LENTE 2015 TWISTR Я TATTA S THEMANUMMER:

LENTE 2015

TWISTR Я THEMANUMMER:

TATTA’S

VAN DE VOORZITTER

VOORWOORD Lieve leden, Sinds de vorige Twister die jullie in december, ofwel maart hebben mogen ontvangen, is er veel gebeurd! De nieuwe TWebsite is gepresenteerd (als je die nog niet hebt bekeken, moet je echt z.s.m. naar studieverenigingtwist.nl gaan!), het bestuur heeft iedere vrijdag een TWee-uurtje gehouden (met thee en koekjes!) en de eerste TWubjes zijn gevormd.

dat onze heerschappij bijna voorbij is. Hoewel wij al in het diepste geheim op zoek zijn naar opvolgers, zullen wij ook dit laatste kwartaal er nog alles aan doen om het jullie naar je zin te maken. Wij hebben dan ook nog leuke activiteiten op het schema staan, zoals een spelactiviteit in mei (TWIST Games, may the odds be ever in your favor), een lezing, een picknick, stranddag en een spetterend eindfeest met barbecue aan het einde van het jaar. Houd voor dit en meer dus vooral de TWagenda in de gaten!

Daarnaast hebben wij weer mogen genieten van geweldig leuke activiteiten, met als hoogtepunt- Tot snel! jes natuurlijk het TWeekend in Bruisterbosch, de T.W.I.S.T.-conference en het Dies(ney)gala ter Maxime Tulling ere van het dertienjarige bestaan van T.W.I.S.T.! voorzitter 2014-2015, bestuur Fârfâf Zoveel uitroeptekens! Deze activiteiten waren allemaal niet mogelijk geweest zonder al onze enthousiaste commissieleden! Dus dank aan de ConferenCie voor de geweldig leerzame dag vol lezingen, de AcCie voor hun leuke activiteiten en plezierige weekend in Zuid-Limburg, de FeesCie voor een spetterend diesgala, de creatievelingen van de DecoCie voor het gezellige knutselen in aanloop naar het gala, en natuurlijk ook de TwisterCie, die weer een heerlijk gevuld boekje hebben afgeleverd met allerlei vormen van tatta-taalkunde. Met het aanbreken van mei moeten wij als bestuur Fârfâf ook langzaam aan accepteren

OM TE BEGINNEN

INHOUDSOPGAVE Voorwoord...................................................................................................................................................................... 2 Maxime Tulling Nederlands 2.18 ............................................................................................................................................................ 4 Maarten van der Velden Tattababy’s: van brabbelen naar babbelen ...............................................................................................................6 Isabella Jordanoska Verslag gratiswedstrijd 19-23 januari ......................................................................................................................... 7 Maarten van der Velden en Farida van Eer TW’er tussen tatta’s...................................................................................................................................................... 8 Maartje Lindhout Polynesische patatten ............................................................................................................................................... 10 Marc Michels De ontstaansgeschiedenis van de kapsalon............................................................................................................ 12 Gerard Spaans Eastern “cult” takes linguistics departments by storm ......................................................................................... 14 Pancamin Sukhartha Waarom d schwa afgschaft zou moetn wordn ....................................................................................................... 15 Marieke van Brandwijk De AcCie ........................................................................................................................................................................ 16 Ivo Boers Tatta’s over de wereld................................................................................................................................................. 17 Gerard Spaans en Isabella Jordanoska

Open Access................................................................................................................................................................ 19 Isabella Jordanoska

COLOFON TWISTER is het tijdschrift van T.W.I.S.T., de studievereniging voor (Vergelijkende Indo-Europese) Taalwetenschap en Talen en Culturen van Afrika. Redactie Gerard Spaans / Isabella Jordanoska / Marc Michels / Gosse Minnema / Marieke van Brandwijk / Redmer Kronemeijer / Maartje Lindhout Vormgeving Gosse Minnema Reacties en kopij [email protected]

Studievereniging TWIST Postbus 9515 2300 RA Leiden studieverenigingtwist.nl [email protected] De redactie heeft getracht van alle beeldmaterialen de rechthebbenden te achterhalen. In gevallen waar dit niet is gelukt, alsmede gevallen waarin gepubliceerde artikelen u onrechtmatig voorkomen, wordt u verzocht contact op te nemen. TWISTER behoudt zich uiteraard het recht voor om ingezonden artikelen in te korten en/of te wijzigen, of publicatie te weigeren.

ARTIKEL

NEDERLANDS 2.18 Door Maarten van der Velden

ONTSTAANSGESCHIEDENIS

Op spellingsgebied ontleent het NLTW18 veel aan het Grieks, Portugees, Duits, Frans, IJslands en Pools; soms als versimpeling, soms als verfraaiing. Zie tabel 1 voor spellingsconventies.

Tijdens het TWeekend in Limburg deelden Gerard Spaans, Pascale Eskes, Ivo Boers en Maarten van der Velden onze visies op de ideale taal. Dit leidde – naast ultieme bazigheid – tot de eerste Dit leidde tot ultieme ideeën voor het verbeteren van het Nederlands. bazigheid Zo ontstond een nieuwe taal, het Nederlands 2.18 (NLTW18), en een bijbehorend TWubje ter verspreiding hiervan (het ‘TWubulum’). In dit artikel bespreken wij enkele prominente facetten van deze taal en laten we je – eenmaal overgehaald – weten hoe je kunt toetreden tot ons FONOLOGIE TWubje. Voor je eigen leesgemak en, toegegeven, ons schrijfgemak, is dit artikel in het Neder- Sprekers van het NLTW18 verafschuwen sT-clusters die niet worden voorafgegaan door lands 1.0 geschreven. een klinker. Indien dit voorkomt, voegen zij een <e> toe:

“

”

ORTHOGRAFIE Klank [ps], [ks], [ts] [au] [u], [y], [i], [ø], [øʏ]

Orthografie <ψ>, <ξ>, <ão> , , <ī>, <ø>, <øø>

Voorbeeld(en) kaψalon, oξel, frac vrão vrug, bedysd, dīf, døs, løøk

[ʋ]/[w]

<ł>

łater

[oł]

<eau>

[s:] [x] [ʃ], [ʒ], [tʃ] [œy], [æ:] [th], [dh] [pi]

