Volgt wonen het werken; lessen voor Brainport en focus op B5
dr. Cees-Jan Pen Lector Vastgoed/lectoraat Brainport (Lectorale rede 10-09-2013)
• I Drijfveer - Bijdragen aan cultuuromslag vastgoedsector en vernieuwing/transformatie opleiding a. Van nieuwbouw naar bestaande bouw b. Van grexdenken naar vraagdenken c. Van planoptimisme naar realisme d. Van maakbaarheid naar raakbaarheid e. Van master- naar microplannen f. Van groei naar duurzaamheid g. Van gebouw/project via gebied naar regio Voettekst
2
Thema presentatie (1e verkenning) Planologen-geografen-sociologen Werken volgt wonen. In steden waar mensen graag willen wonen neemt werkgelegenheid toe. Aan de aantrekkelijkste woonsteden gaat niet alleen de bevolkingskrimp voorbij, ze doen het economisch beter. Uiteindelijk maakt gunstige ligging in combi met stedelijke voorzieningen een stad aantrekkelijk Inzicht in de woon-werkdynamiek is kaderstellend en richtinggevend voor de planning van woningbouwlocaties en bedrijventerreinen Voettekst
3
Economen ‘You should not bring the jobs to the people, but the people to the jobs’. Het is de economie die bepaalt en de mensen hobbelen er achteraan. Dat is de regel. Mensen vestigden zich toch van oudsher waar ze de kost konden verdienen……zou dit weer het geval zijn als gevolg van de crisis?
Voettekst
4
Metropool of megaregio
Voettekst
5
It’s the city stupid • II Toekomst stad
Voettekst
6
• II Toekomst stad
Randstad en wat Brainport
Voettekst
7
Randstad en wat Brainport
Voettekst
8
II It’s the city stupid • Eeuw van de stad/stedelijke nabijheid. Ongelijk Thomas Friedman World is Flat • Globaliserende economie draait om stedelijke regio’s ipv landen vs ‘geography of enterprise’ • Kennis, innovatie, ontmoeten, interactie, dichtheid, diensten, etc • Zowel mono- als polycentrisch (Randstad plus) • Groot gat centrum-grijze tussengebied-periferie
Voettekst
9
• Must read
Voettekst
10
II It’s the city stupid • Wanneer stad doorgroeit, zijn keuzen onvermijdelijk: – Kracht van diversiteit van milieus en mensen! als uitgangspunt? – Oog voor verdringingseffecten (auto’s in centrum?) • Fundamenteel voor excellent vestigingsklimaat zijn: – Internationale connectiviteit (meer dan asfalt) – Kennis (topuniversiteiten, private kennis investeringen) – Quality of Living – En diversiteit van hoogwaardige woonmilieus Voettekst
11
Aantrekkelijkheid van de stad Stad en land Onverklaard; 23% Bereikbaarheid banen; 34%
Overlast; 2%
Stedelijke voorzieningen; 22%
Ligging; 18%
12
Aantrekkelijkheid: de determinanten Stad en land Amsterdam
Haarlem
Utrecht
's-Gravenhage
Rotterdam
Grondprijsverschil feitelijk
396
255
169
254
101
Grondprijsverschil verwacht
379
193
181
237
139
Loon
12
3
6
11
6
Bereikbaarheid werk per auto
58
36
44
48
29
Bereikbaarheid werk per OV
38
27
39
43
34
Historische binnenstad
49
8
1
-3
-7
Podiumkunsten
119
32
44
45
30
Culinair aanbod
19
8
4
12
3
Luxe winkels
80
44
42
60
44
Stadspark, natuur
4
23
12
16
6
Disamenities
0
11
-10
6
0
13
III Werk volgt wonen? Verstedelijkingsnota 1976 “Over de manier waarop de ruimtelijke ontwikkeling en de sociaal-economische ontwikkeling elkaar beïnvloeden is weinig bekend. Met name over de invloed over en weer van de woonplaatskeuze van de mensen en de werkplaatskeuze van bedrijven bestaat nog grote onzekerheid”
Voettekst
14
III Werk volgt wonen? KNIP 1990 • Concentratie vs deconcentratie Suburbanisatie: overheerste tot eind jaren ‘80 – Trek uit de Randstad naar groene Hart en de buitenring, gebundelde deconcentratie Urbanisatie: overheerst sinds de jaren ‘90 – Trek uit de periferie naar de Randstad (vooral universiteitssteden Amsterdam, Utrecht)
New towns? Leeg ommeland? Onderkant? Voettekst
15
III Werk volgt toch wonen? - Werk volgt wonen! Diversiteit woonmilieus, nabijheid groen, bruisend centrum, cultuur-economiemonument, citymarketing: Marlet, aantrekkelijke stad - De (creatieve) kenniswerker zoekt hippe appartementen in hoge dichtheden en leuke stad: succes Adam. Gadet terug naar de stad en gezinnen ook! - Idem zoekt technische kenniswerker ruimte en groen: succes Brainport? Of volgt wonen het succes van Brainport? Economisch ipv woonbeleid? Voettekst
16
III Werk volgt toch wonen? - Atlas NL gemeenten/Platform31: werk/studie magneet lange afstandsmigratie naar regio. Keuze woonplaats wordt bepaald door banen (nu sterker) - Binnen landingsregio voorzieningen leidend (Haarlem). NL? Alle sectoren/leeftijden? luxevraagstuk? - Bereidheid reizen lange afstand wel voor werk en niet voor voorzieningen. Of anno 2013 anders? - Geldt voor hoger opgeleiden en kansrijke groepen, al is deze groep al bijna 50%. Tweedeling dreigt Voettekst
17
III Werk volgt toch wonen? - PBL/Hospers: burgers en bedrijven zijn honkvast (30 km) plus fenomeen boomerang migranten - Van Dijk ea: hoe lager opgeleid hoe minder mobiel. VB Granieten kern rapport mbt strippenkaart - Venhorst ea: van afgestudeerden woont en werkt een groter aandeel na afloop van studie in de steden, dan dat er voorafgaand aan de studie woonden - Hoogstra: geen bewijs dat bevolkingsgroei = economische groei Voettekst
18
III Werk volgt toch wonen? Van Oort 2011: • Werken volgt wonen = Randstedelijk fenomeen (Noordvleugel) • Werken volgt werken • In Periferie wordt er weinig gevolgd (als er al iets wordt gevolgd, dan volgt wonen werken)
Brainport: niet alleen wonen, maar aantrekkelijke banen en leefomgeving: woonlocatiekeuze minder beperkt Brainport: nieuwe woningen, nieuwe inwoners leidt niet tot banen in productiestad, wel verzorgingsstad Voettekst
19
IV Brainport 2020 • Bevestiging prio’s Brainport mbt kennis &innovatie!! • Kracht wonen in Brainport is de regio??-groen • Triple Helix, maar binding afgestudeerden? • Human capital agenda, maar onderkant? • Teveel focus op asfalt • Diversiteit/dichtheid wonen, winkelen in de stad, culturele hoofdstad en monumenten • Economische kansen etniciteit (MOE-landers)? • Vliegveld irt Schiphol? • Mate en betaalbaarheid stedelijke voorzieningen • Hogesnelheids OV verbindingen, maar station • Bereikbaarheid banen?? B 5? Voettekst
20
• VI De B5 • 50% productiestad prima, maar 50% consumptiestad? Leegstand binnenstad • Metropolitaan denken Brabant-Limburg: B5 • Bereikbaarheid • € beheer/onderhoud stad en openbare ruimte • € bouwen inbreiden/verdichten ipv uitleg/nieuwbouw
Voettekst
21
Voettekst
22
