Lipizzanerstamboek Vereniging Nederland

Lipizzanerstamboek Vereniging Nederland

JAARBOEK 2011/2012

Voorwoord

Beste leden, Lipizzanerliefhebbers,

Martin Ordelmans bij zijn merrie Sitnica en haar zoon Neapolitano Sitnica. it jaar krijgt u het Jaarboek 2011-2012 in een bijzondere vorm, namelijk digitaal. Ook dit keer ontkwam ik niet aan de opdracht om een klein voorwoord te schrijven.

Werkgroep Lipizzaners (voorloper van de LVN) hielden we onze ledenvergadering op het terrein van IJsbrand Chardon, die eind vorig jaar een overwinning boekte op Boyd Excell in een wereldbekerwedstrijd.

D

Het was een turbulent jaar waarin de nadruk heeft gelegen op de stamboekorganisatorische kant van de vereniging. We hebben ons bezig gehouden met verschillende reglementen.

Hoe zal het de komende dertig jaar verlopen? Sprak ik in het vorig jaarboek al mijn zorgen uit over de crisis, dat is er niet veel beter op geworden. Echter, de Lipizzaner heeft Napoleon, de Tweede Wereldoorlog -en niet alleen dat- overleefd dus laten we hoop putten uit de kracht van dit ras!

Twee personen uit de ‘groep’ Lipizzanerliefhebbers - Atjan Hop en Marjo Nogarede - kregen in 2011 een lintje waarover verder in dit boek meer. Precies op de dertigste verjaardag van de

Het bestuur is van plan de komende tijd de focus te leggen op het organiseren van kleinschalige, gezellige activiteiten voor de leden. Daarbij kunnen we jullie inzet niet missen! Alleen als we samen de schouders eronder zetten, heeft de vereniging een kans en kunnen we blijven genieten van de wonderschone, bijzondere Lipizzaner! Ik wens u in alle opzichten een heel fijn (paarden)jaar.

Martin Ordelmans voorzitter

2

Colofon Dit jaarboek is een uitgave van de Lipizzanerstamboek Vereniging Nederland. KvK Utrecht nummer: 40480952 Bestuur: Martin Ordelmans (vz) Jan Hartkamp (secr.) Anja Triller (pen.) Victor de Bruijn Annette van Kleef (tot sept. 2011) Petra de Jong (vanaf nov. 2012) Contactgegevens: www.lipizzaner.nl Redactie: Job van Haaften (hoofdredactie en eindredactie). Aan dit jaarboek werkten verder mee: Jan Hartkamp Saskia Ven Reina Sickenga Baroque Consult

Voorpagina: IJsbrand Chardon tijdens Horse Event in Deurne (2011), foto: Job van Haaften Pagina 25 fotomontage keuring 2012 door Reina Sickenga, foto’s: Job van Haaften Pagina 46 merries in Lipica, foto: Job van Haaften

Vormgeving en Drukwerkbegeleiding: Sander van der Kolk, www.bestpictures.nl Dronten

Inhoud Voorwoord

2

Jaarboek 2012

25

Veel goede draf

4

Favory Szeles

26

Stambomen merries en veulens 2011

6

Twee verrassingen

28

Twee ridders

11

Stambomen merries en veulens 2012

30

Kijkje bij Chardon

12

Chardon op dreef

33

Nieuw bloed met Hongaarse hengst

14

Voor het goede doel

34

Wat zegt een brandmerk?

16

Hengstenkeuring 2012 afgezegd

35

Romeo voor bekenden

20

Prins op het witte paard

36

LIF-erkend

22

Een Lipizzaner voor een bos zwarte tulpen

40

Met Lipizzaner wereldkampioen in Lipica

23

Een bijzonder paard, dat is het

44

3

JAARBOEK 2011

Vier nieuwe stermerries op de keuring

Veel goede draf Zaterdag 24 september 2011 was de Nationale merrie- en veulenkeuring van de Lipizzaners, ditmaal voor het eerst bij Stal Groenendaal in Bunschoten. Ondanks een flink aantal afmeldingen was het een goed gevulde keuring met veel publieke belangstelling. Hoopgevend, nadat vorig jaar de keuring geen doorgang vond vanwege te weinig aanmeldingen. Tekst en foto’s: Job van Haaften

Neapolitano Mindra-67 werd veulenkampioen.

oorafgaand aan de keuring was een dressuurwedstrijd, de achttienjarige Maestoso Krabbe L. (Indy) kreeg daarbij het sportpredikaat uitgereikt. Hij heeft inmiddels vier winstpunten in de Z1-dressuur met amazone Belinda Wolthuis van stoeterij Vestar.

V

Veulens Door de vele afmeldingen was er geen merrieveulen ter keuring, maar de hengstveulens maakten dit wat kwaliteit betreft helemaal goed. Er werden drie eerste premies uitgedeeld, alledrie aanwezige veulens, heel opmerkelijk omdat de jury

Maestoso Flamina-66 werd tweede bij de hengstveulens.

4

altijd meent dat een eerste premie aan een hengstveulen te hoge verwachtingen schept voor later. De jury bestond dit jaar uit mevrouw Hinke Cnossen, en de heren Jan ter Mors en Henk Merkens als voorzitter. Deze laatste is zes jaar afwezig geweest, maar keurde als vanouds. Zijn opmerkingen bij het hengstveulen Neapolitano Mindra-67, winnaar bij de hengstveulens en daarmee beste veulen van de keuring, waren: “qua type een goede Lipizzaner, mooie proporties en goede bewegingen”. Het veulen is in eigendom van fokker Henk Ladan uit Schaijk. Het veulen is van de eerste jaargang van Neapolitano Alea Z., die vorig voor het eerst werd goedgekeurd en dit jaar kampioen was bij de hengsten. De nummer twee was Maestoso Flamina-66 van Liesbeth Keuning en Wout Wijnbeek uit Rhede (D), uit de eerste jaargang van Maestoso Ria-21 die tevens vorig jaar voor het eerst was goedgekeurd. Vier nieuwe stermerries Bij de jonge merries van vier tot en met zeven kwam Trofetta-24 aan kop te staan en zij kreeg dankzij een eerste premie het sterpredikaat toegekend. Zij is in eigendom van fokker de heer Franz Jozef Wessling uit Wallenhorst-Rulle (D). Ook Agnita-13 en Vernet Z. werden toegevoegd aan de groep stermerries. Henk Merkens over de winnares: “een mooi gebouwde merrie, typisch Lipizzaner, met goede stap en draf, een mooie voorhand en rug, en goede verhoudingen”. Agnita-13 viel ook erg in de smaak bij de jury maar “heeft iets minder beweging”. Bij de merries vanaf acht jaar werd slechts één sterpredikaat vergeven, de bruine 592 Sava XIII gefokt in Vucijak, Bosnië, en in eigendom van Henk Ladan. Henk Merkens: “een typische Lipizzanermerrie met voldoende beweging”. Opmerkelijk was de aanwezigheid van Trofetta 90 I., een eenentwintigjarige keurmerrie die tevens de enige en daarmee beste keurmerrie was. Haar hengstveulen Neapolitano Trofetta-68, kreeg eerder die dag een eerste premie, beide zijn in eigendom van Henk Ladan. Henk Merkens: “een goed bewaarde kwaliteitsvolle merrie”. Kampioenen Van de aanwezige stermerries kreeg de net ster geworden Trofetta-24 de hoogste

Trofetta-24 stond aan kop bij de vier tot en met zevenjarige merries.

De bruine merrie 592 Sava-XIII was de beste bij de acht jaar en oudere merries die nog geen sterpredikaat hadden.

tionale keuring was de keus tussen de veulenkampioen, het hengstveulen Neapolitano Mindra-67, en de vijfjarige kersverse stermerrieTrofetta-24. De keuze viel op Trofetta. Henk Merkens: “we hebben de bewegingen meegewogen en die is bij haar iets beter dan bij het veulen, daarom scoort ze hoger in het totaalplaatje”. Bij de keuze voor de beste in Nederland gefokte Lipizzaner viel de keus vreemd genoeg niet op de kampioen die Nederlands is gefokt maar op Neapolitano Mindra-67. Henk Merkens: “het veulen kreeg de voorkeur ter aanmoediging van de fokkerij en vanwege de aanwezige potentie”. Trofetta 90 I. was met haar 21 jaar de enige aanwezige keurmerrie.

plaatsing en werd kampioen van de volwassen merries, vier jaar en ouder. De prijs voor de beste draf werd toegekend aan Maestoso Flamina-66. Henk Merkens: “mooi veulen met uitstekende bewegingen, en vooral een mooie zwevende draf”. Bij het dagkampioenschap op deze na-

5

Kwaliteit en aantal te keuren paarden, negentien aanmeldingen, geven hoop voor de toekomst na enkele magere jaren in de Lipizzanerfokkerij.

JAARBOEK 2011

Stamboom

Merries 2011 Merrie, geboren 17-4-2000, fokker stoeterij Lipica, Slovenië, eigenaar stoeterij Vestar, Uitgeest.

300 Batosta XXVII 973 Neapolitano Capriola XIV

701 Neapolitano Samira XIII Lipica 1978 670 Capriola XIV

Lipica 1988

Lipica 1976 662 Conversano Wera III

004 Batosta X

Lipica 1976

579 Samira XIII 513 Neapolitano Batosta 310 Capriola V 305 Conversano Dubovina 446 Wera III 513 Neapolitano Batosta XXI

641 Batosta I Lipica 1975

Lipica 1989

54 Neapolitano Batosta XXXVII

318 Batosta (Lipa IV)

Dakovo 1964 Lipica 1972 Kutjevo 1956 Lipica 1958 Lipica 1958 Lipica 1964 Kutjevo 1956 Vucijak 1968

Merrie, geboren 27-3-1990, fokker Stoeterij Vucijak, eigenaar dhr. H. Ladan, Schaijk.

592 Sava XIII 342 Siglavy Sitnica V

228 Siglavy Bregava XVI Vucijak 1963

Vucijak 1963 251 Pluto Jala V

345 Sava XLII

Vucijak 1965 273 Sava XXXIV Vucijak 1971

Vucijak 1959

209 Bregava XVI

Vucijak 1958

178 Pluto Sutjeska II

261 Sitnica Vucijak 1973

175 Siglavy Ukrina

Vucijak 1964

Vucijak 1959

208 Sitnica II

Vucijak 1958

179 Pluto Sutjeska VI

Vucijak 1959

218 Jala V

Vucijak 1958

172 Neapolitano Janja II 153 Sava XV

Vucijak 1959 Vucijak 1955

Merrie, geboren 23-7-2005, fokker/eigenaar dhr. T. Duivenvoorden, Coevorden.

Agnita-13 738 Sigalvy Steaka XI

Siglavy Allegra M.

Lipica 1979

Nederland 1994

België 1981 Ster Preferent Maestoso Elvira II B. België 1983 Maestoso XXXVIII-5

Nederland 1993 Ster

6

565 Steaka XI 635 Favory Canissa IV

Allegra Z.

Tisza L.

575 Siglavy Gaeta I

Simbata de Jos 1988

130 Allegra XXV Maestoso Presciana-30 Elvira-62 Maestoso XXXVIII-73 (SdJ) 409 Pluto VIII-73

Lipica 1972 Lipica 1971 Lipica 1975 Dakovo 1974 Piber 1975 Piber 1976 Sambata de Jos 1982 Sambata de Jos 1974

Merrie, geboren 9-7-2001, fokker dhr. T. Duivenvoorden, eigenaar mw. J.G. van Kleef, Wijk bij Duurstede.

Aranca II U. 035 Neapolitano Strana I

859 Neapolitano Allegra XXVI Lipica 1984

Lipica 1990

Lipica 1979 Maestoso Elvira II B. België 1983 Maestoso XXXVIII-5

Nederland 1993

Piber 1970 Lipica 1969

Maestoso Bonavoja-45

724 Strana I

Tisza L.

358 Neapolitano Primavera-70 527 Allegra XXVI

Sambata de Jos 1988

Piber 1967

342 Strana (Rama XXII)

Vucijak 1971

Maestoso Presciana-30

Piber 1975

Elvira-62

Piber 1976

Maestoso XXXVIII (SdJ)

Sambata de Jos 1982

409 Pluto VIII-73

Sambata de Jos 1974

Merrie, geboren 3-6-2003, fokker/eigenaar dhr. J.F.O. van Haaften, Wapserveen.

Madera W. Maestoso XXIX-46 Madar

Maestoso Capriola K. 288 B.

Szilvasvarad 1985 402 Siglavy Capriola IX-12 Nederland 1992 Sambata de Jos 1973 Ster Pref. Neapolitano IX Batosta

Malvina (Neapolitano IX-27)

Topolcianky 1974

100 Conversano XXII Siglavy Capriola IX (SdJ) 201 Maestoso XXVII-1 Neapolitano VII Perletta 749 Batosta Maestoso IX

440 Malvina Topolcianky 1988 Ster

Maestoso XXIX (Sz)

Topolcianky 1983

296 Morfoza

Szilvasvarad 1973 Szilvasvarad 1975 Sambata de Jos 1967 Sambata de Jos 1967 Piber 1967 Topolcianky 1955 Szilvasvarad 1975 Topolcianky 1975

Merrie, geboren 28-4-1993, fokker/eigenaar dhr. H. Ladan, Schaijk.

Mindra L. Conversano Nima-85

257 Conversano VII Valdamora Piber 1958

410 Siglavy Capriola IX-22

Piber 1964 Siglavy Capriola IX (SdJ) Sambata de Jos 1967 251 Favory XXV-5

Sambata de Jos 1974

35 Valdamora

Sambata de Jos 1964

Wimsbach 1947 Wimsbach 1951

196 Siglavy IV Bona

94 Nima Piber 1971 Keur

159 Conversano III Montebella

Wimsbach 1951

3 Arva-240

Wimsbach 1947

Siglavy Capriola VI (SdJ)

Sambata de Jos 1952

107 Tulipan VI-7

Dalnic 1956

Favory XXV (SdJ)

Sambata de Jos 1956

6 Maestoso XXII-10

Sambata de Jos 1949

Merrie, geboren 29-7-2006, fokker/eigenaar dhr. F.J. Wessling, Wallenhorst-Rulle (D). Stokmaat 151,5

Munja-28

859 Neapolitano Allegra XXVI

035 Neapolitano Strana I

Lipica 1984

Lipica 1979 215 Neapolitano Santa XXXV

484 Munja II

Dakovo 1976

7

342 Strana (Rama XXII) 54 Neapolitano Batosta XXXVII 14 Santa XXXIV 125 Siglavy Toplica XIV

320 Munja I Dakovo 1985

214 527 Allegra XXVI Maestoso Bonavoja-45

724 Strana I Lipica 1990

358 Neapolitano Primavera-70

Dakovo 1979

127 Famosa (Munja II)

Piber 1970 Lipica 1969 Piber 1967 Vucijak 1971 Dakovo 1964 Dakovo 1961 Dakovo1972 Dakovo 1974

JAARBOEK 2011

Merrie, geboren 18-5-2004, fokker Tivadar Tarjanyi, Hongarije, eigenaar dhr. O.A. Verhey, Rockanje.