<ß> <x> <š>, <ž>, <č> , <æ> <þ>, <ð> <π>

reaus (en dus niet ‘heaur’, want dat is een [o:]; let wel op: ‘meaui’, dus spreek dit ook uit als [mołi]!) draßig ext lønš, garaže, glečer hays, peaupylær þays, baðandduk πþon

Tabel 1 Enkele orthografische kenmerken van NLTW18 4

ARTIKEL (1a)

straat > *estraat

Waarom staat er een sterretje voor? Omdat het niet bij deze vorm blijft. ELK sT-cluster wordt namelijk gemetathetiseerd, zodat het met één symbool geschreven kan worden: (1b)

passend enkelvoud danwel meervoud: (8)

‘trãoma’, ‘moslima’, ‘eauma’, meervoud ‘trãomata’, ‘moslimata’, ‘eaumata’;

(9)

‘gala’, ‘eauma’, enkelvoud ‘galum/-on’, ‘eaumum/-on’

*estraat > ecraat

Tevens bevat het NLTW18 niet alleen een enkelHet feit dat eerst nog een e- wordt toegevoegd, voud en een meervoud, maar ook een aparte is dus een gevalletje counterbleeding. vorm voor het tweevoud (dualis), het drievoud (trialis) en het achttienvoud (duodevigintalis of Ook herstelt het NLTW18 weggevallen inter- ὀκτωκαίδεκαlis. Het meervoud wordt, als het vokalische -d-’s voor woordeinden en voor r’s: woord geen leenwoord is, bij voorkeur gevormd middels umlaut (altijd weergegeven door puntjes op alle umgelaute klinkers). Voorbeelden: “Łanneder ik de łederłolf bīder (2) drenk, łordt hī dronken”

MORFOLOGIE Het meest in het oog springend kenmerk van het NLTW18 is het feit dat alle werkwoorden sterk worden vervoegd (NLTW18: vervogen). Enkele stamtijden ter illustratie: (6)

‘bus’, ‘zus’; meervoud ‘bi’, ‘zi’

(7)

‘ballon’, ‘kaψalon’, ’πþon’, meervoud ‘balla’, ‘kaψala’, ‘πþa’;

“ Alle werkwoorden worden sterk vervoegd

” (10)

bal ~ bäl; orgel ~ ørgel; beaum ~ bëäüm ([bøłm]).

LID WORDEN?

Verder herinterpreteert het NLTW18 alle nomina eindigend op –us, -um, -a, -on en -ma als zijnde Heaupelīk eca je nade dit artikulum te peaupelen om lid te łorden van onsx TWubulum. Łelny, dit is ayteraderd meaugelīk! Tutreding gesxīdt mid(3) erven – ierf – georven delsx het afleggen enes sxriftelīk en enes mondeling tentamen (op te vragen bij de øprixtir) (4) kaψeizen – sees kap – kapgesozen ładerbī je kennis van de NLTW18-grammatika łordt getücten. Dit tentamen mut nader beheauderen łorden afgelegen; herkansxen is (5) praten – priet – gepraten meaugelīk. Veauderdat je het tentamen gehalen hebt, ben je prelid. van Latijnse of Griekse origine en geeft ze een 5

ARTIKEL

TATTABABY’S: VAN BRABBELEN NAAR BABBELEN Door Isabella Jordanoska. Tatta’s planten zich soms voort. Dit kan leiden tot baby’s. Om hun overlevingskansen te vergroten, is het voor die baby’s van groot belang om een taal te verwerven en dit gaat niet zonder slag of stoot. Vanaf het moment dat ze geboren worden, maken baby’s al geluid, meestal in de vorm van huilen of boeren, maar soms ook lachen.

t/, /d/, /b/ en /p/ komen dus relatief vroeg aan bod. Brabbelen kan geredupliceerd of ongeredupliceerd voorkomen. Bij de ongeredupliceerde vormen worden verschillende klanken achter elkaar in de CV-vorm gegoten, dan krijg je bijvoorbeeld /badibo/. In de geredupliceerde variant krijg je misschien iets als /bobobo/, of misschien zelfs /tatata/! Brabbelen gaat over op het produceren van woordjes, eerst alleen losse woorden en vervolgens ook combinaties van woorden. Op den duur kom je dan uit op babbelen, iets wat volwassen tatta’s doen met hun dinnetjes.

“

maken met eigenwijze Nederlandse baby’s die geen /r/ willen zeggen

” syllable is vaak ook niet helemaal willekeurig, sommige consonanten zijn namelijk makkelijker uit te brengen dan andere. Plosieven worden eerder geproduceerd dan fricatieven of liquids en klanken met een labiale of alveolaire articulatieplaats eerder dan velaire klanken. Deze volgorde wordt door alle baby’s ter wereld aangehouden, het is niet zo dat we hier te maken hebben met eigenwijze Nederlandse baby’s die geen zin hebben om /r/ te zeggen. De plosieven / 6

Bron afbeelding: http://bit.ly/1Jvz0kd

Vanaf zes maanden beginnen baby’s te brabbelen; hier begint het interessant te worden. Brabbelen is het produceren van lettergrepen van de vorm CV. De consonant in de onset van zo’n Al met al is er een vrij aanwezige kans dat ’tatta’ je eerste woord was. Wonderbaarlijk eigenlijk, dat een baby dat woord al vanaf 6 maanden kan uiten, maar pas jaren later de betekenis ervan We hebben hier niet te leert middels straattaalwoordenboek.nl.

REPORTAGE

GRATISWEDSTRIJD 19-23 JANUARI Door Maarten van der Velden en Farida van Eer. elkaar (b)leken te liggen. In verband met de introductie van een nieuw betaalsysteem voor de koffieautomaten in het Lipsiusgebouw en omstreken en de hieropvolgende haperingen bij de installatie ervan, konden gedurende enkele maanden naast medewerkers van de universiteit ook studenten genieten van gratis slootwater chocolademelk, koffie, cappuccino en andere lekkernijen die de automaten ons bieden. Spoedig stonden er elke dag rijen tatta’s studenten in de rij voor de automaten om hun 18e bekertje gratis koffie van de dag te halen.

