After all, open source is about creating the tools that allow people to build and do creative things. This year's LGM showcased how well that works, which ought to reinforce its value to all of the developers who were there, and the feedback ought to help ensure that the next round of development empowers that user base even more. Nathan Willis http://lwn.net/Articles/390572
Verslag Projectsubsidie
Libre Graphics Meeting Brussel, 26 mei t/m 30 mei 2010
Constant Vereniging voor Kunst en Media Fortstraat 5, 1060 Brussel http://www.constantvzw.org
1
Libre Graphics Meeting 2010 Op initiatief van Constant vond de vijfde aflevering van de internationale Libre Graphics Meeting plaats in Brussel. Meer dan 200 kunstenaars, ontwikkelaars, ontwerpers en software-activisten uit onder andere Canada, China, Duitsland, Groot Britannië, Marokko, Egypte, Nederland, Roemenië, De Verenigde staten, Vietnam en Zwitserland verzamelden zich voor een intense vierdaagse bijeenkomst in De Pianofabriek. De Libre Graphics Meeting is een jaarlijkse werkbijeenkomst voor gebruikers en programmeurs van creatieve software met een open broncode zoals GIMP, Inkscape, Blender, Scribus, de Open Clipart Library en de Open Font Library. De bijeenkomst die eerder in Montréal, Lyon en Wroclaw werd georganiseerd, stelt de uitwisseling tussen creatieve professionals en ontwikkelaars centraal. Het belang van de bijeenkomst bleek behalve uit de overweldigende en enthousiaste deelname, ook uit het feit dat de SVG-workinggroup, onderdeel van de internationale standaardorganisate World Wide Web Consortium (W3C) besloot zijn jaarlijkse bijeenkomst parallel aan LGM 2010 in Brussel te organiseren en aan veel van de aktiviteiten actief deel te nemen.
Cutting edge software meets free culture It felt like a privilege to be at the Libre Graphics Meeting and sense so much energy and warmth. Even though I didn't understand all of the technical details, it was good to hear the people who make the tools I use talk about them, how they make them, how much they care about them 1. Een dergelijk grootschalig evenement is ongewoon voor een op experiment en onderzoek gerichte werkplaats als Constant. We besloten de uitdaging uiteindelijk toch aan te gaan omdat we een mogelijkheid zagen een positieve impuls te geven aan een gemeenschap die de creatieve gereedschappen ontwikkelt die we dagelijks gebruiken. Nu tools met open broncode langzaamaan een plaats veroveren in de gereedschapskist van ontwerpers en kunstenaars, leek het belangrijk om allianties tussen gebruikers en ontwikkelaars te stimuleren en op verschillende niveaus een dialoog mogelijk te starten tussen programmeurs, kunstenaars, ontwerpers en alle schakeringen er tussen in. Vanuit onze inbedding in de meer technologisch georiënteerde wereld van software activisme en die van kunst en cultuur besloten we extra aandacht te besteden aan de manier waarop de twee praktijken met elkaar in aanraking konden komen. Die aandacht drukte zich uit in activiteiten vóór (LG-school, SILEXLEX, Libre Graphics Magazine), tijdens (Workshops, Q+A, evenwicht tussen presentaties van ontwikkelaars en ontwerpers, publiek, gemengd vrijwilligers team) en ná het evenement (rapportages, publicaties). De Pianofabriek als partner en als locatie was op alle fronten een gelukkige keus. De inzet waarmee het volledige team dit ook voor een sociaal-cultureel huis ongewoon evenement wist te steunen, was een signaal dat software onderdeel is van maatschappelijke keuzes. Met hun hulp konden we de gastvrijheid bieden die we voor ogen hadden en dat aspect maakte een belangrijk onderdeel uit van het succes van deze 'meeting'. Behalve een onmisbare bron van inkomsten was de steun van de Vlaamse Gemeenschapscommissie ook in symbolische zin van onschatbare waarde. Het was voor het eerst dat een publieke culturele organisatie deze bijeenkomst steunde en daarmee de relevantie van Libre tools voor de culturele praktijk onderstreepte.
1 Aileen Derieg, Reflections from the outside http://blog.furtherfield.org/?q=node/334
2
Kunstenaars, ontwerpers en ontwikkelaars Many presentations where this year held by artists. That gave a very nice insight on how projects are driven by user demand. (...) It shows as well how users are actual enabled to implement their ideas by the means of existing technology. With future developments in web technology like HTML5, I expect to see more of that type of activities. A really great direction. 2 Artists and designers from every part of the globe were there, not just to listen, but to present — fully 20 of the 51 sessions were given by creative professionals (though some, naturally, are developers as well) (...) The result is that LGM helps narrow the gap that sometimes grows between project teams and end users, a goal that other open source communities could emulate. 3 De vijfde Libre Graphics Meeting stond voor Constant in het teken van diversiteit. We hebben op verschillende manieren geprobeerd gebruikers en ontwikkelaars uit nieuwe gemeenschappen aan te laten sluiten, de internationale netwerking uit te breiden naar landen die tot nu toe niet of nauwelijks deelnamen, en voor een gezonde mix tussen deelnemende mannen en vrouwen, makers en ontwikkelaars te zorgen. Gesteund door ons netwerk van organisaties die zich bezighouden met vrouwen en technologie, benaderde Constant actief potentiële deelne(e)m(st)ers die de diversiteit van de gemeenschap konden vergroten. Waar nodig probeerden we financiële steun te garanderen en extra gastvrijheid te bieden. Uiteindelijk bestond 25% van de deelnemers uit vrouwen; een kleine 20% van de presentaties en workshops werd door vrouwen gegeven. Een stijging ten opzichte van voorafgaande jaren van ca. 500% ;-) Door een genereuze bijdrage van het Institut de la Francophonie numérique konden een aantal bijzondere deelnemers uit Marocco, Roemenië, Vietnam en Egypte naar Brussel afreizen. Constant selecteerde de deelnemers en droeg zorg voor de benodigde papieren (visa, tickets etc.). Uiteindelijk reisden mensen uit meer dan 45 verschillende landen speciaal voor LGM naar Brussel. Door extra activiteiten te organiseren zoals LG-school, workshops, SILEX-LEX etc. maar ook door een speelse omgang met catering, promotie en aankleding voelden ontwikkelaars, kunstenaars en ontwerpers zich thuis op het evenement. Met name de workshops waren een gelegenheid voor intense uitwisselingen tussen heel verschillende deelnemers.