Neapolitano Danka

Neapolitano XXII (358 N. Primavera)

Neapolitano XXIV (Sz)

4125 Neapolitano Dalias

Szilvasvarad 1982

Favory XXIV (Sz)

Favory XXVI (Sz)

Favory XXVI-13 (Flora)

Szilvasvarad 1986 202 Siglavy Capriola X-4 Szilvasvarad 1989

Szilvasvarad 1995

Szilvasvarad 1981

1382 Siglavy Capriola Bolygo

Hongarije 1990

Piber 1970

Szilvasvarad 1968

1886 Tulipan III-26

Tulipan Dama, Hongarije 1998

16 Siglavy Capriola VII

Bana 1986 Szilvasvarad 1966

16 Siglavy Capriola VII

Szilvasvarad 1968

Siglavy Capriola X (Sz)

Szilvasvarad 1978

134 Maestoso XXIX-22

Szilvasvarad 1979

Merrie, geboren 15-4-2002, fokker Zoltan Fekete, Hongarije, eigenaar dhr. O.A. Verhey, Rockanje.

Pluto Cifra

Pluto XXIX (370 P. Roviga)

Pluto XXXI (Sz)

Piber 1972 59 Incitato X-23 Szilvasvarad 1989

Szilvasvarad 1982

1587 Conversano XXVI-55 Ciklion Conversano XXVI (SdJ) Sambata de Jos 1976 597 Pluto XIII-45 Sambata de Jos 1990


Piber 1971 Keur

Piber 1964 5314 Favory XX-7 (F.XXII) Szilvasvarad 1960

103 Maestoso XXVIII Conversano XXII (SdJ) 328 Siglavy Capriola VI-61 Pluto XIII (SdJ) 434 Neapolitano XXI-64

Piber 1960 Szilvasvarad 1973 Szilvasvarad 1975 Sambata de Jos 1966 Sambata de Jos 1967 Sambata de Jos 1971 Sambata de Jos 1976

Dakovo 1964

Wimsbach 1947 Wimsbach 1951 Wimsbach 1951

3 Arva-240

Wimsbach 1947

Favory XX (Bab)

Babolna 1949

527 Neapolitano XIII

Babolna 1951

1678 Neapolitano Sistina

2 Trofetta III Dakovo 1974 Pref.

159 Conversano III Montebella 35 Valdamora 196 Siglavy IV Bona

94 Nima

138 Trofetta VI R.

Incitato X (Sz)

Piber 1962


Trofetta 90 I. Conversano Nima-85

Sambata de Jos 1986

303 Pluto IX Basilica 73 Roviga

Lipica 1952

305 Trofetta II

Dakovo 1958

Merrie, geboren 7-6-2006, fokker/eigenaar dhr. F.J. Wessling, Wallenhorst-Rulle (D).

Trofetta-24 859 Neapolitano Allegra XXVI

035 Neapolitano Strana I

Lipica 1984

Lipica 1990

Lipica 1979 Maestoso Elvira II B. België 1983

8

342 Strana (Rama XXII) Maestoso Presciana-30 Elvira-62 635 Favory Canissa IV

Trofetta A. Nederland 1991 Ster

527 Allegra Maestoso Bonavoja-45

724 Strana I

Trofetta J.

358 Neapolitano Primavera-70

België 1982

138 Trofetta VI R.

Piber 1970 Lipica 1969 Piber 1967 Vucijak 1971 Piber 1975 Piber 1976 Lipica 1975 Dakovo 1974


Vernet Z. Neapolitano Capriola F.

Neapolitano VII Perletta

Neapolitano IX Batosta Topolcianky 1974

Nederland 1987 Keur

Topolcianky 1971 Pref.

Topolcianky 1963

19 Comtessa

Topolcianky 1958

257 Conversano VII Valdamora

Conversano Nima-85 Piber 1971 Keur 410 Siglavy Capriola IX-22 Nederland 1993 Ster

Topolcianky 1955

Conversano I Ravata

216 Capriola

Mindra L.

Piber 1967

749 Batosta

Sambata de Jos 1974 Keur

Piber 1958

94 Nima

Piber 1964

Siglavy Capriola IX (SdJ)

Sambata de Jos 1967

251 Favory XXV-5

Sambata de Jos 1964

Stamboom

Veulens 2011 Hengstveulen, geboren 22-6-2011, fokker/eigenaar mevr. E. Keuning/dhr. W. Wijnbeek, Rhede (D).

Maestoso Flamina-66

Maestoso Trofetta O.

Maestoso Ria-21

Nederland 1996

Nederland 2006

Piber 1993 Ster Maestoso XXIX-46 Madar Szilvasvarad 1985 Krabbe H.

Nederland 1994 Ster

206 Maestoso X Mahonia Topolcianky 1982 398 Montenegra XXXVIII

Dakovo 1992

Dakovo 1982 340 Conversano Sagana

Theoda-58

Piber 1967

162 Maestoso IX

Maestoso XXIX (Sz) 100 Conversano XXII Conversano Primula-38 Krabbe-78 Z.

België 1982 Piber 1981 Sambata de Jos 1982 Szilvasvarad 1973 Szilvasvarad 1975 Piber 1967 België 1981

Szilvasvarad 1975

214 Mahonia

Topolcianky 1971

Pluto Navarra-90

Piber 1972

114 Montenegra

Dakovo 1974

203 Conversano IV Soja

Wimsbach 1952

67 Sagana

Piber 1959

2449 Favory Duklja III

90 Wera XIV Piber 1992 Ster

Nederland 1989 Ster

17 Sambata (Conv. XXIV-13)

België 1983

Hengstveulen, geboren 9-5-2011, fokker/eigenaar mevr. A.A. Postma, Beetsterzwaag.

Maestoso Theoda-63 711 Maestoso Montenegra XXXVIII-2 (252B)

Trofetta A. 451 Neapolitano Nima II

Ria-78

Flamina M.

Maestoso Elvira II B.

Lipica 1982

Karadordevo 1967

605 Wera VI

Lipica 1970

9

JAARBOEK 2011

Hengstveulen, geboren 13-7-2011, eigenaar/fokker dhr. H. Ladan, Schaijk.

Neapolitano Mindra-67

Neapolitano IX Batosta

Neapolitano Capriola F.

Neapolitano Alea Z.

Nederland 1987 Keur

Neapolitano VI-36

Neapolitano Alea Baika Nederland 2004

Nederland 1983 Keur

Piber 1971 Keur 410 Siglavy Capriola IX-22 Nederland 1991 Ster

Neapolitano Capriola F. Nederland 1987 Keur Neapolitano Alea Baika

Nederland 2004

Nederland 1983 Keur Conversano Nima-85

Trofetta 90 I.

Piber 1971 Keur 138 Trofetta VI R. Nederland 1990 Keur


Dakovo 1974 Preferent


Piber 1958 Piber 1964 Sambata de Jos 1967 Sambata de Jos 1964

Nederland 1976

257 Conversano VII Valdamora

Piber 1958

94 Nima

Piber 1964

5314 Favory XX-7 (F.XXII)

Silvasvarad 1960

2 Trofeta III

Dakovo 1964

Merrieveulen geboren 27-5-2011, eigenaars/fokkers mw. A. Maalderink-Struik, Hengelo (Gld). Neapolitano Capriola F. Nederland 1987 Keur

Nederland 1996

Sambata de Jos 1974 Keur 711 Maestoso Montenegra XXXVIII-2 (252B)

Romina V.

Dakovo 1992

Nederland 2002 Ster

817 Siglavy Steaka XIV Lipica 1982 883 Allegra XLII

Lipica 1991

Topolcianky 1986 Ster

Hengstveulen, geboren 11-6-2011, fokker/eigenaar mevr. J. de Breuk, Zwammerdam.

(Veulenboek B)

Lipica 1985 580 Maestoso Monteaura Lipica 1973

324 Siglavy V Africa-7

Piber 1964

652 Steaka XIV

Lipica 1976

Pluto Navarra-90

Piber 1972

527 Allegra XXVI

Sambata de Jos 1969

Maestoso Bonavoja-45

Piber 1967

351 Monteaura

Lipica 1960

947 Favory Allegra XXVI

117 Batosta XIII Lipica 1993

Lipica 1987

914 Batosta VIII

Lipica 1986

10

Neapolitano IX Batosta 216 Capriola Siglavy Capriola IX (SdJ) 251 Favory XXV-5 Maestoso X Mahonia Montenegra XXXVIII Neapolitano IX Batosta

Regina

Lipica 1998 Ster

Nederland 1976

Topolcianky 1966

Siglavy Alea


248 Batosta XXII

Topolcianky 1966

Topolcianky 1971

Neapolitano VI-36

Neapolitano Romania 96 O.

067 Siglavy Allegra XLII

Siglavy Capriola IX (Sdj) 251 Favory XXV-5

Topolcianky 1971

Topolcianky 1974

216 Capriola

Primula-65

Siglavy Batosta-64

94 Nima

Topolcianky 1974

Hengstveulen geboren 17-07-2011, eigenaar/fokker dhr. H. Ladan, Schaijk.

Neapolitano Trofetta-68 Neapolitano Alea Z.

Siglavy Alea 257 Conversano VII Valdamora

Conversano Nima-85

Mindra L.

216 Capriola

317 Rasvana

Topolcianky 1974 Topolcianky 1971 Sambata de Jos 1967 Sambata de Jos 1964 Topolcianky 1982 Dakovo 1982 Topolcianky 1974 Topolcianky 1976

Atjan Hop en Marjo Nogarede

Twee ridders Tijdens de lintjesregen op 29 april 2009 zijn twee bij de LVN nauw betrokken personen geridderd: Atjan Hop en Marjo Nogarede. Bij beiden worden de verdiensten voor de Lipizzaner, in Nederland en internationaal, als de basis voor hun ridderorde genoemd. Tekst: Job van Haaften

(voormalige) fokcommissie van de Spanische Hofreitschule-Bundesgestüt Piber in Oostenrijk heeft hij sinds 2005 het voorrecht gehad om een bijdrage te leveren aan de fokkerij van de Lipizzaner hengsten van de beroemde Spaanse Hofrijschool te Wenen. Deze inzet ten behoeve van de keizerlijke schimmels werd op 29 april 2011 dus beloond met een koninklijke onderscheiding. Promotie Marjo Nogarede-Groothuis heeft de Lipizzaner gepromoot in Nederland. In de afgelopen twintig jaar heeft Marjo Nogarede indruk gemaakt met de manier waarop zij zich inzette ter promotie van het Lipizzaner paardenras in al haar facetten en gebruik. Met haar enthousiasme en energie heeft zij zich sterk gemaakt om dit eeuwenoude paardenras, ook in onze tijden een plaats in de hippische samenleving te geven. De aanschaf in Oostenrijk van enkele Lipizzaners leverde niet alleen de basis voor een eigen fokkerij van deze keizerlijke paarden, maar ook de aanleiding om dit ras te promoten. Als actief lid van de Lipizzanerstamboek Vereniging Nederland (LVN), in de functie van bestuurslid (wedstrijdcommissaris) ondersteunde zij twee jaar de fokkerij en het gebruik van dit paardenras in Nederland. Als drijvende kracht achter de eigen dressuurstal begeleidde zij gedurende vele jaren de sportieve en promotionele activiteiten van haar drie kinderen en echtgenoot met hun Lipizzaners.

Atjan Hop ontving de ridderorde uit handen van de burgemeester van Leiden, dhr. Henri Lenferink. n het kader van de jaarlijkse lintjesregen heeft het Hare Majesteit de Koningin behaagd om Atjan Hop uit Leiden te benoemen tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Atjan Hop staat nationaal en internationaal bekend als dé kenner en promotor van de Lipizzaner. Al meer dan 25 jaar houdt hij zich intensief bezig met de fokkerij, fokkerijgeschiedenis, stamboekvoering én het gebruik van ons wereldberoemde, eeuwenoude Oostenrijks-Hongaarse paardenras. Zijn specialiteit, de kennis van de bloedlijnen en genealogie, is wereldwijd erkend.

I

Welhaast ieder weekend was ze hiervoor ergens in Nederland, en vaak zelfs in het buitenland onderweg. De sportprestaties van haar paarden (en kinderen) leverden mede vanwege haar ondersteuning regelmatig landelijke aandacht op, in hippische en algemene pers en bij de hippische sportbond.

Ook in de dagelijkse praktijk, als internationale fokjury, als docent exterieurleer en fokkerijgeschiedenis en als adviseur van de traditionele Lipizzanerstoeterijen in Midden Europa, ondersteunt hij ‘zijn’ paardenras in binnen- en buitenland. Als klassiek dressuurruiter en instructeur promoot hij het ras met zijn eigen Lipizzaners bij rassenshows en evenementen.

Met de deelname aan rassendefilés, nationale paardenevenementen, clinics, demonstraties, presentatietochten en andere gelegenheden, in de vorm van kür op muziek, pas de deux, quadrilles en sprongen is de Lipizzaner in het middelpunt van de belangstelling geplaatst.

Jarenlang was hij secretaris van de fokcommissie van de Lipizzan International Federation (LIF), waar hij verantwoordelijk was voor de controle van de nationale stamboekverenigingen. Als ‘Secretary General’ van de LIF probeerde hij de internationale samenwerking ter behoud van het ras te bevorderen. Als lid van de

Tekst: Job van Haaften

11

JAARBOEK 2011

“Lipizzaners om mee te winnen”

Kijkje bij Chardon Op 16 april 2011 was de jaarvergadering van de LVN op het bedrijf van IJsbrand Chardon. Na de vlot verlopen vergadering en een lunch, leidde IJsbrand ons rond op zijn bedrijf. Ondertussen werd zijn Lipizzaner vierspan ingespannen en na de rondleiding gaf hij een demonstratie van een training. Daarbij waren ongeveer dertig leden en belangstellenden aanwezig. Tekst en foto’s: Job van Haaften.

sbrand vertelde dat de Lipizzaners ook in de lessen van de manege meelopen, met de beste ruiters. “Daar zit ook een meisje van twaalf bij, dat is geen enkel probleem. Ze lopen regelmatig één of twee uur in de lessen mee en doen proefjes met de klanten op L- en M-niveau.” Zoals alle wedstrijdpaarden van IJsbrand komen ze elke dag een half uur in de stapmolen, de ene dag linksom en de volgende dag rechtsom. Verder drie keer per week een anderhalf uur aangespannen training en drie keer in de week onder de man in de lessen. Ook gaan ze elke dag twee uur de wei in.

