Lof van de lezing. Gids voor de 154 meest prestigieuze lezingen

Lof van de lezing. Gids voor de 154 meest prestigieuze lezingen Maaike Grevelink

bron Maaike Grevelink, Lof van de lezing. Gids voor de 154 meest prestigieuze lezingen. Elsevier, Amsterdam 2010

Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/grev037lofv01_01/colofon.php

© 2015 dbnl / Elsevier

11

Voorwoord In 2009 publiceerde Job Cohen een bundel beschouwingen met de voor hem typerende titel Binden. Na afloop van de presentatie gaf de burgemeester van Amsterdam toe dat zijn boek er nooit was geweest, als hij niet zo vaak was gevraagd om een lezing te houden. Uitnodigingen voor de Cleveringa-lezing, de Abel Herzberg-lezing, de H.M. van Randwijk-lezing en een tiental andere dwongen hem zijn gedachten over het opgegeven onderwerp te ordenen en een visie te formuleren. Na een dozijn redevoeringen heb je dan een mooie bundel beschouwingen. Maar voor bundeling zijn die lezingen natuurlijk niet in de eerste plaats bedoeld. Vaak wil een organisatie met een lezing een persoon eren. Zo ging het bij de redactie van Elsevier toen ze in 2009 de H.J. Schoo-lezing introduceerde, genoemd naar de in 2007 overleden voormalige hoofdredacteur van Elsevier, Hendrik Jan Schoo. Maar het komt ook voor dat een club graag jaarlijks aandacht wil besteden aan een thema dat anders onvoldoende wordt belicht. Zie de Burgemeesterslezing. In elk geval is in de loop van vier decennia in Nederland een mozaïek van thematische, veelal ‘prestigieuze’ lezingen ontstaan, die meestal zijn vernoemd naar een persoon. De Cleveringa-lezing is de oudste in dit boek, waarmee niet is gezegd dat vóór 1970 dit soort lezingen niet werd gehouden. In zijn inleiding wijst Gertjan van Schoonhoven op de voor-

Maaike Grevelink, Lof van de lezing. Gids voor de 154 meest prestigieuze lezingen

12 drachten die in de achttiende eeuw populair waren bij de gegoede burgerij. Begin 2010 stond de teller op 154 lezingen, maar ongetwijfeld komt er dit jaar weer een aantal bij. Er is blijkbaar een grote behoefte om met een groep gelijkgestemden een onderwerp uitputtend behandeld te zien door een deskundige of ‘prestigieuze’ spreker. In die zin vormen al die lezingen een beetje het spiegelbeeld van wat in de media gaande is. De noodzaak voor de media om kort te zijn, heeft een markt geschapen voor het lange verhaal, de beschouwende lezing. ‘Markt’ is wellicht niet het goede woord, want anders dan in bijvoorbeeld de Verenigde Staten, waar je je brood kunt verdienen met lezingen houden, krijgen de sprekers van de in dit overzicht genoemde lezingen lang niet altijd betaald, noch hoeven de luisteraars hoge toegangsprijzen te betalen. Het woord ‘prestige’ betekent meestal dat het voor de spreker een eer is te worden uitgenodigd; op betaling hoeft hij of zij niet te rekenen. De lancering van de eerder genoemde H.J. Schoo-lezing was voor de redactie van Elsevier aanleiding een in 2004 in het weekblad gepubliceerde lijst met ‘prestigieuze’ lezingen uit te breiden. Voor dit boek is deze lijst aangevuld met de namen van alle sprekers en, indien die waren te achterhalen, met de titels van hun toespraken. Het resultaat biedt tevens een fraai inzicht in wie populair is in het lezingencircuit. De inventarisatie is ook een lofrede op de lezing: kijk eens hoe dit genre de afgelopen veertig jaar tot bloei is gekomen. Tegelijk laat ze zien hoe rijk en divers het lezingencircuit is. ARENDO JOUSTRA HOOFDREDACTEUR ELSEVIER


13

De lezing bloeit en kwijnt Minder dan veertig jaar geleden telde Nederland twee prestigieuze lezingen: de Cleveringa- en de Huizinga-lezing, beide in Leiden en beide in de jaren zeventig begonnen. Nu heeft elke stad, universiteit en maatschappelijke organisatie die zichzelf serieus neemt er wel een. Dat is een opvallend verschijnsel in deze tijd van sms'en en twitteren. Enerzijds is het culturele motto van deze jaren: hoe korter en impulsiever een tekst, hoe beter. Anderzijds bloeit een verschijnsel dat hiervan in alles het tegendeel is. Over de lezing is immers heel lang nagedacht; het is een eindeloze lap tekst en je moet er nog de deur voor uit ook. Tegelijk is de bloei relatief. Want: maakt iemand zich nog weleens druk over een lezing? Je kent het gevoel wel. Na de met stemverheffing uitgesproken slotwoorden in de Pieterskerk in Leiden, de Martinikerk in Groningen of De Rode Hoed in Amsterdam klinkt er een instemmend applaus. Het beschaafde, ietwat onwennige applaus van mensen die nog weten dat je in een (voormalige) kerk niet hoort te klappen. Dan volgt de nazit, waarin je het gesprokene nog even bespreekt, spaatje/wijntje in de hand. En daarna: doodse stilte. Geen grote stukken in de krant, zelfs geen kleine; geen nagalmend debat op radio en televisie; geen discussie in de wandelgangen van intellectueel Nederland; geen napraten de


14 volgende ochtend op kantoor. ‘Wat vond jij nou van Mathijsens Huizinga-lezing?’ - niets van dat al. Aan de reputatie van spreker en lezing ligt het doorgaans niet. Lezingen die niet in staat zijn telkens met boeiende sprekers te komen, is geen lang leven beschoren. Er zijn inderdaad lezingen die stilletjes ten onder gaan, maar er zijn ook heel veel lezingen die zich handhaven. Dit boek getuigt ervan: de lezing bloeit, kwantitatief, meer dan ooit. Waarom dan toch telkens die stilte na elke lezing? Dit boek geeft ook op die vraag antwoord. Er zijn héél véél lezingen - te veel, blijkbaar, om nog een deuk in het pakje boter van het publieke debat te slaan. Sinds de Cleveringa- en de Huizinga-lezing voor het eerst werden gehouden, zijn er tientallen bijgekomen. In dit boek staan er 154. Hoewel ze vaak veel publiek trekken, is de kwantitatieve bloei ten koste gegaan van de indruk die ze nalaten. Toen de Huizinga-lezing in de jaren zeventig het rijk alleen had, was dat een evenement waarover vaak nog dagen werd nagesproken. Nu is het nagesprek afgelopen als in de Pieterskerk het laatste glas witte wijn is geleegd. De lezing bloeit, maar ze kwijnt ook. Dit maakt die kwantitatieve bloei trouwens niet minder opmerkelijk en interessant. De lezing mag dan ‘ouderwets’ overkomen, zij is van relatief recente datum: begin jaren zeventig van de vorige eeuw. Daarmee is de lezing een mooi voorbeeld van een nieuwe traditie. Beter: een vernieuwde, heruitgevonden traditie. De alomtegenwoordigheid van de lezing mag dan nieuw zijn, de lezing heeft - als een vorm van gesproken kennisoverdracht - oude wortels. De lezing van nu komt voort uit de voordrachten die zeker vanaf de achttiende eeuw populair waren bij de gegoede burgerij. In de achttiende eeuw bloeide het letterkundig genootschap. Hoewel de voordrachten die op de avondjes van die, particuliere, genootschappen werden gehouden, meestal lite-


15 rair waren, waren er ook genootschappen die beschouwelijke lezingen hielden over zedenkundige, historische en religieuze onderwerpen. Het nog bestaande Felix Meritis in Amsterdam was zo'n genootschap. In de negentiende eeuw gebeurde iets vergelijkbaars op de avondjes van de honderden lokale en provinciale afdelingen van de eind achttiende eeuw opgerichte Maatschappij tot Nut van 't Algemeen. Er zijn wel grote verschillen. Zeker in de achttiende-eeuwse genootschappen gebeurde het zelden dat, zoals nu regel is, een buitenstaander werd gevraagd om de leden toe te spreken, volgens letterkundige Marleen de Vries, die over de genootschappen het boek Beschaven! (2001) schreef. Het waren de leden van het genootschap zelf die bij toerbeurt een voordracht hielden - niet zelden twee uur lang en bloedserieus. ‘Een soort hoorcolleges door leken,’ noemt De Vries ze. In de eerste decennia van de negentiende eeuw veranderde dit beeld, maar toen waren het vooral beroemde schrijvers - zoals Willem Bilderdijk - die werden uitgenodigd om hun ellenlange gedichten voor te lezen. Pas in de tweede helft van de negentiende eeuw ontstond een uitgebreid circuit van bijvoorbeeld populair-wetenschappelijke lezingen, vooral door natuurkundigen. Ook een schrijver als Multatuli hield veel ‘voordragten’ over niet-literaire onderwerpen. Hij haatte het - deed het voor het geld - maar was er erg goed in; van papier voorlezen was er bij hem niet bij. Een type lezinggever dat tegenwoordig erg gewild is - de bekende (ex)-politicus was in de negentiende eeuw weer onbekend. De liberale staatsman Johan Rudolf Thorbecke hield wel lezingen, volgens zijn biograaf, hoogleraar politieke geschiedenis Remieg Aerts, maar alleen in zijn tijd als hoogleraar. Als politicus of ex-politicus deed hij dat niet. Anders dan nu: (ex-)politici als Job Cohen, Jan Pronk, Ed van Thijn, Ruud Lubbers, Ben Bot en Frits Bolkestein hebben tal van prestigieuze lezingen op hun naam staan - en iets meer


16 in de marge van de politiek zijn Herman Wijffels en Alexander Rinnooy Kan de laatste jaren als spreker erg in trek. Opvallend is trouwens dat dit vaak oudere, blijkbaar als wijs beschouwde mannen zijn. Erkend polemische types als Geert Wilders ontbreken compleet bij alle lezingen in dit boek. Soms wordt er wel óver hen gesproken, maar als spreker worden ze gemeden. Iets te wild, waarschijnlijk. Dat duidt erop dat de bloei van de lezing uiteindelijk meer een sociaal dan een intellectueel verschijnsel is. Een lezing moet tot nadenken stemmen, maar net als bij de preek van de dominee binnen zekere marges. De preek kwijnt, de lezing bloeit - maar de mechanismen zijn nog dezelfde. Het is niet de bedoeling dat de spreker de toehoorders de kerk uitjaagt. Het moet wel gezellig blijven. Hoe dan ook, de bloei van de lezing is een archaïsch-modern fenomeen. Archaïsch, omdat ze als vorm van ‘langzame’ overdracht van kennis en opinies, anders dan in de achttiende en negentiende eeuw, feitelijk achterhaald is. Modern, omdat juist hierin waarschijnlijk de charme en de aantrekkingskracht van de lezing zit. Het is een beetje ouderwets om met z'n allen in een lauwe kerk naar een lang betoog van een niet zelden slecht verstaanbare spreker te luisteren. En dus is het een beetje chic - retro-chic. Wie daar zit, in die kerk of aula, doet zich kennen als een geletterd mens, die over dingen nadenkt en openstaat voor andermans opvattingen. Omdat de lezing ouderwets is, heeft zij prestige. Dit boek overziend, kun je vaststellen dat eindeloos veel steden, kranten, universiteiten, politieke partijen, maatschappelijke organisaties en bedrijven dit prestige zoeken en daartoe een lezing in het leven riepen. Daardoor is er wel een paradoxale situatie ontstaan. Als er zo veel prestigieuze lezingen zijn, heeft de prestigieuze lezing dan nog prestige? Misschien iets voor een lezing. GERTJAN VAN SCHOONHOVEN


17

Leeswijzer De lezingen zijn gerangschikt op alfabetische volgorde, waarbij bij de lezingen die zijn vernoemd naar een persoon de achternaam van deze persoon bepalend is. De schrijfwijze van de naam van de lezing volgt de schrijfwijze die wordt gehanteerd door de instantie of de persoon die de lezing organiseert, ook als dit tot inconsequenties leidt. De samenstellers van dit boek hebben bij de organisaties en bij andere bronnen zoveel mogelijk informatie over de lezingen en de sprekers proberen te achterhalen. Helaas is dit in enkele gevallen niet voor alle sprekers gelukt. Aanvullingen en correcties zijn welkom (Redactie Lezingenboek, p/a Elsevier, Postbus 152, 1000 AD Amsterdam of mailen naar: [email protected]). Bij de vermelding van de informatie over een spreker (functie, vak, titulatuur) is gekozen voor de gegevens die golden op het moment van de lezing. Gekozen is om zoveel mogelijk informatie te geven, ook als dat ten koste gaat van de consistentie. Omwille van de volledigheid zijn ‘slapende’ lezingen en lezingen die zijn opgeheven ook vermeld. De informatie is bijgewerkt tot begin januari 2010. Op www.elsevier.nl/lezingen staat een actuele versie van dit boek.


19

Lof van de lezing


21

3 Octoberlezing Thema: geschiedenis van Leiden

Genoemd naar De datum van het Leids Ontzet, 3 oktober 1574, de dag waarop er een eind kwam aan de belegering van de stad tijdens de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648).

Doelstelling Laten zien waarom herdenken ook betekent dat het verleden moest worden herschreven, en uitleggen hoe dit herschreven verleden de hoeksteen kon worden van de Leidse identiteit.

Organisatie Het Instituut Geschiedenis van de Universiteit Leiden en de 3 October Vereeniging.

Contact 3 October Vereeniging Postbus 32014 2303 DA Leiden telefoon: 071-5324724 e-mail: [email protected] website: www.3october.nl/default.asp

Sprekers 2003: dr. Louis Sikking, historicus: ‘Geuzen en glippers. Goed en fout tijdens het beleg van Leiden’ 2008: prof. dr. Judith Pollmann, bijzonder hoogleraar geschiedenis en cultuur van de Republiek der Verenigde Nederlanden: ‘Herdenken, herinneren, vergeten. De herinneringscultuur rond het beleg en ontzet van Leiden in de Gouden Eeuw’


22

4-Meilezing Thema: de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog herdenken

Genoemd naar De datum 4 mei, nationale herdenkingsdag.

Doelstelling Stilstaan bij de gebeurtenissen in de Tweede Wereldoorlog.

Organisatie Het Nationaal Comité 4 en 5 mei. Elk jaar spreekt een bekend Nederlands auteur tijdens de herdenkingsbijeenkomst in de Nieuwe Kerk in Amsterdam de 4-meivoordracht uit.

Contact Nationaal Comité 4 en 5 mei Nieuwe Prinsengracht 89 1018 VR Amsterdam telefoon: 020-7183500 e-mail: [email protected] website: www.4en5mei.nl/herdenken/nationale_herdenking

Sprekers 2005: J. Bernlef: ‘Ons aller geheugen’ 2006: Nelleke Noordervliet: ‘De ongrijpbaarheid van het kwaad’ 2007: Ernst Jansz: ‘Er staat iemand aan de deur’ 2008: Marga Minco: ‘Een sprong in de tijd’ 2009: Wim de Bie: ‘Raketten en onschuldige burgers’


23

5-Meilezing Thema: bevrijding

Genoemd naar De datum 5 mei, nationale Bevrijdingsdag. Op die dag wordt het eind van de Tweede Wereldoorlog in Nederland gevierd. Op 15 augustus is ook de oorlog in het toenmalige Nederlands-Indië voorbij.

Doelstelling De 5-meilezing vormt een belangrijk onderdeel van de Start Nationale Viering van de Bevrijding. In de lezing staat het jaarthema centraal dat verdieping geeft aan alle activiteiten op 4 en 5 mei. De Start Nationale Viering van de Bevrijding vormt de brug tussen de ingetogenheid van de herdenking op 4 mei en de feestelijkheden van de middag en avond van 5 mei.

Organisatie Het Nationaal Comité 4 en 5 mei. Dat organiseert sinds 1995 de lezing.

Contact Nationaal Comité 4 en 5 mei Nieuwe Prinsengracht 89 1018 VR Amsterdam telefoon: 020-7183500 e-mail: [email protected] website: www.4en5mei.nl/viervrijheid/start/5_mei_lezing

Sprekers 2005: Z.K.H. de Prins van Oranje: ‘Aan de vrijheid verplicht’ 2006: prof. drs. Ruud Lubbers, oud-premier: ‘De derde bevrijding’


24 2007: dr. Jan Pronk, speciaal VN-gezant voor de Darfurregio, Soedan: ‘Vrijheid zonder grenzen’ 2008: prof. dr. Wim van de Donk, voorzitter Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid: ‘De bedoeling van de bevrijding’ 2009: drs. Frans Timmermans, staatssecretaris voor Europese Zaken: ‘Vertel me wie ik ben’


25

Amsterdamlezing Thema: problematiek in de grote steden

Genoemd naar Amsterdam, Nederlandse hoofdstad.

Doelstelling Aandacht genereren voor de problematiek in grote steden.

Organisatie De Universiteit van Amsterdam (UvA). Zij organiseert de lezingen sinds 2001. De reeks Amsterdamlezingen is voortgekomen uit de samenwerking tussen de UvA en de Wibautleerstoel. Deze leerstoel is ingesteld door de gemeente Amsterdam aan de UvA om de problematiek in de grote steden, in het bijzonder die in Amsterdam, te onderzoeken. De hoogleraar op deze leerstoel treedt op als gastheer van de Amsterdamlezing.

Contact UvA Congresbureau Spui 21 1012 WX Amsterdam telefoon: 020-5254791 e-mail: [email protected]

Sprekers 2001: Geert Mak: ‘Amsterdam op een breukvlak’ 2001: Henk Hofland: ‘Memoires van een centrumbewoner’ 2001: Leon Deben: ‘De openbare ruimte’ 2001: Schelto Patijn: ‘De burgemeester als waarnemer/informant’ 2001: Kees Fens: ‘De metamorfose van een buurt’ 2001: Edward Soja: ‘Understanding Amsterdam at a distance’


26 2002: Hubert Smeets: ‘Brezjnev aan de Amstel’ 2002: Arnold Heertje: ‘De verborgen economie van Amsterdam’ 2002: Selma Leydesdorff: ‘De stad is een open wond: joods Amsterdam’ 2002: Maarten Kloos: ‘De nog niet gebouwde stad’ 2002: Duco Stadig: ‘De ondergrondse stad’ 2002: Nicolaas Matsier: ‘De stelling van Amsterdam’ 2003: geen lezingen 2004: Piet de Rooij: ‘De tweede Gouden Eeuw van Amsterdam’ 2004: Pi de Bruin: ‘De Zuidas: een Europese uitdaging’ 2005: Paul Scheffer: ‘De tuinsteden: van de ene sociale kwestie naar de andere’ 2005: Dirk Sijmons: ‘IJburg revisited’ 2005: Maarten Hajer: ‘De Bijlmermeer: sleutelen aan een ontworpen toekomst’ 2005: Duco Stadig: ‘Een balans van elf jaar wethouderschap’ 2005: Gabriël van den Brink: ‘De terugkeer van de schuilkerk’ 2005: Henk van Nierop: ‘Tussen theocratie en tolerantie: godsdienst in de Gouden Eeuw’ 2006: Tamarah Benima: ‘De zichtbaarheid en onzichtbaarheid van joden in Amsterdam’ 2006: Peter van Rooden: ‘Godsdienst en secularisatie in Amsterdam’ 2006: Rudy Frank Polanen: ‘Surinaamse migrantenkerken in verandering’ 2006: Ahmed Aboutaleb: ‘Demografie en stabiliteit: is er een plek voor de islam in Amsterdam?’ 2006: Paul Scheffer: ‘Vrijplaats Amsterdam. De stad in tijden van globalisering’ 2007: Sjoerd Karsten: ‘Is elk onderscheid een bezwaar? Over gewenste en ongewenste segregatie in het onderwijs’ 2007: Robert Kloosterman: ‘De economie van de lokale


27 cultuur, de cultuur van de lokale economie’ 2007: Frits van Oostrom: ‘Cultuur en innovatie. Over Amsterdam en de band tussen canon en Canon’ 2007: Arnold Smeulders: ‘Die creatieve stad, met hoeveel letters schrijf je dat?’ 2007: Job Cohen: ‘Topstad Amsterdam’ 2008: Michaël Zeeman: ‘Het boek als bril. Of: wie geen romans leest, ziet praktisch niets’ 2008: A.F.Th. van der Heijden: ‘Amsterdam: vingerafdruk Gods’ 2008: Fouad Laroui: ‘De stad moet gelezen worden’ 2008: Nelleke Noordervliet: ‘Mokum’ 2008: Kees van Beijnum: ‘De veranderende stad die zichzelf herhaalt’ 2008: Harry Mulisch: ‘Een gesprek met Michaël Zeeman’ 2009: Paul Scheffer: ‘In de spiegel van New York’ 2009: Adriaan Geuze: ‘Tijd voor een zelfanalyse’ 2009: Lodewijk Asscher: ‘De ontsluierde stad’ 2009: Ian Buruma: ‘Is de historie van New York een pleidooi voor een multiculturele samenleving?’


28

De anatomische les Thema: geneeskunde

Genoemd naar De anatomische les, een eeuwenoude academisch-medische traditie. In de zestiende en zeventiende eeuw belegde het Amsterdamse chirurgijnsgilde jaarlijks een openbare les waarin het lijk van een pas geëxecuteerde misdadiger werd ontleed. Ter wille van het publiek was het begeleidend commentaar in de volkstaal in plaats van in het destijds in de wetenschap gebruikelijke Latijn.

Doelstelling De traditie voortzetten door middel van een publiekslezing op het grensvlak van geneeskunde en maatschappij.

Organisatie Het Academisch Medisch Centrum (AMC) in Amsterdam en de Volkskrant. De lezingen worden jaarlijks gehouden in het Amsterdamse Concertgebouw, op een datum zo dicht mogelijk bij 2 november, de dag waarop het AMC het begin van de academische geneeskunde herdenkt. Op 2 november 1669 kreeg professor Gerardus Blasius toestemming zijn studenten in het Binnengasthuis (een van de voorlopers van het AMC) medisch onderwijs te geven.

Contact Academisch Medisch Centrum, Amsterdam telefoon: 020-5669111 website: www.amc.uva.nl

Sprekers 1994: prof. sir David Weatherall, Regius professor of Medicine, University of Oxford: ‘Molecular medicine. Hopes and realities’


29 1995: prof. Henrik R. Wulff, professor Clinical Decision Theory and Ethics, University of Copenhagen: ‘Medical ethics and clinical practice. Seeking the right balance’ 1996: prof. Barry R. Bloom, investigator Howard Hughes Medical Institute en Weinstock professor of Microbiology, Albert Einstein College of Medicine, New York: ‘Our Unfinished Agenda: Infectious Diseases, First World and Third World’ 1997: prof. Nancy Andreasen, professor of Psychiatry, University of Iowa, en chief-editor American Journal of Psychiatry: ‘Our Brave New World: Exploring the Mind and Brain in Health and Disease’ 1998: prof. Charles Weissman, hoogleraar moleculaire biologie en wetenschappelijk directeur Institut für Molekularbiologie, Zürich: ‘Of prions, mice and men’ 1999: prof. Peter Goodfellow, Senior Vice-president Discovery Worldwide van SmithKline Beecham, en (1992-1996) Balfour Professor of Genetics, University of Cambridge: ‘Genes and drugs’ 2000: prof. dr. Elizabeth Barrett-Connor, hoogleraar epidemiologie, Department of Family and Preventive Medicine, University of California, San Diego: ‘A Pill for Everyone. Hormone Substitution after the Menopause’ 2001: prof. dr. Rita R. Colwell, hoogleraar microbiologie, University of Maryland (Baltimore) en sinds 1998 directeur National Science Foundation: ‘Mondiale klimaatveranderingen en de verspreiding van infectieziekten’ 2002: prof. Martin Raff, hoogleraar celbiologie, University College, Londen: ‘De potentie van stamcelonderzoek’ 2003: prof. Harold E. Varmus, president en CEO Memorial Sloan-Kettering Cancer Center, New York: ‘De strijd tegen kanker’ 2004: prof. Charles P. O'Brien, hoogleraar psychiatrie, Universiteit van Pennsylvania: ‘Het verslaafde brein’


30 2005: prof. Jacques Marescaux, hoogleraar gastrointestinale chirurgie, Universiteit van Straatsburg: ‘De operatiekamer van de toekomst’ 2006: prof. Robert G. Webster, hoogleraar virologie, St. Jude Children's Research Hospital, Memphis: ‘Griep met vleugels’ 2007: prof. Inder M. Verma, American Cancer Society Professor of Molecular Biology, Salk Institute, La Jolla, Californië: ‘Genezen met genen’ 2008: prof. Arieh Y. Shalev, hoogleraar psychiatrie, Hadassah University Hospital, Jeruzalem: ‘Leven met angst’ 2009: prof. dr. Svante Pääbo, hoogleraar genetica, Max Planck Instituut voor Evolutionaire Antropologie, Leipzig: ‘De neanderthaler, de chimpansee en de bonobo’


31

Hannah Arendt-lezing Thema: politiek, filosofie, historie

Genoemd naar Hannah Arendt (1906-1975), joods filosoof en publicist. Zij was aanvankelijk fel zionistisch, maar keerde zich in 1943 tegen deze overtuiging. Zij verzette zich tegen de manier waarop de zionisten een joodse staat wilden oprichten.

Doelstelling Een prominent wetenschapper vanuit zijn eigen discipline in laten gaan op een politiek, historisch of filosofisch thema, en dat in verband laten brengen met het werk van Arendt.

Organisatie Het Soeterbeeck Programma van de Radboud Universiteit Nijmegen organiseert de lezing jaarlijks sinds 2006. Sinds eind 2008 is dagblad Trouw betrokken bij de organisatie. Het Soeterbeeck Programma bevordert reflectie en debat over wetenschap, samenleving en levensbeschouwing.

Contact Soeterbeeck Programma Erasmusplein 1, kamer 15.15 6525 HT Nijmegen telefoon: 024-3615555 e-mail: [email protected] website: www.ru.nl/soeterbeeckprogramma

Sprekers 2006: prof. dr. Dirk de Schutter, filosoof: ‘De opdracht van de politiek’ 2007: geen lezing 2008: prof. dr. Hans Achterhuis, filosoof: ‘Geweld ≠ macht. Het tegendraadse denken van Hannah Arendt’


32 2008: prof. Bernard Wasserstein, hoogleraar moderne Europese joodse en Midden-Oostengeschiedenis, Universiteit van Chicago: ‘Barbarism in Civilization: How to Write and How not to Write the History of Twentieth Century Europe’ 2009: geen lezing 2010: dr. David Grossman, filosoof: geen titel bekend


33

Trudy van Asperen-lezing Thema: ethiek

Genoemd naar Geertruide (Trudy) van Asperen (1941-1993), Amsterdams filosoof en publicist. Was vanaf 1980 tot haar dood hoogleraar ethiek aan de Universiteit van Amsterdam. Verwierf postuum grote bekendheid met haar opstellen in de bundel Het bedachte leven: beschouwingen over maatschappij, zingeving en ethiek (1993). Van Asperen concentreerde zich op filosofische en medische ethiek. Grote thema's als pijn, ziekte, dood en zingeving hadden haar belangstelling.

Doelstelling Aandacht geven aan de discussie rond beroepsethiek. Als spreker wordt iemand uitgenodigd die zich met de ethische vragen van zijn of haar beroep bezighoudt.

Organisatie De Onderzoeksschool Ethiek. Die organiseert sinds 1995 elke twee jaar de Trudy van Asperen-lezing.

Contact Onderzoeksschool Ethiek c/o Ethics Institute Utrecht University Heidelberglaan 8 3584 CS Utrecht telefoon: 030-2535943 of 030-2534160 e-mail: [email protected] website: www.ozse.nl

Sprekers 1995: Geert Mak: ‘Een kleine flirt met Emma Woods’


34 1996: prof. dr. F.A.M. Kortmann: ‘Weldoen op contract. Over ethiek en psychiatrie’ 1997: prof. dr. Leo Stevens: ‘Fiscus, ik ben je vriendje niet!’ 2001: mr. Ed d'Hondt: ‘Ethiek en integriteit van het openbaar bestuur’ 2005: mr. Britta Böhler: ‘Van rechtsstaat naar veiligheidsstaat’ 2007: prof. dr. Hugo Priemus: ‘Ethiek en de Nederlandse bouwsector’ 2009: prof. Amitai Etzioni: ‘The Moral Dimension of Decisions and Policies’


35

Prof. Baarda-lezing Thema: ruimtelijke informatie en geodesie, de meetkundige beschrijving van de aarde

Genoemd naar Prof. dr. ir. Willem Baarda (1917-2005), hoogleraar aan de Technische Universiteit Delft. Voorzitter van de Rijkscommissie voor Geodesie, nu de Nederlandse Commissie voor Geodesie (NCG). Zijn werk was van internationale betekenis.

Doelstelling Bekendheid geven aan nieuwe, belangrijke ontwikkelingen op het gebied van de geo-informatie en geodesie.

Organisatie De Nederlandse Commissie voor Geodesie. Zij heeft tijdens haar 125-jarig jubileum in 2004 de Prof. Baarda-lezing ingesteld als eerbetoon aan Baarda. De lezing wordt om het jaar gehouden tijdens het GIN-symposium (Geo-Informatie Nederland).

Contact Nederlandse Commissie voor Geodesie Jaffalaan 9 Postbus 5030 2600 GA Delft telefoon: 015-2782819 e-mail: [email protected] website: www.ncg.knaw.nl/Studiedagen/lezingen.html

Sprekers 2004: prof. dr. Reiner Rummel, Technische Universität München: ‘Geodesie en het systeem aarde’ 2006: prof. dr. Salomon Kroonenberg, Technische


36 Universiteit Delft: ‘De aanblik van de aarde over tienduizend jaar’ 2008: prof. Luc Van Gool, Katholieke Universiteit Leuven, ETH Zurich: ‘Image processing en 3D-modellering’


37

Duque de Baena-lezing Thema: de Spaanse taal en cultuur

Genoemd naar José María Ruiz de Arana y Bauer, hertog van (duque de) Baena (1893-1985), Spaanse ambassadeur in Den Haag van 1957-1963. De Baena schreef een boek over Nederland, The Dutch puzzle, dat nog steeds veel wordt gebruikt door zowel de Spaanse als de Nederlandse diplomatieke dienst.

Doelstelling Inzicht geven in de relatie tussen Spanje en Nederland en in de positie van Spanje in de wereld, en de kennis van de Spaanse taal en cultuur in Nederland bevorderen.

Organisatie Het Instituto Cervantes (het Spaanse culturele instituut), de Spaanse ambassade in Nederland en het Genootschap Spanje-Spaansch Amerika organiseren sinds 2003 jaarlijks de lezingen in Den Haag.

Contact Spaans Ggenootschap van Den Haag Postbus 82159 2508 ED Den Haag e-mail: [email protected] website: www.asoha.nl

Sprekers 2003: prof. dr. Jacques de Bruyne, em. hoogleraar van de Universiteit Carlos V van Gent: ‘Lo que nos enseña (deleitando) “el mejor libro del mundo” (Introducción a una lectura del Quijote)’ 2004: mr. Eppo Jansen, oud-correspondent voor NRC Handelsblad in Madrid: ‘Holanda y España. Socios en


38 Europa. España en busca de su posición en el mundo’ (Nederland en Spanje, partners in Europa) 2005: Carlos Fuentes: geen titel bekend 2006: prof. dr. Jan Lechner, em. hoogleraar Spaanse taal- en letterkunde aan de Universiteit Leiden: ‘Lo que dicen las letras’ 2007: prof. dr. Angel de Prado, hoogleraar hedendaagse geschiedenis aan de Universiteit van Valladolid: ‘La imagen de España en el mundo’ (het beeld van Spanje in de wereld) 2008: Steven Adolf, correspondent voor NRC Handelsblad in Madrid en auteur van Spanje achter de schermen: ‘De Spaanse puzzel’ 2009: Catedrático Germán Gullón, hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam: ‘La imagen de España a través de la literatura’ (het beeld van Spanje gezien vanuit de literatuur)


39

Pierre Bayle-lezing Thema: filosofie en actualiteit

Genoemd naar Pierre Bayle (1647-1706), Franse protestants filosoof, historicus en criticus. Hield aanhoudend pleidooien voor religieuze tolerantie. Dat was heel bijzonder en gevaarlijk in zijn tijd. In 1681 week Bayle dan ook uit naar Rotterdam om zijn kritische beschouwingen te kunnen blijven schrijven.

Doelstelling Reflectie en debat stimuleren op het gebied van kunst, wetenschap en maatschappij in Nederland, in het bijzonder in Rotterdam.

Organisatie De Pierre Bayle Stichting. Zij organiseert sinds 1990 elke twee jaar een lezing in Rotterdam. Daarvoor wordt een wetenschapper gevraagd zijn of haar filosofische visie op de actualiteit te geven.

Contact Pierre Bayle Stichting Mauritsweg 35 30000 CV Rotterdam telefoon: 010-4335833 e-mail: [email protected] website: www.pierrebayle.nl/lezingen

Sprekers 1990: Martha Nussbaum: ‘Political Animals: Aristotle on Nature and the Human Order’ 1991: Michael Ignatieff: ‘The Republic of Letters, Now and Then’ 1992: Léon Poliakov: ‘De la judéophobie’


40 1993: Peter Burke: ‘History as fact and fiction’ 1994: Adam Michnik: ‘The East-European revolutions of the year 1989’ 1995: Hilary Putnam: ‘Non-Scientific Knowledge’ 1999: Alain Finkielkraut: ‘Tolérance: notre dernier tiran’ 2002: John R. Searle: ‘The Future of Philosophy’ 2004: Jonathan I. Israel: ‘Bayle, Enlightenment, toleration, and modern western society’ 2006: Kwame Anthony Appiah: ‘The Difficulties of Religious Toleration’ 2009: Susan Neiman: ‘Crimes and Misfortunes. Does Bayle's Vision of History have a Future?’


41

Pietje Bell lezing Thema: actualiteit

Genoemd naar Pietje Bell, hoofdpersoon uit de gelijknamige reeks jeugdboeken van Chris van Abkoude (1880-1960), waarvan het eerste deel in 1914 verscheen. Pietje is een Rotterdams jochie vol kattenkwaad.

Doelstelling Opvallende meningen honoreren, uitingen van rechtgeaarde, oorspronkelijke en ongebonden geesten. Van de sprekers wordt gevraagd op originele wijze invulling te geven aan een actueel onderwerp. Met de lezing wil de organisatie het sympathiek ondeugende erfgoed van Pietje Bell levend houden.

Organisatie De Kunsthal Rotterdam, NRC Handelsblad en de Kenniskring Opgroeien in de Stad van de Hogeschool Rotterdam organiseren sinds 2003 elk jaar in november de lezingen in de Kunsthal aan de Westzeedijk in Rotterdam.

Contact Hogeschool Rotterdam telefoon: 010-2414141 website: www.kunsthal.nl/31-93-Pietje_Bell-lezing.html

Sprekers 2003: Henk Hofland, journalist en columnist 2004: Naema Tahir, mensenrechtenjurist 2005: Hans Goedkoop, historicus en criticus 2006: Mei Li Vos, oprichter van Alternatief voor Vakbond 2007: Heleen Mees, econoom en jurist


42 2008: Pieter van Vollenhoven, voorzitter Onderzoeksraad voor Veiligheid 2009: Valentijn Byvanck, directeur Nationaal Historisch Museum


43

Johann Bernoulli-lezing Thema: wiskunde

Genoemd naar Johann Bernoulli (1667-1748), wiskundige. De Zwitserse familie Bernoulli bracht veel bekende wiskundigen en natuurkundigen voort. Zij leverden een bijdrage aan de door Newton en Leibniz ontwikkelde infinitesimaalrekening (rekening met oneindig kleine en oneindig grote grootheden). Bernoulli promoveerde in de geneeskunde, maar legde zich later toe op wiskunde. Van (1695-1705) was hij hoogleraar wiskunde aan de Groningse universiteit.

Doelstelling Het onderzoek en het onderwijs in de wiskunde bevorderen. Elke Johann Bernoulli-lezing wordt voorafgegaan door een laudatio (lofrede) waarin het werk van de spreker wordt toegelicht. Soms wordt het onderwerp ook historisch ingeleid. Sprekers hebben een waardevolle bijdrage aan de wetenschap geleverd, en aan de wiskunde in het bijzonder.

Organisatie De Johann Bernoulli Stichting voor de Wiskunde organiseert de lezingen sinds 1992 samen met Studium Generale Groningen. De lezing heeft meestal plaats in het voorjaar.

Contact Universiteit Groningen, Instituut voor Wiskunde en Informatica telefoon: 050-3633939 website: bernoulli.math.rug.nl

Sprekers 1992: prof. dr. Rudolf Kalman: ‘Probability and Science’ 1993: prof. sir Erik Christopher Zeeman, FRS, Hertford


44 College, Oxford: ‘Controversy in science. The ideas of Daniel Bernoulli and René Thom’ 1994: prof. em. Paul R. Halmos, University of Santa Clara, California: To Count or to Think, that is the Question 1995: prof. dr. H.W. Lenstra, Jr., University of California, Berkeley: ‘Wiskunde en onbegrip’ 1996: prof. dr. Gene H. Golub, Stanford University: ‘Aspects of Scientific Computing’ 1997: prof. sir David R. Cox, University of Oxford: ‘On the nature of statistical inference’ 1998: prof. dr. J.H. van Lint, Technische Universiteit Eindhoven: ‘Wiskunde en de compact disc’ 1999: prof. dr. David Ruelle, Institut des Hautes Études Scientifiques, Bures-sur-Yvette: ‘Mathematical platonism reconsidered’ 2000: prof. dr. Ivor Grattan-Guinness, Middlesex University London: ‘Daniel Bernoulli (1700-1782) and the varieties of mechanics in the 18th century’ 2001: prof. dr. Jacques Laskar, Observatoire de Paris: ‘Chaos and organisation in the solar System’ 2002: prof. dr. Paul Embrechts, Eidgenössische Technische Hochschule Zürich: ‘The wizards of Wall Street: did mathematics change finance?’ 2003: prof. dr. Robbert Dijkgraaf, Universiteit van Amsterdam: ‘The unreasonable effectiveness of physics in mathematics’ 2004: prof. dr. ir. Bart de Moor, Katholieke Universiteit Leuven: ‘Systems biology: a new mathematical frontier’ 2005: prof. Jean-Pierre Ramis, Université Paul Sabatier, Toulouse: ‘From Leibniz to quantum world: symmetries, principle of sufficient reason and ambiguity in the sense of Galois’ 2006: prof. em. dr. Dirk van Dalen, Universiteit Utrecht: ‘Weet u dat zeker? Over (on)zekerheden in de wiskunde’


45 2007: prof. dr. Ian Stewart, University of Warwick: ‘All the world's a network’ 2008: prof. dr. Hans Oerlemans, Institute for Marine and Atmospheric Research, Universiteit Utrecht: ‘The earth: an icy planet’ 2009: prof. dr. Jan P. Hogendijk: ‘Arabische astrologie en West-Europese wiskunde: 900-1300’


46

Mr. J.W. Beyenlezing Thema: Europese politiek vanuit christen-democratisch perspectief

Genoemd naar Mr. Johan Willem Beyen (1897-1976), partijloos oudminister van Buitenlandse Zaken die begin jaren vijftig een belangrijk aandeel had in de totstandkoming van de EEG, de voorloper van de Europese Unie.

Doelstelling Debatteren over belangrijke politieke thema's, los van de waan van de dag, en aanzetten tot discussie over Europese thema's. De lezing is bedoeld voor zowel de achterban van het CDA als voor andere geïnteresseerden.

Organisatie Europarlementariër Corien Wortmann (CDA). De lezing is in 1996 ingesteld door Karla Peijs, destijds ook lid van het Europees Parlement. De lezing heeft om het jaar plaats.

Contact Corien Wortmann telefoon: 030-6977650 e-mail: [email protected]

Sprekers 2004: Bernard Bot, oud-minister van Buitenlandse Zaken, en Ernst Hirsch Ballin, minister van Justitie: ‘Allemachtig Amerika! De verhouding tussen de Verenigde Staten en Europa in de 21ste eeuw’ 2005: Karla Peijs, minister van Verkeer en Waterstaat, en Klaas van Egmond, directeur Milieu- en Natuurplanbureau: ‘Mobiliteit en duurzaamheid in Europees perspectief’ 2007: Gerda Verburg, minister van Landbouw, Natuur en


47 Voedselveiligheid, en Bart Krol, gedeputeerde in de provincie Utrecht (Ruimtelijke ontwikkeling, landelijk gebied en stedelijke vernieuwing): ‘Europa en de toekomst van natuur en platteland’ 2009: Maxime Verhagen, minister van Buitenlandse Zaken: ‘Omdat de wereld groter is dan Utrecht’


48

Beyers Naudé-lezing Thema: verzet en verzoening

Genoemd naar Christiaan Frederik Beyers Naudé (1915-2004), Zuid-Afrikaanse theoloog. Beyers Naudé was aanvankelijk voor apartheid, het systeem van rassenscheiding in Zuid-Afrika, maar veranderde radicaal van opvatting en werd tegenstander. Zijn motto was verzet en verzoening.

Doelstelling Het gedachtengoed van Beyers Naudé levend houden.

Organisatie Het Christelijk Gymnasium Beyers Naudé en boekhandel De Tille in Leeuwarden. Zij organiseren de lezingen sinds 1997, het jaar waarin het Leeuwardense gymnasium werd vernoemd naar de Zuid-Afrikaanse theoloog.

Contact Christelijk Gymnasium Beyers Naudé Ger Witteveen telefoon: 058-2881006 website: www.cgbn.nl

Sprekers 1997: mr. Gert H.O. van Maanen, directeur oecumenische ontwikkelingsbank EDCS: ‘Met de moed der wanhoop’ 1998: mr. Carl Niehaus, ambassadeur van Zuid-Afrika in Nederland: ‘De uitdaging en lessen van de Waarheids- en Verzoeningscommissie voor de jeugd van Zuid-Afrika en die van de wereld’ 1999: dr. Mient Jan Faber, secretaris Interkerkelijk Vredesberaad: ‘Verzet en verzoening aan de grenzen van Europa’


49 2000: Arie Kuiper, biograaf van Abel Herzberg: ‘Abel Herzberg, jood, zionist, humanist’ 2001: Carl Friedman, auteur: ‘Een avondje volkerenmoord. Holocaust memorial day’ 2002: mr. Willem Aantjes, oud-politicus: ‘Kijken door de ogen van een ander’ 2003: mr. dr. Afshin Ellian, rechtsgeleerde, dichter, filosoof: ‘De straffende waarheid’ 2004: Clazien Verheul, neerlandica, en Rutger Kopland, dichter: ‘De nieuwe bijbelvertaling’ 2005: Willem Jan Otten, schrijver, dichter, essayist. Geen lezing, maar een gesprek tussen Ger Witteveen en Willem Jan Otten 2006: Leon de Winter, schrijver. Geen lezing, maar een gesprek tussen Ger Witteveen en Leon de Winter 2007: prof. dr. Arjo Klamer, hoogleraar culturele economie, Erasmus Universiteit Rotterdam, decaan van Academia Vitae, Deventer: ‘De waarde van klassiekers’ 2008: prof. dr. Herman Pleij, historisch letterkundige: ‘Calvinisme of koopmansmoraal’ 2009: dr. Antoine Bodar: ‘De fierheid van ons geloof’


50

Bilderdijk-lezing Thema: dichtkunst

Genoemd naar Willem Bilderdijk (1756-1831), geschiedkundige, taalkundige, dichter en advocaat.

Doelstelling Het literaire klimaat in Haarlem bevorderen.

Organisatie Stichting Bilderdijk Haarlem. Zij organiseert sinds 2006 de lezingen op 18 december, de sterfdag van Willem Bilderdijk. De lezingen worden om het jaar gehouden, in de Sint Bavo of Grote Kerk te Haarlem, waar Bilderdijk begraven ligt. Na de lezing wordt in de kerk een krans gelegd op zijn graf.

Contact Stichting Bilderdijk Haarlem George Moormann telefoon: 023-5329508 e-mail: [email protected] website: www.bilderdijk.org

Sprekers 2006: dr. Piet Gerbrandy, dichter, classicus en literair criticus: ‘Een leven vol sukkelingen. Het levenslange sterfbed van Willem Bilderdijk’ 2008: prof. dr. Marita Mathijsen, hoogleraar moderne Nederlandse letterkunde: ‘Romantischer dan romantisch. Bilderdijk herzien’


51

Prof. Blaauw-lezing Thema: sterrenkunde

Genoemd naar Prof. dr. Adriaan Blaauw (1914), astronoom. Hij deed onderzoek naar de structuur van ons Melkwegstelsel en de vorming van sterren. Werkte vanaf 1953 bij de Yerkes sterrenwacht in Chicago en werd in 1957 directeur van het Sterrenkundig Laboratorium Kapteyn. Leidde de European Southern Observatory van 1970 tot 1975 en werkte tot zijn pensioen in Leiden.

Doelstelling Een internationaal vooraanstaand astronoom een lezing laten geven voor een breed publiek.

Organisatie Het Kapteyn Instituut, de afdeling sterrenkunde van de Faculteit voor Wiskunde en Natuurwetenschappen van de Rijksuniversiteit Groningen (genoemd naar prof. dr. J.C. Kapteyn, de eerste hoogleraar sterrenkunde). In 1997 is de Blaauw-leerstoel ingesteld, een visiting professorship. In 1999 is met de jaarlijkse lezingen begonnen.

Contact Kapteyn Instituut Landleven 12 (Zernikegebouw) 9747 AD Groningen Postbus 800 9700 AV Groningen telefoon: 050-3634073 e-mail: [email protected]

Sprekers 1999: Michael Feast, South- African Astronomical


52 Observatory, en University of Cape Town: ‘How far, how old, how certain?’ 2001: Rob Kennicutt, Steward Observatory, en University of Arizona: ‘The Birth of Stars and Galaxies’ 2002: Martin Harwitt, Cornell University, Verenigde Staten: ‘How Do Astronomical Discoveries Come About?’ 2003: Ken Freeman, Mount Stromlo Observatory, en Australian National University: ‘Globular clusters: cannonballs of the cosmos’ 2004: Joe Silk, Oxford University, Verenigd Koninkrijk: ‘Formation of the galaxies’ 2005: Simon White, Max-Planck-Institut für Astrophysik, Duitsland: ‘Out of the big bang: the origin and évolution of structure in our universe’ 2006: Colin Norman, Space Telescope Science Institute, en Johns Hopkins University, Verenigde Staten: ‘Black Holes in the Universe’ 2007: Donald Lynden-Bell, Cambridge University, Verenigd Koninkrijk: ‘The history of massive black holes in galaxies’ 2008: prof. Andrea Ferrara, Scuola Normale Superiore, Pisa: ‘The first billion years’ 2009: prof. dr. Scott Tremaine, Institute for Advanced Study, Princeton: ‘Nieuwe werelden. De zoektocht naar planeten buiten ons zonnestelsel’


53

Pieter Boeke lezing Thema: psychologie

Genoemd naar Pieter E. Boeke (1920-1995), oud-hoogleraar klinische psychologie aan de Rijksuniversiteit Groningen

Doelstelling Een breder publiek laten kennismaken met de theorie en methodiek van de psychotherapie en het onderzoek daarnaar.

Organisatie De Pieter Boeke Lezing wordt sinds 1998 georganiseerd door de Rijksuniversiteit Groningen, de Stichting Praktijkinstellingen van de Postacademische PSY-Opleidingen en Studium Generale Groningen.

Contact Studium Generale Groningen Oude Boteringestraat 13 9701 BG Groningen telefoon: 050-3635460 e-mail: [email protected]

Sprekers 1998: dr. Paul Schnabel, directeur Sociaal en Cultureel Planbureau: ‘Wat is psychotherapie nog in dit land?’ 1999: dr. Rutger Trijsburg, hoogleraar psychotherapie: ‘Psychotherapie: millenniumproof!’ 2000: prof. Rudi van den Hoofdakker, psychiater: ‘Empathie’ 2001: prof. dr. Andries van Dantzig, psychiater en hoogleraar psychotherapie: ‘Leed en beschaving’


2002: dr. Ellert Nijenhuis, klinisch psycholoog, psychotherapeut: ‘Trauma en geheugen’


54 2003: drs. Justine van Lawick, psychotherapeut: ‘Problematiek en therapie bij huiselijk geweld’ 2004: dr. Sjoerd Colijn, psychotherapeut: ‘Psychotherapie tussen twee culturen’ 2005: prof. dr. Joris Slaets, hoogleraar klinische geriatrie: ‘Psychotherapie voor ouderen. Groeiende noodzaak, gestage afbraak’ 2006: drs. Indra Boedjarath, directeur Mikado, kenniscentrum interculturele geestelijke gezondheidszorg: ‘Klem tussen twee werelden. Over transculturele psychotherapie’ 2007: prof. dr. Corine de Ruiter, hoogleraar forensische psychologie: ‘Tussen wens en werkelijkheid. Zijn tbs'ers effectief te behandelen?’ 2008: prof. dr. Alfred Lange, hoogleraar relatie- en gezinstherapie: ‘Interapy. nl. Werkt psychotherapie via het internet?’


55

Boekman-lezing Thema: overheid en kunst

Genoemd naar Emanuel Boekman (1889-1940), gemeenteraadslid en wethouder voor de SDAP (de voorloper van de PvdA) in Amsterdam. De joodse Boekman pleegde samen met zijn vrouw en een bevriend gezin zelfmoord op 15 mei 1940, toen Nederland capituleerde voor Duitsland.

Doelstelling Herdenking van Boekman, en van het feit dat hij 1939 zijn nog actuele proefschrift Overheid en Kunst in Nederland verdedigde in de aula van de Universiteit van Amsterdam.

Organisatie De Boekmanstichting. Zij organiseert de lezing sinds 1989 elke tien jaar in de Boekmanzaal van het Amsterdamse stadhuis.

Contact Boekmanstichting, studiecentrum voor kunst en beleid Herengracht 415 1017 BP Amsterdam telefoon: 020-6243736 e-mail: [email protected] website: www.boekman.nl

Sprekers 1989: Johan Polak, uitgever: titel lezing onbekend 1999: Jan Bank, historicus: ‘Honderd jaar private en publieke kunstbevordering in Amsterdam, 1899-1999’ 2009: Carolien Gehrels, wethouder van Cultuur in Amsterdam: ‘Overheid en kunst in Amsterdam. Kunstbeleid in een postideologische samenleving’



56

W.A. Bonger-lezing Thema: criminologie en sociologie

Genoemd naar Willem Adriaan Bonger (1876-1940), hoogleraar sociologie en criminologie aan de Universiteit van Amsterdam. Hij stond aan de wieg van deze twee wetenschappen. In 1921 bezette Bonger de eerste leerstoel sociologie en criminologie in Nederland, en was in 1925 een van de oprichters van Mensch en Maatschappij, het eerste sociaalwetenschappelijke tijdschrift. Hij was betrokken bij de oprichting van de Nederlandsche Sociologische Vereeniging, en schreef de eerste inleiding tot de criminologie.

Doelstelling Een eerbetoon aan Bonger, die voor het vak zo belangrijk is geweest.

Organisatie Het Bonger Instituut voor criminologie. Dat organiseerde tussen 1990 en 1995 de jaarlijkse lezingen. Het instituut is een multidisciplinaire onderzoeksgroep binnen de Faculteit der Rechtsgeleerdheid van de Universiteit van Amsterdam.

Contact Bonger Instituut Nieuwe Doelenstraat 14 1012 CP Amsterdam telefoon: 020-5253918 e-mail: [email protected]

Sprekers 1990: Stanley Cohen, hoogleraar aan de Hebrew University of Jerusalem: ‘Intellectual scepticism and political comitment’


57 1991: Ernest Zahn, em. hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam: ‘In de schaduwen van de 21ste eeuw. Historische toekomstvisies, huidige prognoses en overlevingsstrategieën’ 1992: Jaap Goudsblom, hoogleraar sociologie aan de Universiteit van Amsterdam: ‘Het civilisatieproces in Europa’ 1993: Pat Carlen, hoogleraar criminologie aan de Keel University, Staffordshire: ‘Underclass crime and imprisonment’ 1994: dr. Jac. van Weringh, em. hoogleraar criminologie: ‘Over het bilaterale karakter van criminaliteit’ 1995: Zygmunt Bauman: ‘How to make a stranger?’


