Lars Daniëls MV. De Rhône bij St. Joseph

De Franse Rhône – ontdekt op basis van druivenrassen Verslag van de proeverij van Rhône wijnen, gehouden door Lars Daniëls MV voor leden van het NGS op 4 juli 2011 in Restaurant De Zwethheul te Schipluiden. Door Paul Op ten Berg.

Lars Daniëls MV De Rhône – een wijnrivier pur sang De Rhône is wellicht de belangrijkste „wijnrivier‟ ter wereld. De 812 km lange rivier ontspringt in de Zwitserse Furka pas en stroomt zowel in Zwitserland als in Frankrijk door vele wijngebieden. We beperken ons bij deze proeverij tot de belangrijkste appellaties van de Franse Rhônestreek, en reizen door de wijngebieden aan de hand van druivenrassen.

De Rhône bij St. Joseph Lange geschiedenis Er is al heel lang sprake van wijnbouw in de Rhône. Hier opgegraven Griekse amfora‟s hebben dit aangetoond. Qua infrastructuur was de rivier vroeger onmisbaar, wegen waren er nauwelijks. Het wijngebied Binnen de Rhônestreek treffen we een enorme variatie in omstandigheden aan. Van noord tot zuid is de streek meer dan 200 km lang. Op de kaart zien we dat de wijngebieden zich als een trechter uitvouwen in zuidelijke richting. Na Bordeaux is de Rhône het grootste AOC gebied van Frankrijk. Het promotiebureau Inter Rhône is een van de best georganiseerde van Frankrijk. De website www.vins-rhone.com/nl/8000-Inter%20Rhone.html is van een in Frankrijk op wijngebied zelden vertoonde kwaliteit.

Productie Op een oppervlakte van 73.468 ha met AOC-status werd in 2010 2.830.000 hl wijn geproduceerd. Dit was onder het gemiddelde van 3.000.000 hl. Het globale aandeel witte wijnen is 6%, rosé 14% en rood 80%, maar dit verschilt aanmerkelijk per appellation. Er wordt veel en vrac (tankwagen) verkocht, maar men durft de cijfers hiervan – als ze er al zijn – niet vrij te geven. De Côtes du Rhône telt veel wijncoöperaties, die een grote invloed hebben. De distributie van de totale verkoop is als volgt: 26% export, 40% supermarkt Frankrijk, 10% directe verkoop door producenten, 13% wijnspeciaalzaken Frankrijk en 11% Franse horeca.

Cornas De noordelijke Rhône Dit gedeelte wordt in Frankrijk Rhône Septentrional genoemd. Er heerst een semi-continentaal overgangsklimaat (ca. 2.000 zonuren per jaar), dat wil zeggen met aspecten van een zeeklimaat, maar ook van een landklimaat. De zomers zijn warm en de regen valt vooral aan het eind ervan. Het voornaamste rode druivenras is hier syrah. Om syrah mooi rijp te krijgen moet de Huglin index volgens het boekje 2.000 bedragen. Lyon heeft een index van 1.875. Dat betekent dat syrah in de noordelijke Rhône niet altijd fysiologisch rijp wordt.

Châteauneuf-du-Pape De zuidelijke Rhône Dit gedeelte wordt in Frankrijk Rhône Méridional genoemd. Er heerst een mediterraan klimaat. Meer dan in het noorden is hier sprake van veel invloed van de mistral. Deze krachtige wind

waait van de Golf van Biskaje via de Rhône naar de Golf van Genua. Hier staat vooral grenache noir. Druivenrassen In de wijngaarden van de Rhône staan veel meer variëteiten dan syrah en grenache noir. De voornaamste witte druivenrassen zijn viognier, marsanne, roussanne, clairette, bourboulenc en grenache blanc. Behalve syrah en grenache noir zijn de voornaamste rode cépages mourvèdre, cinsault, carignan noir, counoise noire en picpoul noir.

