Literatuuroverzicht AAB ABH AHG AILVB ARAB ASJ BHIC BS DTB NA OSA PGKW RA RAT RHCE RK RRGD RvB SAH SB
Archief Abdij van Berne Archief Bisdom ’s-Hertogenbosch Archief Hervormde Gemeente (Kerkenraad) Archief van de Illustre Lieve Vrouwe Broederschap in 's-Hertogenbosch Algemeen Rijksarchief te Brussel Kerkarchief Sint-Jan ’s-Hertogenbosch Brabants Historisch Informatie Centrum Burgerlijke Stand Doop-, trouw- en begraafboeken Notarieel Archief Oud Stadsarchief Provinciaal Genootschap voor Kunsten en Wetenschappen Rechterlijk Archief Regionaal Archief Tilburg Regionaal Historisch Centrum Eindhoven Rekenkamer Raad en Rentmeester Generaal der Domeinen Raad van Brabant Stadsarchief ’s-Hertogenbosch Staten van Brabant
Van der Aa A.J. van der Aa, Biografisch woordenboek der Nederlanden 21 delen (Haarlem 1852-1878) Van Aalst en Kort G.M. van Aalst en J.C. Kort, ‘De lenen van de hofstede Boxtel in het land van Heusden, 1356-1688’, Met gansen trou 40 (1999) 85-109 Aarts C.C.J. Aarts, ´Van der Leemputten – Regentengeslacht uit ’s-Hertogenbosch’, De Brabantse Leeuw 33 (1984) 167-186 Abels en Wouters P.H.A.M. Abels en A.P.F. Wouters ed., De Grote Kerkelijke Vergadering van ’s-Hertogenbosch (’s-Hertogenbosch 1985) Adriaenssen 1977-1978 L.F.W. Adriaenssen, ‘Paymans. Stamboom van een Meierijs geslacht (1300-1800)’, De Brabante Leeuw 26 (1977) 167-185; 27 (1978) 1-17, 33-37 Adriaenssen 1987 L.F.W. Adriaenssen, Hilvarenbeek onder de hertog en onder de generaliteit. Sociale en ekonomische geschiedenis van een Kempens dorp tussen 1400 en 1800 (Amsterdam en Hilvarenbeek 1987)
224
I. Inleiding
225
Adriaenssen 1988 L.F.W. Adriaenssen, ‘De Bossche familie Moer in kerkklokken, altaarstukken en gebed (1452-1644)’, De Brabantse Leeuw 37 (1988) 199-208 Adriaenssen 1989-1995 L.F.W. Adriaenssen, ‘De erfgenamen van heer Ghijsel Back’, De Brabantse Leeuw 38 (1989) 47-64, 108-127, 182-191, 220-242; 39 (1990) 1-26, 90-99, 159-192, 251-256; 40 (1991) 45-63, 90103, 172-182, 238-250; 41 (1992) 56-62, 80-92, 148-162, 231254; 42 (1993) 16-20, 73-83; 43 (1994) 14-24, 93-102, 139-149; 44 (1995) 30-36, 180-187, 193-205 Adriaenssen 1991 L.F.W. Adriaenssen, ‘Ex familia sancti Norberti’ in: L.F.W. Adriaenssen ed., Welpen van de Brabantse Leeuw. Genealogie tussen geld en geloof in Noord-Brabant (’s-Hertogenbosch 1991) 265-288 Adriaenssen 1991b L.F.W. Adriaenssen, ‘Van Baar. Rooms, rijk en regentesk’ in: L.F.W. Adriaenssen ed., Welpen van de Brabantse Leeuw. Genealogie tussen geld en geloof in Noord-Brabant (’s-Hertogenbosch 1991) 163-244
Adriaenssen 1995 Leo Adriaenssen, ‘Van den Endepoel’, De Brabantse Leeuw 44 (1995) 125-128 Adriaenssen 1997 L.F.W. Adriaenssen, ‘Dispensaties voor huwelijksafkondigingen, 1629-1634’, De Brabantse Leeuw 46 (1997) 230-247 Adriaenssen 1997-1998 L.F.W. Adriaenssen, ‘De Diessense tak van de familie Schilders. Boeren, beneficianten en bankiers’, De Brabantse Leeuw 46 (1997) 103-115, 163-182, 193-208; 47 (1998) 52-60, 109-115, 147-161 Adriaenssen 2001 Leo Adriaenssen, ‘Brabantse bastaarden. Verboden vruchten uit ontucht, overspel, incest en incontinentie in NoordBrabant, 1400-1800’, De Brabantse Leeuw 50 (2001) 129-192 Adriaenssen 2006-2007 Leo Adriaenssen, ‘Herincx in olie, zeep, verf en bankzaken’, De Brabantse Leeuw 55 (2006) 26-33, 102-108, 169-176, 195-202; 56 (2007) 13-22 Adriaenssen 2007 Leo Adriaenssen, ‘De lakenmakers Kievits. ’s-Hertogenbosch en Tilburg’, De Brabantse Leeuw 56 (2007) 94-115 Adriaenssen 2007a Leo Adriaenssen, Staatsvormend geweld. Overleven aan de frontlinies in de meierij van Den Bosch, 1572-1629 (Tilburg 2007) Adriaenssen 2007-2008 Leo Adriaenssen, ‘De kleurrijke familie Van der Graeff’, De Brabantse Leeuw 56 (2007) 120-127, 161-173, 233-240; 57 (2008) 33-42 Adriaenssen 2009 Leo Adriaenssen, ‘Van Susteren. Bossche bierbrouwers, Iberische kooplieden, Amsterdams-Antwerpse bankiers’, De Brabantse Leeuw 58 (2009) 65-83 Van Aggelen W.H.G. van Aggelen ed., Animum Rege II. Een kroniek van de familie van Aggelen (Den Haag 1990) Albach Rob Murray Bakker Albach, ‘De Zwitserse regimenten in Staatse dienst 1693-1797’, Gens Nostra 42 (1987) 254-292 Annuaire Annuaire de la noblesse de Belgique Anspach Jac. Anspach, De voormalige heerschap Malsen en het geslacht Van Malsen (Leerdam 1894) Anspach 1881 J. Anspach, ‘De Veluwsche familie Tulleken en hare aanverwanten’, Heraldische Bibliotheek 8 (1881) 1-312
226
Ariès 1981 Philippe Ariès, The hour of our death (Harmondsworth 1981) Ariès 1983 Philippe Ariès, Images de l’homme devant la mort (Tours 1983) Ariès 1987 Philippe Ariès, Het uur van onze dood. Duizend jaar sterven, begraven, rouwen en gedenken (Amsterdam en Brussel 1987) Arts A.W.P. Arts, Het brievenpostwezen te ’s-Hertogenbosch (ontstaan en ontwikkeling 1399-1806) (’s-Hertogenbosch 1978) Van Asten A.F.N. van Asten, ‘Paulus Eckringa’, Heemkronyk 10 (1971) 17-22 De Bakker en Leget-Kuijlen W. de Bakker en P.L. Leget-Kuijlen, ‘Michiel van Dun, een Oisterwijker met Antwerpse kontakten’, De Kleine Meijerij 25 (1974) 12-23 Balen Matthys Balen, Beschryvinge der stad Dordrecht (Dordrecht 1677) Bannenberg, Frenken en Hens G. Bannenberg, A. Frenken en H. Hens ed., De oude dekenaten Cuijk, Woensel en Hilvarenbeek in de 15de- en 16de-eeuwse registers van het aartsdiakenaat Kempenland I-II (Nijmegen 1968-1970) Van Bavel H. van Bavel ed., Inventaris van 100 Bossche testamenten aanwezig in het archief van de godshuizen te ’s-Hertogenbosch 1353-1698 (’s-Hertogenbosch 1972) Van Bavel e.a. H. van Bavel, A.C.M. Kappelhof, G.M. van der Velden, G. Verbeek ed., De kroniek van het St. Geertruiklooster te ’s-Hertogenbosch. Die chronijcke der Stadt ende Meijerije van ’s-Hertogenbosch. Een tekstuitgave (’s-Hertogenbosch en Heeswijk 2001) Beelaerts van Blokland F. Beelaerts van Blokland, ‘Eene bijdrage tot de geschiedenis van het geslacht Spiering’ in: A.F. van Beurden, Het missale van de kerk te Wijk bij Heusden (z.p., z.j.) 78-118 Beelaerts van Blokland 1899 F. Beelaerts van Blokland, ‘De Bossche raadsheer Johan van Zutphen en zijne erfgenamen’, Taxandria 6 (1899) 226-231 Beelaerts van Blokland 1899-1900 F. Beelaerts van Blokland, ‘Gegevens omtrent den burgerlijken stand van officieren in de 17de eeuw te Heusden in garnizoen, en hunne huisgezinnen’, De Nederlandsche Leeuw 17 (1899) 189-193; 18 (1900) 15-20, 39-44, 86-90, 115-120 Beelaerts van Blokland 1904 F. Beelaerts van Blokland, ‘Loockemans’, De Nederlandsche Leeuw 22 (1904) 99-102
Beelaerts van Blokland 1913 F. Beelaerts van Blokland, ‘Het geslacht der heeren van Oudheusden’, De Nederlandsche Leeuw 31 (1913) 307-316 Beelaerts van Blokland 1934 F. Beelaerts van Blokland, ‘Het Bossche regeeringsgeslacht Kuysten’, De Nederlandsche Leeuw 52 (1934) 283-286 Beermann V.A.M. Beermann, Stad en Meierij van ’s-Hertogenbosch van 1648 tot 1672. De eerste vijf en twintig jaren van het Staatsche regime (Helmond 1946) Beermann 1940 V.A.M. Beermann, Stad en Meierij van ´s-Hertogenbosch van 1629 tot 1648. Een episode uit het laatste stadium van den tachtigjarigen oorlog (Nijmegen 1940) De Bekker en Van Sasse van Ysselt 1905 F. de Bekker en A. van Sasse van Ysselt, ‘Het testament van Mr. Goyart Lombaerts van Enckevoirt’, Taxandria 12 (1905) 249-259 De Bekker en Van Sasse van Ysselt 1907 F. de Bekker en A. van Sasse van Ysselt, ‘De tenuitvoerlegging van den uitersten wil van Mr. Goyart Lombaerts van Enckevoirt’, Taxandria 14 (1907) 204-213 Belonje 1980 J. Belonje, ‘Tempelaar’, De Brabantse Leeuw 29 (1980) 187-192 Belonje 1982 J. Belonje, ‘Addenda Tempelaar’, De Brabantse Leeuw 31 (1982) 35 Van Beresteyn E.A. van Beresteyn en W.F. del Campo Hartman, Genealogie van het geslacht Van Beresteyn I (’s-Gravenhage 1954) Berkelmans 1962 G. Berkelmans, ‘Hoe vindt men zijn voorouders in de Nederlandse archieven?’, De Kleine Meijerij 15-5 (1962) 2-12 Berkelmans 1963 G. Berkelmans, ‘Over den Hoendernest onder Helvoirt’, De Kleine Meijerij 16 (1963) 94-108 Berkelmans 1985 G. Berkelmans, ‘Rombouts of een Bossche familie gaat met de tijd mee’, De Brabantse Leeuw 34 (1985) 167-178 Van Beurden A.F. van Beurden, ‘Het geslacht van de Mortel’, Taxandria 2 (1895) 209-214, 227-231, 244-248, 273-278, 310-312 Beutler 1979 Christian Beutler, Paris und Versailles. Reklams Kunstführer Frankreich I (Stuttgart 19792)
I. Inleiding
227
