implantoloog NVOI. Centrum Tandheelkundige Implantologie Haaksbergen, Winterswijk.




STEVEN LINGBEEK succes vs. richtlijnen


bereiken. Tevens fungeerde deze als verblokking gedurende

LODEWIJK STROY osteotomie gecombineerd met implantologie

de osseo-integratie van de (korte) implantaten. De operatie verliep ongecompliceerd. De implantaten werden flapless geplaatst, in verband met de incisie voor de Le Fort 1 osteotomie. Na 12 weken werd de prothese losgemaakt en werden er healing abutments geplaatst. Er was een nette genezing van de mucosa, met rondom sondeerbaar bot. Hierna kon gestart worden met het vervaardigen van de definitieve prothese. Subjectief waren haar OSAS klachten verdwenen, een en ander zal nog geobjectiveerd worden door middel van een

3D geplande bimaxillaire osteotomie, in combinatie met immediate implantologie en prothetiek

slaaponderzoek.



Doel Gelijktijdige behandeling van retentieproblematiek van de volledige protheses en ernstige OSAS. Een 55-jarige patiente meldde zich met twee problemen: Zij is sinds 3 jaar edentaat. Zij klaagt over loszittende protheses, waarmee zij moeilijk kan eten en praten. Ondanks veelvuldige rebasing en vervaardiging van een

Fig. 1

Fig. 2

nieuwe prothese, persisteerden deze klachten, waarop haar huistandarts haar verwees. Naast bovengenoemde problematiek, bleek zij gediagnosticeerd met een ernstige OSAS, met een apneu-hypopneu-index (AHI) van 57. Haar klachten hierbij zijn vermoeidheid, concentratie stoornissen, nycturie en luid snurken. Zij heeft in het verleden een tonsillectomie ondergaan, waarop haar AHI

Figuur 1 Implantaatplanning in combinatie met bimaxillaire osteotomie

van 64 naar 57 is gedaald. Een CPAP masker heeft zij enkele

Figuur 2 Implantaatplanning in combinatie met de bimaxillaire osteotomie met de prothese eroverheen geprojecteerd

Bij lichamelijk onderzoek is er in de bovenkaak een vlak

Figuur 3 Een detail van de prothese met gaten ten behoeve van de fixatie Figuur 4 OPG 1 dag postoperatief met de gefixeerde prothese in situ Figuur 5 OPG 12 weken postoperatief zonder healing abutments ter beoordeling van het botvolume

Fig. 3

maanden geprobeerd, maar deze werd niet verdragen. De algemene gezondheid vermeldt diabetes mellitus type II en hypertensie.

palatum, een ondiepe omslagplooi met hoge aanhechting van briden, met kleine tubera. Onder is er een grote tong, een hoge puilende mondbodem en ook hier hoge

Fig. 4

aanhechting van briden. Daarnaast is er een knife-edge ridge aanwezig. Geconcludeerd

werd,

dat

zonder

implantologie

een

goed functionerende prothese niet haalbaar was. Ter behandeling van de OSAS werd besloten een 10 millimeter ventraliserende bimaxillaire osteotomie uit te voeren. Een stabiele occlusie is bij een dergelijke verplaatsing voor consolidatie van de bereikte stand een must. Vandaar dat

Fig. 5

bij deze operatie, bij edentate patiënten, vaak een relapse gezien wordt. In het verleden werden de prothese met perimandibulaire en perimaxillaire draden ingebonden, hetgeen de relapse maar ten dele voorkwam. Hierom werden er 3D zes implantaten in de bovenkaak en vier in de onderkaak gepland. Met behulp van een scanprothese werd een prothese vervaardigd, die na de osteotomie gefixeerd kon worden op de implantaten, om een stabiele occlusie te

Lodewijk Stroy, Tandheelkunde (2008), Geneeskunde (2012), Arts-Assistent MKA-Chirurgie UMC Utrecht (2012-2016), implantoloog NVOI (2016).

in de edentate bovenkaak ter ondersteuning van een overkappingsprothese. De controlegroep kreeg 4 implantaten (NobelActive™,

Nobel

Biocare,

Gothenburg,

Sweden)

en een staafmesostructuur in de edentate bovenkaak ter ondersteuning van een overkappingsprothese. Er werd gebruik gemaakt van een boormal en een tweefasen procedure. Zo nodig kon er in beperkte mate een sinuselevatie met intra-oraal bot in dezelfde zitting als de implantatie worden uitgevoerd. De patiënt mocht na het plaatsen van de implantaten de prothese twee weken niet dragen. Daarna werd de prothese aangepast. De vier implantaten werden een week voor de start van

Overkappingsprothese in de bovenkaak ondersteund door vier implantaten in de voorste regio in combinatie met een staaf- of Locator ® mesostructuur; 1-jaars resultaten van een randomized controlled trial

het vervaardigen van de prothese weer opgezocht. Na het implanteren was er een genezingsperiode van 3 maanden. De patiënt was edentaat in de onderkaak. De onderkaak werd tevens (indien nog niet aanwezig) voorzien van twee implantaten in het interforaminale gebied. Het type

LOCATORs worden vooral in de USA veel gebruikt als

mesostructuur in de boven- en onderkaak is hetzelfde.

abutments voor een overkappingsprothese. LOCATOR®s hebben voordelen ten opzichte van staafmesostructuren,

Metingen

zoals snelle en eenvoudige vervanging of reparatie,

Metingen werden verricht voor aanvang van de behandeling

eenvoudige reiniging door de patiënt, minder prothese

en 1 maand na plaatsen van de prothese. De tweede metingen

gerelateerde stomatitis en financiële voordelen. Er

werden een jaar na het plaatsen van de definitieve prothese

is weinig literatuur over de directe vergelijking van

uitgevoerd en vergeleken met de eerste metingen. De

een staaf- of een LOCATOR® mesostructuur voor een

klinische toestand van de zachte en harde peri-implantaire

overkappingsprothese in de bovenkaak bij edentate

weefsels werd vastgelegd door middel van een plaque-,

patiënten. Daarom is het doel van deze prospectieve

bloedingscore en pocketdiepte meting. Verder werden de

gerandomiseerde gecontroleerde studie met een follow up

peri-implantaire botveranderingen gemeten aan de hand

van 1 jaar om de behandeluitkomst bij edentate patiënten

van gestandaardiseerde röntgenfoto's. Tevredenheid werd

met een overkappingsprothese in de bovenkaak met staaf-

gemeten aan de hand van 3 vragenlijsten (OHIP-49NL,

of LOCATOR® mesostructuur te evalueren.

kauwlijst, tevredenheid prothese) en een algemene score (0-10).

Deelnemers Gezonde personen van minstens 18 jaar oud met problemen

Kauwfunctie werd gemeten met de Utrecht Mixing Ability

van retentie en stabiliteit van de prothese in de bovenkaak op

Test.

basis van een ernstig geresorbeerde bovenkaak en/of kokhals

.

problematiek ten gevolge van de palatumplaat in de prothese. Inclusie criteria • Ten minste 2 jaar edentaat in de bovenkaak • Problemen met retentie en stabiliteit van de bovenprothese

Fig. 1

Fig. 2

en/of kokhals klachten ten gevolge van de palatumplaat in

Resultaten

de prothese, die te verhelpen zijn door middel van een

In totaal zullen er 50 patiënten (25 in elke groep) meedoen

overkappingsprothese op implantaten

aan dit onderzoek. In april 2016 waren er 17 patiënten één

• De patiënt is edentaat in de onderkaak

jaar gevolgd. In de Locator groep 5 mannen en 2 vrouwen

Exclusie criteria

(58.0 jaar [45-67]), waarvan er één patiënt is overleden. In

• Geen eerdere (pre)prothetische chirurgie in de bovenkaak

de Staaf groep 4 mannen en 6 vrouwen (61.2 jaar [55-72]).

• Geen medische contra-indicaties voor een chirurgische

Implantaatoverleving: Er zijn in deze groep patiënten geen

ingreep

implantaten verloren gegaan.

• De patiënt rookt (of kan niet stoppen met roken minstens 6 weken voor de behandeling)

Figuur 1 staaf-mesostructuur Figuur 2 LOCATORmesostructuur

• Geen eerdere radiotherapie in het hoofd-hals gebied

Bot hoogte: Het gemiddelde verschil in bothoogte tussen 1 maand en 1 jaar is voor de groep met de staafmesostructuur -0.25 ± 0.35 mm. Het gemiddelde verschil in bothoogte

Behandeling

tussen 1 maand en 1 jaar is voor de groep met de LOCATOR®

De testgroep kreeg 4 implantaten (NobelActive™, Nobel

mesostructuur -0.82 ± 0.98 mm. Er is een significant verschil

Biocare, Gothenburg, Sweden) en daarna LOCATOR®s

tussen de twee groepen (p = 0,001).