58

Titus Brandsma-lezing Thema: spirituatiteit

Genoemd naar Titus Brandsma (1881-1942), Nederlands priester. Hij was een kenner van mystiek en de geschiedenis van de Nederlandse vroomheid. Brandsma promoveerde in 1909 in Rome in de wijsbegeerte en werd later benoemd tot hoogleraar aan de Nijmeegse katholieke universiteit. In 1985 werd hij zalig verklaard door paus Johannes Paulus II.

Doelstelling Vormgeven aan het interdisciplinaire karakter van de studie van de spiritualiteit. Deskundigen uit diverse vakgebieden wordt gevraagd hun visie te geven op spiritualiteit.

Organisatie Het Titus Brandsma Instituut. Dat organiseert de lezingen jaarlijks sinds 1993.

Contact Titus Brandsma Instituut Erasmusplein 1 6525 HT Nijmegen telefoon: 024-3612162 e-mail: [email protected] website: www.titusbrandsmainstituut.nl/ned/algemeen/titus_brandsma_lezing.htm

Sprekers 1993: prof. dr. Koos M.M. de Valk, em. hoogleraar sociologie en sociale filofofie: ‘Een hedendaagse spiritualiteit’ 1994: dr. Herman Andriessen, psycholoog: ‘Spiritualiteit als modern verhaal’


59 1995: dr. Louis J.M. ter Steeg, oud-secretaris bisschoppenconferentie: ‘Aandacht en afleiding. Over massamedia en spiritualiteit’ 1996: prof. dr. Frits van Oostrom, historisch letterkundige: ‘De verzuilde Middeleeuwen’ 1997: Anton. G. Weiler: ‘Desiderius Erasmus. De spiritualiteit van een christen-humanist’ 1998: prof. dr. Henk van Os, kunsthistoricus: ‘Titus Brandsma, de man Gods uit Bolsward. Over heiligenverering vroeger en nu’ 1999: prof. dr. Theo de Boer, em. hoogleraar filosofie: ‘De hemel weet hoe. Over spiritualiteit en rationaliteit’ 2000: kardinaal Godfried Danneels, Belgisch aartsbisschop: ‘Is een oude honger terug? Schoonheid als bron van spiritualiteit’ 2001: prof. dr. Patricia De Martelaere, Vlaams filosoof en schrijver: ‘Wie is er bang voor de dood?’ 2002: drs. Edy Korthals Altes, oud-diplomaat: ‘Spiritualiteit. Nieuw leven voor een verdord Europa’ 2003: prof. J. Wessel Ganzevoort, hoogleraar organisatiedynamiek: ‘Een verkenning naar de betekenis van spiritualiteit voor het leiderschap in organisaties’ 2004: prof. dr. Frans Maas, hoogleraar geschiedenis en grondslagen van de spiritualiteit: ‘Kunst en echt. Spiritualiteit als meer dan menselijke constructie’ 2005: prof. dr. Ernest Henau, hoogleraar pastorale theologie: ‘Hoe kunnen wij zingen op vreemde grond. Over de kerk als minderheid’ 2006: Doekle Terpstra, voorzitter HBO-raad en oudvakbondsbestuurder: ‘Waar het visioen verdwijnt, verwildert het volk’ 2007: prof. dr. Ulrich Berges, hoogleraar oud-testamentische exegese: ‘Profetie zonder profeet. Afscheid van Deuterojesaja’


60 2009: dr. Jean-Jacques Suurmond, predikant en gestalttherapeut: ‘Ziekte als een spirituele weg’


61

Burgemeesterslezing Thema: de positie en functie van de burgemeester

Genoemd naar De burgemeester, voorzitter van het college van B en W en van de gemeenteraad van een dorp of stad, en vertegenwoordiger van de gemeente naar buiten toe.

Doelstelling Eerbetoon aan de burgemeester. Elke lezing wordt opgedragen aan een Nederlandse burgervader. De eerste was Ad Havermans, destijds burgemeester van Den Haag.

Organisatie Stichting Atrium, met financiële steun van Deloitte en de gemeente Den Haag. De Burgemeesterslezing wordt sinds 1996 gehouden in het Atrium in het Haagse stadhuis.

Contact Stichting Atrium Corné Ran Postbus 498 2501 CL Den Haag telefoon: 070-3533629 e-mail: [email protected] website: www.burgemeesterslezing.nl

Sprekers 1996: Ruud Lubbers: geen titel bekend. De lezing is opgedragen aan Ad Havermans, bij zijn afscheid als burgemeester van Den Haag 1997: Arthur Docters van Leeuwen: ‘De relatie tussen openbaar ministerie en lokaal bestuur’, opgedragen aan Ed d'Hondt, burgemeester van Nijmegen 1998: Louis Tobback: ‘De positie van de gekozen


62 burgemeester in België en de relatie met de actuele Nederlandse situatie’, opgedragen aan Rein Welschen, burgemeester van Eindhoven 1999: Douwe Jan Elzinga: ‘Naar een nieuwe politieke machtenscheiding’, opgedragen aan Piet Hein Schoute, burgemeester van Wassenaar 2000: Alexander Rinnooy Kan: ‘Het aanzien van het openbaar bestuur. Het burgemeestersambt als roeping of professie?’ Opgedragen aan Schelto Patijn, burgemeester van Amsterdam 2001: Henk Hofland: ‘Kentering in de gedoogcultuur’, opgedragen aan Hans Ouwerkerk, burgemeester van Almere 2002: Jan Pronk: ‘Leiderschap na 11 september’, opgedragen aan Ivo Opstelten, burgemeester van Rotterdam 2003: Ben Knapen: ‘De boel bij elkaar houden’, opgedragen aan Luigi van Leeuwen, burgemeester van Zoetermeer 2004: geen lezing 2005: Hans Wiegel: ‘Leiderschap: de zin en onzin’, opgedragen aan Rudolph Gerrit Boekhoven, burgemeester van Zeist 2006: bisschop Ad van Luyn: ‘Religie en samenleving’, opgedragen aan Job Cohen, burgemeester van Amsterdam 2007: Guusje ter Horst: ‘De (on)zichtbare overheid’, opgedragen aan Geert Dales burgemeester van Leeuwarden 2008: Jouke de Vries: ‘De terugkeer van de burgemeester’, opgedragen aan Gerd Leers, burgemeester van Maastricht 2009: Yves Leterme: ‘De legitimiteit van het openbaar bestuur in het geding’, opgedragen aan Jacques Wallage, (oud-)burgemeester van Groningen


63

Edmund Burke-lezing Thema: politiek conservatisme

Genoemd naar Edmund Burke (1729-1797), Ierse staatsman, schrijver en belangrijk politiek denker. Burke legde de grondslagen voor het politiek conservatisme. Hij was van 1765 tot 1794 lid van het Britse Lagerhuis.

Doelstelling De Edmund Burke Stichting te presenteren aan donateurs en andere belangstellenden. Het thema is altijd actueel en onderdeel van de maatschappelijke discussie. De Edmund Burke Stichting wil een platform zijn dat het conservatieve gedachtengoed in Nederland verspreidt.

Organisatie De Edmund Burke Stichting. De lezingen worden sinds 2001 in Den Haag gehouden. De Stichting heeft zich enkele jaren exclusief geconcentreerd op activiteiten voor studenten (zomerscholen, conferenties, leesclubs), maar wil de jaarlijkse organisatie van een grote publiekslezing in 2010 hervatten.

Contact Edmund Burke Stichting Postbus 10498 2501 HL Den Haag telefoon: 070-3925180 e-mail: [email protected] website: www.burkestichting.nl

Sprekers 2001: Roger Scruton: ‘De betekenis van het conservatisme’ 2002: Herman De Dijn: ‘Erkenning, gelijkheid en verschil’


64 2003: Onno Ruding: ‘Markt en moraal’ 2004: Leon de Winter: ‘De wereld van Mohammed Bouyeri’


65

Buytendijklezing (radboud universiteitslezing) Thema: wetenschap

Genoemd naar Frederik Jacobus Johannes Buytendijk (1887-1974), bioloog, antropoloog, psycholoog en fysioloog. Buytendijk was buitengewoon hoogleraar in Nijmegen en Leuven.

Doelstelling Algemene ontwikkeling en interdisciplinair denken stimuleren. De lezing is alleen bedoeld voor studenten.

Organisatie De Honours Academy van de Radboud Universiteit Nijmegen. Zij organiseerde van 1993 tot 2001 (bijna) elk jaar een Buytendijk-lezing. De organisatie is onlangs weer opgepakt. Voor 2010 is een nieuwe lezing gepland.

Contact Honours Academy telefoon: 024-3615955 e-mail: [email protected]

Sprekers 1993: prof. dr. Franc M.J. Schuerewegen: ‘Intellectuelen, van nu en straks’ 1995: prof. dr. Cornelis Verhoeven: ‘Voorgeschreven saaiheid’ 1996: prof. dr. Jo Vossen: ‘Versierde wetenschap’ 1997: prof. dr. Willem J.M. van Genugten: ‘Wat te doen met de erfenis?’ 1998: prof. dr. Jean-Pierre Wils: ‘Traditie en globalisering’ 1999: prof. dr. Henk P. Barendregt: ‘Overleven in de complexe wereld’


66 2000: prof. mr. Ybo Buruma: ‘Na het millennium van de universiteit’ 2001: prof. dr. Peter Raedts: ‘Herfsttij der universiteiten?’


67

Cleveringa-lezing Thema: recht, vrijheid en verantwoordelijkheid

Genoemd naar Rudolph Pabus Cleveringa (1894-1980), rechtsgeleerde. Hij werkte als rechter en hoogleraar in Leiden.

Doelstelling De beroemde rede gedenken die Cleveringa, als decaan van de Leidse rechtenfaculteit, hield op 26 november 1940 uit protest tegen het ontslag van de joodse medewerkers van de universiteit, met name dat van hoogleraar E.M. Meijers. De volgende dag sloten de Duitse autoriteiten de universiteit. Cleveringa werd gevangengenomen.

Organisatie De Universiteit Leiden. Zij organiseert de lezingen sinds 1970. Op of rond 26 november houdt de Cleveringa-hoogleraar de Cleveringa-rede in het Groot Auditorium van het Academiegebouw. De Cleveringa-leerstoel is een wisselleerstoel, die sinds 1975 elk academisch jaar door een andere, Nederlandse of buitenlandse, geleerde wordt bezet. De Cleveringa-hoogleraar geeft college over ‘vraagstukken op het gebied van recht, vrijheid en verantwoordelijkheid’, zoals de officiële leeropdracht luidt.

Contact Universiteit Leiden Steven Hagers telefoon: 071-5274691 website: www.evenementen.leidenuniv.nl/lezingen/cleveringa

Sprekers 1970: Ben A. Sijes: ‘Enkele Marxistische opvattingen


68 betreffende de verovering van de politieke macht in de laatste zeventig jaar’ 1973: Jan Tinbergen: geen titel bekend 1975: E.A. Shils: geen titel bekend 1976: M.H. Gans: ‘De Joden in Nederland’ 1977: Irma Adelman: geen titel bekend 1978: Ivo Samkalden: ‘Een internationale wet op de rechten van de mens, de weg erheen en het probleem van de handhaving’ 1979: Ch.J. Enschedé: geen titel bekend 1980: André J.F. Köbben: geen titel bekend 1981: geen Cleveringa-hoogleraar; rede gehouden door Lou de Jong, titel onbekend 1982: E.L. Feige: ‘Observer-subject feedback: the dynamics of the unobserved economy’ 1983: J. Kaufman: geen titel bekend 1984: M.J. Lerner: geen titel bekend 1985: H.A.J. Deleeck: ‘De ongelijke verdeling der sociale overheidsuitgaven en de armoede’ 1986: Peter R. Baehr: ‘Mensenrechten en buitenlands beleid: verenigbare grootheden’ 1987: Marcel L.L.V. Storme: geen titel bekend 1988: F. van Dam: geen titel bekend 1989: Sompong Sucharitkul: ‘International law and international relations in a pluriform world’ 1990: H.J.J. van Beinum: ‘Over participatieve democratie’, Huib Drion: ‘1940 en de terugblik vijftig jaar later’ 1991: D.J. van der Kaa: ‘Demografische dilemma's in een democratisch Europa’ 1992: Ernst H. Kossmann: ‘Bentham en Goethe: twee erfenissen’ 1993: T.A. Mensah: ‘The group system in international negotiations: an appraisal’ 1994: A.R. Solberg: geen titel bekend 1995: geen Cleveringa-hoogleraar; rede gehouden


69 door L. Leertouwer: ‘Cleveringa's koffer’ 1996: Ben J. Asscher: ‘Recht, vrijheid en verantwoordelijkheid’ 1997: Ed van Thijn: ‘Ons kostelijkste cultuurbezit: over tolerantie, non-discriminatie en diversiteit’ 1998: Victor W. Sidel: ‘Medicine and human rights’ 1999: Max van der Stoel: ‘Minderheden en conflictvoorkoming’ 2000: Nasr Abu Zayd: ‘The Qur'an: God and man in communication’ 2001: Theo C. van Boven: ‘Het verleden is niet voorbij’ 2002: J. Geiger en Job Cohen: ‘Vreemden’ 2003: G. Salomon: ‘Does peace education make a difference in the context of an intractable conflict?’ 2004: Peter van Walsum: ‘Vijanden en tegenstanders’ 2005: Louise O. Fresco: ‘Nieuwe spijswetten’ 2006: Kees Schuyt: ‘Democratische deugden’ 2007: Arthur Kleinman: geen titel bekend 2008: Paul Cliteur: ‘Verplichte kost...’ 2009: Ian Buruma: ‘Een kwestie van “decency”’


70

Comeniusvoordracht Thema: maatschappij, politiek, cultuur

Genoemd naar Johan Amos Comenius (1592-1670), Tsjechisch filosoof en pedagoog. Heeft grote invloed gehad op opvoeding en onderwijs. Streed in zijn geschriften tegen onderdrukking, willekeur, vooroordelen en intolerantie.

Doelstelling Het gedachtengoed van Comenius levend houden door jaarlijks een thema uit zijn werk te koppelen aan een actueel thema. De Comenius Stichting nodigt elk jaar een spreker uit voor een lezing over een onderwerp van maatschappelijk, politiek of cultureel belang.

Organisatie In 1993 is in Naarden de Comenius Stichting opgericht. Die organiseert sinds 1995 elk jaar op of rond de geboortedag van haar naamgever (28 maart) de Comeniusdag in de Grote Kerk in Naarden. Van 1995 tot en met 1998 zijn op die dag symposia georganiseerd waar sprekers een korte inleiding hielden. In 1999 en 2000 zijn geen voordrachten georganiseerd. Vanaf 2001 zijn er jaarlijks lezingen gehouden.

Contact Comenius Stichting Postbus 5810 1410 GA Naarden e-mail: [email protected] website: www.comenius-naarden.nl

Sprekers 1995: Thema: vijftig jaar Verenigde Naties en het VN-Jaar


71 van de Verdraagzaamheid. Prof. dr. P.H. Kooijmans, oud-minister van Buitenlandse Zaken over ‘wereldbestuur’, Henk J.A. Hofland, journalist: ‘Crisis van de verdraagzaamheid’ 1996: Thema: mens, communicatie, samenleving. Prof. dr. mr. C.J.M. Schuijt, hoogleraar sociologie aan de Universiteit van Amsterdam: ‘Het labyrint der moderne communicatie’, prof. dr. J. Mihule, ambassadeur van de Tsjechische Republiek en oud-hoogleraar aan de Karelsuniversiteit in Praag: ‘Die Idee der Pansophie, die Fortsetzung der Lehre des Comenius im 20. Jahrhundert’ 1997: Thema: Europa, één markt, één cultuur, één religieuze basis? Rabbijn L.B. van de Kamp, Joodse Gemeente Rotterdam, dr. S.C. van Bijsterveld, hoofddocent inzake de verhouding tussen Kerk en Staat, ds. C. Blenk, NH-predikant, H.M. Zeid Kailani, studentenimam: ‘De drie monotheïstische godsdiensten’ 1998: Thema: stedelijke gettovorming: via onderwijs naar integratie? Drs. M. Sjamaar, rector van het Niels Stensen College, Utrecht, drs. S. Vijn, rector van het Christelijk College Henegouwen, Rotterdam, drs. A Geerdink, sociaalpedagoog en antropoloog, M. Douijeb, voorzitter van de ISBO, organisatie van moslimschoolbesturen, drs. M. Daniël, chef van het politiedistrict Arnhem-Veluwezoom Oost 2001: prof. dr. Paul B. Cliteur: ‘Verscheidenheid en verdraagzaamheid. Op de bres voor tolerantie’ 2003: dr. Otto von der Gablentz: ‘De vorming van Europese burgers’ 2004: prof. dr. G. Manenschijn: ‘Een leven lang inburgeren’ 2005: prof. dr. Gabriël van den Brink: ‘Controle, Communicatie en Comenius’ 2006: dr. Martine F. Delfos: ‘Het maakbare kind. Opvoeden als (ver)gissing’ 2007: prof. dr. Micha de Winter: ‘Kinderen als medeburgers’


72 2008: dr. Jan Terlouw: ‘Wankele wereld. Techniek, baas of knecht?’ 2009: prof. dr. Paul Schnabel: ‘Verketteren of verbroederen? Een zoektocht naar eenheid in verscheidenheid’


73

Anton Constandse-lezing Thema: anarchisme, humanisme en vrijdenken

Genoemd naar Anton Constandse (1899-1985), anarchist, vrijdenker en humanist. Publiceerde tal van boeken, brochures en artikelen in kranten en tijdschriften over een breed scala aan onderwerpen met betrekking tot de actuele geschiedenis, anarchisme, literatuur, humanisme.

Doelstelling Een tot de verbeelding sprekende spreker een actueel thema laten behandelen dat verband houdt met het gedachtengoed van de atheïstisch-humanistische vereniging De Vrije Gedachte. Constandse is de inspirator van de vereniging.

Organisatie Vrijdenkersvereniging De Vrije Gedachte organiseert sinds 1987 elk jaar een lezing rond 13 september, de geboortedag van Constandse.

Contact Gerhard Elferink telefoon: 010-4768986 e-mail: [email protected] website: www.devrijegedachte.nl/generalinfo. aspx?1IntNavId=75

Sprekers 1987: Joop Doorman: ‘Is onzin weerlegbaar?’ 1988: Leon Wecke: ‘Vijand, vijandbeeld, vijanddenken’ 1989: Gé Nabrink: ‘Seksuele hervorming: ratio, revolutie, restauratie’ 1990: Piet Thoenes: ‘Sociale vernieuwing: wat gaan we dan vernieuwen?’


74 1991: Cees de Jager: ‘Wetenschap tussen skepsis en sprookje’ 1992: Ilja Maso: ‘De voortreffelijke onderzoeker’ 1993: Wim van Dooren: ‘Anarchisme en ethiek’ 1995: Hans Ramaer: ‘Individualisme als ideaal’ 1995: Jan Vis: ‘Kennen en kunnen: de technologische mens’ 1996: Paul Hopster: ‘Atheïsme: hoezo niet inspirerend?’ 1997: Manuel Kneepkens: ‘De jurist verdwaald in het regenwoud. Clara Meyer Wichman’ 1998: Jan Hilarius: ‘De gewenste dood of keuzes rond het levenseinde’ 1999: Rudolf de Jong: ‘Drie libertairen en Amerika: Constandse, Chomsky, Mercier’, Mies Bouhuys: herinneringen aan Anton Constandse 2000: Marcel Hulspas: ‘De strijd is nog niet gestreden’ 2002: Jaap van Heerden: ‘De toekomst van het cultuurpessimisme’ 2003: Siebe Thissen: ‘Spinozisten tijdens het interbellum’ 2004: Jan ten Bokkel: ‘Gidsen en genieën’ 2005: Maarten van Rossem: ‘De nationale depressie’ 2006: Hans Jansen: ‘Zelfislamisering versus verlichtingsfundamentalisme’ 2007: Elsbeth Etty: ‘Schop de mensen tot zij een geweten krijgen’ 2008: Paul Cliteur: ‘Het seculier perspectief’ 2009: Hans Dooremalen: ‘Waarom mensen ongefundeerde exotische overtuigingen hebben’


75

Daalder-lezing Thema: politiek

Genoemd naar Hans Daalder (1928), hoogleraar politieke wetenschappen aan de Rijksuniversiteit Leiden. Hij wordt wel beschouwd als de ‘vader van de Nederlandse politicologie’. Biograaf van staatsman Willem Drees (1886-1988). Medeoprichter van het Parlementair Documentatiecentrum.

Doelstelling Een eerbetoon aan emeritus prof. dr. Hans Daalder.

Organisatie De Universiteit Leiden organiseert de lezing vanaf 1994 in Leiden (Daalder ging in 1993 met emeritaat). De lezing wordt gehouden op de Alumnidag, de jaarlijkse reünie. Deze heeft traditiegetrouw plaats in maart.

Contact Universiteit Leiden Ingrid van Heeringen telefoon: 071-5273939 e-mail: [email protected]

Sprekers 1994: drs. Ed van Thijn: ‘Partijvernieuwing: nostalgie of toekomstdroom’ 1996: mr. Piet Hein Donner, voorzitter van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid: ‘Nationale politiek in Europese context: functie en plaats van Nederland binnen de Europese Unie’ 1997: prof. Immanuel Wallerstein, Amerikaanse hoogleraar aan de State University, New York: ‘Liberalism and democracy: frères ennemis?’


76 1998: prof. dr. Joop Th.J. van den Berg, lid Eerste Kamer voor de PvdA: ‘Tweehonderd jaar grondwetgeving: historie en actualiteit’ 1999: dr. Helen Wallace: ‘The domestication of Europe: contrasting experiences of EU membership and non-membership’ 2001: dr. Kris Deschouwer: ‘Twijfels over België’ 2002: prof. dr. Jacques van Doorn: ‘Tijdgenoten: over het verband tussen generatievorming en historische verandering’ 2007: prof. dr. Hans Daalder, emeritus hoogleraar politicologie: ‘Verkiezingen van partijleiders maken partijen onnodig kwetsbaar’


77

Burgemeester Dales lezing Thema: (homo-)emancipatie

Genoemd naar De PvdA-politica Ien Dales (1931-1994). Zij was van 1987 tot 1989 burgemeester van Nijmegen en daarna (1989-1994) minister van Binnenlandse Zaken.

Doelstelling Sprekers geven hun visie op de waarde en de werking van Artikel 1 van de Grondwet (‘Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook is niet toegestaan.’). Tijdens deze feestelijke bijeenkomst wordt de jaarlijkse Burgemeester Dales Prijs uitgereikt. Deze prijs is ingesteld door COC Nijmegen.

Organisatie Stichting Burgemeester Dales Lezing in samenwerking met het COC Nijmegen. De lezingen worden sinds 1998 op de laatste vrijdag van januari gehouden in het stadhuis van Nijmegen.

Contact COC Nijmegen In de Betrouwstraat 9 6511 GA Nijmegen telefoon: 024-3600345 e-mail: [email protected] website: www.daleslezing.nl

Sprekers 1998: Ed d'Hondt: ‘De kleur van zwart en wit’ 1999: Greetje den Ouden-Dekkers: ‘Over ontwikkeling,


78 vrijheid en verantwoordelijkheid’ 2000: Rob Tielman: ‘Positie van homo's/lesbo's en biseksuelen nu’ 2001: Ed van Thijn: ‘Racisme en anti-racismebeleid in Europa: een stand van zaken’ 2002: Afshin Ellian: ‘Over vrijheid en politieke correctheid: de innerlijke spanningen van het gelijkheidsbeginsel’ 2003: Femke Halsema: geen titel bekend 2004: Jan Pronk: ‘De harde cijfers en hun waarden. Wordt vervolgd’ 2005: Anil Ramdas: ‘Gevestigden en buitenstaanders: Gevangen in een valstrik’ 2006: Alexander Pechtold: ‘Tijd voor een renaissance van de Grondwet’ 2007: Alex Geert Castermans, voorzitter Commissie Gelijke Behandeling: ‘Behoud van identiteit’ 2008: Lilianne Ploumen: ‘Artikel 1: non-discriminatie en gelijkheid in het licht van Europese integratie’ 2009: Agnes Jongerius: ‘Goed werk, voor iedereen’


79

Dam-lezing Thema: Noord-Afrika en het Midden-Oosten

Genoemd naar De Directie Noord-Afrika en Midden-Oosten (DAM) van het ministerie van Buitenlandse Zaken

Doelstelling Het publiek betrekken bij het beleid en de gelegenheid geven mee te denken en te spreken over kansen en problemen in dit deel van de wereld.

Organisatie De Directie Noord-Afrika en Midden-Oosten van het ministerie van Buitenlandse Zaken. Dat organiseert meerdere malen per jaar een lezing. Sprekers zijn deskundigen, denkers en opinieleiders.

Contact Ministerie van Buitenlandse Zaken Directie Noord-Afrika en Midden-Oosten Bezuidenhoutseweg 67 2594 AC Den Haag Postbus 20061 2500 EB Den Haag e-mail: [email protected]

Sprekers 2007: Bertus Hendriks, politiek commentator en voormalig Midden-Oostenspecialist bij de Wereldomroep: ‘Perspectieven voor democratie in het Midden-Oosten’ 2007: Oscar Garschagen, correspondent NRC Handelsblad in Tel Aviv: geen titel bekend 2007: Flynt Leverett, Amerikaanse Midden-Oostenexpert: geen titel bekend


80 2007: Baqer Moin, Iraanse journalist en schijver: ‘The other Iran: modern society, religion and culture’ 2008: Efraim Halevy, hoofd Centre for Strategie and Policy Studies, Hebrew University, Jeruzalem: ‘Het Israëlisch-Arabische vredesproces: is het nu of nooit?’ 2008: Julie van Traa, journalist in Casablanca: ‘Marokko tussen traditie en moderniteit’ 2008: Hanan Ashrawi, Palestijns politicus en taalkundige: ‘Obstacles on the road to peace, Palestinian realities’ 2008: Joost Hiltermann, afgevaardigde Midden-Oosten en Noord-Afrika van de International Crisis Group: ‘Iraq: The Way Forward’ 2008: Martin Indyk, hoofd Saban Center for Middle East Policy: ‘A Preview on the Next Administration's Middle Eastern Policy’ 2008: Thomas Erdbrink, correspondent NRC Handelsblad en The Washington Post in Teheran: ‘Iran en de EU: tot elkaar veroordeeld?’ 2008: Abdullah al Dardari, minister van Economische Zaken en vicepremier van Syrië: ‘Het Syrische beleid, nu en in de toekomst’ 2008: Sadik al-Azm, Syrische filosoof: ‘Authority and Free Expression within Islam’ 2008: Ferry Biedermann, correspondent Elsevier, de Volkskrant en The Financial Times in Beiroet: ‘Libanon: nog steeds een tikkende tijdbom in het Midden-Oosten?’ 2009: Carolien Roelants, redacteur Midden-Oosten NRC Handelsblad: ‘Vrees voor de vrede: de gevolgen van de Israëlische verkiezingen voor het Midden-Oosten’ 2009: Joe McCahery, Britse hoogleraar Corporate Governance and Business Innovation: ‘The wealth of some nations: the challenge of sovereigh wealth funds to the rest of the world’ 2009: Rania Barghout, presentator Arabische talkshow Kalaam Nawaai'im: ‘De sluier voorbij: Kalaam Nawaai'im’


81 2009: Nasr Abu Zayd, Ibn Rushd-hoogleraar Humanisme en Islam, Universiteit voor Humanistiek, Utrecht: ‘The crisis of contemporary islamic discourse in the Middle East’ 2009: David Gardner, oud-correspondent Midden-Oosten The Financial Times: ‘Living with Islamists. The challenge of engaging with the modern Middle East’


82

Diesrede radboud universiteit Nijmegen Thema: wetenschap

Genoemd naar De dies, het jubileum, van de universiteit.

Doelstelling De dies natalis (oprichtingsdag) van de Radboud Universiteit Nijmegen gedenken. De universiteit is in 1923 opgericht en heette toen Katholieke Universiteit Nijmegen.

Organisatie Het bureau van de pedel, van de Radboud Universiteit Nijmegen. Dat organiseert de lezing op de verjaardag van de universiteit in mei. Elk jaar komt er een spreker van een andere faculteit.

Contact Radboud Universiteit Nijmegen telefoon: 024-3616161

Sprekers 2003: prof. mr. Bas Kortmann: ‘Geld voor leven. Schadevergoeding voor “niet beoogd” leven’ 2004: prof. dr. Peter Nissen: ‘Tussen dogma en drama. Religie op de Areopaag’ 2005: prof. dr. Paul Klep: ‘Tweeduizend jaar Nijmegen. Een stadshistorische beschouwing over religie en economie’ 2006: prof. dr. Ben Vedder, hoogleraar metafysica: ‘Hoe godsdienst te begrijpen’ 2007: prof. dr. Kees Blom: ‘De grens voorbij’ 2008: prof. dr. Olivier Hekster: ‘The limits of Rome’ 2009: prof. dr. Didi Braat, hoogleraar voortplantingsgeneeskunde: ‘Nieuw leven na kanker’


83

Willem Drees-lezing Thema: de verzorgingsstaat

Genoemd naar Willem Drees (1886-1988), politicus, eerst voor de Sociaal-Democratische Arbeiderspartij en later voor de daaruit voortgekomen PvdA, en staatsman. Drees gaf van 1948 tot 1958 leiding aan vier kabinetten. Tijdens zijn premierschap herstelde Nederland van de oorlogsschade.

Doelstelling De grote betekenis die dr. Willem Drees heeft gehad voor de opbouw van de Nederlandse welvaartsstaat te eren en te herinneren. Met behulp van de lezingen wil de Stichting Willem Drees-lezing de principes van de verzorgingsstaat actualiseren en verdiepen. De stichting hoopt zo een bijdrage te leveren aan het waarborgen van een rechtvaardige en democratische verdeling van kennis, inkomen en macht in Nederland en daarbuiten.

Organisatie De Stichting Willem Drees-lezing organiseert de lezingen sinds 1990 elk najaar. De Drees-lezing wordt gesponsord door de gemeente Den Haag en Reaal Verzekeringen in Utrecht.

Contact Stichting Willem Drees-lezing Désirée Geerts telefoon: 06-47108251 e-mail: [email protected] website: www.willemdrees.nl

Sprekers 1990: prof. dr. Ota Sik, oud-vicepremier van


84 Tsjechoslowakije: ‘De moeizame overgang van planeconomie naar markteconomie’ 1991: prof. dr. Jan Pen: ‘Gelijkheid onder de mensen’ 1992: geen lezing 1993: prof. Shmuel Noah Eisenstadt, Israëlisch socioloog: ‘De transformatie van de Israëlische maatschappij: een uitdaging tot modernisering en pluriformiteit’ 1994: prof. dr. E.H. van der Beugel, oud-staatssecretaris van Buitenlandse Zaken en oud-president-directeur van KLM: ‘Nederland in de westelijke samenwerking’ 1995: Daniël Cohn Bendit, europarlementariër: ‘Heimat Babylon’ 1996: Thijs A.M. Wöltgens, Eerste Kamerlid voor de PvdA: ‘De actualiteit van opvattingen die men socialistisch zou kunnen noemen’ 1997: dr. Ursula Engelen-Kefer, vicevoorzitter Deutscher Gewerkschaftsbund: ‘Naar een Europees sociaal platform’ 1998: prof. dr. C.J.M. Schuyt: ‘Privatisering van de sociale zekerheid’ 2000: prof. dr. David Marquand, directeur Mansfield College, University of Oxford: ‘Third Way in de Britse Labour-partij’ 2000: prof. dr. Hans Daalder, biograaf van Willem Drees: ‘Het socialisme van Willem Drees’ 2001: prof. dr. Peter Singer, Australisch filosoof en hoogleraar in Princeton, Verenigde Staten: ‘De Goede Staat en de positie van het dier in de verzorgingsstaat’ 2002: prof. dr. Wil Albeda, oud-minister van Sociale Zaken: ‘Mijn leven met de verzorgingsstaat’ 2003: prof. dr. Mark Elchardus, hoogleraar sociologie, Vrije Universiteit Brussel: ‘De symbolische samenleving en de stille bestuurder’ 2004: prof. dr. Paul Schnabel, directeur Sociaal en Cultureel Planbureau: ‘De vrijheid van gelijkheid’ 2005: Willy Claes, oud-secretaris-generaal van de NAVO:


85 ‘Kijkende vanuit België naar Nederland en de rest van de wereld’ 2006: drs. Han Noten, voorzitter PvdA-Eerste Kamerfractie: ‘Hoort hoe gelijkheid spreekt’ 2007: prof. dr. Gosta Esping-Andersen, hoogleraar sociologie, Universitat Pompeu Fabra, Barcelona: ‘Gelijkheid in de toekomstige verzorgingsstaat’ 2008: prof. dr. Leo Stevens, emeritus hoogleraar fiscale economie, Erasmus Universiteit Rotterdam: ‘Naar een solidaire participatiemaatschappij’ 2009: prof. dr. Margo Trappenburg, bijzonder hoogleraar sociaal-politieke aspecten van de verzorgingsstaat: ‘Actieve solidariteit’


86

Willem F. Duisenberg-lezing Thema: macro-economie

Genoemd naar Willem Frederik Duisenberg (1935-2005), Nederlands politicus en bankier. Duisenberg kreeg voor het eerst landelijke bekendheid als minister van Financiën voor de PvdA in het kabinet Den Uyl (1973-1977). Later werd hij president van De Nederlandsche Bank (1982-1997) en president van de Europese Centrale Bank (1998-2003).

Doelstelling De beoefening van de economische wetenschappen in Nederland bevorderen.

Organisatie Het Netherlands Institute for Advanced Study in the Humanities and Social Sciences (NIAS), de Willem F. Duisenberg Fellowship Stichting en de Faculteit Economie en Bedrijfskunde van de Universiteit van Amsterdam. Zij organiseren de lezingen sinds 2008. Het Fellowship is opgericht als eerbetoon aan Wim Duisenberg. Het geeft buitenlandse onderzoekers met een bijzondere staat van dienst op het gebied van monetaire economie, macroeconomie of publieke financiën de gelegenheid één semester onderzoek te doen aan het NIAS in Wassenaar. De fellow geeft ook de Willem F. Duisenberg-lezing. Het NIAS maakt deel uit van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen.

Contact NIAS Johan Kwantes telefoon: 070-5122730 e-mail: [email protected]


87

Sprekers 2008: Tito Boeri, hoogleraar economie, Bocconi Universiteit, Milaan: ‘What happened to European Mass Unemployment?’


88

Eckhart-lezing Thema: leven en denken van mysticus Meister Eckhart

Genoemd naar Johannes ‘Meister’ Eckhart (1260-1328), Duitse theoloog, filosoof en mysticus. Grondlegger van de Duitse speculatieve mystiek.

Doelstelling Het denken van Eckhart onder de aandacht brengen. De organisatoren van de lezing willen dit doen door Eckharts gedachtengoed te verbinden met de actualiteit en dit in een historische context te plaatsen.

Organisatie Het Albertinumgenootschap, dat het gedachtengoed van de heilige Dominicus uitdraagt, en de Dominicusparochie in Nijmegen. De lezing heeft sinds 2000 plaats in het voorjaar.

Contact Albertinumgenootschap Paul Juffermans telefoon: 024-3234946 website: www.albertinumgenootschap.nl

Sprekers 2000: C.O. Jellema, dichter en vertaler van Eckhart: ‘Grote woorden’ 2001: prof. dr. C. Verhoeven: ‘Scepsis’ 2002: drs. Désane van Brederode, filosoof, schrijver: ‘Hoeveel lichamen kan een mens verdragen?’ 2003: prof. dr. Frans Maas, theoloog: ‘Een verleidelijk misverstand’ 2004: prof. dr. P. Nissen, cultuur- en kerkhistoricus: ‘De vele gezichten van de middeleeuwse theologie’


89 2005: N. Tydeman: ‘De afgrond waarin ik kijk en die mij aanstaart’ 2006: prof. dr. P. Raedts, hoogleraar middeleeuwse geschiedenis: ‘Mystiek in gemeenschap’ 2007: drs. Marcel Braekers, schrijver, onder andere over Eckhart: ‘Van vrouw tot maagd tot weduwe’ 2008: dr. Ria van den Brandt: ‘Uit de schatkamer van Etty Hillesum: Meister Eckhart’ 2009: dr. Gerard Visser, hoofddocent cultuurfilosofie, Universiteit Leiden, en voorzitter Gezelschap voor Fenomenologische Wijsbegeerte: ‘Wie iets prijsgeeft om Mijnentwil...’


90

Eisenhower-lezing Thema: Eisenhower als staatsman en militair

Genoemd naar Dwight D. Eisenhower (1890-1969), opperbevelhebber van de Amerikaanse troepen in de Tweede Wereldoorlog, en later (1953-1961) president van de Verenigde Staten.

Doelstelling Een beter beeld geven van de relatie Nederland-Amerika, door zowel een Nederlandse als een Amerikaanse generaal en burger een actueel thema te laten behandelen.

Organisatie De Stichting Nederland-Verenigde Staten. De lezing is ingesteld ter herdenking van de honderdste geboortedag van Eisenhower (14 oktober 1890). Op de binnenplaats van de Koninklijke Militaire Academie (KMA) in Breda werd toen een borstbeeld onthuld. Bij deze gelegenheid werd gesproken en dit is een traditie geworden. Sindsdien organiseert de Stichting de lezing elk jaar in oktober, tijdens de Nationale Generaal Dwight D. Eisenhower-herdenking op de KMA in Breda.

Contact Stichting Nederland-Verenigde Staten Secretaris L.J. Terlien e-mail: [email protected]

Sprekers 2003: Danny K. Gardner, brigade-generaal: ‘Transatlantic cooperation: Challenges on a Mutual Horizon’, prof. dr. Ruud V.A. Janssens, hoogleraar amerikanistiek: ‘Vijf Nederlandse landmachtdivisies’, mr. drs. Hans C. van Baalen, VVD-Tweede Kamerlid: ‘Europese veiligheid en de


91 NAVO’, dr. Wim F. van Eekelen, VVD-Eerste Kamerlid: ‘Verbondenheid van VS met Europa’, luitenant-generaal Ad P.P.M. van Baal: ‘Synthese en missie’ 2004: prof. dr. Thomas A. Mockaitis, hoogleraar geschiedenis: ‘Terrorism and CIMIC’, generaal-majoor J. Tony van Diepenbrugge: ‘Civiel-militaire samenwerking in vredesoperaties’, mr. drs. Hans C. van Baalen, VVD-Tweede Kamerlid: ‘Civiel-militaire samenwerking vanuit en in Nederland’, Frank E. van Kappen, NAVO-adviseur: ‘Synthese en mission: civiel-militaire samenwerking’ 2005: luitenant-generaal Ed Hanlon, Permanente Vertegenwoordiger van de Verenigde Staten bij de NAVO: ‘Defense and Security from a Transatlantic View’, generaal-majoor drs. Pieter W.C.M. Cobelens, directeur Operaties ministerie van Defensie: ‘Defensie en veiligheid, internationale samenwerking’, drs. Marion W. Gout, plaatsvervangend secretaris-generaal ministerie van Defensie: ‘Defensie en veiligheid gezien vanuit Nederland’ 2006: Victoria Nuland, Amerikaans ambassadeur van de NAVO, Jouke Eikelboom, directeur Operaties ministerie van Defensie, brigade-generaal drs. Peer Everts, dr. Peter Bos, brandweercommandant Zuid-Holland Zuid: ‘Veiligheid uit én thuis’ 2007: Victoria Nuland, Amerikaanse ambassadeur van de NAVO, Jouke Eikelboom, directeur Operaties ministerie van Defensie, dr. Peter Bos, brandweercommandant Zuid-Holland Zuid: ‘National defense’ 2008: geen lezing


92

Erasmus-lezing Thema: grenzen aan de economische groei

Genoemd naar Desiderius Erasmus (1466/69-1536), schrijver, monnik en filosoof. Zijn echte naam is Gerrit Gerritszoon. Erasmus gaf een belangrijke impuls aan de verspreiding en ontwikkeling van het humanisme. Zijn bekendste werk is Lof der zotheid.

Doelstelling Het verhelderen van ingewikkelde maatschappelijke problemen. De Erasmus Liga nodigt een spreker uit die een brede en originele visie heeft op een actuele maatschappelijke kwestie.

Organisatie De Club of Rome Erasmus Liga organiseert de Erasmuslezing in Den Haag. De toenmalige Erasmus Liga is in 1972 opgericht ter bestudering van het eerste rapport van de Club van Rome.

Contact Club van Rome Prof. ir. Eric-Jan Tuininga telefoon: 033-7074508 e-mail: [email protected] website: www.clubofrome.nl

Sprekers 1978: prof. dr. J.A. Stalpers: ‘Over de motivatie van de jeugd in deze tijd’ 1979: prof. dr. Bernard C.J. Lievegoed: ‘Kind mogen zijn - volwassen kunnen zijn’ 1980: prof. dr. Wim Couwenberg: ‘De Nederlandse natie anno 1980, continuïteit en verandering’


93 1981: prof. dr. J.A.R. Sanders-Woudstra: ‘Het kind in de gevarenzone’ 1982: prof. dr. D. Brüll: ‘De kwitantie van de verzorgingsstaat’ 1983: prof. dr. C.J. Zwart: ‘De waarde van de arbeid’ 1984: prof. dr. Hermann W. von der Dunk: ‘Tussen Europese en Atlantische cultuur’ 1985: dr. J. de Boer: ‘Paradoxen in de geneeskunde’ 1986: prof. dr. P. Thoenes: ‘De permissive society: grenzen aan de toegeeflijkheid?’ 1988: prof. dr. A. Heijder: ‘Recht als dwang en recht als vrijheid’ 1989: drs. Jan Karel M. Gevers: ‘Universiteit, Europa, cultuur: over het hervinden van een universitaire identiteit’ 1990: prof. dr. E.H. van der Beugel: ‘Duitsland, partner of ‘gevaar?’ 1993: W. van Dieren: ‘De nieuwe feodaliteit en de milieucrisis’ 1994: prof. E.U. von Weizsäcker: ‘Redirecting technological progress’ 1995: mr. dr. A.J.E. Havermans: ‘De toekomst van de stedelijke samenleving’ 1996: prof. dr. J.B. Opschoor: ‘Groei en duurzaamheid: mythes en mogelijkheden’ 1997: dr. O. von der Gablentz: ‘Op de drempel van de 21ste eeuw: nieuwe grondslagen voor Europa’ 1999: prof. dr. Hans J. Achterhuis: ‘De erfenis van de utopie’ 2000: prof. drs. Ruud F.M. Lubbers: ‘Limits to Growth- 30 jaar later. Een terugblik en een vooruitblik’ 2001: prof. jhr. dr. F.A.M. Alting von Geusau: ‘Internationale orde en menselijke waardigheid’ 2002: dr. Herman H.F. Wijffels: ‘Duurzaamheid; de spirituele dimensie’ 2003: prof. dr. ir. Pier Vellinga: ‘Klimaatverandering en de veiligheid van Nederland’


94 2004: prof. dr. Wolfgang Sachs: ‘Resource justice and world citizenship’ 2005: prof. dr. C. Daey Ouwens: ‘Duurzame energiebronnen’ 2006: prof. ir. Klaas van Egmond: ‘Erasmus, Europa en de duurzame wereld’ 2007: prof. dr. Jacqueline Cramer: ‘Lof der duurzaamheid’ 2008: dr. Alexander H.G. Rinnooy Kan: ‘Duurzame ontwikkeling: leven lang leren op het slappe koord’


95

Europalezing Thema: Europa

Genoemd naar Europa, het onderwerp van de lezing

Doelstelling Uitleg geven over ‘het concept Europa’ en het publieke debat over Europa stimuleren.

Organisatie Aanvankelijk de Hogeschool Utrecht en Utrechts Nieuwsblad/Amersfoortse Courant, vanaf 2009 het weekblad Elsevier en de vertegenwoordiging van de Europese Commissie in Nederland. Iedere spreker wordt ingeleid door een autoriteit in het betreffende vakgebied. Aan de lezing is een essaywedstrijd verbonden.

Contact Weekblad Elsevier Ingrid Pronk [email protected] telefoon: 020-5159958

Sprekers 1993: Jacques Attali, president European Bank for Reconstruction and Development: ‘The costs of European reconstruction’, coreferent Wim Duisenberg, president van De Nederlandsche Bank: geen titel bekend 1994: Lord Carrington, oud-secretaris-generaal van de NAVO: ‘Peace and security in Europe’, coreferent Berend-Jan van Voorst tot Voorst, commissaris van de Koningin in Limburg: geen titel bekend 1995: Raymond E. Kendall, secretaris-generaal Interpol: ‘Law Enforcement in Europe’, coreferent Arthur Docters


96 van Leeuwen, voorzitter College van Procureurs-Generaal: ‘Introducing Raymond E. Kendall’ 1996: Richard J. Goldstone, hoofdaanklager Joegoslavië-Tribunaal: ‘Human rights, peace and justice in Europe’, coreferent Maarten van Traa, Tweede Kamerlid (PvdA) en voorzitter parlementaire enquêtecommissie Opsporingsmethoden: ‘Introducing Richard J. Goldstone’ 1997: Mary Robinson, president van Ierland: ‘Europe, the need for self-reflection’, coreferent Wim Kok, minister-president van Nederland: ‘Introducing Mary Robinson’ 1998: Jan Hoet, directeur Stedelijk Museum voor Actuele Kunst, Gent: ‘Beeldende kunst in Europa’, coreferent Rudi Fuchs, directeur Stedelijk Museum, Amsterdam: ‘Introductie van Jan Hoet’ 1999: Hans Tietmeyer, president Deutsche Bundesbank, de Duitse centrale bank: ‘The euro: the new common currency’, coreferent Nout Wellink, president De Nederlandsche Bank: ‘Introducing Hans Tietmeyer’ 2000: Gerhard Aigner, secretaris-generaal UEFA: ‘Euro 2000 and the social significance of sport’, coreferent Margo Vliegenthart, staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport: ‘Introductie van Gerhard Aigner’ 2001: Javier Solana, secretaris-generaal Raad van Ministers en Hoge Vertegenwoordiger Buitenland en Veiligheidsbeleid van de Europese Unie: ‘Enlargement European Union: opportunity or treat?’, coreferent Dick Benschop, staatssecretaris van Buitenlandse Zaken: ‘Introducing Javier Solana’ 2009: Jan Peter Balkenende, minister-president: ‘Europe: a unique history, a unique future’, coreferent Jacek Saryusz-Wolski, lid Europees Parlement en oud-minister Europese integratie in Polen


97

Van Foreest publiekslezing Thema: samenleving, gezondheidszorg en cultuur

Genoemd naar Pieter van Foreest (1521-1597), humanistisch arts. De Hollandse Hippocrates, zoals hij ook wordt genoemd, was stadsgeneesheer in Alkmaar en Delft, lijfarts van Willem van Oranje, maar ook arts van minderbedeelden, die hij gratis behandelde. Van Foreest zag het belang in van de volksgezondheid. Hij adviseerde bijvoorbeeld het stadsbestuur van Delft over de pestepidemie.

Doelstelling Een vooraanstaand wetenschapper of schrijver een onderwerp laten behandelen dat ligt op het snijvlak van samenleving, gezondheidszorg en cultuur.

Organisatie Medisch Centrum Alkmaar, de gemeente Alkmaar, Univé Verzekeringen en de Hogeschool INHolland Alkmaar. Zij organiseren de lezingen jaarlijks sinds 2001.

Contact Hogeschool INHolland Niels Pols telefoon: 06-52375713 e-mail: [email protected] website: www.inholland.nl/Over+INHolland/Nieuws+en+Agenda/Agenda/Van+Foreest

Sprekers 2001: Henk van Os: geen titel bekend 2002: Herman Pleij, hoogleraar historische letterkunde: ‘Van last tot lust: het lichaam in de middeleeuwse gezondheidszorg’


98 2003: Herman Beliën, historicus: ‘De bende en ellende van de negentiende-eeuwse stad’ 2004: Joost Zwagerman, schrijver: ‘Tussen droom en daad in Dubbeldam. Alkmaar in feit en fictie’ 2005: Marita Mathijsen, hoogleraar moderne letterkunde: ‘Maatschappijverbeteraars in de negentiende eeuw’ 2006: Nelleke Noordervliet, schrijver: ‘Het oog van Tesselschade’ 2007: Douwe Draaisma, hoogleraar geschiedenis van de psychologie: ‘Wat we over vergeten moeten weten’ 2008: Jan van Hooff, gedragsbioloog: ‘Goedzak en de strijd om het bestaan’ 2009: Paul Scheffer, essayist: ‘De vertrouwensvraag. Een open samenleving in tijden van globalisering’


99

Freshfields Engelse kerk-lezing Thema: politiek en actualiteit

Genoemd naar Het advocatenkantoor dat de lezing organiseert, en de plaats waar zij wordt gehouden.

Doelstelling Een ontmoetingspunt te zijn voor cliënten en collega's, en de naamsbekendheid van het kantoor vergroten.

Organisatie Freshfields Bruckhaus Deringer organiseerde vanaf 2002 enkele lezingen in de Engelse Kerk op het Amsterdamse Begijnhof, maar is daarmee gestopt.

Contact Freshfields Bruckhaus Deringer Amsterdam Strawinskylaan 10 1077 XZ Amsterdam telefoon: 020-4857000 website: www.freshfields.com

Sprekers 2002: prof. Timmerman: ‘Ondernemingsrecht’ 2003: mr. A.P. van Walsum: ‘Verder met Nederland’


100

Freudlezing Thema: psychoanalyse

Genoemd naar Sigmund Freud (1856-1939). De Oostenrijkse neuroloog en psychiater was de grondlegger van de psychoanalyse.

Doelstelling Een breed publiek interesseren voor de psychoanalyse en ontwikkelingen in dit vakgebied. Tevens reikt organisator het Nederlands Psychoanalytisch Instituut de Freudpenning uit. Daarmee eert het een persoon die zich verdienstelijk heeft gemaakt bij het ontwikkelen en verspreiden van het psychoanalytische gedachtengoed in het Nederlandse taalgebied.

Organisatie Het Nederlands Psychoanalytisch Instituut. Dat organiseert de lezingen jaarlijks sinds 6 mei 2006, de 150ste geboortedag van Sigmund Freud.

Contact Nederlands Psychoanalytisch Instituut Lea Pijnappel telefoon: 020-5703832 e-mail: [email protected] website: www.psychoanalytischinstituut.nl

Sprekers 2006: prof. dr. Salman Akhtar, hoogleraar psychiatrie, Jefferson Medical College, en lector Harvard Medical School: ‘Psychoanalyse en maatschappij’ 2007: prof. dr. Frans de Jonghe, psychiater en psychoanalyticus: ‘De zeven hoofdzonden: Bosch, Breughel en Freud’


101 2008: Marcel Möring, schrijver: ‘Iets wat men liefde noemt’ 2009: prof. Mary Target, Research Professor Psychoanalyse, University College London en Professional Director Anna Fread Centre: ‘Does psychoanalysis offer insight?’


102

Gemma Frisius-lezing Thema: het gedachtengoed van Gemma Frisius

Genoemd naar Gemma Frisius (1508-1555), arts en geleerde. De Fries Frisius was de lijfarts van keizer Karel V, schreef wetenschappelijke verhandelingen, was instrumentmaker, geograaf, astronoom en een vooraanstaand wiskundige. Hij wordt gezien als een van de grondleggers van de moderne wetenschap.

Doelstelling Verbetering van het academisch klimaat in de provincie, kennisuitwisseling en vergroting van het netwerk van academici.

Organisatie Een aantal kennisinstituten in Friesland: de Fryske Akademy, het Fries Museum, Tresoar, Wetsus, het Cartesius Institute, LIMIS, de Waddenacademie, het Natuurmuseum Fryslân, IMARES en het Shared Space Institute. Zij organiseren sinds 2009 jaarlijks de lezingen. Met de lezing wordt het academisch jaar in Friesland afgesloten.