Van den Bichelaer Alphons van den Bichelaer, Het notariaat in Stad en Meierij van ’s-Hertogenbosch tijdens de Late Middeleeuwen (1306-1531) (z.p. 1998) Biemans Jac.G.M. Biemans, Prinsheerlijke predikanten? Een historisch-biografisch onderzoek naar de predikanten van de Nederduits-gereformeerde gemeenten Budel-Gastel en Maarheeze-Soerendonk in de Oranjeheerlijkheid Cranendonk, 1648-1795 (onuitgegeven scriptie Nijmegen 1991) Bijsterveld A.J.A. Bijsterveld, Laverend tussen Kerk en wereld. De pastoors in Noord-Brabant 1400-1570 (Nijmegen 1993) Bijsterveld 2007 Arnoud-Jan A. Bijsterveld, Do ut des. Gift giving, Memoria, and Conflict Management in the Medieval Low Countries (Hilversum 2007) Bimbenet Eugène Bimbenet, Fuite de Louis XVI à Varennes, d’après les documents judiciaires et administratifs déposés au greffe de la Haute Cour Nationale établie à Orléans (Parijs 1868) Le Blanc 2002 Paul le Blanc, Kerk in kleur. De middeleeuwse schilderingen in de St.-Janskathedraal te ’s-Hertogenbosch (’s-Hertogenbosch 2002) Bloys van Treslong Prins P.C. Bloys van Treslong Prins, Genealogische en heraldische gedenkwaardigheden in en uit de kerken der provincie Noord-Brabant I-II (Utrecht 1924) Boekwijt Harry Boekwijt, ‘Een betreurde held rust in deze tombe. Grafsteen aan buitenzijde Sint-Jan’, Bossche Bladen 11 (2009) 53-54 Boekwijt 1993 H.W. Boekwijt, Van woning tot pastorie. Vijf eeuwen refugiehuis Mariënhage te ’s-Hertogenbosch (’s-Hertogenbosch 1993) Boeree Th. Boeree, De kroniek van het geslacht Backx (Bax, Bacx en Baks). Een episode uit den strijd tegen Spanje (Wageningen 1943) Bogaers en De Groot Llewellyn Bogaers en Arie de Groot, ‘Van anonieme graven tot persoonsgebonden grafmonumenten. Zeven eeuwen grafcultuur in de Utrechtse Pieterskerk’, Trajecta 11 (2002) 211-243 Booij 1993 K. Booij, Grafmonumenten in de Grote of Sint-Gertrudiskerk te Bergen op Zoom. Studies uit Bergen op Zoom 9 (Bergen op Zoom 1993)
Borst e.a. P. Borst, A. de Groot, J.G. Jonker-Klijn en R. Roks, Graven en begraven in de Dom van Utrecht (Bunnik 1997) Van den Bosch 1901 R.P. van den Bosch, Neêrlands verleden uit steen en beeld. Gedenkteekenen en grafgestichten uit den vroegeren en lateren tijd (Schiedam 1901) Bossuyt Stijn Bossuyt, “Rijke Stinkerds”. Editie en analyse van middeleeuwse grafinscripties te Ieper (1118-1566) (onuitgegeven licentiaatsverhandeling Leuven 1999-2000) Bots H. Bots, I. Matthey, M. Meyer ed., Noordbrabantse studenten 1550-1750 (Tilburg 1979) Bousset Gunter Bousset, ‘Brusselse kanunniken en kapelaans in de spiegel van hun testamenten (1600-1650)’, Trajecta 1 (1992) 352-373 Van Boven M.W. van Boven ed., Afscheid van de wereld. Autobiografie van Boudewijn Donker Curtius (z.p. 2004) Van Boven 1987 M.W. van Boven, Begraven in en rond de Grote Kerk van Breda (Aalsmeer 1987) Van Breugel Guus van Breugel, Aristocraten van de contrareformatie. De Bossche regentenfamilie Van Breugel en haar relatie tot gelijknamige geslachten (Gouda 2002) Van Breugel Douglas C. van Breugel Douglas, ‘Het geslacht van Griensven’, Tijdschrift voor Noordbrabantsche Geschiedenis, Taal- en Letterkunde 3 (1885) 28-30 Briels J.G.C.A. Briels, ‘Zuidnederlandse onderwijskrachten in Noordnederland 1570-1630. Een bijdrage tot de kennis van het schoolwezen in de Republiek’, Archief voor de Geschiedenis van de Katholieke Kerk in Nederland 14 (1972) 89-170, 277-298; 15 (1973) 103-149, 263-297 Brine 2008 Douglas Brine, ‘Image, text and prayer. The indulgenced memorial tablet of Jean de Libourc (d. 1470), canon of SaintOmer’, Church Monuments. Journal of the Church Monuments Society 23 (2008) 45-61 Brock A.C. Brock, Beschryving der vryheid St. Oden Rode. Manuscripten uit 1832 over de geschiedenis van Sint-Oedenrode (Sint-Oedenrode 2003)
228
Van den Broek H. van den Broek, ‘Oude Brabantsche families’, Taxandria 33 (1926) 113-116 Brouwer J. Brouwer, Chronicon conventus Buscoducensis ordinis praedicatorum et historia monasterii Worcumiensis, G.A. Meijer ed. (‘s-Hertogenbosch 1908) De Brouwer e.a. Kees de Brouwer, Ann Meijer en Eric Schellekens, De heeren van de leeden. Een prosopografisch onderzoek naar het regentenpatriciaat van ’s-Hertogenbosch in de periode 1710-1740 (onuitgegeven doctoraalscriptie Utrecht 1983) De Bruijn W. de Bruijn, ‘De heerlijkheid van Zuydewijn en hare heeren III’, Taxandria 44 (1937) 81-96 Van Bueren 1998 Truus van Bueren, ‘Zorg voor het hier en het hiernamaals. De functie van memorietafels in het (aarts)bisdom Utrecht in de Middeleeuwen’, De Nederlandsche Leeuw 115 (1998) 153-191 Van Bueren 1999 Truus van Bueren met bijdragen van W.C.M. Wüstefeld, Leven na de dood. Gedenken in de late Middeleeuwen (Turnhout 1999) BvB 1936 B.v.B., ‘Het Bossche geslacht Aertssen’, Taxandria 43 (1936) 207-211 BvB 1938 B.v.B., ‘ Het geslacht van den Bosschen stadssecretaris Gerrit Colen’, Taxandria 45 (1938) 52-56 BvS B.v.S., ‘Aanteekeningen betreffende de familie van Herlaer (van Halder)’, Taxandria 46 (1939) 113-117 Del Campo Hartman W.F. del Campo Hartman, ‘Het Bossche regeeringsgeslacht Kuysten’, De Nederlandsche Leeuw 52 (1934) 239-246 Van Caster en Op de Beeck Etienne van Caster & Roland Op de Beeck, De grafkunst in Belgisch Limburg. Vloerzerken en –platen met persoonsvoorstellingen (13e tot 17e eeuw) (Assen 1981) Ten Cate J.A. ten Cate, De notariële archieven in Noord-Brabant (’s-Gravenhage 1957) Van Cauwelaert E. van Cauwelaert, ‘Wettigingen van bastaarden in Brabant (1460-1500)’, Eigen schoon en de Brabander 63 (1980) 55-77
De Cauwer Peter de Cauwer, Tranen van bloed. Het beleg van ’s-Hertogenbosch en de oorlog in de Nederlanden, 1629 (Amsterdam 2008) Chichester H. M. Chichester, ‘Ferguson, James (d. 1705)’, rev. M. R. Glozier, Oxford Dictionary of National Biography, Oxford University Press, 2004; online edn, May 2006 [http://www.oxforddnb.com/view/article/9319, accessed 10 Sept 2009] De Clercq en De Mooij Peter de Clercq en Charles de Mooij, ‘Een bijzonder familiestuk. De verrekijker van de Bossche president-schepen mr. H.B.Martini (1693-1776)’, Brabants Heem 51 (1999) 37-45 Coenen 1987 Jean Coenen, Alles wat hier leeft, spint, twernt of weeft. Geschiedenis van Geldrop en Zesgehuchten (Geldrop 1987) Coenen 1996 J. Coenen m.m.v. E. Alisic, Vijf eeuwen kerkdorp Nuenen. Een terugblik op Nuenen omstreeks 1496 (Nuenen 1996) Coenen 1998 Jean Coenen, Heeze. Geschiedenis van een schilderachtig dorp (Heeze 1998) Coenen 2000 Jean Coenen, Gegeven Sint-Barbaradag 1300. Een overzicht van de geschiedenis van Nuenen, Gerwen en Nederwetten (Nuenen 2000) Coenen 2004 Jean Coenen, Mierlo van oorsprong tot heden: overzicht van de geschiedenis van Mierlo (Mierlo 2004) Coopmans J.P.A. Coopmans, De rechtstoestand van de godshuizen te ’s-Hertogenbosch vóór 1629 (’s-Hertogenbosch 1964) Coppens J.A. Coppens, Nieuwe beschrijving van het bisdom van ’s-Hertogenbosch (’s-Hertogenbosch 1841) De Costa Denise de Costa, Wonen in een klooster. Clarissen, Theresiaantjes, gastarbeiders en kunstenaars (’s-Hertogenbosch 2010) Van der Crab A.J.E. van der Crab, ‘Eenige aanteekeningen betreffende de nakomelingschap van den Zwolschen burgemeester Herman Ubink’, Algemeen Nederlandsch Familieblad 10 (1893) 74-82 Cross en Livingstone 1974 F.L. Cross en E.A. Livingstone, The Oxford dictionary of the Christian church (Londen etc. 19742) Van de Cruys 2001 Marc Van de Cruys, Heraldische kwartierstaten. Een handleiding voor genealoog en heemkundige (Wijnegem 2001)
I. Inleiding
229
Van de Cruys 2002 Marc Van de Cruys, ‘Het omkeren van wapens en andere eigenaardige rituelen’, Heraldicum Disputationes 7 (2002) 23-32 Cunen Jan Cunen, Geschiedenis van Oss (Oss 1932) Cuvelier J. Cuvelier, Les dénombrements de foyers en Brabant (XIVe – XVIe siècle) (Brussel 1912) Cuypers-Van Velthoven P. Cuypers-Van Velthoven ed., Documents pour servir à l’histoire des troubles religieux du xvime siècle dans le Brabant septentrional. Bois-leDuc (1566-1570) I (Brussel 1858) Cyrillus P. Cyrillus, ‘Jac. v. Ravesteyn. Franc. de Wijse’, Taxandria 7 (1900) 149-151 Van Dael 1982 P. van Dael, ‘Zerken, epitafen en praalgraven in Amsterdamse kerken” in: De dood verbloemen? Begraven en cremeren in Amsterdam; gedenktekens spreken. Tentoonstellingscatalogus Nieuwe Kerk (Amsterdam 1982) 17-47 Das-Horsmeier Hanneke Das Horsmeier, ‘Begraven op eigen grond. Graven van de families Martini, Van Beresteyn en Marggraff in Vught’ in: O. Thiers ed., In de ban van Vught (Vught 2007) 66-85 Deftige Devotie Deftige devotie. Tentoonstellingscatalogus Museum voor Religieuze Kunst (Uden 2003) Delmotte H. Delmotte, ‘Biographie belge (12e article). Le marquis du Chasteler’, Archives historiques et littéraires du Nord de France et du Midi de la Belgique, nouvelle série, 4 (1834) 104-123 Desmense 1995 Wilton Desmense ed., Lang leve de Sint-Jan. Een Bossche ode uit de 16e eeuw aan hertog, stad en kerk (’s-Hertogenbosch 1995) Despodt Veronique Despodt, Dat du best, was ic ende wat ic bem, dat sal tu werden… Gentse grafmonumenten en grafschriften tot het einde van de Calvinistische republiek (1584) (onuitgegeven licentiaatsverhandeling Gent 2000-2001) Van Deursen 1976 A.Th. van Deursen, ‘Kerk of parochie? De kerkmeesters en de dood ten tijde van de Republiek’, Tijdschrift voor Geschiedenis 89 (1976) 531-538 Van Dijck 1971 L.G. van Dijck, ‘Genealogie Dielen’, De Brabantse Leeuw 20 (1971) 123-127, 129-133