We tapten alle mogelijke combinaties – van Espresso Choco tot koud water – uit de automaten en stalden ze uit op de lange tafel in de koffiekamer van het Eyckhof. Daar moesten de deelnemers, geblinddoekt en wel, één voor één proeven van de bekertjes en raden met welk product ze te maken hadden. Geen makkie, aangezien het totaal aantal mogelijkheden 21 (zegge: één-en-twintig) bedroeg, en na een paar slokken te hebben genomen de smaken van cappuccino met melk en Wiener Melange, of die van heet water en thee, toch wel érg dicht tegen

De competitie was moordend, aangezien vrijwel alle deelnemers tussen de 8 en 14 drankjes in het geheel goed raadden. De eerste dag had een vrij lage opkomst, maar toen de (slechte woordgrap alert!) kop er eenmaal af was, liet per dag toch wel een man of 3, 4 zich (her)blinddoeken. Het totale aantal deelnemers aan de competitie bedroeg dan ook 18! 14. Uit deze deelnemers kwam, ondanks de zware competitie, toch een enkele winnaar naar voren: onze eigen secretaris Marianne, die zowel de meeste drankjes in het geheel goed had geraden (14) als de meeste punten vergaard had (15.5). Op de ALV van 18(!) februari werd haar daarom een vrolijk certificaat gepresenteerd ter nagedachtenis aan deze opmerkelijke tentoonspreiding der smaakpapillenacrobatiek.

7

Bron afbeelding: http://bit.ly/1dlL4Y8

Echter… soms heb je van die momenten. De omstandigheden zijn goed, maar hoewel je daar niet bewust mee bezig bent, vallen de puzzelstukjes ineens op hun plek nadat je een grapje maakt waarvan je je achteraf bedenkt: “Wacht eens, wacht eens... dat is eigenlijk zo'n slecht idee nog niet.” Zo ook hierbij. Na het maken van een grapje tegen Astrid, besloot Farida de aanwezigheid van gratis ten volle te benutten en samen met Maarten een week lang een Blind Taste Test (oftewel: gratiswedstrijd) te organiseren. Dit ging als volgt in zijn werk:

De deelnemers konden op verschillende manieren punten verdienen: door een drankje met (of zonder) al zijn relevante toevoegingen in het geheel goed te raden, ofwel enkel de afzonderlijke componenten. Een voorbeeld: als er in een bekertje gewone zwarte koffie met suiker en melk zat, kon je 1 punt verdienen als je raadde ‘koffie met melk en suiker’, en een half punt als je raadde ‘koffie’ of ‘iets met melk en suiker’. Voor ‘iets met suiker’ kreeg je geen punten. Een dergelijke wedstrijd had overigens alleen maar uitgeschreven kunnen worden tijdens de aanwezigheid van gratis koffie en thee; daar koude koffie voor niemand lekker is moest er na elke drie proefronden nieuwe koffie getapt worden (wat zeer prijzig zou zijn geworden, ware het niet gratis).

ARTIKEL

TW’ER TUSSEN TATTA’S Door Maartje Lindhout. Mijn hart ligt bij taalwetenschap. Laten we dat voorop stellen. Ik heb de juiste studiekeuze gemaakt. Toen ik na het vwo voor een universitaire studie koos, bedacht ik me dat Nederlands mijn tweede optie zou zijn, na taalwetenschap. Nu is het natuurlijk zo dat er geen loting is bij deze opleiding, dus werd het gewoon taalwetenschap. Maar er is altijd wel die interesse geweest voor het vakgebied Nederlands. Tijdens m’n bachelor koos ik altijd een taal verwant aan het Nederlands als ik een taal moest onderzoeken. Zo koos ik voor het Afrikaans bij Structuurcursus van Germaanse talen en voor het Drents bij Vorm & Betekenis. Mijn interessegebied was dus wel duidelijk: de taalwetenschap van het Nederlands. In mijn derde jaar besloot ik naast een onderzoeksstage een aantal vakken bij Nederlands te gaan volgen. De voornaamste reden was meer het leren van de Nederlandse taalkunde. De vakken die ik volgde waren taalkundige eerstejaarsvakken en voor mij waren ze enorm simpel omdat ik al derdejaars was. Bovendien zijn de (verplichte) taalkundevakken bij Nederlands altijd wat eenvoudiger, want ze zijn afgestemd op de meeste neerlandici die de literatuurkant ambiëren (de types die naar mijn idee echte alfa’s zijn en niet in de wieg gelegd zijn voor grammatica).

KUNST ALS ONDERZOEKSOBJECT Na mijn bachelor besloot ik om de volledige propedeuse van Nederlands te gaan halen. Ik moest toen ook de literatuur- en cultuurvakken volgen. Van literatuur heb ik nooit gehuiverd. 8

Sterker nog, als zesdeklasser vroeg ik tijdens de meeloopdag van taalwetenschap of er echt helemaal niets van literatuur aan te pas kwam. Nee, was het antwoord. Ik vond dat een beetje jammer. Door mijn interesse bleef ik gemotiveerd tijdens de propedeuse, ook al was de manier van onderzoeken heel anders. Bij taalwetenschap had ik altijd een in zekere zin natuurlijk en onbewust fenomeen onderzocht: spraak. Bij de literatuurkant van Nederlands moest ik opeens gaan onderzoeken hoe schrijvers bepaalde motieven, onderwerpen, stijlen (bewust!) toepasten in hun literaire werk en hoe goed bepaalde werken in frames of stromingen pasten. Het onderzoeks-

“ Van literatuur heb ik nooit gehuiverd

” object was niet langer iets meetbaars, iets biologisch, iets natuurlijks, maar kunst waarover nagedacht was en, als secundaire literatuur, de visies over die kunst. Ik heb er moeite mee gehad deze manier van onderzoeken ‘wetenschap’ te noemen. Kun je onderzoek naar bedachte kunst hetzelfde label geven als onderzoek naar een natuurlijk verschijnsel?

