Lieve sponsors en fans van de Joris Foundation Na Joris zijn Vietnam avontuur, zou hij oorspronkelijk in Thailand vrijwilligers werk gaan doen. Maar de plek waar hij gestationeerd werd, was zo “well to do”, dat hij niet het gevoel had, iets bij te kunnen dragen. Kortom hij ging op zoek naar een nieuwe uitdaging, en zoals in ons vorige verhaal stond te lezen kwam Joris in contact met Isaac, die hem weer aan Sahin Ozturk voorstelde. Joris bleek een van de eerste teachers aan de Vera Thompson School te zijn geweest.
Hij schreef daar in 2005 het volgende over: Vanochtend aangekomen in Lintha. Het was weer een lange busrit van uit Yangon, maar was super gaaf. Mooi land, wel kl… wegen. Bij aankomst heb ik de weg naar mijn nieuwe adres aan een monnik gevraagd. Hij wist meteen waar ik naartoe moest en bleek de familie Ozturk te kennen. Ik werd ontvangen door dit Engelse echtpaar, alsof ik de verloren zoon was. Ik kon mijn ogen niet geloven. Het was zo mooi. Een groot huis met veel hout en een rieten dak aan het strand. Vanuit mijn slaapkamer loop ik zo het strand op. Sue, de Engelse vrouw, maakte meteen een ontbijtje voor me klaar. Wel een erg lekkere ontvangst, na slapen in al die pauper guesthouses. ’s Middags de school bekeken. Het is een simpel houten hutje op palen, dat achter het huis staat. Er kunnen maximaal 25 leerlingen in de klas, maar zoveel leerlingen zullen er voorlopig nog niet zijn. Ik ben een van de eerste teachers. En ze verwachten nogal wat van me. Ik moet het in mijn eentje doen, en mag zelf bedenken hoe ik het ga doen, dus dat wordt lachen……
Lintha 2015 Om in Lintha te komen vanuit Yangon nam Joris in 2005 de bus, een rit van 10 uur. Nu vlogen wij in een klein uurtje van Inle Lake naar Thandwe. De grotere stad bij het dorpje Lintha. Vanuit de lucht zagen we al de witte zand strook met palmen en azuurblauwe zee. Enigszins opgewonden liepen we vanuit het vliegtuig naar de aankomsthal. Daar stond een knappe jongen, gekleed in de traditionele Longi te wachten met een bordje met onze naam erop. Hij leek iets van 18 jaar oud, en kon dus een oud leerling van Joris zijn. Gauw de
zonnebril op, want alleen al deze gedachte maakte de ogen vochtig. We wilden deze mooie man niet afschrikken. Hij nam ons mee naar de hotel auto. Een te leuke bak, die vroeger dienst had gedaan als legerauto, maar nu in de vrolijkste kleuren volledig was omgetoverd tot vervoer voor hotelgasten. Aankomst YomaCherry Lodge, Joris zijn huis, ons hotel. Wat toen nog een huis met een paar kamers was, is nu een volledig operationeel hotel met 16 kamers, waarvan er vier direct op het strand liggen. De andere kamers liggen aan een prachtige tuin, met veel exotisch groen en mooie waterpartijen. Kortom een sprookje. We werden verwelkomt door Sue Ozturk, door iedereen mama Sue genoemd. Een grote schat, die ons meteen in de armen sloot, en riep “You are family”. Weer die zonnebril op. Onze kamer lag aan het strand. Het bleek Joris zijn oude kamer te zijn. De zonnebril kon nooit meer af. We kregen er gewoon de slappe lach van. We hadden wel wat momenten gehad die emotioneel waren, maar nou niet een echt tranendal. Nu was het lachen en huilen tegelijk. Tegengesteld maar komend uit dezelfde bron. Eigenlijk wat we constant voelen, verdriet om het gemis, maar ook dankbaarheid voor de mooie belevenissen die Joris in zijn weliswaar korte leven gehad heeft. Vissers Het was inmiddels 3 uur ’s middags, en om bij te komen van alle emoties toch maar gauw even een duik in zee, en onder de rieten parasol. Toen we rustig lagen kwamen uit de groene strook palmen en struiken wat mannen lopen, eerst een paar, daarna grotere groepen. Vrolijk, lachend en zingend liepen zij naar de bootjes, die in zee lagen. De vissers. Joris zijn vissers. Het was alsof we in een film zaten. De ongeveer 10 boten die voor de kust lagen te dobberen, vulden zich met wel 100 man. Om 4 uur waren alle bootjes nog slechts kleine stipjes aan de horizon. Pas de volgende ochtend rond 6 uur kwamen de eerste boten weer terug, met vrachtladingen vis, die naar Yangon vervoerd werden, om daar geconserveerd te worden en ook uitgevoerd te worden. Maar ook bewaard voor als de monsoon er is, want dan wordt er nauwelijks wat gevangen en dus ook niet veel verdiend.
