Leuven,nschap!
e t e W e d n a Stad v
ers.
mediapartn ntra, musea en
en a van de Leuv
lingen, zorgce se kennisinstel
Een programm
GRATIS WETENSCHAPS AL IV ST FE
e
wetenschap.b
e www.stadvand : n e v u e L a m gram
Pro
SAVE THE DATE! 500 JAAR VESALIUS IN LEUVEN: TOPLEZING OP DINSDAG 18 NOVEMBER 2014
INHOUD De verwondering van Jan Hautekiet Stadsplan
u
2
3-4
u
Universiteitshal
u
Radiohuis Leuven Museum M
5-6 u
7
8-9
u
Museum voor Dierkunde
u
10
Campus Gasthuisberg, Onderwijs en Navorsing 2 Campus Arenberg
u
STUK
u
15
Imec
u
16
Colofon Partners
u u
be
ewetenschap.
www.dagvand
aanderen: Programma Vl
u
11-12
13-14
17 18
ONTHAAL: Loop gerust binnen op ons onthaal.Van 10u tot 17u kan je op 24 november in de Leuvense Universiteitshal in de Naamsestraat 22 terecht met je vragen over het programma. Je kan ook rechtstreeks naar de verschillende locaties gaan. PARKING: Gratis parkeren is mogelijk in de binnenstad en op de verschillende campussen. Volg de wegwijzers.
©Bart Musschoot
De verwondering van Hautekiet, peter van de Dag van de Wetenschap
Met plezier vul ik het peterschap van deze editie van de Dag van de Wetenschap in; en hoewel ikzelf een letteren- en muziekman ben, heb ik van jongs af aan een fascinatie meegekregen voor onderzoek, voor wetenschap. Mijn vader was wetenschapsjournalist en volgde de snel evoluerende wereld van wetenschap en techniek, zoals dat toen heette, van nabij. Van hem kreeg ik de drang om bij te leren, geprikkeld te zijn, mee te zijn met de laatste stand van het onderzoek. Er is zoveel te ontdekken. Bovendien ontmoet je in de wereld van de wetenschap boeiende gedreven mensen, en dat kunnen dan leerkrachten, laboranten, amateur-astronomen, professoren of Belgische Nobelprijswinnaars zijn. En dan is er nog onze wereld, onze aarde. Wetenschap daagt uit, maar geeft ook antwoorden op uitdagingen. Die zijn talrijk: zo is er de strijd tegen belangrijke ziekten die zich vooral op celniveau afspeelt, het klimaatprobleem dat aan ons ecosysteem knaagt, de voedsel- en energieschaarste die terecht aandacht vragen, het universum en de zoektocht naar het antwoord op de vraag: zijn wij uniek? Om maar een paar uitdagingen te noemen. En toch voor vele leken is het soms moeilijk om de wetenschappelijke oplossingen van die problemen te vatten. Daarom is zo’n grote toegankelijke dag waarop je op je eigen tempo kan gaan luisteren, kijken, ruiken en zelfs proeven van wetenschap belangrijk. In Leuven, dé stad van de wetenschap, kan je een mooi programma terugvinden, een vrijwel gratis parcours met tientallen wetenschapsbeurzen, lezingen, experimenten, demo’s, doe-activiteiten in het stadscentrum, in Heverlee, in Museum M, het Radiohuis, bij Imec, op de campus in Arenberg en in Gasthuisberg. TOT SLOT NOG EEN OPROEP: Aan de wetenschappers en onderzoeksteams zeg ik: sloop de ivoren torens, toon ons hoeveel geduld en inspanning, hard werk dus, het vraagt om een wetenschappelijk probleem op te lossen. Aan het publiek, de bezoeker zeg ik: loop die hangbrug over, kijk voorbij de slogans, titels en vooroordelen, leer je eigen wereld en je toekomst kennen. Tot op 24 november! Jan Hautekiet, peter.