Van Dijck 1973 G.C.M. van Dijck, De Bossche optimaten. Geschiedenis van de Illustre Lieve Vrouwebroederschap te ’s-Hertogenbosch, 1318-1973 (Tilburg 1973) Van Dijck 1980 Lucas van Dijck, ‘’s-Hertogenbosch, orgelstad in de 16e eeuw’ in: A. Dunning ed., Visitatio organorum. Feestbundel voor Maarten Albert Vente (Buren 1980) 117-129 Van Dijck 1982 G.C.M. van Dijck, ‘Bossche uurwerkmakers (klokken en horloges in de 16e-17e eeuw)’, De Brabantse Leeuw 31 (1982) 177-187 Van Dijck 1997 G.C.M. van Dijck, ‘Hediart en Derkennes. Architecten van de Sint-Janskathedraal te ’s-Hertogenbosch, ca. 1516-1607’, De Brabantse Leeuw 46 (1997) 96-102 Van Dijck 1998 G.C.M. van Dijck, ‘De naam Hylocomius ontcijferd’, ’s-Hertogenbosch 6 (1998) 95-98 Van Dijck 1998a G.C.M. van Dijck, ‘Peter van Os ontmaskerd. Het drieluik van Boston’, De Brabantse Leeuw 47 (1998) 116-124 Van Dijck 2001a G.C.M. van Dijck, Op zoek naar Jheronimus van Aken alias Bosch. De feiten. Familie, vrienden en opdrachtgevers ca. 1400 – ca 1635 (Zaltbommel 2001) Van Dijck 2001b L.G. van Dijck, ‘Sampson’, De Brabantse Leeuw 50 (2001) 32-37 Van Dijck 2003a G.C.M. van Dijck, De Bossche Loterij 1562-1564 (Sermoyer 2003) Van Dijck 2003b G.C.M. van Dijck, ‘Priesterkinderen rondom Jheronimus Bosch’, De Brabantse Leeuw 52 (2003) 134-142 Van Dijk 1989 Hans van Dijk, Vloerzerken in Zeeland. Vloerzerken met persoonsvoorstellingen ca. 1300 – 1600, 3 delen (doctoraalscriptie kunstgeschiedenis Nijmegen 1989) Van Dijk 1995 Hans van Dijk, ‘Met voeten getreden. Een inventaris van grafzerken met figurale voorstelling in Brabantse kerken’, Brabants Heem 47 (1995) 66-75 Van Dijk 2006 R.F. van Dijk, ‘De wapentekenaars en genealogen Job de Lange en Jan van Kuyl’, Ons Voorgeslacht 61 nr. 575 (2006) 9-16 Van der Does de Willebois A. van der Does de Willebois, Studiebeurzen. Beurzenstichtingen voor de stad en voormalige meijerij van ’s-Hertogenbosch I-IV (’s-Hertogenbosch 1904-1906)
230
Van Dolder-De Wit 1984 H.A. van Dolder-de Wit, Inventaris van de grafzerken in de Sint Janskerk te Gouda (typoscript, Gouda 1984) Donnet Fernand Donnet, Dons de la famille van Brouckhoven à l’église de Rumpst (Antwerpen 1907) Doppler P. Doppler, ‘Lijst der kanunniken van het vrije Rijkskapittel van Sint-Servaas te Maastricht (1050-1795)’, Publications de la Société Historique et Archéologique dans le Limbourg 75 (1939) 93-299 Driessen Leo Driessen, ‘Simon Verepaeus. Zestiende-eeuwse humanist uit Dommelen. Relatie tussen leven en werk’, Merckenswaert. Jaarboek Heemkundekring “Weerderheem” Valkenswaard (2001) 47-109 Van Drunen 2002 Ad van Drunen, ‘Een speurtocht naar middeleeuwse Bossche kloosters. Bouwhistorie en archeologie: betrouwbare gidsen’ in: M. Ackermans en Th. Hoogbergen ed., Kloosters en religieus leven. Historie met toekomst (’s-Hertogenbosch 2002) 56-77 Van Drunen e.a. 2003 Ad van Drunen e.a. ed., Bossche Pracht (Zwolle 2003) Van Drunen 2006 A. van Drunen, ’s-Hertogenbosch van straet tot stroom (Zwolle en Zeist 2006) Dubelaar e.a. 2007 Wim Dubelaar e.a., Utrecht in steen. Historische bouwstenen in de binnenstad (Utrecht 2007) Dumolyn en Moermans Jan Dumolyn en Katrien Moermans, ‘Distinctie en memorie. Symbolische investeringen in de eeuwigheid door laatmiddeleeuwse hoge ambtenaren in het graafschap Vlaanderen’, Tijdschrift voor Geschiedenis 116 (2003) 332-349 Duijvendak Maarten Duijvendak, Rooms, rijk of regentesk. Elitevorming en machtsverhoudingen in oostelijk Noord-Brabant (circa 18101914) (’s-Hertogenbosch 1990) Ebeling H.J.M. Ebeling, ‘De medailleur Theodoor Victor van Berckel’, Jaarverslag 1930 Vereeniging voor penningkunst te Amsterdam (1930) 24-31 Ebeling 1926 H.J.M. Ebeling, ‘De strijd om het behoud der wapenborden in de St. Janskerk te ’s-Hertogenbosch’, Historisch Tijdschrift 5 (1926) 1-15
Ebeling 1952 H.J.M. Ebeling, ‘Het graf van Gijsbertus Couverincx. Ingenomen door Gouverneur Van Wijnbergen in 1658’, Brabantia 1 (1952) 269-274 Van Eeghem W. van Eeghem, ‘Het raadsel der vier Cassieres (ca.1555ca. 1585)’, Verslagen en mededeelingen der koninklijke Vlaamsche academie voor taal- en letterkunde (1938) 91-198 Van Eelde ‘Van Eelde’, Nederland’s Patriciaat 13 (1923) 75-84 Van den Eerenbeemt H.F.J.M. van den Eerenbeemt, In het spanningsveld der armoede. Agressief pauperisme en reactie in Staats-Brabant (Tilburg 1968) Van den Eerenbeemt 1955 H.F.J.M. van den Eerenbeemt, ’s-Hertogenbosch in de Bataafse en Franse tijd 1794-1814. Bijdrage tot de kennis van de sociaal-economische structuur (Nijmegen en Utrecht 1955) Van den Eerenbeemt 1992 H.F.J.M. van den Eerenbeemt, ‘Glaswerk van hoge kwaliteit; een symbiose van uitheemse techniek en Bosch kapitaal’ in: J.F. Bläsing en H.H. Vleesenbeek ed., Van Amsterdam naar Tilburg en toch weer terug. Opstellen aangeboden aan dr. Joh. de Vries ter gelegenheid van zijn afscheid als hoogleraar economische geschiedenis aan de Katholieke Universiteit Brabant op 16 oktober 1992 (Leiden en Antwerpen 1992) Van den Elsen G. van den Elsen en W. Hoevenaars ed., Analecta Gijsberti Coeverincx I-II (z.p., z.j.) Van den Elsen 1893 G. van den Elsen, ‘Lezing’, Handelingen van het Provinciaal Genootschap voor kunsten en wetenschappen in Noord-Brabant (1893) 145-220 Van Epen D.G. van Epen, ‘Eenige grafschriften uit kerken in NoordBrabant’, De Wapenheraut 1 (1897) 17-20, 41-44 Essink 1960a H.B.M. Essink, ‘Enige aantekeningen, betreffende Bossche ambachtslieden vóór 1800’, De Brabantse Leeuw 9 (1960) 184-188 Essink 1960b H.B.M. Essink, ‘Slagersstamreeksen van enige personen die in de periode 1700-1820 in Den Bosch vleeshouwer werden’, De Brabantse Leeuw 9 (1960) 22-28 Fasel W.A. Fasel, ‘Het kasteel de Strijfhoef te Udenhout’, De Kleine Meijerij 24 (1973) 1-5
I. Inleiding
231
Ferguson James Ferguson, Two Scottish Soldiers. A soldier of 1688 and Blenheim. A soldier of the American Revolution and a Jacobite laird and his forbears (Aberdeen 1888) Frenken 1918 A.M. Frenken, Genealogieën van eenige voorname aan elkaar verwante meierijsche geslachten (’s-Hertogenbosch etc., 1918) Frenken 1931-1932 A.M. Frenken, ‘Het Augustinessen-Klooster te Zoeterbeek’, Bossche Bijdragen 11 (1931-1932) 174-301 Frenken 1948-1949 A.M. Frenken, ‘De voormalige priorij van Hooidonk’, Bossche Bijdragen 19 (1948-1949) 1-93 Frenken 1960-1961 A.M. Frenken, ‘Kerkvisitaties van Sonnius en zijn opvolgers’, Bossche Bijdragen 25 (1960-1961) 23-89 Frenken 1962-1963 A.M. Frenken, ‘geschillen tussen de Bisschoppen en het kathedraal kapittel van ‘s-Hertogenbosch, 1563-1629’, Bossche Bijdragen 26 (1962-1963) 61-114 Frenken 1963-1964 A.M. Frenken, ‘De latere kerkvisitatie (na die der eerste Bossche bisschoppen)’, Bossche Bijdragen 27 (1963-1964) 1-218 Frenken 1965 A.M. Frenken, ‘Om de kerkelijke jurisdictie in het graafschap Megen en het land van Ravenstein’, Archief voor de geschiedenis van de Katholieke Kerk in Nederland 7 (1965) 191-256 Frenken en Peijnenburg A.M. Frenken en J.W.M. Peijnenburg, ‘De Bossche Cantorie’ in: Van Blauwe Stoep tot Citadel. Varia Historica Brabantica Nova Ludovico Pirenne dedicata (‘s-Hertogenbosch 1988) 151-160 Van de Garde en Van der Vis J.M.W. van de Garde en W.P. van der Vis, Pracht en devotie. Bidden en zingen in schoonheid. tentoonstellingswijzer Grote Kerk Breda, (Breda [2009]) Gerlach 1970 P. Gerlach, ‘Bossche architekten ten tijde van Jeroen Bosch’, Brabants Heem 22 (1970) 154-164 Gerlach 1971 P. Gerlach, ‘Bossche architekten ten tijde van Jeroen Bosch. II Jan Heyns’, Brabants Heem 23 (1971) 83-89 Gerlach 1972 P. Gerlach, ‘Alart Duhameel’ in: Nationaal Biografisch Woordenboek 5 (Brussel 1972) 308-313 Gerlach 1988 P. Gerlach, Jheronimus Bosch. Opstellen over leven en werk (’s-Gravenhage 1988)
De Germiny M. de Germiny ed., Souvenirs du chevalier De Cussy, garde de corps, diplomate et consul-général 1795-1866 I-II (Parijs 1909) Giebels en Slits Henk Giebels en Frans Slits, Georgius Macropedius 1487-1558. Leven en werken van een Brabantse humanist (Tilburg 2005) Van Gilse V.J.M. van Gilse, Genealogisch en biografisch boek van de familie Van Gils (Roosendaal 1919) Glebbeek P. Glebbeek, De kerkfabriek van Sint-Jan te ’s-Hertogenbosch. De instelling, haar inkomsten en uitgaven tot 1629 (onuitgegeven doctoraalscriptie Amsterdam 1995) Le Goff 1981 La naissance du purgatoire (Parijs 1981) Goossens J.P.H. Goossens, ‘De grafzerk van Mr. Arnold Fey’, De Brabantse Leeuw 4 (1955) 77-80 Goossens 1960-1961 Th. Goossens, ‘Sonnius’ Kapelaan’, Bossche Bijdragen 25 (1960-1961) 131-144 Goossens en Dekker-Peek A.M. Goossens en J. Dekker-Peek, De grafzerken in de Grote of Onze Lieve Vrouwekerk te Breda (typoscript, Breda 1994) De Gou L. de Gou, ‘Het geslacht Van Eyndhouts’, Jaarboek van het Centraal Bureau voor Genealogie 28 (1974) 63-158 Goudriaan K. Goudriaan, ‘Gilden en broederschappen in de Middeleeuwen’ in: De gilden in Gouda (Gouda en Zwolle 1996) 21-63 Graas T. Graas, ‘Het protestantse verleden van de Sint Jan. Inrichting en inventaris van de Bossche “Groote Kerk” van 1629 tot 1810’ in: J.A.F.M. van Oudheusden e.a. ed., Ziel en zaligheid in Noord-Brabant (Delft 1993) 230-258 Graas en Tummers 2003 Tim Graas en Harry Tummers, ‘Grafzerken’ in: Gerard van Wezel ed., De Onze-Lieve-Vrouwekerk en de grafkapel voor OranjeNassau te Breda (Zwolle en Zeist 2003) Grafzerken 1883-1884 ‘Grafzerken in de Sint Janskerk ’s-Hertogenbosch’, Tijdschrift voor Noordbrabantsche Geschiedenis, Taal- en Letterkunde 1 (18831884) 68, 110, 156, 183, 204, 208, 236 Grafzerken 1885-1886 ‘Grafzerken in de Sint Janskerk ’s-Hertogenbosch’, Tijdschrift voor Noordbrabantsche Geschiedenis, Taal- en Letterkunde 3 (18851886) 5-6, 13, 165-166, 192, 216