CARINA BOVEN vergelijking van mesostructuren


Klinische variabelen: De plaque index na 1 jaar is significant hoger voor de staaf groep. De andere variabelen (index voor tandsteen, gingiva, bloeding en pocketdiepte) zijn niet

JOBINE TE POEL dwingende boormal in de esthetische zone

significant verschillend tussen de groepen na 1 jaar. Algemene waardering situatie bovenkaak: Er zijn geen verschillen tussen de algemene waardering voor de bovenkaak voor de behandeling (Locator groep 3.5, staaf groep 3.4). Er zijn geen verschillen tussen de algemene waardering voor de bovenkaak 1 jaar na de behandeling (Locator groep 8.7, staaf groep 8.7) Conclusie Aangezien nog niet alle deelnemers gezien zijn, kan er nog

Directe geleide implantaatplaatsing in de esthetische zone

geen definitieve conclusie getrokken worden. De eerste resultaten lijken wel te wijzen in het voordeel van de

Enkeltandsvervanging bij patiënten met een hoog

staafmesostructuur wat betreft het marginale botverlies. De

esthetisch risicoprofiel is een uitdaging voor de

staaf mesostructuur lijkt wel lastiger schoon te maken zijn,

implantoloog. Bij patiënten met een hoge lachlijn en

zoals blijkt uit de hogere plaque index na 1 jaar.

een uitgesproken curvatuur van het tandvlees is het van esthetisch belang om een identieke kopie van de

In een studie van Slot et al. werd geopereerd door dezelfde

natuurlijke tand te verkrijgen.

chirurg en werden de protheses op dezelfde wijze gemaakt. Daar werd een botverlies van 0.35 ± 0.31 mm en 0.46 ±

Het

0.34 mm respectievelijk in de 4 en 6 implantaten groep

implantaatplaatsing wordt geadviseerd ter optimalisatie

gebruik

van

een

dwingende

boormal

bij

gevonden (OsseoSpeed™ 4.0 S dental implants, Astra Tech

van de implantaat positie. Daarnaast biedt een dwingende

AB, Mölndal, Sweden). Het botverlies in de LOCATOR®

boormal voordelen bij een minimaal invasieve ingreep en

groep is hoger dan de waarden van het onderzoek van Slot et

situaties waarbij een implantaat direct prothetisch wordt

al. Echter wij hebben een ander implantaatsysteem gebruikt

belast. In de esthetische zone biedt implantaatplaatsing

(NobelActive™, Nobel Biocare, Gothenburg, Sweden), dus

direct na extractie de mogelijkheid tot dimensiebehoud

wellicht is deze vergelijking niet helemaal juist.

van de harde en zachte weefsels. Apicaal van de extractie alveole moet primaire stabiliteit worden verkregen en dient

De uitkomsten van de andere patiënten en overige testen

het implantaat, bij voorkeur, in de prothetisch optimale

zullen de uitkomst bevestigen dan wel ontkrachten.

positie te worden geanguleerd. Dit kan men bereiken door het implantaat te positioneren binnen de buccale-

Discussie

en palatinale corticale botlamel van de bovenkaak en met

Een verklaring voor het grotere botverlies in de Locator

in acht neming van anatomische structuren zoals radices

groep zou kunnen liggen in het feit dat het bij Locators

van de buurelementen en de canalis incisivus. Doordat de

lastiger is om de krachten op de implantaten evenredig te

tandwortel in het saggitale vlak op verschillende manieren

verdelen. Wellicht klikt een van de Locators niet goed vast

in het kaakbot is gesitueerd, is het verkrijgen van een

en is er in werkelijkheid geen sprake van een prothese op

verschroefde suprastructuur niet altijd haalbaar.

vier, maar op drie implantaten. Onlangs is gebleken dat een overkappingsprothese op minder dan vier implantaten in de bovenkaak significant meer implantaatverlies geeft dan een overkappingsprothese op vier of meer implantaten. Locators lijken wel makkelijker reinigbaar te zijn, zoals ook blijkt uit de studie van Zou et al.



Fig. 1 Materiaal en methode Deze studie onderzoekt de nauwkeurigheid van plaatsing, volumeverandering van de harde en zachte weefsels en beoordeelt de esthetische resultaten van direct geleide implantaatplaatsing.

Twintig

gezonde

patiënten

zijn

geïncludeerd, met een gezond parodontium en met Carina Boven, Tandarts / wetenschappelijk onderzoeker bij Dental Clinics / UMCG. Carina Boven sprak mede namens Henny Meijer, Arjan Vissink en Gerry Raghoebar.

een intacte buccale lamel van een niet te restaureren bovenincisief. Een intra-orale scan van de dentitie wordt over de CBCT-scan geprojecteerd in het digitale planningsprogramma

coDiagnostiX™.

Het

implantaat

Conclusie

Een dwingende boormal wordt gemaakt op geleide van de

Een dwingende boormal bij implantaatplaatsing direct na

digitaal vervaardigde planning.

extractie biedt de behandelaar de mogelijkheid om een geplande implantaatpositie met een goede nauwkeurigheid

Na verwijdering van de tandwortel kan de boormal worden

binnen het kaakbot te implanteren. De esthetische uitkomst

gepositioneerd op de buurelementen. Bij voorkeur wordt

is in deze casus veelbelovend.

het implantaat onder begeleiding van de boormal geplaatst. Discussie Na plaatsing wordt de ruimte tussen het implantaat en

Een implantaat met een apicaal conische vormgeving biedt

de extractie-alveole opgevuld met een botsubstituut.

een optimale angulatie in het saggitale vlak. Het nieuwe

Het plaatsen van een conisch en hoog healing abutment

bone level tapered (BLT) implantaat van Straumann® had

stabiliseert de buccale botopbouw volgens de Chamber

in deze casus mogelijk het verschil kunnen maken tussen

techniek.

wel of niet een verschroefbare suprastructuur. Definitieve conclusies kunnen worden gevormd na afronding van het

Drie maanden postoperatief wordt het emergence profile

onderzoek.



gecreëerd met behulp van een tijdelijke kroon, en na zes maanden wordt de definitieve kroon geplaatst. Eén jaar na implantaatplaatsing wordt een postoperatieve CBCTscan gemaakt om het buccale botvolume te beoordelen. De nauwkeurigheid van de implantaatpositie wordt berekend met CodiagnostiX™.

Figuur 1 Saggitale wortelpositie van de tandwortel in het kaakbot van de maxilla. De verschillende gradaties komen respectievelijk voor in 81,1%, 6,5%, 0,7%, 11,7% in een groep van 100 cone beam computed tomography (CBCT)-opnamen

Fig. 4

Fig. 2

Figuur 2 Geplande implantaatpositie 3 mm vanaf de glazuurcementgrens van de buurelementen en een overbruggingsruimte van minimaal 2 mm. De boormal wordt ontworpen in coDiagnostiX™ Figuur 3 Chirurgische procedure in zes beelden Figuur 4 Esthetisch resultaat, na bleken en uitbouw 21 mesiaal met composiet en definitieve suprastructuur implantaat 1 1

Fig. 3 Resultaten Implantaatplaatsing in de esthetische zone met behulp van een tandgedragen dwingende boormal had in deze casus een apicale afwijking van 0.7 millimeter en 2.8 graden aan het uiteinde van het implantaat. Deze afwijkingen komen overeen met de literatuur waarbij de nauwkeurigheid van de direct geleide implantaatplaatsing is onderzocht .

Jobine te Poel, Tandheelkunde ACTA, Amsterdam (2011). Werkzaam in algemene praktijk De Tandarts, Leiderdorp (2011-heden), Postinitiële Masteropleiding Implantologie ACTA, Amsterdam (2014-heden).


wordt virtueel gepositioneerd in de meest ideale positie.


HAAKON KUIT socket shield techniek

Socket shield techniek in een hoog esthetisch risico profiel: vijf klinische ervaringen Samenvatting Er zijn meerdere technieken beschreven voor enkeltand vervanging door een implantaat in de esthetische zone.

Fig. 1

Fig. 2

Fig. 3

Fig. 4

Fig. 5

Fig. 6

Het is gebleken dat in vrijwel alle gevallen de buccale botlamel,

het

zogenaamde

Bundle

Bone,

resorbeert,

waardoor een collaps van de zachte weefsels optreedt. Met name in een patiënt met een hoog esthetisch risicoprofiel (hoge lachlijn, lange scherpe papillae) kan dit een onbevredigend resultaat opleveren. Sinds 2010 hanteer ik de door Marcus Hürzeler beschreven Socket Shield techniek bij patiënten waarbij elke vorm van een zacht weefsel defect zichtbaar opvallend wordt. Voor mij zijn indicaties voor het gebruik van Socket Shield techniek: extreem hoge lachlijn, lange prominente papillae, met name een kenmerkende distale papil bij een centrale incisief. De resultaten bij 26 patiënten, behandeld in 2011 en 2012 laten een hoog succes percentage zien. Een voorbeeld avn een casus ziet u in figuren 1 t/m 7.

Figuur 1 Intake-lachlijn Figuur 2 21 extr. 201 1

Fig. 7

Conclusie Concluderend kan gezegd worden dat het gebruik van de Socket Shield techniek zeker geen standaard techniek is. Het is een techniek gevoelige procedure en kan zeker lang niet altijd uitgevoerd worden.

Figuur 3 Plaatsing implantaat Figuur 4 2 wkn. post-op Figuur 5 Frontaal 2016

Wel kan gesteld worden dat het de enige techniek is tot nu toe, waarbij geen hard en zacht weefsel verlies plaatsvindt. Met name in patiënten met een extreem hoog esthetisch risicoprofiel is de Socket Shield techniek de techniek van voorkeur door de fenomenale weefsel reactie en superieure

Figuur 6 Occlusaal 2016 Figuur 7 Lateraal 2016

eindresultaten. Er zijn helaas nog geen lange termijn resultaten over de techniek beschreven.



Haakon Kuit, Tandheelkunde ACTA (1988-1996), MSc Opleiding Parodontologie KUN (1997-2000), Internship UCLA advanced Implant & Periodontology Programme (1998), Praktijk voor Parodontologie en Implantologie, Arnhem (2001-heden), Klinisch docent Master opleiding Implantologie ACTA (201 1-heden)


RICHARD VAN MERKESTEYN DAVID ANSSARI MOIN - autotransplantatie

Autotransplantatie 2.0 Autotransplantatie van gebitselementen biedt een fysiologische vorm van tandvervanging aan jonge patiënten met missende elementen. Het succespercentage na traditionele technieken is 82%, waarna bijna alle niet-succesvolle gevallen met een aanvullende procedure alsnog succesvol behandeld kunnen worden. De 10-jaars overleving is meer dan 90%. Doel

Fig. 1

Het doel van dit onderzoek is de autotransplantatie-procedure te innoveren met behulp van de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van 3D digitale tandheelkunde. Deze innovaties zouden de kans op succes nog verder kunnen vergroten.