IJ

“Ik heb voor de Lipizzaners gekozen om er mee te winnen, niet omdat ze mooi of leuk zijn. Al vind ik ze zeker wel mooi, 12

maar de beslissing was gebaseerd op de mogelijkheden. Eigenlijk kwam het door een try out voor een Wereldbekerwedstrijd in Hongarije waar ik voor was uitgenodigd. Ik wou er best naartoe maar niet met het span. Dobrovitz stelde toen zijn tweede span ter beschikking en daar won ik mee, tussen topmenners die met eigen paarden reden. Ik had ze toen al graag willen kopen maar Dobrovitz wilde ze, zeker na die overwinning, niet kwijt. Toen hij twee jaar later met dit span de Wereldbekerfinale in Stuttgart net niet haalde, was hij daar zo ziek van dat hij drie van de vier paarden toch wilde verkopen. Het heeft nog heel wat tijd en overreding gekost voordat hij de vierde, Inci, ook aan me wilde verkopen. Inmiddels heb ik een vijfde Lipizzaner op stal (Napoij), maar die vol-

doet niet, die gaat terug. Ik zoek nu dus weer een vijfde en liefst zesde paard om altijd van een volledig span verzekerd te kunnen zijn.” “Het was een goed gereden span, maar het heeft een maand of veertien geduurd voor ik ze helemaal goed had, dat ik alles met ze kon. Dat was in Mechelen (december 2010), ze gingen super, we waren bij de brug en liepen zes seconden voor op Boyd. En zes seconden is dan veel. Door mijn eigen fout misten we de brug, ik was teveel bezig met de volgende hindernis en we crashten. De hekken moesten onder de paarden weggehaald worden, maar ik kon verder gaan waar ik was gebleven, meteen in hetzelfde tempo alsof er niets was gebeurd, geweldig!”

“In de dressuur komen ze niet onder de 40 punten en dat is echt nodig voor de absolute top. Als dat lukt, is het span Lipizzaners onverslaanbaar. In snelheid en wendbaarheid zijn ze beter dan alle paarden. Vooral Inci is een topper, wat mij betreft het beste vierspanpaard van de wereld. En of je nou acht of twintig hindernissen hebt, zij lopen door, onvermoeibaar.” In Horst (april 2011) liepen Inci en Magus mee met twee bruinen uit het outdoorspan. “Die twee bruinen deden er niet meer toe, ik had er alles naast kunnen zetten.” IJsbrand had ze diagonaal ingespannen, de Lipizzaners en de bruinen. Hij nam ze mee zodat ze voor het Wereldkampioenschap gekwalificeerd zijn, ze moeten dan minstens eenmaal outdoor gestart zijn. Nu kan hij ze als reserve gebruiken.

Tijdens de training die we bij mochten wonen, vertelde hij dat het grootste probleem met het span was om de ontspanning erin te krijgen. Ze waren met veel druk gereden en voor een goede bestuurbaarheid moesten ze leren ontspannen, ook in het hoogste tempo. Daarom laat hij ze ook maar een enkele keer in de training voluit gaan, zeker niet elke week. Op dit moment heeft Illem er nog de meeste moeite mee, maar deze keer is hij zelfs zo ontspannen dat hij blijft draven terwijl de andere drie galopperen. “Dat laat ik lekker zo, als ik hem daar nu voor straf, snapt hij het niet. Dit is voor hem prachtig en we werken er gewoon mee door.” Het gemak waarmee de paarden accelereren is formidabel om te zien, net als de snelheid waarmee hij ze weer laat stilstaan. Tijdens het rijden roept hij regelmatig de individuele paarden bij de naam als ze onvoldoende reageren of opletten. En in hoog tempo gaan ze door de hindernissen met bijzonder krappe wendingen, zonder het hout van de hekken te raken. Opvallend is hoe weinig druk er op de leidsels zit, hoeveel er met de stem gebeurt en de snelle reacties van het span. Daar is een groot vertrouwen voor nodig tussen menner en paarden. Tijdens de demonstratie (zie foto’s) loopt Inci rechtsvoor, Illem linksvoor, Fegyence rechtsachter en Magus linksachter. Inci (geboren in 1997) v. Incitato I m. Neapolitano XXV-51 vm. Neapolitano XXV Illem (geboren in 2000) v. Incitato I m. Siglavy Capriola XXI-1 vm. Siglavy Capriola XXI Fegyence (geboren in 2001) v. 206 Maestoso Mahonia X m. 511 Greta vm. 177 Conversano IV Tropea Magus (geboren in 2001) v. 206 Maestoso Mahonia X m. 514 Bosne (Conversano XXIII-45) vm. 631 Conversano XXII Napoij v. Neapolitano XXX m. 560 Libenno (Maestoso XXXV-70) vm. Maestoso XXXV

13

JAARBOEK 2011

Erkenning bewezen kwaliteit

Nieuw bloed met Hongaarse hengst Zaterdag 26 maart 2011 was er een bijzondere hengstenkeuring voor de Lipizzaners. Voor het eerst werden er twee hengsten voor het leven goedgekeurd, een hengst kreeg het predikaat keur en er was een hengst met voor Nederland compleet nieuw bloed. De keuring in Leusden had ook beduidend meer publiek dan de afgelopen jaren, een opsteker voor het stamboek. Tekst en foto’s: Job van Haaften

r werd een vijfjarige hengst aangeboden, Favory Szeles van mevrouw M. de Jong uit De Kwakel, die in Hongarije is gefokt. Hij heeft een vader en moeders vader die beide bekend staan om hun kwaliteit naast massa en maat. Zelf heeft hij een stokmaat van 1,66 m. De moeder van de hengst komt uit een merrielijn die zelden voorkomt en vrijwel alleen in Hongarije. Deze merrielijn, Mozsgo Perla, vindt zijn oorsprong in het Kroatische Terezovac, waar de stoeterij van graaf Jankovic was. Al met al nieuw bloed voor NeFavory Szeles is een imposante verschijning met voor Nederland derland. bijzonder interessant en waardevol bloed. De jury bestaande uit de heer Ter Mors en de dames Modderman en Cnossen was zeer over hem te spreken. Jude keuring getoond in een L2-dressuurproef. ryvoorzitter mevrouw Modderman: “Een zeer Mevrouw Modderman: “Hij heeft een mooi harmonisch gebouwd paard, sterk gebouwd type, en heeft elastische, tactvolle beweginen met degelijk beenwerk. Hij is mooi van gen. Verder is hij beduidend sterker geworconstructie en heeft een makkelijk en rustig kaden, mooier bespierd, de dressuurtraining rakter. Zijn beweging is goed, opvallend is doet hem duidelijk goed. Hij is in een bijde ruime stap waarbij hij mooi door het hele zonder mooie keuringsconditie.” lichaam beweegt, echt briljant. Een echte LiDe vijftienjarige Neapolitano Romania 96 pizzaner met barok type en niet het rechtO., stokmaat 1,55 m, van mevrouw Koelehoekstype dat je meestal bij de Hongaarse meijer uit Haarlem, werd ’s ochtends geLipizzaners ziet.” toond in een Z2-dressuurproef. Daarbij De vorig jaar voor het eerst goedgekeurde behaalde hij de laatste noodzakelijke winstMaestoso Ria-21, stokmaat 1,58 m, is nu punten voor de overstap naar ZZ-licht. Tijvijf jaar en weliswaar gegroeid maar hij dens de keuring miste hij de uitstraling van werd niet in een goede keuringsconditie voorgaande jaren. Hij werd niettemin, net voorgebracht. Hij is eigendom van mevrouw als de andere twee eerder goedgekeurde Keuning en de heer Wijnbeek uit Rhede in hengsten, ook voor dit jaar goedgekeurd. Duitsland. Mevrouw Modderman: “Hij had Siglavy Tisza meer bespierd en sterker mogen zijn, Met De jonge hengst Siglavy Tisza-31, vader name de bovenlijn is zwakker dan vorig jaar, Siglavy Allegra M., gefokt door de heer Duihet ontbrak hem nu ook aan uitstraling.” De venvoorden, werd voorgebracht ter beoorvorig jaar eveneens voor het eerst goedgedeling. Siglavy Tisza is vijf jaar en in keurde Neapolitano Alea Z., stokmaat 1,60 eigendom van mevrouw Wieringa uit Veenm, is nu zeven jaar. Hij werd ’s ochtends voor

E

Invloed eigenaar Mevrouw Modderman vertelt kort over de grote invloed van een eigenaar. Modderman: “In deze fokkerij bepaalt de eigenaar een belangrijk deel van het succes van een hengst. Plaats je een hengst bij een nationaal operend, groot dekstation, dan krijgt de hengst meer mogelijkheden. Er wordt meer publiciteit aan gegeven en er wordt bijvoorbeeld gereisd met de hengst. Ook maakt het veel uit of een hengst door een goede ruiter of amazone wordt gereden, zowel wat wedstrijdresultaten betreft als bespiering en het tonen van de gangen.”

14

Maestoso Ria-21 toont een ruime draf.

De vijfjarige Siglavy Tisza kreeg een derde premie.

Neapolitano Alea Z. liet eerder op de dag een L2-proef zien.

Siglavy Allegra M. werd voor het leven goedgekeurd op basis van de kwaliteit van zijn 37 nakomelingen.

dam. Zijn stokmaat is 1,53 m. Hij kreeg een derde premie, waarmee de jury aangeeft dat de hengst niet de potentie heeft om aangewezen te worden voor de dekdienst.

Het is in de 37 jaar dat er Lipizzaners in ons land zijn geregistreerd de tweede maal dat dit predikaat verleend wordt.

Voor het leven Siglavy Allegra M. van fokker en eigenaar de heer Duivenvoorden uit Coevorden, is nu zeventien en heeft zich met een bovengemiddelde kwaliteit van zijn 37 nakomelingen voldoende bewezen volgens de jury om voor het leven goedgekeurd te worden. Dit geldt ook voor Neapolitano Capriola F., van fokker en eigenaar de heer Ladan uit Schaijk, met 34 nakomelingen. Hij is inmiddels vierentwintig jaar. Bovendien heeft hij twee goedgekeurde zonen en is ZZ-licht startgerechtigd, genoeg redenen om hem het predikaat keur te verlenen.

Dagkampioen Mede dankzij zijn training en daardoor fraaie conditie, gaf de jury de titel van dagkampioen aan Neapolitano Alea Z. Opmerkelijk is dat de voor het eerst goedgekeurde Favory Szeles als tweede werd geplaatst en ook met een eerste premie naar huis mocht gaan. Maestoso Ria en Neapolitano Romania kregen een tweede premie. Met voor het eerst in jaren weer zes goedgekeurde hengsten in Nederland, waaronder aanvulling met interessant nieuw bloed, was het een mooie dag voor de fokkers van Lipizzaners.

De vijftienjarige Neapolitano Romania 96 O. werd getoond in een Z2-proef.

Neapolitano Capriola F. is 24 jaar en werd goedgekeurd voor het leven en ontving het predikaat keur. 15

JAARBOEK 2011

Brandmerken steeds zeldzamer

Wat zegt een brandmerk? Over een jaar of twintig zullen paarden met brandmerken waarschijnlijk een zeldzaamheid zijn. Sinds de Europese Unie besloot dat identificatie met een chip verplicht is vanaf juli 2009, wordt het brandmerken in steeds meer lidstaten verboden. Nu zijn brandmerken echter nog volop te zien bij onze oudere Lipizzaners en import uit het voormalige Oostblok en Duitsland. Tekst en foto’s: Job van Haaften

n Nederland is het brandmerken vooruitlopend op de Europese regeling afgeschaft per september 2001. Bijna was ook de regeling erdoor dat paarden, die na die datum waren geboren en een brandmerk hadden, niet aan een keuring mochten meedoen of aan de wedstrijdsport. Dat zou een ramp zijn geweest voor onze fokkerij. Ons kleine stamboek had dan geen paarden meer kunnen importeren voor de fokkerij omdat de meeste landen, zeker toen nog, wel hun paarden brandden. Dat zou betekenen dat er niet zomaar vers bloed gebruikt kon worden. Immers geen enkele importhengst zou dan goedgekeurd kunnen worden voor de dekdienst. We hadden onze toevlucht moeten zoeken in het laten dekken in het buitenland of gebruik maken van KI met diepvriessperma, iets dat toen nog niet erg succesvol was bij de Lipizzaners. De LVN heeft indertijd steun gezocht bij andere barokke rassen en hierover een brief geschreven naar het Ministerie van Landbouw. Gelukkig was daar behalve vanuit de LVN veel verzet tegen vanuit de hele paarden-

I

16

Nederlands brandmerk voor Lipizzaners tot in 2001.

De ‘L’ op de kaak die in Lipica tot voor kort werd toegepast.

Stoeterij Topolcianky tot de afscheiding van Slowakije/de democratie in Slowakije, een ‘T’ met daaronder ‘ČRS’. wereld en is dat deel van de regeling ingetrokken. Het idee erachter is natuurlijk niet verkeerd, met de huidige techniek van het chippen is brandmerken niet meer nodig. Maar een verbod op het gebruik van paarden met een brandmerk voor de fokkerij, kan pas als de overige landen zo’n verbod ook hanteren. Verschillende landen in de EU verzetten zich daar nog

steeds tegen, onder meer Duitsland, Hongarije, Tsjechië, Slowakije en Oostenrijk. In Slovenië (Lipica) zijn ze per 2011 gestopt met het aanbrengen van brandmerken. Een voorbeeld Omdat er nu nog veel paarden rondlopen met diverse brandmerken op hun lijf,

is het interessant om nog eens te kijken naar de brandmerken die je in ons stamboek tegenkomt. Tot 2001 gebruikte Nederland voor de Lipizzaners alleen een brandmerk op de achterhand links met daarin een kroontje met ‘NL’ eronder. Van oudsher had iedere (staats)stoeterij zijn eigen methode. Naast een merk dat de stoeterij van herkomst aangaf, waren er

Een gespiegelde en gedraaide ‘N’ geeft in Topolcianky de hengstenlijn Neapolitano aan.

