Living Values activiteiten voor kinderen van 8 tot 14 jaar
Diane Tillman
www.livingvalues.net Oorspronkelijke titel Living Values Activities for Children Ages 8-14 by Diane Tillman Copyright ©2000-2004 Association for Living Values Education. Publicatie onder toezicht van HEALTH COMMUNICATIONS INC., Deerfield Beach, Florida, U.S.A. Nederlandse vertaling Vertaald door: Els Glazemakers Bewerkt door: PapatriQ somers Nagelezen door: Anita Verstraeten Copyright © (2006) Bond zonder Naam vzw. Behoudens uitzonderingen door de Wet gesteld mag zonder schriftelijke toestemming van de rechthebbende(n) op het auteursrecht niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm, of anderszins, hetgeen ook van toepassing is op de gehele of gedeeltelijke bewerking.
Uitgever Bond zonder Naam vzw Sint-Jacobsmarkt 39 B-2000 Antwerpen België www.bzn.be www.livingvalues.be Eerste druk, december 2006
Respect
MODULES 1
Vrede
2
Respect
3
Liefde
4
Verdraagzaamheid
5
Geluk
6
Verantwoordelijkheid
7
Samenwerking
8
Bescheidenheid
9
Eerlijkheid
10
Eenvoud
11
Vrijheid
12
Verbondenheid
59
Respect
2 Respect
60
Respect
2MODULE RESPECT Overwegingen Doelstellingen
62 62
RESPECTLESSEN Les 1: Les 2: Les 3: Ontspanning/concentratie: Les 4: Les Les Les Les Les Les Les Les Les Les Les Les Les Les Les Les Les
5: 6: 7: 8: 9: 10: 11: 12: 13: 14: 15: 16: 17: 18: 19: 20: 21:
Kwaliteiten Verhaal Jouw kwaliteiten Tuinbeeld respect ontspanningsoefening Kleuren van respect en oneerbiedigheid en spiegel-mobielen Kleuren van respect vervolg Kleuren van respect vervolg Kleuren van respect vervolg Kleuren van respect vervolg Verhalen Groeten van de wereld Twee vogels Strategieën om conflicten te stoppen Een boom Verschillende manieren om respect te tonen Respect voor vrienden Situatiekaarten Respect voor het milieu Een verschil maken Een verschil maken Schilder respect Een sketch over respect
64 65 67 67 68 69 70 71 71 71 71 72 73 75 75 76 76 78 78 79 79 80
61
Respect
Overwegingen rond respect ●
● ● ● ● ● ● ●
● ●
●
●
Het eerste respect is het respect voor mezelf – weten dat ik van nature waardevol ben. Een deel van zelfrespect is mijn eigen kwaliteiten kennen. Respect is weten dat ik uniek en waardevol ben. Respect is weten dat ik lief en bekwaam ben. Respect is luisteren naar anderen. Respect is weten dat anderen ook waardevol zijn. Respect voor zichzelf is de kiem die vertrouwen doet groeien. Wanneer we respect voor onszelf hebben, is het gemakkelijk om respect voor anderen te hebben. Diegenen die respect tonen, zullen respect krijgen. Zijn eigen natuurlijke waarde kennen en de waarde van anderen eren, is de ware weg om respect te verdienen. Iedereen in de wereld heeft het recht om met respect en waardigheid te leven, ook ik. Een deel van respect is weten dat ik een verschil kan maken.
Respectmodule STREEFDOEL: Nadenken over zelfrespect en het zelf ook ervaren. DOELSTELLINGEN: ❏ Twee overwegingen over respect voor de eigen persoon kunnen noemen en in staat zijn om ze te bespreken. ❏ Momenten herkennen die een gevoel van respect voor de eigen persoon bezorgen. ❏ Vijf kwaliteiten van zichzelf onderscheiden. ❏ Genieten van de ontspanningsoefeningen tegen het einde van deze module, door te tonen dat ze rustig kunnen blijven zitten tijdens de oefeningen en dat ze er tevreden mee lijken te zijn. ❏ Een boom maken van hun eigen kwaliteiten en daarbij horende successen. ❏ Respect schilderen of deelnemen aan een dans die respect uitbeeldt.
STREEFDOEL: Kennis verhogen over respect. DOELSTELLINGEN: ❏ Twee overwegingen rond respect voor anderen noemen en erover praten. ❏ Deelnemen aan een discussie over gevoelens als mensen respect en oneerbiedigheid tonen. ❏ Herkennen hoe mensen respect en oneerbiedigheid tonen. ❏ Enkele regels advies schrijven over hoe mensen elkaar zouden moeten 62
Respect behandelen. ❏ Verschillende begroetingen of beleefde zinnen in andere talen leren. ❏ Verschillende manieren onderscheiden om respect voor volwassenen te tonen. ❏ Een verhaal of cartoon schrijven over het respecteren van het milieu.