Fig. 2

Materialen en methoden In

dit

prospectieve

autotransplantatie

observationele

van

onvolledig

onderzoek

afgevormde

werd gebits-

elementen uitgevoerd met behulp van een 3D geprinte replica van het donorelement 3. Preoperatief werd een selectieve CBCT-scan vervaardigd (Figuur 1). Op basis van deze scan werd een 3D replica van het donorelement gefabriceerd (Figuur 2). Resultaten De 3D replica maakt preparatie van de nieuwe tandkas

Fig. 3

vóór extractie van het donorelement mogelijk (Figuur 3). Dit resulteert in een reductie van de extra-alveolaire tijd en een minimaal risico op iatrogene schade aan het parodontaal ligament of de pulpa van het donorelement. Deze innovaties resulteren in een eenvoudigere en veiligere autotransplantatie procedure. Conclusie Autotransplantatie is een betrouwbare techniek, die mogelijk nog verder verbeterd kan worden door het gebruik van een replica van het donorelement. Toekomstig onderzoek zou zich moeten richten op de klinische uitkomsten van deze techniek en op verdere innovaties binnen de autotransplantatie met behulp van digitale tandheelkunde.



Prof. dr. J.P.R. van Merkesteyn, Hoogleraar MKA-chirurgie en afdelingshoofd aan het Leids Universitair Medisch Centrum. Richard van Merkesteyn is actief op verschillende onderzoeksgebieden, waaronder botpathologie, orthognathische chirurgie en autotransplantatie van gebitselementen. David Anssari Moin, Wetenschapper aan het ACTA. Hij voert onderzoek uit naar periimplantatitis op de afdeling Parodontologie en naar het printen van individuele implantaten op de afdeling Implantologie. Beide sprekers presenteren mede namens J.P. Verweij en Daniël Wismeijer.

nsoi · post academisch onderwijs implantologie

De kroon op het werk... Niet zelf implanteren, maar toch probleemloos kronen op implantaten kunnen plaatsen? implantologie 2016

de bovenbouw

A L L E FA C E T T E N VA N K R O N E N O P I M P L A N TAT E N implantologiedebovenbouw.nl

nsoicursussen.nl


ITI Congres Benelux 2016 We Tried Everything But Still… Maastricht vormde het decor voor het vierde ITI Congres Benelux met als thema 'Expecting The Unexpected: We Tried Everything But Still …'. Op 15 en 16 april verzamelden zich circa vierhonderd deelnemers in de Maasstad. Internationale en nationale sprekers gingen in op de complicaties binnen de implantologie.

door Marijke van Oosten / foto's Christine van Rooijen

Tijdens de openingsceremonie stelde dr. Ali Tahmaseb:

geïnvesteerd worden in het productieproces. De materialen

'We spreken graag over onze successen, maar vergeten

zelf zijn bestendig genoeg.'

wel eens de complicaties die we in de dagelijkse praktijk

Bij composieten kunnen breuken, kleurverschil, slijtage

tegenkomen. Misschien dat dit congres ons een beetje kan

en de afzetting van biofilm optreden. Firma's proberen de

helpen op dat gebied.'

oppervlakte-eigenschappen van implantaten te verbeteren door een combinatie van organische en anorganische

Dr. Ali Tahmaseb introduceerde eerst de ITI Online Academy.

materialen te gebruiken.

Wie naar deze digitale academie gaat, kan zijn kennis op

Hoewel keramiek optisch goede resultaten geeft, kunnen

verschillende gebieden testen via een assessment. Daardoor

bij dit materiaal breuken ontstaan. Volgens Özcan kan dat

is duidelijk welke onderwerpen nog uitgediept kunnen

door productieprocesfactoren komen, zoals hergebruik van

worden. De theoretische basis is in verschillende leermodules

oude metaallegeringen, niet gekalibreerde ovens en een

gegoten. De academie biedt onder meer lezingen, video's en

handmatige bewerking. Bij zirkonium kunnen evenzeer

leerprogramma's. De academie is ook toegankelijk voor niet-

breuken optreden, maar daarnaast ook chipping. Ook hier

ITI-leden.

is het productieproces een mogelijke oorzaak: als zirkonium langzamer afkoelt, vermindert dat de chipping.

De eerste spreker, prof. Mutlu Özcan uit Zwitserland, hield een voordracht over aan materiaal gerelateerde complicaties.

Wat prof. dr. Gerry Raghoebar, Groningen, betreft is bot de

Zij stelde: 'Niets is voor eeuwig. Vroeg of laat zie je

sleutel tot succes in de implantologie. Is er niet genoeg bot

complicaties na een restauratie, omdat we niet helemaal het

om de implantaten te plaatsen, dan oogst je dat van elders. De

natuurlijke materiaal kunnen imiteren.' Over metalen

meest gebruikte donorsite is de bekkenkam. Een alternatief is

zei zij: 'Om tot betere resultaten te komen moet er vooral

het schedeldak. Raghoebar: 'Gebruik van schedeldakbot is 


veelbelovend. Zorg er wel voor dat je bij het oogsten niet te

onder invloed van water inboet aan stevigheid, vormt wel

diep gaat met je instrumenten.'

een probleem. Mainjot: 'Het proces is er, alleen is de kinetiek bij lage temperaturen nog niet duidelijk. Als er na 20 jaar pas

Ook het kuitbeen is als donorsite te gebruiken. De zaal

verandering optreedt, dan vind ik dat geen punt, maar na 5

kreeg vervolgens een kaakreconstructie met kuitbeenbot te

jaar wel.'

zien, waarbij de implantaten al ter plaatse in het kuitbeen werden geplaatst. Ook het maken van de kaakvorm gebeurde

Na de lunch ging prof. dr. Lisa Heitz-Mayfield uit Australië in

ter plaatse. Pas na zes weken werd het kandidaat-kaakstuk

op de huidige kennis over peri-implantitis. De risicofactoren

geoogst uit het been en gebruikt voor een kaakreconstructie.

voor het krijgen van peri-implantitis zijn te verdelen in

Raghoebars devies: 'Doe één stap per keer. Zelfs als een

patiëntfactoren, lokale factoren en iatrogene factoren.

behandeling daardoor een aantal jaren duurt. Je krijgt dan

Heitz-Mayfield: 'Het gaat om een multifactoriële ziekte, die

gewoon een beter resultaat.'

bij elk implantatensysteem kan voorkomen. Eén op de vijf patiënten met implantaten krijgt na 5-10 jaar last van peri-

Dr. France Lambert uit België gebruikt implantaten met een

implantitis.' De risicofactoren diepte zij verder uit aan de

smalle diameter om complicaties te verminderen. Chirurgie

hand van een grote Zweedse studie. De ziekte werd daarin

blijft niet geheel achterwege bij deze minder invasieve

gerelateerd aan parodontitis, aanwezigheid van vier of meer

benadering. 'We gebruiken kleine bindweefseltransplantaten

implantaten, het implantaatmerk en de behandelaar (tandarts

om

te

of specialist). Implantaatverlies van de soft-tissue-implantaten

optimaliseren. Dat is heel belangrijk voor het succes van een

was gerelateerd aan een implantaatlengte korter dan 10 mm,

implantatie.' Implantaten met een smalle diameter dienen

roken, een voorgeschiedenis van parodontitis en wederom

wel langer te zijn dan 'gewone' implantaten om toch een

het implantaatmerk. Implantaatverlies trad minder vaak op

goede stabiliteit te realiseren.

bij Straumann-implantaten (Derks et al, 2016). Occlusale

het

zachte

weefsel

rondom

de

implantaten

krachten initiëren geen botverlies, maar versnellen wel periimplantitis en botverlies, blijkt uit een andere studie. Prof. dr. Bert Schulten uit Amsterdam besprak veelvoorkomende en ernstige chirurgische complicaties in de implantologie. Vaak is een onvoldoende pre-operatieve planning of verkeerd instrumentarium de oorzaak. Verkeerd geplaatste implantaten vormen waarschijnlijk de meest voorkomende complicatie. 'Als je daarmee geconfronteerd wordt, kun je de schade proberen te herstellen door een prothetische correctie en/of weefselvermeerdering. Of je begint helemaal opnieuw.' Hematoom en hemorrhagie komen niet vaak voor, maar zijn wel ernstige complicaties. Schulten presenteerde een casus Uitgaande van de literatuur en haar eigen bevindingen

van een patiënt die twee uur na plaatsing van implantaten

vertelde Lambert: '3.3 en 3.5 mm implantaten kunnen voor

binnenkwam op de eerste hulp met een verdikking van

alle indicaties gebruikt worden; 3.0 en 3.25 implantaten

de

voor enkeltandsvervanging in het anteriore gebied. Smalle

implantaten stonden in een incorrecte hoek en hadden

diameter implantaten zijn te plaatsen in een alveolaire kam

de sublinguale arterie geperforeerd. Hoe is een dergelijke

met een dikte van 5 mm of meer. Bij minder ruimte is eerst

complicatie te voorkomen? Schulten: 'Wees bedacht op

botvermeerdering nodig.'

een veranderde anatomie van de onderkaak. Maak vooraf

mondbodem

en

ernstige

luchtwegobstructie.

