Lectori salutem! De voor u liggende catalogus wordt uitgeven ter gelegenheid van de verkoopexpositie

Lectori salutem! De voor u liggende catalogus wordt uitgeven ter gelegenheid van de verkoopexpositie LAWRENCE ALMA-TADEMA – DE OUDHEID IN PRENT EN OBJECT. Inter-Antiquariaat Mefferdt & De Jonge brengt samen met Kunsthandel Mieke Zilverberg maar liefst 31 prachtige, originele prenten van Lawrence Alma-Tadema, gecombineerd met archeologische objecten uit de Egyptische en Klassieke Oudheid. Staalgravures en heliogravures naar Alma-Tadema’s schilderijen. Geromantiseerde voorstellingen van het leven in de Oudheid, waarmee AlmaTadema half Europa en Amerika wist te verleiden. De kleurige decoratieve prenten, vaak sensueel en zowel historisch als archeologisch verbazingwekkend goed gedocumenteerd, zijn zeldzaam geworden.

INTER-ANTIQUARIAAT Mefferdt & De Jonge Bernard Zweerskade 18 1077 TZ Amsterdam T: 020 - 664 08 41 M: 06 - 53 73 74 22 E: [email protected] www.inter-antiquariaat.nl

Zijn schilderijen brengen tegenwoordig recordprijzen op: in november 2010 werd bij Sotheby’s New York het recordbedrag van $35,9 miljoen betaald voor The Finding of Moses. In april 2011 bracht The Meeting of Anthony and Cleopatra $29,2 miljoen op. Alma-Tadema is hot! Nu de in Friesland geboren Alma-Tadema weer volop in de belangstelling staat, zijn z´n prenten gezocht, maar nog alleszins betaalbaar. De gravure naar het spectaculaire The Finding of Moses vormt met zijn prachtige originele lijst in Egyptische stijl het hoogtepunt van de verkoopexpositie.

----Kunsthandel Mieke Zilverberg Rokin 60 1012 KV Amsterdam T: 020 - 625 95 18 M: 06 - 53 83 26 01 E: [email protected] www.miekezilverberg.com

De expositie wordt gehouden bij Kunsthandel Mieke Zilverberg, Rokin 60 te Amsterdam van 22 t/m 25 september 2011.

Inter-Antiquariaat Mefferdt & De Jonge in samenwerking met Kunsthandel Mieke Zilverberg

Heliogravure uitgegeven in 1900 door Arthur Tooth & Sons naar het schilderij (Opus CCCLIX) van Sir Lawrence Alma Tadema. Met potlood gesigneerd door Alma-Tadema. In de tijd met hand gekleurd. Afmetingen 18,2 x 39,0 cm. In originele lijst. Alma-Tadema maakte in totaal vier schilderijen waarbij jonge dames op de vloer verpozen en naar vissen kijken. Of hij een voorbeeld heeft gehad voor de schitterende zilveren vaas met daarin rozen is niet bekend. Wel staat vast dat de artefacten die hij in zijn werken afbeeldde vaak gekopieerd zijn van bestaande objecten die hij, indien nodig, ‘restaureerde’. De dame in de achtergrond komen we ook tegen op The Ever New Horizon (catalogus nr. 6). 1 – GOLDFISH

Lawrence Alma-Tadema, De Oudheid in prent en object

Heliogravure vervaardigd in 1898 door de Berlin Photographic Co. naar het schilderij (Opus CCCXLVIII) van Sir Lawrence Alma-Tadema. Met potlood gesigneerd door Alma-Tadema. Later met de hand gekleurd. Afmetingen: 61 x 26 cm.

Het schilderij, wellicht het belangrijkste van Alma-Tadema uit 1897, werd bekend door de heliogravure die er een jaar later van werd gemaakt. Het schilderij werd gekocht door Tsaar Nicolas II van Rusland tijdens een tentoonstelling van Engelse kunst gehouden in St. Petersburg in de winter van 1897. De voorstelling speelt zicht af in een Romeins badhuis. In de voorgrond een schone dame aan een bewerkte marmeren tafel. Ze omarmt de rozen waar het blad vol mee ligt. Naast haar sprankelt water uit een kleine fontein. Even verderop versieren balneatrices het gebouw met bloemslingers. De titel van het werk komt vermoedelijk van Anacreon, een Griekse lierdichter die zingt over de lof van het verfijnde levensgenot.

2 – ROSES, LOVE’S DELIGHT

Inter-Antiquariaat Mefferdt & De Jonge in samenwerking met Kunsthandel Mieke Zilverberg Bronzen poot van een kistje (cista) in de vorm van een leeuwenklauw, uitlopend in een gevleugelde sfinx.

H. 6,1 cm, Laat-Etruskisch Romeins, 1e eeuw v. Chr. - 1e eeuw na Chr.


Staalgravure vervaardigd door Charles Oliver Murray in 1896, naar het schilderij van Lawrence Alma-Tadema (Opus LXXI) (ook bekend als Recovery, Intérieur Pompeien des femmes en Before Dinner). Met potlood gesigneerd door Alma-Tadema en Murray. Later met de hand gekleurd. Afm. 53 x 36 cm.

In deze blik op het leven in een Romeinse villa, een van de geliefde thema’s van Alma-Tadema, zien we (aldus een oude officiële beschrijving): “A fair young girl, recovering from an illness – enjoying the treatment of convalescense – is reclining on a couch, and listens lazily, apparently half unconciously, to the reading of an elderly Roman lady, while further to the right a pretty slave blows up a stove in which are cooking utensils. At the back are fluted Ionic columns and a marble stair, and for background we have a peep of the pillared Atrium. The interior is hung with roses in honour of the retrun to health of the daughter of the household.” Maar misschien moet het werk anders worden uitgelegd: de liggende jonge vrouw kijkt pips voor zich uit, eigenlijk ziet ze het liefst dat iedereen haar met rust laat. Het geheim van haar ongeluk hangt aan de zuil: een portret van haar geliefde. Ze vreest dat ze niet bij het feest zal zijn, waarvoor de slaven het atrium versieren. Het is een typisch voorbeeld van Alma-Tadema’s pogingen om het alledaagse leven van het oude Rome opnieuw leven in te blazen. De omgeving is archeologisch gezien accuraat, maar de personen zijn duidelijk ‘Negentiende-eeuwers in toga’. In correspondentie met kunsthandelaar Thomas Agnew weigert Alma-Tadema de titel van het werk te veranderen van The Convalescent naar The Favourite. Hij spreekt vol ongenoegen over het publiek dat telkens op zoek is naar de mogelijke schunnige achterliggende betekenis van zijn werken.

3 -THE CONVALESCENT (de herstellende)

Inter-Antiquariaat Mefferdt & De Jonge in samenwerking met Kunsthandel Mieke Zilverberg Attisch olieflesje (lekythos) met roodfigurige afbeelding van een slavin die een mand aandraagt.