Extra activiteiten SILEX-LEX In samenwerking met Plûtot-Te-Laat nodigden we 10 kunstenaars uit die vrije software wilden ontdekken. Op basis van het werk dat tijdens een workshop werd geproduceerd, richtten we in De Pianofabriek een bescheiden tentoonstelling in met illustratief en grafisch werk dat met F/LOSS was geproduceerd en op de persen van Plûtot-Te-Laat gedrukt. De expositie liet zien hoe de ethiek van vrije cultuur samenhangt met een andere manier van werken: collaboratief en generatief. Het project werd begeleid door de Franse kunstenaar/ontwerper Harrisson.
LG-school Constant zette zich in om kunsthogescholen en activiteiten te organiseren speciaal voor kunststudenten. Het is duidelijk dat juist daar kansen liggen voor Libre Graphics. Op de kunstacademie leren jonge kunstenaars en ontwerpers voor het eerst met professionele software om te gaan, maar vooral inspireren Libre Graphics een actieve en eigenzinnige omgang met gereedschappen, een belangrijk aspect dat door steeds meer docenten wordt onderkend. 2 Kai Uwe Behrmann http://oyranos-cms.blogspot.com/2010/05/lgm-2010.html 3 Nathan Willis http://lwn.net/Articles/390572
3
Op 26 mei, een dag voordat de Libre Graphics Meeting van start ging, organiseerde Constant LG-School. De dag was speciaal gericht op docenten en studenten aan kunsthogescholen. We stelden een programma van workshops en discussies samen in samenwerking met Ubuntu België en diverse scholen uit binnen- en buitenland namen deel. De workshops belichtten diverse aspecten van Libre Graphics en vonden plaats op gerelateerde locaties: Interface3 (opeleidingscentrum voor werkende vrouwen), Atelier du web en natuurlijk De Pianofabriek. De dag eindigde met een geanimeerde plenaire discussie gemodereerd door Pierre Huyghebaert en Femke Snelting. Verschillende sprekers op de Libre Graphics Meeting waren aanwezig en konden kennismaken met het enthousiasme voor, maar ook de vragen die het kunstonderwijs bij Libre Graphics stelt. Zie bijlage 3 voor het programma.
Libre Graphics Magazine Verschillende deelnemers besloten op eigen initiatief een paar dagen, soms zelfs een paar weken eerder naar Brussel af te reizen. Tussen hen stond al snel het idee om een magazine te maken, een plan dat al enkele jaren circuleerde. Het magazine bevat een bloemlezing van artikelen en rapportages over Libre Graphics en werd tijdens de conferentie, en vervolgens door verschillende organisaties in Europa verspreid. Zie bijlage 6.
Programma De LGM-bijeenkomsten bestaan uit een intensieve mix van korte presentaties (software-projekten en artiesten presenteren de ontwikkelingen van het afgelopen jaar en geven een vooruitblik op wat er gaat gebeuren) en lezingen (academici reflecteren op de functie en potentie van Libre Graphics), werkbijeenkomsten (leden van projekten werken samen aan specifieke ontwikkelingen, of ontmoeten elkaar onderling om onderdelen beter af te kunnen stemmen), Birds Of a Feather (iemand neemt het initiatief voor een bijeenkomst over een vooraf bepaald thema) workshops en andere activiteiten (interviews, gesprekken, discussies). De 50 presentaties die tijdens LGM plaatsvonden waren vooraf door de deelnemers zelf op een wiki voorgesteld en vervolgens in een intens programma van 4 dagen ondergebracht. Presentaties van 15 en 30 minuten wisselden elkaar af maar lieten ruimte voor een lange middag pauze die in feite de ruggegraat van het programma vormde. Er werd een ruime thematische clusteringen aangebracht (Donderdag: Performance en educatie; Vrijdag: typografie en lay-out; Zaterdag: Libre Graphics voor iedereen, Zondag: Libre Graphics en het web) en technische en artistieke presentaties wisselden elkaar zoveel mogelijk af. Zie bijlage 4 voor het volledige programma.
Workshops Workshops vormen de ideale gelegenheid voor ontwikkelaars en vormgevers om kennis en ervaringen uit te wisselen. Constant organiseerde een precies programma dat bestond uit korte sessies rond kennis van specifieke software programma's (3D modelling met Blender, Photo retouche met Gimp, Lettertypes produceren met FontForge) en meerdaagse intensieve workshops waarbij ontwerpers en ontwikkelaars samenwerkten als lesgevers en deelnemers.