Joris schreef: Ben al een paar keer met de vissers mee geweest. We verstaan elkaar niet echt, maar met handen en voeten kom ik een heel end. Eerst mocht ik niet van Sue, maar heb haar kunnen overtuigen dat mijn zwemkunsten goed zijn. Moet wel een zwemvest van haar aan. Zoveel bezorgdheid, maar goed bedoeld. De eerste keer stond ze op het strand op me te wachten, want toen kwam ik pas met de laatste boot aan. Het is een hele ervaring om mee de zee op te gaan. De boten varen naar een plek waar de vissers verwachten veel vis te vinden. Dan worden de netten uitgegooid, en gaan ze slapen. Ik krijg dan de beste plek aan boord. Je begrijpt daar kan ik geen nee tegen zeggen. Dat moet vinden ze. Als ze voelen dat de netten vol zijn, dan worden ze opgehaald. Het is heel zwaar om de netten op te halen, en de boot ligt dan vol met spartelende visjes. Vind ik natuurlijk zielig, maar zij zijn blij. Vraag me wel af, hoe lang dit vissen zo door kan gaan. Want ze vangen zoveel.
We hadden dankzij deze brieven en de foto’s gelukkig een beeld van wat er op die boten gebeurden. We voelden dan ook dat we er meteen bij hoorden . Opgenomen in het dagelijks ritueel van Lintha. Helemaal toen we ’s avonds bij het welkomstdiner met Sue, ingewijd werden in de verhalen over haar werk met de kinderen. Sue haar missie is om door educatie de jongeren een betere toekomst te geven. De meeste gezinnen hebben geen geld om hun
kinderen naar de governments-school te sturen. Op deze school leren ze wat lezen, schrijven, rekenen en als het meezit wat geschiedenis en aardrijkskunde. Bij Sue leren ze Engels. Want dat levert in het plaatsje Lintha banen op in het toerisme. Maar om werkelijk wat te veranderen moet meer gebeuren, dan moeten ze ook kritisch leren denken, zodat ze ook verder kunnen groeien. Want doordat het land te lang onder het regime van de junta heeft geleden, is de bevolking altijd klein, en bovendien arm gehouden. Naïef zou je haast kunnen zeggen. Een derde van de bevolking van Myanmar leeft onder de armoede grens. In Lintha wordt het grootste deel van het jaar veel vis gevangen, en hebben ze het geluk dat het toerisme in opkomst is. Maar als de monsoon begint, kan er soms maandenlang weinig tot niets verdiend worden. Mama Sue Sue creëert kansen voor de mensen ter plaatse en in de 10 jaar dat ze met haar missie bezig is, heeft ze al zoveel jonge maar ook volwassen mensen een nieuw levenspad kunnen bieden. Maar dat is nog niet het enige wat ze gedaan heeft. Er zijn helaas ook mensen die niet verder kunnen zonder geholpen te worden, de schrijnende gevallen. We hebben de verhalen gehoord, en ook veel met eigen ogen kunnen aanschouwen. • De weduwnaar die nu alleen vier kinderen onder de 12 jaar moet grootbrengen in een huis met gaten in het dak. Voor hem is nieuwe huisvesting geregeld en is iemand ingehuurd om overdag voor de kinderen te zorgen. • De vrouw met de kromgegroeide benen, die voorheen nog met verkoop van fruit op het strand, wat kon verdienen, is er nu zo slecht aan toe, dat ze financieel geholpen moet worden. We zijn bij haar op bezoek geweest. Haar houten huisje met rieten dak, was zo klein dat we er met z’n vieren eigenlijk niet inpasten. Het was wel heel netjes, en je kon zien, dat ze zich goed verzorgde. Ze was zo desperaat geweest, dat ze zelfs haar dochter wilde afstaan, omdat ze niet genoeg geld had om voor haar te zorgen. Sue nam de beslissing: “geen betere moeder dan jij heeft ze tegen deze zwaar gehandicapte vrouw gezegd”. De dochter gaat nu naar school, en ze krijgen beiden financiële steun van de Andrew Clark Trust. En wij willen helpen maar hopen iets te verzinnen waarmee ze wel geld kan verdienen, en waarmee ze bovendien haar zelfvertrouwen weer terug gaat vinden.