H. 10,2 cm, Griekenland, Attica, 460-440 v. Chr.

Lawrence Alma-Tadema, De Oudheid in prent en object Staalgravure uit 1877 van de hand van Auguste Blanchard naar het schilderij “A Picture Gallery” (Opus CXVII) van Sir Lawrence AlmaTadema. Uit een publicatie. Later met de hand gekleurd. Afm. 25,7 x 20,5 cm.

De scène speelt zich af in een Romeinse galerie met verschillende bezoekers die gebruik maken van dozen met daarin papierrollen met catalogi en referenties van de tentoongestelde werken. Het werk volgt trouw de bronnen die Alma-Tadema tot z’n beschikking had: overblijfselen en archeologische vondsten uit de klassieke oudheid en de beschrijvingen van Plinius de Oudere. Op de voorgrond wordt een schilderij van de beroemde Griekse kunstenaar Apelles bekeken. De liggende jonge dame (als model hiervoor stond Alma-Tadema’s dochter Laura) leest over de kunstenaar. Boven de ezel aan de achterwand zien we een stuk uit het mozaïek “De Slacht van Issus” nu in het Museo Nazionale in Napels. Een van de heren in de achtergrond is Léon Lefèvre, in werkelijkheid de uitgever van de prenten van Alma-Tadema. Kijkend door de deur zien we een schilderij naar een mozaïek, ook weer uit het Museo Nazionale van Napels, voorstellende de Kracht Gevangen door Liefde. De levensgrote Medea is waarschijnlijk gemaakt naar het beeld dat door Julius Caesar gekocht was voor de collectie in zijn tuin aan de Tiber.

4 - A PICTURE GALLERY


Schildering op een Attische zwartfigurige lekythos van Herakles in gevecht met de Kretenzische stier, één van de twaalf werken van de beroemdste held uit de Klassieke Oudheid. Lekythos H. 19,7 cm. Griekenland, Attica, ca. 510 v. Chr.

Lawrence Alma-Tadema, De Oudheid in prent en object Staalgravure uit 1897 naar het schilderij (Opus CCCXXXIX) van Sir Lawrence AlmaTadema. Gesigneerd in potlood door Alma-Tadema en de graveur. Later met de hand gekleurd. Afm. 34,4 x 20,3 cm.

De zon schijnt, een jong paar lijkt verkoeling zoeken bij een fontein. Ze zijn het niet met elkaar eens, doet de titel van het werk ons geloven. Het gekibbel tussen geliefden was een populair 19e-eeuws onderwerp dat zich kon afspelen in iedere gewenste historische periode of setting, in de klassieke oudheid, middeleeuwen, 18e-eeuw of in de moderne tijd. De mannelijk figuren in werken van Alma-Tadema hebben veelal een tamelijk emotieloze lichaamsuitdrukking, In A Difference of Opinion wijkt de man, die zijn geliefde van iets tracht te overtuigen, daar van af. Alma-Tadema verwerkte veelvuldig archeologische vondsten in zijn voorstellingen. In 1860 was men begonnen met het opgraven van Pompeï en leverde sindsdien een schat aan kunstvoorwerpen en informatie. De bronzen cherubijn met een gans die in deze voorstelling het waterbekken siert, staat thans in het Museo Nazionale te Napels.

5 - A DIFFERENCE OF OPINION


Drinkschaal (kylix) met buste van een man met reishoed, bord met hoofd van een rijke dame die een diadeem, ketting en oorbellen draagt. Kylix Diam. 13,2 cm, bord Diam. 16 cm, Zuid-Italië, Apulië, 4e eeuw v. Chr.


Staalgravure vervaardigd in 1890 door Leopold Lowenstam naar het schilderij (Opus CCXCVIII) van Sir Lawrence Alma Tadema. Later met de hand gekleurd. Met potlood gesigneerd door Alma-Tadema en Lowenstam. Afm.: 34,5 x 46 cm.

In a Rose Garden vormde een pendant van A Favourite Poet en toont weer tijdverdrijf van de rijken. Hier schudt een van de dames een rozenstruik waarbij de blaadjes neerdwarrelen over haar vriendin. Ze zitten op een Sienna marmeren bank versierd met een bronzen fries. Daarop een beeldverhaal over hoe vrouwen in de Oudheid parfum maakten.

6 – IN A ROSE GARDEN

Inter-Antiquariaat Mefferdt & De Jonge in samenwerking met Kunsthandel Mieke Zilverberg Schildering op een Apulische vaas (alabastron) van een dame, gezeten op een rots, met schaal en krans in haar handen; bloemmotieven rondom.

Alabastron H. 16,8 cm, ZuidItalië, Apulië, 330-300 v. Chr.

Lawrence Alma-Tadema, De Oudheid in prent en object Staalgravure vervaardigd door Leopold Löwenstam in 1889 naar het schilderij (Opus CCXC) van Sir Lawrence Alma-Tadema. Met potlood gesigneerd door Alma-Tadema en Löwenstam. Afm. 34,5 x 46,5 cm.

De mooie vrouwen worden geportretteerd in the luxury of their leisured lifestyle. Er wordt voorgelezen van een papyrus rol. De blozende wangen en de dromerige blik van het luisterende meisje doen veronderstellen dat haar gedachten bij een liefdestreurzang zijn. De muur aan de achterzijde is versierd met bronzen reliëfs die dienst doen als draaibare raampanelen, ze beelden de muzen af en benadrukken de literaire context. Op het eerste paneel zijn van een staande figuur slechts de onderbenen zichtbaar, ze zouden van Apollo kunnen zijn. De aanwezigheid van deze halfverborgen figuur roept het erotische droombeeld op waarin de vrouwelijke toehoorder volledig opgaat. Het open venster biedt een typisch Mediterraan zeegezicht. Er hangt een lome sfeer. Zonlicht stroomt de kamer binnen, verlicht het marmer en benadrukt het lichaam van de zittende figuur, dat door haar jurk heen zichtbaar is. 7 - A FAVOURITE POET


Schildering op een Apulische vaas (alabastron) van een dame, gezeten op een rots, met schaal en krans in haar handen; bloemmotieven rondom.

Alabastron H. 16,8 cm, ZuidItalië, Apulië, 330-300 v. Chr.

Lawrence Alma-Tadema, De Oudheid in prent en object Staalgravure vervaardigd door Leopold Lowenstam in 1893 naar het schilderij (Opus CCLXXX) van Sir Lawrence Alma-Tadema. Met potlood gesigneerd door Alma-Tadema en Lowenstam. Later met de hand gekleurd. Afm. 23,2 x 37,5 cm.