Birds of a Feather Één van de meest fascinerende aspecten van de Libre Graphics Meeting zijn de BOF's, informeel georganiseerde samenkomsten tussen mensen uit verschillende projekten die zich rond een gemeenschappelijk onderwerp of probleem ontmoeten. Tijdens deze aflevering vonden meetings plaats rond bijvoorbeeld Open Raster, de vorming van een Libre Graphics Association en een ontmoeting voor grafisch vormgevers. 4
Promotie- en communicatie • • • • • • • • • • •
In februari startten we met het verspreiden van flyers en stickers op kunstscholen (in Brussel, België en internationaal) en op relevante internationale en nationale congressen. Het evenement wordt aangekondigd op diverse blogs en websites, en via sociale netwerken: http://identi.ca/lgm en !lgm Informatie over LGM wordt opgenomen in diverse agenda's (lokaal en nationaal). Het Libre Graphics Magazine verscheen tijdens het evenement Voor de Brusselse editie van LGM werd een nieuwe identiteit ontwikkeld en de website http://www.libregraphicsmeeting.org werd grondig vernieuwd. On-line informatie is beschikbaar in het Engels, Nederlands en Frans De internationale LGM-gemeenschap voerde een persoffensief via hun professioneel en persoonlijk netwerk. Radio Panik (Brussel) besteedde een uitzending aan Libre Graphics Meeting Naar aanleiding van het ontmoeting werden diverse uitgebreide blog posts gepubliceerd (een aantal daarvan zijn als bijlage opgenomen) De Pledgie-campagne was een groot succes: verschillende aan Libre Graphics gerelateerde blogs namen de dynamische doorverwijzing op op hun indexpagina en het gestelde doel (10.000$) werd gehaald. Linux Magazine gaf ruchtbaarheid aan LGM met een banner op hun veelbezochte website.
Documentatie The Libre Graphics Meeting, in all of its varied interests and groups, has been central to many exciting developments in past. It only remains to be imagined what will come out of future meetings.4 LGM wordt ieder jaar met veel enthousiasme georganiseerd, maar het is niet gemakkelijk na afloop een horizontaal beeld te krijgen van de ontwikkelingen die er de revue passeerden. Voor de vijfde editie probeerden we daar verandering in te brengen. Aan de hand van interviews, essays en analyses deed een team van respondenten na afloop verslag van de bijeenkomst. We nodigden critica Aileen Derieg uit als observator. Ze schreef een essay dat als bijlage xxxxx is toegevoegd. Het bedrijf River Valleys legde elke presentatie op video vast 5; een naslag werk van onschatbare waarde. De Rotterdamse mediaontwerper Timo Klok interviewde een groot aantal deelnemers. Samen met Michael Murtaugh ontwikkelde hij een interface waarin de interviews kunnen worden bekeken 6.
Partners Zeer verschillende lokale en transnationale organisaties droegen bij aan het succes van dit evenement: sommigen geworteld in de vrije software gemeenschap en anderen zijn culturele- of onderwijsorganisaties met een reputatie op het gebied van vormgeving. Hun bijdrage aan de Libre Graphics Meeting is op vrijwillige basis en komt voort uit een groot enthousiasme voor het samenbrengen van cutting-edge vrije software met vrije cultuur.
Vrijwilligers Het team van 50 vrijwilligers dat bijdroeg aan een vlekkeloos verlopen evenement, verdient een aparte vermelding. Elke dag stonden ze klaar om klussen aan te pakken, uiteenlopend van het inschrijven van gasten aan de Welcome Desk, tafels afruimen of het oplossen van gecompliceerde netwerkproblemen. Een onverwachte bonus was dat ook de internationale deelnemers graag de handen uit de mouwen staken waardoor locale helpers en internationale gasten soms met veel plezier samen aan de afwas stonden en vervolgens naar elkaars presentaties kwamen luisteren. 4 Alexandre Prokudine in het Libre Graphics Magazine #0 5 http://river-valley.tv/conferences/lgm-2010 6 http://activearchives.org/aa/qna/Libre_Graphics_Meeting/
5
De Pianofabriek Kunstenwerkplaats De kunstenwerkplaats De Pianofabriek in Brussel was de belangrijke partner in de organisatie van LGM2010. Ze biedt gastvrijheid aan het evenement door verschillende ruimtes voor workshops, conferenties en informele ontmoetingen open te stellen, en productionele ondersteuning te bieden. De Pianofabriek ondersteunde eerder de Open Source Video workshop die Constant in 2008 organiseerde en is vanuit haar werking inhoudelijk geïntereresseerd in de ondersteuning van de LGM bijeenkomst. http://www.pianofabriek.be
CREATE (internationale coordinatie) CREATE is de organisatie die de verschillende creatieve gemeenschappen binnen de Libre Graphics wereld met elkaar verbindt. CREATE katalyseert de communicatie en uitwisseling op drukbezochte IRC kanalen, mailinglijst en wiki. CREATE biedt platform aan activiteiten die verschillende Free, Libre en Open Source projekten met elkaar delen: gezamenlijke specificaties, uitwisselen van libraries, ontwikkeling van standaarden en file-formaten. CREATE organiseert jaarlijks de Libre Graphics Meeting in samenwerking met een locale partner. http://create.freedesktop.org
Master Networked Media + research: Communication in a Digital Age Sinds de start van haar onderzoeks- en educatieve activiteiten in 2003 ondersteunt de Master Networked Media actief het gebruik en de ontwikkeling van FLOSS voor de ontwerppraktijk. Het afstudeerwerk van studenten en de onderwerpen van het onderzoeksprogramma tonen het potentieel van een dergelijke aanpak. Andersom bood LGM een stimulerend platform om studentenprojecten aan een geinteresseerd publiek te tonen en dat leidde tot verschillende lange-termijn samenwerkingen tussen ontwikkelaars en vormgevers. Florian Cramer, hoofd van het Master programma en onderzoekshoogleraar is een wereldwijd gerespecteerd expert op het gebied van Open Content licenties, typografie en taal, code poëzie en vele andere onderwerpen die de deelnemers aan LGM bezighouden. http://pzwart.wdka.nl/networked-media
Ecole de Recherche Graphique en multimedialab.be ERG is een bijzondere ontwerpopleiding in Brussel die een multidisciplinaire aanpak van vormgeving voorstaat. In intensief projektonderwijs gecombineerd met individuele begeleiding, worden studenten opgeleid die inhoudelijk en beeldend werk van zeer hoog niveau produceren. ERG is verbonden aan de Hogeschool Sint Lukas. Marc Wathieu, hoofddocent, heeft de afgelopen drie jaar binnen ERG steeds meer aandacht doen ontstaan voor de relatie tussen technologie en ontwerpen, en met name voor de ideeen rond vrije licenties en -software. http://www.erg.be / http://www.multimedialab.be
BXLUG De Brusselse Linux User Group is één van de vele locale Linux gebruikersorganisaties die wereldwijd actief zijn. Ze organiseren install-parties, promotie activiteiten rond vrije licenties en -software, tweewekelijkse inloop- bijeenkomsten en wisselen ervaringen uit op een mailinglijst. Constant heeft samen met de leden van de BXLUG het initiatief genomen de Libre Graphics Meeting dit keer in Brussel te organiseren. Leden van de BXLUG droegen bij met technische ondersteuning (netwerk, installatie van computers). http://www.bxlug.be
6
Toelichting op afrekening Een korte toelichting op de kosten en inkomsten die op de afrekening zijn opgenomen en een beschrijving hoe we voor dit project te werk zijn gegaan.