2
Locaties: 1
u
Universiteitshal , Naamsestraat 22, 3000 Leuven
2
u
Radiohuis Leuven, Boekhandelstraat 2, 3000 Leuven
3
u
Museum M, Leopold Vanderkelenstraat 28, 3000 Leuven
4
u
Museum voor Dierkunde, Charles Deberiotstraat 40, 3000 Leuven
5
u
Campus Gasthuisberg, Onderwijs en Navorsing 2, Herestraat 49, 3000 Leuven
6
u
Campus Arenberg, Celestijnenlaan 300C, 3001 Heverlee
7
u
STUK, Naamsestraat 96, 3000 Leuven
8
u
Imec, Kapeldreef 75, 3001 Heverlee
C Ga
8
6
3
n Openbare diensten n Autoluwe zone n Hoofdontsluiting
5
Campus sthuisberg
P
2
1 4 7 P
3 P
P
P
4
aln h s t i e t i s r e v i n U n1. , 3000 Leuvenn t 22 nNaamsestraa
iteitshal van n in de Univers da r te be r aa W elijke queeste je wetenschapp de KU Leuven happers zijn elbare wetensc n voetsporen beginnen? Ont an. Treed in hu ga ge or vo al historisch je hier psbeurs in het ha sc en et w ze op on n Leuven! middelpunt va ng of oud... wsgierigen, jo eu ni or vo l ke En
Onthaal •
•
•
Aha Wetenstappen: Loop langs de slimme plekken van de stad Leuven - infobrochure aan het onthaal – 10u tot 17u Wellness en lekker tafelen anno 1477: ondervind het zelf aan den lijve! Ontdek tijdens een historische wandeling de eet- en leefgewoonten van Middeleeuws Leuven – vertrek: om 11u, 13u, 15u en 17u aan het Stadhuis – infobrochure aan het onthaal, vooraf online registreren en betalend (kleine bijdrage)! VIB: Franky goes to Leuven Franky, bink van de maand, is trots op zijn mooie zachte jeans. Hij vertelt hoe jeans zo zacht gemaakt wordt. Vroeger dankzij puimstenen, nu dankzij enzymen. Niet overtuigd, dan laat hij je graag eens het verschil voelen met ruwe onbewerkte jeans. – 10u tot 17u
Inkomhal beneden •
5
Eve, de elektrische Formule 1 wagen van Groep T! Wat weegt 260 kg? En gaat van 0 tot 140 km in 3,2 seconden? Maak kennis met Eve, de elektrische Formule 1 wagen van Groep T – 10u tot 17u
Jubileumzaal Wetenschapsbeurs van 10u tot 17u • EOS presenteert ‘de toekomst’, jouw toekomst Maak kennis met de toekomst: ontdek welke rol robots zullen spelen in ons leven, kom live kijken hoe 3D-printen in zijn werk gaat of kom gezellig proeven van ons zelfgebrouwen EOS bier. Ontdek het allemaal aan de EOS standen. • Kijken doe je met je ogen, voelen doe je met je huid • Stevia, de zoetstof van de toekomst • Slimme algoritmes waken over onze fysieke toestand • Boekenstand Acco • Boekenstand Lannoo Campus • Leuvens Universiteitsfonds • Het geheugen van de meester • Casino of wetenschap? • Ik zie, ik zie wat jij niet ziet • Achter de deuren van het psychologie-labo • Ontdek je conflictstijl • Innovatie in de land- en tuinbouw: proef, ruik en voel het verschil
Promotiezaal • •
•
•
Tip: een zondags ontbijtje voor de vroege vogels om 10u Lezing: Exoplaneten en de speurtocht naar buitenaards leven door wetenschapsjournalist en Eos medewerker Govert Schilling Is de aarde de enige ‘levende’ planeet? Nooit waren astronomen zo dicht bij het antwoord op de fascinerende vraag: zijn wij uniek? 10u30-11u10 – vooraf online registreren! Lezing: De wereld zal wiskundig zijn of niet zijn door Giovanni Samaey (KU Leuven Jonge Academie). Toegepaste wiskunde kan je niet meer wegdenken uit de moderne wetenschappen. Prof. Samaey legt uit hoe wiskunde onze wereld nu en in de toekomst letterlijk vorm geeft. 14u-14u45 – vooraf online registreren! Lezing: Je darmflora, belangrijker dan je denkt door bio-informaticus Jeroen Raes, de man achter het Vlaamse darmfloraproject Prof. Raes (VUBrussel) onderzoekt het verband tussen een verstoorde darmflora en onze gezondheid. Zo effent hij het pad voor nieuwe behandelingen. 15u30-16u10 - vooraf online registreren!