De

een CBCT-scan en klinische controle, waarbij je ook vraagt Dr. Amélie Mainjot, eveneens uit België, is erg te spreken

naar problemen met de bloedstolling en het gebruik van

over zirkonium: 'Een zirkonium abutment heeft veel

bijvoorbeeld Ascal en – heel belangrijk – bescherm het

voordelen. Het is optisch gezien beter dan titanium en is zeer

linguale zachte weefsel met bijvoorbeeld een metalen plaat.'

compatibel met biologisch materiaal.' Dat zirkonium abutments wel eens breken, gebeurt volgens

Dr. Alessandro Devigus uit Zwitserland hield een voordracht

haar vooral tijdens het plaatsen, niet daarna. Mainjot vindt

over digitale fotografie als hulpmiddel bij implantologie.

dat zirkoniumrestauraties wat betreft chipping niet zomaar

'Door mondfoto's te maken en kritisch te bekijken, kun

te vergelijken zijn met PFM-restauraties. 'Uit studies blijkt

je jezelf verbeteren, maar het helpt ook bij communicatie,

dat je zirkonium anders moet behandelen dan metaal.' Ze

documentatie of marketing.' Voor goede foto's zijn een

wijst op een te snelle afkoeling tijdens het productieproces

camerabody, lens en flitser nodig. Smartphones zijn niet

als risico. Over slijtage van zirkonium is zij kort: 'Ik denk

geschikt, omdat de groothoeklens een vertekend beeld

dat dat een mythe is. De microstructuur van zirkonium is

oplevert. 'Neem ook foto's voorafgaand aan een behandeling',

erg soepel. Dat vermindert het slijtproces.' Dat zirkonium

tipt Devigus, 'dan kun je later altijd vergelijken.' Voor het

methode is cold atmospheric plasma (CAP). In combinatie

dezelfde invalshoek te fotograferen. 'Indien de belichting

met een mechanische behandeling reduceert dit geïoniseerde

niet goed te krijgen is, kies dan liever voor onderbelichting

gas bacteriën. Zandstralen is wellicht te verbeteren met

in plaats van voor overbelichting. De foto is dan nog te

nieuwe poeders. Zo bleek een poeder gebaseerd op glycine

optimaliseren, terwijl bij overbelichting veel details door het

en tricalciumfosfaat effectiever biofilm te verwijderen dan

licht verdwijnen', legt Devigus uit. Scherpstellen van het

andere geteste poeders.

beeld kan door te focussen op de voortanden en dan iets naar de patiënt toe te gaan. Op die manier krijg je zoveel mogelijk

Heitz-Mayfield noemde ook: van eiwit ontdaan dierlijk

van het gebit scherp in beeld.

botmineraal met 10% collageen als vulmiddel voor holtes of defecten, poreuze titanium korrels voor botvermeerdering

Na de fotografietips gaf prof. dr. Frank Schwarz uit Duitsland

van de maxillaire sinus en weefselkweek als methode om

een lezing over de behandeling van peri-implantitis.

nieuw bot te verkrijgen.

'Behandeling van peri-implantaire mucositis is belangrijk om peri-implantitis te voorkomen', verklaarde hij. Voor de behandeling van peri-implantaire mucositis volstaat het weghalen van tandplak met een curette. Allerlei additionele behandelingen, zoals antiseptica, antibiotica of zandstralen voegen daar niets aan toe.'Het is dus een goedkoop en effectief middel.' Ontstaat toch peri-implantitis, dan geven additionele behandelingen wel extra resultaat. Biedt de niet-chirurgische aanpak geen soelaas, dan is een chirurgische ingreep nodig. 'Start altijd eerst met een niet-chirurgische behandeling en pas twee tot vier weken later met de chirurgische ingreep', verkondigde Schwarz. Een chirurgische behandeling kan zijn: een debriment met open flap, resectieve therapie,

Prof. dr. Daniël Wismeijer introduceerde de Nederlandse

regeneratieve therapie of een combinatie daarvan. Bij

richtlijn over peri-implantitis. De richtlijn is gebaseerd op

resectieve therapie in combinatie met implantoplastie, wordt

gegevens uit de wetenschappelijke literatuur. Een groep

niet alleen aangetast weefsel weggehaald, maar wordt ook het

experts heeft die bevindingen gewogen en daar een uitspraak

implantaatoppervlak weggeslepen. Bacteriën hechten er dan

over gedaan in de vorm van aanbevelingen. Bij onvoldoende

minder goed aan en het draagt bij aan de decontaminatie van

wetenschappelijke gegevens baseerden de experts hun

het oppervlak.

aanbevelingen op consensus. 'De richtlijn kan bijdragen aan een vermindering in praktijkvariatie, een betere kwaliteit van

In de avond ontspanden deelnemers en sprekers zich tijdens

zorg en de bevordering van evidence-based handelen', aldus

de Straumann-Party. Een symposiumdeelnemer zong zelfs op

Wismeijer.

indrukwekkende manier een rapnummer als interim leadzanger van de partyband Jamento.

In tegenstelling tot een protocol is een richtlijn geen strikte wet, maar een hulp bij het maken van beslissingen in bepaalde situaties. Wismeijer: 'Bedenk bij een aanbeveling wel of jij de persoon bent, die de actie kan uitvoeren of dat je iemand met meer expertise inschakelt.' Een richtlijn ontslaat een tandarts-implantoloog niet van zijn plicht om ook zelf na te denken. Met name in situaties die niet in de richtlijn beschreven staan. Prof. dr. Marco Cune uit Groningen focuste in zijn presentatie vooral op preventie van mechanische complicaties. Uit de casus die hij presenteerde blijkt dat fouten vaak zijn terug te voeren op onvoldoende basiskennis van de verschillende

De volgende zaterdagochtend presenteerde prof. dr. Lisa

implantaatcomponenten, zowel bij de tandtechnicus als bij de

Heitz-Mayfield nieuwe en toekomstige peri-implantitis

implantoloog of restauratief tandarts.

behandelingen. Voor de optimalisatie van zacht weefsel is tegenwoordig een collageenmatrix beschikbaar. Deze gaf

Een voorbeeld van een fout is het afdrukken van een wide

in een studie evenveel vermeerdering van gekeratiniseerde

neck implantaat met een regular neck afdrukstift. Ander

mucosa als een bindweefseltransplantatie.

voorbeeld: een wide neck afdrukstift op een regular neck

Als oppervlaktegerichte behandeling zit er een strategie in

implantaat. 'Het past nog ook', zegt Cune. 'Weliswaar niet

de pijplijn die gebaseerd is op elektrolyse van bacteriën.

helemaal soepel, maar er is ruimte voor dergelijke fouten.

Implantaten fungeren daarbij als elektroden. Een andere

Wees daar op bedacht.'




vergelijken van beelden is het ook belangrijk steeds vanuit


Fouten kunnen ook het gebruik van verkeerd gereedschap

dat helpt amitriptyline. Het devies van Politis: 'Blijf in de

betreffen. Casus: een tandarts kreeg het abutment van een

comfortzone. Houd altijd minstens twee mm afstand van een

gebroken kroon niet verwijderd. Zijn collega's ook niet.

zenuwstructuur van 2 mm dik.'

Cune: 'Zelf had ik het abutment er verrassend snel uit. Het implantaat was in het ziekenhuis ingebracht, de tandarts

De laatste spreker op het symposium was dr. Martin

heeft de rest gedaan.' Het bleek dat de tandarts een verkeerde

Schimmel uit Zwitserland. Ook hij ging in op veranderingen

schroevendraaier gebruikte om de fixatieschroef los te

van patiënten in de tijd. Met het vorderen van de leeftijd

maken.' Firma's gebruiken niet allemaal dezelfde systemen

zijn mensen steeds meer afhankelijk van zorg door anderen.

en een hexagonale schroevendraaier gaat nu eenmaal niet

Zorginstellingen

samen met een torxschroef.

mondverzorging, terwijl het eigen vermogen van een

of

thuiszorg

bieden

geen

optimale

patiënt om een kunstgebit te manipuleren en schoon te Prof. dr. Stan Politis van de KU Leuven behandelde de

maken verminderd is door bijvoorbeeld spieratrofie, artritis

chronische complicaties botverlies en zenuwpijn. Qua

en zichtverlies. 'Zorg dus voor een simpel design, zodat de

botverlies wees hij erop dat implantaten worden geplaatst

patiënt zelf gemakkelijk zijn prothese schoon kan maken.'

als daar geen contra-indicaties voor zijn. Contra-indicaties

Als oplossing voor een oudere dame met artritis gebruikte

kunnen echter nadien nog ontstaan door bijvoorbeeld

Schimmels team magneetverankering. De dame kon nu zelf

ziekte of medicijngebruik. Politis illustreerde zijn betoog

haar prothese inbrengen en uithalen.

met casuïstiek. Bij een dame met implantaten werd

De sprekers en het comité van het ITI Congres Benelux (v.l.n.r.): Geert Orbie, Eppo Wolvius, Ali Tahmaseb, Marco Cune, Martin Schimmel, Stan Politis, Daniël Wismeijer, Stefan Matthijs, Mutlu Özcan, Lisa Heitz-Mayfield en Didier Blasé.

borstkanker geconstateerd. Als therapie kreeg zij een

Een behandeling mag een oudere patiënt ook niet teveel

chemokuur en desunomab. Zij ontwikkelde daardoor

belasten. Het aantal tandartsbezoeken moet dus zo laag

een enorm botverlies. Wegens haar medicatie was een

mogelijk blijven. Ook evidence-based strategieën met

chirurgische ingreep niet mogelijk. 'Eigenlijk hebben

voorspelbare uitkomst en een goed getraind behandelteam

we voor deze problematiek nog nauwelijks oplossingen',

verminderen de belasting van de patiënt.

merkte Politis op. 'Borstkanker en prostaatkanker komen relatief vaak voor. De behandeling hiervoor zorgt mogelijk

Het is duidelijk dat complicaties in de implantologie niet

voor problemen in de implantologie.' Een andere patiënte

tot het verleden behoren. Het Internationaal Team of

had veel botverlies vijf jaar na het plaatsen van haar

Implantology focust dan ook op wetenschappelijk onderzoek

implantaten. Zij gebruikte inmiddels alendroninezuur,

om complicaties in de implantologie te herkennen en

voorgeschreven voor haar osteoporose.

te vermijden. Een deel van de complicaties is echter al te

Bij zenuwpijn gaat het niet om veranderingen na jaren,

voorkomen door een betere planning, goed materiaal en een

maar om een persisterende pijn meteen na de implantatie.

degelijke kennis van zaken. Aan dat laatste heeft het congres

Het is dan belangrijk het implantaat op korte termijn te

zeker bijgedragen. Een volgend interessant congres is het ITI

verwijderen. Blijft de pijn bestaan, dan is het enige middel

World Symposium 2017 is van 4-6 mei in Zwitserland.