Contact Fries Museum Paul Klarenbeek Postbus 1239 8900 CE Leeuwarden telefoon: 058-2555500

Sprekers 2009: drs. Anne M. Dijkstra, docent gedragswetenschappen, Universiteit Twente: ‘Gemma Frisius en zijn uitvindingen’, prof. dr. Frank van Vree, hoogleraar journalistiek en cultuur,


103 Universiteit van Amsterdam: ‘De dynamiek van het cultureel geheugen. Nederland en de herinnering aan de Tweede Wereldoorlog’, prof. dr. Jos Engelen, voorzitter raad van bestuur NWO (Nederlandse organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek): ‘De bèta-universiteit van de toekomst’


104

G-lezing Thema: gezondheidszorg

Genoemd naar Vakblad G, over gezondheidszorg en maatschappij.

Doelstelling Een fundamentele beschouwing bieden over een thema dat handelt over de relatie tussen gezondheid en maatschappij in Nederland. De lezing wordt gegeven voor 250 genodigden uit de maatschappij en uit de wetenschap en praktijk van de Nederlandse (openbare) gezondheidszorg.

Organisatie Vakblad G. Dat organiseerde vanaf 2004 de lezingen. G is in 2008 opgeheven en daardoor worden ook geen lezingen meer georganiseerd.

Contact John Luteijs De Bleek 13 3440 AM Woerden telefoon: 0348-439819 e-mail: [email protected]

Sprekers 2004: Hans Achterhuis: ‘De gezondheidsutopie’ 2005: Kees Schuyt: ‘Zorgzaamheid en zorgvuldigheid’ 2007: David Hunter: ‘Health needs more than health care: the need for a new paradigm’


105

Gastschrijver-lezing Thema: literatuur en schrijverschap

Genoemd naar Sinds 1986 is aan de Rijksuniversiteit Groningen elk najaar een gastschrijver verbonden. Hij of zij geeft openbare lezingen en een reeks werkcolleges.

Doelstelling Studenten, universitaire medewerkers en een breed publiek laten kennismaken met vooraanstaande schrijvers en hun werk.

Organisatie De organisatie van het gastschrijverschap is in handen van de Rijksuniversiteit Groningen en Studium Generale Groningen, die ook elk najaar de lezingen verzorgen. Sinds enkele jaren hebben de lezingen een thema.

Contact Studium Generale Groningen Postbus 1260 9701 BG Groningen telefoon: 050-3635460 website: [email protected]

Sprekers 1986: Dick Hillenius 1987: Doeschka Meijsing 1988: H.C. ten Berge 1989: Willem Wilmink 1990: J.P. Guépin 1991: Monica van Paemel 1992: Willem Jan Otten 1993: Jean Pierre Rawie


106 1994: Gerrit Krol 1995: Nelleke Noordervliet 1996: J. Bernlef 1997: Rutger Kopland 1998: Martin van Amerongen 1999: Joost Zwagerman 2000: Stephan Sanders 2001: Thomas Rosenboom 2002: Willem van Toorn 2003: Bas Heijne 2004: Koos van Zomeren 2005: Tonnus Oosterhoff 2006: Marjolijn Februari 2007: Esther Jansma: ‘Stem, stemming en tegenstem’ 2008: Kader Abdolah: ‘Waarom de Koran van Kader Abdolah?’ 2009: Arthur Japin: ‘De rol van werkelijkheid en fictie’


107

Van Gelder-lezing Thema: geldgeschiedenis en numismatiek

Genoemd naar Prof. dr. Hendrik Enno van Gelder (1916-1998), historicus. Nederlands productiefste en invloedrijkste muntkundige van de twintigste eeuw. Van Gelder was directeur van het Koninklijk Penningkabinet en later hoogleraar geldgeschiedenis en numismatiek, de wetenschap van de tastbare vormen van geld en de verwante voorwerpen, te Leiden.

Doelstelling De lezingen zijn bedoeld voor vakgenoten die de numismatiek op een multidisciplinaire wijze willen benaderen, maar ook voor andere geïnteresseerden.

Organisatie Het Geldmuseum en de Stichting Nederlandse Penningkabinetten. Zij organiseren de lezingen sinds 2002, oorspronkelijk in Leiden, sinds 2007 in Utrecht.

Contact Het Geldmuseum Christel Schollaardt Telefoon: 030-2143361 e-mail: [email protected]

Sprekers 2002: dr. Femme S. Gaastra, universitair hoofddocent vaderlandse- en zeegeschiedenis, Universiteit Leiden: ‘Particuliere geldstromen binnen het VOC-bedrijf, 1640-1795’ 2003: prof. dr. Jos G.A. Bazelmans, bijzonder hoogleraar monumentenzorg, Vrije Universiteit, Amsterdam:


108 ‘De Romeinse muntvondsten in de drie noordelijke provincies: methodische kanttekeningen bij een nieuwe periodisering der relaties’ 2004: dr. Wim van Anrooij, universitair docent Nederlands, Universiteit Leiden: ‘Numismatiek en heraldiek: een kleurloze geschiedenis?’ 2005: dr. Anton van der Lem, conservator Oude drukken en bijzondere uitgaven, Universiteitsbibliotheek, Leiden: ‘Verbeeldingen van vrijheid: partijtekens en nationale symboliek in de eerste decennia van de Tachtigjarige Oorlog, 1564-1584’ 2006: prof. Peter Spufford, emeritus professor of European History, University of Cambridge, Verenigd Koninkrijk: ‘How rarely did medieval merchants use coin?’ 2007: prof. dr. N.G.A.M. Roymans, hoogleraar West-Europese archeologie, Vrije Universiteit, Amsterdam: ‘Muntgebruik in een dynamisch grensgebied: Keltische munten in de Nederrijnse regio’ 2008: dr. Karel A. Soudijn, universitair hoofddocent psychologie, Universiteit van Tilburg: ‘Naar het u lijkt. Munten, penningen en waarnemingspsychologie’ 2009: dr. habil. Rika Gyselen, onderzoeker bij het Franse Nationaal Centrum voor Wetenschappelijk Onderzoek (CNRS): ‘Sassanidische kunst en de beeldtaal op munten: invloed en interpretatie’


109

Horst Gerson-lezing Thema: kunstgeschiedenis

Genoemd naar Horst Gerson (1907-1978), hoogleraar kunstgeschiedenis aan de Rijksuniversiteit Groningen.

Doelstelling De herinnering aan de vermaarde kunsthistoricus levend houden.

Organisatie De Stichting Gerson Lezingen en de Faculteit der Letteren van de Rijksuniversiteit Groningen. Zij organiseren de lezing sinds 1981 elke twee jaar. Een prominent buitenlands kunsthistoricus spreekt de rede uit tijdens een officiële academische plechtigheid in de aula van de Groningse universiteit. De Horst Gerson-lezing is voor iedereen toegankelijk.

Contact Stichting Gerson Lezingen, Rijksuniversiteit Groningen, afdeling Kunst- en Architectuurgeschiedenis Postbus 716 9700 AS Groningen dr. J.L. de Jong telefoon: 050-3636091 e-mail: [email protected]

Sprekers 1981: W. Janson Horst: ‘Form Follows Function, or does it?’ 1983: David Freedberg: ‘Iconoclasts and their Motives’ 1986: Craig H. Smyth: ‘Repatriation of Art from the Collecting Point in Munich after World War II’


110 1988: Andrew Martindale: ‘Heroes, Ancestors, Relatives and the Birth of the Portrait’ 1989: Egbert Haverkamp Begeman: ‘Rembrandt. The Holy Family, St. Petersburg’ 1991: Linda Nochlin: ‘Bathtime. Renoir, Cézanne, Daumier and the Practices of Bathing in Nineteenth-Century France’ 1993: Martin Warnke: ‘Laudando Praecipere. Der Medicizyklus des Peter Paul Rubens’ 1995: Neil MacGregor: ‘To the Happier Carpenter. Rembrandt's War-Heroine Margaretha de Geer, the London Public and the Right to Pictures’ 1997: Philipp Fehl: ‘Sprezzatura and the Art of Painting Finely. Open-ended Narration in Paintings by Apelles, Raphael, Michelangelo, Titian, Rembrandt and Ter Borch’ 1999: Henk van Os: ‘The power of memory’ 2001: Jennifer Montagu: ‘The Aesthetics of Roman Eighteenth-Century Sculpture: Late Baroque, Barochetto or a Discrete Art Historical Period?’ 2003: Walter S. Gibson: ‘The Art of Laughter in the Age of Bruegel’ 2005: Ingrid D. Rowland: ‘The Roman Garden of Agostino Chigi’ 2007: Patricia L. Rubin: ‘Portraits by the Artist as a Young Man. Parmigianino ca. 1524’


111

Gids-lezing Thema: natuurwetenschappen, geschiedenis en politiek, kunst en literatuur

Genoemd naar Algemeen cultureel en literair tijdschrift De Gids, dat verschijnt sinds 1837.

Doelstelling De aandacht vestigen op tijdschrift De Gids.

Organisatie Stichting De Gids en het SNS Reaal Fonds. Zij organiseren de lezingen sinds 2009. Vóór elke lezing treedt een dichter op met een speciaal voor de gelegenheid geschreven gedicht. Bij elke lezing verschijnt een themanummer van De Gids met de bijdrage van de spreker en met andere teksten rond het thema.

Contact De Gids redactiesecretaris Esther Wils Herengracht 370 1016 CH Amsterdam e-mail: [email protected]

Sprekers 2009: professor Lynn Margulis, hoogleraar Geosciences, University of Massachusetts-Amherst: ‘Viva bacteria! Beyond Darwin: 3800 Million Years of Evolution of Life on Earth’


112

Globaliseringslezing Thema: globalisering

Genoemd naar Globalisering, de steeds nauwere betrokkenheid tussen werelddelen waardoor de wereld verandert in een global village.

Doelstelling Het beantwoorden van actuele vragen rond globalisering en een debat over dit fenomeen.

Organisatie Uitgeverij Lemniscaat, de Volkskrant, het VPRO-programma Tegenlicht, NCDO (Nationale Commissie voor internationale samenwerking en Duurzame Ontwikkeling) en debatcentrum Felix Meritis. De lezingen worden sinds 2002 ongeveer vier keer per jaar gehouden.

Contact Felix Meritis Keizersgracht 324 1016 EZ Amsterdam telefoon: 020-6231311 e-mail: [email protected] website: www.felix.meritis.nl/nl/project/de-globaliseringslezing of www.vpro.nl/programma/globaliseringslezing

Sprekers 2002: Jean François Rischard, econoom, vicepresident Wereldbank: ‘Over de noodzaak van een mondiale overheid’ 2003: Maude Barlow en Tony Clarke, activisten en schrijvers: ‘De mondiale strijd om drinkwater’ 2003: Peter Singer, filosoof en hoogleraar ethiek: ‘Eén


113 wereld: de ethische kant van de globalisering’ 2003: Thomas L. Friedman, nieuwscommentator, en Jan Pronk, oud-minister (PvdA) voor Ontwikkelingssamenwerking: ‘Het Gouden Keurslijf van de globalisering’ 2003: Benjamin R. Barber, politicoloog, en Frits Bolkestein, eurocommissaris en VVD-prominent: ‘Over McWorld, democratie en het kapitalisme’ 2004: dr. Walden Bello, socioloog, activist: ‘Focus op Azië’ 2004: Pascal Lamy, eurocommissaris: ‘Europa en het dilemma van de vrijhandel’ 2004: prof. Rhacel Parreñas: ‘Over de globalisering van zorg en moederliefde’ 2004: prof. dr. Noreena Hertz, econoom: ‘Over de schuldenlast van de Derde Wereld’ 2005: prof. Tariq Ramadan, filosoof, Tariq Ali, schrijver, journalist en filmer, en dr. Ad Verbrugge, cultuurfilosoof en schrijver: ‘Kan globalisering zonder God?’ 2005: Ernesto Zedillo, oud-president van Mexico, en drs. Ad Melkert, bewindvoerder Wereldbank: ‘Globaliseren met de Wereldbank’ 2005: Hans Eenhoorn, oud-bestuurder Unilever, en Wendy Harcourt, hoofdredacteur blad van de Society for International Development: ‘Het doel en de middelen’ 2005: dr. Lanxin Xian, historicus en politicoloog, en prof. Yash Tandon, politicoloog en internationaal handelsdeskundige: ‘China in Afrika’ 2005: Kumi Naidoo, directeur van het Zuid-Afrikaanse ngo-netwerk CIVICUS, en Sorious Samura, journalist: ‘Globalisering van onderop’ 2006: dr. Mohammad-Mahmoud Ould Mohamedou, directeur Harvard Program on Humanitarian Policy and Conflict Research: ‘Onderhandelen met Al-Qa'ida?’ 2006: prof. Kwame Anthony Appiah, filosoof, Princeton University: ‘Iedereen kosmopoliet? Over globalisering en identiteit’


114 2006: Joseph E. Stiglitz, adviseur president Bill Clinton, oud-functionaris Wereldbank, Nobelprijswinnaar: ‘Eerlijke globalisering’ 2007: prof. Saskia Sassen, Amerikaanse socioloog en econoom: ‘Shaking up Citizenship’ 2007: Bjørn Lomborg: ‘Cool it! Zin en onzin in het debat over klimaatverandering’ 2007: Naomi Klein, onderzoeksjournalist: ‘De shock-doctrine: opkomst van het Rampenkapitalisme’ 2008: Andrew Keen, ondernemer en auteur, Karin Spaink, publicist, en Michael Polman, internetondernemer: ‘The wisdom of the crowd’ 2008: Linda Polman, journalist: ‘De crisiskaravaan. Achter de schermen van de humanitaire noodhulpindustrie’ 2008: Kishore Mahbubani en drs. Frans C.G.M. Timmermans, staatssecretaris van Buitenlandse Zaken: ‘De eeuw van Azië. De onafwendbare mondiale machtsverschuiving’ 2008: Okwui Enwezor, curator en promotor van Afrikaanse kunst: ‘Wereldkunst’ 2009: Etweda Cooper, secretaris-generaal Liberian Women's Initiative: ‘De vrouwen van Afrika kunnen het tij keren’


115

Prof. mr. W.C.L. van der Grintenlezing Thema: actuele juridisch-maatschappelijke en -ethische kwesties

Genoemd naar Willem Christiaan Leonard van der Grinten (1913-1994), invloedrijk rechtsgeleerde. Hij was een coryfee op het terrein van het Nederlandse ondernemings- en burgerlijk recht en stond aan de wieg van het effectenrecht. Van der Grinten was de eerste staatssecretaris in Nederland (van Economische Zaken, van 1949 tot 1951), kroonlid van de SER, hoogleraar burgerlijk recht aan de Radboud Universiteit Nijmegen en rector magnificus van die universiteit.

Doelstelling Een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat, en de band versterken tussen faculteit en alumni enerzijds, en tussen universiteit en stad anderzijds. Met de lezingen wil de organisatie in het bijzonder inhoud geven aan de cultureel-maatschappelijke taak van universiteit en faculteit in de regio.

Organisatie Faculteit der Rechtsgeleerdheid van de Radboud Universiteit Nijmegen.

Contact Radboud Universiteit Nijmegen, Faculteit der Rechtsgeleerdheid, Bureau Inen Externe Betrekkingen website: www.ru.nl/rechten/alumni/activiteiten/van_der/prof_mr_w_c_l_van

Sprekers 2003: dr. Herman H.F. Wijffels, voorzitter Sociaal-


116 Economische Raad: ‘Collectieve en individuele verantwoordelijkheid’ 2004: mr. Arthur W.H. Docters van Leeuwen, bestuursvoorzitter Autoriteit Financiële Markten: ‘Is vertrouwen regelbaar?’ 2005: kardinaal Godfried Danneels, aartsbisschop van Mechelen-Brussel: ‘Recht, rechtvaardigheid en maatschappelijke verantwoordelijkheid’ 2006: mr. Fons M.M. Orie, rechter Joegoslavië-Tribunaal Den Haag: ‘Vangen hoge bomen meer wind?’ 2007: prof. mr. Dorien W.J.M. Pessers, hoogleraar rechtstheorie: ‘De actualiteit van het eerbegrip’ 2008: prof. dr. Antoine Bodar, priester: ‘Liever ware schoonheid dan louter praal’ 2009: mr. Job Cohen, burgemeester van Amsterdam: ‘Kerk en staat’


117

Groen van Prinstererlezing Thema: christelijke politieke traditie in Nederland

Genoemd naar Guillaume Groen van Prinsterer (1801-1876), Anti-revolutionair politicus. Wordt gezien als de grondlegger van de protestants-christelijke politiek in Nederland.

Doelstelling Verdiepende beschouwingen houden over protestants-christelijke politiek naar aanleiding van de actualiteit.

Organisatie De Mr. G. Groen van Prinsterer Stichting (het Wetenschappelijk Instituut van de ChristenUnie). Zij organiseert jaarlijks in het voorjaar de Groen van Prinstererlezing, sinds 2003.

Contact Wetenschappelijk Instituut van de ChristenUnie Postbus 439 3800 AK Amersfoort telefoon: 033-4226960 e-mail: [email protected] website: www.wi.christenunie.nl

Sprekers 2003: prof. dr. G.J. Schutte: ‘Evangeliebelijders gevraagd, toen en nu’ 2004: dr. J.W. Sap: ‘De oorsprong van de Europese Grondwet’ 2005: prof. dr. G. Harinck: ‘De tucht van de democratie. Over pluriformiteit en burgerschap’ 2006: prof. dr. Gerard C. den Hertog: ‘Tegen de utopie - het Evangelie’


118 2007: drs. Wim Rietkerk: ‘Vreemdelingschap en regeringsdeelname’ 2008: prof. dr. James Kennedy: ‘Verlicht Den Haag of verdacht geloof? Over de politieke grenzen van religie’ 2009: mr. André Rouvoet: ‘Macht dienstbaar maken aan gerechtigheid’


119

Bernardus Hartogensis-lezing Thema: het joodse leven in Nederland

Genoemd naar Bernardus Hartogensis (1793-1870), initiatiefnemer van de synagoge in 's-Hertogenbosch, de hoofdsynagoge van Zuid-Nederland. Hartogensis schonk ook de grond en betaalde de bouw.

Doelstelling De herinnering levend houden aan de grote joodse gemeenschap in de Brabantse stad voor de Tweede Wereldoorlog.

Organisatie De Stichting Bossche Synagoge Bernardus Hartogensis. Sinds de voltooiing van de restauratie van de synagoge in 1999 organiseert zij de lezingen die jaarlijks worden gehouden.

Contact Stichting Bossche Synagoge Bernardus Hartogensis J.C. Dona telefoon: 073-6148341

Sprekers 2000: Truus Wertheim-Cahen: ‘Stemmen van verbeelding’ 2001: Marion Boshuizen: ‘Bijzondere ontmoetingen in de barokmuziek’ 2002: Karin Hofmeester: ‘Van Menasseh ben Israël tot Nathan met de augurkjes’ 2004: Annet Betsalel: ‘Joodse liederen het jaar rond’ 2005: Awraham Soetendorp: geen titel bekend 2006: Jan Maarten Boll: ‘Een monumentale drie-eenheid van religieus erfgoed’


120 2007: Herman Pleij: ‘Een uitverkoren volk? Over de mentaliteiten van een handelsnatie’ 2008: Gary Schwartz: ‘Het rijke joodse leven’


121

Enneüs Heermalezing Thema: publieke taken in private organisaties

Genoemd naar Enneüs Heerma (1944-1999), politicus. Heerma was in Amsterdam lid van de gemeenteraad, eerst voor de ARP en later voor het CDA, en wethouder Economische Zaken. Verder was hij onder meer staatssecretaris van Economische Zaken en staatssecretaris van Volkshuisvesting. In die laatste functie heeft hij eind jaren tachtig de woningbouwsector ingrijpend hervormd.

Doelstelling Een bijdrage leveren aan de maatschappelijke discussie hoe om te gaan met de woningcorporaties als hybride organisaties en de taken waarvoor ze zich gesteld zien.

Organisatie Woningcorporatie De Alliantie. Die organiseert sinds 2002 elk jaar een lezing.

Contact Woningcorporatie De Alliantie G. Versteeg telefoon: 035-5280772 e-mail: [email protected] website: www.de-alliantie.nl

Sprekers 2002: prof. dr. Sweder van Wijnbergen, econoom: ‘De dag dat het misgaat, komt dichterbij’ 2003: prof. dr. Paul Frissen, bestuurskundige, Universiteit van Tilburg: ‘Het publieke domein is niet van de staat’ 2004: dr. Jan Terlouw, voormalig D66-leider en minister: ‘Grenzeloos Europa’


122 2005: Hans Dijkstal, voormalig VVD-leider en minister: ‘De kloof tussen burgers en instituties’ 2006: prof. dr. René Boomkens, cultuurfilosoof: ‘De nieuwe wanorde en de nieuwe stad’ 2007: prof. dr. Halleh Gorashi, bijzonder hoogleraar management en diversiteit, Vrije Universiteit Amsterdam: ‘Culturele diversiteit: voorbij het denken in hokjes’ 2008: prof. dr. Pieter Winsemius, oud-minister van VROM, bijzonder hoogleraar management duurzame ontwikkeling, Universiteit van Tilburg: ‘Investeren in maatschappelijke vernieuwing’ 2009: prof. dr. Edward Soja, geograaf, University of California: ‘De toekomst van de metropool’


123

Alexander Hegiuslezing Thema: cultuur, actualiteit

Genoemd naar Alexander Hegius (ca. 1433-1498), humanistisch pedagoog. Hegius werd bekend door zijn onderwijshervormingen en de introductie van het Grieks. Hij was rector van scholen in Wesel, Emmerich en Deventer.

Doelstelling Een Nederlandse intellectueel een cultureel onderwerp laten behandelen voor de leerlingen van het Alexander Hegius College in Deventer.

Organisatie Het Alexander Hegius College in Deventer. Dat organiseerde van 1989 tot en met 1998 de jaarlijkse lezing. De school heet sinds 2000 Etty Hillesum Lyceum en de lezing Etty Hillesum Lezing (zie pagina 132).

Contact Etty Hillesum Lyceum Laan van Borgele 60 telefoon: 0570-504700 e-mail: [email protected] website: www.ettyhillesumlyceum.nl

Sprekers 1989: Lou de Jong: ‘De actualiteit van de Tweede Wereldoorlog’ 1990: Johanna Maria van Winter: ‘Communicatie uit middeleeuws perspectief’ 1991: Karel van het Reve: ‘Waarom Russisch leren?’ 1992: Ben Knapen: ‘De Daffodil en het kosmopolitisch mankement van Nederland’


124 1993: Herman Pleij: ‘De toekomst van de middeleeuwen’ 1994: Heleen M. Dupuis: ‘Heeft de eed van Hippocrates nog betekenis voor de 21ste eeuw?’ 1995: Wouter van Dieren: ‘De profijtonomie heeft de economie overgenomen’ 1996: Frank Bovenkerk: ‘Droogleggen en gedogen’ 1997: Kees J.M. Schuyt: ‘De toekomst van de humanitaire gedachte: universele waarden en persoonlijke weerbaarheid’ 1998: Kees Fens: ‘Studeren op stro’ 1998: Herman Pleij: ‘En wat is de moraal? Over de noodzaak van vertellen en onthouden in het moderne onderwijs’


125

Heijermans-lezing Thema: beroepsziekten

Genoemd naar Louis Heijermans (1873-1938), medicus en sociaal-democraat. Hij schreef in 1908 het eerste Nederlandse leerboek over beroepsziekten en was hoofd van de Amsterdamse GGD.

Doelstelling Nascholing voor bedrijfsartsen.

Organisatie Het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten (NCvB), onderdeel van het Academisch Medisch Centrum (AMC) in Amsterdam, organiseert de lezingen sinds 1993. Die worden twee keer per jaar gehouden, in juli en december, in het AMC.

Contact Nederlands Centrum voor Beroepsziekten (NCvB) telefoon: 020-5665387 e-mail: [email protected] website: www.beroepsziekten.nl/content/heijermanslezingen

Sprekers 2004: Thema: beroepslongaandoeningen. Prof. dr. B. Nemery, Laboratorium voor Longtoxicologie, Katholieke Universiteit Leuven, dr. J.S. van der Zee, afdeling longziekten, AMC, Amsterdam, prof. dr. Jan G.R. de Monchy, afdeling inwendige geneeskunde, Rijksuniversiteit Groningen, drs. Frits G.B.G.J. van Rooy, Nederlands Kenniscentrum Arbeid en Longaandoeningen, dr. Taeke M. Pal, Nederlands Centrum voor Beroepsziekten


126 2004: Thema: reproductie en arbeid. Prof. dr. O.P. Bleker, afdeling gynaecologie en verloskunde, AMC, Amsterdam, dr. M. Sallmén, department of Epidemiology and Biostatistics, Finnish Institute of Occupational Health, Helsinki, dr. Teus Brand, Nederlands Centrum voor Beroepsziekten, prof. dr. E.A.P. Steegers, afdeling verloskunde en prenatale diagnostiek, Erasmus MC, Rotterdam, dr. Cor Oosterwijk, VSOP en Erfocentrum, Soestdijk 2005: Thema: beroepsinfectieziekten. Prof. dr. Roel A. Coutinho, Centrum Infectieziektebestrijding, RIVM, Harry P.J. Stinis, Nederlands Centrum voor Beroepsziekten, prof. dr. Ab D.M.E. Osterhaus, afdeling virologie, Erasmus MC, Rotterdam, G. Frijstein, Arbo Groep, AMC Amsterdam, dr. J.E. van Steenbergen, Landelijk Coördinatiecentrum Infectieziektebestrijding, Bilthoven 2005: Thema: kno-aandoeningen en werk. Dr. R.A. Tange, afdeling keel-neus-oorziekten, AMC, Amsterdam, dr. R. Gerth van Wijk, afdeling allergologie, Erasmus MC, Rotterdam, prof. dr. ir. W.A. Dreschler, afdeling audiologie, AMC, Amsterdam, prof. dr. F.I.C.R.C. de Jong, Kliniek voor Keel-Neus-Oorheelkunde, UMC St Radboud, Nijmegen 2006: Thema: beroepshuidaandoeningen. Dr. Sanja Kezic, Coronel Instituut voor Arbeid en Gezondheid, dr. Henk B. van der Walle, Centrum voor Huid en Arbeid, Arnhem, prof. dr. D.P. Bruynzeel, afdeling dermato-allergologie en arbeidsdermatologie, VU medisch centrum, Amsterdam 2006: Thema: psychische aandoeningen door het werk. Prof. dr. F.J.H. van Dijk, Coronel Instituut voor Arbeid en Gezondheid, drs. M.J. Nijdam, afdeling psychiatrie, AMC, Amsterdam, prof. dr. Aart H. Schene, afdeling psychiatrie, AMC, Amsterdam, prof. dr. Roland W.B. Blonk, TNO Kwaliteit van Leven-Arbeid, Hoofddorp, en faculteit sociale geneeskunde, Universiteit Utrecht 2007: Thema: verhoogde gevoeligheid voor beroepsziekten.


127 Prof. dr. Nico J. Leschot, afdeling klinische genetica, AMC, Amsterdam, prof. dr. Aart H. Schene, afdeling psychiatrie, AMC, Amsterdam, drs. Gert van der Laan, Nederlands Centrum voor Beroepsziekten, dr. Taeke M. Pal, Nederlands Centrum voor Beroepsziekten, dr. Karel van Damme, Centrum voor Menselijke Erfelijkheid, Katholieke Universiteit Leuven 2007: Thema: opsporing van bijwerkingen van werk. Dr. Geoffrey M. Calvert, National Institute for Occupational Safety and Health, Cincinnati, prof. dr. Raymond Agius, University of Manchester, dr. Kees van Grootheest, Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb, 's-Hertogenbosch, dr. Robert A. Verheij, Nederlands Instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg Nivel, Utrecht, drs. Frits van Rooy, Arbo Unie/Institute for Risk Assessment Sciences, Utrecht, drs. Gert van der Laan, Nederlands Centrum voor Beroepsziekten 2008: Thema: beroepsziekten en de kunsten. Dr. ir. Jan A.P.M. de Laat, Universitair Medisch Centrum, Leiden, Rob Nolet, Nolet Fysiotherapie, Amsterdam, drs. Boni Rietveld, Medisch Centrum voor Dansers en Musici, Medisch Centrum Haaglanden, drs. Gert van der Laan, Nederlands Centrum voor Beroepsziekten 2008: Thema: beroepsziekten in verschillende levensfases. Dr. Henk van der Molen, Nederlands Centrum voor Beroepsziekten, dr. Judith Sluiter, Coronel Instituut voor Arbeid en Gezondheid, AMC, Amsterdam, prof. dr. Erik J.A. Scherder, afdeling klinische neuropsychologie, VU medisch centrum, Amsterdam, en Centrum voor Bewegingswetenschappen, RU, Groningen, prof. dr. Menno Reijneveld, leerstoel sociale geneeskunde, UMC, Groningen


128

Abel Herzberg-lezing Thema: actuele maatschappelijke kwesties

Genoemd naar Abel Herzberg (1893-1989), joods schrijver en jurist. Herzberg had een open oog voor vraagstukken van maatschappelijke, ethische en politieke aard. Hij schreef avant la lettre over waarden en normen, migratie, de multiculturele samenleving en sociale ongelijkheid.

Doelstelling De herinnering levend houden aan Abel Herzberg en zijn gedachtengoed, dat geënt is op het joodse humanisme.

Organisatie Debatcentrum De Rode Hoed in Amsterdam en dagblad Trouw. Zij organiseren sinds 1990 de lezingen. Die worden elk jaar in september gehouden.

Contact De Rode Hoed Keizersgracht 102 1015 CV Amsterdam telefoon: 020-6385606 e-mail: [email protected]

Sprekers 1990: Hedy d'Ancona: ‘De last van het verleden’ 1991: Arie Kuiper: ‘Israëls grote dilemma. Enkele gedachten over de toekomst van het “beloofde land”’ 1992: Tamarah Benima: ‘Het Paleis van Betekenissen. Over het creatieve zwarte gat van godsdienst, religie en spiritualiteit’ 1993: Ido Abram: ‘Opvoeding na Auschwitz in een multiculturele samenleving’


129 1994: Andreas Burnier: ‘Een wereld van verschil. Het jodendom als religie tussen de wereldreligies’ 1995: S. Dresden: ‘Joodse waardigheid’ 1996: Marcel Möring: ‘Sample-God in cyberspace’ 1997: Huub Oosterhuis: ‘De mogelijke God van de Bijbel’ 1998: Anil Ramdas: ‘Een schijn van waardigheid’ 1999: Dorien Pessers: ‘Abel Herzberg als rechtssocioloog’ 2000: Ed van Thijn: ‘Correct, nou en? Is er nog een toekomst voor moreel leiderschap?’ 2001: Job Cohen: ‘Grenzen. Over de verhouding van autochtonen en migranten’ 2002: Elsbeth Etty: ‘Zeggen wat je denkt, schrijven wat je weet. Uitingsvrijheid en discriminatieverbod’ 2003: Sylvain Ephimenco: ‘De multiculturele desintegratie. Van multicultiromantiek naar dissidentschap’ 2004: Paul Scheffer: ‘Het onbehagen in de islam’ 2005: Rita Kohnstamm: ‘Ouders in de maalstroom van de tijdgeest’ 2006: Ruud Lubbers: ‘Het verhaal van een levende’ 2007: Piet Hein Donner: ‘De samenleving krijgt de overheid die zij verdient’ 2008: Ahmed Aboutaleb: ‘De kracht van vertrouwen’ 2009: Nausicaa Marbe: ‘Het ongemak van de vrijheid’


130

Ernst Hijmanslezing Thema: bedrijfsorganisatie

Genoemd naar Ernst Hijmans (1890-1987). Hij richtte in 1922 het eerste Nederlandse bureau voor bedrijfsorganisatie op.

Doelstelling Het maatschappelijke debat over het beroep organisatieadviseur een impuls geven.

Organisatie De lezing is een initiatief van de Raad van Organisatie-Adviesbureaus en de Orde van organisatiekundigen en - adviseurs. Samen met de Baak, managementcentrum VNO-NCW, en Sioo (Stichting Interacademiale Opleiding Organisatiekunde) organiseren zij sinds 2002 de lezingen in Utrecht.

Contact MOS Events telefoon: 033-2473407 e-mail: [email protected] website: www.ernsthijmanslezing.nl

Sprekers 2002: mr. Arthur Docters van Leeuwen: ‘De weg naar Rome. Zijn organisatieadviseurs terecht op zoek naar erkenning?’ 2003: drs. Hans Blankert: ‘Tabaksblat, corporate governance en de samenleving’ 2004: prof. Saskia Sassen: ‘The New Intermediate Economy: Between Uncertainty and the Client’ 2005: prof. dr. Sweder van Wijnbergen: ‘Zorgvuldig werken’ 2006: drs. H. Wesseling: gemeentesecretaris Dordrecht, en


131 prof. dr. Mark J.W. van Twist, werkzaam bij Berenschot: ‘Innoveren en besturen’ 2007: prof. dr. Anton Zijderveld, em. hoogleraar cultuursociologie, Erasmus Universiteit Rotterdam: ‘Organisatieadviseur moet twijfel bespreken’ 2008: prof. dr. Michael Braungart, duurzaamheidsdenker en - adviseur: ‘Cradle to cradle’ 2009: prof. drs. Jacques Wallage, burgemeester van Groningen, oud-staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en oud-voorzitter PvdA-fractie Tweede Kamer: ‘Baron Von Münchhausen woont hier niet’


132

Etty Hillesum lezing Thema: maatschappelijke problematiek, cultuur en ethiek

Genoemd naar Etty Hillesum (1914-1943), joodse schrijver. Hillesum beschreef tijdens de Tweede Wereldoorlog haar ervaringen met anti-joodse maatregelen en haar deportatie naar Auschwitz, waar zij in 1943 werd vermoord. Haar dagboeken zijn uitgegeven: Het verstoorde leven. Dagboek van Etty Hillesum.

Doelstelling Aandacht schenken aan maatschappelijk-culturele vraagstukken vanuit ethisch perspectief door een vooraanstaand vertegenwoordiger van de maatschappij. De geschriften van Etty Hillesum zijn inspiratiebron.

Organisatie Het Etty Hillesum Lyceum in Deventer. Dat organiseert sinds 1989 de lezingen, tot 2000 onder de naam Alexander Hegiuslezing (zie pagina 123). De Etty Hillesum Lezing is na 2006 niet meer gehouden.

Contact Etty Hillesum Lyceum Laan van Borgele 60 telefoon: 0570-504700 e-mail: [email protected] website: www.ettyhillesumlyceum.nl

Sprekers 2000: dr. Ton Jorna, docent aan de Universiteit voor Humanistiek in Utrecht: ‘En mijn verrukte ogen lezen maar. Aard en betekenis van het fenomeen inspiratiebron op basis van de nagelaten geschriften van Etty Hillesum’


133 2001: dr. Elsbeth Etty, recensent en columnist NRC Handelsblad: ‘De Pagina Monologen. Waarden en Normen in de media’ 2002: prof. dr. Jos de Beus (omdat De Beus ziek was, is zijn tekst voorgelezen door Romain Rijk, directievoorzitter Etty Hillesum Lyceum): ‘Na de beeldenstorm. Een beschouwing over de werking van de toeschouwersdemocratie’ 2003: dr. Denise de Costa. schrijver en onderzoeker: ‘Met pen en penseel. Levenskunst van Anne Frank, Etty Hillesum en Charlotte Salomon’ 2004: prof. F.A. Bais, natuurwetenschapper en directeur van het Instituut voor Theoretische Fysica van de Universiteit van Amsterdam: ‘Nooit meer rechtdoor. Over het wankele evenwicht tussen waarneming en verbeelding’ 2005: Gerard van Westerloo, journalist voor onder meer NRC Handelsblad en Vrij Nederland: ‘Pers en politiek’ 2006: Haci Karacaer, directeur Milli Görüs Nederland: ‘Terug bij af’


134

Hofstadlezing Thema: financiële en economische actualiteit

Genoemd naar De hofstad, Den Haag, de stad waar de lezing wordt gehouden.

Doelstelling Organisator Ernst & Young wil met de lezing zijn betrokkenheid bij de maatschappij tonen door een gerenommeerd spreker actuele ontwikkelingen op financieel en economisch terrein te laten belichten. Daarnaast is de lezing voor het bedrijf (accountants en belastingadviseurs) een middel om contacten te onderhouden in Den Haag.

Organisatie Ernst & Young. Dat organiseert sinds 2000 jaarlijks de lezingen. De lezing is een initiatief van Ernst & Young en het Algemeen Dagblad.

Contact Ernst & Young Diane Kramer Marten Meesweg 51 3068 AV Rotterdam e-mail: [email protected] website: www.ey.nl/hofstadlezing

Sprekers 2000: Gerrit Zalm, minister van Financiën: ‘Belastinghervorming in 2001 en de staatsschuld’ 2001: Frits Bolkestein, Europees commissaris Interne Markt, Belastingzaken en Douane: ‘Europa na Nice’ 2002: Laurens Jan Brinkhorst, minister van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij: ‘Landbouw op langere termijn’


135 2003: Guy Verhofstadt, premier van België: ‘Pleidooi voor een nieuw atlantisme’ 2004: Wim Deetman, burgemeester van Den Haag: ‘De toekomst van de grote stad’ 2005: Bernard Bot, minister van Buitenlandse Zaken: ‘Visie op de toekomst van de Europese Unie’ 2006: Neelie Kroes, Europees commissaris Mededinging: ‘Competitiviteit in Europa’ 2007: Jeroen van der Veer, CEO van Shell: ‘Energie’ 2008: Alexander Rinnooy Kan, voorzitter Sociaal-Economische Raad: ‘Zuinig op Nederland’ 2009: Hans Wijers, voorzitter raad van bestuur AkzoNobel: ‘De economische rol van Nederland in een veranderende wereld’


136

Hofstee-lezing Thema: demografie

Genoemd naar Professor E.W. Hofstee (1909-1987), voorzitter van de Sociaal- Wetenschappelijke Raad van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW). Hofstee publiceerde veel over de demografische geschiedenis van Nederland. Hij was onder meer oprichter en voorzitter van het bestuur van het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (NIDI).

Doelstelling De bijdrage van Hofstee aan het bevolkingsonderzoek in Nederland herdenken, en zijn inspanningen voor de oprichten van het NIDI eren.

Organisatie Het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (NIDI). Dat organiseerde vanaf 1993 de lezingen. Na 1999 zijn er geen lezingen meer gehouden.

Contact Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut Postbus 11650 2502 AR Den Haag e-mail: [email protected] website: www.nidi.knaw.nl

Sprekers 1993: Tapani Valkonen: ‘Socio-economic mortality differences in Europe’ 1994: Alice T. Day en Lincoln H. Day: ‘“The Lay of its Land”. Older Age Structures, Evironment and Social


137 Change: Opportunities for Australia and the Netherlands in the 21st Century’ 1996: Nafis Sadik: ‘Population and Development Linkages: New Research Priorities after the Cairo and Beijing Conferences’ 1997: R. Bilsborrow: ‘Population Dynamics and Deforestation in Latin America: Research Findings and Policy Issues’ 1998: David Coleman: ‘Reproduction and survival in an unknown world: what drives today's industrial populations, and to what future?’, coreferent: Dirk van de Kaa 1999: Nico Keilman: ‘Over tijd en kinderen: het Noorse model’, coreferent H.G. Moors


138

Huizinga-lezing Thema: cultuurhistorie, of cultuur- of maatschappijkritiek

Genoemd naar Johan Huizinga (1872-1945), historicus en cultuurfilosoof. Hij wordt beschouwd als de grondlegger van de Nederlandse cultuurgeschiedenis. Zijn beroemdste werken zijn Herfsttij der middeleeuwen (1919) en Homo Ludens (1938).

Doelstelling Een eerbetoon aan Huizinga. De eerste lezing is gehouden op zijn honderdste geboortedag (7 december 1972).

Organisatie NRC Handelsblad, de Faculteit der Geesteswetenschappen van de Universiteit Leiden en de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde. De lezingen worden sinds 1972 jaarlijks gehouden in december, de geboortemaand van Johan Huizinga.

Contact Universiteit Leiden Victor Rodriguez telefoon: 071-5274613 e-mail: [email protected] website: www.huizingalezing.leidenuniv.nl

Sprekers 1972: Rudy Kousbroek: ‘Ethologie en cultuurfilosofie’ 1973: Mary McCarthy: ‘Can there Be a Gothic Literature?’ 1974: Jan Pen: ‘De cultuur, het geld en de mensen’ 1975: Jean-François Revel: ‘La tentation totalitaire’ 1976: Arthur Lehning: ‘Over vrijheid en gelijkheid’ 1977: Noam Chomsky: ‘Intellectuals and the State’


139 1978: Karel van het Reve: ‘Literatuurwetenschap: het raadsel der onleesbaarheid’ 1979: Golo Mann: ‘1914-1980: ein Ueberblick’ 1980: Ernst H. Kossmann: ‘Over conservatisme’ 1981: Stefan Themerson: ‘A chair of decency’ 1982: Renate Rubinstein: ‘Links en rechts in de politiek en in het leven’ 1983: Robert Darnton: ‘The Meaning of Mother Goose’ 1984: Harry Mulisch: ‘Het Ene’ 1985: Michael Howard: ‘1945: end of an era?’ 1986: Huib Drion: ‘Eliteproblemen’ 1987: George Steiner: ‘Through a Glass Darkly’ 1988: Peter Schat: ‘Adem, een vergelijking’ 1989: Susan Sontag: ‘Traditions of the New or: Must We Be Modern?’ 1990: Gerrit Komrij: ‘Over de noodzaak van tuinieren’ 1991: Joseph Brodsky: ‘In praise of Clio’ 1992: E. de Jongh: ‘Kunst en het vruchtbare misverstand’ 1993: Christian Graf von Krockow: ‘Schwierige Nähe zur Geschichte und Zukunft der Deutsch- Niederländischen Beziehungen’ 1994: Arie Th. van Deursen: ‘Huizinga en de geest der eeuw’ 1995: Nadine Gordimer: ‘Our Century’ 1996: Henk L. Wesseling: ‘Zoekt prof. Huizinga eigenlijk niet zichzelf? Huizinga en de geest van de jaren dertig’ 1997: Richard Holmes: ‘Biography and death’ 1998: Louise O. Fresco: ‘Schaduwdenkers en lichtzoekers’ 1999: Jorge Semprún: ‘Einde van de eeuw, begin van een millennium’ 2000: Ian Buruma: ‘De neoromantiek van schrijvers in exil’ 2001: Wendy Doniger: ‘Homo Ludens and Gallows Humor. About the Holocaust and Terrorism’ 2002: Benno Barnard: ‘Tegen de draad van de tijd: over de ware aard van Europa’


140 2003: Abram de Swaan: ‘Moord en staat’ 2004: Dame Antonia Byatt: ‘From soul to heart to psyche to personality’ 2005: Elmer Schönberger: ‘Het grote luisteren’ 2006: Carlos Fuentes: ‘The Two Traditions: La Mancha and Waterloo’ 2007: Tijs Goldschmidt: ‘Doen alsof je doet alsof’ 2008: Christopher Bayly: ‘The age of revolution in the wider world, 1780-1830, and its heritage’ 2009: Marita Mathijsen: ‘Historische sensatiezucht: over de moraal van de geschiedenis’


141

Ip lezing Thema: omgaan met informatie

Genoemd naar Informatie Professional, tijdschrift voor informatiewerkers, dat de lezingen organiseert.

Doelstelling Informatie Professional wil zijn lezers inspireren en informeren over actuele onderwerpen die met het werk te maken hebben.

Organisatie Informatie Professional. Dat organiseert de lezingen sinds 2009.

Contact Informatie Professional Herengracht 416 1017 BZ Amsterdam telefoon: 020-4276583 e-mail: [email protected] website: www.informatieprofessional.nl

Sprekers 2009: Henk Blanken: ‘Google moet onder de Mediawet’, Lee Shaker: ‘Information Integrity in the Digital Age’, Jeroen van de Wiel: ‘Privacy en Google’, Lee Bryant: ‘Social networks as information filters’


142

Aletta Jacobs lezing Thema: vrouwenemancipatie

Genoemd naar Aletta Jacobs (1854-1929), arts. Werd als eerste vrouwelijke student toegelaten tot de universiteit. Studeerde geneeskunde en promoveerde op 8 maart 1879 op hersenonderzoek. De bijgevoegde stellingen gaven al blijk van haar aandacht voor de positie van vrouwen in de gezondheidszorg. Aletta Jacobs zette zich tijdens haar hele werkzame leven op vele manieren in voor de verbetering van de levens- en arbeidsomstandigheden van vrouwen.

Doelstelling Eerbetoon aan de persoon en het werk van Aletta Jacobs. Inhoudelijk wordt er aandacht besteed aan het leven en werk van vrouwen.

Organisatie Sinds 1982 organiseert Studium Generale van de Rijksuniversiteit Groningen jaarlijks de Aletta Jacobs Lezing. De lezing heeft plaats rond 8 maart, Internationale Vrouwendag.

Contact Studium Generale Groningen Oude Boteringestraat 13 Groningen telefoon: 050-3635460 e-mail: [email protected] website: studium.hosting.rug.nl/2009_Activiteiten/aletta.htm

Sprekers 2001: prof. dr. Henriëtte Maassen van den Brink, hoogleraar


143 scholing, arbeidsmarkt en economische ontwikkeling: ‘Stress, burn-out en WAO. De prijs van emancipatie?’ 2002: prof. dr. Agneta Fischer: ‘Vrouwen in topfuncties. De bedrijfscultuur (m/v) als cruciale factor’ 2003: prof. dr. Gloria Wekker: ‘Zwart en wit feminisme. Vrouwen en de multiculturele samenleving’, coreferent: Farah Karimi 2004: Cisca Dresselhuys: ‘Beeldvorming van vrouwen’, coreferent prof. dr. Liesbet van Zoonen: ‘Celebrity-cultuur en vrouwelijke politici’ 2005: dr. Kaouthar Darmoni: ‘Laatje lichaam spreken. Vrouwen naar de top’, coreferent: Tineke Lodders 2006: Karin Spaink: ‘De verleiding van de openbaarheid’, coreferent: dr. Joke Hermes 2007: Karina Schaapman: ‘Hoerenlopen is niet normaal. Twijfels bij een liberaal prostitutiebeleid’, coreferent: mr. Marjan Wijers 2008: drs. Heleen Mees: ‘Vrouwen moeten aan het werk. De illusie van het keuzefeminisme’, coreferent: dr. Rutger Claassen 2009: drs. Naema Tahir: ‘De emancipatoire sensualiteit van de moslima’, reacties van prof. dr. Elsbeth Etty en Larissa Pans


144

Kattenbroek-lezing Thema: architectuur, stedenbouw en wonen

Genoemd naar Kattenbroek, een woonwijk in Amersfoort, die wordt gezien als ‘voorbeeldwijk van vernieuwende stedenbouw’.

Doelstelling Architectuur, stedenbouw en wonen bij een breed publiek onder de aandacht brengen.

Organisatie Het Architectuurcentrum Amersfoort. Dat organiseert de lezing sinds 2000 om het jaar. Voor de Kattenbroek-lezing werkt het Architectuurcentrum Amersfoort samen met dagblad AD Amersfoortse Courant. Zij worden ondersteund door de stichting Amersfoort Prominent op de Kaart en Kuiper Compagnons.

Contact Architectuurcentrum Amersfoort Robert Roos Postbus 699 3800 AR Amersfoort telefoon: 033-4225030

Sprekers 2000: Ashok Bhalotra, Indiase architect en stedenbouwkundige: geen titel bekend 2002: Midas Dekkers, bioloog: geen titel bekend 2004: Kader Abdolah, schrijver: geen titel bekend 2006: Thomas von der Dunk, cultuurcriticus: geen titel bekend 2008: Jacobine Geel, theoloog en filosoof: ‘Het huis dat al oud is maar nieuw’


145

Frans Kellendonk lezing Thema: het werk van Frans Kellendonk

Genoemd naar Frans Kellendonk (1951-1990), Nederlands schrijver en vertaler. Zijn beroemdste boek is de roman Mystiek lichaam (1986).

Doelstelling De literaire lezingen worden gehouden ter nagedachtenis aan Frans Kellendonk.

Organisatie De gemeente Nijmegen, geboortestad van Frans Kellendonk, en de Radboud Universiteit Nijmegen, waar hij studeerde en promoveerde. De lezing wordt gehouden sinds 1993.

Contact Faculteit der Letteren, Radboud Universiteit Nijmegen telefoon: 024-3616161 website: franskellendonk.nl/kellendonklezing

Sprekers 1993: Patricia De Martelaere: ‘Om niets te zeggen. Of: de nieuwe kleren van de keizer’ 1994: Jacq Vogelaar: ‘Tegen de klok of met de muziek mee. Schrijven tegen de actualiteit’ 1995: Willem Jan Otten: ‘Sprong of val?’ 1996: Nelleke Noordervliet: ‘Hoe wij 's morgens de dingen groeten’ 1997: Gerrit Krol: ‘De lof van het onechte’ 1998: Oek de Jong: ‘Zijn muze was een harpij. Over het wereldbeeld van W.F. Hermans’ 1999: Marcel Möring: ‘Naakt en namaak in de literatuur’


146 2000: Herman Franke: ‘De ironie van de romantiek’ 2001: geen lezing 2002: Kees Fens: ‘Het licht in de schaduw’ 2003: Bas Heijne: ‘Naar een nieuwe kunst’ 2004: Hans Maarten van den Brink: ‘Waarlijk spijs en drank’ 2005: Thomas Rosenboom: ‘Denkend aan Holland’ 2006: Joost Zwagerman: ‘Tegen de literaire quarantaine’ 2007: Arnon Grunberg: ‘Over joodse en andere paranoia’ 2008: Désanne van Brederode: ‘Tweemaal mijn halve beste helft’ 2009: Freek de Jonge: ‘Komt u volgend jaar maar terug’


147

Ketelaar-lezing Thema: archieven

Genoemd naar Eric Ketelaar (1944), Algemeen Rijksarchivaris (1989-1997) en hoogleraar archiefwetenschap aan de Universiteit van Amsterdam. Ketelaar heeft veel gedaan voor de modernisering, professionalisering en versterking van het Nederlands archiefwezen

Doelstelling Bekendheid geven aan onderwerpen uit de sfeer van archieven in relatie met de maatschappij, en de dialoog stimuleren tussen het archiefwezen en de maatschappij.

Organisatie Het Nationaal Archief en de Koninklijke Vereniging van Archivarissen in Nederland (KVAN). Zij organiseren jaarlijks een lezing in sociëteit De Witte in Den Haag. Het Nationaal Archief heeft de Ketelaar-lezing in 2002 ingesteld bij het vertrek van prof. dr. Eric Ketelaar bij de Rijksarchiefdienst.

Contact Nationaal Archief Prins Willem Alexanderhof 20 2595 BE Den Haag Postbus 90520 2509 LM Den Haag telefoon: 070-3315400

Sprekers 2003: prof. dr. Gerard W.J. Rooijakkers, hoogleraar Nederlandse etnologie: ‘Rituele depots. De droesem van het leven’


148 2004: prof. dr. Peter Burke, hoogleraar cultuurgeschiedenis: ‘Palimpsests. Reflections on the re-employment of records’ 2005: prof. drs. Paul Scheffer, hoogleraar grootstedelijke problematiek en publicist: ‘Het verleden vergt onderhoud’ 2006: prof. dr. Susan Legêne, hoofd museale zaken, Tropenmuseum, Amsterdam: ‘Laten we dus de herinnering herstellen. Autoriteit en collectieve constructies van het eigene’ 2007: prof. dr. Auke van der Woud, hoogleraar architectuur en stedenbouwgeschiedenis: ‘De blanke top der duinen. Mooi Nederland en zijn historie’ 2008: prof. dr. Richard Thomas, UK Information Commissioner: ‘Openbaarheid en privacybescherming in het Verenigd Koninkrijk’ 2009: Martin Berendse, directeur Nationaal Archief: ‘Het archief als open source. Over het recht op informatie, openbaarheid van bestuur en digitale toegankelijkheid’


149

KIM-college Thema: kwaliteit van de journalistiek

Genoemd naar KIM, Katholiek Instituut voor Massamedia. De lezing heettte tot 2004 Schlichting-college, naar prof. mr. L.G.A. Schlichting (1889-1968), hoofdredacteur van dagblad De Tijd en later de eerste hoogleraar communicatiewetenschappen aan de universiteit van Nijmegen.