Uitgaven Een groot aantal vrijwilligers droeg bij aan Libre Graphics Meeting. In de kolom 'uit' treft u hier en daar drie kruisjes aan: XXX. Dit betekent dat de betreffende kosten door een vrijwillige bijdrage van een partnerorganisatie of vrijwillige medewerker werd mogelijk gemaakt. We vinden het belangrijk dit engagement zichtbaar te maken. Boekhoudcodes 00/000: bank-afschriftnummer / transactienummer K-000: kasnummer, code correspondeert met betalingsbewijs in boekhouding Constant F.000: Factuur.nummer, code correspondeert met betalingsbewijs in boekhouding Constant Een opsomming van vrijwillige bijdrages per kostencategorie: Locatie • De Pianofabriek stelde een groot deel van ruimtes en menskracht ter beschikking. Dankzij de grote conferentieruimte, tentoonstellingsruimte, bar en ontmoetingsruimtes konden gasten comfortabel en relaxed de conferentie bijwonen. • Het Belgische bedrijf Multiseatcomputers stelde gratis Linux computers ter beschikking voor de conferentie. Expositie Silex-Lex • Multiseatcomputers stelde gratis Linux computers ter beschikking voor een workshop ter voorbereiding op de tentoonstelling. • Voor de Silex-Lex tentoonstelling stelde Plus-Tot-TeLaat print-materiaal ter beschikking. Communicatie • Het ontwerp van de communicatie (brochure, flyers, affiches, bewegwijzering) werd vrijwillig door de Open Source Publishing ontwerpgroep gedaan. • Ontwerp en programmering van de website werd vrijwillig gedaan door Alex Leray • De organisatie CREATE stelt gratis hosting van de site ter beschikking. • Het ontwerp en de drukkosten van de sponsor banners nam Andy Fitszimon op zich Documentatie • De videodocumentatie (filmen, streaming, monteren, uploaden, hosten) werd kostenloos gedaan door het Indisch/Britse bedrijf River Valleys . Catering • De gemeente Sint-Gillis (internationale betrekkingen) nam een deel van de kosten van het afsluitende diner voor haar rekening. Workshops / LG-school • Het Atelier du web stelde haar ruimte en computers ter beschikking voor een workshop Overige Uitgaven Een aantal specifieke kosten werd betaald uit een subsidie van de OIF. De organisatie stelde geld beschikbaar voor simultaanvertaling, voor reis- en verblijfskosten van gasten en genodigden uit een serie 7
interessegebieden (Afrika, Azië, Oost-Europa) en een deel van de organisatie en administratiekosten.
Inkomsten Subsidies Bij de Vlaamse Gemeenschap vroegen we een projectsubsidie aan van 12.000 euro. Er werd 11.000 toegekend. De Vlaamse GemeenschapsCommissie kende 5.000 toe van de gevraagde 6.000 euro. Het Piet Zwart Instituut, research programme for communication in a digital age van de Universiteit van Rotterdam betaalde de reiskosten voor documentaliste Aileen Derieg. Overige inkomsten De verkoop van lunchtickets en merchandising bracht 1557,- euro op. Ten tijde van de aanvraag was nog niet bekend de Franse Organisation internationale de la Francophonie (OIF) een budget van 18.000 euro ter beschikking zou stellen voor dekking van een aantal kosten voor een groep specifieke gasten. Bij de Nederlandse stichting NL.Net vroegen we een ondersteuning van 5000 euro. Die subsidie werd niet toegekend.
Saldo Het negatieve saldo van 79.10 komt ten laste van Constant.