STREEFDOEL: Relatievaardigheden in verband met respect opbouwen. DOELSTELLINGEN: ❏ Vijf kwaliteiten onderscheiden die ze in anderen bewonderen. ❏ Een positieve eigenschap opschrijven voor elke leerling die deelneemt aan de activiteit Jouw kwaliteiten. ❏ In staat zijn om tijdens een discussie over conflictoplossing een alternatieve, respectvolle houding te bedenken die zou helpen om het probleem op te lossen. ❏ Het antwoord leren: “Ik hou er niet van als je me beledigt. Ik wil dat je ophoudt,” en in staat zijn om dat antwoord of een ander geschikt antwoord toe te passen als de situatie zich voordoet. ❏ Voor leerlingen van tien jaar en ouder: in staat zijn om de leemtes in te vullen bij de probleemoplossende communicatievaardigheid: “Ik voel me ________ ________________________ wanneer je ___________________________ doet, omdat _________________________________________________ .” ❏ Respect tonen aan anderen door te luisteren wanneer ze spreken, door te tonen dat ze in staat zijn om te luisteren naar anderen tijdens de discussiemomenten in de lessen over waarden. ❏ Begrijpen hoe elke persoon een verschil kan maken, zoals aangetoond door zijn of haar verhaal, interview of slogan. ❏ Probleemoplossende vaardigheden ontwikkelen zoals aangetoond door verschillende zinnige oplossingen te bespreken bij de situatiekaarten.
Respectlessen Vul de bovenstaande lijst van overwegingen aan met je favoriete gezegdes uit je cultuur, gezegdes uit legendes of citaten van gerespecteerde individuen. Speel elke dag een lied als de ‘waardetijd’ begint. Je kan traditionele liedjes aanleren of de leerlingen vragen om liedjes mee te brengen die met het thema verband houden. Leerlingen willen misschien hun eigen respectpunten of slogans verzinnen.
63
Respect
RESPECTLESSEN Les
1
Kwaliteiten
Leg uit dat de school/klas gedurende de volgende weken respect zal bestuderen.
Bespreek/Deel mee ● ●
Wie kan me iets over respect vertellen? Waarom is respect belangrijk?
Bespreek de volgende overwegingen: ●
●
Het eerste respect is het respect voor mezelf – weten dat ik van nature waardevol ben. Een deel van zelfrespect is mijn eigen kwaliteiten kennen.
Vraag: ● ●
Wanneer heb je een goed gevoel over jezelf? Wanneer heb je een gevoel van respect voor jezelf?
Leerlingen zullen soms bepaalde behulpzame handelingen vermelden als een moment waarop ze zich goed voelden. Bevestig dat we ons goed voelen wanneer we goede dingen doen. Ze zullen vaak een moment vermelden, wanneer ze er goed of knap uitzagen of iets nieuws hadden. Aanvaard en erken hun antwoorden.
Activiteit Zeg: “Vandaag gaan we kijken naar onze eigen persoonlijke kwaliteiten, de dingen die goed zijn aan ons. We hebben allemaal dingen die hetzelfde zijn, maar één van de geweldige dingen bij mensen is dat ieder van ons een eigen persoonlijkheid heeft. Elke persoon heeft een unieke combinatie van kwaliteiten. Laten we beginnen met een lijst te maken van de goede eigenschappen die mensen kunnen hebben.” Vraag: ● ●
●
64
Welke eigenschappen bewonder je bij je vrienden? Denk aan iemand die je bewondert. Welke kwaliteiten bewonder je in die persoon? Denk aan je helden. Welke kwaliteiten hebben zij die jij leuk vindt?
Respect Zeg: “Er wordt gezegd dat elke kwaliteit die je bewondert, eigenlijk een kwaliteit is die je zelf bezit.” De leerkracht kan de leerlingen begeleiden om te brainstormen over persoonlijke kwaliteiten, zoals vriendelijk, loyaal, lief, meelevend. Afhankelijk van de woordenschat van de kinderen, kan je ook deze kwaliteiten opnemen: creatief, zachtaardig, geestig, samenwerkend, zelfzeker, bescheiden, loyaal, betrouwbaar, vlijtig, liefdadig, ijverig, artistiek, vrijgevig, spaarzaam, gevoelig, zoet, liefdevol, zorgzaam, geduldig en/of verdraagzaam. Hou de lijst van kwaliteiten die je samen hebt opgesteld, bij op het bord. Vraag de leerlingen om na te denken over deze kwaliteiten en vervolgens vijf of meer kwaliteiten op te schrijven waarvan ze weten dat ze ze bezitten. Zeg: “Schrijf nu enkele momenten op waarop je je echt goed voelde over jezelf. Je schrijft een regel om je aan dat moment te doen herinneren.” (Geef hen enkele minuten om dat te doen.) “Nu wil ik dat jullie nadenken over de eigenschap waarvan je toonde dat je ze bezat op die momenten.” (Geef hen wat meer minuten.) Geef een aantal voorbeelden als ze dat nodig hebben, zoals: “Als je denkt aan een moment waarop je iemand hielp, kan je liefdevol, zorgzaam of meelevend opschrijven. Als je je een moment herinnert dat je iets teruggaf aan iemand die dat verloren had, kan je eerlijk opschrijven.” Vraag hen om die eigenschappen aan hun lijst van kwaliteiten toe te voegen. Acht tot negen activiteit: Geef de leerlingen de opdracht om een tekening te maken van een moment waarop ze zich vol respect voelden. Ze kunnen hun kwaliteiten aan de tekening toevoegen, door “Ik ben ____________________ .” te schrijven.