Viognier

Syrah

Proeverij In verhouding tot de wijnproductie proeven wij vandaag veel witte wijnen, 6 van de 22. De vermelde prijzen zijn bruto horecaprijzen ex BTW. Het voornaamste rode druivenras is hier grenache noir. Terroir In het algemeen kunnen we zeggen dat terroir een interactie is tussen bodem, klimaat en druivenras, waarbij de factor mens vaak wordt onderschat. De mens kan sturen door klonale selectie, canopy management e.d. Momenteel krijgt biologische en biodynamische wijnbouw opmerkelijk veel aandacht. Toch worden sommige wijnen worden vooral gekenmerkt door vinificatie en opvoeding, en minder door terroir. Serie 1: viognier Viognier Het druivenras viognier heeft relatie met de blauwe freisa uit Piemonte. Het was tot voor kort bijna verdwenen, maar is nu zeer gewild. Viognier kent onregelmatige opbrengsten, heeft een grote aromapotentie indien op het juiste moment (aan het eind van de rijpheid) geplukt, en vrij lage zuren (die dan snel nog lager worden). Viognier speelt een hoofdrol in de AOC‟s Condrieu en Château-Grillet, maar wordt steeds belangrijker in Grignan-lès-Adhémar (voorheen genaamd Coteaux du Tricastin), Côtes du Rhône en Lubéron. Een probleem is dat van viognier weinig goede klonen te koop zijn. Daarom zorgen de wijnboeren vaak zelf voor de vermeerdering. De universiteit van Davis en het Australische wijnbedrijf Yalumba leveren wel goede viognier klonen. Wijn van viognier is het best als deze binnen 5 jaar wordt gedronken. Condrieu De AOC Condrieu kent 2 soorten granietbodems. De lichte bodem (in het zuiden van de AOC) draagt de naam granite clair à muscovite, de donkere (in het noorden van de AOC) heet granite sombre à biotites. Georges Vernay is de pionier van Condrieu.

De wijngaarden van Condrieu ***(*) Condrieu „Terrasses de l‟Empire‟ 2008, Domaine Georges Vernay www.georges-vernay.fr wijnbouw druivenras: viognier 100%, stokken 25 jaar oud, guyot simple, eigen selectie, 110 Richter herkomst: AOC Condrieu, wijngaarden ten westen van het dorp terroir: 2 ha van steile wijngaarden, geterrasseerd (Chaillets), op zuidoosten, hoogte 200 m, basisbodem pure donkere graniet (granite sombre à biotites), toplaag van min of meer verweerd graniet (gorre) wijnbereiding vergisting: korte koude inweking, dan persing, vergisting met eigen gisten, in grote foeders (20hl), temperatuur niet hoger dan 20º C, duurt kleine 5 weken meestal, daarna malo rijping: 12 maanden op fijne gisten, merendeel van de wijn in RVS, klein deel in barriques, waarvan 10% nieuw is beoordeling K vrij licht goudgeel G ingetogen, floraal, fijn en subtiel, elegant S puur fruit van appel en perzik, sappig door frisse zuren A een licht pepertje en wat alcohol, een tikje rustiek T vrij strakke, minerale eetwijn Importeur: Vinites € 36,95 **** Condrieu „Les Chaillets‟ 2009, Domaine Yves Cuilleron www.cuilleron.com wijnbouw druivenras: viognier 100%, guyot simple, eigen selectie, 110 Richter herkomst: AOC Condrieu, wijngaarden ten westen van het dorp Chavanay terroir: wijngaarden geterrasseerd (Chaillets), op zuiden tot zuidoosten, basisbodem lichte graniet (granite clair à muscovite), toplaag van verweerd graniet en zand (arzelle) wijnbereiding vergisting: directe persing, vergisting met eigen gisten, in barriques, zonder oversteken, met regelmatige batonnage, daarna malo, ook in barriques

rijping: 9 maanden, ook op volle gisten (fijne + grove lie, riskant) met regelmatige batonnage (verschil met Vernay!). Alc. 14%. beoordeling K fonkelend goudgeel / olijfgroen G krachtig, complex en romig, met zeer veel fruit van o.a. ananas S likeurachtig, zeer veel vulling van zeer rijpe perzik en abrikoos, honing, rijk en zwoel, ook iets fenolisch, kracht en materie A een klein pepertje van de terroir, zeer lang en aan het eind zet de alcohol wat door T complexe, mollige wijn met uitgelezen typiciteit van de druif en een filmende stijl Importeur: Vinites € 43,50

