Leerlingen hand-out stadswandeling Amsterdam Groep 1: de ‘Surp Hoki’ Armeens Apostolische kerk Adres: Kromboomsloot 22, Amsterdam Namen leerlingen: In deze hand-out staat alle informatie die je nodig hebt voor jullie presentatie. Zorg ervoor dat je deze 3 vragen kan beantwoorden: 1. Wat is hier gebeurd? 2. Wie is Haygan Mardikjan? 3. Wat heeft Haygan Mardikjan te maken met deze plek?
1. Wat is hier gebeurd? Op deze plaats wordt ieder jaar de Armeense genocide herdacht. In april 2015 was dat precies honderd jaar geleden. Maar wat was de Armeense genocide? Aan het begin van de Eerste Wereldoorlog was het Ottomaanse Rijk nog steeds de baas over het gebied wat nu Turkije is. Het rijk werd bestuurd door een groep soldaten die zichzelf de Jong Turken noemden. Binnen de grenzen van hun rijk woonden veel verschillende volken en religieuze groepen. Één van die groepen waren de Armeniërs. Zij vormden een grote groep van ruim twee miljoen christenen. Zij waren een christelijke minderheid in een islamitisch rijk. De meeste Armeniërs woonden in de provincie Anatolië. Dat ligt tegenwoordig in het Aziatische deel van Turkije.
Bron foto: Wikipedia
In het begin werkten de Jong Turken samen met de Armeense politieke partijen. Tot de Armeniërs in 1913 hervormingen wilden en meer inspraak wilden in het Ottomaanse Rijk. Frankrijk, Engeland en Rusland steunden de Armeniërs. De Jong Turken zagen deze Europese steun als een bedreiging. De Jong Turken vreesden voor een breuk in het Ottomaanse Rijk. De wens om een Turkse eenheidsstaat te vormen werd alsmaar groter bij de Jong Turken. Er ontstond een grote afkeer tegen de Armeniërs. Ten eerste omdat ze steun zochten in Europa. Ten tweede omdat de Jong Turken steeds meer het gevoel kregen dat Armeniërs niet in het Ottomaanse rijk thuishoorden.
Bron foto: Wikipedia
Op 24 april 1915 werden honderden Armeense politieke leiders en intellectuelen opgepakt. Bijna alle arrestanten werden geëxecuteerd in de gevangenis. Nadat deze vooraanstaande Armeniërs werden vermoord richtten de Turken het geweld op de Armeense mannen. Dit gebeurde kort daarna om gewapende opstanden van de Armeniërs te voorkomen. Vervolgens werden er ouderen, vrouwen en kinderen gedeporteerd naar de Syrische woestijn. Vrijwel alle gedeporteerde Armeniërs stierven tijdens deze zogenaamde ‘dodenmarsen’. Het aantal slachtoffers van de Armeense genocide is nooit vastgesteld. Het aantal doden ligt ergens tussen de 800.000 en 1.5 miljoen mensen.
2. Wie is Haygan Mardikjan?
Bron foto: Wikipedia
Haygan Mardikjan (48) is een vrouw die een boek heeft geschreven over haar grootouders. Haar grootouders waren de laatste Armeniërs wonend in Nederland die de Armeense genocide overleefd hadden. Haar opa en oma zijn gered omdat hun familie in contact was gekomen met Turkse zakenmensen. Een van deze zakenpartners heeft er voor gezorgd dat ze uit het transport van Armeniërs werden gehaald. Tot op heden weigert de Turkse regering de Armeense genocide te erkennen als een genocide. Veel Armeniërs zijn hier sprakeloos over. Mardikjan schreef haar boek zodat de verhalen van haar grootouders in ieder geval nooit vergeten zouden worden. De Armeense gemeenschap in Nederland staat achter dit boek. Zij vinden dat niet alleen de verhalen van Mardikjan’s familie nu worden gehoord, maar van iedere Armeniër die de genocide heeft moeten meemaken. Het boek van Haygan Mardikjan heet De roep van de Kraanvogel.
3. Wat heeft Haygan Mardikjan te maken met deze plek? De ‘Surp Hoki’ Armeense kerk herinnert ieder jaar de Armeense genocide. Vorig jaar heeft Haygan Mardikjan een stuk voorgelezen uit haar boek tijdens de herdenking. Opdracht: net als Haygan Mardikjan lezen jullie op deze bijzondere plek een stuk voor uit haar boek. Zie het verhaal hieronder. In dit verhaal vertelt Haygan over het oude huis van haar grootouders in het dorp Zimara. Haygan bezocht die plek om meer te weten te komen over de geschiedenis van haar familie. ‘De slaapkamer had een klein balkon, van waaruit je uitzicht had op de bergen. Mijn opa
had mij verteld dat zich in deze bergen Armeense jongeren hadden verstopt, om de deportatie te ontlopen. Als je goed keek kon je in de verte de ingang van sommige van die grotten nog zien. Toen de Armeniërs door hadden dat ze gevaar liepen vluchtten de jonge mannen uit het dorp (Zimara) de bergen in, gewapend met jachtgeweren. De gendarmes (gewapende Turkse troepen) kenden de bergen niet. Daarom was dit een goede vluchtplaats voor de vluchtende Armeniërs. Helaas sloten de Turkse inwoners van het dorp zich aan bij de gendarmes. De jacht werd geopend en vele Armeense mannen zijn door hun eigen dorpsgenoten opgespoord en vermoord. Wanneer je een Armeense vluchteling doodde, kwamen zijn eigendommen in jouw bezit. Er waren ook enkele Turken die de vluchtelingen in de bergen hielpen. In het geheim verstopten ze brood op verschillende plekken in de weilanden zodat ze in ieder geval nog iets te eten zouden hebben. Van alle mannen die de bergen zijn ingevlucht, heeft slechts één het weten te overleven. Die man woonde vier jaar lang in de grotten, waar hij zich in leven wist te houden met het eten van schildpadden. Op een ochtend kwam hij naar het dorp terug om wat aardappels te stelen, toen hij Armeens hoorde spreken op de velden. Hij wist niet dat de Eerste Wereldoorlog inmiddels was afgelopen en uit angst voor valstrik vluchtte hij weer de bergen in. Een dorpsgenoot had hem herkend en kon hem met eten het dorp inlokken. Toen de man eenmaal in het dorp was teruggekeerd kreeg hij te horen dat zijn familie de deportaties overleefd hadden.’ Bron verhaal: Haygan Mardikjan, De Roep om de Kraanvogel (2015).