lde uikt door de gi pronkelijk gebr rs oo d er w l ha 17, Universiteits g dateert van 13 Wist je dat? De nedenverdiepin be el het gebouw e he D a s. jn er bi ev ens WOI ging ijd van de lakenw .T 79 vlammenzee. 16 n va rdieping verdwenen in de n te ip cr us an de bovenste ve m . 3000 boeken en in vlammen op 6
n n e v u e L s i u h o n2. Radi , 3000 Leuvenn traat 2 nBoekhandels
vind orisch stadhuis Achter het hist is hu io ad R niseerde ief je het gemoder ns te in e ho ntdek er van Leuven. O t , zak af naar he radiomaken is flora ze on r te es ko fé, Wetenschapsca eel tu ci uit tot een ac en daag de ethi anasie. debat over euth
• •
•
•
Rondleiding in het Radiohuis – 10u30; 11u30; 12u30; 13u30; 14u30; 15u30. Lezing: B(l)oeiende planten door onderzoeker Peter Roels (KU Leuven) Een reis naar het verborgen leven van planten die, net als dieren, fascinerende levende wezens zijn, om te koesteren dus. – 11u-12u Debat: Euthanasie: Faalt de huidige wetgeving? Ethicus en vicerector prof Freddy Mortier (UGent) en prof Chris Gastmans (KU Leuven) tasten de grenzen af en gaan in debat over de ethische struikelblokken in de huidige euthanasiewetgeving. - 14u tot 15u30 Wetenschapscafé: Dokter Robot. Een gesprek met experten over de inzet van robotten in geneeskunde en verzorging. Wat denkt u er zelf over? – 16u
gebruik van diohuis maakt Ra et H t? ens stadhuis. da je Wist l’ van het Leuv aa nz te et ok ‘L tudio kijken. de voormalige in de opnames je n ka t aa tr ts Vanuit de Mun
7
n n3. Museum M
Leuvenn 0 0 0 3 , 8 2 t a a tr erkelens nLeopold Vand
e s, de imposant vaste collectie de k de nt , O ie . M xc m ichiel Coxcie. Co sen door Museu nstelling van M Laat je verras oo nt te ke lij hilders van de de tij invloedrijke sc st ee m architectuur én de n afaël, is één va u30 tot 17u30 de Vlaamse R bezichtigen, 11 te tis ra G . uw de zestiende ee
8
•
•
•
•
Lightmap Sinds 31 december 2012 neemt een camera op het dak van M elke zes minuten een foto van de lucht boven het museum. Kunstenaar Ief Spincemaille maakt zo een LIGHTMAP, een kalender en een klok tegelijkertijd. Gratis te bezichtigen, 11u30 tot 17u30 Lezing over Michiel Coxcie door Peter Carpreau Peter Carpreau, curator van de tentoonstelling, geeft duiding bij het veelzijdige oeuvre van Coxcie, destijds hofschilder van Filips II. 13u30 tot 14u45 in het Forum van M– vooraf online registreren! Aansluitend 2 rondleidingen doorheen de tentoonstelling van Michiel Coxcie Je leert de meester en zijn werk kennen via kijkopdrachten en doe-vragen op de iPad. Met een gids onder de arm en een tablet in de hand, doorloop je Coxcieland. 15u tot 16u30 – vooraf online registreren! Lezing: Sociale psychologie van de beïnvloeding door Pol Craeynest Pol Craeynest, auteur van handboeken over gedragswetenschappen, ondermeer bij Acco maakt duidelijk hoe de mens sociaal beïnvloed wordt. Hoe verlopen deze processen en hoe kan je je er tegen wapenen. 15u tot 16u in het Forum van M
n t topstukken va M-collectie beva e er, st ni va eu e M D in t? nstant Wist je da der Weyden, Co n Va er gi Ro s, Dirk Bout en anderen. Jef Lambeaux
9
d Leuven! ta s e d in is lv a Een w Beestenboel:
en d n u k r e i D r o o n4. Museum v uvenn aat 40, 3000 Le riotstr nCharles Debe
happelijke kende wetensc ek w uk dr in t posante ort tot he nnis met een im ierkunde beho ke D po or m vo te m n eu ge op je ei en 10u tot 17u Het Mus Leuven: maak ten. – Gratis op U et K el sk de n en va d en erfgoe aarde dier n 5000-tal bew collectie van ee
een bevattelijke technologie op en p ha sc en et vorig jaar erin om w ema’s. Ik stond th e “Leuven slaagt am ks lij ge da t van het hele te alen naar inhoud, de inze manier te vert polis de no n ch va Te id er he rd er uu held delegeerd best versteld van de Jacquemyn, Ge ik Er .” st m ko en de op
10