Nog niet rijpe viognier in Condrieu **** Condrieu 2009, Domaine Mathilde et Yves Gangloff wijnbouw druivenras: viognier 100%, 40-60 jaar oude stokken, deels en échalas (palen om de wijnstok stevigheid te geven), eigen selectie, 110 Richter herkomst: AOC Condrieu, topwijngaarden bij Condrieu: Chéry en Côte Bonnette terroir: wijngaarden geterrasseerd (Chaillets), op zuiden tot zuidoosten, pure donkere graniet (granite sombre à biotites), toplaag van min of meer verweerd graniet (gorre), soms zanderig wijnbereiding vergisting: directe persing, vergisting met eigen gisten, in barriques, temperaturen 20º à 23º C, zonder oversteken, met regelmatige batonnage, daarna malo, ook in barriques rijping: 11 maanden, ook op volle gisten met regelmatige batonnage, in barriques (5% nieuw) beoordeling K vrij licht, meer groen dan geel G complex, zeer aromatisch, minerale kracht, pure elegantie, fascinerend

S noten en prachtig fruit, zwoel en rijp, zeer getypeerd door druif en terroir A warme finale, met krachtige terroirtonen, fraaie lengte T het donkere graniet geeft een branderig accent, en daar was het in 2009 wat te warm voor, waardoor de druif nu wat wordt weggedrukt Importeur: Rhône Value Wines € 45,04

Serie 2: marsanne/roussanne Marsanne Marsanne is een oude autochtone druif. Het synoniem is ermitage. Marsanne rijpt vrij laat, heeft een lage zuurgraad en is gevoelig voor schimmels. Marsanne kan goed ouderen en krijgt dan oxidatieve tonen (positief) zoals boenwas. Roussanne Deze druif behoort tot de familie van de Sérines. Het is een lastige druif met een goede zuurgraad en een bloemig aroma. Roussanne wordt vaak geblend met marsanne.

Crozes-Hermitage ***(*)

Crozes-Hermitage blanc „Cuvée Gaby‟ 2009, Domaine du Colombier

www.domaine-colombier.fr wijnbouw druivenras: marsanne 100%, 100 jaar oude stokken, eigen selectie, biologisch herkomst: AOC Crozes-Hermitage, 1,4 ha wijngaarden bij Mercurol, maar ook beetje van het oosten van Hermitage-heuvel (Croix en Torras) terroir: wijngaarden op zuiden tot zuidoosten, bodem van rode klei, met zand en stenen; geologisch gezien vormt Crozes-Hermitage de overgang naar het zuiden. wijnbereiding vergisting: directe persing, vergisting met eigen gisten, in RVS, regelmatige remontage, daarna malo rijping: 12 maanden, sur lies fines, zonder batonnage (marsanne heeft lage zuren; zou teveel vettigheid geven), in demi-muids van 1-2 jaar oud. Alc. 12,5%. beoordeling K gemiddeld geconcentreerd goudgeel G zuiver fruit, ingetogen, floraal, mineraal S sappig, loepzuiver, iets kruidig, fijn wit fruit A goede lengte T prima glas, iets enkelvoudig, drinkt lekker door Importeur: Rhône Value Wines € 16,09.

Rotsen en wijngaarden van Saint-Péray ***(*)

Saint-Péray „Les Figuiers‟ 2007, Domaine Bernard Gripa

wijnbouw druivenras: roussanne 60%, marsanne 40%, 50-65 jaar oude stokken herkomst: AOC Saint-Péray, verschillende wijngaarden bij Saint-Péray terroir: bodems van graniet (aan de verkeerde kant – de rechteroever - van de rivier), maar hier ook kalkhoudende zandbodems (wulpse, zachte wijnen) en leembodems wijnbereiding vergisting: directe persing, vergisting met eigen gisten, daarna malo, alles in barriques rijping: 11 maanden, op de fijne lie, nauwelijks batonnage, in barriques, waarvan 20% nieuw en rest van 1-5 jaar oud. Alc. 13%. beoordeling K gemiddeld geconcentreerd groengeel G expressief, rijp fruit, karamel, Onze-Lieve-Vrouwe-bedstro (Zwitsal), wat neiging tot oxidatie S wat boenwas, plantaardig A zeer lang T deze wijn verkeert volgens de producent na 4 jaar altijd in een oxidatieve fase, die daarna weer zal verdwijnen; aparte wijn, prima overigens, maar je moet ervan houden Importeur: Okhuysen € 18,33