232
Le Grand Theatre Le grand theatre sacré du duche de Brabant … tome second, seconde partie, contenant l’eveché de Bois-le-Duc (Den Haag 1734) Van Griensven A. van Griensven, 31 27 Hooge Steenweg. De Roos, De Zijde Spek, De Pijnappel, De Pastorie (’s-Hertogenbosch 2002) Gudde C.J. Gudde, Vier eeuwen geschiedenis van het garnizoen ’s-Hertogenbosch (’s-Hertogenbosch 1958) Van Gurp G.J. van Gurp, Migranten tussen uitwijking en reductie. ’s-Hertogenbosch 1579-1629 (onuitgegeven doctoraalscriptie Eindhoven 1996) De Haas M. de Haas, Bossche scholen van 1629 tot 1795 (’s-Hertogenbosch 1926) Van der Hammen J. van der Hammen, ‘Het klooster Nazareth te Waalwijk (1450-1750)’, Bossche Bijdragen 2 (1918-1919) 204-236 Handelingen 1863 Handelingen van het Provinciaal Genootschap van Kunsten en Wetenschappen in Noordbrabant over 1863 (’s-Hertogenbosch 1863) Handelingen 1909-1915 Handelingen van het Provinciaal Genootschap van Kunsten en Wetenschappen in Noord-Brabant, 1909-1915 (’s-Hertogenbosch 1917) Handley S. Handley, ‘Harbord, William (1635-1692)’ in: Oxford Dictionary of National Biography (2004) [http://www.oxforddnb.com/ view/article/12233, accessed 8 Oct 2007] Hanus 2010 Jord Hanus, Affluence and inequality in the Low Countries. The city of ’s-Hertogenbosch in the long sixteenth century, 1500-1650 (Antwerpen 2010) Haslinghuis en Janse 1997 E.J. Haslinghuis en H. Janse, Bouwkundige termen. Verklarend woordenboek van de Westerse architectuur en bouwgeschiedenis (Leiden 19973) Haudenhuyse 2000 Guido Haudenhuyse, ‘Omgekeerde wapens’, Disputationes, bijlage bij Heraldicum Disputationes 5 (2000) xxi-xxii Haverkorn van Rijsewijk P. Haverkorn van Rijsewijk, ‘Maria Strick’, Oud-Holland 23 (1905) 52-62 Heeren 1921 J.J.M. Heeren, ‘De familie Herinckx (Helmond)’, Taxandria 28 (1921) 23-32
Heeren 1935 Jac. Heeren, ‘Heer Jan van Eyn(d)houts’, Taxandria 42 (1935) 203 Van Heeswijk J.H.G.J. van Heeswijk, ‘Jan Hermans, de derde ondertekenaar van het capitulatieverdrag van ’s-Hertogenbosch’, Tussen de Voorn en Loevestein 15 (1979) 102-108 Van der Heijden Marcel van der Heijden, ‘Een landgoed ‘in de Vughter wildernis’: De Braacken’ in: O. Thiers ed., In de ban van Vught (Vught 2007) 46-65 Van der Heijden 1987 Wim van der Heijden, De Wamberg te Berlicum. Het landgoed en zijn eigenaren (Berlicum 1987) Van der Heijden 1993 Wim van der Heijden, Het Herengoed Veebeek te Berlicum (Berlicum 1993) Heijting W. Heijting, ‘Het Wilhelmietenklooster Baseldonk te ’s-Hertogenbosch’ in: Een vrije universiteitsbibliotheek. Studies over verleden, bezit en heden van de bibliotheek der vrije universiteit (Assen 1980) 221-254 Heim 1980 H.B.Heim, Kerkelijke heraldiek van 1270 tot Johannes Paulus II (Averbode en Helmond 1980) Van der Helst J. van der Helst, ‘Trouwboek der Fransche kerk te ’s-Hertogenbosch’, Taxandria 13 (1906) 286-290 Henne en Wauters A. Henne en A. Wauters, Histoire de la Ville de Bruxelles I-IV (Brussel 1975) Hens H. Hens, H. van Bavel, G.C.M. van Dijck, J.H.M. Frantzen ed., Mirakelen van Onze Lieve Vrouw te ’s-Hertogenbosch 1381-1603 (Tilburg 1978) Hermans 1845 C.R: Hermans, ‘Geschiedenis der Rederijkers in NoordBraband’ in: C.R. Hermans ed., Bijdragen tot de geschiedenis, oudheden, letteren statistiek en beeldende kunsten der Provincie NoordBraband I (’s-Hertogenbosch 1845) 1-106 Hermans 1848 C.R. Hermans ed., Verzameling van kronyken, charters en oorkonden betrekkelijk de stad en meijerij van ’s Hertogenbosch I-III (’s-Hertogenbosch 1847-1848)
I. Inleiding
233
Hermans 1852 C.R. Hermans, Geschiedenis der Illustre en Latijnsche scholen te ’s-Hertogenbosch van haar ontstaan in den jare 1630, tot hare opheffing in den jaren 1848 (Amsterdam 1852) Hermans 1869 C.R. H.[ermans], ‘De bouwmeester Alard du Hamel en zijne vrouw Margaretha van Auweningen’, De Oude Tijd (1869) 145-146 Van Heurn J.H. van Heurn, Historie der stad en Meyerye van ’s-Hertogenbosch, alsmede van de voornaamste daden der Hertogen van Brabant I-IV (Utrecht 1776-1778) Van den Heuvel N.H.L. van den Heuvel, De ambachtsgilden van ’s-Hertogenbosch vóór 1629. Rechtsbronnen van het bedrijfsleven en het gildewezen (Utrecht 1946) Van den Heuvel 1946 N.H.L. van den Heuvel, De ambachtsgilden van ’s-Hertogenbosch vóór 1629 (’s-Hertogenbosch 1946) Hezenmans 1866 J.C.A. Hezenmans, De St.Janskerk te ’s-Hertogenbosch en hare geschiedenis (’s-Hertogenbosch 1866) Hezenmans 1884 J.C.A. Hezenmans, ’s-Hertogenbosch van 1629 tot 1798. Historische Studiën (’s-Hertogenbosch 1884) Hezenmans 1886 J.C.A. Hezenmans, ‘Anniversarium van het Oude kapittel der St.Janskerk te ’s-Hertogenbosch’, Algemeen Nederlandsch Familieblad 3 (1886) 132-138 Hoeben 2001 A.H. Hoeben, Noord-Brabants wapenrepertorium deel 1 (Waalre en Baarn 2001) Van Hoeck F. van Hoeck, ‘Eenige bijzonderheden betreffende de laatste Jezuïeten-statie te ’s-Hertogenbosch’, Bossche Bijdragen 8 (1926-1927) 124-219 Van Hoeck 1936-1937 F. van Hoeck, ‘Uit de geschiedenis van het Bossche Jezuïeten-college (1610-1629)’, Bossche Bijdragen 14 (1936-1937) 165-206 Hoek C. Hoek, ‘Wapens van schepenen van Dordrecht’, Ons voorgeslacht 22 (1967) 69-78, 105-115 Hoekema C.P. Hoekema, ‘Familie-aantekeningen over het geslacht Van Cattenburch in een statenbijbel van 1637’, Gens Nostra 19 (1964) 330-331
Hoekx 1988 J.A.M. Hoekx, ‘De stadsregering van ’s-Hertogenbosch en het beleg van 1601’ in: J.P.A. Coopmans en A.M.D. van der Veen ed., Van Blauwe Stoep tot Citadel. Varia Historica Brabantica Nova Ludovico Pirenne dedicata (‘s-Hertogenbosch 1988) 175-181 Hoekx e.a. 2003 J.A.M. Hoekx, G. Hopstaken, A.M. van Lith-Droogleever Fortuijn, J.G.M. Sanders ed., Kroniek van Molius. Een zestiende-eeuwse Bossche priester over de geschiedenis van zijn stad (’s-Hertogenbosch 2003) Hoekx e.a. 2008 J.A.M. Hoekx, G. Hopstaken, A.M. van Lith-Droogleever Fortuijn, J.G.M. Sanders ed., Vruchten van de goede en de slechte boom. Heyman Voicht van Oudheusden over de godsdiensttwisten in zijn stad ’s-Hertogenbosch en in Breda (1577-1581) (Den Dungen 2008) Hoekx en Van de Laar J.A.M. Hoekx en R.H.A. van de Laar e.a., De aloude broederschap van het Hoogheilig Sacrament te ’s-Hertogenbosch, 1480-1980 (’s-Hertogenbosch 1980) Hoekx en Paquay J. Hoekx en V. Paquay, Inventaris van het archief van de stad ’s-Hertogenbosch 1262-1810 (’s-Hertogenbosch 2004) Hofman J.H. Hofman, ‘De beide Zevenaren’, Archief voor de geschiedenis van het aartsbisdom Utrecht 2 (1875) Hoogewerff G.J. Hoogewerff ed., Bescheiden in Italië omtrent Nederlandsche kunstenaars en geleerden II (’s-Gravenhage 1913) Huijbrecht e.a. R. Huijbrecht, S. Scheffers, J. Scheffers-Hofman ed., Album Advocatorum. De advocaten van het Hof van Holland 1560-1811 (Den Haag z.j.) Huys Janssen Paul Huys Janssen, ‘Christophorus Vladeracken en echtgenote. Twee portretten terug in de stad’, Bossche Bladen 8 (2006) 58-62 Inventaris Inventaris van het kerkelijk kunstbezit, parochie St. Jan, ’s-Hertogenbosch (Stichting Kerkelijk Kunstbezit Nederland (SKKN), Utrecht 1978/9) Inventarisatie Inventarisatie van klokken in en rondom ’s-Hertogenbosch (’s-Hertogenbosch 2002) Jacobs 1980 B.C.M. Jacobs, ‘Hendrik van Bergaigne contra het stadsbestuur van ’s-Hertogenbosch’, Varia Historica Brabantica IX (’s-Hertogenbosch 1980) 53-75
234
Jacobs 1986 B.C.M. Jacobs, Justitie en politie in ’s-Hertogenbosch voor 1629. De bestuursorganisatie van een Brabantse stad (Assen en Maastricht 1986) Jacobs 1988 B.C.M. Jacobs, ‘Iets over Maastollen en Bossche tolprivileges’ in: J.P.A. Coopmans en A.M.D. van der Veen ed., Van Blauwe Stoep tot Citadel: Varia Historica Brabantica Nova Ludovico Pirenne dedicata (´s-Hertogenbosch 1988) 221-231 Jaeger J.A. Jaeger, ‘’t kan verkeren. De lotgevallen van een in 1741 uitgestorven tak der Brabantse familie Suyskens)’, De Nederlandsche Leeuw 83 (1966) 250-260 Janse 2004 H. Janse, De Oude Kerk te Amsterdam. Bouwgeschiedenis en restauratie (Zeist 2004) Jansen 1999 Frans Jansen, ‘‘Een witte satijne mantel met een bonte rand’. Kleding van Bossche burgers in boedelinventarissen’ in: Charles de Mooij en Aart Vos ed., ’s-Hertogenbosch binnenskamers. Aspecten van stedelijke woon- en leefculturen 1650-1850 (’s-Hertogenbosch en Zwolle 1999) 42-59 Janssen A.E.M. Janssen, ‘Elbertus Leoninus 1519/20-1598, rechtsgeleerde en Gelders kanselier’ in: J.A.E. Kuys e.a. ed., Biografisch woordenboek Gelderland 2 (Hilversum 2000) 58-62 De Jong J.J. de Jong, Met goed fatsoen. De elite in een Hollandse stad. Gouda 1700-1780 (z.p. 1985) Juten 1894 ‘Familie Huygermans’, Taxandria 1 (1894) 20-22 Juten 1897 W.J.F. Juten, ‘De familie De Pottere’, Taxandria 4 (1897) 216-224, 270-276, 296-301 Juten 1898 W.J.F. Juten, ‘Heeswijk en Dinther’, Taxandria 5 (1898) 96-107, 127-136, 161-170, 220-226, 265-274 Juten 1902 W.J.F. Juten, ‘De kapellen van het kasteel Heeswijk’, Taxandria 9 (1902) 3-8, 39-41 Juten 1906 W.J.F. Juten, ‘Een en ander betreffende den Woudrichemschen secretaris Pieter de Mele en zijne familie’, Taxandria 13 (1906) 325-327 Juten 1911 W.J.F. Juten, ‘Naschrift’, Taxandria 18 (1911) 120-125