Verdeling kosten + inkomsten uit sponsoring, donaties Ten opzichte van de aanvraag is er een belangrijke verandering opgetreden in de manier waarop het financiëel werd georganiseerd. Aanvankelijk was het de bedoeling dat alle inkomsten en uitgaven via Constant zouden lopen. De donaties en sponsorgelden zouden binnenkomen op de rekening van Constant. Wij zouden dat doorstorten naar de Gnome Foundation die vervolgens de afhandeling van de betalingen zou doen. We besloten om dit anders aan te pakken en splitsten het budget. Constant nam verantwoordelijkheid voor de kosten gedekt door de subsidies, verkoop uit merchandising en lunchtickets. De opbrengsten uit sponsoring en donaties kwamen direct op de rekening van Gnome binnen, en raken dus uiteindelijk nergens aan de financiële huishouding van Constant. De reden om dit zo te doen is dat het voor ons transparanter, beheersbaarder en sneller was. Aangezien we de strikte opleveringsdeadlines wilden respecteren die aan de subsidies van de VG, VGC en de OIF verbonden zijn, leek ons een verdelen van financiële verantwoordelijkheden een effectieve methode om een spoedige afhandeling te garanderen. Ook al valt de afhandeling vergoedingen uit sponsoring en donaties buiten de hier voorliggende afrekening, toch is het misschien interessant om een idee te geven van de inkomsten die werden gegenereerd: Op het moment van de aanvraag verwachtten we op basis van ervaring met voorgaande jaren 6500 euro aan 'community funding' te kunnen ophalen in de vorm van donaties via een Pledgie website. Dit werd uiteindelijk 10.000$ (7.800 euro). Daarnaast heeft de Python Software Foundation een bijdrage van 3000$ (2.350 euro) toegezegd. Boven verwachting dus. Ook gaven we in de aanvraag aan bedrijfs-sponsoring ter waarde van 7.000 te verwachten. Op moment van schrijven is er nog maar 4.600 euro zeker. Zie voor een lijst van sponsors elders in dit verslag. Sommige op de lijst opgenomen sponsors droegen bij in natura. Het bijeengebrachte bedrag zal worden verdeeld onder deelnemers om de gemaakte reiskosten zoveel mogelijk te vergoeden. 8
Bijlagen
9
Bijlage 1: Afrekening
10
Bijlage 2: Sponsors
11
Bijlage 3: Programma LG-school
12
Bijlage 4: Programma
13
Bijlage 5: Aileen Derieg en Nathan Willis over LGM 2010
14
Reflections from the outside Aileen Derieg http://blog.furtherfield.org/?q=node/334 How could anyone resist being enchanted by so much enthusiasm, so much passion and dedication? It felt like a privilege to be at the Libre Graphics Meeting and sense so much energy and warmth. Even though I didn't understand all of the technical details, it was good to hear the people who make the tools I use talk about them, how they make them, how much they care about them. I found myself wondering how many other people in the room felt the same way. I wished I could bring everyone who uses these tools for the work they care about into this space, urge them to listen, to think about how we, as users, can respond to this dedication and commitment, find other ways to share in the responsibility. How much room is there at the LGM for "users"? Or is that even the right question? Maybe the conventional categorization of "developers" and "users" doesn't quite fit in the realm of free software, maybe it gets in the way of more useful and meaningful communication. Listening to people talk about their work, hearing their pleasure in being able to share that attention to detail with others who understand, I can see the great need for a meeting like this for people to discuss technical details and developments with others who understand and are able to engage with the issues in a meaningful and informed way. Appreciation is important, but it is not always sufficient, just as it is possible to collaborate remotely in ways that are intense, enjoyable and productive, but sometimes it can make a huge difference to be able to meet in person, at least briefly, as well. What I found especially striking in the run-up to the LGM was the warmth and affection among the members that was quite tangible as people began arriving. As encouraging and heart-warming as this was to observe, it naturally also raises questions about inclusion and exclusion that discussions of numbers and "quotas" can't even touch. As an old feminist, when I looked around I couldn't help but notice that it all seemed strongly male dominated. But these are such nice men, does it matter? Still as an old feminist, I believe it does, but I find this difficult to address without exacerbating the situation. The women who gave presentations and ran things don't need extra mention simply because they are female, they are obviously very good at what they do. Nevertheless, I wished there were more women, so that those who were there might seem less conspicuous. Of the seven presentations by women, only two were specifically about technical issues. This also feels uncomfortable. It is well known, of course, that there is generally a low percentage of women in computing, and the numbers are even lower for Open Source/Free Software. No one was talking about that at LGM, at least not that I heard, and somehow I have an uneasy sense that it would almost feel unfair to bring it up now, as though it would sound like a reproach that would be misdirected at the men there. Yet how could it work to encourage women – not just young women, but women of all ages – to come and listen and feel inspired to want to be part of this and to take a more active part? At some point, a group of us there affiliated with Genderchangers realized that we could have, perhaps should have given some kind of presentation as well. Why didn't that occur to us until it was too late? This is a question we have to ask ourselves, of course, but I think there is still also the question of how it might have been conveyed earlier (or maybe for next time) that we probably would have been welcomed and listened to, that what we do can be appreciated in a context like this. In terms of age, there appeared to be a very broad distribution among the male participants, which seemed less the case among the female participants, who were clearly listening attentively, but not speaking up much, although those who did
15
were listened to and heard. With a more mixed audience, would it have felt slightly less jarring, for example, to hear a young man talking about "old women", as though "old women" were an alien, barely intelligible species? He meant well, of course, his talk was delightfully enthusiastic, and I imagine he didn't mean me (I don't know anything about knitting or quilting, after all), but I know from experience what it feels like to be identified and treated as a member of this alien species in other contexts, and I wonder how it might feel if there were more of us, a visible, palpable presence, listening to a talk like this. There seemed to be ample and welcoming room for all kinds of "other" here, but I have an uneasy sense that "other" is still "other" – even when welcomed. Is it necessary for an assembly like LGM to be completely inclusive? To make an explicit effort to be inclusive? Being there, listening to the conversations and presentations, I'm not sure how necessary that might really be. Especially for people who collaborate remotely and work a great deal on their own, the work can take a giant leap very quickly, when people have a chance to meet in person, in the flesh, face to face, sitting at a table together using hands and feet and facial expressions and any objects on the table or the screen to communicate. This is especially true when people working together don't necessarily share a common language or at least not to the same degree. And I know from my own experience how good it can be to be able to talk about more obscure details with someone who really understands and shares that passion – the way violin makers talk about varnish and hide glue, the way I sometimes need to