n g r e b s i u h t s a n5. Campus G uvenn aat 49, 3000 Le ing 2, Herestr rs vo a N n e s ij nOnderw
sberg van mpus Gasthui Ca t lig , en uv derzoek en enhuis Le plaats voor on gs niversitair Ziek U tin t oe he t tm as on na e Vlak pcentrum langrijk biomedisch to t , al jaren een be di in en k uv oe Le ez U B K de ctor. je gezondheid biomedische se sprincipes van si de ba in de ijs et rw m de is on o’s, testen, k kenn in de zorg. Dem psbeurs, maa tie va no in jn welkom! en de wetenscha e technologi , jong en oud, zi en its ld sp he de en et en m maar ook ps, proefkonijn kleine worksho experimenten, d. anders vermel tot 17u, tenzij u 10 n va s ur Wetenschapsbe
11
• • • • • • • • • • • • • • • • •
Zoet, zoeter, zoetst! Ontdek de wereld van de smaak! Kleur in ons eten! Suikerstrijd met tandpasta Het rammelende geraamte Meet je lichaamssamenstelling … Gist en gaatjes in brood Proef de snelheid van het licht! Fysieke activiteit als geneesmiddel Een wandeling in 3D door je eigen hart Thrombogenics Hoor eens even! Wablief? Objectieve gehoortesten met spraakherkenning Type 1 diabetes voorkomen en genezen in de 21ste eeuw! Apothekerij voor dummies: pillen draaien, suppo’s zaaien en zalven verfraaien Tussen de lijntjes schrijven: oefentherapie voor de schrijfmotoriek bij de ziekte van Parkinson Heroes of biomedical research/ Helden van biomedisch onderzoek 10u tot 16u, zowel in ENG als in NED
n 41 255 studente 013 studeerden -2 12 20 ar ja ie ten. het academ ationale studen Wist je dat? In an 6 724 intern rv de KU Leuven, aa n w aa en en uv on Le rs pe 5 63 aan de KU 18 al huizen. werkten in tota versitaire Zieken ni U de n In datzelfde jaar aa 5 in de categorie iversiteit en 8 77 the Year 2013’ of er oy 9 848 aan de un pl m ‘E t is verkozen to De KU Leuven non-profit.
enschap maakt Dag van de Wet de op , et n zien dat ni of ij om je te late vr ch “Publicatiedruk zi r ke oe st verwacht” te onderz r je het het min aa w elke enthousias ar da al or eral is, vo wetenschap ov l Sintubin ue an M Professor
12
gn r e b n e r A s u p n6. Cam 001 Heverleen n 300C, 3 a la n e jn ti s le e C n
faculteiten uisbasis van de th de ppen. is en uv eurswetenscha de KU Le ni n ge va in g oer bi nb en re Campus A enschappen , ingenieurswet rs wetenschappen le onderzoeke en internationa mplex se co m s aa on Vl n en de de natuur hier duizen or n vo t ve ec ge sp g re da sc Elke nologi h! ken met die is hoogtech zichzelf. Zij wer en n : va st e st om be ek t to he g opnieuw, , onze hoe ze elke da n de toekomst t ui g aa gr je universum aa leggen ousiasme, ze rleggen. Deel hun enth hun grenzen ve , am te n ee in , ap st stap voor u l van 14u tot 17 Opgelet! Enke
13
Ontdek Fablab Leuven! Het Fablab is een open werkruimte met gebruiksvriendelijke machines zoals 3D- en laserprinters. Je kan er bijna alles ontwerpen en maken in hout of kunststof. De deuren staan voor iedereen open! 14u tot 17u
Gebouw Werktuigkunde Wetenschapsbeurs van 14u tot 17u • •
•
•
• • •
Het Energiehuis: Slimmer & Zuiniger Hoe kunnen we in de toekomst onze energie beter besturen en beheren. Vingerafdrukken voor chips Ontdek hoe PUFs (onkloonbare serienummers in computerchips) het kopiëren van serienummers verhinderen en namaak onmogelijk maken. Automatische regeling van de bloedglucose op Intensieve Zorgen Ervaar zelf hoe een medisch software systeem ontwikkeld binnen KU Leuven stoorfactoren opvangt zodat je bloedsuiker goed geregeld blijft. Beter slapen dankzij technologie Een workshop over de nieuwste technologieën en trends om je in de toekomst nóg beter te doen slapen. Robots en chirurgen werken samen aan betere operatietechnieken Precisiewerk: CAD/CAM en 3D printing voor maatwerk in de chirurgie Digitaal de boer op Heb jij altijd al je eigen aardappelen willen telen? In deze workshop kan je met een computerprogramma je eigen planten probleemloos laten groeien.