Zo intens geleefd Zo abrupt voorbij Hij wilde nog zoveel En wij met hem

In memoriam Wil Franken * 20

februari 1962

† 24 januari 2016

Wil Franken, vader van 3 dochters, levenspartner van zijn lieve vriendin Hanna, is plotseling overleden op 24 januari jongstleden. Wil was tandarts-implantoloog en eigenaar van vier tandartspraktijken in de regio Nijmegen en omstreken. Hij gaf zowel nationaal als internationaal lezingen over zijn passie: de orale implantologie. Samen met Jack Plooij studeerde hij aan de VU en ze waren bestuursleden van de studentenvereniging Favervuta. Stropdas en blauwe blazer aangeschaft, samen op bezoek bij John Tomes in Utrecht; geen idee wat hen te wachten stond. Een prachtige avond werd het, met de kakkers uit Utrecht, de boeren uit Groningen en de zwevers uit Nijmegen; de basis waaruit zij samen alle plezier hebben gehaald gedurende de afgelopen dertig jaar. Wil was een visionair, zowel op productniveau als ook over hoe de tandheelkunde, en zeker de implantologie, in Nederland ingericht zou moeten worden. Zijn mening stak hij niet onder stoelen of banken. Hij was actief lid van onder andere de NVOI als ook de BIN. Wil volgde overal ter wereld cursussen en bezocht vele congressen zodat hij altijd op de hoogte was van de laatste ontwikkelingen binnen zowel de tandheelkundige implantologie als ook de restauratieve tandheelkunde. Twee jaar geleden had Wil een nieuw behandel idee dat hij met ons deelde. Het idee was goed genoeg om hier op te kunnen promoveren. Gert zou hem hierbij begeleiden. Jammer genoeg heeft hij dit niet kunnen afmaken, een promotieonderzoek afronden was echt een van zijn grote wensen. Bij Dyna Dental heeft hij aan de wieg gestaan van verschillende nieuwe productinnovaties. Alleen hierover al kan een boek worden geschreven. De hele wereld over gereisd en vele patiënten behandeld die hij, vaak samen met Jack, zoals zij zeiden, 'heel gelukkig' gingen maken. Wil Franken is onvervangbaar. Het blijft dan ook onwerkelijk dat Wil er niet meer is. Zijn gevatte uitspraken, zijn vriendschap, zijn humor en gewoon zijn aanwezigheid worden enorm gemist, niet alleen door ons maar door velen met ons.

Guido Houg - Gert Meijer - Jack Plooij

1 1 NOVEMBER 2016 • NSOI NAJAARSCONGRES • AUTOMUSEUM LOUWMAN DEN HAAG

I N N OV AT I O N S

met

PROF. DR. STEFAAN BERGÍ

PROF. DR. DANIËL WISMEIJER PROF. DR. MARC QUIRYNEN DRS. RONALD KOOYMAN PROF. DR. WIM DE RIDDER moderator Prof. dr. Marco Cune

1 1 NOVEMBER 2016 SAVE THE DATE AND TAKE THE LEAD!


INNOVATIONS - De toekomst in eigen hand

NSOI najaarscongres 2016 naar Louwman Automuseum Technische ontwikkelingen en innovaties wisselen elkaar in rap tempo af. Virtual reality, 3D printing en nieuwe biomaterialen zorgen ervoor dat ons vakgebied nog fascinerender wordt dan het al was. Het NSOI najaarscongres 2016 staat volledig in het teken van deze innovaties en belicht de mogelijke voordelen die ze kunnen hebben bij de behandeling van onze patiënten. Onder de bezielende leiding van prof. dr. Marco Cune hebben

'Moeten we met dure materialen werken? 'Moeten we bepaalde

wij voor deze dag vijf inspirerende sprekers bereid gevonden om

technieken handmatig blijven uitvoeren of kunnen we ook met

hun gedachten over de toekomst met ons te delen. Als oprichter

3D geprinte werkstukken een duurzame oplossing bieden aan

van het 3D lab van het Radboudumc in Nijmegen is prof dr.

onze patiënten?' komen aan bod in zijn lezing.

Stefaan Bergé samen met zijn team wereldwijd toonaangevend op het gebied van 3D beeldvorming en reconstructieve chirurgie

Vervolgens is de beurt aan prof. dr. Wim de Ridder, futuroloog

in de MKA-chirurgie. Hij gaat in zijn presentatie dieper in op

en directeur van Futures Studies. Zijn onderneming richt zich

de laatste ontwikkelingen en stand van de wetenschap op het

op lange termijn verkenning en strategische advisering. Wim

gebied van 3D beeldvorming en digitalisering.

de Ridder was van 2002-2015 hoogleraar toekomstverkenning en toekomstonderzoek aan de Universiteit van Twente. Met zijn

Prof dr. Marc Quirynen (KU Leuven) neemt ons mee in 'de

lezing 'De toekomst is begonnen. Nieuwe technieken, nieuwe

wondere wereld' van de regeneratieve biomaterialen. De

kampioenen' geeft hij ons een kijkje in de toekomst.

zoektocht naar de ideale wondgenezing in de dentale chirurgie is altijd een uitdaging geweest. In een poging om de genezing

Bij een innovatief thema hoort natuurlijk een passende locatie.

van zowel harde als zachte weefsels te verbeteren en te

Het Louwman automuseum is bij uitstek geschikt voor een

versnellen, worden substituten gebruikt zoals biomaterialen,

dag als deze. 'Slechts de allerbeste en meest exotische auto's

groeifactoren en membranen. Maar nu is er onderzoek dat

en automerken weten te overleven', aldus haar directeur

L-PRF (Leukocyte-Platelet Rich Fibrin, een 2e generatie van

drs. Ronald Kooyman. In zijn boeiende lezing wandelt hij door

'platelet'-concentraten) een significante verbetering kan

de geschiedenis van de autoindustrie waar het gebruik van 3D-

bieden in deze processen; er lijkt zelfs bewijs voor handen dat

printing en digitalisering al lang gemeengoed is geworden.

de bovengenoemde substituten hierdoor vervangen zouden kunnen worden.

Kortom, het NSOI najaarscongres belooft weer een leerzame en inspirerende dag te worden op een bijzondere locatie.

Prof. dr. Daniël Wismeijer belicht in zijn presentatie de

Schrijf u daarom direct in! Voor meer gedetailleerde congres-

introductie van 3D-printing binnen de orale implantologie.

en sprekersinformatie, het dagprogramma en direct online

Financiën zijn onlosmakelijk aan ons vak verbonden. Vragen als:

inschrijven gaat u naar nsoinajaarscongres.nl




De MKA-chirurg als hoofdaannemer in de implantologie Op 10 maart 2016 vond in Kasteel De Vanenburg te Putten de tweede NZA-cademy plaats. NZA-cademy is een initiatief van de MKA vakgroepen Nieuwegein, Zwolle en Arnhem. Doelstelling is om voor MKA-chirurgen en AIOS (Arts In Opleiding tot Specialist) MKA-chirurgie focus te leggen op een onderwerp uit de dagelijkse praktijk. Waarbij het tijdens de eerste bijeenkomst in 2013 handelde om een overview van beschikbare evidence based beslisregels rond de derde molaar, was het onderwerp in 2016 de rol van de MKA chirurg in de implantologie. Voor alle (45) AIOS MKA-chirurgie vormde het symposium een verplicht onderwijsmoment.

door J.M. van Ingen, MKA-chirurg te Zwolle

De orale implantologie heeft zich ontwikkeld tot een

stemmen met de voeten, verwijzers zijn op zoek naar service,

belangrijk werkgebied van de Nederlandse MKA-chirurg.

verzekeraars naar kwaliteit en lage prijzen. De overheid

De introductie van implantaten als basis voor prothetiek

wil richtlijnen en gedragsregels. Er is duidelijk sprake van

heeft zich in de handen van een aantal bevlogen

marktwerking met concurrentie. Ook de tandartsen en

kaakchirurgen ontwikkeld vanuit de preprothetische

tandarts-implantologen kunnen deze markt bedienen. In

chirurgie. Onderzoek en ontwikkeling worden, tot op de

de gedragsregels is opgenomen dat MKA-chirurgen het

dag van vandaag, in belangrijke mate vanuit de MKA-

hoofdbehandelaarschap op zich kunnen nemen. Deze taak

chirurgie geleid. Dit uit zich mede in de leerstoelen op

vereist kennis en kunde en uitstekende communicatieve

het gebied van de implantologie die door MKA-chirurgen

vaardigheden met alle spelers in het implantologisch veld.

worden bekleed. In het opleidingsplan van de MKA-

Dit symposium heeft hieraan een positieve bijdrage geleverd.

chirurgie is vanzelfsprekend veel aandacht voor de botreconstructieve chirurgie, weke delen chirurgie en

Professor dr. Marco Cune

implantologie. Binnen de NVOI is er zowel bestuurlijk

Marco Cune, hoogleraar restauratieve tandheelkunde, deed

als via het lidmaatschap een grote inbreng van MKA-

de aftrap met een voordracht met de titel: Mechanische

chirurgen. Bijna de helft van de MKA-chirurgen is door

complicaties: mysteries en wonderen. Hierbij werden op een

de NVOI erkend implantoloog.

zeer interactieve wijze complicaties met suprastructuren op implantaten aan de orde gesteld en met de zaal besproken.

Resultaten uit het verleden zijn echter geen garantie voor

Conclusie was dat het beoordelen van type en design van

de toekomst. Het maatschappelijk veld waarbinnen de orale

de kroon of suprastructuur tijdens de nazorg niet eenvoudig

implantologie zich op dit moment bevindt is op drift. Patiënten

is. De kennis en ervaring met suprastructuren vanuit de

NVOI bulletin 2 | 06 2016 pagina 37 Fig. 1

Fig. 2

basisopleiding tandheelkunde voor de AIOS MKA-chirurgie

of MKA-praktijk te spiegelen aan het huidige krachtenveld.

kan worden aangevuld binnen de module implantologie in de

Een aantal conclusies kon worden getrokken.

specialistenopleiding. Dit zal bij de herziening van het thans vigerende opleidingsplan worden opgepakt.