Wijngaarden van Hermitage ****+ Hermitage blanc 2009, Maison Nicolas Perrin www.maison-nicolas-perrin.com Dit wijnhuis is een gezamenlijke onderneming van Nicolas Jaboulet (ex-directeur van Maison Paul Jaboulet & Aîné) en Marc Perrin (Château de Beaucastel in Châteauneuf-du-Pape). wijnbouw druivenras: marsanne 70%, roussanne 30% herkomst: AOC Hermitage, verschillende wijngaarden in lieu-dits Maison Blanche en Roucoules terroir: Maison Blanche en Roucoules liggen meer naar het oosten, waar de heuvel langzaam afvlakt; bodems van lösszand op kalksteen; graniet, zand en gravel wijnbereiding vergisting: directe persing, vergisting marsanne en roussanne apart, op zeer lage temperaturen (12º à 15º C), daarna malo en assemblage rijping: 10 maanden, sur lies fines, in nieuwe barriques beoordeling K flink geconcentreerd goudgeel G rokerig, elegant en complex, gekonfijt fruit en specerijen S citrus, amandelen, venkel, honing, diep, stevig en vet, zeer mooi in balans, complex A kruidig, gedroogde abrikozen, uitgelezen lengte met zilte mineralen en bloesem T moderne stijl met pure elegantie, na enkele jaren flesrijping zullen zich de complexe aroma‟s van gekonfijt fruit verder hebben ontwikkeld Importeur: JJC Kwast Wijnkopers € 33,25

Serie 3: syrah Noordelijke Rhône – rechter oever Syrah Syrah is een oud autochtoon ras, een door de natuur gerealiseerde kruising tussen dureza en mondeuse blanche. Syrah bloeit laat – een voordeel - en rijpt vrij laat. De druiven hebben veel kleur, tannine en goede zuren. Door de vaak waaiende mistral wind worden de druiven droog geblazen en is er minder sprake van rot. Syrah is wereldwijd succesvol en speelt een hoofdrol in de AOC‟s Côte-Rôtie, Saint-Joseph, Hermitage, Crozes-Hermitage en Cornas.

Wijngaarden van Saint-Joseph *** Saint-Joseph Lieu-dit Saint-Joseph 2009, Maison Ferraton Père & Fils www.ferraton.fr wijnbouw druivenras: syrah 100%, 50-65 jaar oude stokken herkomst: AOC Saint-Joseph, verschillende percelen in de historische lieu-dit Saint-Joseph bij Tournon-sur-Rhône terroir: steile wijngaard op het zuidoosten, hoogte 250m, basisbodem van gneis (metamorfe gradatie van graniet) en sterk verweerde graniet (“gorre”) wijnbereiding vergisting: ontsteling en koude inweking, vergisting met eigen gisten, in cuves van beton, duur 4 weken, regelmatige remontage en pigeage; daarna malo rijping: 12 à 14 maanden op hout, deels in barriques, waarvan 10% nieuw, en deels in demimuids. Alc. 13,5%. beoordeling K diep paars G ingetogen / gesloten, levendig fruit, zeer puur S strakke aanzet, zeer rijpe fruittonen, sensueel, traditionele stijl A in verhouding tot de smaak T je proeft de potentie, maar de wijn is nog te jong: drinken van 2012–2019 Importeur: Vinites € 18,95

Côte-Rôtie ***+ Côte-Rôtie 2005, Domaine Jasmin http://www.cote-rotie.com/vignerons-cote-rotie/domaine-jasmin-cote-rotie.html wijnbouw druivenras: syrah 95%, viognier 5%, complantation, 50-100 jaar oude stokken herkomst: AOC Côte-Rôtie, van 11 verschillende percelen (totaal 5,3 hectare), waaronder Côte-Baudin, Côte blonde, le Mollard, les Moutonnes, Baleyat, le Truchet, les Bercheries en les Lésardes terroir: het hele spectrum van Côte-Rôtie: donkere graniet, micaschiste, gneis wijnbereiding vergisting: handmatige pluk, totale ontsteling, koude inweking voor de syrah, vergisting in RVS en betonnen cuves, syrah en viognier tegelijk, temperatuur 25º-28º C, malo op hout (barrique en demi-muids) rijping: 24 maanden, helft in barriques, waarvan 10% nieuw en rest van 1-5 jaar oud, andere helft in demi-muids, geen klaring, geen filtering. Alc. 13%. beoordeling K geëvolueerd karmijnrood G prachtig rijp fruit van o.a. pruimen en bramen, sigarenaroma S fraaie zuurgraad, zeer veel tannines A veel lengte T deze eetwijn is vrij hard en nog veel te jong Importeur: Rhône Value Wines - uitverkocht **** Cornas 2006, Domaine Auguste Clape wijnbouw druivenras: syrah 100%, 30-120 jaar oude stokken, op steile stukken en échalas herkomst: AOC Cornas, van verschillende percelen waaronder Reynards, de mooiste wijngaard van Cornas terroir: hellingen op zuiden tot oosten, soms zeer steil, bodems van donkere graniet, met sterk verweerde toplaag van kalk met rolkeien wijnbereiding vergisting: handmatige pluk, geen ontsteling, inweking en vergisting in betonnen cuves,