Twee loungende dames plukken bloemblaadjes en stellen zich de eeuwenoude vraag. De gravures van AlmaTadema’s werk werden getoond op de meest prestigieuze exposities van de Londense Royal Academy. In veel gevallen was enkele jaren na de tentoonstelling van het schilderij ook de gravure te zien. He Loves Me, He Loves Me Not viel in de Royal Academyy alleen als gravure te bewonderen. Het schilderij werd verkocht aan de Engelse ijzer en staal baron James Francis Mason (1861-1929), maar ging in 1910 verloren bij een brand. 8 – HE LOVES ME, HE LOVES ME NOT

Inter-Antiquariaat Mefferdt & De Jonge in samenwerking met Kunsthandel Mieke Zilverberg Bronzen applique (deel van een handvat) en een terracotta olielamp, beide met afbeelding van Amor, de gevleugelde god van de liefde. Applique L. 7,5 cm. Romeins, 2e-3e eeuw na Chr.

Olielielamp L. 9,2 cm. Romeins, 1 eeuw na Chr.


Heliogravure vervaardigd door de Berlin Photographic Co. in 1892 naar het gelijknamige schilderij (Opus CCCVIII) van Sir Lawrence Alma-Tadema. Door Alma-Tadema met potlood gesigneerd. Later met de hand gekleurd. Afm. 43,3 x 84 cm. In originele lijst. Twee Romeinse dames loungen op een marmeren terras bij een fontein met een cupido. Het gaat over liefde, smart en verrukking. Ze hebben een blos op de wangen. Op het vloerkleed een tekst van Horatius die verwijst naar Venus. Op een marmeren fries aan de balustrade achter hen wordt de dromerige scène als het ware herhaald. Alma-Tadema verbeeldde liefde altijd als jong en onervaren, nieuw en onbeproefd, eerder kinderachtig dan wellustig. Nooit zou hij een femme fatale afbeelden. Het geluk in jeugdige liefde is vermoedelijk het meest voorkomende onderwerp binnen AlmaTadema’s oeuvre. 9 – LOVE’S VOTARIES (volgelingen van de liefde)

Inter-Antiquariaat Mefferdt & De Jonge in samenwerking met Kunsthandel Mieke Zilverberg Badaccessoires uit de Oudheid: Egyptische albasten zalffles, Romeins glazen olieflesje (aryballos) en bronzen huidschraper (strigilis).

Zalffles H. 12,7 cm, Egypte, 18e dyn., ca. 1400-1300 v. Chr. Aryballos H. 9,8 cm Strigilis L. 21,5 cm, Romeins, 1e-2e eeuw na Chr.

Lawrence Alma-Tadema, De Oudheid in prent en object Heliogravure uit 1889 naar het schilderij (Opus CCLXXXIX ) van Sir Lawrence AlmaTadema. In de tijd met de hand gekleurd. Afm. 54,5 x 69 cm.

Afgebeeld is het interieur van een Romeinse kapsalon waar twee jonge dames naar toe zijn gegaan om naar behoren te worden gecoiffeerd. Links loopt een juffrouw langs de tabernakel van Venus (de marmeren tafel) om een bloem te leggen bij de reeds aanwezige giften. Het eigenlijke schilderij is inmiddels zo vaak schoongemaakt en gerestaureerd, dat de op deze heliogravure aanwezige kleuren origineler zijn dan die van het schilderij zelf.

10 – AT THE SHRINE OF VENUS

Inter-Antiquariaat Mefferdt & De Jonge in samenwerking met Kunsthandel Mieke Zilverberg Toiletaccessoires uit de Oudheid:

Egyptische bronzen spiegel (H. 28,2 cm, Middenrijk - Nieuwe Rijk, 2040-1069 v. Chr.) Griekse albasten toiletdoos (H. 6 cm, ca. 300 v. Chr.) Griekse blauw glaspasta amphoriskos met zigzag decoratie (H. 7,9 cm, 6e-5e eeuw v. Chr.) Romeins glazen schenkkan (H. 14,5 cm, 3e-4e eeuw na Chr.)


Staalgravure vervaardigd door Charles Oliver Murray in 1904 naar het schilderij (Opus CCCLXXV uit 1903) van Sir Lawrence Alma-Tadema. Later met de hand gekleurd. Afm. 49 x 38 cm. In originele lijst.

Met potlood gesigneerd door Alma-Tadema en de graveur. Vanaf 1880 begint Alma-Tadema aan een reeks schilderijen waarop vrouwen zijn afgebeeld die zich hoog op imposante marmeren terrassen bevinden en uitkijken over een heldere Middellandse Zee. Hoewel er weinig archeologische voorwerpen zijn afgebeeld, lijken ze in een specifieke tijd en plaats te zijn gesitueerd: de Romeinse Baai van Napels. Klassieke bronnen beschrijven deze kustlijn als een populair vakantie oord uit het vroeg Romeinse Rijk. De rijken bouwden luxe villa’s langs de baai op de randen van de klippen. De drie vrouwen op The Ever-New Horizon lijken echter minder ontspannen dan de dames op het fameuze werk The Coign of Vantage (een gunstig uitkijkpunt) uit 1895. De vrouwen lijken door hun geliefden te zijn verlaten en hopen, uitkijkend over zee, op hun terugkomst.

11 - THE EVER NEW HORIZON

Inter-Antiquariaat Mefferdt & De Jonge in samenwerking met Kunsthandel Mieke Zilverberg Phoenicische terracotta idool van een godin met papaverbollen in haar hand (H. 13 cm, 7e-6e eeuw v. Chr.)

Terracotta duifje, decoratie van een grafvaas (L. 4,2 cm, Zuid-Italië, 4e-3e eeuw v. Chr.)


Staalgravure vervaardigd door Charles Oliver Murray in 1892, naar het schilderij van Lawrence Alma-Tadema (Opus CCXCIX). Later met de hand gekleurd. Afm. 39,5 x 29,5 cm.

Met potlood gesigneerd door Alma-Tadema en Murray. Het schilderij “A Silent Greeting” werd gemaakt in opdracht van Sir Henry Tate (1819-1899), die een verzameling wilde aanleggen van werken van de beste kunstenaars van zijn tijd. Hij legde daarmee fundament voor huidige de Londense Tate Gallery. Een Romeins officier, net terug van een veldtocht, legt een boeket rozen in de schoot van zijn geliefde. Ze is in slaap gevallen terwijl ze op hem wachtte. Over dit kunstwerk schrijft in 1894 het Britse Art Journal: buiten, achter het gordijn, dat wordt opengehouden door een discrete slaaf, gloeit de zon in de vestibule. De schone dame is door de warmte zo diep in haar zachte kussens in slaap gezonken, dat zelfs de stille groet van geopende rozenknoppen van haar geliefde, haar niet kunnen wekken.

12 - A SILENT GREETING

Inter-Antiquariaat Mefferdt & De Jonge in samenwerking met Kunsthandel Mieke Zilverberg Egyptische faience amuletten van goden en dieren, waaronder Sachmet (l.), leeuw en Horus (midden) en tronende godin Mut (H. 2-8 cm, 1e mill. v. Chr.)