Doelstelling Het uitlichten van thema's rond levensbeschouwing en de kwaliteit van de journalistieke praktijk. Het openbare college is bedoeld voor een brede groep belangstellenden.

Organisatie KIM, forum voor reflectie op journalistiek en media. Het college wordt jaarlijks in januari gegeven.

Contact KIM (Katholiek Instituut voor Massamedia) Postbus 25 6573 ZG Beek Ubbergen (Gld) telefoon: 06-11001290 e-mail: [email protected] website: www.kimforum.nl

Sprekers 2000: Winnie Sorgdrager, oud-minister van Justitie: ‘De macht van het beeld. Over de invloed van de media en de controle daarop’ 2001: kardinaal Godfried Danneels: ‘De bisschop en de media in de 21ste eeuw’ 2002: Bram Peper, oud-burgemeester van Rotterdam en oud-


150 minister van Binnenlandse Zaken: ‘Over klefheid en lafheid. Waarheidsvinding, personalisme en consumentisme’ 2003: Hans Laroes, hoofdredacteur NOS Journaal, en Folkert Jensma, oud-hoofdredacteur NRC Handelsblad: ‘Zelfreflectie en zelfkritiek in de media’ 2004: Jan Greven, oud-hoofdredacteur Trouw: ‘Een kwestie van kwaliteit. Essay en debat’ 2005: Wim van de Donk, commissaris van de Koningin van Noord-Brabant, en Christina von Wackerbarth, oud-CEO Sanoma: ‘Identiteit en kwaliteit van de publieke omroep’ 2006: Thom de Graaf, oud-minister van Bestuurlijke Vernieuwing en Koninkrijksrelaties en burgemeester van Nijmegen, en Pieter Broertjes, hoofdredacteur de Volkskrant: ‘Politiek en mediamacht’ 2007: Dato Steenhuis, ex-procureur-generaal, en Folkert Jensma, oud-hoofdredacteur NRC Handelsblad: ‘16 Miljoen aanklagers’ 2008: Emile Lohman, voorzitter raad van bestuur Universitair Medisch Centrum St Radboud Nijmegen, en Evelien Tonkens, hoogleraar actief burgerschap, Universiteit van Amsterdam, en columnist de Volkskrant: ‘De dokter in het nieuws. Over media en gezondheidszorg’ 2009: Nick Davies, journalist The Guardian en auteur van Flat Earth News, en prof. dr. Marcel Broersma, hoogleraar journalistieke cultuur en media RU Groningen: ‘Journalistiek in diskrediet?’


151

Martin Luther King jr. lezing Thema: nieuwe wegen voor integratie

Genoemd naar Martin Luther King jr. (1929-1968), Amerikaanse dominee, politiek leider en prominent voorman van de burgerrechtenbeweging. Die richtte zich in de Verenigde Staten vooral op de afschaffing van de rassenscheiding en gelijke rechten voor de zwarte bevolking. King werd beroemd door zijn geweldloze verzet, zoals het boycotten van stadsbussen die blanken bevoordeelden. Tijdens een toespraak in 1963 sprak hij de legendarische woorden ‘I have a dream’. Die droom was het vreedzaam en gelijkwaardig samenleven van blank en zwart. King werd doodgeschoten op 4 april 1968 terwijl hij op het balkon van een hotel stond.

Doelstelling Het gedachtengoed van Martin Luther King verbinden met de actuele integratieproblematiek.

Organisatie VU-Podium, onderdeel van de Vrije Universiteit Amsterdam, en De Boskant, een katholiek spiritueel centrum in Den Haag. De Martin Luther King jr. Lezing heeft sinds 2008 jaarlijks plaats op 4 april, de dag waarop King werd vermoord, en wordt afwisselend in Amsterdam en in Den Haag gehouden.

Contact De Boskant Th. Wierema Korte Koediefstraat 25 2511 CE Den Haag telefoon: 070-3614180 of 06-20228973 e-mail: [email protected]


152 website: www.vupodium.nl/terugblik/166/martin_luther_ king_jr_lezing.html

Sprekers 2008: prof. dr. James Kennedy, hoogleraar Nederlandse geschiedenis, Universiteit van Amsterdam: ‘Veertig jaar na de dood van M.L. King jr. Een balans’ 2009: Paul Scheffer, essayist: ‘Een emancipatie zonder einde. Martin Luther King en wij’


153

KNAG-lezing Thema: geografie

Genoemd naar Het KNAG, het Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap, een vereniging voor geografen en anderen die zich betrokken voelen bij het vak aardrijkskunde.

Doelstelling Geografische kennis overdragen op een breder publiek en het belang van geografische kennis laten zien.

Organisatie KNAG. Het genootschap, opgericht op 2 maart 1873, organiseert al vanaf het begin lezingen. Maar het is niet bekend wanneer de eerste lezing is gehouden die naar het KNAG is genoemd.

Contact Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap Eelko Postma Postbus 80123 3508 TC Utrecht telefoon: 030-2534056 e-mail: [email protected] website: www.knag.nl

Sprekers 2000: Louk de la Rive Box, hoogleraar geografie, en Peter Ballantyne, ict-specialist: ‘Nieuwe grenzen door internet’ 2001: Manuel Castells, hoogleraar sociologie en stedelijke en regionale planning: ‘Local and global: cities in the network society’ 2002: Paul van den Brink, archivaris KNAG: ‘Onbekende schatten. Zwerftocht door de verborgen collecties’


154 2003: Roel van der Veen, schrijver en beleidsmedewerker ministerie van Buitenlandse Zaken: ‘Wat is er mis met Afrika?’ 2004: Leo Paul, Oost-Europadeskundige: ‘Oost-Europa in de Europese Unie. Van gegijzeld avondland naar gekoloniseerde achtertuin?’ 2005: Jan Werner, conservator collectie kaarten en atlassen in de bibliotheek van de Universiteit van Amsterdam, en Henk Scholten, hoogleraar geo-informatie: ‘Opmerkelijke stukken uit de collectie van het KNAG’ 2006: Rob van der Vaart, hoogleraar sociale geografie: ‘De canon van Nederland’ 2007: Joop van der Schee, hoogleraar onderwijsgeografie: ‘Klimaatverandering in de klas’ 2008: Ton Dietz, hoogleraar sociale geografie: ‘Van natuurlandschap tot risicomaatschappij’ 2009: Gert-Jan Hospers, hoogleraar city- en regiomarketing in Europa: ‘Sense of place: wat citymarketeers van geografen kunnen leren’


155

Kohnstammlezing Thema: onderwijs en opvoeding

Genoemd naar Philip Abraham Kohnstamm (1875-1951), natuurkundige, filosoof en grondlegger van de Nederlandse academische pedagogiek en onderwijskunde. Zijn bekendste boek is Persoonlijkheid in wording (1929).

Doelstelling Een betrekkelijke buitenstaander een lezing op het gebied van onderwijs en opvoeding laten houden. De lezing sluit aan op het werk van Kohnstamm. Het onderwerp ligt op het grensvlak van het maatschappelijk debat, wetenschappelijk onderzoek en de praktijk van onderwijs en opvoeding.

Organisatie Het Samenwerkingsverband Onderwijs en Opvoeding Amsterdam (voorheen AIOO), een verband van educatieve onderwijs- en onderzoeksorganisaties binnen de Hogeschool van Amsterdam, de Universiteit van Amsterdam en de Vrije Universiteit Amsterdam. De Kohnstammlezing wordt georganiseerd sinds 2000 en heeft jaarlijks plaats in maart.

Contact Universiteit van Amsterdam Faculteit der Maatschappij- en Gedragswetenschappen, afdeling Pedagogiek en Onderwijskunde Janneke Aben telefoon: 020-5251559 e-mail: [email protected] website: www.kohnstamminstituut.uva.nl

Sprekers 2000: Dolph Kohnstamm, psycholoog, publicist: ‘Hulp


156 speciaal aan leerlingen met goede werklust. Rechtvaardiging van een proefneming binnen het Amsterdamse onderwijsachterstandenbeleid’ 2001: Kees Schuyt, hoogleraar sociologie: ‘Het onderbroken ritme. Opvoeding, onderwijs en sociale cohesie in een gefragmenteerde samenleving’ 2002: Kees Fens, literatuurcriticus: ‘Na 65 jaar. De opleiding tot autodidact’ 2003: Piet de Rooy, historicus: ‘Verstrikt in cijfers en anekdotes. Onderwijs en burgerlijk ideaal in de negentiende en twintigste eeuw’ 2004: Henriëtte Maassen van den Brink, hoogleraar economie: ‘De maat der dingen’ 2005: Paul Schnabel, directeur Sociaal en Cultureel Planbureau: ‘De Jeugdzorg van tegenwoordig’ 2006: Vincent Icke, hoogleraar theoretische sterrenkunde: ‘Donkere materie: ons kind en het heelal’ 2007: Frits van Oostrom, hoogleraar historische letterkunde: ‘Een zaak van alleman. Over de canon, schoolboeken, docenten en algemene ontwikkeling’ 2008: Pieter Winsemius, lid Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid: ‘Niemand houdt van ze...: over schooluitval’ 2009: Frank Furedi, hoogleraar sociologie, universiteit van Kent: ‘Het spoor bijster: hoe vorming het onderwijs beheersen gaat’


157

Anton de Kom-lezing Thema: discriminatie en intolerantie

Genoemd naar Anton de Kom (1898-1945), Surinaamse schrijver. Kwam op voor zijn Surinaamse landgenoten tijdens de koloniale periode en was verzetsstrijder in de Tweede Wereldoorlog. Hij overleed in het Duitse kamp Sandbostel (bij Neuengamme). Zijn bekendste boek is Wij slaven van Suriname.

Doelstelling Discriminatie aan de kaak stellen en een bijdrage leveren aan het maatschappelijke debat.

Organisatie Art. 1, landelijke vereniging ter voorkoming en bestrijding van discriminatie, en het Verzetsmuseum Amsterdam organiseren sinds 2000 de lezingen jaarlijks in Amsterdam. Voorheen heette deze voordracht LBR-lezing, naar het Landelijk Bureau ter bestrijding van Rassendiscriminatie. Toen het LBR in 2007 zijn naam veranderde in Art. 1 heeft ook de lezing een nieuwe naam gekregen: Anton de Komlezing.

Contact Art.1 Schaatsbaan 51 3013 AR Rotterdam telefoon: 010-2010201 e-mail: [email protected] website: www.art1.nl

Sprekers


2000: mr. Winnie Sorgdrager, Nederlandse vertegenwoordiger in European Commission against Racism


158 and Intolerance: ‘Antiracisme in Europa: kansen en valkuilen’ 2001: Tahar Ben Jelloun, Frans-Marokkaanse schrijver: ‘Apprendre à vivre ensemble. Leren samenleven’ 2002: dr. Clarence Lusane, Amerikaanse journalist en politicoloog: ‘Hitler's Black Victims’ 2003: Mohamed Achahboun en dr. Herman Obdeijn: ‘Marokkanen in de Tweede Wereldoorlog’ 2004: prof. dr. Gert Oostindie: ‘Gebonden bevrijders: Surinaamse en Antilliaanse militairen, de Tweede Wereldoorlog en het kolonialisme’ 2005: forum en discussie met meerdere gasten, inleiding dr. Rudi Leiprecht: ‘Integratie, Duitsland als gidsland?’ 2006: dr. Klaus Müller: ‘Wie kan ik nog vertrouwen? Homoseksueel in nazi-Duitsland en bezet Nederland’ 2007: Peter Bergwerff, hoofdredacteur Nederlands Dagblad: ‘Vrij om recht te doen: (orthodox) geloof en homoseksualiteit’ 2008: mr. Gerard Spong: ‘Bedreigde vrijheid: van slaven, hoeren, homo's, haatzaaiers, terroristen en de Koran’


159

Abraham Kuyper lezing Thema: maatschappelijk

Genoemd naar Abraham Kuyper (1837-1920), theoloog, politicus en journalist. Kuyper heeft als politicus grote invloed gehad op de Nederlandse samenleving. Hij richtte de protestantse Anti-Revolutionaire Partij (ARP) op (later opgegaan in het CDA) en de Vrije Universiteit Amsterdam. Ook was hij minister-president en minister van Binnenlandse Zaken.

Doelstelling Het gedachtengoed van Kuyper levend houden en dit vertalen naar deze tijd.

Organisatie De Stichting Monument Dr. Abraham Kuyper. Zij organiseert jaarlijks op 29 oktober, Kuypers geboortedag, een lezing in Maassluis, de plaats waar hij is geboren. In 2009 is de eerste Abraham Kuyper lezing gehouden.

Contact L.D. Wesenhagen-Kastelijn Dr. Albert Schweitzerdreef 241 3146 AP Maassluis e-mail: [email protected] website: www.stichtingmonumentabrahamkuyper.nl

Sprekers 2009: prof. dr. George Harinck, directeur Historisch Documentatiecentrum en hoogleraar geschiedenis aan de Vrije Universiteit, Amsterdam: ‘Kuyper als medevormgever van de samenleving’


160

Van Lanschot lecture Thema: economie

Genoemd naar Van Lanschot Bankiers, de organisator van de lezingen.

Doelstelling Beleidsmakers, ondernemers en vertegenwoordigers uit de financiële en academische wereld stimuleren na te denken over actuele internationale economische ontwikkelingen.

Organisatie Van Lanschot Bankiers en de Universiteit van Tilburg. Zij organiseren de lezing jaarlijks sinds 2006.

Contact Van Lanschot Bankiers E. te Brake telefoon: 073-5483026 e-mail: [email protected] website: www.vanlanschot.nl/vanlanschot/over-van-lanschot/sponsoring/van-lanschot-lecture.html

Sprekers 2006: prof. dr. Olivier Blanchard: ‘Is There a Workable European Social and Economic Model?’ 2007: prof. dr. Martin Feldstein: ‘The Future of US-Europe Cooperation’ 2008: prof. dr. Benjamin M. Friedman: ‘The Moral Conséquences of Economie Growth’ 2009: prof. dr. Robert C. Merton, winnaar Nobelprijs voor Economie in 1997: ‘On the Science of Finance in the Practice of Finance: Challenges and Opportunities from the Financial Crisis’



161

Von Laun lezing Thema: rechtsfilosofie, geloof en politieke theorie

Genoemd naar Rudolf von Laun (1882-1975), Oostenrijks rechtsgeleerde. Hoogleraar constitutioneel en internationaal recht aan de universiteit van Hamburg, waarvan hij later ook rector magnificus werd. Als juridisch adviseur van de Oostenrijkse keizer Karel I was hij aanwezig bij de bekrachtiging van een van de vredesverdragen na de Eerste Wereldoorlog. Toen realiseerde hij zich dat recht en macht vaak op gespannen voet staan en dit wekte zijn belangstelling voor de metafysische aspecten van het recht. Hij was een leermeester van Claus von Amsberg (1926-2002).

Doelstelling Markering van de oprichting van het Rudolf von Laun Instituut voor Toegepaste Metafysica, tegenwoordig onderzoeksinstituut voor politieke theorie en rechtsfilosofie van de Geert Grote Universiteit (GGU) te Deventer.

Organisatie Het Rudolf von Laun Instituut. Dat organiseert de lezingen jaarlijks sinds 2002. De lezingen werden aanvankelijk gehouden op 3 november, de dag van de opening in 1995 van het Instituut door dr. Otto von Laun, zoon van de naamgever, te Leeuwarden. Sinds de verhuizing in 2006 van het Instituut naar Deventer hebben de lezingen plaats op 16 februari, de dies natalis (de dag dat de akte passeerde) van het Rudolf von Laun Instituut. Elke lezing wordt uitgegeven in de reeks Launiana Minora van de Deventer Universitaire Pers.

Contact Dr. Jeroen D.J. Buve, directeur GGU-Von Laun Instituut telefoon: 0570-600134


162 e-mail: [email protected] website: www.geertgrote-univ.nl/von%20launlezing.html

Sprekers 2002: prof. dr. Frank R. Ankersmit: ‘Tegen de waarheid in de politiek’ 2003: prof. dr. Bart A.G.M. Tromp: ‘Neergang van de democratie?’ 2004: mr. Sybrand van Haersma Buma, CDA-lid Tweede Kamer: ‘Over het toetsen van wetten aan de Grondwet. Een blik op de kern van de democratie’ 2005: prof dr. S.W. Couwenberg: ‘Politieke filosofie en westerse democratie’ 2006: geen lezing 2007: prof. dr. mr. Damiaan H.M. Meuwissen: ‘Hegel en de vrijheid in Europa’ 2008: dr. Jeroen D.J. Buve: ‘De dubbele waarheid van de Geert Grote Universiteit’ 2009: prof. dr. J.M.M. de Valk en drs. H. Th. M. Pieper: ‘Kerk en staat. Vroeger en nu’


163

Laurenslezing Thema: medische filosofie

Genoemd naar De grote of Sint-Laurenskerk in Rotterdam, waar de lezingen worden gegeven.

Doelstelling Wat gebeurt er als je een biowetenschapper en een filosoof met publiek laat discussiëren over een maatschappelijk relevant thema? Die vraag was in 2002 aanleiding de Laurenslezing op te zetten.

Organisatie Vertegenwoordigers van de Faculteit der Wijsbegeerte van de Erasmus Universiteit Rotterdam en van het cluster medische genetica van het Erasmus Medisch Centrum.

Contact Erasmus Universiteit, Faculteit der Wijsbegeerte Postbus 1738 3000 DR Rotterdam telefoon: 010-4081111

Sprekers 2002: Jan Hoeijmakers, geneticus, en Awee Prins, filosoof: ‘Ritme en tijd’ 2002: Jos de Mul, filosoof, en Frank Grosveld, celbioloog: ‘Toeval of ontwerp?’ 2003: Dies Meijer, bioloog, en Heleen Pott, filosoof: ‘Het maakbare lichaam’ 2003: Chris de Zeeuw, neurowetenschapper, en Gertjan Lokhorst, neurofilosoof: ‘Bewustzijn: geest of stof?’ 2004: Peter van der Spek, bio-informaticus, en Jos de Mul, filosoof: ‘Het lezen van het boek der natuur’


164 2004: Niels Galjart, celbioloog, en Stephan van Erp, filosoof en theoloog: ‘Zien is weten’ 2006: Frank Grasveld, celbioloog, en Han Somsen, jurist: ‘Van democratie naar genocratie?’ 2008: Oscar Kuipers, moleculair geneticus, en Rinie van Est, trendcatcher Rathenau Instituut: ‘Sleutelen aan de bouwstenen van het leven’ 2008: Raymond Corbey, filosoof en antropoloog, Ype Elgersma, moleculair neurobioloog, Martje Fentener van Vlissingen, directeur Erasmus Dierexperimenteel Centrum, en Niko Koffeman, Eerste Kamerlid Partij voor de Dieren: ‘Op de grens: proefdieren in de wetenschap’


165

Van der Leeuw-lezing Thema: cultuur en wetenschap

Genoemd naar Prof. dr. Gerardus van der Leeuw (1890-1950), theoloog, godsdiensthistoricus en groot liefhebber en kenner van kunst en cultuur. Van der Leeuw was hoogleraar aan, en korte tijd rector magnificus van de Groningse universiteit. In 1945 werd hij minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen in het eerste naoorlogse kabinet (van minister-president Schermerhorn).

Doelstelling Het bevorderen van het culturele leven in de stad en de provincie Groningen, en het uitwisselen van culturele en wetenschappelijke contacten tussen Groningen en andere delen van Nederland.

Organisatie De Stichting Van der Leeuw-lezing. De stichting is een samenwerkingsverband van dagblad de Volkskrant, de gemeente en de provincie Groningen, de Rijksuniversiteit Groningen en de Stichting Martinikerk Groningen. De Van der Leeuw-lezing heeft sinds 1983 jaarlijks plaats in de Martinikerk. Een internationaal bekende wetenschapper en/ of schrijver en een Nederlandse coreferent spreken over een relevant thema.

Contact Stichting Van der Leeuw-lezing Postbus 72 9700 AB Groningen website: www.vanderleeuwlezing.nl

Sprekers


166 1983: Barbara W. Tuchman en Bart Tromp: ‘An Inquiry into the Persistence of Folly in Government’ 1984: Leszek Kolakowski en Jan Sperna Weiland: ‘Illusions of demythologisation’ 1985: Peter Gay en Hella S. Haasse: ‘Psycho-analysis in History’ 1986: Iris Murdoch en Joop Doorman: ‘How to prove the existence of God. Some reflections on the ontological proof’ 1987: Amos Oz en Joop den Uyl: ‘The Eyes of the Lord. Hebrew Literature: the Letter and the Spirit’ 1988: Ralf Dahrendorf en André Köbben: ‘Citizenship. The New Problem’ 1989: Simon Schama en Ernst H. Kossmann: ‘Noah's Ark or The Unripe Nectarine? Visions of the Netherlands in the 19th Century’ 1990: György Konrád en Hans van Mierlo: ‘The pleasure and discomfort of a political rebirth’ 1991: Eduardo Galeano en Aad Nuis: ‘To be like them’ 1992: Hans Magnus Enzensberger en Cees Nooteboom: ‘Die Grosse Wanderung’ 1993: Ian Buruma en Rudy Kousbroek: ‘De boom van Herder’ 1994: André Brink en Adriaan van Dis: ‘The changing function of the writer in the new South Africa’ 1995: Carlos Fuentes en Rudolf van Zantwijk: ‘Literature and History: The Epic of the Conquest of Mexico’ 1996: Ismail Kadare en Kees Fens: ‘Littérature devant le troisième millénaire’ 1997: Ben Okri en Anil Ramdas, ingeleid door Lolle Nauta: ‘Amongst the Silent Stones. A Moment in Timelessness’ 1998: Jonathan I. Israel en Nelleke Noordervliet: ‘The Enlightenment, the Dutch and the Future of History’ 1999: Annie Proulx en Jan Donkers: ‘Dangerous Ground: Landscape in American Fiction’


167 2000: Daniel Cohn-Bendit en Stephan Sanders: ‘Quo vadis, Europa?’ 2001: Isabel Allende en Barber van de Pol: ‘The storyteller is someone else’ 2002: Ian McEwan en Douwe Draaisma: ‘Literature, science and human nature’ 2003: Tom Lanoye en Marjolijn Februari: ‘Beschadigde beelden. Schrijven in het rijk van de iconodulen’ 2004: Noreena Hertz en Luuk van Middelaar: ‘IOU. How we can end the developing world's debt crisis once and for all’ 2005: Amitav Ghosh en Tijs Goldschmidt: ‘Wild fictions. Narratives of nature and the politics of forests’ 2006: Antjie Krog en Lieve Joris: ‘“I speak, holding up your heart...” Cosmopolitanism, Forgiveness and Leaning towards Africa’ 2007: Seymour M. Hersh, Kader Abdolah en Joris Luyendijk: ‘A Reporter's Report on Washington’ 2008: Karen Armstrong: ‘Religie en de gouden regel’, coreferent: Abdelkader Benali: ‘Het punt van alle tijd en plaats’ 2009: Alain de Botton: ‘Business and philosophy’, coreferent: Willem Vermeend: ‘De wij-economie’


168

Van Lier lezing Thema: Caribische cultuur en geschiedenis

Genoemd naar Rudolf Asueer Jacob (Rudie) van Lier (1914-1987), vooraanstaand Surinaams historicus, niet-westers socioloog, dichter en schrijver. Hij studeerde in Leiden (onder anderen bij Johan Huizinga), Parijs en Chicago en raakte begin jaren dertig betrokken bij het literaire tijdschrift Forum. In deze periode werd hij in Nederland bekend als dichter en literator. Later manifesteerde hij zich vooral als wetenschapper.

Doelstelling De Caribische cultuur en geschiedenis bij een breed publiek onder de aandacht brengen.

Organisatie De werkgroep Caribische letteren van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde en het Instituut voor Geschiedenis van de Universiteit Leiden. Zij organiseren de lezingen jaarlijks sinds 2008.

Contact Universiteit Leiden, Instituut voor Geschiedenis dr. P.J.J. Meel e-mail: [email protected] website: www.hum.leiden.edu/history/vanlierlezing

Sprekers 2008: prof. dr. Ruben Gowricharn, hoogleraar sociale cohesie en transnationale vraagstukken, Universiteit van Tilburg: ‘De pluralisering van Suriname’


169

Lof der geneeskunst (Erasmus MC-lezing) Thema: medische wetenschap en mensen

Genoemd naar De Lof der zotheid, het bekendste werk van Erasmus, naar wie de organisator van de lezingen, het Erasmus MC (Medisch Centrum), is genoemd, en naar de geneeskunst, het onderwerp van de lezingen

Doelstelling Een breder publiek in contact brengen met de medische wetenschap. Deze publiekslezing is een van de manieren waarop het Erasmus MC uiting geeft aan zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid.

Organisatie Het Erasmus MC organiseert jaarlijks de lezingen sinds 2006

Contact Erasmus MC Afdeling Communicatie Burg. 's Jacobsplein 51 3015 CA Rotterdam telefoon: 010-7040704 e-mail: [email protected] website: www.erasmusmc.nl/lofdergeneeskunst

Sprekers 2006: geen thema. Tim Hunt, winnaar Nobelprijs Fysiologie, en onderzoeker Imperial Cancer Research Fund, Verenigd Koninkrijk: ‘Modellen, moleculen en de mens’, prof. dr. Steven Lamberts, rector magnificus Erasmus Universiteit Rotterdam, hoogleraar interne geneeskunde


170 aan het Erasmus MC: ‘Gezondheid en ziekte in een ongelijke wereld’, prof. Johan Mackenbach, hoofd afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg van het Erasmus MC: geen titels bekend 2007: Thema: XXL, ethische en medische aspecten van obesitas. Stephan O'Rahilly, hoofd afdeling stofwisselingsgeneeskunde van het Addenbrook's ziekenhuis, Cambridge, Verenigd Koninkrijk: ‘Mens en obesitas’, prof. dr. Inez de Beaufort, hoogleraar gezondheidsethiek, Erasmus MC: ‘Ethiek en obesitas’ 2008: Thema: Virussen vogelvrij. Is de dreiging te beteugelen? Prof. dr. Ab Osterhaus, hoogleraar virologie, Erasmus MC: ‘Nieuwe virussen: een dreiging uit de dierenwereld!’, Prof. dr. Sir Roy Anderson, hoogleraar epidemiologie, Imperial College, Londen: ‘Understanding Epidemics: scientific advances in the analysis and design of control measures’ 2009: Thema: Denken en doen, de hersenen vertaald. Chris de Zeeuw, hoogleraar en hoofd afdeling Neurowetenschappen van het Erasmus MC en projectdirecteur van het Nederlands Instituut voor Neurowetenschappen in Amsterdam, en John Donoghue, professor of Neuroscience and Engineering, Brown University, Providence, Verenigde Staten, en directeur van het Brown Insitute for Brain Science: geen titels bekend


171

Van der Lubbe-lezing Thema: helden in hun tijdperk

Genoemd naar Marinus van der Lubbe (1909-1934), communist en anarchist. De jonge Van der Lubbe is de geschiedenis ingegaan als de man die op 27 februari 1933 in Berlijn het gebouw van de Rijksdag, het Duitse parlement, in brand stak. Het was een daad van een eenling die in verzet kwam tegen het opkomende fascisme. Hij kreeg hiervoor de doodstraf.

Doelstelling Eenzame helden centraal stellen. Wat bracht deze eenlingen tot hun daad? Waarom kozen ze voor hun eenzame verzet? Wat is de context van dat verzet en wat zijn de effecten?

Organisatie Het Utrechtse debatcentrum TUMULT organiseert sinds 2008 jaarlijks de lezingen rond 27 februari, de dag van de Rijksdagbrand. De organisatie probeert de lezing aan een bijzondere historische gebeurtenis te koppelen. In 2008 was dat de Rijksdagbrand, die 75 jaar eerder plaatshad. In 2009 de fatwa tegen schrijver Salman Rushdie in 1989.

Contact TUMULT Domplein 24 3512 JE Utrecht telefoon: 030-2332430 e-mail: [email protected] website: www.tumultdebat.nl

Sprekers 2008: Marjan Schwegman, directeur Nederlands Instituut


172 voor Oorlogsdocumentatie: ‘Van Marinus naar Harry Potter: waar zijn onze helden?’ 2009: Peter Giesen, historicus en wetenschapsjournalist: ‘Van Salman naar Geert: wie zijn onze nieuwe helden?’


173

Kees Lunshof-lezing Thema: relatie politiek en publiciteit

Genoemd naar Kees Lunshof (1945-2007), adjunct-hoofdredacteur en politiek commentator van De Telegraaf.

Doelstelling Een bijdrage leveren aan een open debatcultuur over de verhouding tussen politiek en journalistiek. Kees Lunshof speelde hierin een belangrijke rol, onder meer als voorzitter van Internationaal Perscentrum Nieuwspoort. Hij was een voorstander van een debat over de vraag welke rol mores spelen, en hoe publiciteit en politiek op elkaar inwerken.

Organisatie De commissie voor democratie en debat van perscentrum Nieuwspoort organiseert de lezing sinds 2008. Herman van Gunsteren en Cox Habbema zijn door het perscentrum aangesteld als rapporteurs politiek-publicitair complex. Ter gelegenheid van de lezing in 2009 deden zij verslag van hun bevindingen van de wijze waarop pers en politiek opereren in Den Haag.

Contact Internationaal Perscentrum Nieuwspoort Lange Poten 10 2511 CL Den Haag Secretaris commissie democratie en debat Gert Jan Verhoog telefoon: 06-52539897

Sprekers 2008: Arthur Docters van Leeuwen, eerder hoofd Binnenlandse Veiligheidsdienst en topman Autoriteit


174 Financiële Markten: ‘Populisme in politiek en journalistiek’ 2009: Gerdi A. Verbeet, voorzitter Tweede Kamer: ‘Media én politiek verantwoordelijk voor goed geïnformeerd electoraat’


175

Theo Lunsingh Scheurleer-lezing Thema: interieur

Genoemd naar Theo Lunsingh Scheurleer (1911-2002), eerste hoogleraar geschiedenis van de kunstnijverheid in Leiden. Zette het vakgebied van de interieurgeschiedenis in Nederland op de kaart. Lunsingh Scheurleer was een verzamelaar en connaisseur, en was van 1954 tot 1963 directeur van de afdeling beeldhouwkunst en kunstnijverheid in het Rijksmuseum in Amsterdam. Hij publiceerde in binnen- en buitenlandse vaktijdschriften, was betrokken bij belangrijke bronnenuitgaven en zette omvangrijke projecten op.

Doelstelling Het denken stimuleren over interieurvormgeving in brede zin.

Organisatie Stichting Het Nederlandse Interieur. Zij organiseert de lezingen sinds 2005 en streeft ernaar deze om het jaar plaats te laten hebben.

Contact Stichting Het Nederlandse Interieur Postbus 15599 1001 NB Amsterdam e-mail: [email protected] website: www.shni.nl

Sprekers 2005: prof. Witold Rybczynski, Canadees-Amerikaans architect, historicus, publicist en hoogleraar aan de University of Pennsylvania, Philadelphia: ‘Style, taste and the modern interior’


176 2009: John Harris, Brits architectuurhistoricus en publicist: ‘Moving rooms. Seeking the origins of the period room: a global and a Dutch issue’


177

Machiavelli-lezing Thema: overheidscommunicatie

Genoemd naar Niccolò Machiavelli (1469-1527), Italiaans politicus, filosoof en geschiedschrijver. Auteur van onder meer Il Principe, vertaald als De Heerser of De Vorst. Hij gaat in op de vragen hoe verval en opkomst van staten tot stand komen en hoe staatslieden staten in stand kunnen houden.

Doelstelling De uitwisseling bevorderen van denkbeelden over de communicatie tussen politiek, overheid en burgers.

Organisatie De Stichting Machiavelli organiseert de lezingen jaarlijks. Hoofdactiviteit is de jaarlijkse toekenning van de Machiavelliprijs aan een persoon of organisatie die een bijdrage heeft geleverd aan de communicatie tussen politiek, overheid en burger. De prijsuitreiking valt samen met de lezing. Die wordt gehouden door een gerenommeerd persoon, die op kritische wijze actuele ontwikkelingen op het terrein van de publieke communicatie belicht.

Contact Stichting Machiavelli Derde Oosterparkstraat 239-F 1092 EA Amsterdam telefoon: 06-18681164 e-mail: [email protected] website: www.stichtingmachivelli.nl

Sprekers 1989: prof. dr. M.P.C.M. van Schendelen: ‘Over public relations’


178 1990: drs. Hans S.J. Hillen: ‘Een kat in een vreemd pakhuis’ 1991: ir. N.G. Ketting: ‘Machiavelli verdeelt wel, maar heerst niet’ 1992: prof. dr. A. van der Meiden: ‘Propaganda, politieke marketing en voorlichting’ 1993: drs. Marcel P.A. van Dam: ‘Edelman, bedelman, dokter, pastoor, ze zijn er allemaal vandoor’ 1994: mr. drs. Frits Bolkestein: ‘Machiavelli sprak geen Binnenhofbargoens’ 1995: mr. Herman D. Tjeenk Willink: ‘Overheidscommunicatie, element of instrument?’ 1996: drs. A.G. Jacobs: ‘Europa: doelstelling, doelgroep en boodschap tegelijk’ 1997: drs. Ad P.W. Melkert: ‘Over beeld en werkelijkheid van de politiek’ 1998: prof. drs. Ruud F.M. Lubbers: ‘Macht en deugd’ 1999: drs. Paul Rosenmöller: ‘De leiderschapsverleiding’ 2000: prof. dr. Paul A.H. Frissen: ‘De anarchistische republiek. Representatie in de informatiesamenleving’ 2001: mr. Benk Korthals: ‘Veiligheid: zorg voor overheid en burger’ 2002: prof. dr. Uri Rosenthal: ‘Het kan niet, het mag niet, we willen het, we doen het’ 2003: Erik de Zwart: ‘Van Poldermodel tot merkenmodel’ 2004: John Lloyd: ‘The Power and the Story’ 2005: Peter Vandermeersch: ‘De tussen-n in paardebloem: Harry Potter in Jurassic Parc’ 2006: Fons van Westerloo: ‘Van massamedium tot buurtomroep’ 2007: Ivo van Hove: ‘De kunst is een ontembaar wild dier’ 2008: Cisca Dresselhuys: ‘Vrouwen en macht, een paar apart’ 2009: prof. dr. Roel Coutinho: ‘Het gezag van de wetenschap in gedrang’


179

Nelson Mandelalezing Thema: verdraagzaamheid, het samenleven van culturen, harmonie, vergevingsgezindheid

Genoemd naar Nelson Mandela (1918), de eerste democratisch gekozen en tevens de eerste zwarte president van Zuid-Afrika (1994-1999). Als voorman van de verboden partij ANC (Afrikaans Nationaal Congres), die streed voor gelijke rechten voor zwarten, werd de advocaat Mandela in 1964 verbannen naar het beruchte Robbeneiland. Hij zat daar gevangen tot 1990 en groeide in die tijd uit tot symbool van de anti-apartheidsstrijd in Zuid-Afrika en elders. Op 11 februari 1990 werd hij vrijgelaten. Mandela kreeg in 1993 de Nobelprijs voor de Vrede.

Doelstelling Eerbetoon aan Nelson Mandela, verspreiding van zijn boodschap van verdraagzaamheid en harmonie, en bekendheid geven aan het streven van de Mandela Stichting een standbeeld voor Mandela op te richten in Den Haag.

Organisatie De Mandela Stichting en de gemeente Den Haag. Zij organiseren sinds 2008 jaarlijks de lezing op 11 februari, de dag waarop Mandela in 1990 werd vrijgelaten uit de gevangenis.

Contact Mandela Stichting Marko Fehres telefoon: 06-54697154 e-mail: [email protected] website: www.mandelastichting.nl


180

Sprekers 2008: Johnny de Lange, minister van Justitie van Zuid-Afrika, en Ernst Hirsch Ballin, minister van Justitie: geen titel bekend 2009: Ruud Lubbers, oud-premier, en Jozias van Aartsen, burgemeester van Den Haag: ‘Het gedachtengoed van Nelson Mandela in relatie tot recht en vrede, en Den Haag als legal capital of the world’


181

Mandeville-lezing Thema: actuele problematiek

Genoemd naar Bernard Mandeville (1670-1733), Brits sociaal denker van Hollandse afkomst. Groeide op in Rotterdam, promoveerde in Leiden en verhuisde niet lang daarna naar Londen. Vermaard om zijn vaak satirische teksten over maatschappelijke verschijnselen, zoals in zijn bekendste werk The fable of the bees.

Doelstelling Waardering tonen voor personen uit binnen- of buitenland die zich maatschappelijk zeer verdienstelijk hebben gemaakt, en een breed publiek kennis laten maken met de opvattingen van de spreker. De Mandeville-onderscheiding, die bestaat uit een penning en een oorkonde, is het maatschappelijk equivalent van het eredoctoraat, dat de universiteit alleen toekent op grond van grote wetenschappelijke verdiensten.

Organisatie De Stichting Bernard Mandeville, die de lezingen organiseert, is in 1988 opgericht op initiatief van de Erasmus Universiteit Rotterdam en het Rotterdamse bedrijfsleven. Tegenwoordig is ook de Vereniging Trustfonds EUR bij de organisatie betrokken.

Contact Erasmus Universiteit Rotterdam J. Ender, secretariaat rector magnificus, telefoon: 010-4081753 G.W.R. Lugtenberg, afdeling marketing & communicatie telefoon: 010-4081775 website: www.eur.nl/mandeville


182

Sprekers 1989: mr. Frans H.J.J. Andriessen: ‘Normbesef in de Nederlandse politiek’ 1990: Jhr. mr. F.O.J. Sickinghe: ‘De ondernemer: revolutionair en strateeg’ 1992: mr. Paul A. Nouwen: ‘Het dilemma van mobiliteit, milieu en economie. Over verantwoord kiezen’ 1993: mr. Max van der Stoel: ‘Europese dilemma's’ 1995: dr. Hartarto Sastrosoenarto: ‘Indonesia, a model for synergy with Europe’ 1995: Jhr. prof. dr. M. Eyskens: ‘Crisis van de overgang, overgang van de crisis’ 1998: dr. Wim F. Duisenberg: ‘De euro en het proces van Europese integratie’ 2002: dr. B. Kouchner: ‘Cross-border humanitarian aid’ 2003: dr. Ruud F.M. Lubbers: ‘Refugees: from international protection to solutions’ 2004: mr. dr. Frits Bolkestein: ‘De Europese mopperkorf, grenzen aan Europa’ 2005: Carla Del Ponte: ‘Virtues and vices versus legality: the thorny road of international justice’ 2006: dr. Jaya Arunachalam: ‘The benefits of microcredits’ 2007: Lilian Gonçalves: ‘Grenzeloze waardigheid’ 2008: dr. Bernard Bot: ‘Europa: van vrees naar vertrouwen, de potentie van een verenigd continent’ 2009: Guy Verhofstadt: ‘De Verenigde Staten van Europa’ http://www.eur.nl/mandeville/lezingen/print.html


183

Dr. Sicco L. Mansholt-lezing Thema: Europese integratie

Genoemd naar Dr. Sicco L. Mansholt (1908-1995), voorvechter van de Europese integratie en geestelijk vader van het gemeenschappelijk landbouwbeleid. Minister van Landbouw voor de PvdA in zes naoorlogse kabinetten, en eerste Landbouwcommissaris van de EEG, de voorloper van de Europse Unie. Hij initieerde de landbouwsubsidies. Na zijn pensionering ging hij anders tegen de subsidiëring aankijken en spande zich er vergeefs voor in het systeem ongedaan te maken.

Doelstelling Een Europees onderwerp zowel grondig als origineel laten uitdiepen door een prominent spreker.

Organisatie De Vereniging van Europese Journalisten (VEJ) is in 1996, kort na het overlijden van Mansholt, begonnen de lezingen te organiseren. Ze worden jaarlijks gehouden.

Contact Vereniging van Europese Journalisten, Den Haag Matthijs Spits telefoon: 070-3241041

Sprekers 1996: mr. Frans Andriessen, oud-minister van Financiën voor de KVP (later het CDA) 1997: mr. Jacques Santer, vicevoorzitter van het Europees Parlement (1977-1979), premier van Luxemburg (1984-1995) en voorzitter van de Europese Commissie (vanaf 1995)


184 1998: Jozias van Aartsen, VVD-politicus, minister van Landbouw (1994-1998) 1999: dr. Wim Kok, premier (PvdA) 2000: prof. dr. mr. Frits Bolkestein, oud-minister van Defensie en politiek leider van de VVD 2001: mr. Laurens Jan Brinkhorst, D66-politicus, zowel in Den Haag als in Brussel 2002: dr. mr. Jean-Luc Dehaene, oud-premier van België (1992-1999) en lid Europees Parlement 2003: dr. Herman H.F. Wijffels, voorzitter van de Sociaal-Economische Raad 2004: mr. dr. Jan Peter Balkenende, premier, minister van Algemene Zaken en politiek leider van het CDA 2005/2006: drs. Neelie Kroes, Europees Commissaris voor Mededinging 2007/2008: drs. Wouter Bos, minister van Financiën en vicepremier 2009: prof. mr. Pieter van Vollenhoven, voorzitter Onderzoeksraad voor Veiligheid: ‘Onafhankelijk onderzoek naar rampen en ongevallen: het Europese perspectief’


185

Meijers-lezing Thema: juridisch onderzoek

Genoemd naar E.M. Meijers (1880-1954), rechtsgeleerde en hoogleraar aan de Rijksuniversiteit Leiden. Hij werd in 1940 door de Duitse bezetter ontslagen om zijn joodse achtergrond. De decaan van de juridische faculteit, prof. R.P. Cleveringa, reageerde met een protestrede tijdens het lesuur van Meijers. Deze rede wordt nog steeds herdacht.

Doelstelling Een actueel juridisch wetenschappelijk onderwerp belichten. De lezing wordt gehouden sinds de oprichting in 1997 van het E.M. Meijers Instituut voor Rechtswetenschappelijk Onderzoek ter ere van de naamgever van het instituut, die tevens de grondlegger is van het nieuwe Burgerlijk Wetboek. De lezing valt samen met de nieuwjaarsreceptie van de faculteit en met de uitreiking van de Jongbloedprijs/facultaire scriptieprijs, de Juridisch PAO-Onderwijsprijs en de Hazelhoff van Huet scriptieprijs Bank- en effectenrecht.

Organisatie De Graduate School (voorheen het E.M. Meijers Instituut voor Rechtswetenschappelijk Onderzoek) van de juridische faculteit van de Universiteit Leiden. De lezing wordt sinds 1997 jaarlijks in januari gehouden.

Contact Faculteit der Rechtsgeleerdheid, Universiteit Leiden telefoon: 071-5277512 e-mail: [email protected] website: www.leidenuniv.nl


186

Sprekers 2004: mr. Janneke Gerards: ‘Hoe moet de rechter aan het gelijkheidsbeginsel toetsen? Naar een model voor de beoordeling van gelijkebehandelingszaken’ 2005: dr. Ben van Velthoven: ‘Rechtspraak in de Delta. Een econoom over de betekenis van de civiele en bestuursrechter in de geschilbeslechting in Nederland’ 2006: dr. Laurens Mommers: ‘Taal noch teken. Over de toegankelijkheid van Europese juridische informatie’ 2007: prof. dr. Henk Vording: ‘Hoezo belastingrecht? Over rechtvaardigheidsclaims in het belastingrecht’ 2008: prof. mr. Marielle R. Bruning: ‘Jeugdzorg: who cares?’ 2009: dr. Patrick van Calster: ‘Wetenschap in Tijden van Gevaar en Bedreiging’


187

Méridon-lezing Thema: culturele betrekkingen tussen Frankrijk en Nederland

Genoemd naar Château de Méridon in Frankrijk, internationaal cultureel centrum dat de kennis van de Franse cultuur en samenleving wil bevorderen. Sinds 1946 worden hier cursussen georganiseerd. Méridon bestaat uit het landelijk gelegen kasteel, en een rustiek bijgebouw, Petit Méridon, omgeven door een park van 7 hectare.

Doelstelling De Vereniging Nederlands-Frans Cultureel Centrum Méridon meer naamsbekendheid geven en de leden van de Vereniging iets extra's bieden.

Organisatie De Vereniging NFCC Méridon organiseert de lezingen sinds 1988.

Contact Vereniging NFCC Méridon drs. C.W.M. Smit, secretaris Leutscherstraat 5, Den Haag telefoon: 070-3965433 e-mail: [email protected] website: www.meridon.com

Sprekers 1989: prof. dr. Hendrik Lodewijk Wesseling, hoogleraar algemene geschiedenis, Rijksuniversiteit Leiden: ‘Vele ideeën over de Franse Revolutie’ 1990: Christian Chartier, correspondent Le Monde: ‘Een wonderlijke speurtocht door Nederland’


188 1991: Hella S. Haasse, schrijver: ‘De tijd een droom, of Henri-René Lenormand en Nederland’ 1992: Piet Dankert, PvdA-staatssecretaris van Europese Samenwerking: ‘Nederland en Frankrijk: Europa verenigt (langzaam)’ 1993: Pierre H. Dubois, dichter, schrijver, criticus: ‘Frans van stijl, Nederlands van karakter, universeel van geest: Belle van Zuylen/Isabelle de Charrière’ 1994: Philippe Noble, vertaler: ‘Een Nederlander in Parijs: Eddy du Perron’ 1995: Maarten Mourik, oud-ambassadeur: ‘Culturele coëxistentie in Europa’ 1996: Christophe de Voogd, historicus, oud-adviseur van de Franse minister van Cultuur Jack Lang, en docent aan het Institut d'Études Politiques, Parijs: ‘Huizinga, Nederland en het beeld van Frankrijk’ 1997: Mària van Berge-Gerbaud, directeur Fondation Custodia, Parijs: ‘De collectie Frits Lugt in Parijs’ 2003: Saskia Dekkers, journalist: ‘Eenmanspost in Frankrijk; hoe werkt de correspondent van het NOS Journaal en NOVA in Frankrijk? 2005: dr. J. Bartels, oud-lid van de vakgroep geschiedenis van de filosofie, Rijksuniversiteit Groningen: ‘Descartes en Spinoza; de reactie van Spinoza op het werk van Descartes’ 2006: prof. mr. Paul J.J. Zoontjens, hoogleraar onderwijsrecht en hoofddocent staats- en bestuursrecht: ‘De invloed van Frankrijk op onze rechtsorde en rechtsstaat’ 2006: drs. Nico Wegter, oud-vertegenwoordiger van de Europese Commissie in Nederland: ‘Is nee hetzelfde als non? Nederland, Frankrijk en Europa, geschiedenis en actualiteit’ 2007: Rudi Wester, directeur Institut Néerlandais, Parijs: ‘Vijftig jaar Institut Néerlandais, een kroonjuweel van de Nederlandse cultuur in Parijs’


189

Thomas More lezing Thema: politieke filosofie

Genoemd naar Sir Thomas More (1478-1535), Brits humanist, jurist en staatsman. Hij werd beroemd door zijn boek Utopia (1516), waarin hij het politieke systeem van een ideale nietbestaande eilandstaat beschrijft.

Doelstelling Jaarlijks een politiek-filosofisch thema door een internationaal gerenommeerde intellectuele spreker laten behandelen voor een breed publiek. De lezing wordt gepubliceerd in een landelijk dagblad en in boekvorm.

Organisatie Het Soeterbeeck Programma van de Radboud Universiteit Nijmegen. Dat organiseert de Thomas More Lezing jaarlijks sinds 2000. Het Programma organiseert lezingen, debatten en symposia met een verdiepende kijk op wetenschap en actualiteit. Het is onderdeel van de Facultaire Unie Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen van de universiteit.

Contact Soeterbeeck Programma, Radboud Universiteit Nijmegen Erasmusplein 1 6525 HT Nijmegen telefoon: 024-3615555 e-mail: [email protected] website: www.ru.nl/soeterbeeckprogramma

Sprekers 2000: Gianni Vattimo, hoogleraar filosofie, universiteit van Turijn: ‘Truth, freedom, emancipation: christianity beyond metaphysics’


190 2001: Peter Sloterdijk, hoogleraar filosofie en esthetiek, en rector Staatliche Hochschule für Gestaltung, Karlsruhe: ‘Rethinking humanism in an age of bio-religion’ 2002: Michael Ignatieff, schrijver, historicus, televisiemaker, hoogleraar Practice of Human Rights Policy, Harvard University: ‘Human Rights and Terror’ 2003: Alain Finkielkraut, hoogleraar filosofie, École Polytechnique, Parijs: ‘The ambiguities of democracy’ 2004: John Gray, hoogleraar European Thought, London School of Economics: ‘Enlightenment and terror’ 2005: Susan Neiman, directeur studiecentrum Einstein Forum, Potsdam, en docent Humboldt- Universität, Berlijn: ‘Before the Gallows: Heroes in the Face of Evil’ 2006: Jonathan Israel, hoogleraar Nederlandse geschiedenis in Londen, en verbonden aan het Institute for Advanced Study, Princeton: ‘Freedom of Thought versus Freedom of Religion: an Eighteenth-Century - and now also a Twenty-first-Century - Dilemma’ 2007: Michael Walzer, em. hoogleraar politieke filosofie, Institute for Advanced Study, Princeton: ‘War and Death. Reflections on Today's Meaning of Just War Theory’ 2008: Avishai Margalit, em. hoogleraar filosofie, Hebrew University, Jeruzalem, en George Kennan, hoogleraar Institute for Advanced Study, Princeton: ‘Sectarianism as a State of Mind. Reflections on a Phenomenon in Politics and Religion’ 2009: Frank Furedi, hoogleraar sociologie, universiteit van Kent: ‘Why is authority always a problem?’


191

Mosse-lezing Thema: homoseksualiteit

Genoemd naar George Lachman Mosse (1918-1999), Amerikaans historicus van Duits-joodse oorsprong. Mosse deed onderzoek naar het Duitse nationaal-socialisme en de samenhang met mannelijkheid en (homo)seksualiteit. Hij werd in 1955 hoogleraar geschiedenis aan de universiteit van Wisconsin en schreef standaardwerken over het nazisme als The Crisis of German Ideology (1964) en Towards the Final Solution (1978). Later werd zijn belangstelling gewekt voor homoen genderstudies. Mosse was onder meer gasthoogleraar in Amsterdam, Jeruzalem, Kaapstad, Cambridge, Parijs en Washington.

Doelstelling Het bevorderen van homoen lesbische studies.

Organisatie Homo- en lesbische studies aan de Universiteit van Amsterdam (UvA) organiseert de lezingen sinds 1983. In 2001 is aan de UvA de Stichting George Mosse Fonds opgericht dankzij een legaat van George Mosse. Zij organiseert elk jaar Nederlandstalige lezingen op de derde woensdag van september. Gedurende het studiejaar organiseert zij kleinschaliger Engelstalige lezingen. Homoen lesbische studies bestaat sinds 1978 aan de UvA.

Contact Universiteit van Amsterdam, afdeling sociologie en antropologie dr. Gert Hekma telefoon: 020-5287749 e-mail: [email protected]


192

Sprekers 2002: Hafid Bouazza, schrijver: ‘Homoseksualiteit en islam’ 2003: Marjan Sax, activist en oprichter Mama Cash: ‘Naar een nieuwe seksuele revolutie’ 2004: Ruud Douma/Dolly Bellefleur, theatermaker: ‘Transformatiekunst, miskende muze’ 2005: Bas Heijne, essayist: ‘De eeuwige homo’ 2006: Maaike Meijer, hoogleraar genderstudies, Universiteit van Maastricht: ‘Leve de penisnijd’ 2007: Gerardjan Rijnders, regisseur, acteur en auteur: ‘De buik vol’ 2008: Gerrit Komrij, dichter en schrijver: ‘Waarom zijn Nederlanders zo dol op homoseksuelen?’ 2009: Gloria Wekker, hoogleraar gender en etniciteit, Universiteit Utrecht: ‘Van homo nostalgie en betere tijden’


193

Frederik Muller lezing Thema: boekwetenschap

Genoemd naar Frederik Muller (1817-1881), bibliograaf en oprichter van de Bibliotheek van het Boekenvak. Deze vakbibliotheek, die sinds 1845 bestaat, vormt met de Collectie Tetterode het boekhistorische hart van de Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam.