RELEVANTIE Een ander verschil tussen de twee studies is de maatschappelijke relevantie. De studie Nederlands blijkt veel relevanter! Je leert hier over de vaderlandse geschiedenis, je bespreekt boeken die niet-neerlandici ook lezen, je leert helder schrijven, presenteren en discussiëren. Sterker nog, er is doorgroeimogelijkheid naar een

ARTIKEL carrière als docent Nederlands. Dat is hartstikke Leven en werken van de Kabouter, maar het relevant! nieuwe werk van Dimitri Verhulst en de bundel Verzen van Herman Gorter. En een student Nederlands is misschien zuinig, maar niet zuiniger NEERLANDICI ALS TATTA’S dan de gemiddelde student. En hoe zit het met de Neerlandici? Hoe zijn die eigenlijk? Anders dan “Nederlanders” zijn stu- Oké, geen typische tatta’s dus, maar hoe zijn ze denten Nederlands totaal geen tatta’s, als je het dan? mij vraagt. (Sorry voor de misleidende titel, maar het allitereerde zo lekker.) Nee, veel studenten 1. Neerlandici zijn over het algemeen minder goed in Engels, omdat hun volledige studie Nederlands zijn maatschappelijk betrokken. Op logischerwijs in het Nederlands wordt gegede vraag van een literatuurdocent of wij ons ven, zelfs de master. (Toegegeven, hierin Nederlanders voelden, gaf een sjaars het naar lijken ze wel wat meer op een tatta.)

VOORDEEL VAN TWEE STUDIES

Een voordeel van zowel taalwetenschap als Nederlands studeren, is dat je aan vooroordelen van leken kunt voldoen en ze daardoor niet teleurstelt (of een ingewikkelde uitleg vermijdt). Mensen denken namelijk altijd dat je correct praat en schrijft en dat je iemands tekst wel even na kunt kijken op taalfouten, “want je studeert toch taalwetenschap?” Ik laat dat vaak maar zo, terwijl het natuurlijk eigenlijk iets anders ligt. Ja, ik wil best je tekst nakijken en ik probeer juist te spellen en te spreken maar die interesses en vaardigheden heb ik niet opgedaan bij taalwetenschap, maar bij Nederlands.

2. Sommigen zijn verschrikkelijk slecht in taalkunde. Terwijl taalkunde juist zo belangrijk is binnen het vak Nederlands! Neem nou poëzie. Als je een gedicht wilt analyseren, moet je toch ten minste het metrum eruit kunnen halen. En daarvoor moet je dus wel klemtoon kunnen herkennen! (Geloof me, er zijn er zat die dat niet kunnen.) 3. Het percentage nerds ligt aanzienlijk lager. Dit hangt misschien samen met het volgende punt.

4. Ze zijn over het algemeen minder toegewijd aan hun studie. Nederlands is een bekender vakgebied dan taalwetenschap en dit zorgt ervoor dat veel studenten niet precies weten wat ze moeten studeren en dan maar voor Nederlands kiezen omdat ze het op de middelbare wel leuk vonden. Ook zijn er meer studenten die het er extra bij doen 0:). Om mijn mening ietwat belachelijke antwoord: “Nee, deze redenen zijn er minder supergemotiik voel me een wereldburger.” Neerlandici houveerde studenten en zullen neerlandici ook den meer dan taalwetenschappers het nieuws bij sneller de handdoek in de ring gooien. en zijn maatschappelijk en politiek betrokken en niet alleen nationaal, maar zoals de sjaars van Zo zie ik als taalwetenschapper het Nederlandse hierboven dus ook mondiaal. Velen willen ook vakgebied en zijn typische beoefenaars dus. verder in de journalistiek. Je snapt ‘m. Een stu- Moet ik jou nu overhalen om naast taalwetendent Nederlands is geen wereldvreemde tatta. schap Nederlands te gaan studeren? Ik dacht het niet. Doe lekker wat je zelf wilt. Maar ik kan je wel Ter extensie: op het verjaardagsfeest van een aanraden om - als je dat wilt - een andere studie neerlandicus vliegen je in plaats van plakjes of een deel daarvan erbij te doen. Zo verbreed je worst en blokjes kaas met een beetje geluk vers- je kennis, vergroot je wellicht je baankans en, als regels van ouder- en nieuwerwetse auteurs om allerbelangrijkste, kun je worden gevraagd voor de oren. En in de kast staan niet de Bosatlas of een stukje in de Twister. 9

ARTIKEL

POLYNESISCHE PATTATEN Door Marc Michels. Stel, je bent een 14e-eeuwse snackbareigenaar ergens op een afgelegen eilandje in Oceanië. Het eerste Aldi-filiaal bij jou in de buurt moet nog geopend worden, dus voorlopig zul je je ingrediënten op het eiland zelf moeten zoeken. Vlees voor in je kroketten is geen probleem; met wat geluk is jouw eiland in het deel van Oceanië waar varkens worden gehouden, maar anders kan je altijd nog gewoon de buren op de grill leggen (het begrip 'buurtbarbecue' krijgt zo een heel nieuwe dimensie). Graan is er echter niet, dushamburgerbroodjes en Turkse pizza's bakken gaat helaas niet lukken. Je zaak ombouwen tot een afhaalchinees gaat ook al niet, rijst is er evenmin. Gelukkig kan je wel nog gewoon frietjes bakken; je hebt misschien geen aardappels bij de hand, maar zijn verre achterneef de zoete aardappel is er wèl. Goddank, anders had je straks nog aan de taro gemoeten, en daar wordt niemand beter van. De zoete aardappel is hét basisvoedsel in grote delen van Oceanië, zowel voor mensen als voor varkens. Deze kwaliteitsknol bevat veel meer energie dan de lokaal beschikbare alternatieven, zoals yams en taro. Bovendien groeit het veel beter op arme grondsoorten en in koudere klimaten. Met deze plant zijn er in Oceanië dus veel grotere voedseloverschotten mogelijk dan anders het geval was geweest. Het zou heel goed mogelijk zijn dat projecten zoals de moaistandbeelden op Paaseiland niet mogelijk waren geweest zonder deze plant. Deze belangrijke rol speelt de zoete aardappel met name in Polynesië, het Oostelijke deel van Oceanië, al bijna duizend jaar, zoals is aangetoond door archeologische vondsten. Toch is hij niet inheems in Oceanië, maar in Latijns Amerika. De grote vraag omtrent deze plant is dan ook: hoe is hij van 10