In de specialistenopleiding tot MKA-chirurg kunnen de benodigde kennis en vaardigheden worden onderwezen.

Breed debat

Inschrijving in het register NVOI–implantoloog is het

De kern van het symposium werd gevormd door een debat

doel, maar vergt ook extra toewijding van de AIOS. Met

tussen uitgenodigde sprekers en een sterk interactieve

de aanstaande

discussie met de zaal, die werd aangejaagd en geleid door

mogelijkheid hierin een vervolgstap te zetten.

update van het opleidingsplan is er de

Maarten Bouwhuis, presentator bij BNR en inspirerend dagvoorzitter. Prominente vertegenwoordigers van zorg-

MKA-chirurgen met belangstelling voor en aantoonbare

verzekeraars, NVOI, NVMKA en KNMT, beleidsmakers

deskundigheid op het gebied van de orale implantologie zullen

en deskundigen op het gebied van toezicht, regelgeving

ook in de toekomst hun rol blijven spelen. Dit standpunt werd

en richtlijnen en Tristan Staas vanuit het BIN legden hun

onderschreven door de aanwezige vertegenwoordigers van de

standpunten aan het publiek voor. Er werd gediscussieerd

verzekeraars. Deze rol stelt wel eisen aan praktijkorganisatie,

rond drie thema's te weten verzekeringsaspecten, kwaliteit

volgen van richtlijnen en gedragsregels en transparantie

en praktijkorganisatie.

omtrent geleverde kwaliteit. Hiermee wordt een koers aangegeven omtrent de organisatie van de moderne MKA-

Johan Cossé

praktijken. Dit zal worden opgepakt door de NVMKA in

De dag werd na het diner besloten door Johan Cossé, mede-

samenspraak met de sectie tandartsspecialisten van de KNMT.

eigenaar van de Kliniek voor Parodontologie Amsterdam

Figuur 1 Prof. dr. Marco Cune Figuur 2 Johan Cossé

(KvPA) Hij gaf een inkijk in de manier waarop in deze

Het bleek ook voor verzekeraars een zoektocht om het

grote, inmiddels multi-disciplinaire, praktijk aan het begrip

standpunt van ZIN omtrent aanspraak op implantologie

klantgerichtheid inhoud wordt gegeven.

vanuit de basisverzekering toepasbaar te maken voor de dagelijkse praktijk. Afgesproken is om hier gezamenlijk op te

Conclusies

trekken en voorstellen te doen hoe indicatiestelling met een

Na deze drie symposium-onderdelen was het voor de zaal

rechtvaardige verdeling van schaarse middelen kan worden

mogelijk de actuele situatie binnen de eigen opleidingssituatie

georganiseerd.




Een goede basis is meer dan het halve werk implantologie 2016

het fundament

OV E R B OT, B OT S U B S T I T U T E N E N A U G M E N TAT I E S implantologiehetfundament .nl

nsoicursussen.nl

NVOI Stipendium 2016 Laatste mogelijkheid aanmelding!

Samenwerking met de SDU Extra exposure voor de vereniging

Graag maken wij u attent op de naderende sluitingsdatum

Het was tijdens de Landelijke Studiedag Implantologie 2016

voor uw aanmelding voor het NVOI Stipendium 2016. Dit

in de Beurs van Berlage te Amsterdam, dat de voorzitters van

is een beurs die jaarlijks door de vereniging ter beschikking

de Nederlandse Vereniging voor Orale Implantologie (NVOI)

wordt gesteld voor wetenschappelijk onderzoek op het

en Scientific Dentistry United (SDU) elkaar de hand konden

gebied van de orale implantologie. De beurs kan worden

schudden. Dit ter bevestiging van de recentelijk door hen

toegekend aan een persoon of instelling en bedraagt

geïnitieerde samenwerking.

maximaal € 15.000,00. Het stimuleren van onderzoek is één van de kernactiviteiten van de NVOI.

De SDU is een nieuw, professioneel platform voor de gehele mondzorgbranche, dat via haar website en electronische

Om in aanmerking te komen voor het NVOI Stipendium,

nieuwsbrieven volop aandacht besteedt aan alle door de NVOI

kunt u een onderzoeksaanvraag indienen via het Aanvraag-

georganiseerde evenementen en het NSOI congresprogramma.

formulier NVOI Stipendium.

Daarnaast publiceert het SDU magazine (verschijnt 4x per jaar in een oplage van 5.000 stuks - red.) regelmatig artikelen

Dit formulier is te downloaden via de link op

omtrent deze activiteiten van zowel de NVOI als de NSOI.

de NVOI website onder het kopje 'Nieuws' (of maak gebruik van de QR-code). Hier vindt u tevens het Reglement NVOI Stipendium met de criteria waaraan de aanvraag moet voldoen. Aanvragen worden onder meer beoordeeld op relevantie, uitvoerbaarheid, originaliteit en duidelijkheid. Uw aanvraag dient uiterlijk 1 juli 2016 per post of per mail ([email protected]) op het secretariaat van de NVOI aanwezig te zijn. Tijdens het komende NVOI najaarscongres in november zal bekend worden gemaakt aan wie en welk bijzonder project de beurs zal worden toegekend.



CURSUS HET VERVOLG VERZET! Nieuwe datum 2 december 2016 Omwille van organisatorische redenen is de NSOI cursus Implantologie Het Vervolg verplaatst naar 2 december 2016. Deelnemers die zich eerder via implantologiehetvervolg.nl voor 9 december hebben ingeschreven, ontvangen hiervan z.s.m. bericht vanuit het Congresbureau NSOI. De uitnodiging van het NVOI-bestuur om als nieuwe partner Centraal binnen deze succesvolle themacursus staat de zorg

deel te nemen aan het beursgedeelte van de studiedag werd door

voor de patiënt in het vervolgtraject nadat bij hen implantaten

Frans Vossenaar in dank aangenomen en werd hij ter plekke

en/of daarop geplaatste suprastructuren zijn geplaatst.

van harte verwelkomd door voorzitter Inez van de Poll. 




ni euw s in het kort...


Esthetic outcome of implant supported crowns with and without peri-implant conditioning using provisional fixed prosthesis: a randomized controlled clinical trial Furze D, Byrne A, Alam S, Wittneben J Clinical Implant Dentistry and Related Research 2016, DOI 10.1111/cid.12416

Inleiding Met behulp van een tijdelijke kroon kan de contour van de definitieve kroon worden voorbereid, met name voor wat betreft het transmucosale deel. Op deze wijze zou een beter esthetisch eindresultaat kunnen worden bereikt. Tot op heden ontbreekt het aan gerandomiseerde studies die de meerwaarde van een tijdelijke kroon hebben onderzocht. Het doel van deze studie was onderzoeken of het gebruik van een tijdelijke kroon leidt tot een beter esthetisch resultaat.

Materiaal / methode

Er werden 20 patiënten geïncludeerd met een missend frontelement (regio 13-23). De patiënten

werden behandeld met een Straumann Bone Level implantaat die 6-8 weken na extractie werd geplaatst volgens een 2-fase procedure. Na 3-4 maanden werden de implantaten vrijgelegd. At random werd vervolgens bij 10 patiënten een tijdelijke kroon gemaakt, en bij 10 direct een definitieve kroon. Na plaatsen van de tijdelijke kroon werd deze gedurende 6 maanden aangepast opdat een optimaal 'emergence profile' ontstond. De definitieve kronen waren alle verschroefd en bestonden uit een zirconia abutment waarop porselein werd gebakken. Na 3 en 12 maanden na plaatsen van de definitieve kroon werden klinische en röntgenologische data verzameld. De primaire uitkomstmaat was het esthetisch resultaat, gemeten met behulp van de Pink Esthetic Score, White Esthetic Score (PES-WES). Met behulp van deze index wordt de vorm en kleur van mucosa en kroon vergeleken met het contralaterale element. De maximumscore is 20. Secundaire uitkomstmaten waren implantaatoverleving en marginaal botverlies. Resultaten Alle implantaten integreerden succesvol. Het gemiddelde botverlies na 1 jaar was 0.09 mm in de groep met tijdelijke kroon en 0.08 mm in de groep zonder tijdelijke kroon. De gemiddelde PES-WES score voor de groep met tijdelijke kroon was 16,7 versus een score van 10,5 voor de groep zonder tijdelijke kroon. Dit verschil bleek significant. Conclusie Toepassing van een tijdelijke kroon bij solitaire implantaten in het front leidt tot een beter esthetisch eindresultaat.

Abstract

Samenvatting door Laurens den Hartog

Cost-effectiveness of implant-supported mandibular removable partial denturess Jensen C, Ross J, Feenstra TL, Raghoebar GM, Speksnijder C, Meijer HJA, Cune MS Clinical Oral Implants Research 2016; doi: 10.1111/clr.12840

Inleiding Het doel van deze studie was het analyseren van de kosteneffectiviteit van behandeling van een Kennedy 1 classificatie in de mandibula met een uitneembare partiële prothese (UPP) of een uitneembare implantaat gedragen partiële prothese (UIPP).

Materiaal / methode In totaal werden 30 patiënten geïncludeerd. Bij alle patiënten werd een nieuwe UPP gemaakt en vervolgens werd na drie maanden geïmplanteerd en de UPP omgevormd tot UIPP. De behandelkosten werden berekend. De effectiviteit werd bepaald aan de hand van de Dutch Oral Health Impact Profile vragenlijst (OHIP-NL49), een test om het kauwvermogen te meten (Mixing Ability Index, MAI) en de Short-form health survey (SF-36), welke werd omgezet naar quality-adjusted-life-years (QALYs). De incremental cost-effectiveness ratio (ICER) werd gekozen als primaire uitkomstmaat voor kostenefficiëntie.