Juten 1913 W.J.F. Juten, ‘Van Achelen’, Taxandria 20 (1913) 193-206 Juten 1913a W.J.F. Juten, ‘Het geslacht Van Hoorenbeeck’, Taxandria 20 (1913) 261-273 Juten 1915 W.J.F. Juten, ‘Beyharts’, Taxandria 22 (1915) 327-333 Juten 1922 G.C.A. Juten, ‘Vondeliana’, Taxandria 29 (1922) 142-146 Juten 1925 W.J.F. Juten, ‘Medische familiën in Noordbrabant’, Taxandria 32 (1925) 22-26 Juten 1931 G.C.A. Juten, ‘Burgst’, Taxandria 38 (1931) 113-123 Kappelhof 1986 A.C.M. Kappelhof, Belastingheffing in de Meierij van Den Bosch 1648-1730 (Tilburg 1986) Kappelhof 1990 A.C.M. Kappelhof, Notarieel protocol van Willem Rutger ’s Heren, kapelaan van het Groot Gasthuis te Den Bosch 1573-1584 (’s-Hertogenbosch 1990) Kappelhof 1994 A.C.M. Kappelhof, ‘Niets menselijks was hen vreemd. Conflicten over het bestuur van het Geefhuis (16291652)’, ’s-Hertogenbosch 2 (1994) 8-20 Kappelhof 2000 Ton Kappelhof, ‘Priester Frans van Uden: stichter van een stedelijk weeshuis (1566)’, Bossche Bladen 2 (2000) 19-23 Kappelhof 2001 A.C.M. Kappelhof, ‘Het verbruik na de dood. De laatste wil in ’s-Hertogenbosch (1331-1424)’, Bijdragen tot de Geschiedenis 84 (2001) 419-436 Kathedrale Basiliek De kathedrale basiliek van St. Jan te ’sHertogenbosch (’s-Hertogenbosch [1949]) Kennis J.F.M. Kennis, ‘Meester Jan Darkennes (1485-1572). Bouwmeester van de Sint-Janskathedraal’, De Brabantse Leeuw 46 (1997) 138-147 Keussen H. Keussen, Die Matrikel der Universität Köln II-III (Bonn 1919-1931) Klaver J.P. Klaver, Inventaris van het archief van de familie Sopers te ’s-Hertogenbosch, 1606-1983 en van het gedeponeerd archief van de heerlijkheid Jekschot, 1529-1881 (Veghel 1986-1990)
I. Inleiding
235
Knevel Paul Knevel, Het Haagse bureau. 17de-eeuwse ambtenaren tussen staatsbelang en eigenbelang (Amsterdam 2001) Kok 2005 H.L. Kok, Thanatos. De geschiedenis van de laatste eer (HeeswijkDinther 2005) Koldeweij 1985 A.M. Koldeweij ed., Zilver uit ’s-Hertogenbosch van bourgondisch tot biedermeier (’s-Hertogenbosch 1985) Koldeweij 1990 A.M. Koldeweij ed., In Buscoducis 1450 1629. Kunst uit de Bourgondische tijd te ’s-Hertogenbosch. De cultuur van late middeleeuwen en renaissance (’s-Hertogenbosch, Maarssen en ’s-Gravenhage 1990) Koldeweij 2001 Jos Koldeweij, ‘Jheronimus Bosch in zijn stad ’s-Hertogenbosch’ in: Jos Koldeweij, Paul Vandenbroeck en Bernard Vermet ed., Jheronimus Bosch. Alle schilderijen en tekeningen (Rotterdam en Amsterdam 2001) 20-83 Kolster en Peek Mieke Kolster en Han Peek, ‘Het landgoed Zionsburg en zijn eigenaren’ in: O. Thiers ed., Vught onvoltooid verleden (Vught 2003) 68-86 Kötting 1965 Bernard Kötting, Der frühchristliche Reliquienkult und die Bestattung im Kirchengebäude (Keulen en Opladen 1965) Kruijsen Barbara Kruijsen, ‘Een Bosch’ geslacht in schilderijen en schepenzegelstempels’, ’s-Hertogenbosch 4 (1996) 79-83 Kuijer P.Th.J. Kuijer, ’s-Hertogenbosch stad in het hertogdom ca. 1185-1629 (’s-Hertogenbosch en Zwolle 2000) Van de Laar 1978 L.J.A. van de Laar, ‘De opkomst van de reformatie in ’s-Hertogenbosch c. 1525-1565’, Archief voor de geschiedenis van het Katholicisme in Nederland 20 (1978) 114-140 Van de Laar 1979-1983 L.J.A. van de Laar, ‘De katholieke restauratie te ’s-Hertogenbosch ca. 1525-1625’, Noordgouw XIX-XX (1979-1983) 171-234 Van de Laar 1986 R.H.A. van de Laar, ‘Van Sint Jan tot Grote Kerk. Stedelijk beheer over de kerkelijke goederen te ’s-Hertogenbosch, 1629-1812’ in: Feestbundel bij gelegenheid van honderd jaar gymnasiaal onderwijs te Heeswijk-Dinther 1886-1986 (Heeswijk-Dinther 1986) 54-73
Van de Laar 1987 R.H.A. van de Laar, Inventaris van het archief van de stadscommissie der kerkmeesters en de rentmeesters van de parochiekerken en kapellen te ’s-Hertogenbosch, 1629-1810 (’s-Hertogenbosch 1987) Van de Laar 1992 Rob van de Laar, ‘Het Bossche carnaval’ in: Charles de Mooij ed., Vastenavond – Carnaval. Feesten van de omgekeerde wereld (’s-Hertogenbosch en Zwolle 1992) 45-62 Laing Robert A. Laing, ‘Kaapse familiepenningen in de VOCperiode’, Heraldicum Disputationes 8 (2003) 101-114 Van de Langenberg-Scheepers Nettie van de Langenberg-Scheepers, ‘Het verhaal van een grafzerk. Esch, anno 1553 – 1731 – 1998’, De Kleine Meijerij 49 (1998) 45-59 Leemans 1944 W.F. Leemans, ‘Eenige Britsche officieren in Statendienst en hun familie’, De Nederlandsche Leeuw 62 (1944) 92-102 Leemans 1960 W.F. Leemans, ‘De Schotse officierenfamilie Halkett. Een bijdrage tot de kennis van de plaats van de officieren in het maatschappelijk bestel der Republiek’, De Nederlandsche Leeuw 77 (1960) 323-354, 359-392 Leemans 1971 ‘Leyendecker’, De Nederlandsche Leeuw 88 (1971) 150-166 Leemans 1986 W.F. Leemans, La principauté d’Orange de 1470 à 1580: une société en mutation (Hilversum 1986) Leget 1991 P.L. Leget-Kuijlen en J.N. Leget, ‘Brieven van legitimatie’, De Brabantse Leeuw 40 (1991) 1-18 Leget 1995 P.L. Leget-Kuijlen en J.N. Leget, ‘Admiraal te ‘s-Hertogenbosch’, Genealogisch tijdschrift voor Oost-Brabant 10 (1995) 1-6 Lennaerts L.M.A. Lennaerts, ‘Van Brunswijk wenst geen feest. Toch een cadeau voor gouverneur’, Bossche Bladen 10 (2008) 63-67 Van Lieburg F.A. van Lieburg, Repertorium van Nederlandse hervormde predikanten tot 1816. Deel I: predikanten (Dordrecht 1996) Lijkrede Lijkrede op zijne doorluchtige hoogwaardigheid Monseigneur Adrianus Godschalk, bisschopvan ’s Hertogenbosch, den 8 januari 1892 uitgesproken door Dr. G. van Zinnicq Bergmann, Professor aan het Seminarie te Haaren (Sint-Michielsgestel 1892)
236
Lijten 1992 J. Lijten, ‘De kwartierschouten van Kempenland / schouten van Oirschot en hun stadhouders’, Campinia 22 (1992) 5-25, 40-48 Lijten 1995 J. Lijten, ‘De secretarissen van Oirschot 1462 – heden. II 1646-heden’, Campinia 25 (1995) 4-26, 60-78 Van Lith-Droogleever Fortuijn e.a. A.M. van Lith-Droogleever Fortuijn, J.G.M. Sanders en G.A.M. Van Synghel ed., Kroniek van Peter van Os. Geschiedenis van ’s-Hertogenbosch van Adam tot 1523 (Den Haag 1997) Van Lith-Droogleever Fortuijn e.a. 2007 A. van Lith-Droogleever Fortuijn, J. Sanders, A. Schuttelaars, ‘Op zoek naar de leden van de Lieve Vrouwe Broederschap tot 1642’, die Scelle (najaar 2007) 4-11 Van der Loo J. van der Loo, ‘De Loe’s in Noord-Brabant’, Taxandria 48 (1941) 183-189 Luxford 2009 Julian Luxford, ‘Tombs as forensic evidence in medieval England’, Church Monuments. Journal of the Church Monuments Society 24 (2009) 7-25 LvM L.v.M., ‘De Bossche schepen jonker Johan van Campen. Aanteekeningen uit een oud kerkboek’, Taxandria 14 (1907) 198-203 Mac Lean J. Mac Lean, ‘Balfour’, De Nederlandsche Leeuw 94 (1977) 146-164, 181-203 Margry en Caspers Peter-Jan Margry en Charles Caspers ed., Bedevaartplaatsen in Nederland. Deel 2: Provincie Noord-Brabant (Amsterdam en Hilversum 1998) Martini ‘Martini – Martini-Buys’, Nederland’s Adelsboek 88 (1999) 143-160 Mazel 2009 Claire Mazel, La mort et l’éclat. Monuments funeraires parisiens du Grand Siècle (Rennes 2009) Van de Meerendonk L. van de Meerendonk, Tussen reformatie en contra-reformatie. Geest en levenswijze van de clerus in stad en Meierij van ’s-Hertogenbosch en zijn verhouding tot de samenleving tussen ± 1520 en ± 1570 (Tilburg 1967)
De Meij G.M. de Meij, Inventaris van de archieven van de familie Martini Buys 1559-1966 en van het huis en de heerlijkheid Loenersloot (1276) 1569-1954 (Utrecht 1984) Meijer G.A. Meijer, De predikheeren te ’s-Hertogenbosch 1296-1770 (Nijmegen 1897) Meindersma W. Meindersma, De gereformeerde gemeente te ’s-Hertogenbosch 1629-1635 (Zaltbommel 1909) Melssen 1973 J.Th.M. Melssen, ‘Manuaal van Henrick Bloeymans, heer van Helvoirt’, Jaarboek van het Centraal Bureau voor Genealogie 27 (1973) 233-236 Melssen 1974 J.Th.M. Melssen, ‘Gerard Michiels uit Eindhoven en enkele van zijn nakomelingen’, De Brabantse Leeuw 23 (1974) 141-156 Melssen 1977 J.Th.M. Melssen, ‘Een Bossche familie zwermt uit… De familie Pelgrom (van Driel)’, De Brabantse Leeuw 26 (1977) 97139 Melssen 1979 J.Th.M. Melssen, Het register van de cijnzen, die de heer van Cranendonk in Eindhoven ontving in de jaren 1590 tot 1640 en de schattingskohieren van de gegoedheid van de inwoners van Eindhoven in 1665 en 1687 (Eindhoven 1979) Melssen 2005 Jan Melssen, ‘Een predikant te Eindhoven beroepen in 1680’, De blauwe heraut. Vlugschrift voor de geschiedenis van Eindhoven en omgeving 4 (2005) 52-56 Melssen 2006 Jan Melssen, ‘Wapens met ‘vreemde’ figuren’, Heraldicum Disputationes 11 (2006) 6-18, 37-43 Melssen 2008 Jan Melssen, ‘Wapen, symbool, kleuren & banier van de heerlijkheid Cranendonk’, Heraldicum Disputationes 13 (2008) 32-45 Meuwese A.P.M. Meuwese, Veghel in de loop der tijden (z.p., z.j.) Meuwese 1955 A.P.M. Meuwese, Erp, gemeente en parochie (z.p. [’s-Hertogenbosch] 1955) Michels 1997 Jan Michels, De grafsteden in het Hoogh Choor van de Sint Jan te ’s-Hertogenbosch (typoscript, ’s-Hertogenbosch 1997) aanwezig in het Kerkarchief van de Sint Jan te ’s-Hertogenbosch