Doelstelling De presentatie van boekhistorische collecties in een internationaal perspectief.

Organisatie De afdeling Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam, en de leerstoelgroep boekwetenschap en handschriftenkunde. Zij organiseren sinds 2008 jaarlijks de lezingen.

Contact Elisabeth Meyer Cornelis van Alkemadestraat 37 1065 AB Amsterdam e-mail: [email protected]

Sprekers 2008: David McKitterick, Engelse boekhistoricus: ‘A changing view from Amsterdam. Where next with book history?’ 2009: prof. dr. Erik Spiekermann: The Netherlands-Germany. Two typographic traditions?’


194

Multatuli-lezing Thema: de multiculturele samenleving

Genoemd naar Multatuli, pseudoniem van de Nederlander Eduard Douwes Dekker (1820-1887), auteur van de beroemde roman Max Havelaar. Door zijn literaire kwaliteiten en scherpe pen kon hij uitdrukking geven aan zijn kritische opvattingen over de behandeling van de lokale bevolking in Nederlands-Indië.

Doelstelling Het thema van de Multatuli-lezing heeft steeds betrekking op de uitdagingen van de multiculturele samenlevingen van de toekomst.

Organisatie De lezing is een Nederlands-Vlaams initiatief. Het ene jaar zijn de lezingen in Breda, in de Grote Kerk, het andere jaar in Leuven. In Nederland draagt de Stichting Multatuli lezing Nederland zorg voor de organisatie, samen met COS Brabant, centrum voor internationale samenwerking. In België zijn sinds 1996 het Overlegcentrum voor Ethiek KU Leuven en de Multatuli-Stichting verantwoordelijk, samen met verschillende sociaal-culturele verenigingen.

Contact Stichting Multatuli lezing Nederland Rob van Mierlo telefoon: 076-5221078 website: www.multatuli-lezing.nl

Sprekers 1996: Theo van Boven en Hugh Lewin: ‘Natie, migratie, integratie’ 1997: Michael Sandel, Roger Dillemans, Louis Tobback en


195 Mark Eyskens: ‘Multiculturaliteit en democratie’ 1998: H. Roeslan Abdulgani, Indonesisch staatsman, en mgr. M. Muskens: ‘Integratie in een multiculturele samenleving’ 1999: Michael Walzer: ‘Macht en onmacht van multilaterale organisaties’ 2000: Frits Bolkestein, Farid Esack, Zuid-Afrikaans imam, en Marie-Claire Foblets, mensenrechtenspecialist: ‘Islam versus het Westen’ 2001: Robert Putnam en Mary Douglas: ‘Angst en onzekerheid in de moderne samenleving’ 2002: Jan Pronk, Maureen Silos en Hans Kruijssen: ‘Natievorming of onafhankelijkheid’ 2003: David Grossman, schrijver: geen titel bekend 2004: geen lezing 2005: Job Cohen, burgemeester van Amsterdam, Kader Abdolah, schrijver en columnist, en Marjolijn Februari, historicus, schrijver en columnist: ‘In hoeverre mogen minderheden zichzelf blijven?’ 2006: Gerard Kleisterlee, CEO van Philips en Agnes van Ardenne-van der Hoeven, minister voor Ontwikkelingssamenwerking: ‘Grenzen aan de angst. Grenzen aan de hoop’ 2008: Ad Melkert, PvdA-politicus, en Naema Tahir, jurist en schrijver: ‘De tijd van export van waarden is voorbij’ 2009: Sari Nusseibeh, schrijver en filosoof: ‘Identity and Conflict’


196

Nexus-lezing Thema: cultuurfilosofie

Genoemd naar Het Nexus Instituut. Dit instituut, opgericht in 1994, bestudeert het Europese cultuurgoed om inzicht te bieden in eigentijdse vragen en het cultuurfilosofische debat te stimuleren.

Doelstelling Een vooraanstaand, internationaal bekende intellectueel zijn of haar visie laten geven op een cultuurfilosofisch thema betreffende het hedendaagse Europa.

Organisatie Het Nexus Instituut. De lezingen worden sinds 1994 gehouden, in Tilburg.

Contact Nexus Instituut, Universiteit van Tilburg Postbus 90153 5000 LE Tilburg telefoon: 013-4663450 e-mail: [email protected] website: www.nexus-instituut.nl

Sprekers 1994: Edward W. Said: ‘Retrospective Thoughts on Orientalism’ 1995: Amartya K. Sen: ‘Environmental threaths and economic reasoning’ 1996: Richard von Weizsäcker: ‘Zur Kultur der Europäischen Vereinigung’ 1997: Claudio Magris: ‘Soll man die Dichter aus dem Staat verbannen? Vom Nutzen und Nachteil der Literatur’


197 1998: Adam Zagajewski: ‘The Shabby and the Sublime. Or: is High Diction Possible in a Low Environment?’ 1999: Elisabeth Mann Borgese: ‘The Years of My Life’ 2000: Michael Ignatieff: ‘An Age of Bad Faith’ 2001: Richard C. Holbrooke: ‘The American Stake in Europe, the European Stake in the United States 2002: Carlo Ginzburg: ‘Latitude, Slaves and the Bible. A Local Approach to Globalization’ 2003: George Steiner: ‘The Idea of Europe’ 2004: Avishai Margalit: ‘Occidentalism. The West in the Eyes of its Enemies’ 2005: Francis Fukuyama: ‘The Future of Democracy. Culture and Immigration’ 2006: Janos Starker: ‘What is a Masterpiece?’ 2007: Sonia Gandhi: ‘Living politics. What India has taught me’ 2008: Jürgen Habermas: ‘The post-secular society. What does it mean?’ 2009: Robert Hughes: ‘A Defence of What is Priceless’


198

Sint-Nicolaas-lezing Thema: sociaal-economisch

Genoemd naar Sint-Nicolaas, vanwege de datum waarop de lezing wordt gehouden, rond 5 december.

Doelstelling Een thema rond de overlegeconomie op een luchtige manier aan de orde stellen. De lezing is een initiatief van de voorlichters van vakbond FNV, werkgeversorganisatie VNO-NCW en de Sociaal-Economische Raad (SER). De lezing is bedoeld voor sociaal-economisch journalisten en andere belangstellenden.

Organisatie De Sociaal-Economische Raad organiseerde de lezingen sinds 1997 in Den Haag. De lezing wordt niet meer gehouden.

Contact Sociaal-Economische Raad Bezuidenhoutseweg 60 2594 AW Den Haag telefoon: 070-3499499 website: www.ser.nl

Sprekers 1997: Thijs Wöltgens 1998: Gerrit Zalm 2001: Ahmed Aboutaleb


199

Nieuwenhoflezing Thema: rechtsgeleerdheid

Genoemd naar Het voormalige kloostercomplex Nieuwenhof in de Maastrichtse studentenwijk Jekerkwartier, waarin destijds de rechtenfaculteit was gevestigd. Nu maakt het deel uit van het University College Maastricht.

Doelstelling Onbekend.

Organisatie Meesterlijk, vereniging van oud-studenten van de Faculteit der Rechtsgeleerdheid van de Rijksuniversiteit Limburg. Zij organiseerde de lezingen tijdens de faculteitsdag van de oud-studenten. De lezingen worden niet meer gehouden.

Contact Meesterlijk bestaat niet meer.

Sprekers 1987: J.E. Spruit: ‘Romeins recht, terugblik en uitzicht’ 1988: F. Kuitenbrouwer: ‘Rechten van mensen in een kwetsbare informatiemaatschappij’ 1989: J.L. de Wijkerslooth: ‘Ethiek en advocatuur’ 1990: M. Oosting: ‘Kwaliteit van de overheid’ 1991: M.J. Cohen: ‘Over het denken van juristen’ 1992: G.P.M.F. Mok: ‘Enkele gedachten over de rechtspositie van getuigen in strafzaken’ 1993: W. Hammerstein-Schoonderwoerd: ‘Samen door het leven...’ 1994: Jenny E. Goldschmidt: ‘Mensenrechten: vrouwenrechten?’



200

Hidde Nijland-lezing Thema: elektrotechniek

Genoemd naar Hidde Nijland (1885-onbekend), elektrotechnicus. Hendrik Arend Hidde Nijland was hoogleraar en oprichter van de Electro Apparatenfabrieken Systeem Coq in Utrecht in 1916.

Doelstelling Bevordering van de ontwikkeling van de wetenschap van en het onderwijs in de elektrotechniek, speciaal dat van de sterkstroom aan de Technische Universiteit Delft.

Organisatie De Dr. ir. H.A. Hidde Nijland Stichting. Zij organiseert sinds 1965 elke twee jaar een evenement. De ene keer is dat de lezing, de andere keer de uitreiking van de Hidde Nijlandprijs, een geldprijs. De lezing wordt dus eens in de vier jaar gehouden.

Contact Dr. ir. H.A. Hidde Nijland Stichting L. van der Sluis telefoon: 015-2785782 e-mail: [email protected]

Sprekers 2005: ir. Gert J.L. Zijl, lid raad van bestuur Nederlandse Mededingingsautoriteit: ‘Markt onder spanning’ 2009: prof. dr. ir. J.H. Blom, em. hoogleraar Electrical Power Systems: ‘De tweede revolutie’


201

Nooit meer Auschwitz-lezing Thema: geschiedenis

Genoemd naar Auschwitz-Birkenau, vernietigings- en concentratiekamp tijdens de Tweede Wereldoorlog bij de Poolse stad Auschwitz/Oswiecim.

Doelstelling Realisering van de zinspreuk ‘Nooit meer Auschwitz’ en de strijd tegen alle vormen van fascisme, racisme en antisemitisme. Aan de lezing is een jaarlijkse onderscheiding verbonden die de naam draagt van de in 2001 overleden erevoorzitter van het Nederlands Auschwitz Comité, Annetje Fels-Kupferschmidt.

Organisatie Het Nederlands Auschwitz Comité organiseert sinds 2004 jaarlijks deze lezing en doet dat samen met de Pensioen- en Uitkeringsraad (PUR) en het Centrum voor Holocaust- en Genocidestudies.

Contact Nederlands Auschwitz Comité telefoon: 020-6723388 website: www.auschwitz.nl

Sprekers 2004: prof. dr. Raul Hilberg, Amerikaanse politicoloog en Holocaustdeskundige 2005: prof. dr. Albie Sachs, Zuid-Afrikaanse wetenschapper en advocaat 2006: Simone Veil, Frans politicus en destijds de eerste voorzitter van het Europees Parlement 2007: Jorge Semprún, Spaanse schrijver en politicus


202 2008: Irene Khan, internationaal secretaris-generaal van Amnesty International 2009: dr. Thomas Buergenthal, rechter bij het Internationaal Gerechtshof in Den Haag.


203

Nordemann-lezing Thema: accountancy

Genoemd naar Prof. drs. H.H.J. Nordemann (1929-1998), buitengewoon hoogleraar bedrijfshuishoudkunde en leer der controle aan de Universiteit van Amsterdam (1971-1988).

Doelstelling De kennis over accountancy bevorderen.

Organisatie De accountancy-opleiding van de Amsterdam Business School. Zij organiseert sinds 2003 jaarlijks de Nordemann-lezing in het gebouw van de Amsterdam Business School aan de Roetersstraat 15.

Contact Amsterdam Business School Susan Nuijten telefoon: 020-5256134 e-mail: [email protected] website: www.postmasteraccountancy.nl

Sprekers 2003: mr. Arthur W.H. Docters van Leeuwen, bestuursvoorzitter Autoriteit Financiële Markten: ‘Waarom eigenlijk? Heeft toezicht op accountants toegevoegde waarde?’ 2004: drs. J.F.M. Peters, oud-voorzitter raad van bestuur Aegon: ‘Ontwikkelingen in corporate governance, ook in internationaal kader’ 2005: Paul. M. Koster r.a., bestuurslid Autoriteit Financiële Markten: ‘De Kantiaanse kanteling van het accountantsberoep’


204 2006: drs. Jan H.M. Hommen, voorzitter raad van commissarissen Reed Elsevier en TNT: ‘De eerste ervaringen met IFRS en de huidige relatie commissaris-accountant’ 2007: prof. dr. Jean Frijns, voorzitter commissie-Tabaksblat: ‘Financiële markten, informatie-asymmetrie en de rol van de accountant’ 2008: drs. ir. Jeroen van der Veer, CEO Shell: ‘Uw energie, nu en straks’ 2009: dr. Onno Ruding: ‘De oorzaken en gevolgen van de kredietcrisis’


205

Henri Nouwen-lezing Thema: spiritualiteit

Genoemd naar Henri Nouwen (1932-1996), theoloog. Hij was onder meer hoogleraar aan de Harvard Divinity School, een theologie-opleiding in het Amerikaanse Cambridge. Later werd hij pastoor van L'Arche Daybreak-parochie in het Canadese Richmond Hill, een voorstad van Toronto.

Doelstelling Het gedachtengoed van Nouwen levend houden en aandacht geven aan spiritualiteit in de praktijk.

Organisatie De Henri Nouwen Stichting. Zij organiseert de lezingen jaarlijks, sinds 1999. De Stichting is opgericht na het overlijden van Nouwen, op wat zijn 65ste verjaardag zou zijn geweest: 24 januari 1997.

Contact Henri Nouwen Stichting Avenue Concordia 117 3062 LG Rotterdam telefoon: 010-4128596 website: www.nouwen.org

Sprekers 1999: Sue Mosteller van L'Arche Daybreak, Toronto: ‘Journey outward journey inward’ 2000: kardinaal Godfried Danneels: ‘Hoop, hartspier van ons geloof’ 2001: Anselm Grün: ‘De spirituele weg als weg naar genezing’ 2002: Jean Vanier: ‘Menselijk worden’


206 2003: Lytta Basset: ‘Hebben wij het recht gelukkig te zijn?’ 2004: Hilde Kieboom van de St. Egidiogemeenschap, Antwerpen: ‘Christen in deze tijd’ 2005: Boris Gudziak, rector Ukrainian Catholic University: ‘From death to new life’ 2006: Kevin Dowling, bisschop van Rustenburg, Zuid Afrika: ‘Aids and the god of healing’ 2007: Maggie Gobran: ‘Geven en vergeven’ 2008: Yvone Gebara: ‘Spiritualiteit van de gewonde heler’ 2009: Michael Christensen en Rebecca Liard, oud-studenten Henri Nouwen: ‘Follow your mission’


207

NWO/Huygenslezing Thema: wetenschap

Genoemd naar De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO), die de lezingen organiseert, en naar de Nederlandse wis-, natuur- en sterrenkundige Christiaan Huygens.

Doelstelling Wetenschappers van wereldformaat in Nederland laten spreken.

Organisatie De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) en NRC Handelsblad. Zij organiseerden de lezing jaarlijks sinds 1992. De gemeente Den Haag trad op als gastvrouw. In 2007 is de reeks beëindigd.

Contact Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) Laan van Nieuw Oost-Indië 300 Postbus 93138 2509 AC Den Haag telefoon: 070-3440640 email: [email protected] website: www.nwo.nl

Sprekers 1992: Nathan Glazer en André Köbben: ‘Etnische minderheden’ 1993: Bert Bolin en Henk Tennekes: ‘Global climate change’ 1994: Pierre-Gilles de Gennes (Nobelprijs 1991) en Daan Frenkel: ‘Adhesion and Friction of Soft Materials’


208 1995: Jonathan Spence en Erik Zürcher: ‘Chinees-westerse culturele betrekkingen 1595-1995’ 1996: Stanley Prusiner (Nobelprijs 1997) en Piet Borst: ‘Mad Cows, Cannibals and Prions’ 1997: Paul Colinvaux en Henry Hooghiemstra: ‘The ice-age amazon and the problem of diversity’ 1998: Tony Hoare en Jan Bergstra: ‘The science of computing and the engineering of software’ 1999: Antonio Damasio en Fernando Lopes da Silva: ‘The fabric of the mind’ 2000: Carl Wieman (Nobelprijs 2001) en Jook Walraven: ‘Bose-Einsteincondensaten’ 2001: Wilfred van Gunsteren en Jacob Vlieg: ‘Computersimulaties van complexe moleculen’ 2002: Frans de Waal en Jan van Hooff: ‘De mens als sociale aap’ 2003: Tony Mikos en Christine Mummery: ‘Tissue engineering’ 2005: Dirk Bouwmeester en Carlo Beenakker: ‘Teleportatie’ 2007: Willem Frijhoff, Maria Grever en Bas ter Haar Romeny: ‘Cultuur en identiteit’


209

Oort-lezing Thema: sterrenkunde

Genoemd naar Jan Hendrik Oort (1900-1992), sterrenkundige. Hij was hoogleraar aan de Leidse universiteit en directeur van de sterrenwacht in die stad.

Doelstelling Eerbetoon aan Jan Hendrik Oort. De lezing is bedoeld voor een breed publiek met sterrenkundige interesse, en wordt vaak in het Engels gegeven. Spreker is de ‘Oort-hoogleraar’ van het betreffende jaar, een vooraanstaand sterrenkundige die ongeveer een maand te gast is bij de Sterrenwacht Leiden.

Organisatie De Stichting Jan Hendrik Oort Fonds en de Sterrenwacht Leiden organiseren de lezingen sinds 1990 jaarlijks (en meestal in het voorjaar) in Leiden.

Contact Sterrenwacht Leiden telefoon: 071-5275737 website: www.strw.leidenuniv.nl

Sprekers 1990: prof. Lodewijk Woltjer, Observatoire de Haute Provence: ‘Ons spoor door de Melkweg’ 1991: prof. Maarten Schmidt, California Institute of Technology, Pasadena: ‘Het vroege heelal: speurtocht naar de verste quasars’ 1992: prof. Donald Lynden-Bell, Institute of Astronomy, Cambridge (Verenigd Koninkrijk): ‘Onze beweging door het heelal’


210 1993: prof. Bernard Burke, Massachusetts Institute of Technology, Boston: ‘Planeten rond andere zonnen’ 1994: prof. Kenneth Freeman, Mount Stromlo and Siding Spring Observatories (Australië): ‘Donkere materie belicht’ 1995: prof. Vera Rubin, Carnegie Institution of Washington: ‘Heldere sterrenstelsels en donkere materie’ 1996: prof. Frank Shu, University of California: ‘De oorsprong van sterren en planetenstelsels’ 1997: prof. Ronald Ekers, Australia Telescope National Facility: ‘Van radio tot sterrenkunde: lof der zotheid’ 1998: prof. Jeremy Mould, Mount Stromlo and Siding Spring Observatories (Australië): ‘Hoe snel dijt het heelal uit?’ 1999: prof. Martin John Rees, Astronomer Royal: ‘Het heelal van begin tot einde’ 2000: prof. Reinhard Genzel, Max-Planck-Insitut für extraterrestrische Physik, Garching: ‘Reusachtige zwarte gaten: feit of fictie?’ 2001: prof. James Peebles, Princeton University: ‘Het uitdijend heelal ontdekt’ 2002: prof. James Gunn, Princeton University: ‘Het nabije heelal doorgelicht’ 2003: prof. Alexander Dalgarno, Harvard University: ‘Moleculen bouwen in het heelal’ 2004: prof. Rashid A. Sunyaev, Max-Planck-Institut für Astrophysik, Garching: ‘Sterrenstelsel tegen de kosmische achtergrond’ 2005: prof. Anneila Sargent, California Institute of Technology, Pasadena: ‘Nieuwe werelden uit stof en gruis’ 2006: prof. Roger Blandford, Stanford University, Californië: ‘Zwaartekracht als telescoop voor het verre heelal’ 2007: prof. Scott Tremaine, Princeton University: ‘Nieuwe werelden: op zoek naar planeten buiten ons zonnestelsel’ 2008: prof. Simon White, Max-Planck-Insitut für


211 Astrophysik, Garching: ‘Alles uit niets: de vormgeving van het heelal’ 2009: prof. Bruce Draine, Princeton University: ‘Kosmisch stof: de poederdons van Moeder Natuur’


212

Willem van Oranje-lezing Thema: geschiedenis en actualiteit

Genoemd naar Willem van Oranje (1533-1584), stadhouder. Hij wordt de Vader des Vaderlands genoemd. Leidde de opstand tegen de Spanjaarden tijdens de Tachtigjarige Oorlog.

Doelstelling De nagedachtenis aan de Vader des Vaderlands levend houden. Het is een dubbel-lezing: een thema dat in de tijd van Willem van Oranje speelde en nog steeds actueel is, wordt achtereenvolgens belicht door een historicus en door iemand die er in de praktijk mee te maken heeft.

Organisatie De gemeente Delft organiseert jaarlijks sinds 1999 de lezingen in de Van der Mandelezaal op het Prinsenhof, het complex waar Willem van Oranje heeft gewoond en waar hij is gestorven.

Contact Gemeente Delft Kabinet & Representatie telefoon: 015-2602886 e-mail: [email protected]

Sprekers 1999: dr. Gerrit Verhoeven, gemeentearchivaris, en dr. Bram Peper, oud-minister van Binnenlandse Zaken: ‘Vrijheid en verdraagzaamheid’ 2000: prof. dr. Willem Th.M. Frijhoff en mr. dr. Frits Bolkestein: ‘(Inter)nationalisme’ 2001: Cynthia P. Schneider en prof. dr. Henk F.K. van Nierop: ‘Cultuur, samenleving en bestuur’


213 2002: A.P.P.M. van Baal en dr. Paul Knevel: ‘Pecunia nervus belli. De militaire onmacht van Willem van Oranje’ 2003: prof. Henk J.L. Vonhoff en mr. Hans A.F.M.O. van Mierlo: ‘Macht en gezag’ 2004: prof. dr. M.E.H. Nicolette Mout en dr. Marius Job Cohen: ‘Scheiding van kerk en staat in de 21ste eeuw’ 2005: prof. dr. Arie Th. Van Deursen, emeritus hoogleraar geschiedenis van de Nederlanden, en Sybrand J. van Hulst, hoofd Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst: ‘Politiek geweld’ 2006: prof. dr. Wantje Fritschy en Gerrit Zalm, minister van Financiën: ‘Willem van Oranje en de overheidsfinanciën’ 2007: prof. dr. Hugo C.C. de Schepper: ‘Noord en Zuid’ 2008: prof. dr. Hans Cools en Louis Tobback: ‘Nederland en de Europese politiek; expats toen en nu’ 2009: prof. dr. Herman Pleij en Sir Colin Budd: ‘Cultuur en economische crisis ten tijde van Willem van Oranje’, en dr. Alexander H.G. Rinnooy Kan: ‘Cultuur en crisis’


214

Persvrijheidslezing Thema: persvrijheid

Genoemd naar Persvrijheid, het thema van de lezingen

Doelstelling Benadrukken dat persvrijheid niet vanzelfsprekend is en door actuele gebeurtenissen wordt bedreigd. Dit thema wordt belicht door gezaghebbende sprekers uit journalistiek en politiek.

Organisatie Het Persmuseum, de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ), de Nederlandse Dagblad Pers (NDP), Free Voice en Press Now organiseren samen de lezing. De lezing wordt gehouden op 3 mei, Dag van de Persvrijheid.

Contact Nederlandse Vereniging van Journalisten Johannes Vermeerstraat 22 1071 DR Amsterdam telefoon: 020-6766771 e-mail: [email protected] website: www.nvj.nl

Sprekers 2004: Job Cohen, burgemeester van Amsterdam: ‘Zonder persvrijheid geen democratische rechtsorde’ 2005: Ayaan Hirsi Ali, Tweede Kamerlid voor de VVD: ‘Weg met de zelfcensuur’, inleiding: Kees Schaepman, voorzitter van de NVJ, reactie: Arendo Joustra, hoofdredacteur Elsevier, stand van zaken: Hans Verploeg, secretaris van de NVJ 2006: Greg Dyke, oud-directeur-generaal van de BBC:


215 ‘How government spin is killing journalism’, reactie: Marc Chavannes, hoogleraar journalistiek en redacteur NRC Handelsblad, stand van zaken: Hans Verploeg, secretaris van de NVJ 2007: Geert Bourgeois, Vlaams minister van Bestuurszaken, Buitenlands Beleid, Media en Toerisme, reactie: Harm Brouwer, voorzitter College van Procureurs-Generaal: ‘Bronbescherming verdient betere bescherming dan wet’, Stella Braam en Astrid van Unen, journalisten: ‘Bronbescherming onder druk in Nederland’, Hans Verploeg, voorzitter van Free Voice: ‘Persvrijheid wereldwijd. In 2006 verder onder druk’ 2008: Jonathan Zittrain, professor Internet Governance and Regulation, University of Oxford, en visiting professor Harvard Law School, Hayden Hewit, mede-oprichter liveleak.com: ‘Liveleak.com’, Hans Verploeg: ‘Press freedom 2008: a year of global decline’ 2009: Eberhard van der Laan, minister van Wonen, Werken en Integratie: ‘De straat is van iedereen’, Saskia Dekkers, correspondent NOS Journaal: ‘Parijse toestanden’, Frank Bovenkerk, cultureel antropoloog en hoogleraar criminologie en Marjolein Odekerken: ‘Rot op met die camera’, Hans Verploeg: ‘Persvrijheid neemt in de hele wereld af’


216

Henri Polak-lezing Thema: het gedachtengoed van Henri Polak

Genoemd naar Henri Polak (1868-1943), vakbondsleider, politicus en publicist. Richtte in 1894 de eerste vakbond op, de Algemene Nederlandse Diamantbewerkersbond (ANDB), en wordt dan ook gezien als de grondlegger van de vakbeweging. Betrokken bij de oprichting van de Sociaal-Democratische Arbeiderspartij, de voorloper van de PvdA. Gemeenteraadslid in Laren en Amsterdam en lid van de Eerste Kamer.

Doelstelling Terugblikken op de aanpak van Polak en de ANDB en een vergelijking maken met de huidige tijd en de toekomst.

Organisatie De Burcht, centrum voor arbeidsverhoudingen, organiseert jaarlijks de Henri Polak-lezing. Aansluitend is er een debat.

Contact De Burcht Henri Polaklaan 9 1018 CP Amsterdam telefoon: 020-6241166 e-mail: [email protected] website: www.deburcht.org/debatten

Sprekers 2008: Alexander Rinnooy Kan, SER-voorzitter: ‘Henri Polak en de agenda van de toekomst’ 2009: Job Cohen, burgemeester van Amsterdam: ‘De emancipatieslag van achterstandsgroepen’



217

Sir Karl Popper-lezing Thema: de vrijheid van geest

Genoemd naar Karl Popper (1902-1994), Oostenrijks-Brits filosoof. Vooral bekend door zijn wetenschapsfilosofie, gebaseerd op het kritisch rationalisme. Popper stelt dat kennis, en wetenschappelijke kennis in het bijzonder, gebaseerd is op aannamen.

Doelstelling Mensen informeren over actuele thema's en hierover debatteren.

Organisatie Het Forum voor Europese Cultuur. Dat organiseert sinds 1996 de jaarlijkse Sir Karl Popper-lezing. Sinds 2001 worden de lezingen gehouden in gebouw Felix Meritis, in Amsterdam.

Contact Felix Meritis Keizersgracht 324 1016 EZ Amsterdam telefoon: 020-6262321 e-mail: [email protected] website: www.felix.meritis.nl

Sprekers 1997: Hans Albert, filosoof: ‘Der moderne Antirealismus und der Mythos des Rahmens’ 1998: Ilya Prigonine, natuurkundige: ‘The open universe revisited’ 1999: Ruud Lubbers, oud-premier: ‘De verlichting voorbij’ 2000: Frits Bolkestein, eurocommissaris: ‘Ook het


218 liberalisme springt slordig met zijn helden om’ 2001: Alan Musgrave, filosoof: ‘Het kritisch realisme van Karl Popper’ 2002: Gerard 't Hooft, natuurkundige en Nobelprijswinnaar: ‘Analytische speculatie en wat ons nog meer te wachten staat in het onderzoek van de elementaire natuurkrachten’ 2003: Frits Staal, filosoof: ‘Reputations and adventures. In defense of Plato’ 2004: Robert Dijkgraaf, natuurkundige: ‘Maar klopt het ook in theorie? Over contingentie van fundamenteel onderzoek’ 2005: Hermann von der Dunk, historicus: ‘De illusie van het liberale vrijheidsidee’ 2006: Jan Blokker, journalist: ‘Heeft de Nederlandse journalistiek ooit een kans gehad?’ 2007: Rüdiger Safranski, publicist: ‘Wieviel globalisirung verträgt der Mensch?’


219

Premsela-lezing Thema: design en mode

Genoemd naar Benno Premsela (1920-1997), ontwerper en interieurarchitect. Bekend van zijn ontwerpen voor interieurs, etalages en tentoonstellingen. Premsela was een centrale figuur in de naoorlogse kunstwereld in Nederland en een vooraanstaand activist voor homorechten.

Doelstelling De discussie over design stimuleren. Daartoe nodigt Premsela, stichting voor Nederlandse vormgeving, regelmatig een gastspreker uit om zijn of haar visie te geven op actuele ontwikkelingen in de vormgeving.

Organisatie Premsela, sinds 2009 sectorinstituut voor design en mode, organiseert de lezingen sinds 2004.

Contact Premsela Prinses Irenestraat 19 1077 WT Amsterdam Postbus 75905 1070 AX Amsterdam telefoon: 020-3449449 fax: 020-3449443 e-mail: [email protected] website: http://www.premsela.org/home

Sprekers 2004: Michael Rock, Amerikaanse vormgever en criticus: ‘Mad Dutch Disease’ 2005: prof. dr. Werner Sewing, architectuur- en


220 stadssocioloog: ‘Retro Design or Populism’ 2006: Ann Meskens, Belgische filosoof: ‘Op de rug van de dingen’ 2007: Jozéf Mrozek, kunsthistoricus: ‘Een denkbeeldige traditie. Enkele observaties over Europese vormgeving’ 2009: dr. Henk Oosterling, filosoof: ‘Dasein als design. Of: moet design de wereld redden?’


221

Raiffeisenlezing Thema: bedrijfsleven en bestuur, politiek en economie

Genoemd naar Friedrich Wilhelm Raiffeisen (1818-1888), Duitse burgemeester. Zijn ideeën over zelfhulp, zelfredzaamheid en zelfbestuur die hij toepaste in zijn eigen dorp, hebben navolging gekregen in heel Europa.

Doelstelling Bezinning op actuele maatschappelijke en politieke vragen. De sprekers proberen te achterhalen wat mensen drijft, en wat mogelijke en onmogelijke scenario's zijn voor de (nabije en verre) toekomst.

Organisatie De Rabobank en Het Financieele Dagblad.

Contact Rabobank N. Kolsteren [email protected]

Sprekers 1998: prof. drs. Ruud Lubbers, oud-premier: ‘Sociale cohesie in een tijdperk van globalisering’ 1999: Mark Eijskens, oud-premier van België: ‘Is verandering vooruitgang?’ 2000: Kurt Biedenkopf, oud-premier van de Duitse deelstaat Saksen: geen titel bekend 2001: Wim Kok, oud-premier: ‘Samenleven met ondernemingen’ 2004: Geert Mak, journalist: ‘De mercator sapies anno 2004’ 2005: Irene van Lippe-Biesterfeld, prinses van Oranje-Nassau: ‘Natuurlijk leiderschap en duurzaamheid’


222 2006: dr. Helmut Kohl, oud-bondskanselier Duitsland: ‘De toekomst van Europa’ 2007: prof. dr. Muhammad Yunus, winnaar Nobelprijs voor de Vrede in 2006: geen titel bekend


223

H.M. Van Randwijk-lezing Thema: het gedachtengoed van Van Randwijk

Genoemd naar Henk van Randwijk (1909-1966), schrijver, journalist en verzetsheld. Hij was tijdens de Tweede Wereldoorlog de drijvende kracht achter het illegale blad Vrij Nederland, dat onder zijn leiding uitgroeide tot een toonaangevende ondergrondse krant. Na de oorlog werd hij hoofdredacteur van Vrij Nederland. In die prominente rol had hij een sterke opiniërende stem.

Doelstelling Nieuwe perspectieven openen voor de Nederlandse burger. De lezing wordt elk jaar gehouden door een vooraanstaand spreker ter gelegenheid van de Maand van de Vrijheid en het nationaal Bevrijdingsfestival.

Organisatie Van Randwijkcomité. Dat organiseert de lezingen jaarlijks sinds 1998. Ze worden gehouden in de Sint Jacobskerk in Vlissingen.

Contact Van Randwijkcomité drs. A. de Bruyne Molenstraat 47 4381 HW Vlissingen telefoon: 011-8417058 e-mail: [email protected] website: www.maandvandevrijheid.nl/vanrandwijklezing

Sprekers 1998: dr. Carl Niehaus, ambassadeur van Zuid-Afrika: ‘Een soort droom (een wanhopige moed om liever onbeschut te


224 blijven dan sich met schijn tevree te stellen)’ 2000: prof. dr. Kees J.M. Schuyt, hoogleraar sociologie: ‘Naar een vermenselijking van onze samenlevings-organisatie’ 2001: Leona Detiège, burgemeester van Antwerpen: ‘Stap naar gelijkwaardigheid: sleutel tot democratie’ 2002: prof. dr. Kees J.M. Schuyt, hoogleraar sociologie, Universiteit van Amsterdam: geen titel bekend 2003: dr. Carl Niehaus, ambassadeur van Zuid-Afrika: geen titel bekend 2004: rabbijn Awraham Soetendorp: geen titel bekend 2005: dr. Max van der Stoel, oud-minister van Buitenlandse Zaken, Hoge Commissaris voor Nationale Minderheden van de OVSE: ‘Nederland zestig jaar na de bevrijding (een terugblik en een poging tot vooruitzien)’ 2006: prinses Mabel van Oranje-Nassau: ‘In vrijheid blijven geloven’ 2007: dr. Job Cohen, burgemeester van Amsterdam: ‘Vrijheid en identiteit’ 2008: Henk J.L. Vonhoff: ‘Vrijheid, een aanhoudende zorg en voortdurende vreugde’ 2009: drs. Alexander Pechtold, voorzitter Tweede Kamerfractie van D66: ‘Een land op drift’


225

John Rawls-lezing Thema: liberalisme en actualiteit

Genoemd naar John Rawls (1921-2002), Amerikaanse politiek filosoof. In zijn belangrijkste werk A Theory of Justice (1971) tracht hij een liberaal idee over politieke verlichting te combineren met een sociaal-democratisch getint idee over herverdeling van goederen en sociale rechtvaardigheid.

Doelstelling Een verband leggen tussen liberalisme en actuele maatschappelijke thema's.

Organisatie De Benedictus de Spinoza Stichting en de VVD-afdeling Utrecht hebben in 2003 een lezing georganiseerd. Er worden op dit moment geen lezingen meer gehouden.

Contact VVD Utrecht Mark van den Anker telefoon: 030-2861137 e-mail: [email protected]

Sprekers 2003: Frits Bolkestein, eurocommissaris en oud-leider van de VVD: geen titel bekend


226

Robert Regout-lezing Thema: geloof en gerechtigheid

Genoemd naar Robert Hubert Willem Regout (1896-1942), priester, rechtsgeleerde en verzetsstrijder tijdens de Tweede Wereldoorlog. Regout kwam om in concentratiekamp Dachau. Hij werd in 1939 benoemd tot hoogleraar volkenrecht. Na de Duitse inval in 1940 reisde hij het hele land door om, onder meer op de universiteiten, de mogelijkheden te bespreken om in verzet te komen. Die activiteiten leidden uiteindelijk tot zijn arrestatie en deportatie.

Doelstelling Aandacht geven aan het thema geloof en gerechtigheid. De lezingen zijn ook een manier om het gedachtengoed van Robert Regout levend te houden.

Organisatie De Vriendenkring van Robert Regout en de Faculteit der Rechtsgeleerdheid van de Radboud Universiteit Nijmegen. Zij organiseren de lezingen sinds 2006. De jaarlijkse lezing is vooral bedoeld voor studenten.

Contact Vriendenkring van Robert Regout Hartlaan 2 6525 XZ Nijmegen telefoon: 024-3554219 e-mail: [email protected] website: www.robertregout.nl

Sprekers 2006: Piet Hein Donner: ‘Recht en waarheid in deze wereld’


227 2007: Jan Pronk: ‘Internationale veiligheid, solidariteit en rechtvaardigheid’ 2008: Dick Berlijn: ‘Dilemma's bij vredesoperaties’


228

Rembrandtlezing Thema: kunst

Genoemd naar De Vereniging Rembrandt, sponsor van het openbaar kunstbezit.

Doelstelling Het belang van goed openbaar kunstbezit onder de aandacht brengen. De lezing is zowel gericht op mensen uit de kunstwereld als op een breder publiek.

Organisatie De Vereniging Rembrandt. Zij organiseert de lezingen jaarlijks sinds 2000.

Contact Vereniging Rembrandt Lange Voorhout 15 2514 EA Den Haag telefoon: 070-4271720 e-mail: [email protected] website: www.verenigingrembrandt.nl

Sprekers 2000: Neil MacGregor, directeur National Gallery, Londen: ‘Kunstaankopen als het ijzer nog heet is’, coreferent Peter Hecht, hoogleraar kunstgeschiedenis, Rijksuniversiteit Utrecht 2001: Sir Timothy Clifford, keeper van de National Galleries of Scotland: ‘Hebzucht, het verzamelen voor openbare collecties’, coreferent Paul Schnabel, directeur Sociaal en Cultureel Planbureau 2002: Kirk Varnedoe, oud-hoofdconservator schilder- en beeldhouwkunst Museum of Modem Art, New York:


229 ‘Kunstwerken schenken zonder beperkende voorwaarden’, coreferent Ronald de Leeuw, hoofddirecteur Rijksmuseum, Amsterdam 2003: Henri Loyrette, president-directeur Musée du Louvre, Parijs: ‘Nieuwe revolutie in het Louvre’, coreferent Frits Duparc, directeur Mauritshuis, Den Haag 2004: prof. Henk van Os, hoogleraar Kunst en Samenleving, Universiteit van Amsterdam: ‘Stilleven in woelige tijden’, coreferent prof. Riet Schenkeveld, voorzitter afdeling Letterkunde, Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen 2005: Christopher Lloyd, voormalig Surveyor of the Queen's Pictures, Londen: ‘Een geschiedenis van de koninklijke collectie’, coreferent Hedy d'Ancona, minister van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur 2006: dr. Klaus Albrecht Schröder, directeur Albertinamuseum, Wenen: ‘De revitalisatie van een tijdloze collectie’, coreferent prof. Nicolette Mout, hoogleraar Algemene Geschiedenis van de Nieuwe Tijd en bijzonder hoogleraar Midden-Europese Studies, Universiteit Leiden 2007: Souren Melikian, kunstcriticus van de International Herald Tribune: Over de tentoonstelling The Song of the World, Iranian Safavis Art, 1501-1736, in het Musée du Louvre 2008: Carel Blotkamp, em. hoogleraar kunstgeschiedenis, Vrije Universiteit, coreferent Sjarel Ex, directeur Museum Boijmans Van Beuningen: ‘Bondgenoten of tegenpolen’ 2009: Ann Goldstein, senior curator Museum of Contemporary Art, Los Angeles: ‘Constructing a history’, reactie prof. dr. Peter Hecht, bekleder van de Vereniging Rembrandt Fellowship


230

Anna Reynvaan lezing Thema: verpleegkunde

Genoemd naar Anna Reynvaan (1844-1920), verpleegkundige. Stond aan de wieg van de professionalisering van de verpleging. Ze was een van de eersten die de nieuwe opleiding tot lekenverpleegster deden; voorheen werd dit werk gedaan door religieuzen. Werd directrice van het Amsterdamse Buitengasthuis, later van het Wilhelmina Gasthuis (in 1981 opgegaan in het huidige AMC). Mede-oprichter van een opleiding voor verpleegsters, van de eerste beroeps-organisatie van verpleegkundigen en van het eerste vaktijdschrift, het Maandblad voor de Ziekenverpleging.

Doelstelling Verpleegkundigen uit Nederland en Vlaanderen laten kennismaken met nieuwe (internationale) ontwikkelingen in de patiëntenzorg. Sprekers zijn belangrijke verpleegkundigen uit binnen- en buitenland. Tijdens het programma worden twee Anna Reynvaanprijzen uitgereikt, de Wetenschapsprijs en de Praktijkprijs (elk 5.000 euro en een beeldje).

Organisatie Het Academisch Medisch Centrum, het verpleegkundig tijdschrift Bijzijn en de Hogeschool van Amsterdam organiseren de lezingen jaarlijks sinds 1999. De lezing wordt gehouden in de Amsterdamse Stadsschouwburg in mei of juni.

Contact Academisch Medisch Centrum telefoon: 020-5669111 website: www.amc.nl/?pid=660


231

Sprekers 1999: dr. Joyce C. Clifford, senior vice president Nursing en Nurse-in-Chief, Beth Israel Deaconess Medical Center, Boston: ‘Leadership through Clinical Excellence’ 2000: dr. Nicky Cullum, directeur Centre for Evidence-Based Nursing, University of York (Verenigd Koninkrijk): ‘Evidence based nursing: challenges and opportunities’ 2001: dame June Clark, professor of Community Nursing, Swansea University (Verenigd Koninkrijk): ‘Preparing nurses for practice in the 21st century’ 2002: prof. dr. Sheila Dinotshe Tlou, hoofd Nursing Education van de University of Botswana, Gaborone: ‘Nursing: a global perspective’ 2003: prof. dr. Peter Buerhaus, vicedecaan Vanderbilt University School of Nursing, Nashville (Verenigde Staten): ‘The Importance of Being a Nurse: Shortages, Demographic Trends, Patient Outcomes, Public Perceptions’ 2004: prof. dr. Marjorie Isenberg, hoogleraar verpleegkunde en decaan College of Nursing, University of Arizona: ‘Nurses Make a Difference’ 2005: prof. dr. Koen Milisen, verpleegkundig specialist van de dienst geriatrie van de Universitaire Ziekenhuizen Leuven en docent en onderzoeker geriatrische verpleegkunde op het Centrum voor Ziekenhuis- en Verplegingswetenschap van de Katholieke Universiteit Leuven: ‘Met vallen en opstaan: de geriatrische verpleegkunde uit de kinderschoenen’ 2006: prof. Nora Keamey RGN, MSc, professor of Cancer Care, University of Stirling, en directeur Cancer Care Research Centre: ‘Cancer Services: Who is in the Driving Seat?’ 2007: prof. Cindy Peternelj-Taylor, professor of forensic psychiatric nursing and family nursing, University of Saskatchewan, Canada: ‘Engaging the Other; Working with Vulnerable Populations’


232 2008: Julie Morath, chief operating officer Children's Hospitals and Clinics of Minnesota: ‘Patiënt Safety in Practice’ 2009: Cheri Lattimer, executive director Case Management Society of America (CSMA): ‘Complex Patients’


233

Anna van Rijn-lezing Thema: onderwijs

Genoemd naar Anna van Rijn (1512-1601), richtte aan het eind van haar leven een fonds op waarmee in Jutphaas (nu deel van Nieuwegein) een schooltje kon worden gesticht. In Jutphaas was tot dan toe geen onderwijs. De school was ‘voor alle gezindten’, heel bijzonder voor die tijd.

Doelstelling In Nieuwegein wordt het initiatief van Anna van Rijn geëerd doordat een openbare scholengemeenschap naar haar is vernoemd, het Anna van Rijn College, en een lezing. Sprekers houden een betoog over een actueel onderwerp dat een raakvlak heeft met het onderwijs. Een discussie met leerlingen maakt deel uit van de traditie van deze lezing, die wordt gehouden in de Hervormde Dorpskerk in Nieuwegein.

Organisatie Het Anna van Rijn College organiseert de lezingen sinds 1995 jaarlijks in januari.

Contact Anna van Rijn College L.P. van Putten telefoon: 030-6040900 e-mail: [email protected] website: www.annavanrijn.org

Sprekers 1995: prof. dr. F. Wielenga: ‘De beeldvorming van de Nederlandse jeugd ten opzichte van Duitsland’ 1996: drs. M. de Hond: ‘Re-engineering the school; onderwaardering van de computer in het onderwijs’


234 1997: prof. dr. L.M. Stevens, hoogleraar orthopedagogiek, Universiteit Utrecht: ‘De rol van ouders in de ontwikkeling van kinderen’ 1998: dr. J. Veldhuis, voorzitter college van bestuur van de Universiteit Utrecht: ‘Moet het voortgezet onderwijs in Nederland internationaliseren in het kader van het groeiende Europa?’ 1999: drs. K.Y.I.J. Adelmund, staatssecretaris van Onderwijs: ‘Krijgt de school een voldoende?’ 2000: prof. dr. W.H.J. Meeus, hoogleraar kinderen jeugdstudies, Universiteit Utrecht, drs. P. Sikkema, onderzoeksdirecteur bureau Interview en directeur ComBat, G. van der Weijden, jeugdonderzoeker en deskundige jongerencommunicatie, drs. J. Schuit, rector Anna van Rijn College: ‘Agressie, kunnen scholen er wat aan doen?’ 2001: prof. dr. Frank Verbunt, hoogleraar astronomie, Universiteit Utrecht: ‘De sterren van de hemel lesgeven’ 2002: prof. dr. Hermann von der Dunk: ‘Oorlog en onderwijs’ 2003: Maria van der Hoeven, minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen: ‘Stelt school de norm?’ 2004: rabbijn Awraham S. Soetendorp van de Liberaal Joodse Gemeente, mr. Sadik Harchaoui, voorzitter van multicultureel centrum Forum, prof. dr. Wiel Veugelers, Universiteit voor Humanistiek: ‘Geloven in de school’ 2005: prof. dr. Maarten van Rossem: ‘Mores leren’ 2006: drs. Kathalijne Buitenweg, Europarlementariër: ‘Europa mijn vaderland’ 2007: mr. Nanneke Quik-Schuijt, kinderrechter en vicepresident van de Rechtbank Utrecht: ‘Wie voedt wie op’ 2008: prof. Salomon Kroonenberg, hoogleraar toegepaste geologie, Technische Universiteit Delft: ‘Op weg naar een nieuwe ijstijd?!’ 2009: prof. dr. Frits van Oostrom, voorzitter commissie Ontwikkeling Nederlandse Canon, oud-president


235 Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen en bijzonder hoogleraar aan de Universiteit Utrecht: ‘Canongebulder’


236

Rob-lezing Thema: de Nederlandse overheid

Genoemd naar Raad voor het openbaar bestuur (Rob), die de lezingen organiseert.

Doelstelling Een bijdrage leveren aan het maatschappelijk en politiek-bestuurlijk debat over de inrichting en het functioneren van de Nederlandse overheid.

Organisatie De Raad voor het openbaar bestuur organiseert de lezingen sinds 2003. Ze gaan vooraf aan Prinsjesdag.

Contact Raad voor het openbaar bestuur Fluwelen Burgwal 56 2500 EA Den Haag telefoon: 070-4267540 e-mail: [email protected] Alle lezingen zijn in pdf beschikbaar en te vinden via http://www.raadopenbaarbestuur.nl/default. aspx?skin=Rob&inc=detail&id=191&dossier_ id=35&type=publicatie.

Sprekers 2003: prof. dr. James Kennedy, Amerikaans historicus: ‘Crisis en vernieuwing’ 2004: prof. mr. Frans Andriessen, Nederlands en Europees politicus voor het CDA: ‘Integratie en differentiatie in de Europese Unie’ 2005: prof. dr. Ian Buruma, schrijft over cultuur en politiek in Azië: ‘Democratie tussen rationaliteit en spiritualiteit’


237 2006: prof. dr. mr. Dorien Pessers, deeltijdhoogleraar rechtstheorie Vrije Universiteit, Amsterdam: ‘Goede en kwade trouw in het openbaar bestuur’ 2007: dr. Ad Verbrugge, filosoof: ‘Tussen kosmopolitisme en provincialisme’ 2008: prof. dr. Evelien Tonkens, bijzonder hoogleraar actief burgerschap, en columnist: ‘Herwaardering van professionals, maar hoe? 2009: prof. dr. Mark Elchardus, hoogleraar sociologie Vrije Universiteit Brussel: ‘Privépersoon en burger uit elkaar. Over de rol van belangen en maatschappijopvattingen in het politieke gedrag’


238

Annie Romein-Verschoor lezing Thema: vrouwenstudies

Genoemd naar Annie Romein-Verschoor (1895-1978), historica en schrijfster. Promoveerde in 1935 in Leiden op De Nederlandsche romanschrijfster na 1880. Het proefschrift werd herdrukt onder de titel Vrouwenspiegel en door de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde bekroond met de Dr. Wijnaendts Francken-prijs. Annie Romein was historicus met een grote belangstelling voor literatuur.

Doelstelling Een breed publiek laten kennismaken met een actueel thema op het terrein van gender en vrouwenstudies. De thematiek van de lezing kan betrekking hebben op genderfactoren in diverse disciplines: biologie, psychologie, rechten, kunst, politiek, geneeskunde, theologie, economie en literatuur. De jaarlijkse lezing wordt gehouden in het kader van de viering van Internationale Vrouwendag op 8 maart.

Organisatie De Universiteit Leiden organiseert de lezingen jaarlijks vanaf 1990.

Contact Universiteit Leiden Greta Noordenbos e-mail: [email protected] website: www.evenementen.leidenuniv.nl/lezingen/romeinverschoorlezing

Sprekers 1990: prof. dr. Mieke Bal: ‘Over haar lijk: waarheid, wetenschap en cultuurverschil’


239 1991: Ethel Portnoy: ‘Madonna's appel’ 1992: Anastasia Posadskaya: ‘The hidden dimension. Gender in the current social transformation of Russia’ 1993: Gerda Meijerink: ‘Idealistisch feminisme. Pleidooi voor een nieuw elan’ 1994: prof. dr. Maryse Condé: ‘Women writers and the research for identity’ 1995: prof. dr. Hélène Nolthenius: ‘Alle dingen komen van God behalve de vrouw. Vrouwenleven in Toscane omstreeks 1400’ 1996: dr. Athaliah Molokomme: ‘Neither feminist nor African? The women's human rights movement in Southern Africa’ 1997: Karin Spaink: ‘M/V: doorhalen wat niet van toepassing is’ 1998: dr. mr. Elizabeth Odio Benito: ‘Rape and other sexual assaults: War crimes...’ 1999: dr. Agnes Verbiest: ‘Geboeid door taal. Naar een kritische taalbeschouwing’ 2000: Athalya Brenner: ‘Ruth as a foreign worker, exogamy and feminist politics of reading the bible’ 2001: mr. Eveline Herfkens: ‘Globalisering: een uitdaging voor positieverbetering van vrouwen’ 2002: prof. dr. Willy Jansen: ‘Zijn zij dom of zijn wij het? Over vrouwen, onderwijs en islam’ 2003: mr. Lilian Gonçalves-Ho Kang You, ‘Mensenrechten: dicht bij huis, ver van huis’ 2004: prof. dr Mineke Schipper, hoogleraar interculturele literatuurwetenschap aan de Universiteit Leiden: ‘Trouw nooit een vrouw met grote voeten. Wereldwijsheid over Vrouwen’ 2005: prof. dr. Marli Huijer: ‘Door de genen de vrouw niet meer zien: over feminisme, de stamcellen en embryo's’ 2006: Mirjam Westen: ‘Bad girrrls forever: over de invloed van de feministische kunstbeweging’


240 2007: dr. Nelleke Nicolai: ‘Vrouwen in de psychiatrie: the good, the bad and the ugly’ 2008: prof. dr. Henriëtte Prast: ‘Het kleine verschil en de grote economische gevolgen’ 2009: dr. Stine Jensen: ‘Grensverleggend of grensoverschrijdend? Beeldvorming van mannelijkheid en vrouwelijkheid in de populaire cultuur’


241

Roosevelt-lezing Thema: trans-Atlantische betrekkingen

Genoemd naar Het Roosevelt Study Center, een onderzoekscentrum naar trans-Atlantische betrekkingen, dat de lezingen organiseert.

Doelstelling Een algemeen publiek informeren over de trans-Atlantische betrekkingen en over recente ontwikkelingen, vooral tussen de Verenigde Staten en Nederland.

Organisatie Het Roosevelt Study Center. Dat organiseert de lezingen sinds 2005 twee keer per jaar, in het voor- en het najaar.