dagelijks remontage en pigeage (met de voet!), malo op hout (foeders) rijping: 20 maanden in groot, oud hout (foeders), geen filtering, alc. 13%. beoordeling K goed geconcentreerd en vitaal robijnrood met nog wat paars G open en vrij diep aroma van bosfruit en zwarte olijven, vegetaal accent van druivenstelen S levendig bosfruit, stevig, wat stoffig, karaktervol, sappigheid komt los in het midden A droog, krachtig en pittig T minerale eetwijn met grote verteerbaarheid door de uitmuntende zuren Importeur: Rhône Value Wines € 37,81 ****+ Alc. 13%.

Cornas 2004, Domaine Auguste Clape

beoordeling K uiteraard meer verkleuring G zeer open, inkt, mineralen, specerijen, kreupelhout, teer, aarde, truffel, zwarte olijven S heerlijk sappig bosfruit, kreupelhout, zeer veel schakeringen en ontwikkelde rijpheid A veel lengte, frisheid met kracht uit terroir T prachtige wijn met complexe tonen, komt langzaam los met veel beluchting Importeur: Okhuysen € 37,09 (beperkte voorraad)

Serie 4: syrah Noordelijke Rhône – linker oever Geologisch gezien vormt Crozes-Hermitage de overgang naar het zuiden. ***_ Crozes-Hermitage 2008, Domaine Alain Graillot http://rhone.vignobles.free.fr/pagesgb/graillot.htm wijnbouw druivenras: syrah 100%, ± 40 jaar oude stokken herkomst: AOC Crozes-Hermitage, van verschillende percelen in Les Chassis en Les Chênes Verts, in het zuiden van de AOC

terroir: vrij vlak, alluviale bodems (van de Isère) met kleine galets (rolkeien) op ijzerhoudende klei wijnbereiding vergisting: handmatige pluk, geen ontsteling, koude inweking en daarna vergisting in RVS, dagelijkse remontage, regelmatige pigeage, malo rijping: 12 maanden, 95% in 1 tot 6 jaar oude pièces de Bourgogne, 5% in RVS, geen klaring, geen filtering. Alc. 12,5%. beoordeling K gemiddeld geconcentreerd paarsrood G open en zeer aantrekkelijk fruit van kersen en bramen, teer, aarde, veel expressie S een overdaad aan zuren, mist wat fruitvulling, zwarte peper A redelijke lengte T enige disbalans door overheersende zuren, de geur is prachtig maar de smaak stelt teleur, met de ogen dicht lijkt dit een witte wijn Importeur: Okhuysen € 12,43

Crozes-Hermitage

Hermitage La Chapelle

Paard bewerkt de Hermitage wijngaard

**** Hermitage 2008, Domaine du Colombier www.domaine-colombier.fr wijnbouw druivenras: syrah 100%, ± 60 jaar oude stokken, biologisch herkomst: AOC Hermitage, van verschillende percelen in lieu-dits Beaumes, Diognières en Péléat terroir: met uitzondering van Beaumes, niet heel steile wijngaarden, meer onderaan de heuvel, zeer wisselende bodems, verweerd graniet, zand, oude alluviale bodems met keien en klei wijnbereiding vergisting: handmatige pluk, 100% ontsteling, macération en vergisting in 25 à 30 dagen, dagelijkse remontage, regelmatige pigeage, malo rijping: 18 maanden in demi-muids, waarvan 20% nieuw, klaring, geen filtering. Alc. 13,5%. beoordeling K paarsrood met goede tot gemiddelde concentratie G keren en bramen, zeer expressief, complex, aards, potloodslijpsel S veel meer fruitvulling dan bij de vorige wijn, animaal, meer tannines, mooie balans A prima lengte met peper T een uitstekende wijn voor dit moeilijke jaar Importeur: Rhône Value Wines € 39,67

