Leiderschap in planning & control A3 netwerkbijeenkomst, 20 januari 2015
Henk Doeleman
‘Leiderschap’ in planning & control? • Minder papier
• Meer participatief en versterkte betrokkenheid • Versterking van de dialoog • Meer inspirerend, stimulerend en toekomstgericht • Grip, overzicht, bijdrage aan veranderen? Benadering (A3 methodiek) gebaseerd op ‘ evidence based leadership’?
Verwondering…
482.000.000 Leadership hits 950.000 Leiderschap hits 24.855 Engelstalige boeken 662 Nederlandstalige boeken 43.397 Wetenschappelijke papers met ‘leadership’ in titel 5.145 Nederlandstalige wetenschappelijke papers Yammarino (2005): orde op zaken: 17 conceptueel juist, waarvan bij 11 empirische werking is aangetoond
Voor u relevante concepten: naar verwachting ongeveer 3!
Leiderschap = voorbeeldgedrag gericht op de bedoeling van de organisatie Leiders…..
• …. hebben visie • …. hebben ambitie • …. zijn concreet • …. zijn het voorbeeld En wat doen effectieve leiders?
Er is wetenschappelijk onderzoek gedaan (leadership en sector in titel / subject; Engelstalig) Sector Bedrijfsleven (diverse sectoren)
Indicatief aantal papers 10.000+
Onderwijs (education)
1396
Preschool leadership
8 (77: )
Brandweer (fire brigades)
1
Politie (police)
59
Ziekenhuizen (hospitals / cure)
480
Publieke sector (public sector)
320
Waterschappen (water-boards)
1
Gemeenten (local community)
231
Elektriciteitsbedrijven (power companies)
12
Energiesector (energy companies)
153
Care (care)
607
Militaire organisaties (defence/ defense / military)
396
Enkele illustraties van benaderingen •
Theorie van Bass (vanaf 1985) o Actief en passief leiderschap o Twee vormen van actief leiderschap: transformationeel en transactioneel leiderschap o Hoe effectief is uw mix?
•
LMX-theorie (vanaf Liden, Graen en Uhl-Bien, 1975) o In-group en out-group o Ondersteuning, verbondenheid en commitment
•
Participatief leiderschap (vanaf Vroom en Yetten, 1973) o Communicatie van besluitvorming o Processen voor besluitvorming
Transformationeel leiderschap (Bass, 1985)
•
gaat er van uit dat medewerkers hun motivatie niet alleen ontlenen aan extrinsieke factoren, maar ook aan intrinsieke factoren
•
gedrag wordt niet alleen gemotiveerd door de beloningen, maar ook door het proces dat naar die beloningen leidt
•
een leider moet daarom in staat zijn om ook zaken als normen, waarden, behoeften en capaciteiten te beïnvloeden
•
charisma, individuele aandacht, intellectuele stimulatie, motivatie door inspiratie
Transactioneel leiderschap (Bass, 1985)
•
gaat uit van principes van ruil
•
verondersteld wordt dat het gedrag van medewerkers gestuurd wordt door het zoeken naar aangename en vermijden van onaangename gevoelens
•
leidinggevenden moeten dus ruilprincipes hanteren die tot bevrediging leiden (de medewerkers krijgen een beloning voor hun bijdrage)
•
met negatieve sancties kunnen ze ongewenst gedrag bijsturen
•
veel vormen van management zijn vormen van transactioneel leiderschap
Passief leiderschap (Bass, 1985) •
Minder populair, ook wel ‘laissez-faire’ leiderschap
•
Afwezigheid van leiderschap
•
Vermijden van interventie
•
Onder de noemer van het geven van ruimte, eigen verantwoordelijkheid en autonomie is het een stijl waarbij de leider het nemen van beslissingen en / of het geven van opdrachten zoveel mogelijk probeert te vermijden
•
Onthouden van richting, focus, doelstellingen en speerpunten
•
De leider probeert zich zoveel mogelijk op een afstand te houden en grijpt slechts in als het strikt noodzakelijk is
Leiderschap voor succesvol veranderen Steven ten Have (2002) / Henk Doeleman (2012)
Richting
Consistentie
Samenhang
Leiderschap
Feedback
Commitment
Wat kan leiderschapsontwikkeling betekenen voor de waardering / prestaties uw organisatie? • Het gaat om jullie context en strategie
• Om uw organisatie met haar eigen bedoeling • Om jullie team op jullie locatie • Het begint bij jullie invloed / visie
Visie op leiderschapsontwikkeling CEBL Analyse context organisatie Ontwikkelen visie op gewenst leiderschap
Analyse werkzame benaderingen
Ontwikkelbehoeften in kaart brengen
Uitvoeren bouwstenen ontwikkelprogramma
Evalueren en borgen in (HRM)cyclus
Onderzoek effectieve leiderschapsontwikkelingstrajecten: 1. Koppeling met de strategie
Onderzoek effectieve leiderschapsontwikkelingstrajecten: 2. Collectieve aanpak
Onderzoek effectieve leiderschapsontwikkelingstrajecten: 3. Persoonlijke ervaringen centraal stellen
Rendement: ‘leiderschapsontwikkeling’
25 Resultaatgerichtheid 5 Flexibiliteit 4,5 4 3,5 Stimuleren 3 2,5 2 Omgevingsbewustzijn 1,5 1
20
15
Seksuele intimidatie Bedreiging intimidatie
%
Fysiek geweld
10 Inlevingsvermogen Luisteren Groepsgericht leiderschap
5
Vertrouwen creëren
0 2004
2007
2011
Rol Center of Evidence Based Leadership (CEBL) • Ontwikkelen strategie en aansluitende visie op leiderschap
• Gids in het woud van ‘leiderschapsbenaderingen’ • Impactmeting van leiderschapsontwikkeling • Werkzame route en interventies • ‘De individu centraal’ in een collectief traject!
Mijn boodschap • Focus op die ‘bewezen’ benaderingen die voor uw organisatie werken • Houd rekening met de drie belangrijkste lessen voor MD- of leiderschapstrajecten o Verbonden aan strategie o Collectief o Neem ervaringen/praktijk als uitgangspunt • Richt uw planning & control benadering zo in dat dit effectief leiderschap ondersteunt