Contact Roosevelt Study Center Abdij 8 4331 BK Middelburg telefoon: 0118-631590 e-mail: [email protected] website: www.roosevelt.nl

Sprekers 2005: prof. dr. Karel van Wolferen: ‘The Bush administration and Europe: the end of the transatlantic alliance?’ 2006: dr. Bart Jan Spruyt: ‘US neoconservatism and the Netherlands’ 2007: Hubert Smeets: ‘Putin's Russia and the West: troubled waters?’ 2007: prof. dr. Ko Colijn: ‘The Netherlands, NATO and Afghanistan: the future of the Alliance’ 2008: prof. dr. Arjo Klamer: ‘The paradox of American learning’


242 2009: prof. Gale A. Mattox: ‘Barack Obama and a New Way of Foreign Policy Making’


243

Rotterdam-lezing Thema: grootstedelijke vraagstukken rond diversiteit en de multiculturele samenleving.

Genoemd naar Rotterdam, de stad waar de lezingen worden gehouden.

Doelstelling Wetenschappelijke analyse voor een breed Rotterdams publiek en discussie door professionals.

Organisatie Het Erasmus Podium van de Erasmus Universiteit Rotterdam, het studentenpastoraat Rotterdam, Art. 1, het Erasmus Magazine en de Bibliotheek Rotterdam. Zij organiseren de lezingen sinds 2008.

Contact Dick van Kampen, studentenpastor e-mail: [email protected] website: www.rotterdamlezing.nl

Sprekers 2008: prof. dr. Justus Veenman, hoogleraar economische sociologie: ‘Mij niet gezien! Over zichtbare en onzichtbare discriminatie’ 2009: prof. dr. Susanne Janssen, hoogleraar media en cultuur: ‘Spiegel of splijtzwam’


244

Wilhelmina Rouwenhorst-lezing Thema: gezondheidszorg

Genoemd naar Wilhelmina Rouwenhorst (1915-2000), een van de oprichters van de Nederlandse Vereniging voor Preventie en Gezondheidsbevordering (NVPG).

Doelstelling Leden van de vereniging en anderen die werken in de gezondheidszorg voorlichten over gezondheidsbevordering en preventie.

Organisatie De NVPG organiseert deze lezing, tijdens het congres van het Nationaal Instituut voor Gezondheidsbevordering en Ziektepreventie (NIGZ).

Contact NIGZ/NVPG De Bleek 13 3447 GV Woerden telefoon: 0348-437640 websites: www.nigz.nl en www.nvpg.plant.nl

Sprekers 2001: prof. Maurice B. Mittelmark, Universitetet i Bergen, Noorwegen: ‘Investing in communities: principle, panacee or placebo’ 2002: dr. Jet Bussemaker, politicoloog, lid Tweede Kamer voor de PvdA en verbonden aan de vakgroep politicologie en bestuurskunde aan de Vrije Universiteit Amsterdam: ‘Individualisering en sociale cohesie: een fundament voor sociale steun’ 2003: prof. dr. Theo B.C. Poiesz, hoogleraar economische


245 psychologie aan de Universiteit Tilburg: ‘Het gaat om ménsen! Gedrag als vergeten factor’ 2005: dr. Martine Bouman, Centrum Media & Gezondheid: ‘De kracht van entertainment en education bij gezondheidsbevordering en preventie’ 2007: drs. Anja van der Aa, stichting Ketennetwerk: ‘Ketens en netwerken’ 2007: dr. P.H. Nina Wallerstein, docent aan en directeur van de masteropleiding Public Health van de University of New Mexico School of Medicine: ‘Putting Empowerment into Practice within Health Promotion Strategies and Challenges’ 2009: dr. Jolanda Keijsers, NVPG/TNO, prof. dr. Karien Stronks, AMC/UvA en dr. Jacomine Ravensbergen, ZonMw: ‘Van rationele naar relationele gezondheidsbevordering en preventie’


246

De Ruyter lezing Thema: risicobeheersing en risicomagagement

Genoemd naar Michiel Adriaenszoon de Ruyter (1607-1676), Nederlandse admiraal. De Ruyter is de bekendste zeeheld uit de Nederlandse geschiedenis. Hij speelde een belangrijke rol in de eerste drie Engels-Nederlandse oorlogen.

Doelstelling De naamsbekendheid van de vereniging vergroten.

Organisatie De Vereniging Mars & Mercurius. Zij organiseert sinds 2007 elk jaar een lezing.

Contact Vereniging Mars & Mercurius R.A. van Zurk Barnsteenstraat 23 2403 BW Alphen aan den Rijn telefoon: 06-26130463 Jan Baudoin telefoon: 06-22948748 e-mail: [email protected] website: www.mars-mercurius.nl

Sprekers 2008: mr. Bernard E.M. Wientjes, voorzitter werkgeversorganisatie VNO-NCW, ir. Herman G. Oude Lohuis, brigade-generaal, en drs. Adjiedj Bakas, trendwatcher: ‘Risicomanagement: bedreiging of uitdaging’ 2009: prof. Jan Wiarda, oud-hoofdcommissaris van Utrecht en Den Haag, mr. Hans van Baalen, VVD-Tweede Kamerlid en fractievoorzitter Europees Parlement, en prof. mr. Pieter


247 van Vollenhoven, voorzitter Onderzoeksraad voor Veiligheid: ‘Risicobeheersing, vergeet het maar...?’


248

Mr. W.P. Sautijn Kluitlezing Thema: journalistiek

Genoemd naar Mr. Willem Pieter Sautijn Kluit (1838-1894), advocaat en geschiedschrijver. Sautijn Kluit begon zijn carrière als advocaat, maar legde zich al snel toe op historisch onderzoek. Hij is vooral bekend van zijn onderzoek naar de geschiedenis van de Nederlandse dagbladpers.

Doelstelling De herinnering aan ‘de pionier van de Nederlandse persgeschiedenis’ levend houden.

Organisatie De stichting Groninger Studie Journalistiek (GSJ) en de Faculteit der Letteren van de Rijksuniversiteit Groningen. Zij organiseren sinds 1994 elke twee jaar een lezing. In 2004 besloot het bestuur van de GSJ de lezingencyclus te beëindigen.

Contact Groninger Studie Journalistiek (GSJ) Postbus 60 9700 MC Groningen telefoon: 050-5348970 e-mail: [email protected] website: www.gsj.nl

Sprekers 1994: Gerard Mulder, journalist: ‘Ankeiler: oorlog. De rol van de pers bij de verwerking van de bezetting’ 1996: prof. Kees Fens: ‘Een hand van de dichter. Wie heeft de criticus nodig. De ontwikkeling van de literaire kritiek in de Nederlandse dagbladpers’


249 1998: dr. Koos van Weringh: ‘Honderd jaar getekend tegenwicht. De politieke prent in de Nederlandse pers’ 2000: Jan Bank, hoogleraar vaderlandse geschiedenis aan de Universiteit Leiden: ‘De journalist op een leerstoel. Tweehonderd jaar hoofdartikelen’ 2002: Henk Hofland: ‘De pers in een tijdperk van ingrijpende verandering’


250

Scherpenzeel-lezing Thema: ontwikkelingsvraagstukken in niet-westerse landen

Genoemd naar Dick Scherpenzeel (1923-1973), journalist. Hij publiceerde vooral over ontwikkelingsvraagstukken en het Nederlandse beleid op dit het gebied. Scherpenzeel maakte radioprogramma's voor de Wereldomroep en de VPRO en schreef onder meer voor De Groene Amsterdammer, Trouw en NRC Handelsblad.

Doelstelling Een betere berichtgeving over ontwikkelingsvraagstukken in niet-westerse landen stimuleren.

Organisatie De Dick Scherpenzeel Stichting. Zij organiseert de jaarlijkse lezingen sinds 2008.

Contact Dick Scherpenzeel Stichting Padualaan 99 Postbus 8611 3503 RP Utrecht telefoon: 030-2193607 e-mail: [email protected] website: www.scherpenzeel.org

Sprekers 2008: dr. Jan Pronk, oud-minister voor Ontwikkelings-samenwerking voor de PvdA: ‘Versimpeling van wereldnieuws’ 2009: Paul Brill, buitenlandcommentator de Volkskrant: geen titel, Brill gaf zijn visie op de hedendaagse buitenlandberichtgeving


251

Norbert Schmelzer-lezing Thema: politiek

Genoemd naar Norbert Schmelzer (1921-2008), politicus. Schmelzer was in de jaren vijftig en zestig een van de leidende figuren in de Nederlandse politiek, onder meer als fractievoorzitter van de Katholieke Volkspartij (KVP) in de Tweede Kamer en als minister van Buitenlandse Zaken. Hij was een overtuigd christen-democraat en een voorvechter van Europese samenwerking. De ‘nacht van Schmelzer’ is genoemd naar de nacht van 13 op 14 oktober 1966 toen het kabinet-Cals viel na een door Schmelzer ingediende motie tegen het financiële beleid van de regering.

Doelstelling Eerbetoon aan Schmelzer.

Organisatie Het CDA heeft de lezing ter gelegenheid van de tachtigste verjaardag van Schmelzer in 2001 ingesteld en organiseert die sindsdien.

Contact CDA Partijbureau Buitenom 18 Postbus 30453 2500 GL Den Haag telefoon: 070-3424888

Sprekers 2001: Norbert Schmelzer: ‘Buitenlands beleid: idealen en weerbarstigheden’ 2002: Jan Peter Balkenende en Ton Frinking: ‘Europese eenheid’


252 2003: Hanja Maij-Weggen: ‘Op weg naar het nieuwe Europa van de 21ste eeuw’ 2004: Angela Merkel en Camiel Eurlings: ‘Europa na de uitbreiding’ 2005: Ben Bot en Clifford Sobel: ‘De relatie tussen de Europese Unie en de Verenigde Staten’ 2006: Ruud Lubbers en Philippe Bär: ‘Europa en duurzaamheid’ 2007: Jean-Claude Juncker en Maxime Verhagen: ‘Naar een nieuw Europees verdrag’ 2008: Jean-Luc Dehaene en Jan-Kees de Jager: ‘Europa als antwoord op de globalisering’ 2009: Marnix van Rij, oud-partijvoorzitter en lid programcommissie Europese verkiezingen van het CDA en Peter Müller, minister-president van Saarland (CDU): ‘Het elan van Europa’


253

H.J. Schoo-lezing Thema: demografie, sociologie, journalistiek

Genoemd naar Hendrik Jan Schoo (1945-2007), hoofdredacteur van weekblad Elsevier van 1993 tot 1999.

Doelstelling Een bijdrage leveren aan de agenda van het politieke discours.

Contact Weekblad Elsevier Ingrid Pronk [email protected] telefoon: 020-515.9958

Organisatie Weekblad Elsevier. De eerste lezing had in 2009 plaats in de Rode Hoed in Amsterdam. De H.J. Schoo-lezing wordt aan het begin van het politieke jaar gehouden, op de eerste dinsdag van september.

Sprekers 2009: prof. dr. Meindert Fennema, politicoloog: ‘Geldt de vrijheid van meningsuiting ook voor racisten?’


254

Schumanlezing Thema: Europa

Genoemd naar Robert Schuman (1886-1963), Frans staatsman. Groot voorstander van de Europese eenheid. Schuman was de belangrijkste kracht achter de oprichting in 1952 van de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal, die later uit zou groeien tot de Europese Unie. Hij was lid, voorzitter en erevoorzitter van het Europees Parlement.

Doelstelling Eerbetoon aan Schuman, en aan het Verdrag van Maastricht (1992) waarmee de Europese Unie werd opgericht. De lezing heeft elk jaar plaats rond 9 mei, de Dag van Europa. Op 9 mei 1950 werd de aanzet gegeven voor de eenwording van Europa. Robert Schuman, de Franse minister van Buitenlandse Zaken, maakte op die dag bekend dat zijn land tot een supranationale Europese organisatie wilde komen voor het beheer van kolen en staal. Dat grootmacht Frankrijk bereid was zijn zeggenschap op te geven over de grondstoffen die toen de basis van alle militaire macht vormden, was een grootmoedig gebaar.

Organisatie Studium Generale Maastricht organiseert de lezingen, in opdracht van de gemeente Maastricht en de Universiteit Maastricht. In 1994 is de lezingenreeks begonnen.

Contact Studium Generale Maastricht Bonnefantenstraat 2 6211 KL Maastricht telefoon: 043-3885307 (maandag tot en met donderdag) website: www.sg.unimaas.nl


255

Sprekers 1994: Piet Dankert, staatssecretaris van Buitenlandse Zaken: ‘Van bevrijding naar Europese eenwording’ 1995: Wilhelm Haas, ambassadeur van Duitsland in Nederland: geen titel bekend 1996: Jean-Claude Juncker, premier van Luxemburg: ‘Europe on the verge of a new century’ 1998: Geert Hofstede, em. hoogleraar sociologie: ‘Entrepreneurship in Europe’ 1999: Peter Sloterdijk, Duits hoogleraar filosofie: ‘Römischer Komplex, Römische Verträge’ 2000: Abram de Swaan, hoogleraar sociologie: ‘Why this is in English (and not in German, nor in Dutch)’ 2001: Jozias van Aartsen, minister van Buitenlandse Zaken: ‘On Europe's future’ 2002: Guy Verhofstadt, oud-premier van België: ‘Europa en de nieuwe wereldorde’ 2003: Herman De Dijn, Vlaams hoogleraar filosofie: ‘Identiteit in Europa, identiteit van Europa’ 2004: Sir Ralf Dahrendorf, socioloog: ‘Why Europe? On the purposes of the EU after enlargement’ 2005: William Pfaff, publicist: ‘How Bush sees Europe’ 2006: Zygmunt Bauman, socioloog: ‘An unfinished adventure called Europe’ 2007: Jeremy Rifkin, publicist: ‘The European Dream’ 2008: Ulrich Beck, socioloog: ‘The fifty-year unknown’ 2009: Rick van der Ploeg, hoogleraar economie, University of Oxford, ‘Political economy of reinventing Europe’


256

Bert van Selm-lezing Thema: boekwetenschap

Genoemd naar Bert van Selm (1945-1991), neerlandicus, boekhistoricus en bibliograaf en de grondlegger van de moderne boekwetenschap in Nederland. Van Selm was verbonden aan de Universiteit Leiden. In 1989 werd hij benoemd tot bijzonder hoogleraar in de geschiedenis van de boekhandel en uitgeverij vanwege de Dr. P.A. Tiele Stichting aan de Universiteit van Amsterdam.

Doelstelling De nagedachtenis levend houden van boekwetenschapper Bert van Selm.

Organisatie De opleiding Nederlandse taal en cultuur van de Universiteit Leiden. De lezing wordt gehouden sinds 1992, heeft plaats op de eerste dinsdag van september om 16.15 uur en is vrij toegankelijk.

Contact Universiteit Leiden Wim van Anrooij telefoon: 071-5272121 e-mail: [email protected] Rick Honings telefoon: 071-5272126 e-mail: [email protected] website: bertvanselmlezing.leidenuniv.nl

Sprekers 1992: drs. Anton Korteweg: ‘Voor Mies, van Maarten. Exemplaren met opdracht. Een verkenning’


257 1993: prof. dr. Frans A. Janssen: ‘Genomineerd voor de Best Verzorgde Boeken van het jaar 1512’ 1994: dr. Fons van Buuren: ‘Levenslessen van Cato. Het verhaal van een schoolboek’ 1995: prof. dr. Cor van Bree: ‘Lotgevallen van de Codex Argenteus. De wisselende waarde van een handschrift’ 1996: prof. dr. Marita Mathijsen: ‘Gij zult niet lezen. De geschiedenis van een gedoogproces’ 1997: prof. dr. P.J. Buijnsters: ‘Het Nederlandse antiquariaat tijdens de Tweede Wereldoorlog’ 1998: prof. dr. Karel Porteman: ‘Symbolische boekwetenschap of twee vliegen in één klap’ 1999: prof. dr. Orlanda S.H. Lie: ‘Vrouwengeheimen. Geneeskunst en beeldvorming in de Middelnederlandse artesliteratuur’ 2000: dr. Peter van Zonneveld: ‘De tuin van de Indische Romantiek’ 2001: prof. dr. Kees Fens: ‘In het begin was de Bijbel. Boeken uit eigen kast’ 2002: dr. Berry P.M. Dongelmans: ‘Lezen in romans’ 2003: dr. Piet J. Verkruijsse: ‘Plaatjes kijken. Raadsels rond illustraties in oude boeken’ 2004: prof. dr. Wim P. Gerritsen: ‘Boethius en de tweede revolutie van het boek’ 2005: mr. Laurens van Krevelen: ‘Het boek is van de schrijver. Over de rol van de auteur in de ontwikkeling van het boek’ 2006: dr. Jeroen Salman: ‘“Zijn Marsie, en zijn stok, aanschouwer sta wat stil.” Ontmoetingen met rondtrekkende boekverkopers’ 2007: prof. dr. Werner Waterschoot: ‘Naar eigen smaak. Individualisering van het gedrukte boek in de zestiende en zeventiende eeuw’ 2008: Arnon Grunberg: ‘De dood en de verkoop. Over de oorlog die handel in boeken heet’


258 2009: drs. Ewoud Sanders: ‘De reïncarnatie van het boek. In zeven stappen een eigen digitale bibliotheek’


259

Van Slingelandt-lezing Thema: de staat van de staat

Genoemd naar Simon van Slingelandt (1664-1736), secretaris van de Raad van State van 1690 tot 1725. Was thesaurier-generaal (beheerder van de schatkist) van de Republiek der Verenigde Nederlanden (zoals Nederland toen heette). Van Slingelandt had uitgesproken denkbeelden over de inrichting van de Republiek. Zijn ideeën, rond 1784 uitgegeven als Staatkundige geschriften, hadden grote invloed op de patriottenbeweging aan het eind van de achttiende eeuw, die de macht van de Republiek wilde herstellen.

Doelstelling Gerenommeerde Nederlandse bestuurskundigen, politici of bestuurders hun visie te laten geven op de Nederlandse staat.

Organisatie De Vereniging voor Bestuurskunde. Zij organiseert sinds 2006 de jaarlijkse lezing.

Contact Vereniging voor Bestuurskunde Universiteit van Tilburg W. Bosmans Postbus 90153 5000 LE Tilburg telefoon: 013-4662128 e-mail: [email protected]

Sprekers 2006: prof. dr. A.F.M. Brenninkmeijer, Nationale Ombudsman: ‘Eerlijk bestuur: over rechtmatigheid en behoorlijkheid’


260 2007: drs. Saskia J. Stuiveling, president Algemene Rekenkamer: ‘Hardop denken’ 2008: mr. Arthur Docters van Leeuwen, oud-voorzitter Autoriteit Financiële Markten: ‘Leviathan of Golem. Over populisme en de publieke elite’ 2009: prof. dr. Sweder van Wijnbergen, hoogleraar economie: ‘Schooluitval in het vmbo/mbo: een tijdbom onder de Nederlandse economie’


261

Snouck Hurgronje lezing Thema: de islam

Genoemd naar Christiaan Snouck Hurgronje (1857-1936), Nederlands arabist en islamoloog in Nederlands-Indië. Later hoogleraar Arabisch in Leiden.

Doelstelling Het onderzoek bevorderen naar kennis van de islam.

Organisatie De Stichting Oosters Instituut organiseert de lezingen sinds 2003 aan de Universiteit Leiden. Het instituut is in 1927 opgericht ter gelegenheid van de zeventigste verjaardag (op 8 februari) van Snouck Hurgronje. De lezingen worden steeds in februari gehouden.

Contact Stichting Oosters Instituut Prof. dr. Jan Just Witkam Faculteit Geesteswetenschappen, Universiteit Leiden telefoon: 071-5272868 e-mail: [email protected]

Sprekers 2003: Ahdaf Soueif, Egyptisch-Britse romanschrijver en publicist: ‘A Crisis of identity among muslim intellectuals?’ 2005: prof. dr. Jonathan Bloom, hoogleraar islamitische en Aziatische kunst aan het Boston College, Verenigde Staten: ‘Paper and its Impact on Islande Culture’ 2007: dr. Sami Angawi: ‘How can Mecca be saved?’ 2009: dr. Galal Amin, Egyptische econoom en schrijver: ‘Fifty years of economie and intellectual dependence: Arab economic development and the West’



262

Socrates-lezing Thema: humanisme

Genoemd naar Socrates (469-399 v. Chr.), Grieks filosoof. Heeft grote invloed gehad op het denken.

Doelstelling Commentaar geven op maatschappelijke ontwikkelingen vanuit humanistisch perspectief. Organisator het Humanistisch Verbond wil een breed publiek informeren over een humanistische visie op een actueel, maatschappelijk en levensbeschouwelijk thema.

Organisatie Het Humanistisch Verbond en de Humanistische Alliantie. Zij organiseren sinds 1983 jaarlijks de lezingen. De tekst van de lezing wordt vaak gepubliceerd in een dagblad (de Volkskrant of NRC Handelsblad).

Contact Landelijk bureau van het Humanistisch Verbond Esther Wit Weteringschans 259 1017 XJ Amsterdam Postbus 75490 1070 AL Amsterdam telefoon: 020-5219000 e-mail: [email protected] en [email protected] website: www.humanistischverbond.nl/over_ons/socrateslezingen

Sprekers 1983: prof. dr. Piet Thoenes: geen titel bekend


263 1985: prof. dr. ir. Iteke Weeda: geen titel bekend 1987: prof. mr. Jan Glastra van Loon: geen titel bekend 1988: dr. Arie den Broeder: geen titel bekend 1989: prof. dr. Geertje den Ouden-Dekkers: geen titel bekend 1990: prof. dr. Rob A.P. Tielman: ‘Humanisme onder kritiek’ 1991: prof. dr. Trudy van Asperen: geen titel bekend 1992: prof. dr. Hans Achterhuis: geen titel bekend 1993: prof. dr. Rosi Braidotti: geen titel bekend 1994: prof. dr. Cornelis Verhoeven: geen titel bekend 1995: prof. dr. Jo Groebel: geen titel bekend 1997: Anil Ramdas: geen titel bekend 1998: prof. dr. Jan Willem Duyvendak: geen titel bekend 1999: prof. dr. Harry Kunneman: geen titel bekend 2001: dr. Annelies van Heijst: lezing over thema ‘zorg’ 2001: prof. dr. Arjo Klamer: ‘Borders matter’ 2002: prof. dr. Annemarie M. Mol: ‘De burger en het lichaam. Politiek-theoretische verkenningen’ 2003: mr. Roger H.L.M. van Boxtel: ‘Eigenwijs én betrokken. Het humanistisch alternatief’ 2004: prof. Fernando Savater: ‘Opvoeden door menselijkheid’ 2005: Lodewijk J. de Waal: ‘Over markt, macht en moraal’ 2006: prof. dr. Evelien H. Tonkens en prof. dr. Tsjalling Swierstra: ‘Autonomie door zelfspot, een beschavingsoffensief’ 2007: prof. dr. ir. Fouad Laroui: ‘Is een humanistische islam mogelijk?’ 2008: prof. dr. Beate Roessler en mr. Britta Böhler: ‘De scherven van de glazen samenleving: over privacy’ 2009: dr. Rutger J.G. Claassen en em. prof. dr. Arnold Heertje: ‘Van morele vrijstelling naar morele vergunning’


264

Spinoza-lezing Thema: filosofie van het liberalisme

Genoemd naar Benedictus de Spinoza (1632-1677), filosoof. Spinoza, in Nederland geboren, behoort tot het kleine gezelschap klassieke filosofen die in de geschiedenis van het westerse denken bepalend zijn geweest.

Doelstelling Een brug slaan tussen het liberalisme en actuele maatschappelijke thema's.

Organisatie De Benedictus de Spinoza Stichting. Zij organiseert sinds 1998 de lezingen in Amsterdam. De reeks is ‘in ruste’.

Contact Benedictus de Spinoza Stichting Mark van den Anker www.spinozastichting.nl

Sprekers 2003: mr. A.W.H. Docters van Leeuwen: ‘Ethiek en baatzucht in een postmoderne wereld. Op welk paard wedden we?’


265

SPUI25 lezing Thema: de verbintenis tussen cultuur en wetenschap

Genoemd naar Academisch-cultureel centrum SPUI25, dat op zijn beurt genoemd is naar het adres waar de lezingen worden gehouden.

Doelstelling Een verbinding vormen tussen de Universiteit van Amsterdam en de wereld van de culturele praktijk in de breedste zin. Het onderwerp van de lezing beweegt zich tussen wetenschap en verbeelding, tussen feit en fictie.

Organisatie SPUI25. Dat organiseert de lezingen sinds 2007 elk jaar in het eigen cultureel centrum in Amsterdam.

Contact SPUI25 projectcoördinator Margot Dijkgraaf Spui 25-27 1012 WX Amsterdam telefoon: 020-5258142 e-mail: [email protected]

Sprekers 2007: prof. dr. Maarten Doorman, filosoof en dichter: ‘Geesteswetenschappen, de letteren en het verloren publiek’ 2008: Alberto Manguel, vertaler en schrijver: ‘How Pinnocchio leamed to read. Reading as a social virtue’ 2009: prof. dr. Douwe Draaisma, hoogleraar geschiedenis van de psychologie: ‘Over schrijven en herinnering: de tweede dood. En hoe eraan te ontkomen’



266

Stand van de stad-lezing Thema: stedebouwkundige ontwikkelingen

Genoemd naar De stedebouwkundige stand van zaken in de stad

Doelstelling Ontwikkelingen in de stedenbouwkundige theorie toetsen aan de weerbarstige praktijk in de vierde stad van het land: Utrecht.

Organisatie Debatcentrum TUMULT en Public Space Foundation. Zij organiseren jaarlijks in de tweede of derde week van januari de Stand van de Stad-lezing. Sprekers kijken vanuit nieuwe theoretische inzichten naar de stad. Een tweede spreker, een coreferent, past die toe op Utrecht, om de discussie te concretiseren.

Contact TUMULT Domplein 24 3512 JE Utrecht telefoon: 030-2332430 e-mail: [email protected]

Sprekers 2008: Lieven De Cauter, filosoof en schrijver: ‘Van bolwerk tot boulevard en terug: trajecten rond de stad’, coreferent: Steven de Waal 2009: René Boomkens, hoogleraar sociale en cultuurfilosofie: ‘De transnationale stad’, coreferent: Gideon Bolt


267

Steenkamplezing Thema: maatschappelijke betrokkenheid

Genoemd naar Dr. Piet Steenkamp (1925) oprichter, eerste voorzitter en erevoorzitter van het CDA. Hij leidde de fusie van de drie confessionele partijen, KVP, ARP en CHU, waaruit in 1980 het CDA ontstond. Steenkamp benadrukte altijd de rol van het maatschappelijk middenveld.

Doelstelling De banden tussen het CDA en maatschappelijke organisaties versterken, en een eerbetoon aan Piet Steenkamp. Vanuit de ideologie van Steenkamp wordt aandacht besteed aan diversiteit en binding in de samenleving.

Organisatie Het partijbestuur van het CDA. Dat organiseert de jaarlijkse lezingen sinds 2008. De lezingen vinden zoveel mogelijk plaats op 11 oktober, de dag waarop in 1980 het CDA werd opgericht.

Contact CDA Partijbureau Buitenom 18 Postbus 30453 2500 GL Den Haag telefoon: 070-3424888

Sprekers 2008: Piet Hein Donner, minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, coreferent Hans Goslinga, politiek analist van dagblad Trouw: ‘Het CDA midden in de samenleving’


268 2009: Doekle Terpstra, voorzitter HBO-raad, co-referent Leonard Geluk, voorzitter ROC Midden Nederland: geen titel bekend


269

Frank Stöteler-lezing Thema: onderwijs en wetenschap

Genoemd naar Frank Stöteler, oud-directeur van de pedagogische academie voor leraren in het basisonderwijs (Pabo) in Arnhem.

Doelstelling De wetenschap en het werkveld in het onderwijs dichter bij elkaar brengen. Elk jaar wordt een thema gekozen. Een hoogleraar die in dat vakgebied thuis is, wordt gevraagd de lezing uit te spreken. De lezing is ingesteld ter gelegenheid van het afscheid in maart 2000 van Frank Stöteler als directeur van de opleiding.

Organisatie Medewerkers van de Pabo Arnhem. De lezing wordt sinds 2000 elke eerste of tweede woensdag in oktober gehouden.

Contact Pabo Arnhem, Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Gerda Geerdink (inhoud) Mary Akkerman (organisatie) telefoon: 026-3691600

Sprekers 2000: prof. dr. Luc Stevens: ‘De Pabo als pedagogische academie’ 2001: prof. dr. Geert ten Dam: ‘Het sociaal competente kind’ 2002: prof. dr. Ludo Verhoeven: ‘Effectief taalonderwijs in een rijke leeromgeving, een opdracht voor de Pabo’ 2003: prof. dr. Adri Treffers en drs. Erica de Goeij: ‘Het magische vierkant van reken-wiskunde-onderwijs naar menselijke maat’ 2004: prof. dr. Johan M.M. van der Sanden: ‘Krachtige


270 leeromgevingen voor leerkrachten (in opleiding)’ 2005: prof. dr. Jan Vermunt: ‘Nieuw leren onderwijzen: zelfsturing versus docentsturing van het leren’ 2006: prof. dr. Bert van Oers: ‘De nieuwe leraar’ 2007: prof. dr. Jos F.M. Letschert: ‘De ontdekking van de leraar’ 2008: prof. dr. Jan de Moor: ‘Passend onderwijs in 2012’ 2009: minisymposium ‘Het kind, de leerkracht en het onderwijs. Terugblikken en vooruitzien’. Inleiding drs. Frank Stöteler over 25 jaar leraren opleiden en terugblik op eerdere lezingen, drs. Miranda Timmermans: ‘25 Jaar leraren opleiden op opleiding en scholen’, dr. Marijke Kral: ‘Onderwijs en ict’, dr. Gerda Geerdink: ‘Feminisering van het onderwijs’, drs. Wilma van den Berg: ‘Over passend onderwijs en zorgplicht’


271

Táhirih-lezing Thema: religie

Genoemd naar Fátimih Baragháaní (circa 1814-1852), Perzisch feminist, rechtsgeleerde en dichter die bekend was onder de naam Táhirih. Zij zette zich af tegen de onderdrukking van de vrouw. In het bahaigeloof wordt zij gezien als de ideale vrouw.

Doelstelling In het bahaigeloof is de harmonie tussen wetenschap en religie een fundamenteel principe. Voorde Táhirih-lezing wordt een deskundige uitgenodigd die zelf niet bahai is, maar die zich wel bezighoudt met de relatie tussen wetenschap en religie.

Organisatie Het Táhirih Instituut organiseert de lezingen sinds 1998 jaarlijks. In de periode daarvoor werd de lezing onregelmatig gehouden. Meestal heeft de lezing plaats op de eerste zondag na 21 maart, het bahai-nieuwjaar (Naw-Ruz), wanneer wordt gevierd dat er een nieuw tijdperk aanbreekt voor de mensheid (eenwording en volwassenwording).

Contact Táhirih Instituut, Conferentieoord de Poort R.J. Wesel Biesseltsebaan 34 6561 KC Groesbeek telefoon: 024-3971204 website: www.tahirihinstituut.nl

Sprekers 1998: prof. dr. Gerard Nienhuis, quantumfysicus, en Henk


272 Hogeboom van Buggenum, voorzitter van de Stichting Teilhard de Chardin: ‘Wetenschap en religie als partners?’ 1999: prof. dr. Ulrich Libbrech: ‘Organische eenheid-in verscheidenheid, ook van de religies van Oost en West?’ 2000: dr. Janine Kallen: ‘De constructieve invloed van wetenschap op de Godvraag’ 2001: prof. dr. Ronald Meester: ‘God en toeval. Misbruik van wetenschappelijke argumenten’ 2002: dr. Martin A. van Kalmthout: ‘Psychotherapie; tussen wetenschap en religie’ 2003: prof. Henk Barendregt: ‘Kwaliteit van leven: naar een neurofysiologisch model voor de vier edele waarheden’ 2004: drs. Dick Leurdijk: ‘Een fundamentele uitdaging: de op handen zijnde veranderingen in de Verenigde Naties’ 2005: geen lezing 2006: Alide Roerink en rabbijn Awraham Soetendorp: ‘Spirituele en/of economische principes voor een duurzame samenleving?’ 2007: prof. Chris Vonck: ‘De overeenkomsten tussen verschillende religies en wat er aan te doen valt om bruggen te slaan’ 2008: dr. David Roef: ‘Religie in een tijd van terreur: over de noodzaak van een intra-religieuze dialoog’


273

Jantina Tammes-lezing Thema: genderstudies

Genoemd naar Jantina Tammes (1871-1947), hoogleraar genetica. Zij werd in 1919 in Groningen benoemd tot hoogleraar. Als dat geen slepende benoemingsprocedure was geweest, was zij de eerste vrouwelijke hoogleraar in Nederland geworden. Nu was zij de tweede, na plantkundige Johanna Westerdijk.

Doelstelling Bevordering van onderwijs en onderzoek op het terrein van genderstudies.

Organisatie Deze publieke lezing wordt sinds 2002 georganiseerd door de faculteit die verantwoordelijk is voor de Jantina Tammesleerstoel samen met Studium Generale Groningen. In 2001 stelde de Rijksuniversiteit Groningen de Jantina Tammes Wisselleerstoel voor Genderstudies in. Elk jaar is een andere faculteit verantwoordelijk voor de benoeming. De leerstoel stelt vrouwelijke gasthoogleraren in staat een trimester onderzoek te doen, een reeks colleges te geven en een publieke lezing uit te spreken. Voor de leerstoel worden vooraanstaande buitenlandse hoogleraren gevraagd.

Contact Studium Generale Groningen Oude Boteringestraat 13 9701 BG Groningen telefoon: 050-3635460 e-mail: [email protected]

Sprekers 2002: prof. dr. Joyce P. Jacobsen, hoogleraar economie,


274 Wesleyan University, Middletown, Connecticut: ‘Tomorrow's Second Sex? Men's Issues in Development’ 2003: prof. dr. Nancy Fraser, hoogleraar politicologie en filosofie, New School for Social Research, New York: ‘Feminist Politics in the Age of Recognition: a Two-Dimensional Approach to Gender Justice’ 2004: prof. dr. Janet D. Momsen, hoogleraar Department of Human and Community Development, University of California: ‘Different Places, Different Voices. Gender and Globalization’ 2005: prof. dr. Londa Schiebinger, hoogleraar Department of History, Stanford University: ‘Has Feminism Changed Science?’ 2006: prof. dr. Jill B. Becker, hoogleraar psychologie, University of Michigan: ‘Sex, Drugs and Dopamine. Gender, Cocaine Abuse and the Brain’ 2007: prof. dr. Michelle Ryan, University of Exeter, Verenigd Koninkrijk: ‘Balancing on the edge. Women at the top face a glass cliff’ 2008: prof. dr. Mona Siddiqui, hoogleraar Islamic Studies and Public Understanding, universiteit van Glasgow: ‘Does religion matter for human prosperity?’ 2009: prof. dr. Dena Goodman, hoogleraar geschiedenis en vrouwenstudies, University of Michigan: ‘Marie Antoinette’


275

Dr. J. Tanslezing Thema: wetenschap, maatschappij, kunst en cultuur tegen de stroom in

Genoemd naar Jean Guillaume Hubert (Sjeng) Tans (1912-1993), PvdA-politicus uit Limburg en een van de oprichters van de Universiteit Maastricht. In 1977 werd hij voorzitter van het eerste college van bestuur van die universiteit. Aanvankelijk was er weinig draagvlak voor zijn plan, maar tegen de stroom in zette hij door. De eerste twee jaar werd de universiteit zelfs niet erkend.

Doelstelling Eerbetoon aan dr. Sjeng Tans.

Organisatie De Universiteit Maastricht. Zij organiseert de lezingenreeks in november sinds 1991.

Contact Studium Generale Maastricht telefoon: 043-3885307 e-mail: [email protected]

Sprekers 1991: Homero Aridjis, Mexico: ‘De vlinder en de schildpad’ 1993: Aleksandr Zinovjev, Rusland/Duitsland: ‘Het postcommunistische tijdperk’ 1994: John Maddox, Verenigd Koninkrijk: ‘What remains to be discovered’ 1995: Jan Hoet, België: ‘Kunst en samenleving: participatie of vlucht?’ 1996: Harry Wu, China/Verenigde Staten: ‘The Outlook for China: Human Rights’


276 1997: Daniel C. Dennett, Verenigde Staten: ‘Can Machines Think? Deep Blue and Beyond’ 1998: Patricia De Martelaere, België: ‘Een koude kunst’ 1999: Rüdiger Safranski, Duitsland: ‘Das Böse und die Freiheit’ 2000: Michael Ruse, Canada/Verenigde Staten: ‘Darwin and God’ 2001: H.W. von der Dunk, Nederland: ‘Terrorisme en heilstaat’ 2002: Karen Armstrong, Verenigd Koninkrijk: ‘Faith after September 11th’ 2003: John Gray, Verenigd Koninkrijk: ‘The necessity of myth’ 2004: Germaine Greer, Australië: ‘The future of feminism’ 2005: Norman Davies, Verenigd Koninkrijk: ‘Interpreting the Second World War’ 2006: Theodore Dalrymple, Verenigd Koninkrijk: ‘Making bad decisions: about the way we think of social problems’ 2007: Nawal El Saadawi, Egypte: ‘Saying the Unsayable’ 2008: Norman G. Finkelstein, Verenigde Staten: ‘Resolving the Israel-Palestine Conflict: What we can Learn from Gandhi’


277

Telders-lezing Thema: maatschappelijk relevante onderwerpen op het raakvlak van wetenschap en politiek

Genoemd naar De Teldersstichting, het wetenschappelijk bureau van de VVD.

Doelstelling Het maatschappelijk debat in Nederland prikkelen door verdiepende liberale denkbeelden en inzichten van een gezaghebbend wetenschapper of politicus.

Organisatie De Teldersstichting. Zij organiseert de lezingen op regelmatige basis sinds 2000.

Contact Prof. mr. B.M. Teldersstichting Koninginnegracht 55A 2514 AE Den Haag telefoon: 070-3631948 e-mail: [email protected] website: www.teldersstichting.nl

Sprekers 2000: Gerrit Zalm, minister van Financiën: ‘Over nieuwe economie en de rol van de overheid’ 2002: Frits Bolkestein, eurocommissaris: ‘Verzwelgt de massacultuur de liberale democratie?’ 2003: Johan Norberg, auteur van de bestseller Leve de globalisering: ‘In defence of open borders for immigrants’ 2005: John Gillingham, hoogleraar geschiedenis, University of Missouri: ‘Europe at the Tipping Point’ 2009: Orlando Figes, hoogleraar geschiedenis, University of


278 Londen: ‘Stalin's ghost: the legacies of Soviet history and the future of Russia’


279

Sander Thoenes-lezing Thema: persvrijheid en democratie

Genoemd naar Sander Thoenes (1968-1999), journalist. Hij kwam in 1999 om in Oost-Timor, vermoedelijk door toedoen van het Indonesische leger. Thoenes was in het Aziatische land als verslaggever aan het werk. Schreef voor weekblad Vrij Nederland en het Britse dagblad Financial Times.

Doelstelling Sander Thoenes herdenken.

Organisatie Vrij Nederland en de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ). Zij organiseren jaarlijks de lezingen, sinds 2000.

Contact Nederlandse Vereniging van Journalisten Johannes Vermeerstraat 22 1071 DR Amsterdam telefoon: 020-6766771 e-mail: [email protected]

Sprekers 2000: Jan Breman: ‘Persvrijheid in Indonesië’ 2001: Kees Schaepman: ‘Buitenlandse verslaggeving’ 2002: Herman Doeleman: ‘De moord op Sander Thoenes’ 2003: Edwin Koopman: ‘Cuba’ 2004: Jan Breman, Peter Thoenes en Sarah de Jong: ‘De documentaire Schijnbaar onschendbaar. Sander Thoenes: vijf jaar later van Kenneth van Tol’ 2005: Thomas Erdbrink: ‘De Iraanse journo-politici’ 2006: Joris Luyendijk: ‘De media-oorlog’


280 2007: Garrie van Pinxteren: ‘Persvrijheid in China’ 2008: Pieter Waterdrinker: ‘Verslaggeving in Rusland’ 2009: Irene Slegt: ‘De politiek van de herinnering en het vergeten’


281

Thorbecke-college Thema: rechtspraak

Genoemd naar Johan Rudolf Thorbecke (1798-1872), staatsman en jurist. Was verantwoordelijk voor de staatsrechtelijke hervorming van Nederland. Zijn belangrijkste wetten waren de Kieswet, de Gemeentewet en de Provinciewet. Thorbecke was zowel in Gent (1825-1830) als in Leiden (1831-1849) hoogleraar.

Doelstelling De lezing wordt sinds 1975 jaarlijks gehouden in het kader van de uitwisseling van de Universiteit Leiden met de Universiteit Gent. Het ene jaar spreekt een Gentse hoogleraar in Leiden, het andere jaar een Leidse hoogleraar in Gent. Een groep studenten gaat mee om te deel te nemen aan een pleitwedstrijd. De uitgenodigde hoogleraren zijn vrij in hun onderwerpkeuze. Hun keuze valt vaak op een onderdeel van hun vakgebied dat een breed maatschappelijk belang heeft.

Organisatie De contactcommissie Leiden-Gent en de Graduate School van de faculteit der Rechtsgeleerdheid in Leiden doen de organisatie in Leiden, de Rechtsfaculteit van de Universiteit Gent doet het in Gent. De lezing heeft plaats in januari of februari. De tekst wordt elk jaar in boekvorm uitgegeven.

Contact Universiteit Leiden, faculteit der Rechtsgeleerdheid telefoon: 071-5277512 website: www.law.leidenuniv.nl/onderzoek

Sprekers 1975: prof. dr. M. Storme: ‘Het recht als bevrijding’


282 1976: prof. mr. T. Koopmans: ‘Vrijheden in beweging’ 1977: prof. dr. Willy Delva: ‘De metamorfose van het Belgische civielrecht’ 1978: prof. mr. R. Feenstra: ‘Ius in re. Het begrip zakelijk recht in historisch perspectief’ 1979: prof. dr. G. Schrans: ‘Rechtsbescherming in het economisch recht’ 1980: prof. dr. N. Cramer: ‘Reünie van rechtsopvattingen’ 1981: prof. dr. J. D'Haenens: ‘Hervorming van het strafrecht en het strafprocesrecht in België’ 1982: prof. mr. M.G. Rood: ‘Gelijkheden in beweging’ 1983: prof. dr. R.C. van Caenegem: ‘Het Common Law herbezocht’ 1984: prof. mr. H.G. Schermers: ‘Mensenrechten in beweging’ 1985: prof. dr. C. de Wulf: ‘Erfrechtelijke vernieuwingen in België en Nederland’ 1986: prof. mr. F.J.M. Feldbrugge: ‘Hoe bestuurbaar is het schip van de staat? 1987: prof. dr. S. Baron Fredericq: ‘Verkeersverzekering’ 1988: prof. mr. J.Th. De Smidt: ‘Recht overzee’ 1989: prof. dr. Y. Merchiers: ‘Macht en onmacht van de besturende aandeelhouders in de N.V.’ 1990: prof. dr. F.H.M. Grapperhaus: ‘Afkeer van belastingheffing in België en Nederland, vroeger en nu’ 1992: prof. mr. J.H. Nieuwenhuis: ‘Personen en hun rechten’ 1993: prof. dr. E. Wymeersch: ‘De regulering van overnamebiedingen in een rechtsvergelijkend perspectief. Een vergelijkend onderzoek naar ondernemingsstructuren’ 1995: prof. dr. M. Maresceau: ‘Het nieuwe juridische kader van de betrekkingen tussen de Europese Unie en de landen van Centraal- en Oost-Europa’ 1996: prof. mr. E.A. Alkema: ‘Aanzetten van een nieuwe Nederlandse constitutie na “Maastricht”?’ 1997: prof. dr. B. Bouckaert: ‘Hoe gemotiveerd is Cassatie?’


283 1998: prof. mr. J. Hijma: ‘Hoe nietig is nietig? Beschouwingen omtrent het nietigheidsbegrip in het contractenrecht’ 1999: prof. dr. A. van Mensel: ‘De rechtsbescherming tegen het overheidsoptreden. De Belgische lappendeken’ 2000: prof. T.A.W. Sterk: ‘De taal van het proces. Mag het ook een andere zijn?’ 2001: prof. dr. J. Gerlo: ‘Over wettelijke samenlevingsvormen in België, Frankrijk en Nederland’ 2002: prof. mr. P.J. Slot: ‘Wat zou Thorbecke van de invoering van de euro gevonden hebben’ 2003: dr. D. Heirbaut: ‘Hadden/hebben de Belgische ministers van Justitie een civielrechtelijk beleid?’ 2004: prof. Theo A. de Roos, hoogleraar strafrecht Universiteit Leiden: ‘Het nationale karakter van het strafrecht’ 2005: prof. dr. J. Erauw: ‘De wetgevers van het IPR staan dicht bij mekaar Gewest, Staat, Benelux, EU en verdragsmakers in creatieve concurrentie’ 2006: prof. mr. D.J.G. Visser: ‘Het Benelux-model. Model voor de IE en de EU?’ 2007: prof. dr. H. Bocken: ‘Staatsaansprakelijkheid naar Belgisch recht. Het einde in zicht?’ 2008: prof. mr. J. Polak: ‘Enkele aspecten van rechterlijke toetsing van overheidshandelen’ 2009: prof. dr. Stefaan van Crombrugge: ‘Het wezen en de ontwikkeling van het Europees fiscaal recht’


284

Thorbeckelezing Thema: politiek

Genoemd naar Johan Rudolf Thorbecke (1798-1872), jurist en staatsman. Hij was verantwoordelijk voor de staatsrechtelijke hervorming van Nederland. Zijn belangrijkste wetten waren de Kieswet, de Gemeentewet en de Provinciewet.

Doelstelling De vereniging Thorbecke, opgericht in 1985, wil eraan bijdragen de representatieve democratie scherp en bij de tijd te houden. Daartoe organiseert zij de Thorbeckelezing, waarin een gezaghebbend politicus de stand van de democratie aan de orde stelt. Een vooraanstaand wetenschapper houdt een coreferaat.

Organisatie De vereniging Thorbecke in samenwerking met de Universiteit Leiden. Zij streeft ernaar jaarlijks een lezing te organiseren. Om de twee jaar houdt de vereniging de verkiezing voor de Thorbeckeprijs voor politieke welsprekendheid.

Contact Vereniging Thorbecke E. Kneepkens telefoon: 070-3021070 e-mail: [email protected]

Sprekers 1998: dr. Frits Bolkestein: ‘Weg met de romantiek of: wat is eigenlijk het probleem’, coreferaat door dr. Ruud A. Koole 2000: mr. Hans A.F.M.O. van Mierlo: ‘Democratie en politieke vernieuwing’, coreferaat door dr. Philip van Praag


285 2001: drs. Wim J. Deetman: ‘Heeft onze parlementaire democratie toekomst’, coreferaat door prof. dr. mr. Mark Bovens 2002: prof. dr. Gert J. Schutte: ‘De gewetensfunctie van het parlement’, coreferaat door prof. mr. drs. Douwe Jan Elzinga 2003: prof. dr. Jouke de Vries, hoogleraar bestuurskunde aan de Universiteit Leiden en wetenschappelijk directeur Campus Den Haag: ‘Verdwijnt het debat uit de politiek en de wetenschap?’, coreferaat door mr. drs. Peter M. van der Geer 2005: drs. Gerd B.M. Leers: ‘Leiderschap in bange tijden’, coreferaat door prof. dr. Jouke de Vries 2007: mr. Piet Hein Donner: ‘Politieke vernieuwingen helpen ons niet vooruit’ 2008: Hans Wiegel: ‘Hoe de boel bij elkaar te houden in turbulente tijden’


286

Tiele-lezing Thema: boekwetenschap

Genoemd naar Dr. Pieter Anton Tiele (1834-1889), vermaard bibliograaf en bibliothecaris. Hij werkte onder meer voor de bibliotheek van het Athenaeum Illustre (nu de Universiteitsbibiotheek) in Amsterdam, en de bibliotheken van de Leidse en de Utrechtse universiteit.

Doelstelling: De boekwetenschap bevorderen. De sprekers belichten actuele thema's uit de boekwetenschap.

Organisatie De Dr. P.A. Tiele-Stichting, opgericht in 1953. Zij organiseert de lezing jaarlijks. De Tiele-lezing verschijnt in boekvorm. Sinds 2003 heeft de Stichting de vorm van een samenwerkingsverband voor boekwetenschap, waarin vrijwel alle wetenschappelijke en marktgelieerde organisaties en instellingen op dit terrein zijn vertegenwoordigd.

Contact Dr. P.A. Tiele-Stichting Koninklijke Bibliotheek Prins Willem-Alexanderhof 5 Postbus 90407 2509 LK Den Haag telefoon: 070-3140292 e-mail: [email protected] website: www.tiele-stichting.nl

Sprekers 2002: Paul Hoftijzer, hoogleraar geschiedenis van het


287 Nederlandse boek in de vroegmoderne tijd, Universiteit Leiden: ‘De lof der boekdrukkunst’ 2003: Frans A. Janssen, em. hoogleraar boekwetenschap, Universiteit van Amsterdam: ‘Verleden en toekomst van het gedrukte boek’ 2004: Gerard Unger, typograaf en hoogleraar typografische vormgeving, Universiteit Leiden: ‘Veranderend lezen, lezend veranderen’ 2005: Joost Kist, oud-uitgever: ‘Wat doet een uitgever nog in de 21ste eeuw?’ 2006: Ludo Simons, em. hoogleraar boeken bibliotheek-wetenschap, universiteiten van Antwerpen en Leuven: ‘Over koninklijke en andere bibliotheken: het boek als erfgoed in de 21ste eeuw’ 2007: Ronald Soetaert, hoogleraar onderwijskunde, Universiteit Gent: ‘De zin van verhalen. Een boekhouding’ 2008: Joan Hemels, em. hoogleraar communicatie-wetenschap: ‘Uitgever in de wetenschap: Henk Prakke (1900-1992) en zijn actuele boodschap’ 2009: Hans Willem Cortenraad, directeur Centraal Boekhuis: ‘Centraal Boekhuis, logistiek van boeken in veranderend perspectief’


288

Tinbergen-lezing Thema: evolutie

Genoemd naar Niko Tinbergen (1907-1988), etholoog (gedragsbioloog). Hij werkte aan de Universiteit Leiden en later aan die van Oxford. Tinbergen kreeg in 1973 de (gedeelde) Nobelprijs voor zijn onderzoek naar sociaal gedrag bij dieren.

Doelstelling Eerbetoon aan Niko Tinbergen door vooraanstaande wetenschappers een lezing over de evolutie te laten houden voor een breed publiek.

Organisatie De Universiteit Leiden, NRC Handelsblad, de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek, museum Naturalis en Museum Boerhaave. Zij organiseren de Tinbergenlezing jaarlijks.

Contact Tinbergen-lezing e-mail: [email protected] website: www.tinbergenlezing.nl

Sprekers 2004: dr. Richard Dawkins, bioloog aan Oxford University en schrijver: ‘De vier wie-vragen’ 2005: prof. dr. Jared Diamond, bioloog aan de University of California en schrijver: geen titel bekend 2006: prof. dr. Edward O. Wilson, Pelligrino-onderzoeks-professor entomologie, Harvard University: geen titel bekend 2007: prof. Frans B.M. de Waal, hoogleraar psychologie Emory University en directeur Living Links Center, Yerkes


289 National Primate Research Center, Verenigde Staten: ‘Homo homini lupus? Primatengedrag en de oorsprong van moraal’ 2008: prof. Neil Shubin, hoogleraar paleontologie, University of Chicago: ‘Your Inner Fish’ 2009: prof. Marc D. Hauser, hoogleraar bij de vakgroepen Psychology, Human Evolutionary Biology, Organismic & Evolutionary Biology, Harvard College: ‘Evolving a Moral Instinct’


290

Bart Tromp-lezing Thema: de ontketening van het kapitalisme, de crisis en de gevolgen

Genoemd naar Bart Tromp (1944-2007), columnist, essayist en hoogleraar Internationale Betrekkingen. Tromp was tot aan zijn dood presidiumlid van het Nederlands Gesprek Centrum.