have in-depth conversations about punctuation marks. It is usually a futile exercise for musicians who play the violin to attempt to engage in a violin makers' discussion about varnish or hide glue, but they should hear those kinds of intense and passionate debates to appreciate the kind of skill and dedication that goes into making the instruments they play, listening as a form of expressing respect. Conversely, of course, who could really make master violins without wanting to hear the music played on violins? But sometimes violin makers just need to discuss varnish and hide glue in ways that make other mortals beings' eyes glaze over with incomprehension very quickly. Is it really even possible to balance these kinds of different needs in the realm of free software within the framework of a gathering like LGM? A desire to do so certainly seemed evident in Brussels. Perhaps that desire needs to be more clearly articulated – but articulated by whom to whom? In analogy to instrument makers and musicians, there are, of course, software "developers" and "users", but as much as this dichotomy clearly applies in the realm of commercial software, it was most encouraging to hear it questioned – even if a bit hesitantly – at LGM. Some people make the tools, some people use the tools, sometimes the boundaries blur. I'm interested particularly in how this gray area might be made more productive, perhaps as another difference between free software and proprietary software, for communication, for exchanging insights, needs, mutual respect and responsibility. To me it seems that there are several points where issues blur in ways that are less helpful. On the one hand, the cultural sector (broadly speaking) has often adopted the idea of "F(L)OSS" with a rather romantic notion of "open to everyone", which tends to elide inequalities of access at many different levels, and gloss over real and different skill sets that are a prerequisite for participation and responsibility. (1) In this context, I have serious doubts about how useful the term F(L)OSS is. I understand a desire to avoid polarization and endless ideological arguments, but there are indeed very different, not necessarily compatible issues, intentions and goals at the root of the difference between Open Source and Free Software. (2) Glossing over those differences with a purportedly neutral term can easily pave the way to more damaging and complex divisions when those differences do become more evident. It seems to me that since the name
16
"Libre Graphics Meeting" neatly avoids choosing sides or adopting an ambiguous and not entirely satisfactory third option, there might be more room for honest exchanges about the intentions and goals pursued by the various members. Thinking about the people I met in Brussels makes me feel more optimistic about that possibility. This thought, however, also brings me a bit closer to what I perceived as an elephant in the room. As fascinating as it was to listen to people describing how they ran into a barrier in what they were trying to do and took "time out" to grapple with it until they were able to find a feasible solution, I admit that I also sometimes felt a twinge of envy. Who can afford – in every sense of the word – to do that? Of course, the problems, for which we take all the time required to solve them, are a matter of personal choice – but also of personal responsibilities, obligations, constraints of all kinds. At the least, everyone needs to pay the rent and buy groceries, right? I found myself becoming more and more curious about how all the different people at LGM manage to organize their lives so that they have the freedom to be able to do what they do so well. Listening in on the encouraging and well informed discussion about the possibility of forming something like an association or a foundation was illuminating. The difficulties of trying to earn a living working on free software seemed to be common knowledge, just as it is clear that there is no easy solution. This is an issue I would wish to see discussed openly, collectively, cooperatively. In a kind of analogy to the point explicitly made by Florian Cramer and implicitly by others, that free software is not merely a no/low-cost substitute for existing commercial products, perhaps that kind of discussion might be able to open up different possibilities for sharing resources, or at least for mutual support and encouragement in finding ways to balance needs, interests and commitments that do not simply follow the conventional logic of figuring out how to earn money working on something that is (ambiguously) free. Of course, there are no simple answers and easy solutions, but the software is not a result of simple solutions and solo achievements either. If there is a group that might be able to overcome conventional "lone hacker hero" attitudes, I would not be surprised to find that the LGM is it. Looking not only at the results, but also at the contexts providing fertile conditions for the processes leading to these results, might also strengthen the foundation for exchanges among people working on the software and those working with the software without further cementing the dichotomy of "developers/users" with its implicit gender divide. Or maybe I'm just a dreamer. Nevertheless, my experience at the Libre Graphics Meeting certainly suggests that dreaming is not just a waste of time. Notes (1)The adoption of "Open Source" ideals in the field of culture was succinctly outlined by Felix Stalder with further references in: "On the Differences Between Open Source and Open Culture", http://publication.nodel.org/On-the-Differences (2)There are countless articles and blog posts about this issue, and the relevant Wikipedia talk pages reflect much of the complexities and controversies involved. One early example of a concise and lucid explanation of the differences is: Eben Moglen, "Free Software Matters: Free Software or Open Source?", http://emoglen.law.columbia.edu/my_pubs/lu-07.html
17
Libre Graphics Meeting 2010 Nathan Willis http://lwn.net/Articles/390572 The fifth annual Libre Graphics Meeting (LGM) took place May 27-30 in Brussels, Belgium, bringing together the developers of the open source creative application suite: GIMP, Krita, Inkscape, Scribus, Rawstudio, Blender, and a dozen other related projects, such as the Open Font Library and Open Clip Art Library. As is tradition, most of the projects gave update presentations, and both time and meeting space was set aside for teams to work and make plans. But apart from that, one of the most interesting facets of this year's LGM was the emphasis placed on professional graphics users in the program. Artists and designers from every part of the globe were there, not just to listen, but to present — fully 20 of the 51 sessions were given by creative professionals (though some, naturally, are developers as well), in addition to the BOF meetings and interactive workshops. The result is that LGM helps narrow the gap that sometimes grows between project teams and end users, a goal that other open source communities could emulate. Open source in the real world For example, Ana Carvalho talked about Porto, Portugal-based Plana Press, a lowvolume publisher specializing in art and independent comic books. Plana's first two books were laid out in Photoshop, but the company has been transitioning to an entirely open-source production pipeline ever since. Carvalho discussed the steps involved in taking a book from hand-drawn artwork to final print production, including those steps still not covered by free software, such as imposition, the process of arranging multiple pages together onto large format paper to facilitate high-speed professional printing. Markus Holland-Moritz also discussed book production in his talk, which outlined the self-publishing of his photographic book about traveling through New