RESPECTLESSEN Les
2
Verhaal
Lees het verhaal ‘Lily, het luipaard’ (Bijlage) voor aan de leerlingen van acht en negen jaar of een ander verhaal over respect dat je leuk vindt. Kies voor oudere leerlingen een ander verhaal uit je cultuur of leerplan over thema respect of oneerbiedigheid. Vermeld de volgende overweging in verband met het verhaal: “Respect is weten dat ik uniek en waardevol ben. Lily wist dat ze uniek was, maar aanvankelijk realiseerde ze zich niet dat ze waardevol was.” Bespreek het gelezen verhaal. De eerste twee van de volgende vragen zijn voor 65
Respect het verhaal ‘Lily, het luipaard’. De andere vragen kunnen gebruikt worden bij vele verhalen. ●
●
● ● ●
● ● ● ●
Waarom behandelden ze Lily (of de persoon uit een ander verhaal) zonder respect? (Lily was anders.) Hoe voelde Lily (of de persoon uit een ander verhaal) zich wanneer de anderen gemeen waren? Hoe toonden de personages oneerbiedigheid? Hoe zouden de personages uit het verhaal respect hebben kunnen tonen? Hoe tonen mensen van jouw leeftijd soms oneerbiedigheid? Wat voor dingen doen ze? Hoe voel je je wanneer dat jou overkomt? Hoe voel je je wanneer dat andere mensen overkomt? Hoe tonen mensen respect? Waarom gedragen mensen zich soms niet respectvol?
Vermeld het volgende als ze dat niet gedaan hebben: “Soms handelen kinderen met oneerbiedigheid omdat ze niet beter weten. Misschien behandelde iemand die ouder was hen oneerbiedig. Mensen die oneerbiedigheid tonen, hebben geen echt respect vanbinnen.” Zeg: “Eén van de overwegingen is: Diegenen die respect tonen, zullen respect krijgen.” Vraag: ● ● ●
Kan je hier voorbeelden van bedenken? Wat zou jouw advies zijn voor mensen die oneerbiedigheid tonen? Hoe zou je graag hebben dat mensen elkaar behandelden?
Acht tot elf activiteit: Vraag de leerlingen om enkele regels advies te schrijven over hoe mensen elkaar zouden moeten behandelen. Ze willen hun zinnen misschien met de rest van de klas delen. Jongere leerlingen zullen het misschien leuk vinden om hun advies te illustreren met een tekening. Twaalf tot veertien activiteit: Bespreek in kleine groepjes hoe je graag zou willen hebben dat mensen elkaar behandelen. Schrijf je advies op een poster en stel hem aan de klas voor.
66
Respect
RESPECTLESSEN Les
3
Jouw kwaliteiten
Begin met een lied.
Activiteit Zorg ervoor dat de lijst van kwaliteiten die je tijdens de eerste respectles opgesteld hebt, duidelijk in zicht is. Deel aan iedereen papier uit. Vraag elke leerling om zijn of haar naam bovenaan het blad te schrijven. Het doel is dat de leerlingen het blad doorgeven, waarbij iedereen de kwaliteit opschrijft die hij of zij in de persoon ziet wiens naam bovenaan het blad staat. Ieders blad dient aan iedereen doorgegeven te worden vooraleer het terug naar de rechtmatige eigenaar komt. Laat de leerlingen toe om een minuutje hun lijst van kwaliteiten te bekijken vooraleer verder te doen. Stel de tuinbeeld ontspanning/concentratie oefening voor: Zeg: “Ontspanning/concentratie – oefeningen zijn een manier om te genieten van het gevoel van respect binnenin en het te versterken. De oefening die we vandaag gaan doen, maakt gebruik van het beeld van een tuin. Misschien wil één van jullie later een oefening verzinnen waarbij je gebruik maakt van het beeld van een oceaan of een ander beeld.”