Doelstelling De gevolgen van het kapitalisme belichten. Het twintigste jaarboek voor het democratisch socialisme, gepubliceerd door de Wiardi Beckman Stichting in 1999, was gewijd aan het kapitalisme. Bart Tromp schreef de inleiding en econoom Arie van der Zwan leverde een bijdrage over de ontwikkeling van de moderne kapitalistische onderneming.

Organisatie De Internationale School voor Wijsbegeerte, het Nederlands Gesprek Centrum en de Bart Tromp Stichting. Zij organiseren de lezingen jaarlijks sinds 2008.

Contact Het Nederlands Gesprek Centrum e-mail: [email protected] telefoon: 033-4227205

Sprekers 2008: prof. dr. Ko Colijn, policoloog en journalist: ‘De wereld in alle staten’ 2009: prof. dr. Arie van der Zwan: ‘Het ontketende kapitalisme’


291

Dr. J.M. den Uyl-lezing Thema: politiek, cultuur en wetenschap

Genoemd naar Joop den Uyl (1919-1987), politiek leider van de Partij van de Arbeid (1967 tot 1986) en minister-president (1973-1977).

Doelstelling De lezing begeeft zich op het snijvlak van politiek, cultuur en wetenschap. Het gaat om een interdisciplinaire benadering, zodat over de grenzen van politiek, economie of cultuur heen gekeken wordt.

Organisatie De onafhankelijke Stichting Dr. J.M. den Uyl-lezing organiseert de lezing sinds 1988 jaarlijks in december.

Contact PvdA Madeleine de Vries telefoon: 020-5512140 e-mail: [email protected]

Sprekers 1988: dr. Soedjatmoko, oud-ambassadeur van Indonesië in de Verenigde Staten: ‘Toekomst der vrijheid’ 1989: prof. dr. Abram de Swaan, em. universiteitshoogleraar sociale wetenschap aan de Universiteit van Amsterdam: ‘De verzorging in het teken van het kapitaal’ 1990: dr. Klaus von Dohnanyi, oud-president Duitse Senaat: ‘Europa, de wereldmarkt en de bedreigde politiek’ 1991: prof. dr. Trudy van Asperen, filosoof en publicist: ‘Bedreigd burgerschap’ 1992: dr. Michel Rocard, Frans politicus, oud-premier: ‘Een


292 nieuwe samenleving op menselijke schaal’ 1993: drs. Anil Ramdas, Surinaams-Nederlands journalist: ‘Ethiek als vitaal belang’ 1994: Breyten Breytenbach, Zuid-Afrikaans schrijver: ‘Afrika moet zichzelf opnieuw uitvinden wil het overleven’ 1995: dr. h.c. mult. Wim Kok, oud-premier (PvdA): ‘We laten niemand los’ 1996: prof. dr. Zsuzsa Ferge, econoom en socioloog: ‘De vrije markt en de verzorgingsstaat: ervaringen vanuit het hart van Europa’ 1997: Felix Rottenberg, PvdA-politicus en programma-maker: ‘De emancipatie is nimmer voorbij: over oude en nieuwe tegenstellingen en de urgentie van politiek’ 1998: prof. dr. Willem Witteveen, PvdA-Eerste Kamerlid: ‘De rechtsstaat als beginsel’ 1999: prof. dr. Frank Vandenbroucke, Vlaams minister van Onderwijs: ‘De actieve welvaartsstaat: een Europees perspectief’ 2000: dr. Hans Wijers, topman AkzoNobel, oud-minister van Economische Zaken: ‘De aaibaarheid voorbij’ 2001: Gerhard Schröder, oud-bondskanselier van Duitsland: geen titel 2002: drs. Ed van Thijn, PvdA-politicus: ‘De PvdA en de tijdgeest’ 2003: geen lezing 2004: Peter Mandelson, Brits politicus: ‘Europe's response to globalisation: the social democratic case’ 2005: Avishai Margalit, Israëlisch filosoof: ‘Crisis of solidarity’ 2006: dr. Margo Trappenburg, bijzonder hoogleraar Dreesleerstoel Amsterdam: ‘De ethiek van de publieke sector’ 2007: dr. Jan Pronk, PvdA-politicus, oud-minister: ‘Open links’


293 2008: prof. dr. Willem Buiter, econoom: ‘Lessons from the global credit crisis for social democrats’


294

VDE Europalezing Thema: sociale ongelijkheid en de uitholling van de democratie in Europa

Genoemd naar De lezing gaat altijd over een onderwerp van sociaal-cultureel of sociaal-economisch belang, en wordt belicht in Europees perspectief.

Doelstelling Het publieke debat over Europese vraagstukken in Nederland stimuleren.

Organisatie Vereniging Democratisch Europa, VDE. Zij organiseert de lezingen sinds 2004.

Contact Vereniging Democratisch Europa Postbus 11009 1001 GA Amsterdam e-mail: [email protected] website: www.democratisch-europa.nl

Sprekers 2004: prof. mr. Erik C.M. Jurgens, Eerste Kamerlid PvdA: ‘De Europese Unie heeft een onparlementair stelsel: terug naar de nationale parlementen!’ 2006: prof. dr. Jos W. de Beus: ‘Het grote Europese gedrang. Hoe Nederland schippert tussen Europese schaalvergroting en nationalistische terugslag’ 2008: drs. Frans Timmermans, staatssecretaris voor Europese Zaken: ‘President Obama als een kans voor Europa’


295

Albert Verwey-lezing Thema: Nederlandstalige literatuur

Genoemd naar Albert Verwey (1865-1937), dichter, geleerde, criticus en redacteur bij literaire tijdschriften. Hij speelde een belangrijke rol in het literaire en culturele leven in Nederland tussen 1880 en 1940. Samen met zijn vriend Willem Kloos was hij de leidende figuur van de Tachtigers. Kloos was tevens hoogleraar aan de Leidse universiteit.

Doelstelling Een aspect van of trend in de literatuur laten belichten door een schrijver, die daarmee in de voetsporen treedt van literair auteur en criticus Albert Verwey. De lezing wordt gehouden door de gastschrijver, die is aangezocht door de Universiteit Leiden.

Organisatie De Commissie Gastschrijver, onderdeel van de faculteit Letteren van de Universiteit Leiden, organiseert de lezingen elk najaar, het eerste semester van het academisch jaar. De Leidse faculteit kent sinds 1985 het instituut van de gastschrijver, een literair auteur die wordt uitgenodigd om colleges te geven en een of twee Albert Verwey-lezingen.

Contact Universiteit Leiden Commissie Gastschrijver e-mail: [email protected] website: www.gastschrijver.leidenuniv.nl/

Sprekers 1985: Gerard Reve 1986: Judith Herzberg


296 1987: Frans Kellendonk 1988: Andreas Burnier 1989: Maarten 't Hart 1990: Hugo Brandt Corstius 1991: Louis Ferron 1992: Hella S. Haasse 1993: Oek de Jong 1994: Margriet de Moor 1995: Kristien Hemmerechts 1996: Adriaan van Dis 1997: Nelleke Noordervliet 1998: F. Springer 1999: Gerrit Komrij 2000: Etienne van Heerden 2001: Arnold Heumakers 2002: Joost Zwagerman 2003: Kees 't Hart 2004: Geerten Meijsing 2005: Anna Enquist 2006: Kader Abdolah 2007: Renate Dorrestein 2008: Arnon Grunberg 2009: Marlene van Niekerk


297

Verwey-Jonker/SER-lezing Thema: maatschappelijk engagement

Genoemd naar Hilda Verwey-Jonker (1908-2004), het eerste vrouwelijke lid van de Sociaal-Economische Raad (SER). Dr. Verwey-Jonker was eerst lid van de Eerste Kamer en daarna vijftien jaar Kroonlid van de SER. Zij leende haar naam aan het in 2003 gevormde onderzoeksbureau Verwey-Jonker Instituut. Zij was een opvallende persoonlijkheid en was zeer gedreven als het om maatschappelijke thema's ging.

Doelstelling Het debat over maatschappelijke samenhang en vernieuwing een impuls geven. De lezing moet een betoog zijn dat oproept tot discussie.

Organisatie Het Verwey-Jonker Instituut en de Sociaal-Economische Raad. Zij organiseren de lezingen sinds 2008, het honderdste geboortejaar van Hilda Verwey-Jonker, in het SER-gebouw in Den Haag

Contact Verwey-Jonker Instituut Kromme Nieuwegracht 6 3512 HG Utrecht e-mail: [email protected] website: www.verwey-jonker.nl Sociaal-Economische Raad Bezuidenhoutseweg 60 2594 AW Den Haag e-mail: [email protected] website: www.ser.nl


298

Sprekers 2008: prof. dr. Pauline Meurs, socioloog, Instituut Beleid en Management Gezondheidszorg, Erasmus Universiteit Rotterdam: ‘Sociaal vertrouwen, een kwestie van durf’ 2009: prof. dr. Marjolein van Asselt, hoogleraar Risk Governance: ‘Nieuwe maakbaarheid’


299

Vrede van Utrecht lezing Thema: kunst en cultuur in Europees perspectief

Genoemd naar De Vrede van Utrecht, op 11 april 1713, was een belangrijk moment in de geschiedenis van Europa. Deze vrede maakte een einde aan een reeks verwoestende oorlogen die in de loop van bijna twee eeuwen vele miljoenen mensen het leven had gekost. Het verdrag dat in Utrecht werd gesloten, zorgde voor een lange periode van betrekkelijke rust in Europa.

Doelstelling Het maatschappelijke en politieke belang van kunst en cultuur in een Europees perspectief plaatsen.

Organisatie Debatcentrum TUMULT en de Universiteit Utrecht. Zij organiseren jaarlijks een lezing.

Contact Vrede van Utrecht Domplein 24 3512 JE Utrecht telefoon: 030-2393890 e-mail: [email protected]

Sprekers 2006 Bernard-Henri Lévy, Frans filosoof: ‘De totalitaire verleiding in Europa’ 2008 John Gray, em. professor European Thought, London School of Economics, en Pascal Bruckner, Frans filosoof: ‘The future of Europe: bright or non existent?’


300

VWS ethieklezing Thema: ethiek in de zorg

Genoemd naar De initiatiefnemer van de lezingenreeks, het ministerie van VWS (Volksgezondheid, Welzijn en Sport), en naar het onderwerp: ethiek in de zorg.

Doelstelling Meer zorginstellingen stimuleren om structureel ruimte te maken voor ethische reflectie en moreel beraad. De kwaliteit van de zorg blijkt beter te worden als medewerkers meer ruimte krijgen voor reflectie. VWS ondersteunt activiteiten die hieraan bijdragen, zoals de ‘Week van reflectie in de zorg’.

Organisatie Communicatiebureau Communicatie Company. Dat organiseert de lezingen op verzoek van het ministerie van VWS jaarlijks, sinds 2008. De lezingen maken deel uit van het programma van de Week van reflectie in de zorg. De lezingen hebben plaats op de laatste woensdag van november, op het ministerie.

Contact Communicatie Company telefoon: 020-6266529 e-mail: [email protected]

Sprekers 2008: dr. Marian A. Verkerk, hoogleraar zorgethiek en hoofd Expertisecentrum Ethiek in de Zorg van het Universitair Medisch Centrum Groningen: ‘Op weg naar een reflectieve organisatie. Over professionaliteit, ethiek en moreel leiderschap’


301 2009: prof. dr. em. Johan Van de Kerckhove: ‘Bezieling bezielt. Een systematische visie op leiderschap in de zorg’


302

Hendrik de Waardlezing Thema: natuurwetenschappen

Genoemd naar Prof. Hendrik de Waard (1922-2008), hoogleraar experimentele natuurkunde aan de Rijksuniversiteit Groningen, waaraan hij van 1956 tot 1983 verbonden was. Hij was een van de eerste onderzoekers in het vakgebied van de Mössbauerspectroscopie. Hij ontwikkelde zich tot een expert van deze techniek, die onder andere wordt gebruikt in robotwagentjes. Hendrik de Waard probeerde de wetenschap bij het grote publiek onder de aandacht te brengen.

Doelstelling Toponderzoek toegankelijk maken voor een breed publiek. Na De Waards emeritaat richtte de studievereniging FMF (Fysisch-Mathematische Faculteitsvereniging) in 1987 de Professor Hendrik de Waard Stichting op. De Waard was het eerste, oudste en erelid van de FMF. De Stichting organiseert de lezingen. De thema's zijn actuele, boeiende onderwerpen uit de exacte wetenschap.

Organisatie De Professor Hendrik de Waard Stichting organiseert sinds 1987 jaarlijks de lezingen in Groningen.

Contact Universiteit Groningen, Fysisch-Mathematische Faculteitsvereniging telefoon: 050-3634155 e-mail: [email protected]

Sprekers 1987: dr. Desmond Smith: ‘Computing with the speed of light’


303 1988: Makato Nagao: ‘Machine translation and beyond’ 1989: dr. Sandy Primrose: ‘The biotechnology revolution’ 1990: prof. dr. Thomas Rosswall: ‘Man and the global environment’ 1991: prof. dr. Richard Smalley, Nobelprijs scheikunde 1996: ‘Buckyballs, great balls of carbon’ 1992: prof. dr. Heinrich Rohrer, Nobelprijs fysica 1986: ‘Experimenting on the nanometer scale’ 1993: prof. dr. Wolfgang Ehrfeld: ‘3D microstructures’ 1994: prof. Roger Penrose, Wolf Prize Physics 1988: ‘Shadows of the mind’ 1995: prof. dr. Ahmed Zewail, Nobelprijs chemie 1999: ‘Femtoscopy, seeing at the speed of light’ 1996: prof. dr. Herbert Walther: ‘Quantum optics of a single atom’ 1997: prof. dr. Samuel Williamson: ‘Magnetic Investigations of Human Brain Functions’ 1998: dr. Edward van den Heuvel: ‘Neutron stars, black holes and cosmic explosions’ 1999: prof. dr. Lawrence M. Krauss: ‘The Physics of Star Trek’ 2001: prof. dr. Lene Hau: ‘Walking at the speed of light’ 2002: prof. Valery V. Nesvizhevsky: ‘Gravity leaps into the quantum world’ 2004: dr. Peter Vettiger: ‘Micromachines rewrite the future of data storage’ 2006: prof. dr. Jerry Atwood: ‘Molecular Capsules’ 2007: prof. William Bialek: ‘Physics Problems in Early Embryonic Development’ 2008: prof. dr. George Whitesides: ‘Questions about questions about the origin of life’ 2009: prof. dr. Robert Kennicutt, ‘The Invisible Universe Revealed’


304

Ida Wassermanlezing Thema: toneel

Genoemd naar Ida Wasserman (1901-1977), Nederlandse toneelspeler. Zij begon haar carrière in 1921 aan de Koninklijke Nederlandse Schouwburg in Antwerpen, maar speelde later veel rollen in Nederland. De begaafde Wasserman is nog steeds een voorbeeld voor acteurs.

Doelstelling Acteurs laten vertellen over hun grote inspirator.

Organisatie Het Theater Instituut Nederland en de Koninklijke Schouwburg in Den Haag. Zij organiseren sinds 2001 de lezingen, sinds 2006 jaarlijks. In 2009 zijn de lezingen gebundeld in: Tenslotte dat onzegbare...

Contact Theater Instituut Nederland Sarphatistraat 53 1018 EW Amsterdam telefoon: 020-5513300 e-mail: [email protected] website: www.theaterinstituut.nl

Sprekers 2001: Elisabeth Andersen 2004: Hans Croiset: ‘Elisabeth Andersen’ 2006: John Lanting: ‘Pjotr Sjarov en Alexander Doré’ 2008: Annet Nieuwenhuijzen: ‘De Haagse Comedie ten tijde van Cees Laseur en Paul Steenbergen’ 2009: Peter Oosthoek: ‘Han Bentz van den Berg’



305

Westhofflezing Thema: behoud en beheer van natuur en milieu

Genoemd naar Victor Westhoff (1916-2001), bioloog. Dr. Westhoff, hoogleraar aan de Nijmeegse universiteit, was in Nederland de invloedrijkste naoorlogse natuurbeschermer.

Doelstelling Een platform bieden voor de maatschappelijke discussie in Nederland over behoud en beheer van natuur en milieu.

Organisatie Het Centre for Sustainable Management of Resources (CSMR) en prof. dr. Joop Schaminée die de Westhoff leerstoel bekleedt (ingesteld door het IWWR, Institute for Water and Wetland Research). De Westhoff lezing wordt sinds 1999 jaarlijks gehouden en heeft plaats in de aula van de Radboud Universiteit Nijmegen, doorgaans in mei.

Contact Radboud Universiteit Nijmegen (CSMR of IWWR) telefoon: 024-3616161 website: www.ru.nl/westhofflezing

Sprekers 1999: prof. dr. Victor Westhoff, em. hoogleraar plantensociologie 2000: dr. Hans Wijers, voorzitter Wereld Natuur Fonds Nederland: ‘Nieuwe natuur in een veranderende samenleving’ 2001: dr. Jeffrey McNeely, hoofdonderzoeker International Union for the Conservation of Nature: ‘Nature Conservation and the Future: Trends and Options towards the Year 2025’ 2002: prof. dr. Eddy van der Maarel, hoogleraar


306 Laboratorium voor Plantenecologie, RU Groningen: ‘Natuurbeheer tussen tuin en wildernis’ 2003: prof. dr. Frank Berendse, hoogleraar Natuurbeheer en Plantenecologie, Wageningen University: ‘De natuur van het verleden of de natuur van de toekomst?’ 2004: dr. André N. van der Zande, directeur-generaal ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit: ‘Tussen onland en verwonderland. Over de passie voor natuur en landschap’ 2005: dr. Herman H.F. Wijffels, voorzitter Vereniging Natuurmonumenten: ‘Natuurbescherming in de 21ste eeuw’ 2006: Jaap Dirkmaat, directeur Vereniging Das & Boom: ‘Uit het paradijs’ 2007: prof. dr. Jelte van Andel, Community and Conservation Ecology Group, Rijksuniversiteit Groningen: ‘Wetenschap en natuur in ontwikkeling’ 2008: prof. dr. Matthijs Schouten, Wageningen University: ‘Natuur: gebruiksgoed of bondgenoot?’ 2009: prof. dr. Cees Veerman: ‘De toekomst van het platteland. Natuur en landschap, last of bijdrage?’


307

Wibaut-lezing Thema: lokaal bestuur

Genoemd naar Florentinus Marinus (Floor) Wibaut (1859-1936), politicus voor de Sociaal-Democratische Arbeiderspartij (SDAP), de voorloper van de PvdA. Wibaut was lang wethouder in Amsterdam (1914-1927 en 1929-1931) en lid van de Eerste Kamer (1922-1935). Zijn grote invloed en inzet in de hoofdstad leverden hem de bijnamen ‘de machtige’ en ‘onderkoning van Amsterdam’ op. Hij speelde een grote rol in de sociale woningbouw en volkshuisvesting.

Doelstelling Het publiek informeren over lokaal bestuur op abstract niveau, in tegenstelling tot de normale praktische inslag.

Organisatie Centrum voor Lokaal Bestuur van de Wiardi Beckman Stichting, het wetenschappelijk bureau van de PvdA. Dat organiseert de lezingen sinds 1995. De lezingen hebben jaarlijks plaats tijdens het Festival van het Binnenlands Bestuur.

Contact Centrum voor Lokaal Bestuur Wiardi Beekman Stichting Postbus 1310 1000 BH Amsterdam telefoon: 0900-9553 website: www.lokaalbestuur.nl

Sprekers 1995: Schelto Patijn: ‘De dreigende irrelevantie van de bestuurlijke vernieuwing’


308 1996: Hans Daalder: ‘Willem Drees en de gemeentepolitiek 1997: Walter Etty: ‘Van stenograaf tot cyberpunk. Over de mensen die de sociaal-democratie en de moderne techniek op elkaar weten te betrekken’ 1998: prof. dr. Pieter W. Tops: ‘Een renaissance van het raadslid. Tussen corvee en coaching van burgerschap’ 1999: Louis Tobback: ‘De betutteling voorbij. Lokaal bestuur in 2025’ 2000: Godfried Engbersen: ‘De multiculturele stad als Utopia of dystopia’ 2002: Geert Mak: ‘Honderd jaar na Koudekerke’ 2003: Margreeth de Boer: ‘De kwaliteit van het bestaan anno 2003’ 2004: Joop van den Berg: ‘Wat staat er op het spel? Beginselen Vanuit gemeentelijke gezichtshoek’ 2006: Ahmed Aboutaleb: ‘Mijn PvdA is nooit af’ 2008: Paul Kalma ‘Partij van de A........’ 2009: Eberhard van der Laan: geen titel bekend


309

David de Wied-lezing Thema: biomedische wetenschap

Genoemd naar David de Wied (1925-2004), neurofarmacoloog. Hoogleraar in Groningen en Utrecht. De Wied verwierf internationale faam met zijn ontdekking dat neuropeptiden (kleine eiwitten) de regisseurs zijn van hersenfuncties en gedrag.

Doelstelling Een bijdrage leveren aan actuele discussies op het gebied van de biomedische vraagstukken.

Organisatie De stichting David de Wied-lezing samen met het Algemeen Dagblad. De stichting is opgericht door CenE Bankiers, een bank voor de medische sector die onderdeel is van F. van Lanschot Bankiers, en de Universiteit Utrecht. De lezingen worden sinds 1990 jaarlijks gehouden.

Contact Universiteit Utrecht telefoon: 030-2533550 website: www.uu.nl/NL/Universiteitutrecht/ CultuurenArchitectuur/cultuur/daviddewied/Pages/default.aspx Van alle lezingen zijn pdf's beschikbaar.

Sprekers 1990: prof. dr. M. Saffran, hoogleraar biochemie, Medical College of Ohio: ‘Peptide Drugs in the 21th Century’ 1991: prof. mr. J. Remmelink, procureur-generaal Hoge Raad: ‘Strafrechtelijke aspecten van euthanasie op jonge en zeer hoge leeftijd’ 1992: dr. Alexander H.G. Rinnooy Kan, voorzitter Verbond


310 van Nederlandse Ondernemingen: ‘Universiteit en onderneming’ 1994: prof. dr. R.M. Sapolsky, hoogleraar bio-neurologie, Stanford University: ‘Stress, the Aging Brain and the Mechanisms of Neutron Death’ 1995: prof. dr. Hans Galjaard, hoogleraar antropo-genetica, Erasmus Universiteit Rotterdam: ‘Erfelijke aanleg: noodlot of perspectief?’ 1996: prof. dr. R.A. Weiss, hoogleraar virale oncologie, Chester Beatty Laboratories, Londen: ‘Retroviruses for good and ill’ 1997: drs. Gerlach J. Cerfontaine, voorzitter raad van bestuur Academisch Ziekenhuis Utrecht: ‘Naar een Europese zorgunie?’ 1998: prof. dr. Frans B.M. de Waal, hoogleraar psychologie, Emory University: ‘Mensapen van Venus, bonobo's en de sociale evolutie van de mens’ 1999: prof. dr. René S. Kahn, hoogleraar psychiatrie en manager divisie psychiatrie van het Universitair Medisch Centrum Utrecht: ‘Schizofrenie: brein en omgeving’ 2000: prof. dr. Dick F. Swaab, hoogleraar neurobiologie, Universiteit van Amsterdam: ‘Alzheimer-onderzoek: het begin van een beter einde’ 2001: prof. dr. H.M. Pinedo, hoofd geneeskundige oncologie in het VU medisch centrum, Amsterdam: ‘Primaire tumor: vriend of vijand?’ 2002: prof. dr. Henk W. van Os, hoogleraar kunst en samenleving, Universiteit van Amsterdam: ‘Renaissance in het ziekenhuis’ 2003: prof. dr. R. Noë, hoogleraar ethologie, Universiteit Louis-Pasteur, Straatsburg: ‘De markt als metafoor voor mutualisme’ 2004: prof. dr. Ronald Plasterk, hoogleraar ontwikkelingsgenetica, Universiteit Utrecht: ‘Europa, het nieuwe Atlantis?’


311 2005: prof. dr. Ab D.M.E. Osterhaus, hoogleraar virologie, Erasmus Medisch Centrum Rotterdam: ‘Rampen door biologisch natuurgeweld in een veranderende wereld’ 2006: prof. dr. Edward de Haan, hoogleraar neuropsychologie, Universiteit Utrecht: ‘Bewustzijn in het brein. Wie denk je wel dat je bent?’ 2007: prof. dr. Elsken van der Wall, universiteitshoogleraar, Universiteit Utrecht, en hoogleraar interne geneeskunde, Universitair Medisch Centrum Utrecht: ‘Bathsheba en daarna, ontwikkelingen in borstkankerbehandeling’ 2008: prof. dr. W.H. Gispen, universiteitshoogleraar en voormalig rector magnificus van de Universiteit Utrecht: ‘Hersenen tussen ouderdom en suikerziekte’ 2009: prof. dr. Diederick Grobbee, hoogleraar klinische epidemiologie, Universitair Medisch Centrum Utrecht: ‘De patiënt, de populatie en de poly-pil: “vaccinatie” tegen harten vaatziekten?’


312

WRR-lecture Thema: maatschappij en overheid

Genoemd naar De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR), de organisator van de lezingen.

Doelstelling Wetenschappers en beleidsmakers de gelegenheid geven actuele maatschappelijke vraagstukken ter discussie te stellen en daarover met geïnteresseerden te debatteren.

Organisatie De WRR. Die organiseert de lezingen sinds 2002 jaarlijks.

Contact WRR telefoon: 070-3564625 website: www.wrr.nl

Sprekers 2002: prof. dr. Fritz W. Scharpf en mr. Hans A.F.M.O. van Mierlo:‘De vitaliteit van de nationale staat in het Europa van de 21ste eeuw’ 2003: prof. dr. Mark Elchardus, hoogleraar sociologie, Vrije Universiteit Brussel: ‘Democratie: retoriek, realiteit en toekomst. Over de rol van overheid, burgers en media’ 2004: Graham Fuller en Marcel Kurpershoek: ‘The Future of Political Islam’ 2005: prof. dr. Gøsta Esping-Andersen, Universitat Pompeu Fabra, Barcelona, en Saskia Sassen, Ralph Lewis Professor of Sociology, University of Chicago: ‘Naar een nieuwe verzorgingsstaat?’ 2006: prof. Hans Joas en prof. Alan Wolfe: ‘Voorbij de scheiding tussen kerk en staat?’


313 2007: prof. dr. mr. Kees Schuyt, oud-raadslid WRR en em. hoogleraar sociologie, Universiteit van Amsterdam, en Bruno Latour, directeur onderzoek Institut d'Etudes Politiques, Parijs: ‘De denkende staat?’ 2008: dr. Nancy Birdsall, directeur Center for Global Development, Washington, en Ha-Joon Chang, econoom, Cambridge University, en consultant voor internationale organisaties en regeringen: ‘Saving globalisation from its cheerleaders’ 2009: prof. Richard H. Thaler, directeur Center for Decision Research, University of Chicago: ‘De overheid als keuze- architect’


314

Jelle Zijlstra-lezing Thema: economie

Genoemd naar Dr. Jelle Zijlstra (1918-2001), geleerde en staatsman. Zijlstra was hoogleraar aan de Vrije Universiteit te Amsterdam, lid van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, minister van Economische Zaken en van Financiën, minister-president, president van De Nederlandsche Bank en minister van Staat.

Doelstelling De beoefening van de economische wetenschappen in Nederland bevorderen.

Organisatie De lezing wordt vanuit het Netherlands Institute for Advanced Study (NIAS) gehouden door de onderzoeker die verbonden is aan de Jelle Zijlstra Professorial Fellowship. In 2008 is de laatste lezing gehouden.

Contact NIAS, Netherlands Institute for Advanced Study Johan Kwantes telefoon: 070-5122730 e-mail: [email protected]

Sprekers 2002: Bruno S. Frey: ‘Deterrence and morale in taxation in the European Union’ 2003: Paul De Grauwe: ‘The Enlarged Eurozone: Can it Survive?’ 2005: Horst Siebert: ‘Germany's stalling economie engine. How to get it running again’ 2005: A.B. Atkinson: ‘Global Public Finance and Funding


315 the Millennium Development Goals’ 2007: Hans-Werner Sinn: ‘The Welfare State and the Forces of Globalization’ 2008: Martin Hellwig: ‘Systemic Risk in the Financial Sector’


316

Belle van Zuylen-lezing Thema: literatuur en maatschappelijke betrokkenheid

Genoemd naar Belle van Zuylen, pseudoniem van Isabella Agneta Elisabeth van Tuyll van Serooskerken (1740-1805). Frans-Zwitserse auteur van Nederlandse afkomst. Zij schreef romans (deels in briefvorm) en toneelstukken en bracht de idealen van de Verlichtingsidealen in praktijk. Tegen de conventies in verdiepte zij zich in de wetenschap en in haar geschriften bevrijdde zij zich van het juk van de gevestigde orde.

Doelstelling Het gedachtengoed van Belle van Zuylen een blijvende bron van inspiratie laten zijn. Kijken naar de maatschappelijke betrokkenheid van schrijvers nu.

Organisatie De Stichting Literaire Activiteiten Utrecht (SLAU) en Vrede van Utrecht (een organisatie die de nationale viering in 2013 van de Vrede van Utrecht voorbereidt). Zij organiseren sinds 2005, tweehonderd jaar na de dood van de Utrechtse Belle van Zuylen, de jaarlijkse lezing.

Contact SLAU Lange Lauwerstraat 69 3512 VH Utrecht telefoon: 030-2318376 e-mail: [email protected] website: www.slau.nl

Sprekers 2005: Nelleke Noordervliet: ‘Betekenis van het erfgoed van Belle van Zuylen’


317 2006: Hans Magnus Enzensberger: ‘In de doolhof van de intelligentie’ 2007: Jeanette Winterson: ‘The cup, the knife, the compass, the remedy’ 2008: Rita Monaldi en Francesco Sorti: ‘De ring van Moebius. Relatie tussen geschiedenis en cultuur’ 2009: Azar Nafisi: ‘Fictional realities andreal fictions: dispatches from the Islamic Republic of Iran’


318

Dr. Saal van Zwanenberg lezing Thema: kennis van de geneesmiddelen en hun bereiding

Genoemd naar: Dr. Salomon van Zwanenberg (1889-1974), oprichter, in 1923, van het farmaceutische bedrijf N.V. Koninklijke Zwanenberg-Organon, in zijn woonplaats Oss. Van Zwanenberg won insuline uit de alvleesklier van slachtdieren waarmee suikerpatiënten behandeld kunnen worden. Uit zijn samenwerking met Ernst Laqueur, hoogleraar farmacologie aan de Universiteit van Amsterdam is het bedrijf ontstaan dat nu Organon heet.

Doelstelling: Bij passende gelegenheden wordt een Dr. Saal van Zwanenberg Lezing georganiseerd. Daarbij wordt een prominent onderzoeker uit binnen- of buitenland in de gelegenheid gesteld een voordracht te houden voor een betrekkelijk groot gehoor.

Organisatie: De Dr. Saal van Zwanenberg Stichting wil wetenschappelijk onderzoek bevorderen dat gericht is op de vervaardiging van nieuwe geneesmiddelen, of dat daaraan direct of indirect bijdraagt. De stichting organiseerde de lezingen vanaf 2000 jaarlijks, tot en met 2003. De reeks is gestopt.

Contact Dr. Saal van Zwanenberg Stichting telefoon: 0412-662726 e-mail: [email protected] website: www.saalvanzwanenbergstichting.nl

Sprekers 2002: dr. Ken Korzekwa, vice-president research van


319 ArQuel Inc: ‘The emerging importance of predictive ADME stimulation in drug discovery’ 2003: dr. Brian Ager, director general European Federation of Pharmaceutical Industries and Associations (EFPIA): ‘Prospects for innovative research in an enlarged Europe’


321

Personenregister A Aa, drs. Anja van der 245 Aantjes, mr. Willem 49 Aartsen, Jozias van 180, 184 255 Abdolah, Kader 106, 144, 167, 195, 296 Abdulgani, H. Roeslan 195 Aben, Janneke 155 Abkoude, Chris van 41 Aboutaleb, Ahmed, 26, 129, 198, 308 Abram, Ido 128 Achahboun, Mohamed 158 Achterhuis, prof. dr. Hans J. 31, 93, 104, 263 Adelman, Irma 68 Adelmund, drs. Karin Y.I.J. 234 Adolf, Steven 38 Aerts, prof. Remieg 15 Ager, dr. Brian 319 Agius, prof. dr. Raymond 127 Aigner, Gerhard 96 Akhtar, prof. dr. Salman 100 Akkerman, Mary 269 Albeda, prof. dr. Wil 84 Albert, Hans 217 Ali, Tariq 113 Alkema, prof. mr. E.A. 282 Allende, Isabel 167 Amerongen, Martin van 106 Amin, dr. Galal 261 Amsberg, Claus von 161 Ancona, Hedy d' 128, 229 Andel, prof. dr. Jelte van 306 Andersen, Elisabeth 304 Anderson, prof. dr. Sir Roy 170 Andreasen, prof. Nancy 29 Andriessen, dr. Herman 58 Andriessen, prof. mr. Frans H.J.J. 182, 183, 236 Angawi, dr. Sami 261 Anker, Mark van den 225, 264 Ankersmit,. prof. dr. Frank R. 162 Anrooij, prof. dr. Wim van 108, 256 Apelles 110 Appiah, prof. Kwame Anthony 40, 113 Ardenne-van der Hoeven, Agnes van 195


322 Arendt, Hannah 31 Aridjis, Homero 275 Armstrong, Karen 167, 276 Arunachalam, dr. Jaya 182 Ashrawi, Hanan 80 Asperen, prof. dr. Geertruide (Trudy) van 33, 263, 291 Asscher, Ben J. 69 Asscher, Lodewijk 27 Asselt, prof. dr. Marjolein van 298 Atkinson, A.B. 314 Attali, Jacques 95 Atwood, prof. dr. Jerry 303 Azmm, Sadik al- 80

B Baal, Ad P.P.M. van 91, 213 Baalen, mr. Hans van 246 Baalen, mr. drs. Hans C. van 90, 91 Baarda, Prof. dr. ir. Willem 35 Baehr, Peter R. 68 Bais, prof. F.A. 133 Bakas, drs. Adjiedj, 246 Bal, prof. dr. Mieke 238 Balkenende, mr. dr. Jan Peter 96, 184, 251 Ballantyne, Peter 153 Bank, Jan 55, 249 Bär, Philippe 252 Baraghání, Fâtimih 271 Barber, Benjamin R. 113 Barendregt, prof. dr. Henk P. 65 272 Barghout, Rania 80 Barlow, Maude 112 Barnard, Benno 139 Barrett-Connor, prof. dr. Elizabeth 29 Bartels, dr. J. 188 Basset, Lytta 206 Bathsheba 311 Baudoin, Jan 246 Bauer, José María Ruiz de Arana y, hertog van (duque de) Baena 37 Bauman, Zygmunt 57 255 Bayle, Pierre 39 Bayly, Christopher 140 Bazelmans, prof. dr. Jos G.A. 107 Beaufort, prof. dr. Inez de 170


Beck, Ulrich 255 Becker, prof. dr. Jill B. 274 Beenakker, Carlo 208 Beijnum, Kees van 27 Beinum, H.J.J. van 68 Beliën, Herman 98 Bell, Pietje 41 Bellefleur, Dolly 192 Bello, dr. Walden 113 Benali, Abdelkader 167 Benima, Tamarah 26, 128 Benito, dr. mr. Elizabeth Odio 239 Benschop, Dick 96 Bentham, Jeremy 68 Berendse, Martin 148 Berendse, prof. dr. Frank 306 Berg, drs. Wilma van den 270 Berg, Han Bentz van den 304 Berg, prof. dr. Joop Th. J. van


323 den 76, 308 Berge, H.C. ten 105 Berge-Gerbaud, Mària van 188 Berges, prof. dr. Ulrich 59 Bergstra, Jan 208 Bergwerff, Peter 158 Berlijn, Dick 227 Bernlef. J. 22, 106 Bernoulli, Daniel 44 Bernoulli, Johann 43 Betsalel, Annet 119 Beugel, prof. dr. E.H. van der 84, 93 Beus. prof. dr. Jos W. de 133, 294 Beyen, mr. Johan Willem 46 Beyers Naudé, Christiaan Frederik 48 Bhalotra, Ashok 144 Bialek, prof. William 303 Bie, Wim de 22 Biedenkopf, Kurt 221 Biedermann, Ferry 80 Bijsterveld, dr. S.C. van 71 Bilderdijk, Willem 15, 50 Bilsborrow, R. 137 Birdsall, dr. Nancy 313 Blaauw, prof. dr. Adriaan 51 Blanchard, prof. dr. Olivier 160 Blandford, prof. Roger 210 Blanken, Henk 141 Blankert, drs. Hans 130 Blasius, prof. Gerardus 28 Bleker, prof. dr. O.P. 126 Blenk, ds. C. 71 Blokker, Jan 218 Blom, prof. dr. Kees 82 Blom, prof. dr. ir. J.H. 200 Blonk, prof. dr. Roland W.B. 126 Bloom, prof. Barry R. 29 Bloom, prof. dr. Jonathan 261 Blotkamp, Carel, 229 Bocken, prof. dr. H. 283 Bodar, prof. dr. Antoine 49, 116 Boedjarath, drs. Indra 54 Boeke, Pieter E. 53 Boekhoven, Rudolph Gerrit 62 Boekman, Emanuel 55 Boer, dr. J. de 93 Boer, Margreeth de 308


Boer, prof. dr. Theo de 59 Boeri, Tito 87 Böhler, mr. Britta 34, 263 Bokkel, Jan ten 74 Bolin, Bert 207 Bolkestein, prof. dr. mr. Frits 15, 113, 134, 178, 182, 184, 195, 212, 217, 225, 277, 284 Boll, Jan Maarten 119 Bolt, Gideon 266 Bonger, Willem Adriaan 56 Boomkens, prof. dr. René 122, 266 Borgese, Elisabeth Mann 197 Borst, Piet 208 Bos, dr. Peter 91 Bos, drs. Wouter 184 Boshuizen, Marion 119 Bosmans, W. 259 Bot, dr. Bernard (Ben) 15, 46, 135, 182, 252


324 Botton, Alain de 167 Bouazza, Hafid 192 Bouckaert, prof. dr. B. 282 Bouhuys, Mies 74 Bouman, dr. Martine 245 Bourgeois, Geert 215 Bouwmeester, Dirk 208 Bouyeri, Mohammed 64 Boven, Theo C. van 69, 194 Bovenkerk, Frank 124, 215 Bovens, prof. dr. mr. Mark 285 Box, Louk de la Rive 153 Boxtel, mr. Roger H.L.M. van 263 Braam, Stella 215 Braat, prof. dr. Didi 82 Braekers, drs. Marcel 89 Braidotti, prof. dr. Rosi 263 Brake, E. te 160 Brand, dr. Teus 126 Brandsma, Titus 58 Brandt, dr. Ria van den 89 Brandt Corstius, Hugo 296 Braungart, prof. dr. Michael 131 Brederode, drs. Désanne van 88, 146 Bree, prof. dr. Cor van 257 Breman, Jan 279 Brenner, Athalya 239 Brenninkmeijer, prof. dr. A.F.M. 259 Breytenbach, Breyten 292 Brill, Paul 250 Brink, André 166 Brink, Hans Maarten van den 146 Brink, Paul van den 153 Brink, prof. dr. Gabriël van den 26, 71 Brink, prof. dr. Henriëtte Maassen van den 142, 156 Brinkhorst, mr. Laurens Jan 134, 184 Brodsky, Joseph 139 Broeder, dr. Arie den 263 Broersma, prof. dr. Marcel 150 Broertjes, Pieter 150 Brouwer, Harm 215 Bruckner, Pascal 299 Bruegel de Oude, Pieter 110 Bruin, Pi de 26 Brüll, prof. dr. D. 93 Bruning, prof. mr. Marielle R. 186 Bruyne, drs. A. de 223


Bruyne, prof. dr. Jacques de 37 Bruynzeel, prof. dr. D.P. 126 Bryant, Lee 141 Budd, Sir Colin 213 Buergenthal, dr. Thomas 202 Buerhaus, prof. dr. Peter 231 Buijnsters, prof. dr. P.J. 257 Buitenweg, drs. Kathalijne 234 Buiter, prof. dr. Willem 293 Buma, mr. Sybrand van Haersma 162 Burke, Edmund 63 Burke, prof. Bernard 210 Burke, prof. dr. Peter 40, 148 Burnier, Andreas 129, 296 Buruma, prof. dr. Ian 27, 69, 139, 166, 236


325 Buruma, prof. mr. Ybo 66 Bussemaker, dr. Jet 244 Buuren, dr. Fons van 257 Buve, dr. Jeroen D.J. 161, 162 Buytendijk, Frederik Jacobus Johannes 65 Byatt, Dame Antonia 140 Byvanck, Valentijn 42

C Caenegem, prof. dr. R.C. van 282 Calster, dr. Patrick van 186 Calvert, dr. Geoffrey M. 127 Carlen, Pat 57 Carrington, Lord 95 Castells, Manuel 153 Castermans, Alex Geert 78 Cauter, Lieven De 266 Cerfontaine, drs. Gerlach J. 310 Cézanne, Paul 110 Chang, Ha-Joon 313 Charrière, Isabelle de 188 Chartier, Christian 187 Chavannes, Marc, 215 Chigi, Agostino 110 Chomsky, Noam 74, 138 Christensen, Michael 206 Claassen, dr. Rutger J.G. 143, 263 Claes, Willy 84 Clark, Dame June 231 Clarke, Tony 112 Cleveringa, prof. Rudolph Pabus 67, 185 Clifford, dr. Joyce C. 231 Clifford, Sir Timothy 228 Clinton, Bill 114 Cliteur, prof. dr. Paul B. 69, 71, 74 Cobelens, drs. Pieter W.C.M. 91 Cohen, mr. dr. Marius Job 11, 15, 27, 62, 69, 116, 129, 195, 199, 213, 214, 216, 224 Cohen, Stanley 56 Cohn Bendit, Daniël 84, 167 Coleman, David 137 Colijn, prof. dr. Ko 241, 290 Colijn, dr. Sjoerd 54


Colinvaux, Paul 208 Colwell, prof. dr. Rita R. 29 Comenius, Johan Amos 70 Condé, prof. dr. Maryse 239 Constandse, Anton 73 Cools, prof. dr. Hans 213 Cooper, Etweda 114 Corbey, Raymond 164 Cortenraad, Hans Willem 287 Costa, dr. Denise de 133 Coutinho, prof. dr. Roel A. 126 Couwenberg, prof dr. S.W. 92, 162 Cox, prof. sir David R. 44 Cramer, prof. dr. Jacqueline 94 Cramer, prof. dr. N. 282 Croiset, Hans 304 Crombrugge, prof. dr. Stefaan van 283 Cullum, dr. Nicky 231

D Daalder, prof. dr. Hans 75, 76, 84, 308


326 Dahrendorf, Sir Ralf 166, 255 Dalen, prof. em. dr. Dirk van 44 Dales, Geert 62 Dales, Ien 77 Dalgarno, prof. Alexander 210 Dalrymple, Theodore 276 Dam, F. van 68 Dam, prof. dr. Geert ten 269 Damasio, Antonio 208 Damme, dr. Karel van 127 Daniël, drs. M. 71 Dankert, Piet 188, 255 Danneels, kardinaal Godfried 59, 116, 149, 205 Dantzig, prof. dr. Andries van 53 Dardari, Abdullah al 80 Darmoni, dr. Kaouthar 143 Darnton, Robert 139 Darwin, Charles 111 Daumier, Honoré 110 Davies, Nick 150 Davies, Norman 276 Dawkins, dr. Richard 288 Day, Alice T. 136 Day, Lincoln H. 136 Deben, Leon 25 Deetman, drs. Wim J. 135, 285 Dehaene, dr. mr. Jean-Luc 184, 252 Dekker, Eduard Douwes 194 Dekkers, Midas 144 Dekkers, Saskia 188, 215 Deleeck, H.A.J. 68 Delfos, dr. Martine F. 71 Delva, prof. dr. Willy 282 Dennett, Daniel C. 276 Descartes 188 Deschouwer, dr. Kris 76 Detiège, Leona 223 Deursen, prof. dr. Arie Th. van 139, 213 Diamond, prof. dr. Jared 288 Diepenbrugge, J. Tony van 91 Dieren, Wouter van 93, 124 Dietz, Ton 154 Dijk, prof. dr. F.J.H. van 126 Dijkgraaf, Margot 265 Dijkgraaf, prof. dr. Robbert 44, 218 Dijkstal, Hans 122 Dijkstra, drs. Anne M. 102


Dijn, Herman De 63, 255 Dillemans, Roger 195 Dirkmaat, Jaap 306 Dis, Adriaan van 166, 296 Docters van Leeuwen, mr. Arthur W.H. 96, 116, 130, 173, 203, 260 Doeleman, Herman 279 Dohnanyi, dr. Klaus von 291 Dona, J.C. 119 Dongelmans, dr. Berry P.M. 257 Doniger, Wendy 139 Donk, prof. dr. Wim van de 24, 150 Donkers, Jan 166 Donner, mr. Piet Hein 75, 129, 226, 267, 285 Donoghue, John 170 Dooremalen, Hans 74


327 Dooren, Wim van 74 Doorman, Joop 73, 166 Doorman, prof. dr. Maarten 265 Doorn, prof. dr. Jacques van 76 Doré, Alexander 304 Dorrestein, Renate 296 Douglas, Mary 195 Douijeb, M. 71 Douma, Ruud 192 Dowling, Kevin 206 Draaisma, prof. dr. Douwe 98, 167, 265 Draine, prof. Bruce 211 Drees, Willem 75, 83, 84 Dreschler, prof. dr. ir. W.A. 126 Dresden, S. 129 Dresselhuys, Cisca 143, 178 Drion, Huib 68, 139 Dubois, Pierre H. 188 Duisenberg, dr. Willem Frederik 86, 95, 182 Dunk, prof. dr. Hermann W. von der 93, 218, 234, 276 Dunk, Thomas von der 144 Duparc, Frits 229 Dupuis, Heleen M. 124 Duyvendak, prof. dr. Jan Willem 263 Dyke, Greg 214

E Eckhart, Johannes ‘Meister’ 88 Eekelen, dr. Wim F. van 91 Eenhoorn, Hans 113 Egmond, prof. ir. Klaas van 46, 94 Ehrfeld, prof. dr. Wolfgang 303 Eijskens, Mark 221 Eikelboom, Jouke 91 Eisenhower, Dwight D. 90 Eisenstadt, prof. Shmuel Noah 84 Ekers, prof. Ronald 210 Elchardus, prof. dr. Mark 84, 237, 312 Elferink, Gerhard 73 Elgersma, Ype 164 Ellian, mr. dr. Afshin 49, 78 Elzinga, prof. mr. drs. Douwe Jan 62, 285 Embrechts, prof. dr. Paul 44


Ender, J. 181 Engbersen, Godfried 308 Engelen, prof. dr. Jos 103 Engelen-Kefer, dr. Ursula 84 Enquist, Anna 296 Enschedé, Ch. J. 68 Enwezor, Okwui 114 Enzensberger, Hans Magnus 166, 317 Ephimenco, Sylvain 129 Erasmus, Desiderius 59, 92, 169 Erauw, prof. dr. J. 283 Erdbrink, Thomas 80, 279 Erp, Stephan van 164 Esack, Farid 195 Esping-Andersen, prof. dr. Gøsta 85, 312 Est, Rinie van 164 Etty, prof. dr. Elsbeth 74, 129, 132, 143 Etty, Walter 308


328 Etzioni, prof. Amitai 34 Eurlings, Camiel 252 Everts, drs. Peer 91 Ex, Sjarel 229 Eyskens, jhr. prof. dr. M. 182, 195

F Faber, dr. Mient Jan 48 Feast, Michael 51 Februari, Marjolijn 106, 167, 195 Feenstra, prof. mr. R. 282 Fehl, Philipp 110 Fehres, Marko 179 Feige, E.L. 68 Feldbrugge, prof. mr. F.J.M. 282 Feldstein, prof. dr. Martin 160 Fels-Kupferschmidt, Annetje 201 Fennema, prof. dr. Meindert 253 Fens, prof. dr. Kees 25, 124, 146, 156, 166, 248, 257 Ferge, prof. dr. Zsuzsa 292 Ferrara, prof. Andrea 52 Ferron, Louis 296 Figes, Orlando 277 Finkelstein, Norman G. 276 Finkielkraut, Alain 40, 190 Fischer, prof. dr. Agneta 143 Foblets, Marie-Claire 195 Foreest, Pieter van 97 Frank, Anne 133 Franke, Herman 146 Fraser, prof. dr. Nancy 274 Fredericq, prof. dr. S. Baron 282 Freedberg, David 109 Freeman, prof. Kenneth 52, 210 Frenkel, Daan 207 Fresco, Louise O. 69, 139 Freud, Sigmund 100 Frey, Bruno S. 314 Friedman, Carl 49 Friedman, prof. dr. Benjamin M. 160 Friedman, Thomas L. 113 Frijhoff, prof. dr. Willem Th. M. 208, 212 Frijns, prof. dr. Jean 204


Frijstein, G. 126 Frinking, Ton 251 Frisius, Gemma 102 Frissen, prof. dr. Paul A.H. 121, 178 Fritschy, prof. dr. Wantje 213 Fuchs, Rudi 96 Fuentes, Carlos 38, 140, 166 Fukuyama, Francis 197 Fuller, Graham 312 Furedi, Frank 156, 190

G Gaastra, dr. Femme S. 107 Gablentz, dr. Otto von der 71, 93 Galeano, Eduardo 166 Galjaard, prof. dr. Hans 310 Galjart, Niels 164 Gandhi, Sonia 197 Gans, M.H. 68 Ganzevoort, prof. J. Wessel 59 Gardner, Danny K. 90 Gardner, David 81 Garschagen, Oscar 79


329 Gay, Peter 166 Gebara, Yvone 206 Geel, Jacobine 144 Geer, mr. drs. Peter M. van der 285 Geerdink, dr. Gerda 269, 270 Geerdink, drs. A. 71 Geerts, Désirée 83 Gehrels, Carolien 55 Geiger, J. 69 Gelder, prof. dr. Hendrik Enno van 107 Geluk, Leonard 268 Gennes, Pierre-Gilles de 207 Genugten, prof. dr. Willem J.M. van 65 Genzel, prof. Reinhard 210 Gerards, mr. Janneke 186 Gerbrandy, dr. Piet 50 Gerlo, prof. dr. J. 283 Gerritsen, prof. dr. Wim P. 257 Gerritszoon, Gerrit 92 Gerson, Horst 109 Geusau, jhr. prof. dr. F.A.M. Alting von 93 Geuze, Adriaan 27 Gevers, drs. Jan Karel M. 93 Ghosh, Amitav 167 Gibson, Walter S. 110 Giesen, Peter 172 Gillingham, John 277 Ginzburg, Carlo 197 Gispen, prof. dr. W.H. 311 Glastra van Loon, prof. mr. Jan 263 Glazer, Nathan 207 Gobran, Maggie 206 Goedkoop, Hans 41 Goeij, drs. Erica de 269 Goethe, Johann Wolfgang von 68 Goldschmidt, Jenny E. 199 Goldschmidt, Tijs 140, 167 Goldstein, Ann 229 Goldstone, Richard J. 96 Golub, prof. dr. Gene H. 44 Gonçalves-Ho Kang You, mr. Lilian 182, 239 Goodfellow, prof. Peter 29 Goodman, prof. dr. Dena 274 Gool, prof. Luc Van 36 Gorashi, prof. dr. Halleh 122 Gordimer, Nadine 139 Goslinga, Hans 267


Goudsblom, Jaap 57 Gout, drs. Marion W. 91 Gowricharn, prof. dr. Ruben 168 Graaf, Thom de 150 Grapperhaus, prof. dr. F.H.M. 282 Grattan-Guinness, prof. dr. Ivor 44 Grauwe, Paul De 314 Gray, John 190, 276, 299 Greer, Germaine 276 Greven, Jan 150 Grever, Maria 208 Grinten, Willem Christiaan Leonard van der 115 Grobbee, prof. dr. Diederick 311 Groebel, prof. dr. Jo 263 Grootheest, dr. Kees van 127