Romeinse gouden sieraden en gem met gegraveerde afbeelding van wolvin met Remus en Romulus (1e-4e eeuw na Chr.)

Lawrence Alma-Tadema, De Oudheid in prent en object Staalgravure vervaardigd in 1886 door August Blanchard naar het schilderij (Opus CCXLV) van Sir Lawrence Alma-Tadema. In de tijd met de hand gekleurd. Met potlood gesigneerd door Alma-Tadema en Blanchard. Afm. 23,5 x 33,5 cm.

Volgens de met Alma-Tadema bevriende kunstenaar J.E. Hodgson was The Oleander de perfecte combinatie tussen werkelijkheid en fantasie. Door Alma-Tadema’s kennis van de klassieke oudheid, kon hij spelen met objecten en perspectieven en is niet vast te stellen of een compositie naar de werkelijkheid of uit het hoofd op doek is gezet. Alma-Tadema gaf graag een verscholen blik op een ver uitzicht. Hier zien we een mooi voorbeeld van het contrast tussen een warme voorgrond en koude kleuren blauw van de zee in de achtergrond.

13 – THE OLEANDER

Inter-Antiquariaat Mefferdt & De Jonge in samenwerking met Kunsthandel Mieke Zilverberg Drie terracotta olielampen met afbeeldingen van een centaur (l.), vechtende gladiatoren (m.) en vliegende Victoriae (r.).

Lengte elk ca. 10 cm. Romeins, 1e eeuw na Chr.

Lawrence Alma-Tadema, De Oudheid in prent en object Staalgravure vervaardigd door P.J. Arendsen in 1891 naar het schilderij van Sir Lawrence Alma-Tadema (Opus CCCI). Later met de hand gekleurd. In originele Victoriaanse lijst. Gesigneerd met potlood door Alma-Tadema en Arendsen. Afm. 42 x 34 cm.

Afgebeeld is een Griekse dame die op het punt staat zich te verloven, ware het niet dat haar geliefde treuzelt en haar nog steeds niet ten huwelijk heeft gevraagd. Hoewel het misschien een triviaal onderwerp is, was deze periode van prille ongemakkelijke liefde van belang in AlmaTadema’s oeuvre. In zijn visie bestond het leven niet zozeer uit grootse gebeurtenissen, maar uit de gewone relaties tussen mensen. Alma-Tadema werd voor deze voorstelling geïnspireerd door zijn werk voor het theater. Medio jaren 1880 had hij kritiek gekregen dat zijn modellen saai en levenloos zouden zijn. Hij verbeterde daarop zijn manier van het afbeelden van mensen en zijn figuren krijgen meer persoonlijke interactie.

14 - ELOQUENT SILENCE


Zilveren tetradrachme (vier drachmen) van de Griekse kolonie Leontionoi op Sicilië met afbeelding van Apollo, beschermgod van de kunst.

Diam. 26 mm, gewicht 17,3 gr., 466/425 v. Chr.

Lawrence Alma-Tadema, De Oudheid in prent en object Heliogravure vervaardigd in 1894 door de Berlin Photographic Co. naar het schilderij (Opus CLXXV) van Sir Lawrence Alma Tadema. Met potlood gesigneerd door Alma-Tadema. Later met de hand gekleurd. Afmetingen: 89 x 39,5 cm.

Vermoedelijk draait het in Spring om een processie tijdens de Floralia, een bloemenfeest gehouden in de vroege Romeinse keizertijd van 28 april tot 3 mei. Tijdens het festival stond Flora, de godin van de bloemen en planten, centraal. Het schilderij is een van Alma-Tadema’s beroemdste en meest ambitieuze werken. De vrolijke optocht daalt af van de Palatijnse heuvel. Dienaren en dienaressen van de Tempel van Flora bespelen tamboerijn en fluit. Achter hen, onder het baldakijn, loopt een bebaarde priester, met de gelaatstrekken van AlmaTadema zelf. Vanaf de daken van de marmeren paleizen werpen toeschouwers overvloedig bloemen. Een vers van dichter A.C. Swinburne staat op de originele schilderijlijst: “In a land of clear colours and stories,/ In a region of shadowless hour,/ Where the earth has a garment of glories,/ And a murmur of musical flowers.” De setting van het werk is fictief, architectonische details uit een groot aantal verschillende bronnen werden er voor samengebracht, waaronder muurschilderingen uit Pompeii in het balkon bovenaan de trap en de fries met strijdende centauren uit de tempel van Apollo bij Bassae op het gebouw links. Halverwege de stoet worden twee beelden van Satyrs gedragen, met in hun hand een mand met fruit en Dionysos als kind op de schouder als personificatie van de groeikracht van de aarde. Voor het schilderij Spring kreeg Alma-Tadema de Grand Prix tijdens de wereldtentoonstelling van 1900 in Parijs. Het werk oogstte veel lof van de toenmalige critici, tegenwoordig is het een van de meest geliefde schilderijen van het J. Paul Getty Museum. De eerste eigenaar van het schilderij, Robert Mendelssohn-Bartholdy uit Berlijn, leende het werk uit aan Keizerin Friedrich (de vrouw van de overleden keizer Friedrich III van Duitsland), die het in haar slaapkamer ophing om aan te sterken na een ziekte. Een recensent schreef dan ook: “[The painting] not only appeals to the observer’s sense of beauty, it positively does him good to look at it.”

15 - SPRING


Bronzen sestertius met op de voorzijde portret van keizer Trajanus (98-117 na Chr.). Op de keerzijde spreekt de keizer, gezeten op een verhoging, zijn manschappen toe (zgn. adlocutio).

Diam. 34 mm, gewicht 25,8 gram, geslagen te Rome, tussen 114-117 na Chr.

Lawrence Alma-Tadema, De Oudheid in prent en object Heliogravure naar het schilderij van Sir Lawrence Alma Tadema, uitgegeven in 1907 door Arthur Tooth & Sons. Later met de hand gekleurd. Linksonder gesigneerd met potlood door Alma-Tadema. Afm.: 64 x 78,5 cm.

Op Caracalla and Geta staan beide broers, zonen van Septimus Severus, omringd door familieleden in de keizerlijke loge van het Colosseum. De Spelen worden georganiseerd ter gelegenheid van het moment dat Septimus Severus in 203 AD de titel Caesar aan zijn zoon Caracalla verleent. Geta’s moeder is bezorgd dat haar tweede zoon niet de zelfde titel krijgt en geeft heimelijk intrigerende brieven aan een bode. De beren worden losgelaten, het spektakel staat op het punt te beginnen. De spanning in het amfitheater en tussen Caracalla en Geta is voelbaar. [De twee broers konden het slecht met elkaar vinden, kort na de dood van Septimus Severus laat Caracalla Geta vermoorden. Caracalla wordt daarmee de enige keizer over het Romeinse rijk.]