We zijn op bezoek geweest in het Ziekenhuis van Thandwe. Bij de aanblik van al die mensen in hun bedjes zonder matras, wisten we het zeker. Wij zouden hier gezond ingaan en er ziek uitkomen. Het is er rommelig en niet schoon, ook al is er wel een arts en zijn er een paar verpleegsters, maar die kunnen de hoeveelheid patienten niet bedienen. Je bent dus als patient echt aangewezen op hulp van familie of vrienden, die dan ook 24 uur lang toegang hebben om je bij te staan. Je kan je de bende voorstellen. Maar als je alleen op deze wereld bent, is er geen hulp. Mama Sue regelt dan iemand, die tegen betaling de patient bijstaat. De schrijnende gevallen, een bodemloze put, want in hoeverre kom je verder. Waar wij en ook Sue op uit zijn, is zelfstandigheid te creëren, geen afhankelijkheid. Succesverhalen De succesverhalen zijn natuurlijk de jongens en meisjes die ooit bij Joris in de klas hebben gezeten. En nu na 10 jaar volwassen mannen en vrouwen zijn, met een droom. Ze spreken heel goed Engels, werken o.a. in het Hotel van Sue, maar helpen in hun vrije uren ook op de school. En natuurlijk zijn er vele andere hotels die werk verschaffen. • Onze favoriet was Thein Jon, ook wel Naughty Boy genoemd. Hij staat op de foto in een gestreepte trui, die hij op zijn hoofd heeft. Hij is inmiddels 20 jaar oud, geen ouders, woont bij zijn oudere zusjes in een houten huisje op palen, ziet er elke dag schoon en verzorgd uit, en heeft als droom een bar beginnen in Ngapali Beach. De droom is niet dat hij het dorp wil verlaten, want hij heeft het fijn met zijn vrienden. Wij zijn ervan overtuigd dat hem dit gaat lukken, en hebben afgesproken dat we graag voor de opening uitgenodigd worden. • Zo ook Chit Phoo, het eerste zwerfkind van Sue en Sahin. Een gesettled man, met gezin, en eigen business. Nog wel startend maar hij staat op Trip Advisor met zijn Forever Friends business en krijgt goede reviews. Het gaat hem lukken. • En niet te vergeten Jin Jin. Beautiful girl, die met haar charme en humor ons elke dag weer blij maakte. ’s Ochtends in de bediening en ’s middags helpen op school. Ook zij staat op de foto. Het meisje met het hoedje op. • En vele anderen, die we niet ontmoet hebben, maar die familie of vriendjes waren van kinderen die we wel ontmoet hebben. De meesten werken in de hotels, en sommigen studeren verder. Want de lagere school doorlopen is natuurlijk niet genoeg om echt verder te komen. •
Chit Phoo Chit Phoo, Joris zijn kleine lokale broertje. Hier spreekt ook wel het huiselijke van mama Sue, maar ook de warmte van Joris uit. Chit Phoo vond het heel moeilijk om ons te ontmoeten, hij was nog zo verdrietig was over het nieuws van Joris. Bang om weer te gaan huilen.