17

JAARBOEK 2011

brandmerken die de afstamming aanduiden, meestal de hengst(enlijn), en een stamboeknummer. Als voorbeeld geef ik mijn eigen merrie Malvina (Mirka), zij werd in 1988 in Topolcianky geboren. Zij heeft op haar linkerbil het brandmerk van de stoeterij staan. Links onder haar schoft staat een merk dat haar vader (Neapolitano IX Batosta) aangeeft, een gedraaide en gespiegelde ‘N’ en een ‘9’. ( Die ‘N’ is gedraaid en gespiegeld omdat in Topolcianky indertijd ook het ras Nonius werd gefokt, aangeduid met een ‘N’ als brandmerk.) Onder de schoft aan de rechterkant staat het nummer ‘27’, dat aanduidt dat zij het zevenentwintigste geregi-

streerde veulen is van die hengst. En op haar hals aan de linkerkant staat nog het stamboeknummer 527. Op die manier kon iedere ingewijde haar dus zo herkennen in een grote kudde van allemaal witte merries. Iets dat nu met een chip toch wat meer handelingen vergt. Let wel, deze laatste drie brandmerken verdwijnen onder een zadel en achter de manen, alleen die van de stoeterij blijft altijd zichtbaar.

Het zevenentwintigste veulen van de hengst.

Variatie Verschillende stoeterijen hadden zo hun eigen varianten en methodes. Zo heeft Lipica een ‘L’ staan op de linkerkaak van elke Lipizzaner die er geboren is. Bij de

Brandmerken van de hengstenlijnen zoals in Piber (Oostenrijk) gehanteerd, voor hengsten het bovenste, voor merries het onderste. (van links naar rechts) boven: Favory, Neapolitano, Siglavy; onder: Conversano, Maestoso en Pluto. 18

Onstaan en doel Waar precies de oorsprong ligt van het brandmerken is niet bekend. De Romeinen en de Grieken gebruikten al brandmerken in de oudheid, maar eerdere merktekens werden gevonden op afbeeldingen en beeldjes van paarden gemaakt in de Oudegyptisch-Perzische tijd (525-404 voor Christus). Met zekerheid is brandmerken van paarden bekend vanaf circa 400 jaar voor Christus. Zo wordt bijvoorbeeld gezegd dat het paard Bucephalus (Koeienkop) van Alexander de Grote (356 voor Chr. tot 323 voor Chr.) deze naam te danken heeft aan een brandmerk van een koeienkop, niet ongebruikelijk voor Thessalische paarden in die tijd. Brandmerken is ontstaan als middel om de eigenaar van een stuks vee aan te geven op een manier die niet makkelijk is te wijzigen zonder sporen achter te laten. Alleen een overlappend, en dus erg groot, brandmerk kan gebruikt worden om een ander brandmerk te verdoezelen, en dat blijft opvallend alleen al door de grootte. Behalve herkenning in een groep paarden helpt een brandmerk ook om diefstal te voorkomen. Er zijn twee manieren van branden bekend en gebruikelijk: met een gloeiend ijzer en vriesbranden. Het vriesbranden, voornamelijk bekend van IJsland, zorgt ervoor dat er witte haren ontstaan op de plek van het branden, het pigment verdwijnt maar niet de haargroei. Branden met een gloeiend ijzer voorkomt de totale haargroei en toont dus de huid. Nog een andere herkenningsmethode is tatoeëren. Bij Engelse volbloeds die aan volbloedraces meedoen, wordt in de bovenlip, aan de binnenzijde, een uniek nummer getatoeëerd, een letter die staat voor het geboortejaar en vier of vijf cijfers. Het branden werd niet alleen gebruikt om de eigenaar maar ook om bijvoorbeeld het ras, het stamboek, de stoeterij, de streek of de afstamming weer te geven. Altijd werd het gebruikt om onderscheid te maken zodat individuele paarden herkend konden worden in een grote kudde of loslopend in een groot gebied. Daarom werden brandmerken meestal aangebracht voordat het veulen werd gespeend omdat het tot dat moment herkend kon worden aan de moeder. Ook de plaats van het brandmerk kan een betekenis hebben, afhankelijk van streek of ras. Bij Andalusische paarden (PRE’s) krijgen hengsten bijvoorbeeld het brandmerk op de linkerbil en merries op de rechterbil. In Portugal maken ze dit onderscheid niet en staat het op de rechterbil, twijfel je dus of een hengst/ruin een Lusitano of een PRE is dan kun je dit aan de plaats het brandmerk al zien. De meest gebruikelijke plaatsen voor een brandmerk bij paarden in het algemeen zijn achterhand links: meestal stamboekbrandmerk, achterhand rechts: veelal stoeterijbrandmerk, zadelplek: nummerbrandmerk, hals: registratie(nummer)brandmerk. Een kaakbrandmerk is, bij mijn weten, alleen bekend van Lipica.

Tulipan-brandmerk uit Szilvasvarad (Hongarije).

Brandmerk voor Incitato-lijn zoals dat in Topolcianky (Slowakije) gebruikt werd.

andere Lipizzanerstoeterijen zit normaal gesproken op de achterhand links het stoeterijbrandmerk en worden onder het zadel nummers en hengstenlijn aangegeven en op de hals of onder het zadel wordt het registratienummer geplaatst. Voor het onderscheid tussen merries en hengsten werden bij diverse stoeterijen andere aanduidingen gebruikt voor de hengstenlijn. Zo kreeg een hengst uit de Favory-lijn een ‘F’ onder het zadel en een merrie een vierkant of rechthoek (Piber). De in Piber gebruikte brandmerken die de zes traditionele hengstenlijnen aanduiden voor hengsten en merries, zijn weergegeven in de illustraties bij dit artikel, het hengstenbrandmerk boven en het merriebrandmerk onder. Andere Lipizzanerstoeterijen gebruiken/gebruikten variaties hierop. Niet altijd werd er consequent eenzelfde methode gehanteerd en sommige brandmerken zijn in de geschiedenis gewijzigd. Zo is in het bovengenoemde voorbeeld die ‘N’ gebruikt bij een merrie, het zwaardje zou logisch zijn geweest. Recent is ook het brandmerk van Topolcianky gewijzigd van een ‘T’ met ‘ČRS’ eronder in een ‘T’ met ‘SR’ eronder. De ‘Č’ stond voor Česka ofwel Tsjechisch, nu Slowakije een onafhankelijke republiek is, is daarom het brandmerk aangepast. Voor wie meer wil weten over het brandmerk van zijn/haar Lipizzaner, neem contact op met het stamboeksecretariaat. Ook zijn er enkele boeken waar meer in staat over dit onderwerp zoals ‘Een Keizerrijk voor een paard’ uit 1985, uitgegeven bij Schuyt en Co en alleen nog antiquarisch te verkrijgen.

19

JAARBOEK 2011

Neapolitano Romania 96 O.

Romeo voor bekenden Marieke Koelemeijer is eigenaar van Neapolitano Romania 96 O., voor de meesten beter bekend onder de naam Romeo. Vanaf 2002 was hij als dekhengst beschikbaar, maar in 2012 werd hij niet meer aangemeld voor de keuring. Lennard Bouwman is zijn vaste ruiter met wie hij opklom tot ZZ-licht startgerechtigd. Tekst: Job van Haaften Foto’s: Job van Haaften en archief Lennard Bouwman.

Bij Paarden van de Zon, mei 2011. (Archief Lennard Bouwman) n 2002 was er vanwege de MKZ-crisis (Mond en Klauwzeer) geen centrale hengstenkeuring, er werd wel aan huis gekeurd. Vlak voor de keuring werd Lennard Bouwman (toen 24 jaar) gebeld. Lennard: “Een voor mij totaal onbekende vrouw belde me en vroeg of ik een heel goed paard wilde rijden, een hengst die waarschijnlijk dekhengst zou worden.”

I

Mysterie Romeo heeft een mysterie, waar blijft toch zijn staart? Op de één of andere manier is ie ineens altijd een stuk van zijn staart kwijt. Zodra zijn staart langer is dan zijn kogels gaat er niet alleen zo’n twintig centimeter af maar het is ook weg, onvindbaar. Dat is Romeo’s geheim.

20

Dat was Marieke Koelemeijer uit Haarlem. Vlak nadat hij was goedgekeurd en vervoer over de weg van vee weer mogelijk was, kwam hij naar de africhtingsstal van Lennard. “Zelf heb ik toen geregeld dat hij kon dekken via Brooijmans.” Dat is een stal in Oud Gastel (Brabant) bekend om zijn trekpaarden. “Het sperma werd dan ook afgenomen als hij op een trekpaardmerrie sprong. Dat ging prima, alleen als we op concours of op een evenement een trekpaardmerrie tegenkwamen leidde hem dat wel af en had ik mijn handen vol. Overigens heeft hij een goudeerlijk karakter, dat kan ik niet genoeg benadrukken.” In 2002 was Romeo nog maar zes jaar. “Hij was erg veel hengst, was nog weinig in handen geweest maar hij liet zich goed rijden en later kreeg ik van de dres-

In 2002 op zesjarige leeftijd. suurjury’s zelfs het commentaar dat ie te rond was in de hals.” Bij de dressuurwedstrijd voorafgaande aan de hengstenkeuring in 2011 kreeg hij zijn laatste benodigde winstpunt in de Z2 om de overstap te maken naar ZZ-licht. “Nu is hij een heel goed leerpaard, hij heeft met een leerling van me al Z1 met vier winst-

punten behaald en met nu een andere leerling, Claudia, is hij M2 met 4 winstpunten en die twee zijn nog niet uitgereden en uitgeleerd. Als er om wat voor reden ook een eind komt aan zijn sportcarrière dan gaat hij uiteindelijk terug naar zijn eigenaresse Marieke Koelemeijer.” “Dat ik niet de overstap naar ZZ-licht heb gemaakt is omdat de jury echt iets bijzonders wil zien in die klasse en dan speelt ook de maat een rol, hij is gemeten op 1,55m schofthoogte, prima voor een Lipizzaner maar in de huidige dressuursport verwachten ze meer. Ondanks dat heb ik in de wedstrijdring geen moeite gehad de punten te krijgen die we verdienden. Tussen de gewone paarden liep hij qua punten meestal beter dan tussen de barokke paarden in de barokke competitie. Ook in de Rabobank Topcompetitie heeft hij heel goed meegedaan behalve dan als er een hengstige merrie voor hem liep. Maar dat kun je hem moeilijk kwalijk nemen. Op vreemd terrein is hij altijd veel hengst, maar ook dan prima te controleren, als je maar oplet.” Vanaf vlak na de hengstenkeuring in 2006 is Romeo is twee jaar bij David de Wispelaere geweest. Hij ging daar naartoe om bij te leren, maar werd voornamelijk als leerpaard voor zijn leerlingen gebruikt. “Na een bezoek aan de stal

In 2006 vlak voor het tijdelijk afscheid van Lennard en Romeo. van David heeft Marieke hem door mij laten ophalen en kreeg ik hem weer onder mijn hoede.” Lennard: “Voor mij is Romeo erg belangrijk geweest. Omdat hij van een bijzonder ras is, kwam ik met hem in de aandacht van de media. In elk paardenblad is er wel een artikel verschenen van Bit en Paardenkrant tot zo gek als je het maar kunt bedenken. Ook werden we daardoor veel voor shows gevraagd zoals in AHOY, bij Paarden van de Zon of op Horse Event. Overigens ben ik Marieke en haar Martin heel dankbaar dat ik hem mag rijden en ook voor hun steun.”

In 2010 tijdens de hensgstenkeuring.

In 2003 te Leusden voor de competitie Lipizzaner Sportpaard van het jaar.

Terruggetrokken Neapolitano Romania 96 O. heeft vijf veulens op zijn naam staan, niet veel misschien maar het Lipizzanerstamboek is klein bovendien heeft zijn vader (Neapolitano Capriola F.) veel nakomelingen en is voor het leven goedgekeurd. Ook is er sinds 2010 een halfbroer goedgekeurd (Neapolitano Alea Z.) dus het aantal merries dat beschikbaar is en geen verwantschap heeft moet gedeeld worden. Alles bij elkaar reden om hem in 2012 voor de dekdienst terug te trekken.

21

JAARBOEK 2011

Evenementen en gebeurtenissen in 2011

LIF-erkend Keuringen evenementen en de langverwachte erkenning door de LIF, in 2011 is veel gebeurd. Tekst op basis jaarverslag LVN. Foto: Job van Haaften

ijdens de Hengstenkeuring op 26 maart 2011 in Stal Nimmerdor te Leusden mochten we weer een nieuwe goedgekeurde hengst aan onze lijst toevoegen: de grootramige en imposante Hongaar Favory Szeles.

T

KWPN, fokrichting Lipizzaners was sinds 1986 betrokken bij de oprichting en uitbouw van de LIF en volwaardig lid. Vanaf 2005 had het KWPN echter, na de stamboekoverdracht aan de LVN, het LIF-lidmaatschap opgezegd.

Op de Dag van het aangespannen paard Utrecht 28 mei is de stand bemand door Victor de Bruijn, Belinda Wolthuis, Anja Triller en Annette van Kleef, de show werd verzorgd door Belinda met Maestoso Krabbe. Tijdens Horse Event in Deurne, van 9 tot en met 11 september werd de stand op vrijdag bemand door Job van Haaften, Laura Ensing verzorgde een demonstratie met Obiento. Nieuw in de stand was een powerpoint-presentatie over ons ras en onze hengsten. Ook gaf IJsbrand Chardon een show in de hoofdring met zijn vierspan. Op de zaterdag stonden Victor de Bruijn, Belinda Wolthuis en Jeanette Ladan in de stand. De demonstratie was in handen van Belinda Wolthuis en Maestoso Krabbe samen met Sharon Shoonenberg en Neapolitano Alea Z. De stand werd op zondag door Jan Hartkamp en Martin Ordelmans bemand en de demonstratie was van Marell Hilberts met Perlona Z.

Als ‘nieuwe’ nationale stamboekorganisatie diende de LVN zich vervolgens bij de LIF aan te melden, hetgeen de LVN direct na haar oprichting/omvorming in 2005 heeft gedaan. Volgens de procedure krijgt een aspirant lidorganisatie eerst de ‘observer’-status. Na controle van de nationale erkenning, de reglementen en de stamboekvoering kan uiteindelijk het volwaardig LIF-lidmaatschap worden verleend. Het samenstellen en insturen van een Studbook is daarbij gewenst. De LVN had in het begin haar handen vol om de eigen stamboekadministratie en –organisatie te moderniseren. In 2011 kwam echter het studbook gereed, en werd bij de LIF aangeboden. Tijdens de jaarvergadering van de LIF in oktober 2011 in Lipica is de LVN volwaardig lid geworden van de LIF.