I. Inleiding
237
Michels 1998 Jan A.C. Michels, Inventarisatie van een tweetal mappen met potloodtekeningen van grafzerken en opschriften, aanwezig in de Sint Janskathedraal te ’s-Hertogenbosch (typoscript, ’s-Hertogenbosch 1998) Mijnssen H. Mijnssen, ‘Bijdrage tot eene Genealogie van het geslacht de Quay’, De Nederlandsche Leeuw 60 (1942) 206-215 Mol 1986 J.A. Mol, ‘Friezen en het hiernamaals. Zieleheilsbeschikkingen ten gunste van kerken, kloosters en armen in testamenten uit Friesland, 1400-1580’ in: N. Lettinck en J.J. van Moolenbroek ed., In de schaduw van de eeuwigheid. Tien studies over religie en samenleving in laatmiddeleeuws Nederland aangeboden aan prof. dr. A.H. Bredero (Utrecht 1986) 28-64 Molhuysen Henny Molhuysen, ‘Oe gotte kèk daor’. Rondkijken in ’s-Hertogenbosch (Vlijmen 1994) Molhuysen 1913-1924 P.C. Molhuysen ed., Album promotorum academiae Lugduno Batavae 1575-1812 (Den Haag 1913-1924) Monteiro Marit Monteiro, Geestelijke maagden. Leven tussen klooster en wereld in Noord-Nederland gedurende de zeventiende eeuw (Hilversum 1996) De Mooij Charles de Mooij, ‘Familietrots verbeeld. Een tapisserie van het Bossche geslacht Sweerts de Landas van Oijen’, Brabants Heem 49 (1997) 130-135 Van de Mortel 1942a Van de Mortel, ‘Herincx in ’s-Hertogenbosch’, Taxandria 49 (1942) 257-264 Van de Mortel 1942b Van de Mortel, ‘Het uitgestorven Bossche geslacht Vercamp’, Taxandria 49 (1942) 106-114 Mosmans 1907 Jan Mosmans en Alph.G.J. Mosmans, Oude namen van huizen en straten te ’s-Hertogenbosch (’s-Hertogenbosch 1907) Mosmans 1921 Alph.G.J. Mosmans, ‘Sluipkerken te ’s-Hertogenbosch’, Bossche Bijdragen 4 (1921-1922) 287-290 Mosmans 1931 J. Mosmans, De St. Janskerk te ’s-Hertogenbosch (’s-Hertogenbosch 1931) Mosmans 1932 A.G.J. Mosmans, ‘Verborgen koper uit de Bossche kerken’, Taxandria 39 (1932) 196-198
Mosmans 1940-1941 Jan Mosmans, ‘Het Dienstwerk in de St. Jan te ’s-Hertogenbosch in het laatst der XVIe eeuw’, Bossche Bijdragen 17 (19401941) 261-275 Mosmans 1941 A.G.J. Mosmans, ‘Houders van “Cleyne scholen” te ’sHertogenbosch in 1595’, Taxandria 48 (1941) 83-88 Van Mosselveld J.H. van Mosselveld, ‘De Roy. Een Kempisch patriciërsgeslacht’, De Brabantse Leeuw 4 (1955) 65-77 Muschart 1943-1944 R.T. Muschart, ‘De grafzerken in de St. Maartenskerk te Zaltbommel I en II’, Bijdragen en mededelingen Gelre 46 (1943), 136-235; 47 (1944), 123-171 Nagtegaal 2003 H.K. Nagtegaal, Heraldisch Vademecum (Den Haag 2003) Nauwelaerts 1948 M.A. Nauwelaerts, ‘De boekenschat van mr. Henrick Francken (†1607)’ in: R. Roemans ed., Miscellanea J. Gessler (Den Haag 1948) 943-951 Nauwelaerts 1950 M.A. Nauwelaerts, Simon Verepaeus (1522-1598). Paedagoog der contra-reformatie (Tilburg 1950) Nauwelaerts 1951-1953 M.A. Nauwelaerts, ‘Attestatiën betreffende de vrijstelling van accijnsen voor de kanunniken, dienaren van het kapittel, schoolrectoren, docenten en zangers te ’s-Hertogenbosch in 1595’, Bossche Bijdragen 21 (1951-1953) 101-115 Nauwelaerts 1974 M.A. Nauwelaerts, Latijnse school en onderwijs te ’s-Hertogenbosch tot 1629 (Tilburg 1974) Naveau L. Naveau, ‘Recueil d’épitaphes de la Cathédrale de St. Lambert. Épitaphes recueillis par Jean-Nicolas de Ghisels’, Bulletin de la Société des Bibliophiles Liégeois 10 (1912) Nijhof en Janssen 2008 Eddie Nijhof en Hans Janssen, ‘Beeldmerken van heiligen. De verering van Catharina, Barbara en Agatha in laatmiddeleeuws ’s-Hertogenbosch’, Brabants Heem 60 (2008) 92-101 Van Nispen tot Sevenaer E. van Nispen tot Sevenaer, ‘De grafsteenen in de Sint Servaaskerk’, Publications de la Société Historique et Archéologique dans le Limbourg 64 (1933) 219-230 Van Nispen tot Sevenaer 1935 E.O.M. van Nispen tot Sevenaer, De monumenten in de gemeente Maastricht, 3de Aflevering (Sint Servaas) (’s-Gravenhage 1935)
238
NNBW Nieuw Nederlandsch Biografisch Woordenboek I-X (1911-1937) Noordegraaf en Valk Leo Noordegraaf en Gerrit Valk, De Gave Gods. De pest in Holland vanaf de late Middeleeuwen (Amsterdam 1996) Van Oirschot 1967 Anton van Oirschot, Drie Heerlijkheden aan de Lei. Helvoirt, Haaren, Cromvoirt (z.p. 1967) Van den Oord 1984 C.J.A. van den Oord, Twee eeuwen Bosch’ boekbedrijf 1450-1650. Een onderzoek naar de betekenis van Bossche boekdrukkers, uitgevers en librariërs voor het regionale socio-culturele leven (Tilburg 1984) Van den Oord 2004 Kees van den Oord, ‘Op zoek naar Bossche ‘geleerde jongens’. Rombouts wordt opgeleid tot drukker’, Bossche bladen 6 (2004) 120-124 Oorkondenboek H.P.H. Camps ed., Oorkondenboek van Noord-Brabant tot 1312 I-II (’s-Gravenhage 1979) Oosterwijk Sophie Oosterwijk, ‘Food for worms – food for thought. The appearance and the interpretation of the ‘verminous’ cadaver in Britain and Europe’, Journal of the Church Monuments Society 20 (2005), 40-80 Van Oudheusden Jan van Oudheusden, De Loet ’s-Hertogenbosch. 650 jaar stedelijke geschiedenis (Zwolle en ’s-Hertogenbosch 2008) Ozinga M.D. Ozinga, De Gotische kerkelijke bouwkunst, de schoonheid van ons land (Amsterdam 1953) Pama 1961 C. Pama, Rietstap’s Handboek der wapenkunde (Leiden 1961) Panofsky 1964 Erwin Panofsky, Tomb sculpture. Its changing aspects from Ancient Egypt to Bernini (Londen 1964) Peeters C. Peeters, De Sint Janskathedraal ’s-Hertogenbosch (’s-Gravenhage 1985) Peijnenburg 1987 J. Peijnenburg, Zij maakten Brabant katholiek. Deel 1: van evangelisatie tot schuurkerken (’s-Hertogenbosch 1987) Peijnenburg 1988 J. Peijnenburg, Zij maakten Brabant katholiek. Deel 2: van Vicariaat tot Vaticanum II (’s-Hertogenbosch 1988) Peijnenburg 1996 J.W.M. Peijnenburg, Joannes Zwijsen, bisschop. 1794-1877 (Tilburg 1996)
Peijnenburg 2009 J.W.M. Peijnenburg, Van Roomsche Zegeningen en Paapsche Stoutigheden. De geschiedenis van het bisdom van ’s-Hertogenbosch 1559-2009 (Nijmegen 2009) Pennings Hans Pennings, ‘”Leeuwen, eggen en druiventrossen”. Het geslacht Van Grinsven heraldisch bezien’ in: Th. van den Heuvel en Harrie Maas ed., Heemsprokkels. Jubileumboek heemkundevereniging “Op die Dunghen” (Den Dungen 1992) 149-170 Penny 1996 N. Penny, ‘Tomb. Western world’ in: Jane Turner, The dictionary of art 31 (New York en Londen 1996) 120-130 Pirenne L.P.L. Pirenne, ’s-Hertogenbosch tussen Atrecht en Utrecht. Staatkundige geschiedenis 1576-1579 (Tongerlo 1959) Pirenne 1995 L.P.L. Pirenne, ‘Johan Hendrik van Heurn (1716-1793). Geschiedschrijver over Brabant’ in: J. van Oudheusden e.a. ed., Brabantse biografieën 3 (Amsterdam en Meppel 1995) 63-67 Portegies 1999 Marcel Portegies, Dood en begraven in ’s-Hertogenbosch. Het SintJanskerkhof 1629-1858 (Utrecht 1999) Post R.R. Post, ‘De visitatie van de St.-Janskerk te ’s-Hertogenbosch door bisschop Franciscus Sonnius in het jaar 1568’, Archief voor de geschiedenis van de katholieke kerk in Nederland 4 (1962) 10-27 Post 1954 R.R. Post, Kerkelijke verhoudingen in Nederland voor de reformatie van +/- 1500 tot +/- 1580 (Utrecht en Antwerpen 1954) Prak Maarten Prak, ‘‘Een verzekerd bestaan’. Ambachtslieden, winkeliers en hun gilden in Den Bosch (ca. 1775)’ in: B. de Vries e.a. ed., De kracht der zwakken. Studies over arbeid en arbeidersbeweging in het verleden (Amsterdam 1992) 49-79 Ten Raa F.J.G. ten Raa, Het Staatsche Leger VI-VII (Den Haag 1940/1950) Ten Raa en De Bas F.J.G. ten Raa en F. de Bas ed., Het Staatsche Leger 1568-1795 IV (Breda 1918) Raue en Coolhaas C.H. Raue en W.Ph. Coolhaas, ‘Bijdrage tot de genealogie van het geslacht van Nouhuys en van eenige aanverwante families (van Dans, de Jongh, Torsinck, Losecaet, Hampen, van der Poel, Verstegen, Bos, Neiszen)’, De Nederlandsche Leeuw 69 (1952) 39-55, 67-85
I. Inleiding
239
Reusens E.H.J. Reusens ed., Promotions de la faculté des arts de l’université de Louvain (1428-1797) (Leuven 1869) Reusens 1899 E. Reusens, Eléments de paléographie (Louvain 1899) De Ridder-Symoens e.a. H. de Ridder-Symoens, D. Illmer, C.M. Ridderikhoff ed., Premier livre des procurateurs de la nation Germanique de l’ancienne université d’Orléans 1444-1546. Seconde partie. Biographies des étudiants I (Leiden 1978) Du Rieu G. du Rieu ed., Album Studiosorum Academiae Lugduno-Batavae MDLXXV-MDCCCLXXV (’s-Gravenhage 1875) Van Rijckevorsel Th. van Rijckevorsel, ‘Geslacht van Engelen of ab Angelis’, Algemeen Nederlandsch Familieblad 7 (1890) 177-184 Roelvink Véronique Roelvink, Gegeven den sangeren. Meerstemmige muziek bij de Illustre Lieve Vrouwe Broederschap te ’s-Hertogenbosch in de zestiende eeuw (’s-Hertogenbosch 2002) De Roever A. de Roever Nzn., ‘Het geslacht van Niel’, Algemeen Nederlandsch Familieblad 4 (1887) 38-41 Rooijakkers Gerard Rooijakkers, Rituele repertoires. Volkscultuur in oostelijk Noord-Brabant, 1559-1853 (Nijmegen 1994) Van Rootselaar W.F.N. van Rootselaar, ‘Z.D.H. Nicolaas Zoes van Amersfoort, vijfde Bisschop van ’s Hertogenbosch’, Archief voor de geschiedenis van het aartsbisdom Utrecht 13 (1885) 224-244 Van Rooy H. van Rooy, ‘Het Gesticht ‘Reinier van Arkel’ te ’s-Hertogenbosch, het oudste Krankzinnigengesticht in Nederland’, Bossche Bijdragen 7 (1925-1926) 89-177, 225-275; 8 (1926-1927) 11-54, 175-219; 9 (1928-1929) 52-118 Van Rooy 1924 H. van Rooy, ‘Bossche testamenten uit de 16de eeuw berustende op het archief der Godshuizen te ’s-Hertogenbosch’, Taxandria 31 (1924) 70-72 Van Rooy 1927 H. van Rooy, ‘Bossche testamenten uit de 16e eeuw’, Taxandria 34 (1927) 135-136 Van Rooy 1929 H. van Rooy, ‘Bossche testamenten uit de 16e eeuw’, Taxandria 36 (1929) 134-136