Zealand. Holland-Moritz's book is primarily images; in the process of developing it he used Perl to custom-process several repetitive tasks and produced useful patches to Scribus that have since been integrated in the project's trunk. One is an image cache, which reduced the sixteen-minute wait he initially experienced when opening the 2.6-gigabyte Scribus file down to 20 seconds. The other is per-image compression settings; previously Scribus allowed document creators to select a lossy or lossless image compression when producing PDF output, but Holland-Moritz needed to specify different settings for his photography and graphical images. The process also led him to develop a custom text markup language based on TeX and an accompanying Scribus import filter. Christopher Adams presented a publisher's perspective on the need for high-quality open fonts, such as those developed under the Open Font License. He first described common restrictions placed on commercially-produced fonts, even for publishers, such as the inability to embed some fonts in a PDF, and the inability to extend a font to cover special characters or accent marks needed for a particular project. He then took a tour through the open font landscape, showing off what he considered to be the highest quality open fonts, and showed the differences between them in practical terms — character set coverage, suitability for print versus screen display, the availability of different weights and widths in the same font for visual consistency, and so forth. Professional publishing is always a big topic at LGM, but it is not the only source of feedback from design professionals. Several talks focused on using open source in the classroom, such as Lila Pagola's discussion of her experiences and occasional frustrations working open source software into her graphic design and
18
photography curriculum for art students in Córdoba, Argentina. Despite the assumption on some people's part that Adobe has a stranglehold on art students' lab time, Pagola has successfully taught students with free software alongside proprietary tools. Others presented talks detailing their use of open source graphics in disparate fields and contacts. New Zealand's Helen Varley Jamieson showcased interactive, multi-user performance art with UpStage, and led a live demonstration during the workshop hours. UpStage is a unique combination of shared whiteboard, avatar-based interaction, and live text-and-audio communication channel. A bit closer to the typical open source developer, Novell's Jakub Steiner presented an in-depth look at the icon design process he uses for GNOME, SUSE Studio, and other projects, and how it has changed over the years, from the need to hand-produce individual sizes of thousands of raster icon files, to the more streamlined workflow available today using vector graphics. He also pointed out areas that still need work, such as the incomplete scriptability of Inkscape. Steiner and other designers generally build sets of related icons in a single Inkscape file (such as all of the folder-based icons for a desktop icon set); this allows them to define a single color or gradient and reuse it in every icon through cloning, which makes adjusting all of the icons at once possible. But to produce the final output, external scripts are necessary, opening up the Inkscape file, selecting a particular icon by its SVG ID, and saving it at a particular size. It is a vast improvement over a decade ago, but still has a ways to go. Open source in the abstract The talks were not limited just to professional reports "from the field," however. Several of the most engaging and challenging sessions were more abstract, and came from artists discussing their work and software practices in principle. Mirko Tobias Schaefer discussed the changing metaphors used in technology (from how we describe computers and networks in terms of physical machines to icon imagery), and how they both push and pull on society as a whole — an area of particular value to open source software as it grapples with how to incorporate more input from interface and interaction designers in the development process. Eric Schrijver also touched on this theme, observing that graphic design as a practice ignored the web for years, focusing instead on traditional print media, and the result was years of bad design on the web, and a culture of design-by-programmers that allows it to persist. Two talks related the culture of open source to other creative communities. Barry Threw discussed his work in the music arts world, including his technical projects aimed at recapturing audience-performer-composer interaction that was common in centuries past, but was lost as music developed into a prepackaged, "read only" medium. Threw's projects include the K-Bow, a Bluetooth-equipped string bow that captures a wealth of live performance information from the violin or cello — pressure, acceleration, twist, and more — beyond recorded sound. The result is a richer record of the performance event, which opens up more possibilities for the listener to study and reproduce the technique, and for programmers to tweak and manipulate the recording. The value of capturing this richer experience, which is more than what is contained in the final recording, has analogs for the visual artist as well, he said. Artist Pete Ippel presented an overview of his recent work exploring the visual design patterns that arise naturally in the open source and open culture movements (such as through Etsy, Instructables, and Make), and how they relate to folk art traditions found in every society for thousands of years. Folk art, he said, is just art created "by the people," and reflects the community that creates in. In the same way, open source software is developed by the people, consequently the sense of community found in folk art through the centuries resonates with the open
19
source movement today, and trends in programming are analogous to trends in folk design. Challenges Several talks offered the open source community more than simple feedback from the user base, but went so far as to present a challenge to the community. Denis Jacquerye, widely known from his work with the DejaVu fonts, discussed font design and features for African languages, encouraging the community to build more such fonts. African languages, even those based on Latin scripts, have distinct orthographies and few have adequate coverage in open fonts. Jacquerye went over the design challenges, but also emphasized the importance of free open fonts for education, freedom of the press, and information access in Africa. He noted that African language support can seem intimidating at first, given that there are more than 2000 languages spoken on the continent, but observed that half of the population is covered by just the top 25 of those languages, which makes it a much more manageable goal for open source projects. Designer Ginger Coons introduced the Open Colour Standard (with a "u," she emphasized to a round of applause) project, a new effort to standardize a color definition model not controlled by a corporate entity such as an ink manufacturer. The goal is to produce color definitions than can be easily translated to realworld physical output formulas just as easily as on-screen digital images, from printer inks to fabric dyes to any other format. The process is just starting, and looking for interested participants. Susan Spencer put out a call for open source developers interested in working on fashion design and sewing software, which is currently completely unserved. Fashion design software is a niche dominated by expensive proprietary applications — she mentioned some that retailed in the $3000-$4000 per seat range, and even then came with a limited set of models that cannot be extended by the user. This closed and expensive software niche locks out many young and un-funded