De Nationale Lipizzaner Merrie- en Veulenkeuring van 2011, op 24 september gehouden op de ruime locatie van Stal Groenendaal in Bunschoten, was een groot succes. Bijna 30 inschrijvingen (die helaas niet allemaal kwamen) en kwalitatief een bijzonder hoog gehalte. Tijdens zowel de hengstenkeuring als de merriekeuring hebben we dressuurwedstrijden uitgeschreven, waarvan goed gebruik werd gemaakt. Internationale erkenning De Lipizzan International Federation (LIF) is de internationale overkoepelende organisatie voor Lipizzaner-fokkende landen. Nationale stamboeken dienen aangesloten en erkend te zijn door de LIF om hun fokproducten “Lipizzaner” te mogen noemen. Het 22

Op Paard en Koets in Den Bosch, van 5 tot en met 7 november werd de stand op vrijdag bemenst door Victor de Bruijn en Belinda Wolthuis. Neapolitano Alea Z. met Sharon Schoonenberg showden ons ras in de ring. Zaterdag stonden Jan Hartkamp en Martin Ordelmans in de stand en Sharon met Neapolitano Alea Z. deden opnieuw de show. Op zondag was er geen invulling voor de stand maar Claudia van de Poll met Neapolitano Romania gaf wel een demonstratie. Op 11 december werden we allen uitgenodigd bij Henk en Jeanette Ladan in Schaijk voor een barbecue ter ere van het keur-predikaat van Neapolitano Capriola F. Dit was een bijzonder gastvrije en gezellige middag waar vele leden aanwezig waren. Tijdens de Kerst was in de RAI in Amsterdam de show van Apassionata. In deze JAARBOEK 2011

Op Horse Event in Deurne gaf IJsbrand Chardon een demonstratie van de wendbaarheid en snelle reacties van zijn Lipizzaners in de grote ring. schitterende show was ook de prachtige zwarte hengst Neapolitano XXIX-18 (Nappie) met zijn eigenaar en amazone Thamar Gotthjalpsen te zien.

Website In 2011 zijn we steeds actiever met nieuws. Er is een rubriek met Lipizzaners in de sport die frequent wordt aangepast. De kleine club

actieve dressuurruiters timmert behoorlijk aan de weg. Ook voor communicatie omtrent het stamboek is Internet een veel gebruikt medium.

Met Lipizzaner wereldkampioen in Lipica In Lipica waren de Wereldkampioenschappen aangespannen rijden voor pony’s, 21-25 september 2011. In het enkelspan won de Deense Kristina Klindt met haar Lipizzaner Pluto Callista. Een heel speciaal moment voor de Kristina Klindt (23 jr.) met de veertienjarige Lipizzaner Pluto Callista om eerste te worden op een WK. En dan ook nog op de oorsprongsstoeterij van de Lipizzaners. Dankzij de geringe schofthoogte van Pluto Callista, 1,45 m, start zij bij de pony’s. In de dressuur scoorde Kristina Klindt met een zesde plaats, meteen een goede uit-

gangspositie. De marathon wist ze foutloos af te sluiten met de zesde tijd. Daarmee stond ze op zilver in de tussenstand voordat ze aan het afsluitende onderdeel

23

begon. Zij en haar Pluto Callista hielden de hoofden koel in het kegelparcours: foutloos en binnen de tijd. De leider in het tussenklassement, de Duitser Dennis Schneiders, reed op poort drie al een bal af, waardoor hij goud kwijt was. Later ging er nog een bal af waardoor hij buiten de medailles viel en vierde werd.

JAARBOEK 2011

Bij Vestar kun je terecht voor de volgende diensten en specialiteiten:

fokkerij van Lipizzaners met prachtige, door Vestar zelf uit Lipica geïmporteerde fokmerries van de Famosa lijn. dressuurles van Belinda (ORUN instructeur) op eigen Lipizzaners! dressuurles op je eigen paard aan huis hulp en advies bij het zoeken naar een geschikt paard in Nederland of Europa clinics met en voorlichting over Lipizzaners

Lipizzanerstamboek Vereniging Nederland

JAARBOEK 2012

VINKEVEEN - Van toevalstreffer tot populaire dekhengst. Petra de Jong uit De Kwakel vertelt, vlak voor de geplande hengstenkeuring van 2012, hoe ze haar dan zesjarige Lipizzanerhengst Favory Szeles kocht voor de klassieke dressuur en hoe hij nu daarnaast ook de fokkers van Lipizzaners ten dienste staat. De Hongaars gefokte hengst heeft een voor Nederland unieke afstamming. Tekst: Job van Haaften Foto’s: Job van Haaften en archief Atjan Hop

Een bijzondere verschijning

Favory Szeles

etra de Jong vertelt: “Ik was niet specifiek op zoek naar een Lipizzaner maar naar een paard om Hoge School-dressuur mee te kunnen doen. Ik heb les gehad van Georgio Mereu Pes, die heeft me veel geleerd zodat ik nu een rugzak met kennis heb die ik graag wil gebruiken. Daarom zocht ik een paard dat de mogelijkheden

P

26

heeft voor Hoge School-dressuur. Een vriend van me tipte dat de toen 2½-jarige Favory Szeles te koop stond. De mensen die hem uit Hongarije bij de fokker vandaan hadden gehaald, voelden geen klik met hem, en wilden hem verkopen. Hij was bedoeld voor het aangespannen rijden maar had zeker potentie voor Hoge School-dressuur. Ik was

Favory Szeles mag regelmatig een sprintje trekken in de buitenbak.

meteen weg van hem. Behalve wat grondwerk en longeren heb ik eerst weinig met hem gedaan, ik heb tot zijn vierde gewacht om er een zadel op te leggen. Hij reageerde op het zadel alsof het heel normaal was, we hebben maar kort wat gedaan en toen mocht hij weer een half jaar het land in met een ander paard. Daarna hebben we het weer opgepakt en we bouwen het rustig op met longeren en berijden. Ook mag hij elke dag even los in de bak of longeerkraal. Hij doet geen stap verkeerd, is heel werkwillig en gevoelig. Een heel lief en fijn paard om mee te werken, met veel uitstraling en trots, maar ook heel sociaal in de wei met andere paarden. Wel beperk ik de training en verzorging tot mijzelf en mijn dochter, daardoor kun je consequent en duidelijk zijn. Hij is super makkelijk maar wel echt hengst.” Op stal heeft hij overigens de naam Allando, wat Hongaars is voor evenwicht. ’s Winters wordt hij nu bereden en getraind, ’s zomers mag hij het land op met een ander paard. Hij is nu ongeveer op L-niveau in de training maar Petra de Jong wil geen wedstrijden met hem gaan rijden. Petra: “Ik hou

Favory Szeles beschikt over krachtige bewegingen.

niet zo van wedstrijden, misschien dat mijn dochter hem gaat uitbrengen. Wel wil ik op termijn demonstraties met hem geven, om uitleg te geven over de training en om de liefde voor Hoge School-dressuur over te brengen. Daar werken we met geduld naar toe.” Op 17 maart is de hengstenkeuring van de Lipizzaners in Leusden, dan zal ze hem voor het eerst op vreemd terrein onder het zadel tonen. Petra: “Ik ben heel benieuwd hoe hij zich zal gedragen en pas me daarbij aan. Hij heeft nog alle tijd en moet nog veel leren.” Helaas echter is de hengstenkeuring 2012 vanwege de rhinopneumonie niet doorgegaan (red.). Maat en massa Favory Szeles valt binnen het Lipizzanerstamboek op door zijn maat, massa en afstamming. Hij is 1.66 m groot, wat bijzonder is voor een Lipizzaner, met schofthoogtes meestal tussen 1.50 en 1.60 m. Hij is in Hongarije gefokt uit voor Nederland zeldzame bloedlijnen. Daarmee is hij een zeer welkome aanvulling voor de fokkerij in ons land. In 2011 werd hij als vijfjarige voorgebracht op de hengstenkeuring door zijn eigenaresse

Petra de Jong en mocht met een eerste premie naar huis. Juryvoorzitter mevrouw Modderman: “Een zeer harmonisch gebouwd paard, sterk gebouwd en met degelijk beenwerk. Hij is mooi van constructie en heeft een makkelijk en rustig karakter. Zijn beweging is goed, opvallend is de ruime stap waarbij hij mooi door het hele lichaam beweegt, echt briljant. Een echte Lipizzaner met barok type en niet het rechthoekstype dat je meestal bij de Hongaarse Lipizzaners ziet.” Dekkingen Petra de Jong: “Omdat mijn prioriteit ligt bij de dressuur moeten we het dekken goed in kunnen passen. Dat ik hem op de keuring heb voorgebracht, was omdat er zoveel positieve reacties waren van Lippizanerkenners over zijn afstamming en kwaliteiten. Wat dekken betreft heb ik met een hengstenhouder uit de buurt goede afspraken kunnen maken. Die kan het sperma verzenden op aanvraag van de fokkers.” Zijn eerste veulen is in mei geboren bij Jan Hartkamp, een merrie met de naam Romea.

Bijzondere afstamming De afstamming van Favory Szeles is zeer interessant omdat hij de eerste hengst is uit de lijn Favory die goedgekeurd werd in Nederland. Er zijn acht hengstenlijnen bij de Lipizzaners en de eerste Lipizzanerhengst werd in 1974 goedgekeurd. Favory Szeles is de zoon van de beroemde Favory XXVII. Deze indrukwekkende hengst is volgens velen één van de allermooiste Favory-hengsten binnen het ras van de laatste 25 jaar, zowel qua type, beweging, kracht als karakter en uitstraling. Verder is Favory Szeles via moederskant een kleinzoon van Siglavy Capriola X. Ook van deze hengst zijn de nakomelingen hoog gewaardeerd vanwege type, kracht en werkwilligheid. De moeder van Favory Szeles komt uit een zeer zeldzame maar kwaliteitsvolle merriefamilie (502 Mozsgó Perla). Dit is een merriefamilie die afkomstig is van de graven Jankovic uit het Kroatische Terezovac. De meeste paarden van de stoeterij van Jankovic zijn indertijd naar Zuid-Afrika vertrokken. In Europa is nauwelijks nog iets terug te vinden van zijn Lipizzanerfokkerij, alleen nog in Hongarije. (Met dank Zijn vader, Favory XXVII, is volgens velen één Siglavy Capriola X is de grootvader van moeders aan Atjan Hop voor de informatie over de afstamming.) van de allermooiste Favory-hengsten van de kant en nakomelingen van deze hengst worden afgelopen 25 jaar.

hoog gewaardeerd.

27

JAARBOEK 2012

Merrie- en veulenkeuring 2012

Twee verrassingen Een topkeuring voor het Lipizzanerstamboek met veel kwaliteit en twee zeer aangename verrassingen met geïmporteerde merries die voor het eerst op de keuring kwamen. Stal Groenendaal in Bunschoten zag wit van onze paarden op 22 september. Ook de sfeer was prima, voorbrengers werden uitgewisseld en eigenaren hielden paarden van anderen vast. De jury bestond uit de dames Modderman, Cnossen, en de heer Ter Mors. Tekst en foto’s: Job van Haaften

e volledige jaargang aan veulens kwam ditmaal opdagen bij de keuring. Het hengstveulen dat aan kop kwam is Maestoso Theoda (v. 711 Maestoso Montenegra XXXVIII-2), van mw. Postma uit Beetsterzwaag. Hij is volgens de jury: “van een heel mooi type, fraaie barokke hals, mooi harmonisch en compact van bouw. Een echte vertegenwoordiger van het Lipizzanerras. Bij de merrieveulens was Famosa III69 de meest aansprekende, eigenaar en fokker is stoeterij Vestar, Uitgeest. Toto Modderman, voorzitter van de jury: “een luxe merrieveulen, wat te verwachten is met haar vader (Neapolitano Alea Z.), met ruime elastische bewegingen, indrukwekkend in type en met een mooie lange hals.” Vanwege de ruime beweging kreeg Famosa van de jury de voorkeur bij het veulenkampioenschap.

D

Twee verrassende merries In de rubriek vier- tot en met zevenjarige merries stond Rosetta-49 vooraan met een eerste premie en werd daarmee ster verklaard. Zij is gefokt en in eigendom van de heer Kortekaas uit Beilen, vader is Siglavy Allegra M. De jury: “Zij is nog jong met haar vier jaar, Lipizzaners zijn laat rijp dus ze moet nog wat uitzwaren. Als ze wat ouder is zal ze meer punten kunnen halen, zeker als ze wat meer bespiering krijgt. Ze heeft een makkelijke hals, de bewegingen zijn erg goed, ruim, soepel en elastisch, ze heeft een mooi hoofd, een

28

Famosa kreeg vanwege haar ruime beweging het veulenkampioenschap.

Rosetta is met vier jaar nog niet uitgezwaard maar belooft veel voor de toekomst.

goed ontwikkelde schoft en een mooie lange schouder.” Bij de acht jaar en oudere merries kwamen de aangename verrassingen. Benvenuta 350 B, van mevrouw Vossen uit Beek (L.), is in België gefokt en was daar in 2008 te Heverlee al Belgisch kampioen. Toto Modderman: “Ze is een harmonisch gebouwde merrie met alles zoals je het bij een Lipizzaner wil hebben, een mooi barok type. Alleen haar beweging zou iets beter mogen.” 379 Famosa IX is in Lipica (Slovenië) gefokt en in eigendom van Stoeterij Vestar, haar merrieveulen won eerder die dag het veulenkampioenschap. “Een hele mooie merrie, die haar ras goed vertegenwoordigd, mooi diep lichaam en voortreffelijke bewegingen, haar hals is minder barok dan van Benvenuta die deze rubriek won. Beide merries kregen het sterpredikaat met ruime punten.

De barokke Maestoso Theoda imponeerde als beste hengstveulen.

Twee oudere stermerries kwamen op voor het predikaat keur, beiden hebben zij enkele nakomelingen met een eerste premie. Mindra L. is negentien jaar en in eigendom van de fokker de heer Ladan uit Schaijk. “Zij is heel goed bewaard gebleven, de ouderdom is haar niet aan te zien, met nog steeds

goede bewegingen.” 592 Sava XIII, 22 jaar oud en in eigendom van de heer Ladan uit Schaijk. “Een oudere, goed bewaarde merrie, heeft haar sporen verdiend en ook dit jaar weer een knap hengstveulen gebracht.” Beide merries kregen het keurpredikaat en Mindra L. kreeg de voorkeur bij de plaatsing. Genoemde Mindra L. En Perlona Z. van de heer Kortekaas uit Beilen kregen deze dag ook het sportpredikaat toegekend, beiden zijn Z-dressuur geklasseerd met winstpunten, Perlona maakt zelfs binnenkort de overstap naar de ZZ-licht.

De negentienjarige Mindra L. is keur geworden en kreeg ook het sportpredikaat.