16 - CARACALLA AND GETA: BEARFIGHT IN THE COLISEUM, AD 203

Caracalla and Geta was het meest ambitieuze werk uit Alma-Tadema’s laatste jaren. Hij schilderde 2.500 (!) mensen. Geëxtrapoleerd naar het gehele gebouw zijn dat er 35.000, het aantal dat het auditorium, naar men aannam, kon bevatten.

Inter-Antiquariaat Mefferdt & De Jonge in samenwerking met Kunsthandel Mieke Zilverberg Romeinse munten met portretten van Carracalla en familie. Ter linkerzijde drie zilveren denarii met boven het portret van Caracalla´s vader, Septimius Severus (keizer van 193-211 na Chr.), in het midden zijn moeder Julia Domna en onder Caracalla zelf (keizer van 198-217 na Chr.).

Rechts een bronzen munt met bustes van Caracalla (r.) en zijn vrouw Plautilla (l.). Denarii diam. 17-20 mm, gewicht 2,9-3,3 gram; bronzen munt diam. 3,8 cm, gewicht 20,4 gr. Alle geslagen tussen 198-211 na Chr.

Lawrence Alma-Tadema, De Oudheid in prent en object Heliogravure vervaardigd in 1905 door de Berlin Photographic Company naar het schilderij van Lawrence Alma-Tadema (Opus CCCLXXVII uit 1904), later met de hand gekleurd. Afm. 48 x 74,8 cm

Eind 1902 reisde Alma-Tadema naar Egypte (in die tijd onder Brits protectoraat) als gast van de ingenieur Sir John Aird om de inauguratie van de Aswan Dam bij te wonen, die Aird’s bedrijf net had gebouwd. Aird wilde voor de gelegenheid een Egyptisch schilderij door Alma-Tadema laten maken. Het onderwerp werd Exodus II:6, duidend op een eerdere belangrijke gebeurtenis op de Nijl: “En de dochter van Farao ging af, om zich te wassen in de rivier; en haar jonkvrouwen wandelden aan den kant der rivier; zo zag zij dat knechtje; en zij werd met barmhartigheid bewogen over hetzelve.” Het werd een van Alma-Tadema’s mooiste werken. We zien een koninklijke processie langs de Nijl. De entourage van de dochter van de Farao loopt langs blauwe en lavendel ridderspoor, liefdevol kijkt zij Mozes aan. Links een rood granieten beeld van een zittende farao, met op de sokkel in hiëroglyfen “Geliefd door Ra, de koning van Opper- en Neder Egypte.”

17 – THE FINDING OF MOSES

Alma-Tadema werkte twee jaar lang aan het doek, totdat zijn vrouw opgemerkt schijnt te hebben dat het jongetje inmiddels twee jaar was en niet meer gedragen hoefde te worden.

Inter-Antiquariaat Mefferdt & De Jonge in samenwerking met Kunsthandel Mieke Zilverberg Egyptische Oudheden: twee bronzen beeldjes van de godin Isis (l.) en haar kind Harpokrates (r.); in het midden een faience grafbeeldje of zgn. Ushabti; op de voorgrond kraagketting van blauwe faience kralen en een groot amulet van het ‘Oog van Horus’ (Udjat).

Isis H. 19,5 cm; Harpokrates H. 11,5 cm; Ushabti H. 21 cm; Udjat Br. 4,8 cm, Egypte, Late Periode, 700-300 v. Chr. Ketting L. ca. 87 cm. Egypte, Nieuwe Rijk of later, ca. 1550-500 v. Chr.


Staalgravure vervaardigd door August Blanchard in 1873 naar het schilderij van Lawrence Alma-Tadema. Later met de hand gekleurd. Afm. 36,5 x 86 cm. The Vintage Festival (het wijnfeest) is Alma-Tadema’s eerste verkenning naar de aard van Romeinse religieuze rituelen gewijd aan de god Bacchus, die vooral werd vereerd om zijn associatie met wijn. Volgens Livius (59 BC - 17 AD) werden Bacchanalische riten in Rome verboden omdat ze dikwijls tot ‘losbandigheid en moord’ leidden. Aanbidders moesten een speciale vergunning aanvragen en bijeenkomsten werden beperkt tot vijf personen. Inscripties getuigen echter van aanhoudende, uitgebreide cultusactiviteiten. Hoewel de figuren op de voorgrond van dit werk een serene en geordende processie houden, wekt de dansende, wuivende menigte in de achtergrond het vermoeden van meer losbandig gedrag. De processie ter viering van de jaarlijkse wijnoogst wordt geleid door een priesteres. Haar haren zijn versierd met druiven en klimopbladeren. Ze wordt gevolgd door een groep muzikanten en dansende figuren. Twee mannen dragen de jonge wijn mee in amfora’s, gevolgd door een bediende met een mand druiven. Recht voor ons is een grote terracotta pot afgebeeld, gevuld met de nieuwe wijn. 18 - THE VINTAGE FESTIVAL

Inter-Antiquariaat Mefferdt & De Jonge in samenwerking met Kunsthandel Mieke Zilverberg Grote Romeinse terracotta transportamfoor voor wijn en twee Griekse kantharoi (wijnbekers).

Amfoor H. 65 cm, Romeins, 2e eeuw na Chr. Kantharos (l.) H. 10 cm, Zuid-Italië, 3e eeuw v. Chr. Kantharos (r). H. 10.3 cm, Griekenland, Attica, 450-425 v. Chr.


Heliogravure vervaardigd rond 1885 door de Berlin Photographic Co. naar het schilderij van Lawrence Alma-Tadema (Opus CCLXVII). Deels in de tijd, deels later met de hand gekleurd. Afm. 41,5 x 83 cm. We zien een rapsode (d.w.z. rondtrekkende zanger) met een papyrusrol, hij draagt de epische gedichten van Homerus voor aan een toegewijd publiek. Ze zijn bijeengekomen in een klein amfitheater dat uitkijkt over een turquoise Egeïsche Zee. De gevarieerdheid van kostuums zijn een afspiegeling van de algemene aantrekkingskracht van Homerus’ poëzie. In het Victoriaanse Engeland genoot Homerus groot aanzien en de scène zou zich eveneens kunnen hebben afgespeeld tijdens een eind 19e-eeuws soirée, waar men op een haardkleed vermoedelijk comfortabeler lag dan op een marmeren vloer. 19 – A READING FROM HOMER

Inter-Antiquariaat Mefferdt & De Jonge in samenwerking met Kunsthandel Mieke Zilverberg Terracotta figuur van Eros, gevleugelde god van de liefde, spelend op een lier. Hetzelfde muziekinstrument is afgebeeld op de Joodse zilveren denarius.

Eros H. 9 cm, Zuid-Italië, 3e eeuw v. Chr. Denarius Diam. 19 mm, gewicht 3,5 gr., geslagen in 134 of 135 na Chr.