Tuinbeeld ontspanning/concentratie oefening “Ga comfortabel zitten en laat je lichaam ontspannen … Terwijl je traag ademt, laat je je hoofd stil en rustig worden … Begin bij je voeten, en laat jezelf ontspannen … Ontspan je benen … buik … schouders, nek … gezicht … ogen … en voorhoofd … Laat je gedachten sereen en rustig zijn … Adem diep in … Concentreer je op stilte … Beeld je in je hoofd een bloem in … Geniet van de geur … Kijk naar de kleur … Geniet van de pracht van de bloem … Elke persoon is als een bloem … Ieder van ons is uniek … toch hebben we veel dingen gemeen … Beeld je een tuin in met veel verschillende soorten bloemen … ze zijn allemaal mooi … Elke bloem met haar kleur … elke bloem met haar geur … geeft het beste van zichzelf … Sommigen zijn lang met gepunte bloembladen, sommige met ronde bloembladen, sommige zijn groot, anderen klein … Sommige hebben veel kleurschakeringen … sommige vallen op door hun eenvoud … Ieder van ons is als een mooie bloem … Geniet van de pracht van elke bloem … Iedere bloem geeft pracht aan de tuin … Ze zijn allemaal belangrijk … Samen vormen ze de tuin … Elke bloem heeft respect voor zichzelf … Wanneer 67
Respect iemand zichzelf respecteert, is het gemakkelijk om anderen te respecteren … Elke bloem is waardevol en uniek … De kwaliteiten van anderen worden met respect gezien … Merk op wat er goed is aan elke bloem … Elke bloem heeft een unieke rol … Elke bloem is belangrijk … Laat dit beeld langzaam in je gedachten verdwijnen en breng je aandacht terug naar de klas.” - Bijdrage van Amadeo Dieste Castejon
Bespreek de overweging: Respect voor zichzelf is de kiem die vertrouwen doet groeien.
RESPECTLESSEN Lessen
4-8
Kleuren van respect en oneerbiedigheid en spiegel-mobielen
Begin elke dag met een lied.
Respectles 4 Kondig aan dat je de gevolgen van respect en oneerbiedigheid gaat bestuderen. “Tijdens de volgende dagen gaan we experimenteren met respect. Ik geef de helft van jullie deze groene stroken papier om rond je bovenarm te dragen, en de andere helft paarse stroken om rond jullie bovenarmen te dragen.” Vertel hen dat in dit experiment een ‘zogenaamde’ regering heeft aangekondigd dat de groene groep de elitegroep is. Elite betekent de beste. De regering merkt op dat de groenen een oneerbiedige houding tegenover de paarsen hebben.
Activiteit Geef de groene groep gedurende een beperkte periode (bijvoorbeeld een lesuur in de middelbare school of een halve ochtend in de basisschool) de opdracht om enkel respect te tonen tegenover andere groenen, terwijl ze oneerbiedig zijn (in houding, niet met woorden) tegenover de paarsen. Herinner hen er aan het einde van de sessie aan dat dit was om het thema van respect en oneerbiedigheid te bestuderen. Informeer hen dat de regering morgen zal veranderen! Laat de leerlingen toe om gedurende drie sessies spiegel-mobielen te maken, terwijl ze de oefening ‘Kleuren van respect en oneerbiedigheid’ doen.
68
Respect
Spiegel-mobielen Zeg: “Een onderdeel van leren om respect voor jezelf te hebben, is je kwaliteiten kennen en jezelf kennen. Deze week is ons kunstproject een mobiel over jezelf maken. Je kan je creativiteit gebruiken. Hier ligt er koord, papier, kleurstiften, gekleurd papier en kleine stokjes. Je kan blikjes of kartonnen dozen meenemen om op te hangen en ze versieren met gekleurd papier. Elk voorwerp aan de mobiel dient een aspect van jezelf voor te stellen.” ● ● ● ● ● ● ● ●
Favoriet tijdverdrijf Je kwaliteiten Je familie Wat je leuk vindt aan de natuur Je lievelingsdieren Hoe je aan anderen geeft Waar je in gelooft Je lievelingseten
Zet de bovenstaande categorieën op het bord. Vraag: “Kent er iemand nog een domein dat we hier aan kunnen toevoegen?” Herbekijk de lijst. Doe dit trager voor jongere leerlingen zodat ze de tijd hebben om na te denken over hun antwoorden in elk domein. Ga de klas rond terwijl ze aan hun mobielen werken, luister en bevestig hun prestaties op een positieve manier. Een gemakkelijke manier om de mobiel te maken, is twee stokjes samen binden in een X en dan de voorwerpen aan de einden van de stokjes hangen op verschillende lengtes. Leerlingen kunnen drie stokjes gebruiken als ze dat willen. Een koordje in het midden – waar de twee of drie stokjes samengebonden zijn – gaat dan naar het plafond. Een kapstok kan ook gebruikt worden in plaats van de stokjes.
Respectles 5 Keer de rollen van de leerlingen om tijdens het volgende lesuur, of de volgende keer als je de leerlingen slechts gedurende één lesuur hebt. (“De regering is van kant gewisseld en de paarsen zijn nu de elite.”) Laat dit volgen met een klasdiscussie over de gevoelens en waarnemingen van de leerlingen.