14
n7. STUKn
, 3000 Leuvenn 6 9 t a a tr s e s m nNaa jaar. 30 jaar azine Eos is 30 ag w m ps ha sc en Wet tiek en een trou schapsjournalis en et w en ke s lij du ge de vieren line! Reden tot publiek, ook on , het moderne ie at oc pl deze to dat doet Eos op pporteren STUK. Kom su kunstencentrum esenteerd pr hapsquiz ge sc en et w de tijdens weten wie ire en kom te he Sc en ev Li door eept! t in de wacht sl de Gouden Pipe
•
•
De Grote EOS Wetenschapsquiz voor verenigingen: Kom live supporteren voor je favoriete team tijdens de finale van de Wetenschapsquiz gepresenteerd door Lieven Scheire. STUKcafé – 10u30 tot 12u30 en 13u15 tot 14u15 (finale) De Gouden Pipet: De 'Gouden Pipet' van EOS bekroont de beste wetenschappelijke prestatie van het afgelopen jaar. Vijf laureaten dingen naar deze prestigieuze onderscheiding. Auditorium STUK – 15u45 tot 17u45 (enkel op uitnodiging)
roject lopen, n groot stadsp ee n en uv Le in geboortedag va In 2014 zal van de 500ste ng e Wist je dat? ? di rd ei nl ee aa ud st ar , omie – 2014 na moderne anat Vesalius 1514 pionier van de de Filips II. s, en liu el sa ar K Ve Vesalius. van Keizer s rt fa lij r oonstelling te la erd g zijn een tent in nk de In Leuven en w er sh ternationaal van de Vesaliu bliek van de in pu e Hoogtepunten ot gr t he plezing voor in M en een to of. Carmeliet. gelauwerde pr
15
n8. Imecn
001 Heverleen 3 , 5 7 f e e r ld e p nKa
in derzoekscentra n de grootste on notechnologie. va n éé is ec als een klok. Im lektronica en na 7 buitenlandse Imec, een naam ein van nano-e m do t he in rs, waarvan 37 op dt ke el er er ew w ed de m , Europa 2012 2051 centrum telde in Het onderzoeks . onderzoekers
Laat je tijdens de Dag van de Wetenschap rondleiden door de Cleanroom, het walhalla van de nanotechnologie en ontpop je als echte ‘nano-technoloog’ tijdens de workshops van RVO-Society! • Sluit de stroomkring kids In deze workshop gaan we aan de slag met de stroomkring en leren we zelf eenvoudige schakelingen maken. Laat de lamp maar branden! 10u30; 13u; 15u – vooraf online registreren! • Sluit de stroomkring junior Hoe werkt dat, een stroomkring? Kan je dat tekenen of bouwen? En dan zijn er nog begrippen als spanning, stroom, weerstand... Wat betekenen die eigenlijk, en wat is het verschil? Ontdek dit allemaal op onze interactieve workshop, samen met je ouders, familie of vrienden. 10u30; 13u; 15u – vooraf online registreren! • Bezoek de cleanroom van Imec De mysterieuze, in de wetenschappelijke wereld internationaal befaamde cleanrooms van Imec. Maar toch, wat is dat eigenlijk, een cleanroom? Wat wordt hier gemaakt? Hoe ziet zo’n cleanroom eruit? Wandel mee met ons op een reis van zand tot chip... naar de cleanroom van Imec. 10u30; 13u; 14u; 15u – vooraf online registreren!
er die zich buigt ov n technologie ee is is er ie et m og ol no s (1 na anotechn van nanometer Wist je dat? N tte om oo ijk gr el n og va tm de orde ologie maakt he materialen in er). Nanotechn ialen nieuwe et er im at ill m m zo te en ns en er nt energie.. 1 miljoe ha te T, gezondheid, air niveau IC ul ec de ol in m en op ng n stoffe toepassi te geven. Er zijn eigenschappen
16
COÖRDINATIE EN INFO Dag van de Wetenschap Technopolis, Halinka De Visscher Technologielaan, 2800 Mechelen, België
[email protected] www.dagvandewetenschap.be COORDINATIE PROGRAMMA LEUVEN Wetenschapscommunicatie KU Leuven
[email protected] AUTEURS Deelnemende medewerkers Associatie KU Leuven en partners EINDREDACTIE Hilde Devoghel, Liesbeth Jamers, Paulien Martens V.U. Iris Rademaekers, Oude Markt 13, 3000 Leuven 17
MET DANK AAN ALLE PARTNERS VOOR HUN MEDEWERKING!
18
www.stadvandewetenschap.be