Heliogravure uit 1901 uitgegeven door de Londense Berlin Photographic Co. naar het gelijknamige schilderij (Opus CCCLXIII) van Lawrence AlmaTadema. Later met de hand gekleurd. Afm. 35 x 82,5 cm. Aristocratische meisjes en hun mannelijke begeleider luisteren naar een fluitist. Inspiratie voor de titel van het werk vond Alma-Tadema in een brief van de beroemde Engelse dichter Percy Bysshe Shelley: “We watched the ocean and sky together, under the roof of blue Italian weather”. Shelley (1792 1822) gold als idool voor de groep Victoriaanse en Pre-Raphaëlitsiche kunstenaars. Een kunstrecensent zei na het gereedkomen van het schilderij in 1901: “Its colour is so equisite and dainty; its composition and arrangement so consummately learned, whether as to perspective, linear and aerial, tone and atmosphere, and reflected lights; and the drawings of the figures and the painting of the flesh so admirable that this picture may be pronounced in some qualities superior to, or more attractive than anything the master has produced before.” 20 - UNDER THE ROOF OF BLUE IONIAN WEATHER

Inter-Antiquariaat Mefferdt & De Jonge in samenwerking met Kunsthandel Mieke Zilverberg Bronzen olielamp en pendant (riemversiering) in de vorm van theatermaskers.

Olielamp L. 9,5 cm, pendant H. 5,0 cm, Romeins, 1e-3e eeuw na Chr.


Ets van de hand van Paul Rajon naar het schilderij (Opus CXXXII) van Sir Lawrence Alma Tadema. Vervaardigd in 1876. Later met de hand gekleurd. Met potlood gesigneerd door Alma-Tadema en Rajon. Afm. 11 x 22 cm. Met deze bloemenverkoopster toont Alma-Tadema het dagelijkse leven in de Romeinse tijd. Geen belangwekkende historische gebeurtenis, maar een archeologisch gereconstrueerde genrevoorstelling gespeeld door anonieme figuranten. De afgebeelde personen in veel van Alma-Tadema’s werken lijken van Engelse komaf: een noordelijke huidskleur en rossige haren, vaak met Victoriaanse kapsels. De architectuur is op dit werk ontdaan van de meeste architectonische details en een effen marmeren muur domineert de compositie.

21 - ON THE STEPS OF THE CAPITOL (THE GARLAND SELLER)

Inter-Antiquariaat Mefferdt & De Jonge in samenwerking met Kunsthandel Mieke Zilverberg Sieraden uit de Oudheid:

Egyptische ketting met faience schijfkraaltjes (L. 48 cm, Meroïtisch, 25e dyn., 747-656 v. Chr.) Parthische cornalijnen ketting met gouden pendanten (L. 43 cm, 2e eeuw v. Chr. - 2e eeuw na Chr.) Romeins gouden tepelhoedje (Diam. 4,8 cm, Syrië, 3e-4e eeuw na Chr.) Romeinse gouden oorbellen (L. 3,8 cm, 2e-3e eeuw na Chr.)


Heliogravure uitgegeven in 1902 naar het schilderij (Opus CCCLXX) van Sir Lawrence Alma-Tadema. Gesigneerd door Alma-Tadema met potlood linksonder. Later met de hand gekleurd. Afm. 30,3 x 50,7 cm. Door de moord op zijn broer Geta wordt Caracalla in 211 AD alleenheerser over het Romeinse Rijk. Hier zien we de jonge keizer gehuld in prachtige kledij, hij doet zijn entree over een kleed van rozenblaadjes en betreedt de majestueuze aan hem opgedragen thermen. 22 - CARACALLA: AD 211

Inter-Antiquariaat Mefferdt & De Jonge in samenwerking met Kunsthandel Mieke Zilverberg Twee bronzen adelaars, symbool van de keizerlijke macht, met daartussen bronzen as met portret van Caracalla, keizer van 198-217 na Chr.

Adelaars H. 5 en 7 cm, Romeins, 1e-3e eeuw na Chr. As diam. 25 mm, gewicht 11,4 gr., geslagen te Rome tussen 210-213 na Chr.


Heliogravure uit omstreeks 1903 naar een tekening van Sir Lawrence Alma-Tadema. Gesigneerd door AlmaTadema met potlood linksonder. Afm. 17 x 24 cm.

Er bestaat geen specifiek mythologisch verhaal waar Thalia (muze van de komedie, herkenbaar aan het masker) samen met Aesculapius (god van de geneeskunde) in voorkomt. Maar de fantasievolle combinatie stelde AlmaTadema in staat om een van zijn favoriete motieven uit de latere jaren te gebruiken, namelijk het contrast tussen een mannelijk marmeren beeld en een levende vrouwelijke figuur. De uitdrukkingsloze, starende blik van de buste vormt een speels contrast met zowel Thalia’s aandachtige houding als met de groteske gelaatstrekken van het masker.

23 - THE CORONATION OF AESCULAPIUS

Inter-Antiquariaat Mefferdt & De Jonge in samenwerking met Kunsthandel Mieke Zilverberg Marmeren torso van Aesculapius, god van de geneeskunde. Het beeld is van het type Chiaramonti, waarvan een groter exemplaar te bewonderen is in het Vaticaans Museum te Rome.

H. ca. 25,5 cm, Romeins, 2e eeuw na Chr

Lawrence Alma-Tadema, De Oudheid in prent en object Heliogravure vervaardigd in 1899 naar het gelijknamige schilderij van Sir Lawrence Alma-Tadema. Linksonder door Alma-Tadema met potlood gesigneerd. In de tijd met de hand gekleurd. Afm. 37,5 x 23,5 cm.

Hero is geïnspireerd op de legende van Hero en Leander, twee koningskinderen die elkaar niet konden krijgen. Leander, de mooiste jongen en Hero, mooier dan alle meisjes van het oosten, woonden in naburige steden maar de Hellespont scheidde hen. Hero is priesteres, ze woont in een toren en mag niet trouwen. Hun liefde ontvlamt natuurlijk toch. Iedere nacht zwemt (!) Leander de Bosporus over om zijn geliefde te zien. Ze houdt een lamp op om hem de weg te wijzen. Dat gaat natuurlijk niet lang goed. Plots komt er een afschuwelijk stormweer, waarbij zelfs de zeemannen de golven niet durven te beproeven. De wrede stormwinden doofden de lamp en bedolven de ongelukkige jongeman onder hoge golven. Leander haalt het niet, zijn dode lichaam spoelt aan op de kust van Hero. Uitzinnig van verdriet, stortte zij zich naar beneden van de toren.

24 - HERO

Inter-Antiquariaat Mefferdt & De Jonge in samenwerking met Kunsthandel Mieke Zilverberg Zeer zeldzaam Hellenistisch faience beeldje van de godin van de liefde, Afrodite. De godin is gehurkt weergegeven, haar natte haren herschikkend, nadat zij zojuist uit zee of bad is gekomen.