We waren zo blij hem te zien, een vriendje van Joris met wie hij veel tijd heeft doorgebracht. Een mooie jongen, die 15 jaar geleden een klein zwervertje was, maar nu een man met een gezin, en een bootje waarop hij toeristen meenam om te vissen of te snorkelen. We werden uitgenodigd en een paar dagen later zaten we samen op zee. Een klein houten bootje, met enorme motor bracht ons naar een plek, waar de vissen goed zouden bijten. We kregen een klos met draad en haak met aas in onze handen. De boodschap was laat het aas tot op de bodem zaken, en als je wat voelt trek je de draad omhoog. Meters nylon draad was er voor nodig om die bodem te bereiken, maar op een enkel minivisje na weinig vangst. We wilden het bijna opgeven, toen Caat ineens bijna overboard getrokken werd. Hellup!!!!! Twee geroutineerde vissers doken op haar klos met draad, en begonnen het spel van geven en nemen met de vis. Dat het een grote jongen was, hadden we meteen door, maaar dat het een mega barracuda was, hadden we niet verwacht en de jongens ook niet. Toen ze na veel geduld de barracuda aan boord hadden gehezen, sprongen ze zo blij door het bootje, dat we
bijna om dreigden te slaan. Juichkreten, Woow, woow , what a big fish, never caught such a big fish this way!! Op de foto, en wel meteen, nog in de boot, want anders zouden zijn vrienden kunnen denken de vis gekocht was. Samen met Caat en barracuda op de foto. Het Birmeze broertje van Joris en het blonde zusje van Joris. En ergens daar tussenin weten we zeker, dat Joris aanwezig was. We werden een grote familie. In zijn mailtje is dan ook niets meer van onzekerheid te lezen, alleen maar dankbaarheid. Joris en een mooi avontuur dat hem en ons verbonden heeft. De barracuda heeft zijn vrouw ’s avonds voor het diner klaargemaakt. Wij hebben nog nooit zo’n lekkere vis gegeten. Chit Phoo schreef ons onlangs: Dear Marian and Cathe, Thank You Very Much for the TripAdvisor review. I really THANK YOU VERY MUCH. That will help me a lot. I,m so very happy that we met and that Joris was my brother. You are My Mother & My Sister. I hope you all are very well and everything is OK. Looking forward to seeing you again again and again. And to go on some more trips together. Thank You Very Much again. With a lot of love, Chit Phoo
Lesgeven en Dikaem. Ook hadden we het genoegen om Dikaem te ontmoeten. De onbekende vrouw met wie Joris op de foto stond. Zij bleek een teacher te zijn geweest aan de governments school, die in haar vrije tijd ook nog les gaf op de school van Sue. Inmiddels is ze met pensioen, en omdat ze van heel weinig geld moest rondkomen, is zij een schooltje bij haar thuis begonnen, waar ze bijles en huiswerk begeleiding geeft.
Ze vertelde ons, dat Joris haar vaak bezocht in Thandwe en dat ze dan gesprekken hadden over lesgeven. Zij leerde Joris, maar zij leerde ook van Joris. Zijn onbevangen, blijkbaar speelse manier van lesgeven was nieuw voor haar. Hij daarentegen leerde van haar structuur. Met die kennis hebben we de foto’s nog eens goed bekeken, en zagen dat Joor op het bord een bus getekend had, en hij de volwassenen op de manier leerde hoe ze naar Yangon konden reizen, en wat voor vragen ze dan moesten stellen. Zo leuk en creatief. DKM kon er niet over uit, dat er voor Joris zijn “ziekte” geen oplossing was. “Such a handsome, happy and intelligent boy, how could this happen? In your country, there are so many possibilities and good doctors”, zei ze met tranen in haar ogen. En wij konden alleen maar zeggen, dat we dat ook nog steeds niet begrijpen. En wij konden alleen maar zeggen, dat we dat ook nog steeds niet begrijpen. De psychiatrie is nog steeds niet ver genoeg ontwikkeld, om ziektes van de mind te genezen.
