Lifest yle
TEKST MARITH IEDEMA ILLUSTRATIE STEVE NESTOROVSKI
OPEN RELATIE
Elk jaar stranden zo’n 35.000 huwelijken, vaak omdat een van de partners is vreemdgegaan. In tijden van veel en vooral makkelijke verleidingen via apps als Tinder en Happn vraagt Playboy zich af: hoe haalbaar is een monogame relatie nog? En: moet je het wel willen?
088 • PB13 - Polyamorie.indd 88
19-11-15 10:48
088 • PB13 - Polyamorie.indd 89
19-11-15 10:48
Lifest yle
OPEN RELATIE
Een ober zet twee sierlijk opgemaakte borden op tafel. Mijn vriend eet biefstuk, ik vis. Terwijl hij praat, dwalen mijn gedachten af naar de man die ik de nacht ervoor in een Amsterdamse club zag. Ik stel me voor hoe hij me tegen een muur duwt. Zijn baardje dat tegen mijn wang schuurt, zijn lippen op de mijne… Ik was net twintig toen ik een relatie kreeg met de man die voor mij zijn vlees zit te snijden. Als alles verloopt volgens plan – en dat hoop ik oprecht – worden mijn vriend en ik samen oud. Een heerlijk vooruitzicht. Op één punt na: sex met één man, vanaf mijn twintigste tot aan mijn dood – die gedachte maakt dat ik mijn eetlust op slag verlies. Hoe saai. Kan ik dat wel? De vraag spookt voor de honderdste keer door mijn hoofd. En nog belangrijker: wil ik dat? Wil ik mijn leven lang een toneelstukje opvoeren? Aantrekkelijke mannen afwijzen, niet omdat ik geen zin heb in een avontuurtje, maar puur en alleen omdat ik bezet ben. Het woord alleen al. Wie heeft bedacht dat je bij relaties het alleenrecht hebt op elkaars lichaam? Zit iemand daar werkelijk op te wachten? Ik niet. Ik haal diep adem, leg mijn bestek neer en zeg: ‘Schat, wat zou je ervan vinden als we een open relatie zouden beginnen?’
/ TINDER EN HAPPN In Amerika strandt één op de twee huwelijken. Wij Nederlanders brengen het er niet veel beter vanaf. In 2010 blijkt uit cijfers van het CBS dat 36,2 procent van de huwelijken in ons land voortijdig eindigt. Dit percentage blijft alleen maar stijgen. In 2014 lopen maar liefst 35.000 huwelijken op de klippen (een stijging van vijf procent ten opzichte van 2013). Hoe komt het dat er elk jaar meer huwelijken kapot gaan dan ooit tevoren? ‘Mensen worstelen tegenwoordig met monogamie,’ zegt Kaat Bollen, klinisch psychologe en seksuologe. Websites als SecondLove en populaire date-apps als Tinder en Happn – die, laten we wel wezen, voornamelijk worden gebruikt om snel en makkelijk van bil te gaan – maken monogaam zijn er niet bepaald makkelijker op. ‘Wij komen, mede door het internet, veel vaker in de verleiding vreemd te gaan dan onze ouders vroeger,’ zegt Peter Leusink, arts-seksuoloog, verbonden aan de Radboud
Universiteit Nijmegen. Met één druk op de knop of een swipe naar rechts, kan je contact leggen met een scala aan mannen en vrouwen. Bollen: ‘En daar komt bovenop dat er in de huidige tijd meer nadruk wordt gelegd op zelfverwerkelijking. We streven geluk na, vinden dat we recht hebben op de pleziertjes die het leven de moeite waard maken. Dit lijkt ten koste te gaan van onze huwelijken en relaties.’ Dat is zonde. Want het één hoeft het ander niet uit te sluiten. Ik heb momenteel vier jaar een open relatie, die voor mij staat voor het beste van twee werelden. Enerzijds deel ik mijn leven al zeven jaar met iemand van wie ik hou. We gaan samen op vakantie, kijken series op de bank, bezoeken familie en hij plakt mijn band. Anderzijds kan ik uitgaan alsof ik vrijgezel ben. Als ik een leuke man tegen het lijf loop, kan ik doen waar ik op dat moment zin in heb. Het draait voor mij echt niet allemaal om sex, het belangrijkste vind ik het gevoel van vrijheid dat gepaard gaat met een open relatie. De mogelijkheid om te doen wat ik wil, zonder tegen te worden gehouden door, in mijn ogen, idiote regels.
/ VOELEN DAT JE LEEFT Dennis* (30) is lang, heeft groene ogen en pikzwart haar en denkt daar net zo over. Hij is business consultant en is voor zijn werk veel onderweg, altijd gehuld in pak. Hij weet het nog goed. Hij moest naar een congres aan het strand van Noordwijk voor zijn werk. Daar was ook zijn collega, tot wie hij zich al tijden sterk aangetrokken voelt. Haar ronde billen in die strakke rok en de manier waarop ze op haar pen kauwt als ze nadenkt. De seksuele spanning is voelbaar. Na afloop van de bijeenkomst strijken ze neer bij een strandtent en slaan de nodige glazen wijn achterover. Zoveel, dat terugrijden naar huis geen optie is.