Bespreek/Deel mee ● ● ●
●
Hoe voelden ze zich als elite? Hoe voelden ze zich als niet-elite? Zouden ze graag een wereld hebben waarin iedereen respect had voor iedereen? Op welke manier zou de wereld anders zijn? 69
Respect
Respectles 6 Deel de volgende sessie een hele regenboog van gekleurde armbanden uit. Nu zijn ze allemaal prinsen en prinsessen uit verschillende koninkrijken! Vraag de leerlingen om respect te geven aan iedereen aan de hand van hun uiterlijk, houdingen en gedrag. Bespreek gevoelens en waarnemingen. Doe aan het einde van de sessie de volgende ontspanning/concentratie oefening.
Respectster oefening “Laten we aan de sterren denken en onszelf inbeelden dat we net als hen zijn. Ze zijn zo mooi in de hemel, ze schitteren en schijnen … rustig en vredig … Wees erg stil … Ontspan je tenen en benen … Ontspan je buik … en je schouders … Ontspan je armen … en je gezicht … Voel je veilig … Laat je door vrede omringen … Vanbinnen ben je net een mooie kleine ster … In je kern zit liefde … Je bent bekwaam … Je bent wie je bent … Elke persoon brengt bijzondere eigenschappen naar de wereld … Jij bent waardevol … Geniet van het gevoel van respect binnenin … Jullie zijn respectsterren … Laat jezelf rustig en vredig zijn vanbinnen … Je bent geconcentreerd … vol respect … tevreden … Breng je aandacht langzaam terug naar de klas.”
Respectles 7 Leerlingen blijven de verscheidenheid aan armbanden dragen. Zeg hen echter dat blauw betekent dat ze het beste onderwijs hebben, groen betekent dat ze harde werkers zijn, paars betekent dat ze een goed gevoel voor humor hebben, enz. Eindig de activiteit met een discussie. ●
Wat heeft deze groep (en de hele mensheid) gemeen? (Ze zijn allemaal mensen, ieder van heeft iets bijzonder te bieden, enz.)
Activiteit Vraag de leerlingen om een kort persoonlijk verslag over hun ervaring te schrijven. Hoe voelden ze zich wanneer ze oneerbiedigheid kregen, hoe voelden ze zich wanneer ze respect kregen, hoe voelden ze zich toen iedereen een prins of prinses was.
70
Respect
Respectles 8 Activiteit Geef de leerlingen de opdracht om een gedicht of lied te schrijven of een tekening te maken. Vraag hen om hun gevoelens en reacties over eender welk onderdeel van het experiment ‘kleuren van respect’ uit te drukken. Deel ze met de klas. Eindig met de respect ontspanningsoefening.
RESPECTLESSEN Les
9
Verhalen
Lees verhalen over mensen die leren om zelfrespect te hebben of die hun zelfrespect behouden. Vraag oudere leerlingen om hun favoriete verhalen mee te brengen, ook echte verhalen uit de krant. Of onderzoek de echte verhalen van de helden uit je cultuur.
RESPECTLESSEN Les
10
Groeten van de wereld
Begin met de vredesontspanningsoefening. Inleiding: Eén manier om anderen respect te tonen is leren over hun cultuur en leren om dingen te zeggen in hun taal. Leer over de verschillende manieren waarop men elkaar met respect groet in de wereld.
Activiteit Afhankelijk van de leeftijdsgroep en taalvaardigheden van de klas leer je verschillende begroetingen en beleefde zinnen in twee tot vier talen aan. 71
Respect Misschien kennen de kinderen in de klas verschillende talen die ze kunnen delen en kunnen ze gebaren of dansen met de klas delen. Geniet van het oefenen. - Bijdrage van Dominique Ache
RESPECTLESSEN Les
11
Twee vogels
Oefen de begroetingen en zinnen in verschillende talen uit de laatste les. Lees het verhaal ‘de twee vogels’ uit de Bijlage, of lees een ander verhaal over een persoon die zich gekrenkt voelde omwille van een meningsverschil.
Bespreek/Deel mee ● ● ● ●
● ●
Waarom geraakte de vogel van streek? Wat zei de andere vogel waardoor het nog erger werd? Voel jij je soms beledigd? Wat ontdekten de twee vogels? (Ze zagen de bladeren elk vanuit hun eigen perspectief; vandaar dat wat eenieder zag correct was vanuit zijn standpunt.) Wat kunnen we uit dit verhaal leren? Hoe zouden de vogels anders hebben kunnen gereageerd zodat ze niet klaar waren om te vechten?
- Bijdrage van Sabine Levy en Pilar Quera Colomina
Activiteit Vraag zes leerlingen als vrijwilliger om vooraan in de klas op een rij te gaan staan. Geef de eerste in de rij een potlood en vraag hem of haar om het potlood aan de volgende persoon te geven en dit verder tot aan de laatste in de rij. Neem dan het potlood en vraag iedereen in de rij om het porlood opnieuw aan de volgende te geven, maar dan met veel respect. Vraag: ● Is er een verschil in hoe ze het potlood doorgaven? ● Wat was er anders? ● Voelde je je anders wanneer het met veel respect werd gegeven? Hoe?
