Leren voor duurzaam wonen en bouwen Eric de Deckere & Veerle Arren
Achterliggende studie
Duurzaam wonen en bouwen als hefboom voor educatie voor Duurzame Ontwikkeling. Doorlichting van actoren, aanbod, omkadering en aanbevelingen voor het beleid Doelgroep: (potentiële) bouwers en verbouwers
Doelstelling onderzoek • Inventarisatie en analyse huidig educatief aanbod voor bouwers en verbouwers (‘consumenten’) • Formuleren van aanbevelingen om Duurzame Ontwikkeling meer ingang te laten vinden in educatieve aanbod wonen en bouwen
(Opleidingsaanbod professionelen (‘producenten’) is eerder geinventariseerd in 2007)
Onderzoeksopdracht • Mogelijkheden DuWoBo doelgroepspecifiek te integreren in verschillende leercontexten ? • Welke behoeften en opportuniteiten ? • Doelgroep: (potentiële) bouwers - verbouwers • Stand van zaken omtrent actoren, cursussen opleidingen, projecten, initiatieven, materialen, … • Proces op gang trekken tot concreet actieplan Î Aanbevelingen op basis van bevindingen
Aanpak (1) A. Eerste inventarisatie en voorbereiding consultatieronde • Desktop research EDO ~ DuWoBo • Niet-limitatieve lijst documenten & websites Î Overzicht aanbod in inventaris • Vragen voorbereiden voor consultatie actoren • Tussentijds rapport met voorlopige inventaris
Huidige opleidingsaanbod • Formeel leren - Binnen gestructureerde reguliere en niet-reguliere leercontext (‘schools’), op alle niveaus
• Niet-formeel of non-formeel leren - Buiten-schools, intentioneel en gestructureerd leren
• In-formeel leren - Buiten-schools, spontaan leren
Fase A: Inventarisatie (1) • Focus op (potentiële) bouwers – verbouwers: • compleet aanbod weergegeven in rapport: Arren & de Deckere (2008) • Formeel leren: - Leerplicht- en hoger onderwijs is niet opgenomen - Volwassenenonderwijs* (‘Word wat je wil’) • • • • • •
Begeleid Individueel Studeren (BIS) Open Universiteit (OU) VDAB Syntra Diva vzw Steunpunt voor Sociaal-Cultureel Volwassenwerk vzw (SoCius) * op grens tussen formeel en niet-formeel leren
Fase A: Inventarisatie (2) • Niet-formeel leren - Regionale volkshogescholen Vormingplus - Vormicelli – landelijke vormingsinstellingen (CVN; Inverde VZW) - Fonds voor vakopleiding in de bouwnijverheid - WTCB / Bouwunie / Vlaamse Confederatie Bouw - Koninklijke Vereniging van Belgische Gasvaklieden - Cedicol vzw – informazout vzw - Vormelek vzw / Ventibel / Cevora / KVIV-TI - Europees Centrum voor Restuaratietechnieken - NAV, Vai - Provinciale en lokale overheden - Vlaams Steunpunt Lokale Netwerken (SLN) - Samenlevingsopbouw - Aanbod bouwprofessionelen
Fase A: Inventarisatie (3) • Informeel leren - Educatieve voorbeeldprojecten - Vlaams Netwerk dubo-advies - Organisaties met expertise rond duurzaamheid en/of duurzaam wonen en bouwen - Gebruikersverenigingen - Doe-het-zelfzaken - Media: tijdschriften, televisieprogramma’s, … - Bouwbeurzen
Aanpak (2) B. Uitgebreide inventarisatie d.m.v. consultatie actoren • Consultatie: klankbordgroepen met verschillende actoren • Ev. bijkomende interviews geselecteerde actoren • On-line enquete potentiële bouwers en verbouwers
Respons enquete: afkomst • 354 respondenten • Leeftijd: - 18-71 jaar - Gemiddeld 36
Antwerpen OostVlaanderen VlaamsBrabant WestVlaanderen Limburg landelijk gebied stedelijk gebied
Respons enquete: bouwfase
verbouwing nieuwbouw geen plannen
uitvoeringsf ase ontwerpfas e gebruiksfas e <5j gebruiksfas e >5j geen plannen
Aanwezige aspecten • • • • • • • • • • •
Spaartoilet Regenwaterput Korte warme waterleidingen Ventilatie & gezond binneklimaat Kleine compacte woning Verf op waterbasis Eenvoudig aanpasbaar Hernieuwbaar/duurzaam materiaal Duurzaam hout Domotica Airconditioning
272 200 173 153 131 123 110 90 78 40 13