H. 4,4 cm, waarschijnlijk vervaardigd in Egypte, 3e-1e eeuw v. Chr.

Lawrence Alma-Tadema, De Oudheid in prent en object Staalgravure vervaardigd rond 1875 door Leopold Lowenstam naar het schilderij van Sir Lawrence AlmaTadema (Opus CXLIII). Uit een publicatie. Later met de hand gekleurd. Afm. 24,2 x 9,4 cm.

Bij dit werk vergiste Alma-Tadema zich, pas na gereedkomen van het schilderij kwam hij er achter dat de zonnebloem pas in de 16e-eeuw door de Spanjaarden uit Centraal Amerika naar Europa was gehaald. Hoewel hij zich van deze fout bewust was, verwerkt hij ook nog bij een later schilderij zonnebloemen, een teken dat hij zich niet altíjd strikt aan de oudheid hield. Waarschijnlijk was The Sunflower ingegeven door een gedicht van William Blake (1757 – 1827): Ah! Sun-flower, weary of time, Who countest the steps of the Sun, Seeking after that sweet golden clime Where the traveller’s journey is done. Where the Youth pined away with desire, And the pale Virgin shrouded in snow, Arise from their graves and aspire Where my sunflower wishes to go.

25 – THE SUNFLOWER

Inter-Antiquariaat Mefferdt & De Jonge in samenwerking met Kunsthandel Mieke Zilverberg Terracotta figuur van een staande dame met sporen van rode en zwarte beschildering.

H. 8,5 cm, Griekenland, ca. 450 v. Chr.

Lawrence Alma-Tadema, De Oudheid in prent en object Heliogravure vervaardigd in 1896 door de Berlin Photographic Co. naar het schilderij (Opus CCCXXXV) van Sir Lawrence Alma-Tadema. Met potlood gesigneerd door Alma-Tadema. In de tijd met de hand gekleurd. Afm. 49,7 x 35 cm.

Twee dames zitten op een marmeren bank. Voor hen staat een fontein. Achter in beeld harmoniërende kleuren, de zee, de lucht, blauwe en lavendel ridderspoor. Ondanks de rustgevende omgeving hangt er een verontrustende sfeer: er wordt gefluisterd en beide dames staren welhaast beschuldigend naar de kijker.

26 – WHISPERING NOON

Inter-Antiquariaat Mefferdt & De Jonge in samenwerking met Kunsthandel Mieke Zilverberg Bronzen beeldje van Mercurius, god van de handel en boodschapper van de goden, met gevleugelde hoed en geldbuidel in de hand.

H. 12,8 cm, Romeins, 2e eeuw na Chr.

Lawrence Alma-Tadema, De Oudheid in prent en object Staalgravure vervaardigd door August Blanchard in 1877 naar het schilderij van Sir Lawrence Alma-Tadema (Opus CLII). Later met de hand gekleurd. Gesigneerd met potlood door Alma-Tadema en Blanchard. Afm. 25,8 x 19,8 cm.

Een jonge Romeinse vrouw hoort een fluit en ziet haar geliefde met wie zij aan de Dionysische festiviteiten zal deelnemen. De Romeinse autoriteiten probeerden herhaaldelijk dergelijke Dionysische rituelen – in duidelijker Nederlands: bacchanalen – tevergeefs onder controle te krijgen. Toen het schilderij voor het eerst werd tentoongesteld in de Grosvenor Gallery in 1878, was het vergezeld van een poëziefragment van Edmund Gosse, de zwager van Alma-Tadema: She hears the marble floor repeat, A measured sound of leopards’ feet, Nor hardly dares for sweet desire To give her wild heart time to beat. De compositie vangt de vrouw spontaan, in een schitterend marmeren interieur versierd met reliëfsculpturen, een teken wellicht dat ze een dochter is uit een rijke patriciërsfamilie. In de hoek links een gedeelte van een bas-reliëf van Apollo temidden van de drie Gratiën uit het museum van Napels, een verleidingsscène die paste bij het thema van het werk: een vrouw staat op het punt plezier te gaan maken met haar geliefde.

27 – THERE HE IS!

Inter-Antiquariaat Mefferdt & De Jonge in samenwerking met Kunsthandel Mieke Zilverberg Marmeren deksel van een askist met portret van een Romeinse matrone.

47,5 x 21 cm, Romeins, Flavische Periode, ca. 80 na Chr.

Lawrence Alma-Tadema, De Oudheid in prent en object Staalgravure vervaardigd door August Blanchard in 1882 naar het schilderij (Opus XXCCII) van Sir Lawrence Alma-Tadema. Met potlood gesigneerd door Alma-Tadema en Blanchard. Later met de hand gekleurd. Afm. 26,2 x 19,7 cm.

Ook dit werk heeft de Bacchanalia als thema, de festiviteiten rondom de verering van Bacchus (Dionysos) god van de wijn. Een uitzinnige bacchante danst rond en zwaait met haar fakkel op de muziek van de fluitisten in de tempel. De bronzen deuren zijn geopend, ze staat op het punt naar binnen te gaan en op te treden voor de Thymele (een altaar met brandende bladeren of wierook).

28 – THE TORCH DANCE

Inter-Antiquariaat Mefferdt & De Jonge in samenwerking met Kunsthandel Mieke Zilverberg Kleine bronzen buste van de Egyptische godin Isis die in de Romeinse wereld grote aanhang had.

H. 5,1 cm. Romeins, 1e-2e eeuw na Chr.

Lawrence Alma-Tadema, De Oudheid in prent en object Heliogravure naar het schilderij (Opus CCCXXVII) van Sir Lawrence Alma-Tadema uitgegeven door Arthur Tooth in 1895. Gesigneerd door Alma-Tadema in potlood linksonder. Later met de hand gekleurd. Afm 37,7 x 22,7 cm.

Een jong paar staat op een balkon. Hij spreekt van hartstocht. Voorouderlijke bustes overzien de Middellandse Zee. De zon verwarmt het marmer. Gaandeweg legde Alma-Tadema zich steeds meer toe op huiselijke scènes in het Romeinse keizerrijk. Steeds lichter werden daarna zijn werken, en vanaf het glorierijke moment dat hij zijn nieuwe atelier in gebruik kon nemen, met een glanzend plafond gemaakt van (toen peperduur) aluminium, schilderde hij bijna alleen nog maar buitenscènes met veel glinsterend marmer. “A marbellous painter”, had de Engelse pers hem genoemd.

29 - PAST AND PRESENT GENERATIONS

Inter-Antiquariaat Mefferdt & De Jonge in samenwerking met Kunsthandel Mieke Zilverberg Terracotta halfkop, wijgeschenk voor de god in een tempel (votiefgeschenk).