330 Grossman, dr. David 32, 195 Grosveld, Frank 163, 164 Grün, Anselm 205 Grunberg, Arnon 146, 257, 296 Gudziak, Boris 206 Guépin J.P. 105 Gullón, Catedrático Germán 38 Gunn, prof. James 210 Gunsteren, Herman van 173 Gunsteren, Wilfred van 208 Gyselen, dr. Rika 108

H Haan, prof. dr. Edward de 311 Haar Romeny, Baster 208 Haas, Wilhelm 255 Haasse, Hella S. 166, 188, 296 Habbema, Cox 173 Habermas, Jürgen 197 Haenens, prof. dr. J.D' 282 Hajer, Maarten 26 Halevy, Efraim 80 Halmos, prof. em. Paul R. 44 Halsema, Femke 78 Hammerstein-Schoonderwoerd, W. 199 Hanlon, Ed 91 Harcourt, Wendy 113 Harinck, prof. dr. George 117, 159 Harris, John 176 Hart, Kees 't 296 Hart, Maarten 't 296 Hartogensis, Bernardus 119 Harwitt, Martin 52 Hau, prof. dr. Lene 303 Hauser, prof. Marc D. 289 Haverkamp Begeman, Egbert 110 Havermans, mr. dr. A.J.E. 61, 93 Hecht, prof. dr. Peter 228, 229 Heerden, Etienne van 296 Heerden, Jaap van 74 Heeringen, Ingrid van 75 Heerma, Enneüs 121 Heertje, prof. dr. Arnold 26, 263


Hegel, Georg Wilhelm Friedrich 162 Hegius, Alexander 123 Heijden, A.F.Th. van der 27 Heijder, prof. dr. A. 93 Heijermans, Louis 125 Heijne, Bas 106, 146, 192 Heijst, dr. Annelies van 263 Heirbaut, dr. D. 283 Hekma, dr. Gert 191 Hekster, prof. dr. Olivier 82 Hellwig, Martin 315 Hemels, Joan 287 Hemmerechts, Kristien 296 Henau, prof. dr. Ernest 59 Hendriks, Bertus 79 Herfkens, mr. Eveline 239 Hermans, W.F. 145 Hermes, dr. Joke 143 Hersh, Seymour M. 167 Hertog, prof. dr. Gerard C. den 117 Hertz, prof. dr. Noreena 113, 167 Herzberg, Abel 49, 128 Herzberg, Judith 295


331 Heumakers, Arnold 296 Heuvel, dr. Edward van den 303 Hewit, Hayden 215 Hijma, prof. mr. J. 283 Hijmans, Ernst 130 Hilarius, Jan 74 Hilberg, prof. dr. Raul 201 Hillen, drs. Hans S.J. 178 Hillenius, Dick 105 Hillesum, Etty 89, 132 Hiltermann, Joost 80 Hirsch Ballin, Ernst 46, 180 Hirsi Ali, Ayaan 214 Hitler, Adolf 158 Hoare, Tony 208 Hoeijmakers, Jan 163 Hoet, Jan 96, 275 Hoeven, Maria van der 234 Hofland, Henk J.A. 25, 41, 62, 71, 249 Hofmeester, Karin 119 Hofstede, Geert 255 Hofstee, prof. E.W. 136 Hoftijzer, Paul 286 Hogeboom van Buggenum, Henk 272 Hogendijk, prof. dr. Jan P. 45 Holbrooke, Richard C. 197 Holmes, Richard 139 Hommen, drs. Jan H.M. 204 Hond, drs. M. de 233 Hondt, mr. Ed d' 34, 61, 77 Honings MA, Rick 256 Hoofdakker, prof. Rudi van den 53 Hooff, Jan van 98, 208 Hooft, Gerard 't 218 Hooghiemstra, Henry 208 Hopster, Paul 74 Horst, Guusje ter 62 Horst, W. Janson 109 Hospers, Gert-Jan 154 Hove, Ivo van 178 Howard, Michael 139 Hughes, Robert 197 Huijer, prof. dr. Marli 239 Huizinga, Johan 138, 188 Hulspas, Marcel 74 Hulst, Sybrand J. van 213 Hunt, Tim 169


Hunter, David 104 Huygens, Christiaan 207

I Icke, Vincent 156 Ignatieff, Michael 39, 190, 197 Indyk, Martin 80 Isenberg, prof. dr. Marjorie 231 Israel, Jonathan I. 40, 166, 190 Israël, Menasseh ben 119

J Jacobs, Aletta 142 Jacobs, drs. A.G. 178 Jacobsen, prof. dr. Joyce P. 273 Jager, Cees de 74 Jager, Jan-Kees de 252 Jansen, Eppo 37 Jansen, Hans 74 Jansen, prof. dr. Willy 239


332 Jansma, Esther 106 Janssen, prof. dr. Frans A. 256, 287 Janssen, prof. dr. Susanne 243 Janssens, prof. dr. Ruud V.A. 90 Jansz, Ernst 22 Japin, Arthur 106 Jellema, C.O. 88 Jelloun, Tahar Ben 158 Jensen, dr. Stine 240 Jensma, Folkert 150 Joas, prof. Hans 312 Johannes Paulus II, paus 58 Jong, dr. J.L. de 109 Jong, Lou de 68, 123 Jong, Oek de 145, 296 Jong, prof. dr. F.I.C.R.C. de 126 Jong, Rudolf de 74 Jong, Sarah de 279 Jonge, Freek de 146 Jongerius, Agnes 78 Jongh, E. de 139 Jonghe, prof. dr. Frans de 100 Joris, Lieve 167 Jorna, dr. Ton 132 Joustra, Arendo 214 Juffermans, Paul 88 Juncker, Jean-Claude 252, 255 Jurgens, prof. mr. Erik C.M. 294

K Kaa, D.J. van der 68 Kaa, Dirk van de 137 Kadare, Ismail 166 Kahn, prof. dr. René S. 310 Kailani, H.M. Zeid 71 Kallen, dr. Janine 272 Kalma, Paul 308 Kalman, prof. dr. Rudolf 43 Kalmthout, dr. Martin A. van 272 Kamp, rabbijn L.B. van de 71 Kampen, Dick van 243 Kappen, Frank E. van 91 Kapteyn, prof. dr. J.C. 51


Karacaer, Haci 133 Karel I, keizer 161 Karimi, Farah 143 Karsten, Sjoerd 26 Kaufman, J. 68 Kearney, prof. Nora 231 Keen, Andrew 114 Keijsers, dr. Jolanda 245 Keilman, Nico 137 Kellendonk, Frans 145, 296 Kendall, Raymond E. 95 Kennan, George 190 Kennedy, prof. dr. James 118, 152, 236 Kennicutt, prof. dr. Robert 52, 303 Kerckhove, prof. dr. em. Johan Van de 301 Ketelaar, Eric 147 Ketting, ir. N.G. 178 Kezic, dr. Sanja 126 Khan, Irene 202 Kieboom, Hilde 206 King, Martin Luther 151 Kist, Joost 287 Klamer, prof. dr. Arjo 49, 241, 263 Klarenbeek, Paul 102


333 Klein, Naomi 114 Kleinman, Arthur 69 Kleisterlee, Gerard 195 Klep, prof. dr. Paul 82 Kloos, Maarten 26 Kloos, Willem 295 Kloosterman, Robert 26 Knapen, Ben 62, 123 Kneepkens, E. 284 Kneepkens, Manuel 74 Knevel, dr. Paul 213 Köbben, André J.F. 68, 166, 207 Koffeman, Niko 164 Kohl, dr. Helmut 222 Kohnstamm, Dolph 155 Kohnstamm, Philip Abraham 155 Kohnstamm, Rita 129 Kok, dr. h.c. mult. Wim 96, 184, 221, 292 Kolakowski, Leszek 166 Kolsteren, N. 221 Kom, Anton de 157 Komrij, Gerrit 139, 192, 296 Konrád, György 166 Kooijmans, prof. dr. P.H. 71 Koole, dr. Ruud A. 284 Koopman, Edwin 279 Koopmans, prof. mr. T. 282 Kopland, Rutger 49, 106 Korteweg, drs. Anton 256 Korthals Altes, drs. Edy 59 Korthals, mr. Benk 178 Kortmann, prof. dr. F.A.M. 34 Kortmann, prof. mr. Bas 82 Korzekwa, dr. Ken 318 Kossmann, Ernst H. 68, 139, 166 Koster, Paul. M. 203 Kouchner, dr. B. 182 Kousbroek, Rudy 138, 166 Kral, dr. Marijke 270 Kramer, Diane 134 Krauss, prof. dr. Lawrence M. 303 Krevelen, mr. Laurens van 257 Krockow, Christian Graf von 139 Kroes, drs. Neelie 135, 184 Krog, Antjie 167 Krol, Bart 47 Krol, Gerrit 106, 145


Kroonenberg, prof. dr. Salomon 35, 234 Kruijssen, Hans 195 Kuiper, Arie 49, 128 Kuipers, Oscar 164 Kuitenbrouwer, F. 199 Kunneman, prof. dr. Harry 263 Kurpershoek, Marcel 312 Kuyper, Abraham 159 Kwantes, Johan 86, 314

L Laan, drs. Gert van der 127 Laan, Eberhard van der 215, 308 Laat, dr. ir. Jan A.P.M. de 127 Lamy, Pascal 113 Lang, Jack 188 Lange, Johnny de 180 Lange, prof. dr. Alfred 54 Lanoye, Tom 167 Lanting, John 304 Laqueur, prof. dr. Ernst 318


334 Laroes, Hans 150 Laroui, prof. dr. ir. Fouad 27, 263 Laseur, Cees 304 Laskar, prof. dr. Jacques 44 Latour, Bruno 313 Lattimer, Cheri 232 Laun, dr. Otto von 161 Laun, Rudolf von 161 Lawick, drs. Justine van 54 Lechner, prof. dr. Jan 38 Leers, drs. Gerd B.M. 62, 285 Leertouwer, L. 69 Leeuw, prof. dr. Gerardus van der 165 Leeuw, Ronald de 229 Leeuwen, Luigi van 62 Leeuwen, mr. Arthur W.H. Doctors van 61, 264 Legêne, prof. dr. Susan 148 Lehning, Arthur 138 Leiprecht, dr. Rudi 158 Lem, dr. Anton van der 108 Lenormand, Henri-René 188 Lenstra, prof. dr. H.W. Jr. 44 Lerner, M.J. 68 Leschot, prof. dr. Nico J. 127 Leterme, Yves 62 Letschert, prof. dr. Jos F.M. 270 Leurdijk, drs. Dick 272 Leverett, Flynt 79 Lévy, Bernard-Henri 299 Lewin, Hugh 194 Leydesdorff, Selma 26 Liard, Rebecca 206 Libbrech, prof. dr. Ulrich 272 Lie, prof. dr. Orlanda S.H. 257 Lier, Rudolf Asueer Jacob (Rudie) van 168 Lievegoed, prof. dr. Bernard C.J. 92 Lint, prof. dr. J.H. van 44 Lippe-Biesterfeld, Irene van, prinses van Oranje-Nassau 221 Lloyd, Christopher 229 Lloyd, John 178 Lodders, Tineke 143 Lohman, Emile 150 Lokhorst, Gertjan 163 Lomborg, Bjørn 114 Loyrette, Henri 229 Lubbe, Marinus van der 171 Lubbers, prof. drs. Ruud F.M. 15, 23, 61, 93, 129, 178, 180, 182, 217, 221, 252


Lugt, Frits 188 Lugtenberg, G.W.R. 181 Lunshof, Kees 173 Lunsingh Scheurleer, Theo 175 Lusane, dr. Clarence 158 Luteijs, John 104 Luyendijk, Joris 167, 279 Luyn, Ad van 62 Lynden-Bell, prof. Donald 52, 209

M Maanen, mr. Gert H.O. van 48 Maarel, prof. dr. Eddy van der 305 Maas, prof. dr. Frans 59, 88 MacGregor, Neil 110, 228 Machiavelli, Niccolò 177


335 Mackenbach, prof. Johan 170 Maddox, John 275 Madonna 239 Magris, Claudio 196 Mahbubani, Kishore 114 Maij-Weggen, Hanja 252 Mak, Geert 25, 33, 221, 308 Mandela, Nelson 179 Mandelson, Peter 292 Mandeville, Bernard 181 Manenschijn, prof. dr. G. 71 Manguel, Alberto 265 Mann, Golo 139 Mansholt, dr. Sicco L. 183 Marbe, Nausicaa 129 Marescaux, prof. Jacques 30 Maresceau, prof. dr. M. 282 Margalit, Avishai 190, 197, 292 Margulis, professor Lynn 111 Marquand, prof. dr. David 84 Martelaere, prof. dr. Patricia De 59, 145, 276 Martindale, Andrew 110 Maso, Ilja 74 Mathijsen, prof. dr. Marita 50, 98, 140, 257 Matsier, Nicolaas 26 Mattox, prof. Gale A. 242 McCahery, Joe 80 McCarthy, Mary 138 McEwan, Ian 167 McKitterick, David 193 McNeely, dr. Jeffrey 305 Meel, dr. P.J.J. 168 Mees, drs. Heleen 41, 143 Meester, prof. dr. Ronald 272 Meeus, prof. dr. W.H.J. 234 Meiden, prof. dr. A. van der 178 Meijer, Dies 163 Meijer, Maaike 192 Meijerink, Gerda 239 Meijers, E.M. 67, 185 Meijsing, Doeschka 105 Meijsing, Geerten 296 Melikian, Souren 229 Melkert, drs. Ad P.W. 113, 178, 195 Mensah, T.A. 68 Mensel, prof. dr. A. van 283 Merchiers, prof. dr. Y. 282


Merkel, Angela 252 Merton, prof. dr. Robert C. 160 Meskens, Ann 220 Meurs, prof. dr. Pauline 298 Meuwissen, prof. dr. mr. Damiaan H.M. 162 Meyer, Elisabeth 193 Michelangelo 110 Michnik, Adam 40 Middelaar, Luuk van 167 Mierlo, mr. Hans A.F.M.O. van 166, 213, 284, 312 Mierlo, Rob van 194 Mihule, prof. dr. J. 71 Mikos, Tony 208 Milisen, prof. dr. Koen 231 Minco, Marga 22 Mittelmark, prof. Maurice B. 244 Mockaitis, prof. dr. Thomas A. 91 Mohamedou, dr. Mohammad-


336 Mahmoud Ould 113 Moin, Baqer 80 Mol, prof. dr. Annemarie M. 263 Molen, dr. Henk van der 127 Molokomme, dr. Athaliah 239 Mois, G.P.M.F. 199 Mommers, dr. Laurens 186 Momsen, prof. dr. Janet D. 274 Monaldi, Rita 317 Monchy, prof. dr. Jan G.R. de 125 Montagu, Jennifer 110 Moor, Margriet de 296 Moor, prof. dr. Jan de 270 Moor, prof. dr. ir. Bart de 44 Morath, Julie 232 More, Sir Thomas 189 Möring, Marcel 101, 129, 145 Mosse, George. 191 Mosteller, Sue 205 Mould, prof. Jeremy 210 Mourik, Maarten 188 Mout, prof. dr. M.E.H. Nicolette 213, 229 Mrozek, Jozéf 220 Mul, Jos de 163 Mulder, Gerard 248 Mulisch, Harry 27, 139 Müller, dr. Klaus 158 Muller, Frederik 193 Müller, Peter 252 Multatuli 15, 194 Mummery, Christine 208 Münchhausen, baron Von 131 Murdoch, Iris 166 Musgrave, Alan 218 Muskens, mgr. M. 195

N Nabrink, Gé 73 Nafisi, Azar 317 Nagao, Makato 303 Naidoo, Kumi 113 Nauta, Lolle 166 Neiman, Susan 40, 190


Nemery, prof. dr. B. 125 Nesvizhevsky, prof. Valery V. 303 Nicolaas, Sint- 198 Nicolai, dr. Nelleke 240 Niehaus, dr. Carl 48, 223 Niekerk, Marlene van 296 Nienhuis, prof. dr. Gerard 271 Nierop, prof. dr. Henk F.K. van 26, 212 Nieuwenhuijzen, Annet 304 Nieuwenhuis, prof. mr. J.H. 282 Nijdam, drs. M.J. 126 Nijenhuis, dr. Ellert 53 Nijland, Hidde 200 Nissen, prof. dr. Peter 82, 88 Noble, Philippe 188 Nochlin, Linda 110 Noë, prof. dr. R. 310 Nolet, Rob 127 Nolthenius, prof. dr. Hélène 239 Noordenbos, Greta 238 Noordervliet, Nelleke 22, 27, 98, 106, 145, 166, 296, 316 Nooteboom, Cees 166 Norberg, Johan 277 Nordemann, prof. drs. H.H.J. 203


337 Norman, Colin 52 Noten, drs. Han 85 Nouwen, Henri 205 Nouwen, mr. Paul A. 182 Nuijten, Susan 203 Nuis, Aad 166 Nuland, Victoria 91 Nussbaum, Martha 39 Nusseibeh, Sari 195

O O'Brien, prof. Charles P. 29 Obama, Barack 242 Obdeijn, dr. Herman 158 Odekerken, Marjolein 215 Oerlemans, prof. dr. Hans 45 Oers, prof. dr. Bert van 270 Okri, Ben 166 Ooit, Jan Hendrik 209 Oosterhoff, Tonnus 106 Oosterhuis, Huub 129 Oosterling, dr. Henk 220 Oosterwijk, dr. Cor 126 Oosthoek, Peter 304 Oostindie, prof. dr. Gert 158 Oosting, M. 199 Oostrom, prof. dr. Frits van 27, 59, 234, 156 Opschoor, prof. dr. J.B. 93 Opstelten, Ivo 62 Oranje, Willem van 97, 212 Oranje, Z.K.H. de Prins van 23 Oranje-Nassau, prinses Mabel van 224 Orie, mr. Fons M.M. 116 Os, prof. dr. Henk W. van 59, 97, 110, 229, 310 Osterhaus, prof. dr. Ab D.M.E. 126, 170, 311 Otten, Willem Jan 49, 105, 145 Oude Lohuis, ir. Herman G. 246 Ouden-Dekkers, prof. dr. Geertje den 263, 77 Ouwens, prof. dr. C. Daey 94 Ouwerkerk, Hans 62 Oz, Amos 166


P Pääbo, prof. dr. Svante 30 Paemel, Monica van 105 Pal, dr. Taeke M. 125, 127 Pans, Larissa 143 Parmigianino 110 Parreñas, prof. Rhacel 113 Patijn, Schelto 25, 62, 307 Paul, Leo 154 Pechtold, drs. Alexander 78, 224 Peebles, prof. James 210 Peijs, Karla 46 Pen, prof. dr. Jan 84, 138 Penrose, prof. Roger 303 Peper, dr. Bram 149, 212 Perron, Eddy du 188 Pessers, prof. mr. Dorien W.J.M. 116, 129, 237 Peternelj-Taylor, prof. Cindy 231 Peters, drs. J.F.M. 203 Pfaff, William 255 Pieper, drs. H.Th.M. 162 Pijnappel, Lea 100


338 Pinedo, prof. dr. H.M. 310 Pinnocchio 265 Pinxteren, Garrie van 280 Plasterk, prof. dr. Ronald 310 Plato 218 Pleij, prof. dr. Herman 49, 97, 120, 124, 213 Ploeg, Rick van der 255 Ploumen, Lilianne 78 Poiesz, prof. dr. Theo B.C. 244 Pol, Barber van de 167 Polak, Henri 216 Polak, Johan 55 Polak, prof. mr. J. 283 Polanen, Rudy Frank 26 Poliakov, Léon 39 Pollmann, prof. dr. Judith 21 Polman, Linda 114 Polman, Michael 114 Pols, Niels 97 Ponte, Carla Del 182 Popper, Karl 217 Porteman, prof. dr. Karel 257 Portnoy, Ethel 239 Posadskaya, Anastasia 239 Postma, Eelko 153 Pott, Heleen 163 Potter, Harry 172, 178 Praag, dr. Philip van 285 Prado, prof. dr. Angel de 38 Prakke, Henk 287 Prast, prof. dr. Henriëtte 240 Premsela, Benno 219 Priemus, prof. dr. Hugo 34 Prigonine, Ilya 217 Primrose, dr. Sandy 303 Prins, Awee 163 Prinsterer, Guillaume Groen van 117 Pronk, dr. Jan 15, 24, 62, 78, 113, 195, 227, 250, 292 Pronk, Ingrid 95, 253 Proulx, Annie 166 Prusiner, Stanley 208 Putnam, Hilary 40 Putnam, Robert 195 Putten, L.P. van 233


Q Quik-Schuijt, mr. Nanneke 234

R Raedts, prof. dr. Peter 66, 89 Raff, prof. Martin 29 Rahilly, Stephan O' 170 Raiffeisen, Friedrich Wilhelm 221 Ramadan, prof. Tariq 113 Ramaer, Hans 74 Ramdas, drs. Anil 78, 129, 166, 263, 292 Ramis, prof. Jean-Pierre 44 Randwijk, Henk van 223 Raphaël 110 Ravensbergen, dr. Jacomine 245 Rawie, Jean Pierre 105 Rawls, John 225 Rees, prof. Martin John 210 Regout, Robert Hubert Willem 226 Reijneveld, prof. dr. Menno 127


339 Remmelink, prof. mr. J. 309 Renoir, Pierre-Auguste 110 Reve, Gerard 295 Reve, Karel van het 123, 139 Revel, Jean-François 138 Reynvaan, Anna 230 Rietkerk, drs. Wim 118 Rietveld, drs. Boni 127 Rifkin, Jeremy 255 Rij, Marnix van 252 Rijk, Romain 133 Rijn, Anna van 233 Rijn, Rembrandt van 110 Rijnders, Gerardjan 192 Rinnooy Kan, dr. Alexander H.G. 16, 62, 94, 135, 213, 216, 309 Rischard, Jean François 112 Robinson, Mary 96 Rocard, dr. Michel 291 Rock, Michael 219 Rodriguez, Victor 138 Roef, dr. David 272 Roelants, Carolien 80 Roerink, Alide 272 Roessler, prof. dr. Beate 263 Rohrer, prof. dr. Heinrich 303 Romein-Verschoor, Annie 238 Rood, prof. mr. M.G. 282 Rooden, Peter van 26 Rooij, Piet de 26 Rooijakkers, prof. dr. Gerard W.J. 147 Roos, prof. Theo A. de 283 Roos, Robert 144 Rooy, drs. Frits G.B.G.J. van 125, 127 Rooy, Piet de 156 Rosenboom, Thomas 106, 146 Rosenmöller, drs. Paul 178 Rosenthal, prof. dr. Uri 178 Rossem, prof. dr. Maarten van 74, 234 Rosswall, prof. dr. Thomas 303 Rottenberg, Felix 292 Rouvoet, mr. André 118 Rouwenhorst, Wilhelmina 244 Rowland, Ingrid D. 110 Roymans, prof. dr. N.G.A.M. 108 Rubens, Peter Paul 110 Rubin, Patricia L. 110 Rubin, prof. Vera 210


Rubinstein, Renate 139 Ruding, dr. Onno 64, 204 Ruelle, prof. dr. David 44 Ruiter, prof. dr. Corine de 54 Rummel, prof. dr. Reiner 35 Ruse, Michael 276 Rushdie, Salman 171 Ruyter, Michiel Adriaenszoon de 246 Ryan, prof. dr. Michelle 274 Rybczynski, prof. Witold 175

S Saadawi, Nawal El 276 Sachs, prof. dr. Albie 201 Sachs, prof. dr. Wolfgang 94 Sadik, Nafis 137 Saffran, prof. dr. M. 309 Safranski, Rüdiger 218, 276


340 Said, Edward W. 196 Sallmén, dr. M. 126 Salman, dr. Jeroen 257 Salomon, Charlotte 133 Salomon, G. 69 Samkalden, Ivo 68 Samura, Sorious 113 Sandel, Michael 195 Sanden, prof. dr. Johan M.M. van der 269 Sanders, drs. Ewoud 258 Sanders, Stephan 106, 167 Sanders-Woudstra, prof. dr. J.A.R. 93 Santer, mr. Jacques 183 Sap, dr. J.W. 117 Sapolsky, prof. dr. R.M. 310 Sargent, prof. Anneila 210 Saryusz-Wolski, Jacek 96 Sassen, prof. Saskia 114, 130, 312 Sastrosoenarto, dr. Hartarto 182 Sautijn Kluit, mr. Willem Pieter 248 Savater, prof. Fernando 263 Sax, Marjan 192 Schaapman, Karina 143 Schaepman, Kees 214, 279 Schama, Simon 166 Schaminée, prof. dr. Joop 305 Scharpf, prof. dr. Fritz W. 312 Schat, Peter 139 Schee, Joop van der 154 Scheffer, prof. drs. Paul 26, 27, 129, 98, 148, 152 Schendelen, prof. dr. M.P.C.M. van 177 Schene, prof. dr. Aart H. 126, 127 Schenkeveld, prof. Riet 229 Schepper, prof. dr. Hugo C.C. de 213 Scherder, prof. dr. Erik J.A. 127 Schermerhorn, Willem 165 Schermers, prof. mr. H.G. 282 Scherpenzeel, Dick 250 Schiebinger, prof. dr. Londa 274 Schipper, prof. dr Mineke 239 Schlichting, prof. mr. L.G.A. 149 Schmelzer, Norbert 251 Schmidt, prof. Maarten 209 Schnabel, prof. dr. Paul 53, 72, 84, 156, 228 Schneider, Cynthia P. 212 Schollaardt, Christel 107 Scholten, Henk 154


Schönberger, Elmer 140 Schoo, Hendrik Jan 11, 253 Schoonhoven, Gertjan van 11, 15 Schoute, Piet Hein 62 Schouten, prof. dr. Matthijs 306 Schrans, prof. dr. G. 282 Schröder, dr. Klaus Albrecht 229 Schröder, Gerhard 292 Schuerewegen, prof. dr. Franc M.J. 65 Schuijt, prof. dr. mr. C.J.M. 71 Schuit, drs. J. 234 Schuman, Robert 254 Schutte, prof. dr. Gert J. 117, 285 Schutter, prof. dr. Dirk de 31 Schuyt, prof. dr. mr. Kees J.M.


341 84, 104, 124, 156, 223, 313 Schwartz, Gary 120 Schwegman, Marjan 171 Scruton, Roger 63 Searle, John R. 40 Selm, Bert van 256 Semprún, Jorge 139, 201 Sen, Amartya K. 196 Sewing, prof. dr. Werner 219 Shaker, Lee 141 Shalev, prof. Arieh Y. 30 Shils, E.A. 68 Shu, prof. Frank 210 Shubin, prof. Neil 289 Sickinghe, Jhr. mr. F.O.J. 182 Siddiqui, prof. dr. Mona 274 Sidel, Victor W. 69 Siebert, Horst 314 Sijes, Ben A 67 Sijmons, Dirk 26 Sik, prof. dr. Ota 83 Sikkema, drs. P. 234 Sikking, dr. Louis 21 Silk, Joe 52 Silos, Maureen 195 Silva, Fernando Lopes da 208 Simons, Ludo 287 Singer, prof. dr. Peter 84, 112 Sinn, Hans-Werner 315 Sjamaar, drs. M. 71 Sjarov, Pjotr 304 Slaets, prof. dr. Joris 54 Slegt, Irene 280 Slingelandt, Simon van 259 Slot, prof. mr. P.J. 283 Sloterdijk, Peter 190, 255 Sluis, L. van der 200 Sluiter, dr. Judith 127 Smalley, prof. dr. Richard 303 Smeets, Hubert 26, 241 Smeulders, Arnold 27 Smidt, prof. mr. J.Th. De 282 Smit, drs. C.W.M. 187 Smith, dr. Desmond 302 Smyth, Craig H. 109 Snouck Hurgronje, Christiaan 261 Sobel, Clifford 252


Socrates 262 Soedjatmoko, dr. 291 Soetaert, Ronald 287 Soetendorp, rabbijn Awraham S. 119, 224, 234, 272 Soja, prof. dr. Edward 25, 122 Solana, Javier 96 Solberg, A.R. 68 Somsen, Han 164 Sontag, Susan 139 Sorgdrager, mr. Winnie 149, 157 Sorti, Francesco 317 Soudijn, dr. Karel A. 108 Soueif, Ahdaf 261 Spaink, Karin 114, 143, 239 Spek, Peter van der 163 Spence, Jonathan 208 Spiekermann, prof. dr. Erik 193 Spinoza, Benedictus de 188, 264 Spong, mr. Gerard 158 Springer, F. 296 Spruit, J.E. 199


342 Spruyt, dr. Bart Jan 241 Spufford, prof. Peter 108 Staal, Frits 218 Stadig, Duco 26 Stalpers, prof. dr. J.A. 92 Starker, Janos 197 Steeg, dr. Louis J.M. ter 59 Steegers, prof. dr. E.A.P. 126 Steenbergen, dr. J.E. van 126 Steenbergen, Paul 304 Steenhuis, Dato 150 Steenkamp, Dr. Piet 267 Steiner, George 139, 197 Sterk, prof. T.A.W. 283 Stevens, prof. dr. L.M. 34, 85, 234 Stevens, prof. dr. Luc 269 Stewart, prof. dr. Ian 44 Stiglitz, Joseph E. 114 Stinis, Harry P.J. 126 Stoel, dr. Max van der 69, 182, 224 Storme, prof. dr. M. 68, 281 Stöteler, drs. Frank 269, 270 Stronks, prof. dr. Karien 245 Stuiveling, drs. Saskia J. 260 Sucharitkul, Sompong 68 Sunyaev, prof. Rashid A. 210 Suurmond, dr. Jean-Jacques 60 Swaab, prof. dr. Dick F. 310 Swaan, prof. dr. Abram de 140, 255, 291 Swierstra, prof. dr. Tsjalling 263

T Tabaksblat, Morris 204 Tahir, drs. Naema 41, 143, 195 Tammes, Jantina 273 Tandon, prof. Yash 113 Tange, dr. R.A. 126 Tans, Jean Guillaume Hubert (Sjeng) 275 Target, prof. Mary 101 Tennekes, Henk 207 Ter Borch, Gerard 110 Terlien, L.J. 90 Terlouw, dr. Jan 72, 121


Terpstra, Doekle 59, 268 Thaler, prof. Richard H. 313 Themerson, Stefan 139 Thijn, drs. Ed van 15, 69, 75, 78, 129, 292 Thissen, Siebe 74 Thoenes, Peter 279 Thoenes, prof. dr. Piet 73, 93, 262 Thoenes, Sander 279 Thom, René 44 Thomas, prof. dr. Richard 148 Thorbecke, Johan Rudolf 15, 281, 284 Tiele, Dr. Pieter Anton 286 Tielman, prof. dr. Rob A.P. 78, 263 Tietmeyer, Hans 96 Timmerman, prof. 99 Timmermans, drs. Frans C.G.M. 24, 114, 294 Timmermans, drs. Miranda 270 Tinbergen, Jan 68 Tinbergen, Niko 288 Titiaan 110 Tjeenk Willink, mr. Herman


343 D. 178 Tlou, prof. dr. Sheila Dinotshe 231 Tobback, Louis 61, 195, 213, 308 Tol, Kenneth van 279 Tonkens, prof. dr. Evelien H. 150, 237, 261 Toorn, Willem van 106 Tops, prof. dr. Pieter W. 308 Traa, Julie van 80 Traa, Maarten van 96 Trappenburg, prof. dr. Margo 85, 292 Treffers, prof. dr. Adri 269 Tremaine, prof. dr. Scott 52, 210 Trijsburg, dr. Rutger 53 Tromp, prof. dr. Bart A.G.M. 162, 166, 290 Tuchman, Barbara W. 166 Tuininga, prof. ir. Eric-Jan 92 Tuyll van Serooskerken, Isabella Agneta Elisabeth van 316 Twist, prof. dr. Mark J.W. van 131 Tydeman, N. 89

U Unen, Astrid van 215 Unger, Gerard 287 Uyl, Joop den 166, 291

V Vaart, Rob van der 154 Valk, prof. dr. J.M.M. de 58, 162 Valkonen, Tapani 136 van Dam, drs. Marcel P.A. 178 Vandenbroucke, prof. dr. Frank 292 Vandermeersch, Peter 178 Vanier, Jean 205 Varmus, prof. Harold E. 29 Varnedoe, Kirk 228 Vattimo, Gianni 189 Vedder, prof. dr. Ben 82 Veen, Roel van der 154 Veenman, prof. dr. Justus 243


Veer, drs. ir. Jeroen van der 135, 204 Veerman, prof. dr. Cees 306 Veil, Simone 201 Veldhuis, dr. J. 234 Vellinga, prof. dr. ir. Pier 93 Velthoven, dr. Ben van 186 Verbeet, Gerdi A. 174 Verbiest, dr. Agnes 239 Verbrugge, dr. Ad 113, 237 Verbunt, prof. dr. Frank 234 Verburg, Gerda 46 Verhagen, Maxime 47, 252 Verheij, dr. Robert A. 127 Verheul, Clazien 49 Verhoeven, dr. Gerrit 212 Verhoeven, prof. dr. Cornelis 65, 88, 263 Verhoeven, prof. dr. Ludo 269 Verhofstadt, Guy 135, 182, 255 Verhoog, Gert Jan 173 Verkerk, dr. Marian A. 300 Verkruijsse, dr. Piet J. 257 Verma, prof. Inder M. 30 Vermeend, Willem 167


344 Vermunt, prof. dr. Jan 270 Verploeg, Hans 214, 215 Versteeg, G. 121 Verwey, Albert 295 Verwey-Jonker, Hilda 297 Vettiger, dr. Peter 303 Veugelers, prof. dr. Wiel 234 Vijn, drs. S. 71 Vis, Jan 74 Visser, dr. Gerard 89 Visser, prof. mr. D.J.G. 283 Vlieg, Jacob 208 Vliegenthart, Margo 96 Vlissingen, Martje Fentener van 164 Vogelaar, Jacq 145 Vollenhoven, prof. mr. Pieter van 41, 184, 247 Vonck, prof. Chris 272 Vonhoff, prof. Henk J.L. 213, 224 Voogd, Christophe de 188 Voorst tot Voorst, Berend-Jan van 95 Vording, prof. dr. Henk 186 Vos, Mei Li 41 Vossen, prof. dr. Jo 65 Vree, prof. dr. Frank van 102 Vries, prof. dr. Jouke de 62, 285 Vries, Madeleine de 291 Vries, Marleen de 15

W Waal, Frans de 208 Waal, Lodewijk J. de 263 Waal, prof. dr. Frans B.M. de 288, 310 Waal, Steven de 266 Waard, prof. Hendrik de 302 Wackerbarth, Christina von 150 Wall, prof. dr. Elsken van der 311 Wallace, dr. Helen 76 Wallage, prof. drs. Jacques 62, 131 Walle, dr. Henk B. van der 126 Wallerstein, dr. P.H. Nina 245 Wallerstein, prof. Immanuel 75 Walraven, Jook 208 Walsum, mr. A.P. van 69, 99


Walther, prof. dr. Herbert 303 Walzer, Michael 190, 195 Warnke, Martin 110 Wasserman, Ida 304 Wasserstein, prof. Bernard 32 Waterdrinker, Pieter 280 Waterschoot, prof. dr. Werner 257 Weatherall, prof. sir David 29 Webster, prof. Robert G. 30 Wecke, Leon 73 Weeda, prof. dr. ir. Iteke 263 Wegter, drs. Nico 188 Weijden, G. van der 234 Weiland, Jan Sperna 166 Weiler, Anton. G. 59 Weiss, prof. dr. R.A. 310 Weissman, prof. Charles 29 Weizsäcker, prof. E.U. von 93 Weizsäcker, Richard von 196 Wekker, prof. dr. Gloria 143, 192 Wellink, Nout 96 Welschen, Rein 62


345 Weringh, dr. Jac van 57 Weringh, dr. Koos van 249 Werner, Jan 154 Wertheim-Cahen, Truus 119 Wesel, R.J. 271 Wesenhagen-Kastelijn, L.D. 159 Wesseling, prof. dr. Hendrik Lodewijk 130, 139, 187 Westen, Mirjam 239 Wester, Rudi 188 Westerdijk, Johanna 273 Westerloo, Fons van 133, 178 Westhoff, Victor 305 White, prof. Simon 52, 210 Whitesides, prof. dr. George 303 Wiarda, prof. Jan 246 Wibaut, Florentinus Marinus (Floor) 307 Wichman, Clara Meyer 74 Wied, David de 309 Wiegel, Hans 62, 285 Wiel, Jeroen van de 141 Wielenga, prof. dr. F. 233 Wieman, Carl 208 Wientjes, mr. Bernard E.M. 246 Wierema, Th. 151 Wijers, dr. Hans 135, 292, 305 Wijers, mr. Marjan 143 Wijffels, dr. Herman H.F. 16, 93, 115, 184, 306 Wijk, dr. R. Gerth van 126 Wijkerslooth, J.L. de 199 Wijnbergen, prof. dr. Sweder van 121, 130, 260 Wilders, Geert 16, 172 Williamson, prof. dr. Samuel 303 Wilmink, Willem 105 Wils, Esther 111 Wils, prof. dr. Jean-Pierre 65 Wilson, prof. dr. Edward O. 288 Winsemius, prof. dr. Pieter 122, 156 Winter, Johanna Maria van 123 Winter, Leon de 49, 64 Winter, prof. dr. Micha de 71 Winterson, Jeanette 317 Wit, Esther 262 Witkam, prof. dr. Jan Just 261 Witteveen, Ger 49 Witteveen, prof. dr. Willem 292 Wolfe, prof. Alan 312 Wolferen, prof. dr. Karel van 241


Wöltgens, Thijs A.M. 84, 198 Woltjer, prof. Lodewijk 209 Wortmann, Corien 46 Woud, prof. dr. Auke van der 148 Wu, Harry 275 Wulf, prof. dr. C. de 282 Wulff, prof. Henrik R. 29 Wymeersch, prof. dr. E. 282

X Xian, dr. Lanxin 113

Y Yunus, prof. dr. Muhammad 222

Z Zagajewski, Adam 197 Zahn, Ernest 57


346 Zalm, Gerrit 134, 198, 213, 277 Zande, dr. André N. van der 306 Zantwijk, Rudolf van 166 Zayd, Nasr Abu 69, 81 Zedillo, Ernesto 113 Zee, dr. J.S. van der 125 Zeeman, Michaël 27 Zeeman, prof. Sir Erik Christopher 43 Zeeuw, Chris de 163, 170 Zewail, prof. dr. Ahmed 303 Zijderveld, prof. dr. Anton 131 Zijl, ir. Gert J.L. 200 Zijlstra, dr. Jelle 314 Zinovjev, Aleksandr 275 Zittrain, Jonathan 215 Zomeren, Koos van 106 Zonneveld, dr. Peter van 257 Zoonen, prof. dr. Liesbet van 143 Zoontjens, prof. mr. Paul J.J. 188 Zürcher, Erik 208 Zurk, R.A. van 246 Zuylen, Belle van 188, 316 Zwagerman, Joost 98, 106, 146, 296 Zwan, Arie van der 290 Zwanenberg, dr. Van 318 Zwart, Erik de 178 Zwart, prof. dr. C.J. 93


347

Thematisch register A Accountancy Nordemann-lezing 203

Actualiteit Pierre Bayle-lezing 39 Pietje Bell lezing 41 Edmund Burke-lezing 63 Freshfields Engelse Kerk-lezing 99 Globaliseringslezing 112 Groen van Prinstererlezing 117 Alexander Hegiuslezing 123 Abel Herzberg-lezing 128 Van der Lubbe-lezing 171 Mandeville-lezing 181 Willem van Oranje-lezing 212 Henri Polak-lezing 216 Sir Karl Popper-lezing 217 H.M. van Randwijk-lezing 223 John Rawls-lezing 225 Anna van Rijn-lezing 233 Bart Tromp-lezing 290

Afrika DAM-lezing 79

Architectuur Kattenbroek-lezing 144 Stand van de Stad-lezing 266

B Bedrijfsorganisatie Ernst Hijmanslezing 130 Raiffeisenlezing 221

Bestuur Burgemeesterslezing 61 Enneüs Heermalezing 121 Ernst Hijmanslezing 130 Machiavelli-lezing 177 Raiffeisenlezing 221


Rob-lezing 236 De Ruyter Lezing 246 Van Slingelandt-lezing 259 Wibaut-lezing 307

Bevrijding 5-Meilezing 23 H.M. van Randwijk-lezing 223


348

Boekwetenschap Frederik Muller Lezing 193 Bert van Selm-lezing 256 Tiele-lezing 286

C Caribisch gebied Van Lier Lezing 168

Criminologie W.A. Bonger-lezing 56

Cultuur Duque de Baena-lezing 37 Comeniusvoordracht 70 Van Foreest Publiekslezing 97 Alexander Hegiuslezing 123 Etty Hillesum Lezing 132 Huizinga-lezing 138 Van der Leeuw-lezing 165 Van Lier Lezing 168 Méridon-lezing 187 Nelson Mandelalezing 179 Nexus-lezing 196 SPUI25 lezing 265 Dr. J. Tanslezing 275 Vrede van Utrecht lezing 299 Dr. J.M. den Uyl-lezing 291

D Democratie Persvrijheidslezing 214 Sander Thoenes-lezing 279 VDE Europalezing 294

Demografie Hofstee-lezing 136 H.J. Schoo-lezing 253


Design en mode Theo Lunsingh Scheurleer-lezing 175 Premsela-lezing 219

Discriminatie Burgemeester Dales lezing 77 Anton de Kom-lezing 157 Nelson Mandelalezing 179 Nooit meer Auschwitz-lezing 210

E Economie Willem F. Duisenberg-lezing 86 Erasmus-lezing 92 Hofstadlezing 134 Van Lanschot Lecture 160 Sint-Nicolaas-lezing 198 Raiffeisenlezing 221 Bart Tromp-lezing 290 Dr. J.M. den Uyl-lezing 291 Jelle Zijlstra-lezing 314

Elektrotechniek Hidde Nijland-lezing 200

Emancipatie Beyers Naudé-lezing 48 Burgemeester Dales lezing 77 Aletta Jacobs Lezing 142


349 Mosse-lezing 191 Annie Romein-Verschoor lezing 238

Ethiek Trudy van Asperen-lezing 33 Prof. mr. W.C.L. van der Grintenlezing 115 Abel Herzberg-lezing 128 Etty Hillesum Lezing 132 VWS Ethieklezing 300

Europa Mr. J.W. Beyenlezing 46 Europalezing 95 Dr. Sicco L. Mansholt-lezing 183 Norbert Schmelzer-lezing 251 Schumanlezing 254 VDE Europalezing 294 Vrede van Utrecht lezing 299

F Filosofie Hannah Arendt-lezing 31 Pierre Bayle-lezing 39 Eckhart-lezing 88 Von Laun Lezing 161 Laurenslezing 163 Thomas More Lezing 189 Nexus-lezing 196 Sir Karl Popper-lezing 217 Socrates-lezing 262 Spinoza-lezing 264

Frankrijk Méridon-lezing 187

G Gender Annie Romein-Verschoor lezing 238 Jantina Tammes-lezing 273


Genees- en verpleegkunde De Anatomische Les 28 Heijermans-lezing 125 Laurenslezing 163 Lof der Geneeskunst 169 Anna Reynvaan Lezing 230 Wilhelmina Rouwenhorst-lezing 244 David de Wied-lezing 309 Dr. Saal van Zwanenberg Lezing 318

Geschiedenis 3 Octoberlezing 21 Hannah Arendt-lezing 31 Van Gelder-lezing 107 Horst Gerson-lezing 109 Gids-lezing 111 Huizinga-lezing 138 Van Lier Lezing 168 Van der Lubbe-lezing 171 Nooit meer Auschwitz-lezing 210 Willem van Oranje-lezing 212 Henri Polak-lezing 216


350

Gezondheidszorg De Anatomische Les 28 Van Foreest Publiekslezing 97 G-lezing 104 Heijermans-lezing 125 Laurenslezing 163 Anna Reynvaan Lezing 230 Wilhelmina Rouwenhorst-lezing 244 VWS Ethieklezing 300

Het gedachtengoed /werk van... Hannah Arendt-lezing 31 Beyers Naudé-lezing 46 Edmund Burke-lezing 63 Comeniusvoordracht 70 Eckhart-lezing 88 Gemma Frisius-lezing 102 Frans Kellendonk lezing 145 Martin Luther King jr. Lezing 151 Abraham Kuyper lezing 159 Nelson Mandelalezing 179 Henri Nouwen-lezing 205 Willem van Oranje-lezing 212 Henri Polak-lezing 216 H.M. van Randwijk-lezing 223 Norbert Schmelzer-lezing 251

H Homoseksualiteit Burgemeester Dales lezing 77 Mosse-lezing 191

Humanisme Anton Constandse-lezing 73 Socrates-lezing 262

I Informatie (omgaan met) IP Lezing 141


Ketelaar-lezing 147 Frederik Muller Lezing 193 Bert van Selm-lezing 256

Integratie Martin Luther King jr. Lezing 151 Multatuli-lezing 194

Internationale betrekkingen Duque de Baena-lezing 37 Mr. J.W. Beyenlezing 46 DAM-lezing 79 Eisenhower-lezing 90 Europalezing 95 Méridon-lezing 187 Robert Regout-lezing 226 Roosevelt-lezing 241 Scherpenzeel-lezing 250 Norbert Schmelzer-lezing 251 Schumanlezing 254 Sander Thoenes-lezing 279

Islam Snouck Hurgronje lezing 261


351

J Jodendom Bernardus Hartogensis-lezing 119 Abel Herzberg-lezing 128

Journalistiek KIM-college 149 Kees Lunshof-lezing 173 Persvrijheidslezing 214 Mr. W.P. Sautijn Kluitlezing 248 Scherpenzeel-lezing 250 H.J. Schoo-lezing 11, 253 Sander Thoenes-lezing 279

K Kunst Boekman-lezing 55 Horst Gerson-lezing 109 Gids-lezing 111 Premsela-lezing 219 Rembrandtlezing 228 Dr. J. Tanslezing 275 Vrede van Utrecht lezing 299 Ida Wassermanlezing 304

L Literatuur Bilderdijk-lezing 50 Gastschrijver-lezing 105 Gids-lezing 111 Frans Kellendonk lezing 145 Bert van Selm-lezing 256 Albert Verwey-lezing 295 Belle van Zuylen-lezing 316


M Maatschappelijk debat Edmund Burke-lezing 63 Comeniusvoordracht 70 Erasmus-lezing 92 Van Foreest Publiekslezing 97 Globaliseringslezing 112 Prof. mr. W.C.L van der Grintenlezing 115 Groen van Prinstererlezing 117 Enneüs Heermalezing 121 Abel Herzberg-lezing 128 Etty Hillesum-lezing 132 Hofstadlezing 134 Huizinga-lezing 138 Martin Luther King jr. Lezing 151 Abraham Kuyper lezing 159 Laurenslezing 163 Mandeville-lezing 181 Multatuli-lezing 194 Sint-Nicolaas-lezing 198 H.M. van Randwijk-lezing 223 John Rawls-lezing 225 Anna van Rijn-lezing 233 Rob-lezing 236 Annie Romein-Verschoor lezing 238 Scherpenzeel-lezing 250 Socrates-lezing 262 Steenkamplezing 267 Dr. J. Tanslezing 275 Telders-lezing 277 Verwey-Jonker/SER-lezing 297 WRR-lecture 312


352

Midden-Oosten DAM-lezing 79

Multiculturele samenleving Martin Luther King jr. Lezing 151 Multatuli-lezing 194 Rotterdam-lezing 243 Snouck Hurgronje lezing 261

N Natuurwetenschappen Prof. Baarda-lezing 35 Johann Bernoulli-lezing 43 Prof. Blaauw-lezing 51 Gids-lezing 111 KNAG-lezing 153 Laurenslezing 163 Hidde Nijland-lezing 200 Tinbergen-lezing 288 Hendrik de Waardlezing 302 Westhofflezing 305 David de Wied-lezing 309

O Onderwijs en opvoeding Kohnstammlezing 155 Anna van Rijn-lezing 233 Frank Stöteler-lezing 269

Overheid Boekman-lezing 55 Burgemeesterslezing 61 Willem Drees-lezing 83 Groen van Prinstererlezing 117 Enneüs Heermalezing 121 Machiavelli-lezing 177 Rob-lezing 236 Van Slingelandt-lezing 259 WRR-lecture 312


P Politiek Hannah Arendt-lezing 31 Mr. J.W. Beyenlezing 46 Edmund Burke-lezing 63 Comeniusvoordracht 70 Daalder-lezing 75 Freshfields Engelse Kerk-lezing 99 Gids-lezing 111 Groen van Prinstererlezing 117 Abel Herzberg-lezing 128 Abraham Kuyper lezing 159 Von Laun Lezing 161 Kees Lunshof-lezing 173 Machiavelli-lezing 177 Dr. Sicco L. Mansholt-lezing 183 Thomas More Lezing 189 Sint-Nicolaas-lezing 198 Raiffeisenlezing 221 Rob-lezing 236 Norbert Schmelzer-lezing 251 Van Slingelandt-lezing 259 Steenkamplezing 267 Telders-lezing 277 Thorbeckelezing 284 Dr. J.M. den Uyl-lezing 291


353

Psychologie Pieter Boeke Lezing 53 Freud-lezing 100

R Rechtsgeleerdheid Cleveringa-lezing 67 Prof. mr. W.C.L. van der Grintenlezing 115 Von Laun Lezing 161 Meijers-lezing 185 Nieuwenhoflezing 199 Robert Regout-lezing 226 Thorbecke-college 281

Religie Eckhart-lezing 88 Von Laun Lezing 161 Henri Nouwen-lezing 205 Snouck Hurgronje lezing 261 Táhirih-lezing 271

S Sociologie W.A. Bonger-lezing 56 H.J. Schoo-lezing 253

Spanje Duque de Baena-lezing 37

Spiritualiteit Titus Brandsma-lezing 58 Eckhart-lezing 88 Henri Nouwen-lezing 205

Steden(bouw) Amsterdamlezing 25 Kattenbroek-lezing 144 Rotterdam-lezing 243 Stand van de Stad-lezing 266


Sterrenkunde Prof. Blaauw-lezing 51 Oort-lezing 209

T Theologie Eckhart-lezing 88 Henri Nouwen-lezing 205

Tolerantie Burgemeester Dales lezing 77 Anton de Kom-lezing 157 Nelson Mandelalezing 179 Multatuli-lezing 194 Rotterdam-lezing 243 Verwey-Jonker/SER-lezing 297

Toneel Ida Wassermanlezing 304

Tweede Wereldoorlog 4-Meilezing 22 5-Meilezing 23 Nooit meer Auschwitz-lezing 201

V Verenigde Staten Eisenhower-lezing 90


354 Roosevelt-lezing 241

Verzorgingsstaat Willem Drees-lezing 83

W Wetenschap Buytendijklezing (Radboud Universiteitslezing) 65 Diesrede Radboud Universiteit Nijmegen 82 Gemma Frisius-lezing 102 Van der Leeuw-lezing 165 NWO/Huygenslezing 207 SPUI25 lezing 265 Frank Stöteler-lezing 269 Táhirih-lezing 271 Dr. J. Tanslezing 275 Telders-lezing 277

Wonen Kattenbroek-lezing 144 Theo Lunsingh Scheurleer-lezing 175


355

Over de auteurs Maaike Grevelink BA(1987) volgt de masteropleiding Internationale Betrekkingen in Historisch Perspectief aan de Universiteit Utrecht. In het kader van de bachelor Taal- en Cultuur Studies werkte zij bij de redactie Nederland van Elsevier. Voordat zij haar studie aan de universiteit begon, behaalde zij in 2006 de propedeuse van de School voor Journalistiek. Grevelink stelde Lof van de lezing samen in opdracht van Elsevier. Gertjan van Schoonhoven (1961) is sinds september 1996 in dienst van Elsevier en sinds augustus 2004 chef van de redactie Nederland van dit weekblad. Als redacteur schreef hij onder meer artikelen op het gebied van de populaire sociologie (‘popsoc’) en was hij samensteller van De nieuwe kaaskop. Nederland en de Nederlanders in de jaren negentig (Prometheus/Elsevier, 1999), een selectie van ‘popsoc’-artikelen uit tien jaar Elsevier. Van Schoonhoven studeerde Nederlandse Taal- en Letterkunde in Groningen.


Lof van de lezing. Gids voor de 154 meest prestigieuze lezingen

Recommend Documents