Resultaten De gemiddelde opportuniteitskosten voor de UPP-behandeling bedroegen € 981 (95% CI € 971–€ 991) tegen € 2.480 (95% CI € 2.461–€ 2.500) voor de UIPP -behandeling. De totale kosten volgens de tariefstructuur bedroegen € 850 voor de UPP-behandeling en € 2.610 voor de UIPP-behandeling. De ICER voor de OHIP-NL49 en de MAI met gebruikmaking van de opportuniteitskosten bedroeg respectievelijk € 80 en € 786. Gebruikmakende van de tariefstructuur bedroeg de ICER respectievelijk € 94 en € 921. Het effect van het gebruik van implantaten om de UPP te ondersteunen was uitgedrukt in QALYs verwaarloosbaar. Derhalve werd hiervoor geen ICER berekend. Conclusie Er werd geconcludeerd dat afhankelijk van de gekozen uitkomstmaat en het drempelbedrag het kosteneffectief is om een UPP met implantaten te ondersteunen als men meer dan € 80 per extra OHIP-punt wil betalen. Voor een extra MAIpunt dient € 786 geïnvesteerd te worden.

Abstract

Samenvatting door Dr. Yvonne de Waal, UMC Groningen

Chrcanovic BR, Kisch J, Albtrektsson T, Wennerberg A Clinical Oral Implants Research 2016; doi: 10.1111/clr.12844

Inleiding Doel van deze studie was het vergelijken van het optreden van implantologische complicaties in een groep patiënten met bruxisme en een gepaarde controle groep van patiënten zonder bruxisme.

Materiaal / methode Patiënten met bruxisme werden geïdentificeerd vanuit een groep patiënten die tussen 1980 en 2014 voorzien waren van een implantaat-gedragen prothetische voorziening in een specialistische praktijk in Malmö, Zweden. De diagnose 'bruxisme' werd gesteld aan de hand van het internationaal classificatiesysteem voor slaapziekten (AASM 2014). De gradaties 'mogelijk', 'waarschijnlijk' en 'werkelijk' slaap- of waak bruxisme werden onderscheiden, op basis van de hoeveelheid diagnostische hulpmiddelen waarmee de diagnose kon worden vastgesteld. Een gepaarde controle groep werd samengesteld op basis van de variabelen: geslacht, leeftijd, follow-up tijd, aantal implantaten in de boven- en onderkaak. Informatie betreffende implantaat-, prothetiek-, en patiënt-gerelateerde variabelen, alsmede informatie over mechanische complicaties, werd verzameld en vergeleken tussen beide groepen.

Resultaten Uit totaal 2670 patiënten konden 98 patiënten met bruxisme worden geïdentificeerd. Implantaatverlies kwam significant vaker voor in patiënten met bruxisme vergeleken met patiënten zonder bruxisme (OR 2,71 (95% CI 1,25; 5,88)). Daarnaast bleken mechanische complicaties (porselein breuk, breuk/verlies van prothese element, loskomen van prothetische voorziening, loskomen of breuk van de schroef) ook significant vaker voor te komen bij bruxisten. Diverse variabelen (ten aanzien van algemene gezondheid en gewoonten) bleken onevenredig verdeeld tussen beide groepen en hebben mogelijk de resultaten beïnvloed. Conclusie Bruxisme verhoogt de kans op implantaatverlies en het optreden van mechanische complicaties van implantaatgedragen restauraties. Andere factoren hebben de resultaten mogelijk beïnvloed.

Abstract

Samenvatting door Dr. Yvonne de Waal, UMC Groningen

Accuracy comparison of guided surgery for dental implants according to the tissue of support: a systematic review and meta-analysis Gallardo Y, Teixeira da Silva I, Mukai E, Morimoto S, Sesma N, Cordaro L Clinical Oral Implants Research 2016, doi: 10.1111/clr.12841

Inleiding De boormal die wordt gebruikt bij computer geleide implantaatchirurgie ('computer guided implant surgery') kan dentaal, mucosaal of ossaal worden afgesteund. Deze systematische review vergelijkt de nauwkeurigheid van geleide chirurgie wanneer gebruik wordt gemaakt van een van deze drie manieren voor afsteuning van de boormal.

Materiaal / methode Door twee reviewers werd gezocht naar relevantie publicaties, verschenen tot en met januari 2015 in de databases van PubMed en de Cochrane Library. Studies waren klinisch van aard en rapporteerden over minimaal tien patiënten. De nauwkeurigheid van de drie soorten boormallen werd uitgedrukt in: 1) afwijking tussen geplande en werkelijke richting van het implantaat 2) afwijking tussen geplande en werkelijke positie van het implantaat apicaal 3) afwijking tussen geplande en werkelijke positie van het implantaat coronaal.

Resultaten Er konden acht studies worden geïncludeerd, waarvan vier geschikt bleken voor een meta-analyse. Uit deze meta-analyse, met in totaal 599 implantaten, bleek een bot-afgesteunde mal in vergelijking met een dentaal-afgesteunde mal een significant grotere deviatie te vertonen dan gepland, zowel qua richting als positie van het implantaat. De mucosaafgesteunde mal bleek ook significant nauwkeuriger dan de bot-afgesteunde mal. Tussen mucosa- en element-afgesteunde boormallen bleek geen significant verschil in nauwkeurigheid. Conclusie De manier waarop een boormal voor guided surgery wordt afgesteund, beïnvloedt de nauwkeurigheid van de procedure.

Abstract

Samenvatting door Laurens den Hartog


Bruxism and dental implant treatment complications: a retrospective comparative study of 98 bruxer patients and a matched group


NSOI partners 2016

Agenda / Colofon Algemene Ledenvergadering NVOI datum tijd locatie KRT/KRM

dinsdag 14 juni 2016 20:00 uur precies Hotel Van der Valk Exclusief, Houten 2 punten

NSOI masterclass max. 20 deelnemers Implantologie De Hoofdzaak (tweedaagse cursus inclusief hotelarrangement) data locatie docenten kosten KRT informatie

donderdag en vrijdag 25 /26 augustus 2016 Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG), Groningen NH Hotel, Groningen (t.o. UMCG) Rutger Batenburg, Ronnie Goené, Henny Meijer en Gerry Raghoebar. € 1.695,00 12 punten implantologiedehoofdzaak.nl

NSOI workshop max. 32 deelnemers Implantologie De Bovenbouw compacte workshops op wisselende locaties data tijd locatie docenten kosten KRT informatie

donderdag 6 okt. 2016 Rotterdam-Nieuwerkerk 13:45 - 21:00 uur Hotel Van der Valk Exclusief, Rotterdam-Nieuwerkerk Ronnie Goené, Henny Meijer en Alwin van Daelen € 295,00 incl. koffie, thee en verse broodjes 6 punten implantologiedebovenbouw.nl

NSOI masterclass max. 20 deelnemers Implantologie Het Fundament (ééndaagse cursus met hands-on training) data locatie docenten kosten KRT informatie

vrijdag 28 oktober 2016 Kasteel De Vanenburg, Putten Chris ten Bruggenkate, Ronnie Goené, Henny Meijer en Gerry Raghoebar € 745,00 6 punten implantologiehetfundament.nl

NSOI verdiepingscursus max. 36 deelnemers Implantologie De Verdieping (tweedaagse cursus met facultatief hotelarrangement) data locatie docenten kosten KRT informatie

donderdag en vrijdag 24/25 november 2016 Hotel Van der Valk, Veenendaal Marco Cune, Ronnie Goené, Gert Meijer, Henny Meijer, Gerry Raghoebar, Bert Schulten en Daniël Wismeijer € 595,00 1 1 punten implantologiedeverdieping.nl

NSOI themacursus max. 46 deelnemers Implantologie Het Vervolg datum locatie docenten kosten KRT informatie

vrijdag 2 december 2016 Kasteel De Vanenburg, Putten Ronnie Goené, Henny Meijer, Gerry Raghoebar en Fridus van der Weijden € 295,00 6 punten implantologiehetvervolg.nl

Algemene Ledenvergadering NVOI datum tijd locatie KRT/KRM

dinsdag 13 december 2016 20:00 uur precies Hotel Van der Valk Exclusief, Houten 2 punten

NVOI Bulletin | jaargang 21 | nummer 2 een uitgave van de NSOI - ISSN 1569 7118 Postbus 34, 1633 ZG Avenhorn t +31 (0)229 54 03 29 f +31 (0)229 54 34 67 e [email protected] Redactie Sophie Kuijpers en Pieter Schoen Vormgeving [email protected] Druk LibertasPascal.nl De NVOI Tariefkaart 2016 kunt u aanvragen via het secretariaat of direct downloaden via nvoi.nl/vereniging/redacties/

© Het overnemen van welk deel dan ook van de inhoud

NSOI najaarscongres 2016 Innovations - the future is now! data locatie sprekers moderator kosten KRT informatie

vrijdag 11 november 2016 Louwman Museum, Den Haag Prof. dr. Stefaan Bergé, Prof. dr. Daniël Wismeijer, Prof. dr. Marc Quirynen, Drs. Ronald Kooyman en Prof. dr. Wim de Ridder Prof. dr. Marco Cune € 295,00 leden € 345,00 niet-leden incl gratis parkeren! 5 punten nvoinajaarscongres.nl

van dit bulletin is slechts toegestaan na schriftelijke toestemming vooraf van het bestuur van de NVOI. Samenstelling van het bestuur van de NVOI Inez van de Poll voorzitter [email protected] Pieter Schoen vice-voorzitter [email protected] Eric Santing penningmeester [email protected] David Rijkens secretaris [email protected] Bart van Oirschot lid [email protected] Sophie Kuijpers lid [email protected]


implantologie 2016

Cursusprogramma De Nederlandse Stichting Orale Implantologie ( NSOI ) houdt zich als wetenschappelijke organisatie van tandheelkundige zorgverleners bezig met het bevorderen en verbreiden van de kennis der orale implantologie, het dienstbaar maken van deze kennis aan de praktijk, de volksgezondheid en het onderwijs. Onder kundige leiding van de Commissie Post Academisch Onderwijs Implantologie ( PAOI ) biedt de stichting een uitgebreid en up - to - date, modulair opgebouwd trainings - en opleidingsprogramma aan. Naast dit uitgebreide programma organiseert de NSOI tevens het jaarlijkse Najaarscongres en de tweejaarlijkse Landelijke Studiedag Implantologie. Voor uitgebreide cursus - en congresinformatie, kosten en direct online inschrijven kunt u terecht op nsoicursussen.nl en de onderstaande individuele cursuswebsites.