H. 30 cm, Etrurië, 3e-2e eeuw v. Chr.


Heliogravure uitgegeven in 1905 door Arthur Tooth & Sons naar het schilderij (Opus CCCLXII) van Sir Lawrence Alma Tadema. Met potlood gesigneerd door Alma-Tadema. In de tijd met hand gekleurd. Afmetingen 23,8 x 27,6 cm. In originele lijst. Among the Ruins toont een elegant blond meisje, dat op een verlaten strand de overwoekerde ruïnes van een vergeten tempel heeft gevonden. Ze is omringd door omgevallen zuilen en stukken van een gebroken fries versierd met vechtende Amazones, die verwijzen naar een gewelddadig verleden. Maar nu, in een vreedzamere tijd, wordt de tempel van Poseidon niet meer door de commandanten van bataljons met oorlogsschepen bezocht. Bloemen hebben hun weg door de tempelvloer omhoog gevonden en stormen en aardbevingen de muren doen omvallen. Het is inmiddels een plaats waar vogels hun nesten onder de stenen bouwen. Het meisje buigt voorover en vindt tussen de irissen het vredige gezicht van een bronzen offerbeeld. Haar halsketting met gepolijste kralen van amethist en gouden en zilveren armbanden, suggereren dat ze geen bloemenverkoopster of tempeldienares is, maar iemand uit een patriciërsfamilie, zoals die langs de Middellandse Zeekust in prachtige villa’s vertoefden. 30 – AMONG THE RUINS

Inter-Antiquariaat Mefferdt & De Jonge in samenwerking met Kunsthandel Mieke Zilverberg Staalgravure vervaardigd in 1891 door Leopold Lowenstam naar het schilderij (Opus CLXVIII) van Sir Lawrence Alma-Tadema. Met potlood gesigneerd door Alma-Tadema en Lowenstam. Later met de hand gekleurd. Afmetingen: 38,3 x 24,9 cm.

In de tuinen van de Villa Albani nabij Rome hurkt een meisje, vermoedelijk de dochter van de tuinman, achter een hoog marmeren beeld. Ze kijkt, nadenkelijk, ze weet dat ze gevonden is. Haar ontdekker kijkt naar het kind op een spottend triomfantelijke manier. Hide and Seek ontstond als een van de vele schetsen die Alma-Tadema schilderde tijdens een reis naar Rome tussen 1875 en 1876. Na terugkomst werkte hij een aantal van die schetsen hij uit tot schilderijen, de meeste echter waren bij zijn overlijden in 1912 nog steeds niet af.

31 – HIDE AND SEEK

Lawrence Alma-Tadema, De Oudheid in prent en object Lawrence Alma-Tadema (1836-1912) werd in het Friese Dronrijp geboren. Op zijn zestiende bezocht hij de Academie in Antwerpen. Een reis naar Italië in de winter 1863-’64 betekende een keerpunt in zijn leven. Hij maakte kennis met het grootse en rijke Romeinse verleden en bezocht Pompeii, waar grandioze ontdekkingen werden gedaan. Voortaan zou hij zich op de klassieke oudheid richten. Zijn kennismaking met de belangrijkste Engelse kunsthandelaar van zijn tijd, Ernest Gambart in Londen, verzekerde hem van opdrachten voor schilderijen, waarvoor Alma-Tadema steeds hogere prijzen kon vragen. In 1860 verhuisde hij van Brussel naar Londen. Het interieur van zijn huis ademde de sfeer van zijn schilderijen. Gambart, diens opvolger Pilgeram & Lefèvre en Arthur Tooth waren Alma-Tadema’s voornaamste opdrachtgevers, én succesrijke uitgevers van zijn reproducties. Het toppunt van zijn roem kwam toen koningin Victoria Alma-Tadema in 1899 ridderde en hij Sir voor zijn naam mocht zetten. Alma-Tadema heeft op typisch Victoriaanse manier een geïdealiseerd beeld geschapen van de klassieke oudheid. Zijn genretaferelen, alledaagse scènes, feesten, bijzondere gebeurtenissen en momenten geven de toeschouwer de indruk in het oude Rome te zijn, in de straten van Pompeii te lopen, of te verkeren in de villa’s van de decadente Romeinse patriciërs. Alma-Tadema combineert op onnavolgbare wijze vertelkunst met zin voor realisme en scherp oog voor detail. Hij hanteert een verfijnd, glad penseel en onderbouwt zijn voorstellingen met archeologische eruditie en historische betrouwbaarheid. Om een groter publiek te bedienen liet de productieve Alma-Tadema van zijn meest succesrijke schilderijen gravures maken. Alleen de beste prentmakers kwamen in aanmerking staalgravures en heliogravures te vervaardigen die aan zijn eisen konden voldoen. Zoals Auguste Blanchard en Charles Murray voor de staalgravures, terwijl de Berlin Photographic Co. de heliogravures produceerde. De staalgravure is een Engelse vinding van rond 1825. Hiervoor wordt hetzelfde procedé gevolgd als bij de in Nederland beter bekende kopergravure. Alleen wordt de koperplaat verstaald, waarna onbegrensd afdrukken konden worden gemaakt. Na 1880 verdwijnt de staalgravure langzaam en komt de fotografische reproductie op: de heliogravure, waarvoor verfijnde fotochemische technieken werden gebruikt. Perfectionist als hij was, hield Alma-Tadema het reproductieproces nauwkeurig in de gaten. De meer exclusieve prenten dragen dan ook de signatuur van de schilder én de graveur, die er in zijn bewerking van het origineel een eigen artistieke waarde aan verleende. De oplagen varieerden tussen 125 en 800 exemplaren. Prenten waren verkrijgbaar in verschillende staten, van de gewone edities tot de artistieke artist’s proof. Met prijzen van £2.2s oplopend tot £10.10s toen zeer kostbaar. Na Alma-Tadema´s dood in 1912 viel zijn werk in ongenade. Het Victoriaanse tijdperk was voorbij, de 20e eeuw al lang begonnen. ‘Moderne kunst’ maakte haar opmars. Zijn schilderijen verdwenen naar depots en de meeste prenten zijn verloren gegaan. In de jaren 1970 wordt hij herontdekt en maakt sinds diens een comeback. In 1996 organiseerde het Van Gogh Museum een schitterende tentoonstelling van zijn werken. Ook het Fries Museum plant weer een grote expositie.


Gebruikte literatuur: Rosemary J. Barrow – Lawrence Alma-Tadema, 2008 Vern G. Swanson - The Biography and Catalogue Raissone of the Paintings of Sir Lawrence Alma-Tadema, 1990 Robert Verhoogt – Art in Reproduction, Nineteenth-Century Prints after Lawrence Alma-Tadema, Jozef Israëls and Ary Scheffer, 2007 Edwin Becker en Elisabeth Prettejohn – tentoonstellingscatalogus Van Gogh Museum, Sir Lawrence Alma-Tadema, 1996

Lectori salutem! De voor u liggende catalogus wordt uitgeven ter gelegenheid van de verkoopexpositie

Recommend Documents