72
Respect
RESPECTLESSEN Les
12
Strategieën om conflicten te stoppen
Begin met een lied. Neem de lijst van dingen waarover leerlingen ruzie maken die de leerkracht en de klas maakten in vredesles 15. Inleiding: Zeg: “Conflicten doen zich vaak voor wanneer iemand oneerbiedigheid toont aan iemand anders. Vandaag gaan we naar de lijst kijken van de dingen die mensen doen die conflicten of ruzies veroorzaken, die we gemaakt hebben toen we de waarde vrede hebben bestudeerd. Wanneer de mensen de dingen doen die op de lijst staan, worden we soms gekwetst of boos. We voelen ons slecht wanneer mensen ons zonder respect behandelen. Maar denk er altijd aan dat jij bepaalt wie je bent. Jij bent diegene die je kwaliteiten kent. Als iemand je ‘stom’ noemt, betekent dat dan dat je stom bent? Nee. Ieder van jullie is waardevol en de moeite waard. Oké, laten we naar deze lijst kijken in het licht van respect.”
Bespreek/Deel mee Neem één item uit de lijst en vraag: ● ●
● ●
Zou dit gebeurd zijn als de persoon respect had getoond? Wat zou je de persoon adviseren/graag in de plaats zien doen? Wat zou een betere manier geweest zijn om er mee om te gaan? Zou het probleem zich dan hebben voorgedaan? Als de persoon die dit heeft gedaan, in zelfrespect was gebleven, hoe zou hij of zij het dan anders hebben kunnen aanpakken, zodat het probleem niet aanzwelt?
Help de klas om de problemen op te lossen. Bekijk welke alternatieven ze kunnen bedenken. Laat hen weten wanneer ze een goed idee verzinnen. Als iemand een idee oppert dat kwetsend is voor een ander, vraag dan wat de gevolgen van die handeling zouden kunnen zijn. Laat de leerlingen antwoorden geven. Vraag hen om verschillende manieren te bedenken om met de situatie om te gaan. Help hen verstandige strategieën te bedenken. Bijvoorbeeld:
73
Respect
●
●
●
Acht tot negen jaar: Wanneer iemand iets doet dat ze niet graag hebben, zoals beledigen, kan je hem of haar zeggen: “Ik vind het niet leuk dat je me beledigt. Ik zou graag hebben dat je ermee ophoudt.” Vraag de klas om dat enkele keren samen met jou te herhalen, en vraag hen vervolgens om paren te vormen en om te oefenen om dit met zelfrespect te zeggen (resoluut, duidelijk, maar niet agressief). Negen tot veertien jaar: Vraag de leerlingen om duidelijke en assertieve dingen te verzinnen die ze in de plaats kunnen zeggen van “Ik vind het niet leuk dat je me beledigt…” Misschien: “Hé, het is niet cool om dat te doen,” “Ik heb geen zin om ruzie te maken,” of (tegen een vriend) “Ben je boos vandaag? Wat is er?” Laat ze paren vormen en oefenen om dit met zelfrespect te zeggen. Leer de volgende formule aan. Dit is een goed idee om te gebruiken wanneer iemand die je kent iets doet dat je niet graag hebt (zoals roddelen, beledigen, enz.). “Ik voel me ________________________ wanneer je_____________ ______________ doet, omdat _________ __________________________ __________________________________________________________ .”
Geef een aantal voorbeelden, zoals: “Ik voel me slecht wanneer je tegen mij iets over Marsha zegt, want ze is mijn vriendin. Ik heb jou graag maar ik heb haar ook graag. Ik vind het oké om jullie allebei graag te hebben.” “Ik voel me onder druk gezet wanneer je me blijft vragen om dat te roken, omdat ik je al verteld heb dat ik dat niet wil doen. Ik weet wat ik wil doen en ik wil dat je dat respecteert.” Vraag de leerlingen om ‘Ik voel me’ strategieën te bedenken voor elke situatie die ze verzinnen. Noot: De ‘Ik voel me’ communicatievaardigheid kan een beetje moeilijk zijn voor acht- en negenjarigen. Help hen indien nodig, om hun gevoelens te identificeren, zoals gelukkig, boos, verdrietig of gekwetst zijn. Neem een aantal woorden uit de lijst die tijdens vredesles 15 gemaakt werd en stel dezelfde vier vragen als hierboven, waarbij je de leerlingen helpt om strategieën te bedenken. Bespreek de volgende overweging: Wanneer we respect voor onszelf hebben, is het gemakkelijk om respect voor anderen te hebben. Vervolg: Vraag de leerlingen om de bovenstaande ‘Ik voel me _____________ ______________________ .’ formule te gebruiken en in te vullen voor twee situaties.