designers, in addition to limiting what those with creativity can do. She outlined the basic needs of fashion design software, from pattern-making to integration with fabric cutters, and listed several interesting possibilities that an open source programmer could tackle that the proprietary vendors will not. One example is extending a pattern to a different size — the process involves complex transformations along key seams, often in non-straightforward ways. The methods to perform such pattern resizing are centuries old, but they have never been implemented in software. Spencer's talk elicited enough of a response that a BOF session to discuss it further was added to the program. The usual suspects The artist and design-led talks were not the only dishes on the menu, of course. Representatives from the different projects also showcased new developments in their applications, as is tradition. Peter Sikking showed off early designs for a new interface model in the upcoming GEGL-based branch of GIMP. GEGL, the generic graphics library, is a graph-based image processing library that will become the new core of GIMP. Because GEGL represents all image editing as a connected series of operations ("nodes") on a graph, this will mean two important changes for the editor. First, it will make completely lossless editing possible; the existing .XCF file format will go away and be replaced by a format that simply stores the GEGL operations graph. Second, though, this new paradigm of image editing will require rethinking the user interface. Since all operations are undo-able, and because all operations are (in a sense) equal, Sikking is working on a new interface that represents them as a stack of individual operations that can be individually activated, deactivated, or hidden — much like raw photo editors use
20
today. Jasper van de Gronde presented a new drawing tool for Inkscape, diffusion curves. Diffusion curves are "free-form gradients" that let color emanate in smooth gradients outward from a spline, with user-controllable parameters. They permit artists to draw complex, painting-like images with very few curves and control points. As with GIMP's new features, though, the user interface is still under construction. Hin-Tak Leung spoke about color management and other new features in Ghostscript, Lukáš Tvrdý showed off Krita's new brush engines, and Peter Linnell gave a preview of the next release of Scribus. The Open Font Library's (OFL) new site was launched at the beginning of the conference, showcasing new features such as Web Open Font Format (WOFF) previews, and OFL members Dave Crossland and Nicolas Spalinger presented talks on font design. Jon Phillips of Open Clip Art showed off the project's new site and the special framework written to support it, Aiki. Finally, the Blender Institute held an evening session that took audience members through the workflow involved in creating a 3-D animated film, from character design to modeling, rigging, animation, lighting, and final rendering. The team used real examples from its upcoming open movie project Sintel and the in-progress Blender 2.5 code base, marking the world debut of the footage. Crossland also led a hands-on font design workshop centered around an interactive game called "A, B, C" — one of several workshop sessions spread out over the four days of the event. Some were centered around projects planning for their next development cycle, others were more tutorial-driven. One of the most important for the future of open graphics development was the OpenRaster session, led by Krita's Boudewijn Rempt. OpenRaster is cross-application standard that several projects are collaborating on under the Freedesktop.org Create banner. The goal is to create a flexible raster image format that will be documented and well-supported by all of the tools. The need for such a format comes from the reality that no one application works in isolation in a creative workflow; with a common format, Krita, MyPaint, GIMP, and a host of other programs can all be used together depending on whichever has the right tool for the moment. The far out As always, LGM's program also featured several talks that debuted new and unusual applications or developments. Photographer Alexandre Prokoudine demonstrated Darktable, a new photographic workflow tool. Darktable incorporates image management, batch operations, and geotagging, and is plug-in driven, so it can be modified and extended to fit any photographer's process. The most widely-celebrated session of the entire conference, though, was Tom Lechner's Laidout. Lechner is an independent cartoonist who has been selfpublishing his own books for years, and is evidently a gifted programmer to boot. Laidout is a tool he developed entirely on his own to simplify the task of impositioning his books (as referenced above, a feature not yet found in any other open source application). Rather than simply allow repositioning of pages on a larger canvas, though, Lechner has extended the layout engine in a swath of new and surprising ways as he takes on new projects. Laidout can imposition images on non-rectangular pages, including on Möbius strips and unfolded 3-D polyhedra. It can also arbitrarily rotate and deform images, manipulate them with meshes, and can edit mesh gradients (i.e., gradients defined across a 2-D grid of points that can be individually moved and warped, rather than gradients defined along a straight line) in place, arbitrarily subdividing them for further refinement. Lechner performed a live demo of mapping a 360-degree spherical panoramic photo onto a triangle-based polyhedron model, which he then unwrapped into a flat, printable shape by selecting the triangular faces at will. The applause from the audience lasted nearly a minute. When asked during the
21
subsequent Q&A what interface toolkit Laidout was written in, Lechner casually replied, "oh, I wrote it myself." Pushing conferences in a different direction LGM has always placed more of an emphasis on connecting users and developers than other open source conferences, but this year the difference that emphasis made was more noticeable. It was not perfect; several artists and designers mentioned informally that they would liked to have had more direct discussions with the development teams about the future of the projects, but did not find the opportunity. Finding a way to do that, and to make it easier for users to get involved with the projects themselves is a possibility for next year, according to organizer Louis Desjardin. But LGM is distinct for putting the users of the software behind the podium to talk about what they do, how the projects help them, and where the projects hinder them. Too many other, general open source conferences draw a line between users and developers — they are viewed as complementary sets, which ultimately can lead to the mistake of underestimating the user set and treating it generically as those-people-who-don't-understand-how-to-program. It would not appear, for example, that any sessions will be given by users (i.e. those not involved in the developing the software) at this year's GUADEC or Akademy conferences, even though several of them are ostensibly about "connecting with users." Is it any wonder, then, when open source projects often struggle with building user experiences? Perhaps all of the conferences could take a page from LGM's book and carve out time in the schedule to listen to what users are actually doing on a day-to-day basis with the software in question. After all, open source is about creating the tools that allow people to build and do creative things. This year's LGM showcased how well that works, which ought to reinforce its value to all of the developers who were there, and the feedback ought to help ensure that the next round of development empowers that user base even more.
22
Bijlage 6: Libre Graphics Magazine
23