Roscam Abbing en Vos Michiel Roscam Abbing en Aart Vos, ‘Een nieuwe Rembrandt-vermelding. De familie van Cattenburch en Rembrandt’, Bossche Bladen 12 (2010) 14-23 Rottier en Van de Cruys H. Rottier en M. van de Cruys, Heraldiek. Wapens kennen en herkennen (Leuven 2004) De Roy van Zuidewijn B. de Roy van Zuidewijn, ‘Van Nuyssenborgh’, Taxandria 18 (1911) 57-60 De Roy van Zuidewijn 1952 B.R.C.M. de Roy van Zuidewijn, ‘Sweerts de Landas; Sweerts de Landas Wyborgh’, Nederland’s Adelsboek 45 (1952), 208-222 De Roy van Zuidewijn 1967 B. de Roy van Zuidewijn, ‘Tybosch’, De Brabantse Leeuw 16 (1967) 105-106 Samaran en Van Moé C. Samaran en A.E. van Moé ed., Liber procuratorum nationis Anglicanae (Alemanniae) in universitate Parisiensi, 1476-1484 (Parijs 1938) Sanders J.G.M. Sanders ed., Noord-Brabant tijdens de Republiek der Verenigde Nederlanden, 1572-1795. Een institutionele handleiding (’s-Hertogenbosch en Hilversum 1996) Sassen 1890 Aug. Sassen, De protocollen der Helmondsche notarissen (1595-1798) (’s-Hertogenbosch 1890) Sassen 1910 Aug. Sassen, ‘Uit het commissie-boek der Staten-Generaal’, Taxandria 17 (1910) 43-46, 270-275 Sassen 1963 Ferd. Sassen, Het wijsgerig onderwijs aan de Illustre School te ’s-Hertogenbosch (1636-1810) (Amsterdam 1963) Sassen 1969 F.L.R. Sassen, ‘Levensberichten van de hoogleraren der Illustre School te ’s-Hertogenbosch 1636-1810’, Varia Historica Brabantica III (1969) 187-334 Sassen 1970 Ferd. Sassen, Studenten van de Illustre School te ’s-Hertogenbosch 1636-1810. Ter reconstructie van het Album Studiosorum (Amsterdam en Londen 1970) Sassen en Verreyt A. Sassen en Ch.C.V. Verreyt, ‘Genealogie van het geslacht van Horenbeeck’, Taxandria 6 (1899) 20-23, 33-43, 134-139, 192-206
240
Van Sasse van Ysselt I-III A.F.O. Van Sasse van Ysselt, De voorname huizen en gebouwen van ’s-Hertogenbosch, alsmede hunne eigenaars of bewoners in vroegere eeuwen I-III (’s-Hertogenbosch 1911-1914) Van Sasse van Ysselt 1897 A. van Sasse van Ysselt, ‘Oude begrafenisgebruiken in Noord-Brabant’, Taxandria 4 (1897) 71-96; 170-179, 285-286 Van Sasse van Ysselt 1898 A. van Sasse van Ysselt, ‘De kasteelen Coudenhove en het hof’, Taxandria 5 (1898) 15-19 Van Sasse van Ysselt 1900 A.F.O. van Sasse van Ysselt, Nieuwe Catalogus van Oorkonden en handschriften berustende in de boekerij van het Provinciaal Genootschap van Kunsten en Wetenschappen (’s-Hertogenbosch 1900) Van Sasse van Ysselt 1901 A. van Sasse van Ysselt, ‘De familie van Grevenbroeck en de heerlijkheden Loon op Zand, Mierlo en Helvoirt’, Taxandria 8 (1901) 3-7, 33-41, 66-75, 101-112, 153-169 Van Sasse van Ysselt 1903 A. van Sasse van Ysselt, ‘Rouw- of wapenborden en grafmonumenten in de St. Janskerk te ’s-Hertogenbosch’, Taxandria 10 (1903) 57-65, 101-109, 168-175, 105-202, 241-247, 263-267, 305-317 Van Sasse van Ysselt 1904 A. van Sasse van Ysselt, ‘De familie van Eyndhouts’, Taxandria 11 (1904) 66-72, 129-136, 198-205, 226-232 Van Sasse van Ysselt 1906 A.F.O. van Sasse van Ysselt, ‘De transformatie der Illustre Lieve Vrouwe Broederschap te ’s-Hertogenbosch’, Taxandria 13 (1906) 3-7, 74-87, 137-142, 154-161, 178-187, 237-246, 256-272 Van Sasse van Ysselt 1910 A. van Sasse van Ysselt, ‘De heerlijkheid Tongelre’, Taxandria 17 (1910) 133-135 Van Sasse vanYsselt 1910b A. van Sasse van Ysselt, ‘De familie Proening van Deventher’, Taxandria 17 (1910) 35-39, 161-169 Van Sasse van Ysselt 1912 A.F.O. van Sasse van Ysselt, ‘De wapen- en rouwborden voorheen in voormelde kerk aanwezig’ in: C.F.X. Smits, De grafzerken in de kathedrale Sint Janskerk van ‘s-Hertogenbosch (’s-Hertogenbosch 1912) 335-373 Van Sasse van Ysselt 1915 A.F.O. van Sasse van Ysselt ed., Nieuwe catalogus der oorkonden en handschriften berustende in de boekerij van het Provinciaal Genootschap van Kunsten en Wetenschappen in Noord-Brabant. Eerste supplement (’s-Hertogenbosch 1915)
Van Sasse van Ysselt 1916 A. van Sasse van Ysselt, ‘De voormalige St. Corneliskapel te Middelrode’, Taxandria 23 (1916) 23-30 Van Sasse van Ysselt 1918 A. van Sasse van Ysselt, ‘Akten betreffende de Bossche familie Tielmans, zich noemende Van Breugel en hare verwantschap met Hester van Grinsven’, Taxandria 25 (1918) 109-114 Van Sasse van Ysselt 1927 A. van Sasse van Ysselt, ‘De Bossche familie Monicx’, Taxandria 34 (1927) 43-47 Van Sasse van Ysselt 1930 A. van Sasse van Ysselt, ‘De afstammelingen van Jan van Heessel Gerritszoon, erfsecretaris van Peelland’, Taxandria 37 (1930) 305-311 Van Sasse van Ysselt 1935 A. van Sasse van Ysselt, ‘Mr. Johan Gans’, Taxandria 42 (1935) 217-228 Van Sasse van Ysselt 1936 A. van Sasse van Ysselt, ‘Genealogie der familie Bacx van Herenthals’, Taxandria (1936) 301-306 Schampers 1971 G.J.A. Schampers, ‘Die Weder te Helmond’, De Brabantse Leeuw 20 (1971) 114-120 Schampers 1975 G.J.A. Schampers, ‘Die Brouwer, Brouwers, later geheten Roeffs’, De Brabantse Leeuw 14 (1975) 103-120 Scheffers Frank A.J.M. Scheffers, ‘Het adellijke huis De Vorselaar. De bakermat van Biezenmortel?’ De Kleine Meijerij 44 (1993) 83100 Schelhaas en Molenaar H. Schelhaas en Bert Molenaar, Graven en begraven in Overijssel (Zwolle 1981) Van Schijndel 1955 B.W. van Schijndel, ‘Heuvelmans’, De Brabantse Leeuw 4 (1955) 23-26 Van Schijndel 1958 B.W. van Schijndel, ‘De Vlijmense-Nieuwkuykse van Amelroy’s en hun rechten op de stichtingen van Hester van Grinsven’, Met gansen trou 8 (1958) 62-64, 72-74 Van Schijndel 1959 B.W. van Schijndel, ‘Oude Brabantse families 5. Pelgrom van Driel’, De Brabantse Leeuw 8 (1959) 103-108, 119-122, 142-144 Van Schijndel 1961 B.W. van Schijndel, ‘Brabantse Van Asten’s’, Gens Nostra 16 (1961) 29-35
I. Inleiding
241
Schilder 1988 K. Schilder, Inventaris van de zerken in de Bovenkerk. Kamper Genealogische en Historische Bronnen 10 (typoscript, Kampen 1988) Van Schilfgaarde A.P. van Schilfgaarde, ‘Het geslacht van Blootenburgh’, De Nederlandsche Leeuw 54 (1936) 23-29 Schillings A. Schillings ed., Matricule de l’université de Louvain III-IV (Brussel 1958-1961) Schoenen 1967 P. Schoenen, ‘Epitaph’ in: K.-A. Wirth ed., Reallexikon zur Deutschen Kunstgeschichte V (Stuttgart 1967) 872-921 Scholten 2003 Frits Scholten, Sumptuous memories. Studies in seventeenth-century Dutch tomb sculpture (Zwolle 2003) Schölvinck Hester Schölvinck e.a., Graven in De Nieuwe Kerk (Amsterdam z.j.) Scholz 2010 Sebastian Scholz, ‘Bestattungen im Kirchenraum von der Spätantike bis zum 15. Jahrhundert’, Münster. Zeitschrift für christliche Kunst und Kunstwissenschaft 63 (2010) 3-10 Schutjes L.H.C. Schutjes, Geschiedenis van het bisdom ’s-Hertogenbosch I-V (Sint-Michielsgestel 1870-1876) Schutte O. Schutte ed., Repertorium der buitenlandse vertegenwoordigers residerende in Nederland 1584-1810 (Den Haag 1983) Schuttelaars 1991 A.H. Schuttelaars, Bossche beroerten. Beeldenstormen en troebelen in ’s-Hertogenbosch, 1566-1567 (onuitgegeven doctoraalscriptie Nijmegen 1991) Schuttelaars 1997 Anton Schuttelaars, ‘Alsoo nu Bamisse aenstaende is... De jaarlijkse vernieuwing van de Bossche schepenbank voor 1580’, ’s-Hertogenbosch 5 (1997) 41-53 Schuttelaars 1998 A.H. Schuttelaars, Heren van de Raad. Bestuurlijke elite van ’s-Hertogenbosch in de stedelijke samenleving 1500-1580 (Nijmegen 1998) Schuttelaars 2004 Anton Schuttelaars, ‘De voorouders van Isaac van Gerwen. Een familie Van Gerwen in stad en meierij van ’s-Hertogenbosch (vijftiende-zestiende eeuw)’, De Brabantse Leeuw 53 (2004) 98-107, 146-159, 193-197