Afbeelding 1 Polynesiërs op zee

Amerika in Polynesië terecht gekomen, eeuwen voor de komst van de Europese ontdekkingsreizigers? Deze vraag heeft de afgelopen eeuw al velen bezig gehouden. Natuurlijke factoren zoals zeestromingen en vogels zijn genoemd als dragers van de plant, maar deze theorieën zijn vrij onwaarschijnlijk. Er moet dus menselijk contact zijn geweest tussen Latijns Amerika en Polynesië, ondanks het feit dan in geen van beide gebieden grote zeegaande zeilschepen voorkwamen. Dit idee is het meest bekend geworden door de Noor Thor Heyerdahl. Heyerdahl was van opleiding zoöloog en deed onderzoek in Polynesië in de jaren '30. Tijdens dat onderzoek ontwikkelde hij de theorie dat Oceanië niet vanuit Azië, maar vanuit Zuid-Amerika bevolkt is, door hetzelfde volk dat verantwoordelijk was voor de ontwikkeling van de beschavingen van de Andes. Zijn bewijsmateriaal bestond uit onder andere legendes en gelijkenissen tussen beeldhouwwerken in de gebieden en was op zijn best indirect te noemen. Dat weerhield hem er niet van om zijn theorie openlijk te verdedigen, en om te bewijzen dat het mogelijk is om met een vlot de Stille

ARTIKEL Oceaan over te zeilen deed hij precies dat: hij Oceanië) deed hem blijkbaar niet veel. bouwde een vlot van balsahout zoals die door Zuid-Amerikaanse Indianen gebruikt werden en Tegenwoordig gelooft niemand meer serieus dat zeilde ermee van Peru naar Polynesië. er migraties vanuit Zuid-Amerika naar Polynesië hebben plaatsgevonden, maar dat er tussen Met deze reis werd Heyerdahl op slag beroemd. 1100 en 1300 contact was tussen de twee geHij publiceerde de bevindingen van zijn reis en bieden staat dankzij de zoete aardappel wel vast. bracht eveneens een Oscar-winnende docu- Van welke kant dat contact kwam is niet zeker; mentaire uit met beelden die tijdens de tocht van de Polynesiërs is bekend dat ze lange zeereiwaren gemaakt. Het verhaal van zijn reis wordt zen maakten tot Hawaii en Nieuw Zeeland aan nog vaak naverteld als een voorbeeld van moed, toe, maar dankzij Heyerdahls reis weten we dat passie en doorzettingsvermogen, onder andere het ook met een Zuid-Amerikaans vlot mogelijk in de film Kon-Tiki uit 2012, die ook voor een is. Wel zijn er aanwijzingen uit welk deel van Zuid Oscar genomineerd werd. Wat deze verhalen -Amerika de zoete aardappel nou precies gemeestal niet vertellen zijn de wat minder media- haald is; het Polynesische woord voor zoete genieke kanten van zijn theorieën. Zo meende aardappel, kumara, lijkt verdacht veel op het Heyerdahl dat zijn mysterieuze volk, die dus woord dat werd gebruikt door de Cañari in het verantwoordelijk waren geweest voor de Zuid- huidige Ecuador, comal. Bovendien woonde dit Amerikaanse beschavingen, de Polynesische volk precies in het enige gebied in Amerika waar vaarkunsten, en de beelden op Paaseiland, een zeilen werden gebruikt, een uitvinding die welras van blanke ariërs was (het is misschien ook licht van Polynesische bezoekers is overgenoniet geheel toevallig dat de bemanning van zijn men, of juist is gebruikt om ze op te zoeken. schip bestond uit zes Scandinaviërs). Dat ras was vervolgens uitgemoord of verdrongen na de Het zal misschien altijd onbekend blijven waar komst van de Indianen en de Polynesiërs, die de ontmoeting tussen Polynesiërs en Amerikaeigenlijk uit Canada kwamen. Dat het bewijs voor nen precies plaats heeft gevonden en hoe intenzijn theorieën altijd veel zwakker is geweest dan sief het contact was, maar dat het is gebeurd laat het bewijs voor het tegendeel (zowel archeolo- weinig twijfel meer toe. Ook weten we inmiddels gische vondsten als taalkundig bewijs wijzen heel dat het waarschijnlijk de Cañari-Indianen betrof duidelijk op een bevolking van West naar Oost in en dat er geen migraties met de uitwisseling gepaard ging. En daarmee is kumaracontroverse, die door Thor Heyerdahl bekend is geworden, wel min of meer tot een eind gekomen.

VERDER LEZEN?

Ballard, C. & al. (eds.) (2005). The sweet potato in Oceania: a reappraisal. University of Pittsburgh. Ralling, C. (1990). The Kon-Tiki man. London: BBC Books. Yen, D.E. (1974). The sweet potato and Oceania: An essay in Ethnobotany. Honolulu: Bishop Mueseum. Afbeelding 2 Thor Heyerdahl met zijn vrouw Liv in Polynesië

Meer info over de film Kon-Tiki op IMDb: http:// imdb.to/1DE4GwV 11

FICTIE

DE ONTSTAANSGESCHEIDENIS VAN DE KAPSALON Door Gerard Spaans.

“Hey man, alsjeblieft, het ziet er goed uit!” “Thanks, paas mij ook een biertje! Hoeveel “Ik was aan het werk en had trek in patat met doekoes krijg je van me?” “Acht.” shoarma, dus ik belde de shoarmaboer en zei dat “Here ya go, laters!” ik alles in één bak wilde.” Eind november 2003 werd op deze manier de eerste kapsalon (ook wel: κάψαλον)) ooit gemaakt door Derius Bengu, eigenaar van shoarmatent El Aviva te Rotterdam, in opdracht van kapsaloneigenaar Nathaniël Gomes. De rest van de ontstaansgeschiedenis is niet helemaal duidelijk, maar in korte tijd werd het gerecht razend populair: je kan een kapsalon bestellen in zelfs de kleinste gehuchten in Nederland (zoals Posterholt in Limburg) en op sommige plekken in het buitenland. Ik zal proberen een zo plausibel mogelijke reconstructie van de eerste kapsalonbestelling te geven.

Eenmaal teruggekeerd nam hij zijn plastic vorkje en prikte erop los. Manuela en de klant keken beiden verlekkerd toe hoe Nathaniël zich, duidelijk genietend, door de inhoud van zijn aluminiumbakje heenwerkte. “Dat wil ik ook proberen!”, dacht Manuela.

“ Ey swa! Wat voor ongezonde shit is deze?