Ze boeken een hotelkamer aan de kust, waar ze seksen tot de zon opkomt. ‘Het was zo’n nacht waarin je voelt dat je leeft,’ zegt Dennis. Maar wanneer hij de volgende dag naar huis rijdt, denkt-ie nog amper aan haar. ‘Ik had zin om tegen mijn vriendin aan te kruipen.’ Nu Dennis het bed heeft gedeeld met zijn collega en op elk gewenst moment kan bellen voor een tweede ronde, is de lol er voor hem af. ‘Ging ik stiekem vreemd, dan was de kans groter dat het spannend was gebleven, en daardoor moeilijker om mee te stoppen.’ Had hij een monogame relatie gehad en was het hem gelukt de verleidingen met pijn en moeite te weerstaan, dan had Dennis naar eigen zeggen waarschijnlijk nog maanden aan haar naakte lichaam gedacht. ‘Misschien was ik zelfs wel verliefd geworden. Ik weet het zeker: als je als stel elkaar ervaringen verbiedt, maakt dat de kans groter dat je uit elkaar gaat.’
/ VRIJE LIEFDESRELATIE Tijdens de seksuele revolutie die zich ontketent in de jaren ’60 komt het regelmatig voor dat getrouwde mannen en vrouwen het bed delen met meerdere partners (in de volksmond ‘polyamorie’ genoemd: het hebben van meer dan één, al dan niet seksuele, relatie). Maar in de jaren ’80 wordt die pret abrupt de nek omgedraaid: het hiv-virus houdt grondig huis en er wordt meer bekend over incest en misbruik. ‘Sex kreeg daarmee een negatieve kleur,’ zegt seksuoloog Leusink. Het fanatisme waarmee er wordt geswingd en buiten de deur geneukt, neemt af en de monogame relatie raakt weer in de mode. Tot nu. Benny Lobo (45), de vrouwelijke voorzitter van Stichting Polyamorie Nederland merkt dat er meer aandacht is voor haar werkterrein. ‘Mensen realiseren zich, door wat ze om zich heen zien en zelf ervaren, dat
Wie heeft bedacht dat je bij relaties het alleenrecht hebt op elkaars lichaam?
90
088 • PB13 - Polyamorie.indd 90
19-11-15 10:48
Lifest yle
OPEN RELATIE
088 • PB13 - Polyamorie.indd 91
19-11-15 10:48
Lifest yle
OPEN RELATIE
de monogame relatie niet haalbaar is. Daarom gaan ze op zoek naar alternatieven. Zo komen ze bij ons terecht,’ zegt ze. Zelfs de grootste romanticus wéét diep in zijn hart dat de mens niet monogaam is. Het aantal mensen dat vreemdgaat, schommelt tussen de vijftien en veertig procent, afhankelijk van welk onderzoek je erbij pakt. ‘Ik denk dat dit percentage in werkelijkheid nog hoger ligt en ga zelfs uit van vijftig procent,’ zegt Bollen. ‘Over niks wordt namelijk zoveel gelogen als over sex.’ Gek dat we massaal vreemdgaan? Nee. Want zuiver biologisch gezien is de mens helemaal niet monogaam. Ook de vrouw niet. De manier waarop sperma is samengesteld, bewijst dat. Slechts één procent van het mannelijk zaad kan een eicel bevruchten. De rest is opgebouwd uit vechters en verdedigers, cellen die het sperma van andere mannen uitschakelen en de toegang tot de baarmoeder blokkeren. Was de vrouw van nature monogaam, dan had sperma zich nooit op deze manier ontwikkeld. Waarom is die monogamie dan in hémelsnaam verzonnen? Van oorsprong komt het uit de koker van het christendom. En daarnaast was het een slimme manier om de samenleving in toom te houden. Probeer je eens in te denken: de chaos als iedereen het vroeger maar met elkaar deed! Het aantal mensen dat ten prooi valt aan de gevaarlijke geslachtziekte syfilis! Daarnaast is erfrecht een reden waarom monogamie in het leven is geroepen. Als iedereen maar wat in de rondte neukt, is het onduidelijk welk kind bij welke vader hoort. Dan weet je dus ook niet wie recht heeft op het huis of het stuk grond na vaders dood. Complete non-argumenten in het jaar 2015. Toch zit de monogamienorm tegenwoordig nog diep in onze samenleving geworteld. Zet de tv maar eens aan op een willekeurig moment. Disney-films eindigen altijd in sprookjesachtige ware liefdes en ook romantische films stoppen standaard bij geliefden die elkaar plechtig eeuwige trouw beloven. En de boodschap die doorklinkt in populaire popsongs – we noemen een Rihanna met Take A Bow en Irreplaceable van Beyoncé – is duidelijk: vreemdgaan is een doodzonde.