Sava liet met 22 jaar nog een mooi veulen zien en werd keur.

29

Dagkampioen werd de bijzonder fraai in het type staande Benvenuta.

Kampioenschappen De prijs voor de beste draf en de beker voor de beste in Nederland gefokte Lipizzaner ging naar stermerrie Perlona Z. Toto Modderman: “We mogen er trots op zijn dat we zo’n merrie kunnen fokken, als fokmerrie en in de sport is ze zeer waardevol. Het is een geweldige merrie wordt en door de sport steeds beter. Haar beweging is mooi, ruim en zwevend in draf.” In beide rubrieken nam Perlona het op tegen het merrieveulen Famosa, van haar zei de jury: “ze heeft tact, kracht en ruimte, ze beweegt vanuit haar hele lichaam.” Dagkampioen werd de elfjarige Benvenuta. “Gewoon omdat ze volledig voldoet aan het plaatje dat je wilt zien bij een Lipizzaner.” Reservekampioen werd ook hier Famosa, een unieke prestatie om veulenkampioen te worden en drie maal als reserve te eindigen.

Perlona Z. kreeg het sportpredikaat, ze is al op achtjarige leeftijd Z2-dressuur, liet tevens de beste draf zien en was de beste in Nederland gefokte Lipizzaner van de keuring.

JAARBOEK 2012

Stamboom

Veulens 2012 Hengstveulen, geboren 20-06-2012, fokker dhr. H. Ladan, Schaijk, eigenaar stoeterij Vestar Uitgeest.

Neapolitano Sava-73 Neapolitano Alea Z.

Neapolitano Capriola F. Nederland 1987 Keur Neapolitano Alea Baika

Nederland 2004

Nederland 1983 Keur 342 Siglavy Sitnica V

592 Sava XIII

Vucijak 1973

Topolcianky 1974

216 Capriola

Topolcianky 1971

Neapolitano VI-36

Topolcianky 1966

Siglavy Alea

Nederland 1976

228 Siglavy Bragava XVI 261 Sitnica V

Vucijak 1971

Vucijak 1963 Vucijak 1963

251 Pluto Jala V

345 Sava XLII Vucijak 1990


Vucijak 1965

273 Sava XXXIV

Vucijak 1964

Hengstveulen, geboren 22-05-2012. eigenaar en fokker mevr. A.A. Postma, Beetsterzwaag.

Maestoso Theoda-71 711 Maestoso Montenegra XXXVIII-2

206 Maestoso X Mahonia Topolcianky 1982 398 Montenegra XXXVIII

Dakovo 1992

Dakovo 1982 340 Conversano Sagana

Theoda-58

Piber 1967

214 Mahonia Pluto Navarra-90 114 Montenegra XXVI 203 Conversano IV Soja 67 Sagana

Lipica 1982

Szilvasvarad 1975 Topolcianky 1971 Piber 1972 Dakovo 1974 Wimsbach 1952 Piber 1959

2449 Favory Duklja III

90 Wera XIV Piber 1992

162 Maestoso IX

605 Wera VI

Karadordevo 1967 Lipica 1974

Merrieveulen, geboren 20-05-2012, eigenaar en fokker dhr. J.A. Hartkamp, Olst.

Romea-70 Favory Szeles 1074

Favory XXIV (Sz)

Favory XXVII Szilvasvarad 1989 Siglavy Capriola X-44

Hongarije 2005

Szilvasvarad 1994

Szilvasvarad 1966

101 Conversano XXII

Szilvasvarad 1975

Siglavy Capriola X (Sz)

Szilvasvarad 1978

104 Maestoso XXVIII

Szilvasvarad 1975

Siglavy Rindunica-52, 115B 324 Siglavy V Africa-7

Romanka T.

Piber 1988 Rasvana N. Nederland 2000 Ster

Nederland 1995

Piber 1964

15 Rindunica

Sambata de Jos 1981

204 Conversano VI Gaetana Regina

Topolcianky 1982 Topolcianky 1986

Merrieveulen, geboren 20-04-2012, eigenaar en fokker stoeterij Vestar, Uitgeest.

Famosa III-69 Neapolitano Capriola F.

Neapolitano Alea Z.

Nederland 1987 Keur Neapolitano Alea Baika Nederland 2004

Nederland 1983 Keur 204 Conversano VI Gaetana

379 Famosa IX

Topolcianky 1982

30

216 Capriola Neapolitano VI-36 Siglavy Alea Conversano IV Tropea 123 Gaetana 474 Conversano Thais IX

044 Famosa III Lipica 2003


Lipica 1990

127 Famosa (Munja II)

Topolcianky 1974 Topolcianky 1971 Topolcianky 1966 Nederland 1976 Topolcianky 1971 Topolcianky 1965 Lipica 1966 Dakovo 1974

Benvenuta-72

Merrieveulen, geboren 12-06-2012, fokker/eigenaar mevr. J. de Breuk.

(Veulenboek B)

067 Siglavy Allegra XLII

324 Siglavy V Africa-7

817 Siglavy Steaka XIV Lipica 1982

Lipica 1985

Lipica 1973

Lipica 1969 Piber 1967

351 Monteaura

Lipica 1960

947 Favory Allegra XXVI

117 Batosta XIII Lipica 1993

Lipica 1998 Ster

Piber 1972

527 Allegra XXVI Maestoso Bonavoja-45

580 Maestoso Monteaura

248 Batosta XXII

Lipica 1976

Pluto Navarra-90

883 Allegra XLII Lipica 1991

Piber 1964

652 Steaka XIV

Lipica 1987

914 Batosta VIII

Lipica 1986

Stamboom

Merries 2012 Merrie geboren 27-07-2008. Beilen. eigenaar en fokker dhr. J.B.M. Kortekaas.

Rosetta-49 Siglavy Allegra M.

738 Siglavy Steaka XI Lipica 1976

Nederland 1994

België 1981 Ster Preferent 204 Conversano VI Gaetana Topolcianky 1982 Regina

Nederland 1994 Ster

Lipica 1972

565 Steaka XI

Lipica 1971

635 Favory Canissa IV

Allegra Z.

Romana M.

575 Siglavy Gaeta I


Lipica 1975

130 Allegra XXV

Dakovo 1974

Conversano IV Tropea

Topolcianky 1971

123 Gaetana

Topolcianky 1965


Topolcianky 1974

317 Raszvana

Topolcianky 1976

Merrie geboren 17-05-2001. Stokmaat 1.48m. fokker mw. F. Generini Hasselt (B); eigenaar mw. A. Vossen, Beek (L).

Benvenuta 350 B

188 Favory Sana I

635 Favory Canissa IV

Vucijak 1960

Lipica 1955 Neapolitano Africa 16 B

Serena 138 B

Piber 1973

31

55 Canissa 233 Neopolitano IX Nautika 48 Africa Favory Primavera II

Bianca 46 B België 1992

43 Sana I 56 Favory Sistina

235 Canissa IV Lipica 1975

274 Favory Pakra XVIII

België 1978

9 Esmeralda

Vucijak 1952 Vucijak 1948 Hostau 1945 Lipica 1945 Piber 1956 Piber 1955 Piber 1964 Frankrijk 1968

JAARBOEK 2012

Merrie geboren 17-03-2003. Stokmaat 1.56m. fokker Lipica; eigenaar stoeterij Vestar, Uitgeest.

379 Famosa IX 204 Conversano VI Gaetana

Conversano IV Tropea Topolcianky 1971

Topolcianky 1965 474 Conversano Thais IX

044 Famosa III

Lipica 1966 127 Famosa (Munja II) Dakovo 1974

Lipica 1990

Topolcianky 1963

73 Tropea

Topolcianky 1960

Maestoso VII Montuzza

123 Gaetana Topolcianky 1982

Conversano I Ravata

Topolcianky 1954

6 Galanta

Topolcianky 1956

305 Conversano Dubovina

Lipica 1958

062 Thais IX

Lipica 1949

5314 Favory XX-7 (F.XXII)

Szilvasvarad 1960

109 Munja

Dakovo 1965

Merrie geboren 19-04-1998. Stokmaat 1,56m. fokker Lipica; eigenaar mw. J. de Breuk, Zwammerdam.

248 Batosta XXII 580 Maestoso Monteaura

Maestoso Bonavoja-45 Piber 1967

Lipica 1960 947 Favory Allegra XXVI

117 Batosta XIII

Lipica 1987 914 Batosta VIII Lipica 1986

Lipica 1993

8 Bonavoja 56 Favory Sistina

351 Monteaura Lipica 1973

198 Maestoso IX Ancona

179 Mora 321 Favory Dubovina-4 527 Allegra XXVI 706 Pluto Wera IV 641 Batosta I

Wimsbach 1951 Piber 1948 Hostau 1945 Ital Lipizza 1938 Piber 1964 Lipica 1969 Lipica 1978 Lipica 1975

Merrie geboren 21-06-2000. Stokmaat 1,56m. fokker dhr. P.P. Weijnen Velp (N.Br.); eigenaar dhr. J.A. Hartkamp, Olst.

Romanka T. Siglavy Rindunica-52, 115B

324 Siglavy V Africa-7 Piber 1964 15 Rindunica

Piber 1988

Sambata de Jos 1981 204 Conversano VI Gaetana

Raszvana N.

Topolcianky 1982 Regina Nederland 1995


196 Siglavy IV Bona

Wimsbach 1951

48 Africa

Piber 1955

Maestoso XXXV (SdJ)

Sambata de Jos 1967

312 Favory XXIV-65

Sambata de Jos

Conversano IV Tropea

Topolcianky 1971

123 Gaetana

Topolcianky 1965


Topolcianky 1974

317 Raszvana

Topolcianky 1976

Merrie, geboren 17-5-2004. Stokmaat 1,56m. fokker en eigenaar dhr. J.B.M. Kortekaas, Beilen.

Perlona Z. Maestoso Elvira II B.

Maestoso Trofetta O.

België 1983

België 1982 204 Conversano VI Gaetana

Romana M.

Topolcianky 1982 Regina Nederland 1994

32

Elvira-62 635 Favory Canissa IV

Trofetta A. Nederland 1996

Maestoso Presciana-30


138 Trofetta VI R. Conversano IV Tropea 123 Gaetana Neapolitano IX Batosta 317 Raszvana

Piber 1975 Piber 1976 Lipica 1975 Dakovo 1974 Topolcianky 1971 Topolcianky 1965 Topolcianky 1974 Topolcianky 1976

Merrie, geboren 28-04-1983. Stokmaat 1,48m. fokker en eigenaar dhr. H. Ladan, Schaijk.

Mindra L. Conversano Nima-85

159 Conversano III Montebella



Piber 1964 Siglavy Capriola IX (SdJ) Sambata de Jos 1967 251 Favory XXV-5


Sambata de Jos 1964

Wimsbach 1947 Wimsbach 1951

196 Siglavy IV Bona

94 Nima Piber 1971 Keur

35 Valdamora

Wimsbach 1951

3 Arva-240

Wimsbach 1947

Siglavy Capriola VI (SdJ)

Sambata de Jos 1952

107 Tulipan VI-7

Dalnic 1956

Favory XXV (SdJ)

Sambata de Jos 1956

6 Maestoso XXII-10

Sambata de Jos 1949

Merrie, geboren 27-03-1990. Stokmaat 1,56m. fokker Vucijak; eigenaar dhr. H. Ladan, Schaijk.

592 Sava XIII 228 Siglavy Bragava XVI

342 Siglavy Sitnica V

Vucijak 1963

Vucijak 1963 251 Pluto Jala V

345 Sava XLII

Vucijak 1965 273 Sava XXXIV Vucijak 1971

209 Bregava XVI 178 Pluto Sutjeska II

261 Sitnica V Vucijak 1973

175 Siglavy Ukrina

Vucijak 1964

208 Sitnica II 179 Pluto Sutjeska VI 218 Jala V 172 Neapolitano Janja II 153 Sava XV

Vucijak 1959 Vucijak 1958 Vucijak 1959 Vucijak 1958 Vucijak 1959 Vucijak 1958 Vucijak 1959 Vucijak 1955

Chardon op dreef IJsbrand Chardon heeft zijn rivaal en topfavoriet Boyd Exell verslagen tijdens de in de Hongaarse hoofdstad Boedapest Wereldbekerwedstrijd, op 2 december 2012. Chardon liet Exell met twee foutloze omlopen twee plaatsen achter zich en won de derde wedstrijd. Tekst: Job van Haaften

lukkig kwamen menner, bijrijders en paarden er ongedeerd vanaf. Chardon eindigde op de derde plaats, ditmaal achter de Australiër Boyd Exell. Chardon staat tweede in het Wereldbekertussenklassement en is evenals Exell zeker van een startbewijs voor de finale in Bordeaux. Stand na 7 van de 8 wedstrijden: 1 Boyd EXELL AUS 30 2 IJsbrand CHARDON NED 27 3 Tomas ERIKSSON SWE 19

aar Chardon de voorgaande twee Wereldbekerwedstrijden steeds balletjes van de kegels tikte, bleef de viervoudig Wereldkampioen beide omlopen in Boedapest foutloos. Leuk detail is dat IJsbrand Chardon in 2007 voor het eerst in Boedapest deelnam tijdens de testwedstrijd voor de Wereldbeker vierspannen. Chardon reed toen met het geleende span van József Dobrovitz, waarvan hij drie paarden later zou aanschaffen. Het was voor Chardon de eerste keer sinds 2007 dat hij in Boedapest deelnam: “Het is gewoon een vruchtbare bodem voor mij hier in Boedapest,” vertelt Chardon. “In 2007 versloeg ik Exell hier ook en nu weer. In Hannover en Stuttgart miste ik de finesses, vandaag klopte alles. Ik kon heel makkelijk rijden en ik heb geen enkel moment het gevoel gehad dat ik een fout ging maken. De paarden waren super in vorm.”

W

Finale Wereldbeker vierspannen 2012/2013: 8 en 9 februari 2013 in Bordeaux (Fra).