74
Respect
RESPECTLESSEN Les
13
Een boom
Activiteit Elke leerling kan een boom maken, waarbij zijn of haar persoonlijke kwaliteiten en talenten in de stam worden geschreven, de positieve dingen die ze doen in de takken en de successen van die dingen in de bladeren en het fruit. De bomen kunnen getekend worden op papier of gemaakt worden van ander beschikbaar materiaal. Elke leerling kan zijn of haar tekening in groepjes van vier met de anderen delen, de anderen luisteren met respect en voegen eventueel dingen toe die de maker niet heeft opgenomen. - Bijdrage van Sabine Levy en Pilar Quera Colomina
RESPECTLESSEN Les
14
Verschillende manieren om respect te tonen
Bespreek deze overwegingen en stel de volgende vragen: ◆ Respect is weten dat anderen ook waardevol zijn. ◆ Zijn eigen natuurlijke waarde kennen en de waarde van anderen eren, is de ware weg om respect te verdienen. Vraag: ● Op welke verschillende manieren tonen we respect aan volwassenen? ● Op welke verschillende manieren tonen we respect aan de natuur? ● Op welke verschillende manieren tonen we respect aan voorwerpen?
75
Respect Op welke verschillende manieren tonen we respect aan gemeenschappelijke ruimtes? ● Wat kunnen we doen om er zeker van te zijn dat er respect wordt gegeven? Vraag de leerlingen om zich in groepen te verdelen en elk onderwerp te analyseren en suggesties te doen. Ze willen misschien verklarende posters maken. ●
- Bijdrage van Sabine Levy en Pilar Quera Colomina
Eindig met de respect ontspanningsoefening. Noot: De leerkracht kan de leerlingen nog een dag geven om hun antwoorden te delen met de klas en om hun posters af te werken.
RESPECTLESSEN Les
15
Respect voor vrienden
Bespreek de overweging: Iedereen in de wereld heeft het recht om met respect en waardigheid te leven, ook ik.
Activiteit Maak een cartoon of een verhaal over respect voor vrienden, of schrijf een verslag. - Bijdrage door Marcia Maria Lins de Medeiros
RESPECTLESSEN Les
16
Situatiekaarten
De situatiekaarten geven aan de leerlingen de mogelijkheid om verschillende alternatieven te bespreken over hoe ze met levensechte situaties moeten
76
Respect omgaan. Je kan de kaarten in de Bijlage vinden. De leerkracht kan de kaarten kopiëren of ze de leerlingen laten kopiëren. Vele klassen beleven echt plezier aan deze activiteit, aangezien het een forum verschaft voor leerlingen om hun echte bezorgdheden te bespreken en de praktische vaardigheden te leren toepassen die ze geleerd hebben tijdens de waardeactiviteiten. De leerkracht dient als een begeleider te handelen. Vermijd gemoraliseer en zeggen wat ze ‘zouden’ moeten doen. (Soms is dit moeilijk.) In plaats daarvan luister je en moedig je ze aan om te antwoorden. Vraag hen naar de gevolgen, zowel negatieve als positieve, wanneer hun antwoorden geschikt en ongeschikt zijn. Ze zullen eindigen met zichzelf en elkaar te onderwijzen. Als hun antwoorden ongeschikt blijven, vraag hen dan hoe ze zich zouden voelen als ze de andere persoon zouden zijn. Vraag hen om de situatie in een rollenspel na te spelen, en wissel dan de rollen. Vraag de klas of er een ‘rechtvaardige’ oplossing gevonden werd.
Activiteit Lees een situatiekaart voor aan de klas en moedig hen aan om reacties te geven. Vraag: ● ● ● ● ● ●
Hoe kan je de waarde vrede gebruiken? Wat kan je doen? Wat denk je dat er dan zou gebeuren? Wat kan je nog zeggen of doen? Hoe kan je de waarde respect gebruiken? Wat kan je doen? (enz.)
Lees nog twee andere situatiekaarten voor en geniet van de klasdiscussie. De volgende keer dat je situatiekaarten gebruikt, kan je leerlingen kleine groepjes laten vormen. Identieke situatiekaarten worden dan aan elke groep gegeven. De leerlingen kunnen beurtelings de kaarten lezen en mondelinge reacties geven over de situaties. Als de groepen een situatie moeilijk vinden, kan de klas haar oplossingen met elkaar delen en het in groep bespreken. Uitbreidingsactiviteiten: Leerlingen kunnen hun eigen situatiekaarten maken en ze later uitwisselen met andere groepen. De leerlingen kunnen de situaties naspelen aan de hand van een rollenspel. - Bijdrage van Trish Summerfield
Eindig met een lied.
77
Respect
RESPECTLESSEN Les
17
Respect voor het milieu
Activiteit Maak een cartoon of een verhaal over respect voor het milieu. Deel je creaties met de anderen. Misschien willen sommige leerlingen hun eigen ontspanningsoefening maken door gebruik te maken van beelden uit de natuur. - Bijdrage van Marcia Maria Lins de Medeiros
RESPECTLESSEN Les
18
Een verschil maken
Lees het verhaal ‘vuur in de jungle’ uit de Bijlage. Bespreek de overweging: Een deel van respect is weten dat ik een verschil kan maken. Praat over de vogel in het verhaal in verband met dit punt. Misschien wil de leerkracht enkele positieve verhalen meedelen over een moment waarop hij of zij een verschil maakte. Praat over de kleine dingen die een verschil maken – een lach, iemand die luistert of gelooft in jou. Vraag de leerlingen om een moment mee te delen, waarop zij een verschil in iemands leven maakten.