/ ZOEKEND NAAR LIEFDE Benny Lobo van de Stichting Polyamorie is er nooit in geslaagd het bij één man te houden. ‘Niet dat mijn affaires om sex draaiden. Het was juist liefde waarnaar ik zocht, en die ik telkens weer bij een ander vond.’ Lobo probeerde trouw te zijn aan haar man en ging zelfs in thera-
pie. ‘Ik dacht dat er iets mis met me was en wilde mijn drang naar andere mannen genezen.’ Ze probeert verleidingen te voorkomen, wat vaak mislukt. ‘Ik voelde me constant schuldig.’ Een ongelukkige periode uit haar leven, die definitief ten einde komt wanneer ze een paar jaar terug een artikel leest over polyamorie. ‘Ik leerde dat verliefd zijn op iemand anders helemaal niet betekent dat je een slecht huwelijk hebt,’ zegt ze. Ze besluit het gesprek aan te gaan met haar man. ‘Ik vertelde hem stapel te zijn op een ander, maar daarom niet minder van hem te houden.’ Tot haar verbijstering reageert hij positief en sindsdien heeft Lobo een relatie met twee mannen. Ze slaapt nu twee dagen in de week bij haar vriend en soms gaan ze met z’n drieën naar de sauna. ‘Als je me dat een aantal jaar geleden had verteld was ik in lachen uitgebarsten.’ En dat is meteen haar punt: ‘Veel mensen die hun partner bedriegen, hebben geen idee wat er nog meer mogelijk is, mits je het maar bespreekbaar maakt. Lang niet iedereen is geschikt voor polyamorie, of een open relatie, maar misschien ligt er wel een oplossing in het verschiet. Eén die eerlijk is en waarmee je beiden kan leven.’ Volgens Leusink is het ideaal van monogamie op de lange termijn niet houdbaar. ‘Al zeg ik daarmee niet dat de open relatie de nieuwe norm moet worden.’ Belangrijk is dat mensen na gaan denken over welk soort verhouding bij ze past. Als het lukt een realistisch verwachtingspatroon te creëren, is de kans kleiner dat verhoudingen op de klippen lopen. Seksuoloog Leusink: ‘De komende jaren nemen vrouwen seksueel het heft in eigen handen, omdat ze economisch minder afhankelijk worden van mannen. Relaties worden naar alle waarschijnlijkheid steeds vrijer, en zullen daarmee hopelijk weer wat langer stand houden.’ Ikzelf ben overtuigd dat de vrijere liefdesverhouding dé manier is om een relatie een leven lang vol te houden. Ik raad het iedereen aan. Daarmee zeg ik niet dat je erop los moet neuken. Maar als één van de twee een keer een slippertje maakt, hoeft dat niet meteen het einde van de wereld te betekenen. Lobo zei het al: als je zin hebt in een andere vrouw of man hoeft dat niet te betekenen dat er iets mis is met je relatie. Als je elke dag een biefstuk eet, wil je op een gegeven moment ook wel weer een keer een lekker visje. *Dennis is een gefingeerde naam.
Zuiver biologisch gezien is de mens helemaal niet monogaam
92
088 • PB13 - Polyamorie.indd 92
19-11-15 12:54
Lifest yle
OPEN RELATIE
Peter R. de Vries is al twintig jaar samen met vrouw Jacqueline (boze tongen beweerden dat het stel ging scheiden, maar dat ontkent de misdaadjournalist in alle toonaarden). Daarnaast heeft hij een vriendin. ‘Ik kan het iedereen aanbevelen,’ zei hij in een aflevering van de Veronicatalkshow Jensen Later.
088 • PB13 - Polyamorie.indd 93
De bekendste open relatie van Nederland was jarenlang die van Ton en Heleen van Royen. Maar alles kan kapot, ook de open relatie. Dat werd in 2013 pijnlijk duidelijk. Na twintig jaar huwelijk besloot het paar uit elkaar te gaan. Heleen is inmiddels bekeerd en heeft een monogame relatie met Bart Meeldijk. In Grazia liet hij
weten: ‘Het grappige is dat ze geen open relatie wil. Het is nooit een punt van discussie geweest. Ik zou er ook niet veel voor voelen. Daar ben ik te jaloers voor.’ Publiciste en ex-Zomergast Simone van Saarloos publiceert veel over de open relatie. Het idee dat er eerst wat mis moet zijn in een relatie, voordat er wordt
vreemdgegaan, staat haar tegen. Het is precies die opvatting waardoor relaties bij voorbaat onder druk liggen: er wordt te veel van één persoon verwacht, schreef ze in NRC. Haar eigen relatie? ‘Die is best diffuus, niet zo benoembaar - ik probeer ‘m ook zo min mogelijk te benoemen, eigenlijk,’ zo liet ze weten aan de VPRO.
19-11-15 10:48