Sicking J. Sicking, ‘De bestuursperiode van Mgr. Godschalk. Zijn strijd voor de “goede zeden” en tegen het Bossche carnaval’, Brabants Heem 24 (1972) 106-110 Van den Sigtenhorst 2000 Karel van den Sigtenhorst, ‘Een omgekeerd wapen’, Heraldicum Disputationes 5 (2000) 27-28 Slootmans C.J.F. Slootmans, Paas- en Koudemarkten te Bergen op Zoom 13651565 I-III (Tilburg 1985) Smit J.P.W.A. Smit, ‘Het wapen van de Bossche notaris Johan van Asten’, De Brabantse Leeuw 13 (1964) 17-23 Smits 1907 C.F.X. Smits, De kathedraal van ‘s-Hertogenbosch (Amsterdam 1907) Smits 1912 C.F.X. Smits, De grafzerken in de kathedrale Sint Janskerk van ’s-Hertogenbosch (’s-Hertogenbosch 1912) Smulders F.W. Smulders, ‘Van Iersel (Udenhout e.o.)’, De Brabantse Leeuw 4 (1955) 1-3, 17-19, 33-35, 49-50 Spierings M. Spierings, ‘De Honshoornik in Middelrode’, Brabants Heem 32 (1980) 1113-118 Spierings 1979 Mechelien Spierings, ‘Het obituarium of dodenboek van de Sint-Janskerk te ’s-Hertogenbosch (1280-1435)’, Boschboombladeren 23 (januari 1979) 1-62 Steenkamp 1923 J.C.P.W.A. Steenkamp, De grafzerken in de Groote of Onze Lieve Vrouwekerk te Breda (’s-Hertogenbosch 1923) Steenkamp 1948 J.C.P.W.A. Steenkamp, Heraldiek in kunsthistorischen en aesthetischen zin (Amsterdam 1948) Steurs Willy Steurs, Naissance d’une région. Aux origines de la Mairie de Bois-le-Duc. Recherches sur le Brabant septentrional aux 12e et 13e siècles (Brussel 1993) Stoks M. Stoks, Een man van vorstelijk karakter. Levensschets van mgr. Joannes Zwijsen (Roermond en Maaseik 1938) Storm de Grave A.P.M.A. Storm de Grave en E.G.M. Prins, ‘De Virieu’, Nederland’s Patriciaat 21 (1933-1934) 370-402
242
Swane 1962 J.A.W. Swane, ‘De verwanten van de kievitseierenminnende Johan Scholt’, De Kleine Meijerij 15 (1962) 12-15 Swane 1963 J.A.W. Swane, ‘De Quay’, De Brabantse Leeuw 12 (1963) 104-109 Sweertius Franciscus Sweertius, Monumenta sepulcralia et inscriptiones publicæ privatæque ducatus Brabantiæ (Antwerpen 1613) Van Swigchem e.a. 1984 C.A. van Swigchem, T. Brouwers en W. van Os, Een huis voor het woord. Het protestantse kerkinterieur in Nederland tot 1900 (’s-Gravenhage 1984) Swinkels K. Swinkels, ‘Het triptiek van Jacob Cornelisz van Oostsaenen in de Maria-kapel te Aarle-Rixtel’, Brabants Jaarboek (1950) 150-153 Van Synghel Geertrui van Synghel, Het Bosch’ Protocol. Een praktische handleiding (’s-Hertogenbosch 1993) Tax en Tax-Koolen C.J.M.H. Tax en A.C.M. Tax-Koolen, ‘Het grafmonument van Ghisbertus Masius en zijn plaats binnen de evolutie van het (bisschoppelijk) praalgraf in Noordwest-Europa’, Trajecta 2 (1993) 113-129 Tellegen-Couperus O.E. Tellegen-Couperus, ‘Catharina van Campen en de Blokken van ’s-Hertogenbosch’ in: Th.E.A. Bosman e.a. ed., Brabandts recht dat is… Opstellen aangeboden aan prof. mr. J.P.A. Coopmans ter gelegenheid van zijn afscheid als hoogleraar Nederlandse rechtsgeschiedenis aan de Katholieke Universiteit Brabant (Assen en Maastricht 1990) 275-287 Thieme en Becker Ulrich Thieme en Felix Becker, Allgemeines Lexicon der bildenden Künstler 29 (Leipzig 1935) Tummers 1994 H. Tummers, ‘Laatmiddeleeuwse figurale grafsculptuur in Nederland’, Nederlands Kunsthistorisch Jaarboek 45 (1994) 237-269 Tummers 2005 Harry Tummers, ‘Beeldhouwwerk in de kerk. Een rondgang langs bijzondere objecten’ in: K. Emmens e.a., De Oude Calixtuskerk te Groenlo. Tussen Utrecht en Münster (Utrecht 2005) 110-138 Tummers 2007 Harry Tummers, ‘Enkele figurale grafzerken in de provincie Limburg’ in: Guus Janssen e.a. ed., TimmersWerk. Opstellen over prof . Timmers & de kunst van het Maasland (Sittard 2007) 170-187
Van Tussenbroek 2006 Gabri van Tussenbroek, The architectural network of the Van Neurenberg family in the Low Countries (1480-1640) (Turnhout 2006) Van der Vaart 1987 F.J. van der Vaart, ‘Bossche beelden in glas. De geschiedenis van de gebrandschilderde ramen in de St. Jan’ in: De ramen van de St. Janskathedraal te ’s-Hertogenbosch (’s-Hertogenbosch 1987) 9-25 Van Veen 1919-1920 J.S. van Veen, ‘Roomsch-katholieke geestelijken in Gelderland, voor zoo ver het behoort tot het bisdom ’s-Hertogenbosch’, Bossche bijdragen 3 (1919-1920) 56-64 Van Veen 1933 J.S. van Veen, ‘Roomsch-Katholieke geestelijken in Gelderland’, Archief voor de geschiedenis van het aartsbisdom Utrecht 57 (1933) 1-61 Van der Velden 1986 G. van der Velden ed., Het Necrologium Bernense van Arnold van Vessem uit 1574 (z.p. 1986) Van der Velden 1986a G.M. van der Velden, ‘Willem van den Bosch. Ridder, stichter van het Rijke-Claren-Klooster te ’s-Hertogenbosch’ in: Feestbundel bij gelegenheid van honderd jaar gymnasiaal onderwijs te Heeswijk-Dinther 1886-1986 (Heeswijk-Dinther 1986) 178-193 Van der Velden 1988 G.M. van der Velden, ‘Toenemende ontbossing rond het oude Berne onder abt Jan Moors’, Met gansen trou 38 (1988) 187-189 Van der Velden 1993 G.M. van der Velden, ‘Jan Vercuylen, abt van de Abdij van Berne van 1608 tot 1621’, Met gansen trou 43 (1993) 97-136 Vente M.A. Vente, ‘De Illustre Lieve Vrouwe Broederschap te ’s-Hertogenbosch 1541-1615’, Tijdschrift der Vereeniging voor Nederlandsche Muziekgeschiedenis 19 (1960-1963) 32-43, 163-172 Verachter F. Verachter, Histoire monétaire de la ville de Bois-le-Duc (Antwerpen 1845) Verreyt 1888 Ch.C.V. Verreyt, ‘Het geslacht Schoeffer, later Scheffer en Scheffers, boekdrukkers te ’s-Hertogenbosch van 1541-1796’, Algemeen Nederlandsch Familieblad 5 (1888) 185-192, 205-212, 233-240, 261-268, 293-299
I. Inleiding
243
Verreyt 1907-1920 Ch.C.V. Verreyt, ‘Leden der Lieve-Vrouwebroederschap te ’s-Hertogenbosch van 1318-1642’, Taxandria 14 (1907) 36-43; 185-191; 15 (1908) 31-43, 176-186; 16 (1909) 53-59, 267-274; 17 (1910) 52-61, 210-219, 302-306; 18 (1911) 170-177, 273-280; 19 (1920) 55-60, 160-166. Verreyt en Juten Ch.C.V. Verreyt en W.J.F. Juten, ‘Noordbrabantsche schepenzegels’, Taxandria 2 (1895) – 16 (1909) De Vet Jan de Vet, ‘De Latijnse school te ’s-Hertogenbosch in het tijdperk van de Verlichting: ‘Urbs antiqua ruit’’ in: K. van den Oord ed., Scolae de Buscho 1274-1999 (Vlijmen 1999) I.45-58 Vink Ester Vink, ‘Eten en drinken in het huis van Johanna van Grimbergen’, ’s-Hertogenbosch 2 (1994) 1-8 Viruly J. Viruly, ‘De Gijselaar’, Nederland’s Patriciaat 22 (1935-1936) 177-187 Visschedijk I. Visschedijk, De kapittelheren van Oirschot. Hun leefwijze en taakopvatting (niet uitgegeven scriptie Amsterdam 1992) Vogel Ton Vogel, Schuilkerken en hun bedienaren in ’s-Hertogenbosch 1629-1811 (’s-Hertogenbosch 2010) Volbeda Marja Volbeda, ‘Becq, Maria’ in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. http://www.inghist.nl/Onderzoek/ Projecten/DVN/ lemmata/data/Strick [26/09/2007] Vorsterman van Oyen A.A. Vorsterman van Oyen, Stam- en wapenboek van aanzienlijke Nederlandsche familiën met genealogische en heraldische aanteekeningen I-III (Groningen 1885-1890) Vos 1997 A. Vos ed., ’s-Hertogenbosch. De geschiedenis van een Brabantse stad 1629-1990 (Zwolle en ’s-Hertogenbosch 1997) Vos 1999 Aart Vos, ‘‘Een casje met glaesen’. Bosch glaswerk als cadeau’, Bossche Bladen 1 (1999) 96-101 Vos 2007 Aart Vos, Burgers, broeders en bazen. Het maatschappelijk middenveld van ’s-Hertogenbosch in de zeventiende en achttiende eeuw (Hilversum 2007)
Van de Vrie Dingenus M. van de Vrie m.m.v. Ester Vink, ‘De middeleeuwse parcellering ten noorden van de Sint Jan. Een interdisciplinaire reconstructie’ in: H.W. Boekwijt en H.L. Janssen ed., Bouwen en wonen in de schaduw van de Sint Jan (’s-Hertogenbosch 1997) 205-240 Van de Vrie en Janssen Dingenus M. van de Vrie en Hans L. Janssen m.m.v. Eddie Nijhof, ‘Het archeologisch onderzoek van de middeleeuwse bebouwing op het Sint-Janskerkhof’ in: H.W. Boekwijt en H.L. Janssen ed., Bouwen en wonen in de schaduw van de Sint Jan (’s-Hertogenbosch 1997) 48-139 De Vries 1956 W. de Vries, ‘Van Proyen (Poederoyen)’, De Nederlandsche Leeuw 73 (1956) 188-192 De Vries 1963 W. de Vries, ‘Duyts (Duytz)’, De Brabantse Leeuw 2 (1953) 177-184; 12 (1963) 180-184 Van Waadenoijen Jeanne van Waadenoijen, De ‘geheimtaal’ van Jheronimus Bosch. Een interpretatie van zijn werk (Hilversum 2007) Wijnaendts H. Wijnaendts, ‘De oudste generaties van een Gorcumsche familie Colff’, De Nederlandsche Leeuw 54 (1936) 110-118 Wijnaendts van Resandt W. Wijnaendts van Resandt, ‘De ’s-Hertogenbossche familie Wijnants van Oss later genaamd Wijnants van Gelenberch’, De Nederlandsche Leeuw 30 (1912) 6-12 Wijsman Hanno Wijsman, Handschriften voor het hertogdom. De mooiste verluchte manuscripten van Brabantse hertogen, edellieden, kloosterlingen en stedelingen (Alphen aan de Maas 2006) Wingens 2003 Marc Wingens, ‘Maria Margaretha van Valckenisse (1605-1658). Mystica en stichteres van de Karmel van Oirschot’ in: J. Brouwers e.a. ed., Brabantse biografieën 6 (’s-Hertogenbosch 2003) 148-153 Wolleswinkel E.J. Wolleswinkel, ‘De familieportretten van Mr. Jan van Heurn in 1704 (1712)’, Jaarboek van het Centraal Bureau voor Genealogie 45 (1881) 133-162 Worp J.A. Worp ed., De briefwisseling van Constantijn Huygens I-VI (Den Haag 1911-1917)
244
Yasin Ann Marie Yasin, Saints and church spaces in the Late Antique Mediterranean. Architecture, cult, and community (Cambridge etc. 2009) Van Zuylen 1865 R.A. van Zuylen, Lijst van schepenen van de stad ’s Hertogenbosch benoemd van 1295 tot 1794, waarvan de schepenzegels in zilver, koper of lood bij het archief dier stad, of in het museum van het Provinciaal Genootschap voor Kunsten en Wetenschappen in Noordbrabant, nog aanwezig zijn (’s-Hertogenbosch 1865) Van Zuylen 1863-1866 R.A. van Zuylen ed., Inventaris der archieven van de stad ’s-Hertogenbosch, chronologisch opgemaakt en de voornaamste gebeurtenissen bevattende. Stadsrekeningen van het jaar 1399-1800 (’s-Hertogenbosch 1863-1866)
I. Inleiding
245