Overige aspecten (door respondenten toegevoegde aspecten) • PV panelen 10 • Zonneboiler 7 • Optimale orientatie 2 • Groendak 2 • Warmtepomp 7 • Doorgedreven isolatie 5 • Passief huis 5 • Laag-energiewoning 4 • Hoogrendementsketel 4 • Hoogrendementsglas 3 • Vloerverwarming 3
Electra in huis • • • • • • • • • • • • •
Wasmachine Mobiele telefoon Vaatwasser Digitaal fototoestel Koelkast A/A+/++ DVD-speler/recorder Droogkast Computer Laptop Flatscreen TV Koelkast Home cinema installatie Jacuzzi
93% 92% 91% 82% 75% 75% 68% 68% 66% 33% 31% 20% 3%
Energie en premies • Kent u de EPB regelgeving: 65% ja • Zonder EPB toch duurzame maatregelen nemen: 65% • Energiescan laten uitvoeren: 8% ja • Aanvraag premies: 10% vraagt geen premies aan, aanvragen voor de diverse premies varieren tussen 9% (groendak) en 56% (hoogrendementsbeglazing)
Uw mening en visie • Zonnepanelen installeren is duur (47%) • Extra isolatie is niet duur of goedkoop (42%) • Hoogrendementsbeglazing is niet duur of goedkoop (48%) • Uw weet wat duurzaam wonen en bouwen betekent: 58% • Uw laat uw bouwplan screenen op duurzaamheid: 27% • Ik heb een infosessie bijgewoond over duwobo: 30% • Ik heb geen infosessie bijgewoond omdat ik niet op de hoogte was van sessies in de omgeving (41%) of ik geen interesse had in de werkvorm (27%) • 75% heeft brochures verzameld m.b.t. Duwobo • Belangrijkst bronnen info duwobo: internet (84%), bouwbeurzen (62%) en brochures (51%)
Aanpak (3) C. Evaluatie gegevens inventaris en consultatie & formuleren aanbevelingen • Uitgebreide evaluatie resultaten inventarisatie • • • • • •
Onderbelichte of tegenstrijdige inhouden m.b.t. DuWoBo ? Waar gebeurt er wel iets / te weinig / niets ? Overlappend materiaal Ù tekorten Ù nood aan vernieuwing ? Mogelijkheden m.b.t. samenwerking en netwerking actoren ? Innovatiegerichtheid ? Suggesties voor verder wetenschappelijk onderzoek ?
• Aanbevelingen t.b.v. milieu- en vormingsbeleid en actoren in het werkveld
Aanbevelingen • 10 Aandachtspunten - 6 algemeen - 4 gericht op de bouwsector
• 33 aanbevelingen -
14 m.b.t. educatieve aanbod 5 m.b.t. informatievoorziening 2 m.b.t. Adviesverlening 5 m.b.t. Overheid 7 m.b.t. Alle betrokkenen
• 3 suggesties voor wetenschappelijk onderzoek
Aanbevelingen m.b.t. Educatieve aanbod 2: Voorbeeld projecten uitdragen 3: Het aanbod rond duurzaamheidsthema’s wijd verspreiden en voldoende ruchtbaarheid geven
Aanbevelingen m.b.t. Educatieve aanbod 4: Aanbod afstemmen op specifieke regionale . Lokale noden en wensen van de (ver)bouwers 5: Educatie voldoende afstemmen op de beoogde doelgroepen, zoals jongeren en senioren
Aanbevelingen m.b.t. Educatieve aanbod 10: Lacunes in het informatie- en vormingsaanbod
Aanbevelingen m.b.t. Educatieve aanbod 14: Gezondheidsaspecten voldoende aandacht geven in educatie en sensibilisatie
Aanbevelingen m.b.t. Educatieve aanbod 11: Financieel luik van duurzame ingrepen voldoende aandacht geven in educatie en sensibilisatie 13: Bouw- en woonkost voldoende aandacht geven in educatie en sensibilisatie
Aanbevelingen m.b.t. informatievoorziening 15: Informatie afstemmen op de (tijdsafhankelijke)noden van (ver)bouwers 16: Basisinformatie doorgeven aan mensen met (ver)bouwplannen
Aanbevelingen m.b.t. overheid 22: Voorbeeldfunctie erkennen en uitdragen wat betreft sensibilisatie
Aanbevelingen m.b.t. algemeen 27: Communicatie erkennen als onmisbaar wapen 29: Netwerking ondersteunen en stimuleren
Met dank aan • • • •
Stuurgroep Deelnemers klankbordgroepen Begeleidingsgroep (UA en Artesis Hogeschool) Opdrachtgever LNE
Meer info • www.duwobo.be • www.ua.ac.be/duwobo Gebruikte bronnen: • www.kampc.be • www.laatjebouwen.com • www.eurima.org • www.habitos.be • www.livios.be
Contactgegevens • Universiteit Antwerpen -Instituut voor Milieu & Duurzame Ontwikkeling (IMDO), Universiteitsplein 1, 2610 Wilrijk • Promotor: Prof. dr. E. de Deckere
[email protected], 03/820.21.18