Activiteit Een vervolgactiviteit zou kunnen zijn, dat ze een scène tekenen uit ‘vuur in de jungle’, dierenmaskers maken en een sketch doen, of slogans maken die meedelen hoe wat we doen een verschil kan maken. Huiswerk: Interview een persoon thuis of in de gemeenschap. Vraag de persoon 78
Respect om een moment mee te delen waarop iemand een positieve impact had op zijn of haar leven. Vraag de persoon vervolgens om iets mee te delen over een positief verschil dat hij of zij heeft gemaakt.
RESPECTLESSEN Les
19
Een verschil maken
Leerlingen van acht en negen jaar kunnen hun verhalen mondeling meedelen. Een andere optie is de leerlingen te vragen om een kortverhaal te schrijven over het verschil dat iemand in hun leven gemaakt heeft, hoe ze een verschil voor iemand anders gemaakt hebben, of om een verhaal te schrijven over de persoon die ze geïnterviewd hebben. Oudere leerlingen kunnen ook artikels uit kranten verzamelen over mensen die een positief verschil hebben gemaakt.
RESPECTLESSEN Les
20
Schilder respect
Bespreek met de leerlingen waar ze van genoten hebben en wat ze geleerd hebben over respect.
Activiteit Schilder of dans respect. Zing een respectlied. Doe hun favoriete ontspanningsoefening.
79
Respect
RESPECTLESSEN Les
21
Een sketch over respect
Leerlingen uit het Verenigd Koninkrijk maakten een sketch op hun school na het doorlopen van deze module over respect. Ze hingen het woord RESPECT in grote letters op, en kozen vervolgens een onderwerp voor elke letter. R voor respect, E voor environment (milieu), S voor self (zelf), P voor property (eigenschap), E voor emotions (emoties), C voor caring for others (zorgen voor anderen), T voor talents to develeop (talenten die ontwikkeld kunnen worden). Help jongere leerlingen om hun sketch te maken. Verdeel de klas in groepen om hun sketch te maken bij oudere leerlingen. - Bijdrage van Ann Stirzaker
80
Bijlage
EIGEN INSPIRATIE .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
81
Bijlage
EIGEN INSPIRATIE
82
Living Values activiteiten voor kinderen van 8 tot 14 jaar De Living Values activiteitenboeken werden geschreven voor leerkrachten en andere volwassenen die met kinderen werken en die begaan zijn met het steeds toenemende geweld in onze samenleving en het gebrek aan respect voor anderen. Deze boeken worden reeds op 1.000 locaties over gans de wereld met succes gebruikt. Het educatieve programma biedt activiteiten aangepast aan de leeftijd die het zelfvertrouwen, de emotionele intelligentie en de artistieke expressie moeten bevorderen, en ook de bekwaamheid om op waarden gebaseerde beslissingen te nemen. Dit zijn stuk voor stuk noodzakelijke elementen om jongeren weerbaar te maken in een steeds veranderende en gediversifieerde wereld.
Een activiteitenboek voor kinderen van 8 tot 14 jaar Het Living Values activiteitenboek bevat: -
doelstellingen en lessen voor de kinderen van 8 tot 14 jaar waarin 12 sleutelwaarden worden bestudeerd: vrede, respect, liefde, verdraagzaamheid, eerlijkheid, bescheidenheid, samenwerking, geluk, verantwoordelijkheid, eenvoud, verbondenheid en vrijheid lessen die de ontwikkeling van vaardigheden - zoals reflecteren, verbeelden, mindmapping, schrijven, artistieke expressie, rollenspel en debatteren - bij zowel rechter- als linkerhersenhelft denkers. waardeoefeningen uitgewerkt door leerkrachten en met succes uitgetest in de praktijk tips om het programma te implementeren in een leerplan met beperkingen in tijd en budget dialoogvoorbeelden die kunnen gebruikt worden bij geleide verbeeldingsoefeningen, conflictoplossing en verhalen opmerkingen aan leerkrachten voor voorbereidingen en speciale situaties.
Als leerkracht, vormingswerker, opvoeder of zelfs betrokken ouder is het onze taak de jongeren van vandaag te wapenen met sociale vaardigheden en hen de kans te geven sleutelwaarden te ontdekken. Dit kan bijdragen tot de ontwikkeling van hun hele persoonlijkheid en hen inspireren om de eigen waarden om te zetten in de praktijk en om een positief verschil te maken. Living Values Education is een samenwerkingsverband van leerkrachten over gans de wereld. Diane Tillman, de auteur van de LV activiteitenboeken, is een gediplomeerde psychologe met 23 jaar ervaring in het openbaar onderwijssysteem van Californië. Living Values Education wordt gesteund door UNESCO en biedt activiteiten aan van leerkrachten van over heel de wereld.