Mooie tijd De week die we hadden in Lintha Village hebben we zo goed mogelijk gebruikt. Dankzij Sue hebben we veel mensen ontmoet. ’s Avonds was er altijd wel een iemand die ook aanschoof bij het diner. Zo ook het Engelse Couple Phil en Ally, die al jaren overal ter wereld bussiness in ballonvaarten opzetten, en dat nu in Lintha en omgeving deden. We werden uitgenodigd om mee te gaan. Bij zonsopgang zwevend over de
plek waar Joris zo gelukkig was. Het was meer dan geweldig. Het was meer dan inspirerend en we weten zeker, dat onze missie die we 5 oktober, Joris zijn geboortedag, begonnen zijn, op geen betere plek kunnen uitvoeren. Mama Sue, Sahin, Chit Poo, Dekaem, en alle blije kinderen, het was een leerzaam feest. Kerst was in aantocht, en wij zouden dat in Thailand vieren, met familie en vrienden. Time to say goodbye!! Joris schreef het volgende bij zijn afscheid: Schrijf even een kort berichtje om je te melden dat ik Lintha Village heb verlaten. Met veel pijn moest ik gister afscheid nemen van Sahin, Sue, Chit Phoo, mijn vissersvrienden en natuurlijk alle kids. Vind het erg jammer om hier weg te gaan, maar de tijd zit erop. Ik heb 2 Duitse meisjes van mijn leeftijd ontmoet, met wie ik verder kan reizen naar Bagan. We logeren eerst in Yangon nog bij een lokale vriendin van deze meisjes. Heb echt een verschrikkelijk gave tijd gehad in Lintha en mis 't nu al. Zal deze ervaring echt nooit meer vergeten, ben helemaal verliefd geworden op dat plaatsje en het vissersleven. Wil jullie er veel meer over vertellen, dat doe ik een volgende langere mail. We gaan hier zo met z'n allen eten op een koninklijke boot, helemaal van goud gemaakt. Ligt hier midden in de stad op het meer. Life is beautiful, en ik ben een bofkont. Mooie woorden, van een jongen die op dat moment heel happy was. Gelukkig weet niemand wat er voor hem of haar in het verschiet ligt. Joris was inderdaad een bofkont, maar heeft op het laatst heel veel pech gehad. Domme botte pech. Wij willen graag vooral het deel van de levenslustige blije Joris koesteren. Zijn erfenis is warm en goed, en dat blijven we samen met jullie uitdragen. Het is onmogelijk om te weten waarom dingen wel of niet gebeuren, wat het ene is dat leidt tot het andere. Waarom iets tot bloei komt, of sterft of verandert. We moeten het doen met het hier en het nu. Joris Foundation Tja en toen was het moment daar om het geld naar Lintha over te maken. Het moment van overdracht naar de Andrew Clark Trust, zal 5 februari, Joris zijn sterfdag. We hebben met Sue en Sahin afgesproken dat het geld als volgt gebruikt gaat worden: • Een deel voor educatie voor een grote groep kinderen • Een deel voor educatie voor een groep middelbare scholieren, die natuurlijk duurder zijn dan de jonkies. • En een deel voor een Bright Student., die naar de Universiteit wil. Het was altijd Joris zijn idee om een universitaire studie te doen. Helaas werd die mogelijkheid hem ontnomen door de vreselijke stemmen in zijn hoofd. Daarom lijkt het ons mooi om voor een Bright kid, een soort studielening in het leven te roepen. De student wordt door ons gesteund, maar verplicht zich wel een deel van het geld weer terug te storten in de Foundation, als hij eenmaal gaat verdienen. Net als onze studenten in Nederland. We hopen dat op deze manier het fonds voor vele studenten een uitdaging zal zijn om hard te studeren en hard te werken.
Een deel voor de schrijnende gevallen, de emergency cases, de malaria behandelingen, de extra hulp voor studenten, die omdat er thuis geen elektriciteit, dus ook geen licht is, hun huiswerk niet kunnen maken. En er zijn nog veel meer gevallen, teveel om op te noemen. We zijn druk aan het mailen met Sue en Sahin, en broeden op allerlei plannen om daar ook op andere manieren te helpen. Daar zullen we jullie in het verslag dat we rond 5 februari zullen verzenden, van op de hoogte brengen. En natuurlijk van de reactie op het mooie bedrag, dat jullie samen met ons doneren!! Mocht deze informatie je toch tot denken zetten, en wil je alsnog meehelpen om mensen in in Lintha in Myanmar een beter bestaan te geven, dan kan dat nog steeds door te doneren op NL45ABNA0475473671 tnv J. van de Graaf ovv Joris Foundation. Voor nu, liefs van Jop, Cathelijn, Marian en een Hemelse groet van Joris •