”

*** Nathaniël hield het niet langer uit: “Manuela, neem jij deze klant even van mij over? Ik krijg honger van al dat geknip en moet echt even tjappen.” Manuela knikte en nam haar schaar ter hand, terwijl Nathaniël zijn Nokia uit zijn zak haalde. “Yo Derry, Nathaniël hier. Ik heb honger. Zou je voor mij tantoeveel patat en snipperschaap in een aluminiumbak willen gooien? O, en ga ook maar loesoe met de kaas en knoflooksaus.” “Ey swa! Wat voor ongezonde shit is deze? Ik doe er ook wel sla bij. Over 10 minuten is het klaar.” “Aightz! Ik ben benieuwd!”

Toen ze klaar was met haar klant, liep ze de haarstudio uit en ging naar de shoarmatent. “Zão je voor mij hetzelfde in een alumíniobakje willen estoppen als je voor Nathaniël gedaan hebt?” “Natuurlijk, wat is dat toch met jullie kapsalon en dit gerecht? Wat voor saus wil je erbij?” “Knoflooksãos graag.”

Een Rotterdamse corpsbal zag haar naar buiten lopen en kon zijn ogen niet geloven toen hij haar eten zag. Hij liep naar binnen en zei: “Lul! Wat die Manuela daar zojuist had, dat zag er ambulant uit! Dat wil ik ook graag proberen! Hoe heet het?” “Hmmm... een kapsalon? Natuurlijk. Knoflooksaus en sambal?” Toen hij de zaak binnenliep, rook Nathaniël een “Supermooi!” zeer aangename geur. 12

FICTIE Toen Manuela bij Nathaniël kwam zitten en begon te eten, vroeg hij wat ze ervan vond. “Eu gosto!”, antwoordde ze. “En een of andere estudent bestelde dit net ook! Huehuehue!” “Haha, ik denk dat ik het morgen weer ga halen!”

Bron afbeelding: http://bit.ly/1DuOaxZ

Nog dezelfde nacht kwam de corpsbal terug met 17 jaarclubgenoten. “Achttien kapsala alsjeblieft.” “ACHTTIEN?! Morgen moet ik dit echt op het menu zetten!”, dacht Derius. Vanzelfsprekend had hij al een nummer 18 op de kaart, dus besloot hij de kapsalon nummer 81 te geven.

Onder dat nummer staat nu nog steeds de kapsalon, zoals Nathaniël hem de eerste keer bestelde. De nummers eromheen zijn gereserveerd voor variaties op het gerecht. De corpsballen hadden nog nooit zo’n goede midnightsnack gehad.

13

FICTIE

EASTERN “CULT” TAKES LINGUISTICS DEPARTMENTS BY STORM Door Pancamin Sukhārtha. From universities all across the nation, reports are coming in of a wildly popular new spiritual practice, specifically targeting linguists. Known to its adherents as samāsadharma, the creed has been classified as a new religious movement (NRM) by religious studies scholars, who weren’t doing anything important anyway. The movement originates in India and traces its doctrines back to Pānini, the ‘father of Sanskrit grammar’. Usually known for his pioneering work in linguistics, followers of samāsadharma claim that Pānini also discovered, developed, and disseminated a corpus of secret mystical teachings, thus becoming the movement’s first leader, or HeadInitial. Passed on from master to apprentice, this body of knowledge finally reached the current guru, Mr. N.P. Samāsaparamānanda. He believes that he is the movement’s prophesied HeadFinal, tasked to spread the teachings of samāsadharma to the world.

14

“Samāsadharmais centered around the obeisance of the Highest Lord, Tatpurusa, and His Consort, Kanyāratna,” Mr. Samāsaparamānanda explains. “We believe that, by honouring Them with acts of karmadhāraya, we will incur Their material rewards, or bahuvrīhi. But at a deeper level, we strive to realize the supreme truth of dvandva, duality–nonduality, and so reach a state of perfect sandhi, both internal and external. People can be so endocentric, you know? We just want to make the world a little bit more exocentric.” Idyllic as this may sound, critics have denounced the guru as a fraud, claiming that samāsadharma is, in fact, a dangerous cult. Mr. Samāsaparamānanda has vehemently denied all allegations, but has yet to respond to accusations that his adherents are being coerced to come live with ‘the master’ on a compound at an undisclosed location.

ARTIKEL

WAAROM D SCHWA AFGSCHAFT ZOU MOETN WORDN Door Marieke van Brandwijk Tegnwoordg gaat alls om snellr en efficiëntr zijn, en daar hoort ook schrijvn en typn bij. Ook met het aantekningn makn tijdns colleg merk j ht: woordn wordn afgkort, en fonemn wordn wegglatn om maar zo snel moglk t knnn schrijvn en alls bij t knnn houdn. Zou ht allmaal niet veel makklkr zijn als men standaard d schwa zou afschaffn? Dan zou dez efficiënt manier van schrijvn ook knnn wordn ovrgedragn naar tentamns en andr officiël documentn waar n deadline aan vast zit, zoals j scriptie! Alls snellr, alls efficiëntr, mindr werk voor jou, mindr papier vrspilling door al die extra ovrbodg lettrs weg t latn, iedreen blij!

Bron afbeelding: http://bit.ly/1QBN11V

Zeg nou eerlk, dez tekst is toch ook gwoon t bgrijpn zondr d schwa? En als w dan toch van dez ovrbodg klank af zijn in schrijftaal, waarom dan ook niet mteen in spreektaal? Tijd is toch geld? En wij zijn toch lui studentn? Hoe knnn w ht ideal studentnlevn nog betr nastrevn dan door de klank die ht minst enrgie kost om t producern als t veel moeit kostnd af t schrijvn? In d tijd die w normaal gsprokn zoudn gbruikn om d schwa t producern knnn w nu naar d Aldi, daar d meest goedkop fles wijn die in d aanbieding is kopn met ht geld dat j hebt meegkregn van j oudrs in het weekend en aan d gracht d wet van opnbaar dronknschap ovrtredn. Is er n betr manier om j zonng middag door t brengn? Dacht ht niet! N win-win situatie ds!