Implantologie De Essentie

NIEUW sinds 2015!

implantologiedeessentie.nl

wat alle medewerkers moeten leren zien en weten in de dagelijkse praktijk praktijkgerichte cursus met simulatiepatiënten

Implantologie De Verdieping

implantologiedeverdieping.nl

principes voor implantologisch handelen 2-daagse verdiepingscursus voor tandartsen en kaakchirurgen

Implantologie Het Fundament

implantologiehetfundament.nl

over bot, botsubstituten en augmentaties masterclass voor tandartsen en kaakchirurgen, inclusief hands - on training op kadavers

Implantologie De Hoofdzaak

Exclusief voor leden van de NVOI!

implantologiedehoofdzaak.nl

2 - days hands - on human cadaver course masterclass voor tandartsen en kaakchirurgen met ervaring in de implantologie

Implantologie Het Vervolg

implantologiehetvervolg.nl

voorkomen en behandelen van complicaties themacursus voor tandartsen en kaakchirurgen met focus op zorg in het vervolgtraject

Implantologie De Bovenbouw

50%

NIEUW sinds 2015!

implantologiedebovenbouw.nl

alle facetten van kronen op implantaten compacte, praktijkgerichte workshop met hands-on training 70%

100% GEACCREDITEERD

NSOI CURSUS

100%

KRT-PUNTEN S

I CURSU SO N

... ........ .......

..................

op

we

n

o

m

t e bou

iCademy

icademy2016.nl

implantologisch denken en handelen op het hoogste niveau exclusief voor erkende implantologen NVOI

130%

Voor overige inlichtingen Congresbureau NSOI • Jolanda Exalto Postbus 34, 1633 ZG Avenhorn congresbureau @ nsoi.nl

nsoi.nl

nvoi.nl

nsoicursussen.nl

implantoloognvoi.nl

@ nvoionline

INSCHRIJFFORMULIER IMPLANTOLOGIE HET FUNDAMENT 2016 Wij verzoeken u vriendelijk dit inschrijfformulier duidelijk, met een zwarte pen en in blokletters, in te vullen. Het is van groot belang dat u ten behoeve van de automatische incasso uw IBAN-nummer en de tenaamstelling correct invult. U kunt dit formulier faxen of versturen naar: Congresbureau NSOI, Postbus 34, 1633 ZG Avenhorn. Maak een kopie voor uw eigen administratie.

Dhr / Mevr

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . BIG nummer

naam praktijk

...........................................................................................................................................................

factuuradres

...........................................................................................................................................................

postcode

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . plaats

...........................................................

telefoon

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . email

...........................................................

NSOI masterclass Implantologie Het Fundament 2016 kosten per deelnemer € 695,00

...........................................................

✓ vrijdag 28 oktober 2016 ● ✓ inclusief lunch en borrel in Kasteel De Vanenburg ●

Ondergetekende machtigt hierbij het Congresbureau NSOI om éénmalig de kosten inzake bovenstaande inschrijving af te schrijven van zijn/haar bankrekening. De incasso voor deze master zal 6 weken voorafgaand aan de cursusdatum worden uitgevoerd ten gunste van IBAN nummer NL46ABNA0459473212 t.n.v. de Nederlandse Stichting Orale Implantologie (NSOI). Alle aangeboden cursussen, congressen, studiedagen en workshops vallen onder het beheer van de NSOI.

IBAN nummer

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . t.n.v.

...........................................................

datum

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . handtekening

...........................................................

Inschrijving geschiedt op volgorde van aanmelding. Na ontvangst van dit formulier ontvangt u een bevestiging. Annulering van de inschrijving dient schriftelijk te geschieden bij het Congresbureau NSOI. Bij annulering tot 6 weken voorafgaand aan de cursusdatum wordt € 30,00 administratiekosten in rekening gebracht, daarna wordt 50% van uw inschrijvingskosten in rekening gebracht. Bij annulering binnen de periode van 2 weken voorafgaand aan de cursusdatum vindt geen restitutie meer plaats. De NSOI masterclass Implantologie Het Fundament 2016 is aangemeld bij het Kwaliteits Register Tandartsen (KRT) voor 6 punten. Prijswijzigingen, data, programma, tijden en sprekers onder voorbehoud.

Paneel 4 • 208 x 148 (antwoordkaart met perforatieril)

 Digitally signed by ArtDirected JWV DN: cn=ArtDirected JWV, o, ou, [email protected], c=NL Date: 2016.04.14 12:42:48 +01'00'

04.14.2016 13:36

INSCHRIJFFORMULIER IMPLANTOLOGIE DE VERDIEPING 2016

Wij verzoeken u vriendelijk dit inschrijfformulier duidelijk, met een zwarte pen en in blokletters, in te vullen. Het is van groot belang dat u ten behoeve van de automatische incasso uw IBAN-nummer en de tenaamstelling correct invult. U kunt dit formulier faxen of versturen naar: Congresbureau NSOI, Postbus 34, 1633 ZG Avenhorn. Maak een kopie voor uw eigen administratie.

Dhr / Mevr

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . BIG nummer

naam praktijk

...........................................................................................................................................................

factuuradres

...........................................................................................................................................................

postcode

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . plaats

...........................................................

telefoon

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . email

...........................................................

NSOI cursus Implantologie De Verdieping 2016 kosten per deelnemer € 595,00

...........................................................

✓ donderdag 24 en vrijdag 25 november 2016 ● ✓ inclusief buffetdiner in Hotel Van der Valk ● Voor het facultatief hotelarrangement (inclusief ontbijt) ad. € 89,00 ontvangt u bij uw bevestigingsbrief een separaat formulier.

Ondergetekende machtigt hierbij het Congresbureau NSOI om éénmalig de kosten inzake bovenstaande inschrijving af te schrijven van zijn/haar bankrekening. De incasso voor deze cursus zal 6 weken voorafgaand aan de cursusdatum worden uitgevoerd ten gunste van IBAN nummer NL46ABNA0459473212 t.n.v. de Nederlandse Stichting Orale Implantologie (NSOI). Alle aangeboden cursussen, congressen, studiedagen en workshops vallen onder het beheer van de NSOI.

IBAN nummer

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . t.n.v.

...........................................................

datum

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . handtekening

...........................................................

Inschrijving geschiedt op volgorde van aanmelding. Na ontvangst van dit formulier ontvangt u een bevestiging. Annulering van de inschrijving dient schriftelijk te geschieden bij het Congresbureau NSOI. Bij annulering tot 6 weken voorafgaand aan de cursusdatum wordt € 30,00 administratiekosten in rekening gebracht, daarna wordt 50% van uw inschrijvingskosten in rekening gebracht. Bij annulering binnen de periode van 2 weken voorafgaand aan de cursusdatum vindt geen restitutie meer plaats. De NSOI cursus Implantologie De Verdieping 2016 is aangemeld bij het Kwaliteits Register Tandartsen (KRT) voor 12 punten. Prijswijzigingen, data, programma, tijden en sprekers onder voorbehoud.


implantologie 2016

het fundament

HIER POSTZEGEL PLAKKEN

OV E R B OT, B OT S U B S T I T U T E N E N A U G M E N TAT I E S

vrijdag 28 oktober Kasteel De Vanenburg - Putten Implantologie Het Fundament wordt ondersteund door:

Afmeting 628 x 148

Congresbureau NSOI Postbus 34 1633 ZG Avenhorn

Paneel 5 • 208 x 148 (antwoordkaart met perforatieril)

NSOI_HetFundament.2016_C4.indd 1

••••

n s o i · p o s t a c aCMYK demisch onderwijs implantologie

implantologie 2016

de verdieping

HIER POSTZEGEL PLAKKEN

LOGO ‘NEDERLANDSE VERENIGING VOOR ORALE IMPLANTOLOGIE (NVOI)’ adapted for Marcelis Dékavé ••• Pantone 322C, 717C en 447C • Grayscale o.b.v. Pantone 447C (en percentages daarvan)

PRINCIPES VOOR IMPLANTOLOGISCH HANDELEN ©2012 [email protected] voor Nederlandse Vereniging voor Orale Implantologie (NVOI), Avenhorn

donderdag 24 en vrijdag 25 november Veenendaal - Hotel Van der Valk

Congresbureau NSOI Postbus 34 1633 ZG Avenhorn

Biomaterials@Straumann®

Biomaterials@Straumann®.

When one option is not enough.

Dankzij decennialange ervaring in de tandheelkunde en weefselregeneratie begrijpen we de diverse behoeften, indicaties en voorkeuren en kunnen wij u een breed scala aan oplossingen bieden. In de implantologie en parodontologie is de juiste oplossing voor de patiënt steeds een individuele oplossing. Straumann biedt een uitzonderlijk aanbod aan biomaterialen dat voldoet aan uw verwachtingen en die van uw patiënten.

Bestel nu ann® ls@Straum a ri te a m Bio eshop umann.nl/ a tr .s w w via w van en geniet .

20% kor ti

ng

LOGO NEDERLANDSE VERENIGING VOOR ORALE IMPLANTOLOGIE (NVOI) versie Grayscale o.b.v. Pantone 447C (en percentages daarvan)

Recommend Documents