In Mechelen (30 december) was IJsbrand Chardon minder gelukkig. Hij had een voorsprong van maar liefst 13 seconden toen hij als laatste starter aan zijn tweede rit begon en had de eindoverwinning dus voor het oprapen toen zijn rijtuig kantelde. Ge33

JAARBOEK 2012

Evenementen 2012

Voor het goede doel Van de merrie- en veulenkeuring op 22 september is elders in het jaarboek een uitgebreid verslag. Verder werden er deze zomer twee dressuurwedstrijden georganiseerd bij Henk en Jeanette Ladan in Schaijk. De eerste was op 3 juni en de tweede op 4 augustus. Tekst: Victor de Bruijn en Belinda Wolthuis Foto’s: Caro Aalderink (amazones) en Saskia Ven (kantlijn)

enk Ladan had speciaal voor deze wedstrijden een prachtige baan uitgelegd in het land. Tussen de witte hekjes konden de amazones en hun Lipizzaners hun kunsten vertonen.De eerste dag hadden we negen amazones die met tien paarden meededen in de klasse B tot en met Z2. Bovendien was erg leuk dat er een deelnemer met een dameszadel een Z1-proef reed! Jacqueline Poot en Krabbe waren ook nog in een prachtige outfit. Na elke eerste proef kwam de jury uit de auto om met de amazone door te spreken wat de mooie en te verbeteren punten uit de proef waren. Op deze manier kon het commentaar van de jury gelijk worden meegenomen in de tweede proef die elke combinatie kon rijden. Na afloop hebben we heerlijk in de mooi aangeklede schuur tussen de paarden genoten van lekkers en de aanwezige mensen. Als goede doel was Brooke Hospital aangemerkt en we konden een mooi bedrag overmaken.

H

mers. Deze keer was ook speciaal voor zowel Sharon Schoonenberg omdat zij voor het eerste (met succes) met de dekhengst Neapolitano Alea in de Z1 startte als voor Belinda Wolthuis die voor de tweede keer met een (tweede) Lipizzaner in de Z1 winst behaalde. Deze dag hadden we als goede doel de stichting Paarden In Nood en speciaal het paard 'Daantje'. Elke deelnemer legde twee euro in de pot per behaald winstpunt. Daarnaast waren er in het publiek veel mensen die een bijdrage deden. De totaalstand was ruim 100 euro. Er was een mooie opkomst en het wedstrijdterrein was schitterend aangelegd. De jury was na afloop zeer blij verrast met de ontvangst maar vooral met het niveau van de amazones en paarden. Volgende keer ook graag heren (waar blijven jullie?). In 2013 hopen we wederom een aantal wedstrijden te organiseren. Hopelijk zijn er dan weer mensen die hun locatie ter beschikking willen stellen.

Mooie opkomst De tweede dag hadden we veel mooier weer. Er was ook voor een barbecue gezorgd en er waren wederom veel deelne34

JAARBOEK 2012

Afscheid Neapolitano Romania 96 O.

Hengstenkeuring 2012 afgezegd Door een uitbraak van Rhinopneumonie was het onverstandig om de hengstenkeuring op 17 maart doorgang te laten vinden. Zo besloot de LVN twee weken voor de keuring. De KNHS had alle activiteiten met paarden afgelast en startte pas een paar dagen voor de geplande keuring weer met evenementen. Tekst en foto: Job van Haaften

In 2002 nog een belofte als dressuurpaard, gereden door Lennard Bouwman. aar kwam nog bij dat er geen nieuw te keuren hengsten waren aangemeld. De LVN besloot (bestuur na inwinnen advies van de Fokkerijraad) daarom om de termijn van alle in 2011 goedgekeurde hengsten met een jaar te verlengen. Dat zijn Neapolitano Capriola F., Siglavy Allegra M. (beiden voor het leven goedgekeurd), Maestoso Ria-21, Neapolitano Alea Z. en Favory Szeles. Neapolitano Alea Z. had deze

D

keuring een verrichting moeten tonen op L1-niveau maar is daarvan vrijgesteld aangezien hij inmiddels uitkomt in de M1-dressuur. Met stille trom Neapolitano Romania 96 O. was niet aangemeld voor de keuring en staat dus niet meer ter dekking. Vermeldenswaard is dat deze hengst, ZZ-licht geklasseerd is in de dressuur, kampioen was in 2009 en 5 nakomelingen heeft. Om hem niet geheel zonder aandacht van het toneel te laten verdwijnen zijn er twee foto’s bijgevoegd. Behalve bij de hengstenkeuring van 2011 in dit jaarboek, is er meer informatie over de ter dekking staande hengsten in Nederland te vinden op de website van de LVN.

In 2009 was Neapolitano Romania 96 O. van Marieke Koelemeijer kampioen bij de dekhengsten.

35

www.lipizzaner.nl

JAARBOEK 2012

Of waarom de machtigen der aarde op witte paarden reden

Prins op het witte paard Er zijn ontelbaar veel beelden en afbeeldingen van de machtigen der aarden, maar ook van heiligen en goden, op paarden. Een paard was een kostbaar bezit en geeft extra uitstraling zowel in grootte als hoogte. Van de ruiterportretten die je tegenkomt, is het opvallend hoe vaak die machtige vorsten en veldheren op witte paarden zitten. Tekst: Job van Haaften

it de Egyptische, Romeinse en Griekse kunst zijn veel ruiterbeelden en afbeeldingen bekend, ook de bekende Chinese terracotta-legers kenden ruiters maar die liepen naast hun paarden. Over de kleuren van die paarden weten we echter niet veel, in de meeste gevallen doordat die niet bewaard zijn gebleven of de kleur van het materiaal hadden: aardewerk, brons of wit marmer. De meeste ruiterportretten die wij kennen dateren uit de Middeleeuwen of later. Opvallend vaak is het paard waarop de vorst of legeraanvoerder wordt geportretteerd een schimmel of ander bijzonder gekleurd paard (bijv. panterbont). Wat betreft paarden van de goden is het volledig eenzijdig, alle bekende godenpaarden zijn wit.

U

Sleipnir en Pegasus Als we kijken naar de belangrijkste godsdiensten in Europa rond het begin van de jaartelling, zijn er drie oppergoden: de Griekse Zeus, Romeinse Jupiter en Germaanse Wodan (in Scandinavië Odin genaamd). Wodan had een bijzonder paard, namelijk met acht benen, dat heette Sleipnir en wordt altijd als wit afgebeeld. Het enige paard dat duidelijk met Zeus in verband wordt gebracht is Pegasus dat, toen het naar de Olympus was gevlogen, het paard werd dat de bliksemschichten van Zeus droeg. Pegasus heeft vleugels en is meestal sprankelend wit afgebeeld. Jupiter was paardloos, maar als hij in de Middeleeuwen wordt afgebeeld met een paard in zijn omgeving, is dat een wit paard. Dan heb je nog de mythische eenhoorn, een maagdelijk wit paard met een hoorn op zijn voorhoofd. Een dier waar zoveel magische kracht aan toe werd gekend dat Lodewijk de XIV, de Franse Zonnekoning (1638-1715) zich er graag mee liet schilderen.

Johan Wolfert van Brederode, ca. 1645.

Heiligen te paard Als je het over heiligen en paarden hebt, moet je in Nederland natuurlijk beginnen met Sint Nicolaas. En iedereen weet dat die over de daken rijdt met een schimmel. Maar er zijn meer heiligen te paard. Sint Hubertus werd geboren als zoon van de Hertog van Aquitanië, in het jaar 656. Toendertijd stond hij bekend als een fervent jager met weinig zelfkritiek. De legende wil dat hij op Goede Vrijdag van het jaar 683, tegen het geheiligde gebruik in, te paard en met zijn honden op jacht ging. Weldra kwam 36

Sleipnir, het paard van oppergod Odin (Scandinavisch) of Wodan (Germaans) met acht benen, op een manuscript uit de achtste eeuw afkomstig van IJsland. hij op het spoor van een groot wit hert. Hij achtervolgde het dier tot de honden het in de avondschemer gesteld hadden. Het hert draaide zich om en tussen de stangen van het gewei blonk een kruis. Hubertus heeft nooit meer gejaagd, werd tot priester gewijd en stichtte later een klooster. Meestal wordt hij met een schimmel als rijdier afgebeeld. Dan is er nog Sint Joris en de draak. Hij bevrijdde een heidens land van de draak, en het hele koninkrijk bekeerde zich tot het christendom. Het zal je niet verbazen, maar hij wordt altijd afgebeeld op een schimmel.

Vergadering van goden rond de Romeinse oppergod Jupiter. Fresco in Palazzo del Té in Mantova, door Romano Giulio ca 1532-1534.

Het enige paard dat met de Griekse oppergod Zeus in verband wordt gebracht is Pegasus. Gallisch beeld gevonden in Grand (Vosges, Frankrijk),voorstellende Zeus rijdend op Pegasus. Vorsten en veldheren Volgens de regels, geldend in de Middeleeuwen en Renaissance, was een ruiterportret voorbehouden voor koningen, edellieden en veldheren. Meestal berijden die edele ruiters een opvallend paard, vaak wit, dat steekt goed af tegen de rest

Lodewijk de XIV, de Zonnekoning, op een eenhoorn. 37

De ons allemaal bekende Sint Nicolaas met zijn spreekwoordelijke schimmel. JAARBOEK 2012

Sint Hubertus en het witte hert met kruis

Jan Filips van Merode, ca. 1710.

Miniatuur van Sint Joris, ca 1430-1440 uit de Nederlanden.

Aartshertog Karl, door Peter Kraftt in 1812.

van de paarden of bijvoorbeeld een panterbont paard (zoals de Knabstruper). Het doel van zo’n ruiterportret is meestal om een heldendaad vast te leggen voor het nageslacht. De hoofdrolspeler, vaak ook degene die de opdracht tot het schilderij gaf, wil natuurlijk prominent in beeld. Hoe kan dat beter dan op een wit paard. Toch is er meer aan de hand. Niet voor niets zijn de paarden van de Habsburgse Keizerlijke familie wit, niet alleen het rijpaard, de Lipizzaner, ook het koetspaard, de Kladruber, is meestal schimmel. Als voorbeeld vond ik een ruiterportret van Aartshertog Karl die Napoleon versloeg in de slag bij Aspern 21-22 mei 1809. Maar waar zit hem dat in. Het zou kunnen dat het in het algemeen edelste paardenras, de Arabier, daar mede bepalend voor is. Dat waren vaak schimmels en de kruisingsproducten met andere rassen

38

waren relatief vaak ook schimmel. Een goed paard had altijd wel een Arabier in de stamboom. Bovendien wilden mensen met macht en geld dit graag laten zien, dat kan natuurlijk het best met de meest in het oog springende kleur: wit.

Charles Godert, graaf van Lynden d’Aspremont, geschilderd door Caenen in 1754.

zijn in die schilderijen wit. Johan Wolfert van Brederode liet zich portretteren met Batenstein (Vianen) in de achtergrond, ca. 1645. Deze Johan Wolfert bracht het tot veldmaarschalk van het Staatse leger en gouverneur van ’s Hertogenbosch. Charles Godert, graaf van Lynden d’Aspremont (1703-1749) was veldmaarschalk van de Keizerlijke troepen. Vooraanstaand edelman en legeraanvoerder van de Zuidelijke Nederlanden, Jan Filips Eugeen van Merode (1674-1732). Hij was graaf van Merode maar had nog heel wat meer indrukwekkende titels: graaf van het Heilig Rijk, markies van Westerlo, graaf van Montfort, Olen en Batenburg, baron van Pietersheim, Steyn en Quabeek, erfburggraaf van het Aartsbisdom Keulen en nog veel meer. Ook ons koningshuis, de Oranjes, hielden van witte paarden. Stadhouder Willem III (16501702), die ook koning van Engeland was, liet zich ermee portretteren. Wit was zeldzaam, en zeldzaam is duur. Een wit paard gaf dus aan dat je belangrijk was en het kon betalen. Geen wonder dat de, zeker in die tijd (Barok in Noord- en West-Europa circa 1575 tot 1750), meest gewaardeerde paardenrassen uit voornamelijk schimmels bestonden. Dat straalt allemaal nog steeds af op de Lipizzaner. En vergeet ook niet de uitdrukking “de prins op het witte paard”. Napoleon op de Sint Bernard pas, door Jacques-Louis David (1748-1825) geschilderd in 1800. Napoleon Bonaparte Napoleon was een groot (niet zijn eigen postuur) liefhebber van edele, witte paarden. Eén van zijn favoriete rijdieren was de Arabische hengst Vezir (volgens andere bronnen Berber). Deze liet hij verschillende Lipizzaner merries dekken, toen hij delen van de Habsburgse kuddes in zijn macht had. Hoewel Napoleons macht zijn oorsprong had in de Franse revolutie, waarbij de koningin en Habsburgse keizersdochter Marie Antoinette werd onthoofd, kreeg hij van de Oostenrijkse keizer een Lipizzaner hengst aangeboden. Natuurlijk is dat uit puur politieke overwegingen geweest, maar Napoleon liet zich er graag op zien en portretteren. De Nederlanden Redelijk willekeurig heb ik wat ruiterportretten opgezocht uit de zestiende tot en

met de achttiende eeuw. Zoals gezegd was er wat kleur betreft weinig keus, bijna alle paarden met ruiter op de voorgrond

Stadhouder Willem III, ook koning van Engeland van 1689-1702. 39

JAARBOEK 2012

Henk Ladan, fokker van het eerste uur Een Lipizzaner voor een bos zwarte tulpen Met onder andere twee keurhengsten, Conversano Nima en Neapolitano Capriola F, vijf keurmerries, een stermerrie en de goedgekeurde zoon van laatstgenoemde hengst, Neapolitano Alea Z, heeft Henk Ladan zijn sporen ruimschoots verdiend in de Nederlandse Lipizzanerfokkerij. Al meer dan dertig jaar zit hij in het ‘vak’ en denkt op zijn zeventigste nog niet aan ophouden. Tekst: Saskia Ven Foto’s: Saskia Ven en archief Henk Ladan

Henk en Jeannette met Neapolitano Alea Z. e zochten hem en zijn partner Jeannette op in het Brabantse Schaijk en kwamen erachter dat vier uur praten niet genoeg is om zijn fokkersvisie en alles wat hij meemaakte tijdens zijn zoektocht naar de ideale Lipizzaner te documenteren.