15

ARTIKEL

DE ACCIE Door Ivo Boers.

meeging met het TWeekend. Uiteindelijk betekende dit zelfs de geboorte van een spiksplinLang lang geleden, begin oktober 2014, was de ternieuw TWubje, waarover meer te lezen valt in eerste vergadering van de AcCie (we zijn inmid- deze Twister. dels bij vergadering 23) en een van onze eerste punten was het TWeekend dat dus 5 maanden voorbereiding gehad heeft. Ondanks enkele Voor het eerst ooit zal struggles tijdens de voorbereiding (zoals op de de TWorrel in Amsterdam kalender van een verkeerd jaar kijken om een plaatsvinden! datum te prikken voor het TWeekend. oeps) was het erg leuk om dit naar mijn idee zeer geslaagde TWeekend te organiseren.

“

”

Een vergadering van de AcCie ziet er ongeveer zo uit: een voor een komen we binnendruppelen op de eerste verdieping van Van Wijkplaats 4 (waar we trouwens sinds vorige week verbannen zijn, waardoor onze laatste vergadering met ijsjes in de hortus moest plaatsvinden). Als iedereen er is beginnen we met de post en bespreken we een voor een de onderwerpen die op de agenda staan en iedereens to-do’s. Bij het bespreken van de to-do’s komen we er altijd achter dat de ‘gemeenschappelijke’ to-do’s bijna nooit gedaan worden, maar ach, we geven ze onszelf wel nog een keer (uiteindelijk komt het op een gegeven moment altijd wel weer goed). Soms eten we samen en vergaderen daarna en onze vergaderingen zijn vaak erg gezellig, wat deze commissie erg leuk maakt! Bij het vergaderen over het TWeekend zijn er heel veel ideeën over tafel gegaan, en we hebben uiteindelijk als locatie Bruisterbosch gekozen, en besloten om een dag naar Maastricht te gaan, daar een boottocht, een mergelgrottenbezoek en een stadsspel te doen en ’s avonds uit eten te gaan en een dropping te doen. De twee avonden in onze locatie waren erg gezellig door een geweldig leuke groep die 16

Op dit moment is de AcCie bezig met het voorbereiden van de nieuwe activiteit, the TWIST GAMES. Vrijdag 15 mei zullen deze plaatsvinden in Amsterdam. Iedereen is dan vrij en we kunnen gratis reizen! ’s Avonds gaan we in Amsterdam uit eten bij een nader te bepalen restaurant, en vervolgens zal de TWorrel voor het eerst dit jaar, of misschien wel voor de eerste keer ooit, in Amsterdam plaatsvinden! De eerste aanmeldingen komen inmiddels binnen, en ook jij kunt je aanmelden. We hopen op een grote opkomst, en ook dat dit evenement ieder jaar zal terugkeren! Voor meer informatie, check het evenement op de FB van TWIST, of bemachtig een van de flyers bij een AcCielid!

ARTIKEL

TATTA’S OVER DE WERELD Door Isabella Jordanoska en Gerard Spaans.

derlands natuurlijk; die tatta’s moesten weer raar doen met hun ‘pappa’.

We gaan op ontdekkingsreis, op zoek naar zo veel mogelijk tatta’s op de wereld. Met “zo veel mogelijk tatta’s” bedoelen we woord ‘tatta’ zelf, niet de betekenis die het draagt in het Nederlands. Er zijn in verschillende talen concepten die worden uitgedrukt met de klankcombinatie / tata/.

Om in de categorie verwantschapstermen te blijven: in het Krim-Tataars (haha) betekent tata ‘oudere zus’, Franse kinderen gebruiken het woord om hun tante aan te spreken (en in het Canadees Frans betekent het ‘imbeciel’) en in het Hongaars betekent het op een speelse manier ‘oom’, om oudere mannen mee aan te spreWe zullen de spits afbijten met de Russische ken. tatta. De Tatta of Taatta of Djagadjyma is een rivier in de Russische autonome republiek Sacha In Tatta Adavu, een danspas in de Indiase dans of Jakoetië, die ten oosten van Jakoetsk vanaf de Bharatanatyam, betekent tatta ‘bekloppen’ of rivier de Aldan naar het zuiden loopt. Tijdens de ‘tikken’ en duidt op het feit dat de voeten tegen herfst, winter en lente is de Taatta bevroren, elkaar aan worden getikt in die betreffende eigenlijk is hij alleen van mei tot en met septem- danspas. In het Hindi is een tatta een of ander ber in stromende staat. Hoewel tatta’s er wel om iets gemaakt van bamboe wat je op je deur bekend staan dat ze lang zijn, spant deze wel de hangt. Wellicht is het vergelijkbaar met het kroon: de rivier is namelijk 414 kilometer lang rieten, gevlochten hartje wat bij menig tatta aan (overigens is 4 plus 4 en 8 en als je de 8 achter de deur hangt. de 1 doet, krijg je 18!). Als we toch in India zijn, kunnen we gelijk door Wat betreft ‘tatta’ als geografische naam is naar Japan. In het Japans is tatta een functieRusland niet de enige: in Pakistan is er namelijk woord met een betekenis in de trant van ‘alleen’, een dorp genaamd Tatta Pani en een stad ‘slechts’ en ‘maar’. Japan is een eiland en Groengenaamd Thatta. Het is zelfs de hoofdstad van land ook, dus in Groenland hebben ze ook een het Thatta-district! De naam komt van het Sin- tatta. In het West-Groenlands betekent tattak dhi woord thatt, wat ‘nederzetting bij een rivier’ ‘schub’. Bij vervoegingen valt -k weg, zoals in het betekent. De stad ligt in het noorden van Paki- meervoud: tattaat. De stam is dus tatta-. stan, in het Poonch-district en staat bekend om zijn zwavelbronnen. Dat waren alle tatta’s die wij in de wereld konden ontdekken, maar schroom niet om een klachtenVerder lijkt tatta een grote functie te hebben in brief in de sturen (mag ook via Klacht.nl) als we de Indo-Arische talen. In de oude Indo-Arische een tatta over het hoofd hebben gezien, we talen was tata een van de termen om ‘vader’ worden graag verlicht met nieuwe informatie. mee aan te duiden. Ook in het Congo, de Romaanse talen, het Surinaams Engels, en in vele andere talen is deze geredupliceerde klank een koosnaam voor ‘vader’. Behalve in het Ne17

ARTIKEL

VERDER LEZEN?  http://www.kanjijapanese.com/en/dictionary-japaneseenglish/tatta

 http://en.wikipedia.org/wiki/Tatta_Pani http://en.wiktionary.org/wiki/tatta http://en.wiktionary.org/wiki/tata

 http://onlinebharatanatyam.com/2007/07/31/first-adavu-in -bharatanatyam-%E2%80%93-tatta-adavu/ http://spokensanskrit.de/index.php? tinput=tata&script=&direction=SE&link=yes

 Bengtson, J. D. (2008). In Hot Pursuit of Language in Prehistory. Amsterdam: John Benjamins.