W

Dierenliefde Als jongetje van tien jaar was hij al gek van dieren. Thuis stond er een grote kolenkist waar hij een geit in hield, met een eigen ruif. Een straathond werd mee naar binnen gesmokkeld en hij jatte boterhammen om de hond te voeren. Op vrijdagmiddag kwam hij op weg naar school nooit verder dan de koeienmarkt waar hij aan het eind van de dag de koeien molk en daar een paar kwartjes mee verdiende. Hij greep een onenigheid met zijn vader aan om weg te lopen en werkte een paar maanden op een boerderij – met paarden - tegen kost en inwoning. Zijn grote droom bleef het hebben van eigen paarden. Toen hij later naar Canada vertrok, lag er op de terugweg een Westernzadel naast hem in het vliegtuig. Nog geen paard, maar dat ging komen! Inmiddels heeft hij het gemis van een eigen paard meer dan goedgemaakt, hij fokte warmbloedpaarden en nu al meer

Keurmerrie Mindra kreeg op 19-jarige leeftijd haar derde amazone in het Z met winstpunten. Vorig jaar ontving zij het sportpredikaat. 40

Stalamazone Sharon met Neapolitano Alea Z. dan dertig jaar Lipizzaners. Hoe kwam hij bij dat ras terecht? Conversano Nima ‘Ik had (en heb) een schildersbedrijf in Leiden. Ik woonde destijds met mijn gezin en een aantal warmbloedpaarden op Terschelling. Een collega met een eigen schildersbedrijf had nog een schuld bij me uitstaan. Hij zegt, Henk, zegt ie, ik heb een geweldig voorstel. Kom maar op, zei ik, wat dan? Nou, zegt die collega, ik heb een paard dat is echt wat voor jou. Als jij dat paard nou neemt, dan ruilen we dat tegen die schuld. Ik vond het niet zo nodig, dat geld kwam later wel, maar werd toch nieuwsgierig want er zat een verhaal achter. Die collega had van de Spaanse rijschool een hengst gekocht. Toen hij het paard op wilde laten halen, bleek dat het al verkocht was. Daar liet hij het niet bij zitten en met behulp van een rechtszaak met alle toeters en bellen die erbij horen, kreeg hij het gedaan dat hij een ander paard uit mocht zoeken. Met veel publiciteit, een vliegtuig vol met advocaten en juristen, ging hij in Wenen Conversano

Nima ophalen. Het was de bedoeling dat zijn dochter het paard ging rijden. Helaas, ze keek er niet meer naar om en het paard stond ongebruikt in de stal. Ik ging erheen om te kijken. Daar, in een box bewoog een paard. Het eerste wat ik dacht, was, dat is geen paard, dat is een pony. Ik was grote paarden gewend. Op dat moment keek Nima mij aan. Mijn gedachten? Dit is geen gewoon paard, het is een persoonlijkheid. Dit is apart, apart! De hengst stond op een draversstal en werd af een toe voor een sulky gezet omdat ze niet wisten wat ze ermee aan moesten. Een afgerichte schoolhengst uit Wenen, voor een karretje! Ik heb de hele

“Dit is geen gewoon paard, het is een persoonlijkheid”

41

nacht niet geslapen, wat moest ik met een hengst? Hij liet me niet los en zo kwam het dat ik een prachtige Lipizannerhengst op mijn fokkerij in Terschelling kreeg. Ik heb er nooit spijt van gekregen. Het was een hengst en hij liet dat weten, als er paarden terugkwamen van een buitenrit. Hij stond dan te trappelen in zijn weitje maar als ik zei, Hé, Nima, rustig, dan bleef hij keurig op zijn plek. Een gouden karakter, zoals alle Lipizzaners. Ja, ik heb ook op hem gereden, met dat Westernzadel.’ Merries ‘Natuurlijk ging het kriebelen. Had ik zo’n tophengst maar kon ik niet fokken want er was geen Lipizzanermerrie te vinden in Nederland. Tot ik een tip kreeg dat er in België twee merries te koop waren. Ik erheen, meteen een trailer mee want het was nogal een reis. Er stond een drachtige merrie, Elvira, een D-maatje. Plus een jaarlingmerrie, Dardana. Ze waren klein en die man vroeg de hoofdprijs maar het eind van het liedje was dat er twee merries verhuisden naar Terschelling. De merrie was gedekt door Maestoso Presciana JAARBOEK 2012

Verkeerd gespeld... en het hengstveulen dat eruit voortkwam was de later goedgekeurde dekhengst Maestoso Elvira die in eigendom kwam bij Ton Duivenvoorden en daar ook jaren ter dekking heeft gestaan. Elvira is 33 jaar geworden. Ze werd op het eind niet meer geaccepteerd door de groep. Weidegenootje Vernet hielp haar veilig door het hek heen als de andere paarden vervelend deden. Op een dag kwam ze niet meer overeind. Met palen en een zeil heb ik een soort indianenslee gemaakt om haar naar stal te krijgen. We hebben het nog even aangezien maar moesten haar toch echt in laten slapen.’ Eigenwijs ‘Ik ben eigenwijs, altijd mijn eigen weg gegaan. Je kijkt naar andere fokkerijen en bedenkt, zo wil ik het zelf niet doen. Neem Piber. In het eerste jaar worden de paarden al geselecteerd. Dat moet niet! Er verandert nog zoveel in de jaren dat een veulen opgroeit tot een vier-, vijfjarige. Ik heb het meegemaakt dat een veulen dat niet premiewaardig bevonden werd, een paar jaar later tot dagkampioen werd uitgeroepen. Iets anders is dat er in staatstoeterijen elders af en toe gebruik wordt gemaakt van vreemde bloedvoering. Er wordt dan met een ‘vreemde’ hengst ingekruist. Bijvoorbeeld een Andalusiër, of zoals bij de Kladruberfokkerij met een Fries, zoals de hengst Romke, omdat de zwarte kleurfokkerij te maken kreeg met inteelt. Dat mocht niet hier in Nederland maar waarom niet? Ik vind

dat dat wel mogelijk moet zijn en ben altijd nieuwsgierig geweest naar hoe je iets kunt verbeteren. Ik heb dan ook geëxperimenteerd met vreemd bloed. Dat idee had ik al uitgeprobeerd toen ik op Terschelling schapen fokte. Wil je dat verhaal ook horen? Ik wilde met een Texelse ram naar de keuring. Hoe toiletteer je een schaap? Didi (Ladans dochter, red.) en ik hadden hem gewassen in de badkuip, met de handdouche, spierwit was ie. De ram werd Fries kampioen. Enige tijd later kreeg ik een telefoontje uit Wageningen. Ze waren bezig met de opzet voor een verbeterd schaap door Texelse schapen te kruisen met Vlaamse heideschapen, of ze die ram konden gebruiken, bij mij op Terschelling. Texelaars zijn vleesschapen maar lammeren moeilijk af. Die Vlaamse schapen hebben minder vlees maar krijgen heel makkelijk lammeren. De genen van de ram (of de hengst als je het over paarden hebt) zijn doorslaggevend, dus als je een Texelse ram met een Vlaamse ooi paart, krijg je een vleesproduct maar het lammert wel makkelijker af. Uit deze

“Het ontbreekt de keuringscommissie aan visie”

42

kruisingen is het Swifter schaap voortgekomen, een veelgebruikt schapenras. De laatste twee fokproducten bij mijn paarden uit deze gedachtegang zijn bijvoorbeeld kruisingen van een Andalusische hengst met Lipizzanermerries maar ik heb ook ooit een Appaloosahengst voor een Lipizzaner gebruikt. Als ik bij een merrie een paar veulens had gefokt was mijn nieuwsgierigheid eraf en wilde ik nieuwe wegen uitproberen. Als je uit het ras gaat, komt er altijd weer iets nieuws naar voren, behoud het goede zou ik zeggen. Het is wel zo dat ik nu alleen zuivere Lipizzaners op mijn erf wil hebben. De kruisingen hebben een goed thuis gevonden.’ Buitenland ‘Bij mijn zoektocht naar nieuwe paarden kwam ik ook in de Slowaakse Lipizzanerstoeterij Topolcianky terecht, destijds nog onderdeel van het onder Russische beheer staande Tsjecho-Slowakije. Het communisme vierde hoogtij, er stonden mannen met stenguns bij de grens en de mensen die bij de stoeterij werkten, bogen als knipmessen voor de hoge heren. Ik werd thuis uitgenodigd bij zo’n hoge heer en viel achterover van de rijkdom. De man vertelde mij dat als ik kon zorgen voor zwarte tulpen, ik bij hem elk paard kon kopen wat ik wilde. Weer in Nederland zorgde ik dat er twee kisten met bollen van donkerpaarse, bijna zwarte tulpen bij hem bezorgd werden. Het gevolg was dat ik de zwarte merrie

Capriola (preferente moeder van Neapolitano Capriola F, red.) en nog een andere merrie kon kopen. Afspraak was dat de merrie gedekt zou worden door Neapolitano IX Batosta. Ik kreeg een telefoontje dat ze drachtig was. Ze zou een hengst krijgen die keur werd, Neapolitano Capriola, het oogappeltje van Jeannette. We moesten Capriola zelf ophalen, zij kwamen tot aan de grens van niemandsland, ik aan de andere kant van die grens. Ik had lopend het eerste paard opgehaald en in de trailer gezet en ging toen Capriola halen. Ligt dat andere paard snakkend naar adem in de trailer! Ik nog met mijn arm in die strot, dacht dat er wat in haar keel zat maar het was al te laat, vervoersstress waarschijnlijk. Sta je daar in niemandsland met een dood paard in je trailer, min twintig graden, geen eten bij je, diesel bijna op. Wat een gelazer, kwam er nog een corrupte dierenarts die ons niet verder wilde laten gaan omdat er melk uit Capriola kwam en hij dacht dat ze moest veulenen. Dat kwam natuurlijk omdat ze zo het veulen bij haar weggetrokken hadden. Ik heb die man op een gegeven moment opge-

“Een dood paard in de trailer bij 20 graden vorst” tild en tegen de muur gehouden, toen tekende hij eindelijk de papieren. Daarmee kreeg ik wel een topmerrie mee in mijn trailer. Waarom ik het woord Lippizaner en niet Lipizzaner op mijn huidige trailer heb staan? Dan kan ik als ze erover beginnen, zeggen, je hebt gelijk, het is niet goed gespeld. Want er wordt nergens zoveel gezeurd en geluld als in paardenland.’ Toekomst ‘Paarden zijn emotie. De Lipizzaner is zo intelligent, met een Lipizzaner gooi je het op een akkoordje, in plaats van ze de wet voor te schrijven. Heb je ze voor je gewonnen, dan doen ze alles voor je. Er wordt wel eens gezegd dat ze geen mak-

kelijk karakter hebben maar je moet onderscheid maken tussen karakter en temperament. Een hengst mag brullen, het moet geen slome zijn. Ze gaan door tot ze erbij neervallen. Maar het karakter is goudeerlijk. De fokkerij moet een nieuwe impuls krijgen. We hebben in Nederland nog maar een handvol goedgekeurde dekhengsten nu en de crisis eist zijn tol. We kunnen ons niet zoveel meer veroorloven. Ik hoop dat de (her)keurings- en foktechnische commissie meer visie gaan etaleren. Ze kijken wel naar exterieur en gebruik maar het ontbreekt aan vooruitkijken. Als ik moest kiezen tussen het goedkeuren van bij wijze van spreken een derde premiehengst of geen fokkerij meer, wist ik het wel. Nieuw bloed, al is het maar voor een jaar, dan kan je weer even vooruit. Het kleinkind van de merrie uit Topolcianky waar ik het net over had is Neapolitano Alea Z. Dat is mijn oogappeltje. Goed aan de maat, mooi exterieur, goed bewegen en superkarakter. Mijn toekomstwens is dat ook hij keur wordt. Drie keurhengsten op een rij, is dat niet mooi?’

Hond Baika is vernoemd naar de moeder van Neapolitano Alea Z.

43

JAARBOEK 2012

Karakter en eigenschappen

Een bijzonder paard, dat is het Veel eigenaren van Lipizzaners kunnen het beamen, het zijn bijzondere paarden. Ze zijn over het algemeen intelligenter en gevoeliger dan veel andere paarden. Ze zijn wat later rijp, maar kunnen dan ook tot op hoge leeftijd blijven presteren. Tekst en foto’s: Job van Haaften

ie late rijpheid betekent dat je een Lipizzaner, voor hij zo’n jaar of viereneenhalf is, niet teveel moet belasten. Inrijden vanaf die leeftijd is aan te raden, om het paard tot op hoge leeftijd gezond en werkwillig te houden. Denk bijvoorbeeld aan de schoolhengst Siglavy Mantua I die met 26 jaar nog de solo uitvoerde, met Oberbereiter Klaus Krzisch, in de voorstellingen van de Spaanse Hofrijschool van

D

44

Wenen. In Wenen begint de opleiding van de hengsten niet voor vier jaar, en het eerste jaar krijgen ze slechts een lichte training. Het zijn paarden waarbij het belangrijk is om er een band mee op te bouwen. Als de eigenaar en verzorger er goed mee omgaat, heeft hij/zij er een betrouwbare vriend aan. Mooi voorbeeld hiervan is het einde van de demonstratie die Ton

Siglavy Allegra M. (Smokey) met Ton Duivenvoorden.

Duivenvoorden gaf op de hengstenkeuring van 2011 met zijn Siglavy Allegra M., toen zeventien jaar. Nadat ze een aantal oefeningen uit de Klassieke dressuur hadden getoond, zadelde Ton hem op een zeer ongebruikelijke manier af. Eerst ging Ton achter het zadel staan, vervolgens ging hij achter het zadel zitten, maakte het zadel los en ging met het zadel op zijn arm, rijdend verder om het zadel af te geven. Uit eigen ervaring ken ik ook een mooi staaltje met mijn toen 18-jarige merrie Mirka (Malvina). We kwamen terug van de les bij een naburige manege. Op de weg stond een grote vrachtwagen met een kraan erop, die stalen rijplaten aan het uitladen was. Aan beide zijden van de kraan lagen al rijplaten en daarnaast waren sloten. De enige weg die vrij was, was onder de kraan met bungelende rijplaten door, en over de liggende rijplaten heen. Met een losse teugel en met een beetje been en aanmoedigende woorden, stapte Mirka over de rijplaten onder de bewegende kraan door. Licht gespannen, maar toch.

rijk punt van selectie was, zeker in voorgaande eeuwen. De Lipizzanerhengst moest het strijdgeweld in, de merrie moest een wagen of koets trekken ook bij grote drukte of langs vechtende soldaten. Ook het uithoudingsvermogen werd uitgebreid getest in het dagelijkse werk. Van die eigenschappen kunnen wij nog steeds profiteren. Als je de aanwijzingen en hulpen klein en fijn houdt, als je duidelijk en eerlijk bent tegenover je paard,

kun je er alleen maar plezier van hebben. Veel eigenaren van andere paarden zullen er versteld van staan hoeveel je met je Lipizzaner kan, al zal niet iedereen het begrijpen. Ton Corbeau, indertijd hoofdredacteur van de Hoefslag, schreef in een column na een voorstelling van de Spaanse Rijschool eens dat het zulke makke dieren waren, met weinig temperament en niet geschikt voor de huidige dressuursport. Wij weten wel beter!

Vrachtwagen met kraan zoals Malvina (Mirka) die tegenkwam.

Typerend is de moed en gehoorzaamheid van de Lipizzaner, ook onder moeilijke omstandigheden. Wat natuurlijk een belang-

45

JAARBOEK 2012

Lipizzanerstamboek Vereniging Nederland

Recommend Documents