 Jespersen, O. (2013). Language: It’s Nature and Development. New York: Routledge.

18

ARTIKEL

IS DE TOEKOMST GRATIS? Door Isabella Jordanoska.

zijn sociale netwerk sites voor researchers. Sommige peer-reviewed tijdschriften publiceren hun De meeste wetenschappelijke publicaties zijn inhoud gratis, om mee te doen met de stroming niet voor iedereen toegankelijk. De meeste stu- van gratisheid. Toch moeten ze ergens hun geld denten merken hier in het dagelijks leven niet veel van, je logt immers in op Blackboard en je Maarten Mous downloadt gratis het artikel wat je nodig had voor je paper. Dit wordt echter mogelijk gemaakt Het systeem wringt aan doordat de universiteit geld betaalt om toegang te hebben tot die publicaties. Dus als je niet je alle kanten studentnummer en wachtwoord weet in te voeren, kun je de kennis over de syntactische structuur van negatief polaire uitdrukkingen in het Grieks mooi op je buik schrijven. Tegelijkertijd is het voor iedereen mogelijk om van alles te zeggen op het internet, en er zal altijd wel ie- vandaan halen. In dat geval moet de wetenmand zijn die dat leest. Sinds de komst van het schapper zelf betalen om te publiceren. internet worden tussenpersonen steeds vaker omzeild. Als we die lijn door zouden trekken is Studenten is het vaak een worst, zij willen gehet denkbaar dat wetenschappelijke publicaties woon artikelen hebben die gratis en makkelijk in de toekomst gratis en voor iedereen toegan- toegankelijk zijn en niet pas nadat ze een interkelijk zullen zijn. Op het eerste gezicht klinkt dit essante titel hebben ontdekt erachter komen dat als een logisch gevolg van de tussenpersoono- ze tot die bepaalde publicatie via de universiteit mzeiling die nu gaande is. In de realiteit is er geen toegang hebben. Voor de onderzoeker zelf echter niet maar één perspectief. Er zijn meer- heeft open access het voordeel dat het dere partijen betrokken die verschillende bel- onderzoek zo sneller gepubliceerd is dan op de angen hebben en die belangen kunnen botsen. traditionele manier. Om een artikel in een Professor Maarten Mous: “Het systeem wringt wetenschappelijk tijdschrift te kunnen publiceren, moet de schrijver van het artikel zich aan aan alle kanten.” de spelregels van de uitgeverij houden. Een De gratis toegankelijkheid tot een tijdschrift heet wetenschapper wil daarentegen zijn ontdekopen access. Er zijn verschillende vormen van kingen zo ver en zo snel mogelijk spreiden. Dit is open access. Soms kan een tijdschrift ervoor echter in conflict met het bedrijfsmodel van de kiezen om maar een deel van de artikelen gratis uitgeverijen. Bibliotheken betalen jaarlijks een te publiceren, om de artikelen na een korte peri- bepaald bedrag om digitaal toegang tot ode van open toegang pas betaald te maken of tijdschriften te krijgen; er gaat veel geld in om.

“

”

juist andersom: om artikelen pas na een bepaalde tijd gratis open te stellen voor alle geïnteresseerden. Voorbeelden van open access sites waar elke wetenschapper zijn onderzoek kan tonen zijn Academia en Research Gate, dit

Daarnaast is er een ander belangrijk aspect dat de traditionele manier van publiceren heeft en die afwezig lijkt in het moderne Wikipediaachtige model: peer-review. Als je als weten19

ARTIKEL schapper graag gepubliceerd zou willen worden, moet je artikel eerst gecontroleerd worden door een stel andere wetenschappers. Dit zorgt ervoor dat dat artikel over de syntactische structuur van negatief polaire uitdrukkingen in het Grieks aan een bepaalde standaard voldoet. Maar als iedereen alles kan publiceren, hoe weet je dan dat de data niet uit iemands duim zijn gezogen? Hans van den Hout werkt voor Stichting Reporecht, een auteursrechtenorganisatie. Hij verwacht dat steeds meer onderwijsinstellingen de publicaties zelf zullen gaan beheren en ook zullen aanbieden, eventueel gratis. De onderwijsinstelling zal echter door haar neutrale positie terughoudend zijn bij het interpreteren en redigeren van onderzoeksresultaten. Terwijl juist als er meer informatie is, er grote behoefte is bij de lezers om informatie van goede kwaliteit te krijgen. Volgens professor Maarten Mous kunnen likes een grote rol gaan spelen in de wetenschappelijke wereld. Wanneer er geen kwaliteitscontrole wordt uitgevoerd door een groepje wetenschappers, zullen de lezers moeten afgaan op het commentaar en de waardering die aan het artikel wordt gegeven door anderen. Het is dus een mogelijk toekomstbeeld dat iedereen toegang zal hebben tot een grote brij van informatie en de kwaliteit van de kennis bepaald wordt door iedereen die de moeite neemt om commentaar te posten of een like te geven. Het is zelfs denkbaar dat bepaalde ideeën in de taalwetenschap misschien hele andere lading hadden gehad als dit proces al eerder bestond. Maar misschien hoeft het hier ook niet om een tweestrijd tussen gratis en niet-gratis te gaan en kunnen open access en peer-reviewed journals in de toekomst toch allebei hun eigen plek vinden en vredig naast elkaar blijven bestaan. En ook al is gratis wetenschap voor iedereen wellicht niet haalbaar, er zijn gelukkig zijn veel andere dingen in het leven die wel gratis zijn.

20

Bron: 1001kleurplaten.nl

KLEURPLAAT

PUZZEL

door Isabella Jordanoska

TWIST-ACTIVITEITEN

Bron: www.klacht.nl