Serie 5: droog wit - zuidelijke Rhône In de zuidelijke Rhône heerst een mediterraan klimaat met ca. 2.600 zonuren per jaar, droge, (zeer) hete zomers en regens vooral in het begin van de herfst. De Huglin Index bedraagt 2250 en er is sprake van een grote invloed van de mistral. Druivenrassen Naast marsanne, roussanne en viognier wordt gebruik gemaakt van:  grenache blanc: lage zuren, veel alcohol, gevoelig voor oxidatie  clairette: mollige wijnen, gevoelig voor oxidatie  bourboulenc: neutraal, hoge zuren

Châteauneuf-du-Pape ***(*) Châteauneuf-du-Pape blanc 2008, Domaine des Sénéchaux http://www.lynchbages.com/en/around-lynch-bages/domaine-des-senechaux wijnbouw druivenras: roussanne 32%, grenache blanc 30%, clairette 30%, bourboulenc 8% herkomst: AOC Châteauneuf-du-Pape, wijngaarden 3 hectare terroir: licht naar het zuiden aflopende helling, bodems van kalkrijke zand- en kleigrond

wijnbereiding vergisting: handmatige pluk, eerst inweking en vrij koele vergisting in RVS, assemblage rijping: op de fijne gisten in grote foeders beoordeling K goudgeel, met gemiddelde concentratie G iets fenolisch, floraal, strak, griesmeel S vlezig, geel fruit, bloemen en planten, kaneel, kerrie, kamille A flinke lengte met een bittertje na T lenige wijn met goede materie en niet te veel alcohol, wel iets technisch met eenvoudige estergeuren door koele vergisting Importeur: JJC Kwast Wijnkopers € 23.20 ****+ Châteauneuf-du-Pape blanc 2009, Château La Nerthe www.chateaulanerthe.fr wijnbouw druivenras: grenache blanc 46%, roussanne 44%, clairette 9%, bourboulenc 1%, gemiddeld 40 jaar oude stokken, veel lager % clairette en bourboulenc dan 2008! Al sinds jaren biologisch. herkomst: AOC Châteauneuf-du-Pape, wijngaarden rondom château (ten zuidoosten van het stadje) en in de beroemde lieu-dit La Crau (ten oosten van het stadje) terroir: licht naar het zuiden aflopende helling, bodems typisch en divers, met zand, zandsteen, leem, mergel, kalksteen, rode klei en rolkeien (kwarts van Alpiene oorsprong) wijnbereiding vergisting: handmatige pluk, bewust heel vroeg maar niet onrijp, vrij koele vergisting in RVS, alleen roussanne in barriques van 2 à 3 jaar oud, eigen gisten, geen malo rijping: op de fijne gisten, alleen roussanne in barriques van 2 à 3 jaar oud. Alc. 13,5%. beoordeling K goudgeel, met meer concentratie dan de vorige G diep en complex, lelies, thee S veel frisheid, volrijp fruit van witte perzik, kruisbes, reine claude, veel schakeringen A sublieme finale met zoetig fruit en amandelen T prima balans tussen rijpheid, zuurgraad en complexiteit, mooie gelaagdheid, niet erg kenmerkend voor witte Châteauneuf, die vaak tonen heeft van jute en salmiak, zeer compleet Importeur: Rhône Value Wines € 20,80 ___________________________________________________________________________ Serie 6: rood - zuidelijke Rhône Grenache noir Deze druif komt waarschijnlijk uit Valencia (garnacha). Oude stokken vormen een natuurlijke schat. Grenache noir gedijt goed op kalkhoudende, stenige bodems. De snoeiwijze is vaak gobelet. Het ras is hitte-en windbestendig, maar gevoelig voor oxidatie. Grenache wijnen hebben veel alcohol en lage zuren. We vinden grenache noir in elke AOC van de zuidelijke Rhône.

Naast   

grenache noir worden ook gebruikt: syrah: kleur, zuren, tannine, aroma mourvèdre: tannine (structuur), sterk antioxidant en verder cinsault, carignan noir, counoise noir, vaccarèse, picpoul noir, terret noir

Wijngaarden in de Côtes du Rhône-Villages Massif d’Uchaux **(*) Côtes du Rhône-Villages Massif d‟Uchaux „Garance‟ 2009, Domaine La Cabotte www.cabotte.com wijnbouw druivenras: grenache noir 50%, mourvèdre 30%, syrah 20%, biologisch-dynamisch herkomst: AOC Côtes du Rhône-Villages Massif d‟Uchaux, vanaf 2005 CdR-Villages met geografische aanduiding terroir: op zuidwesten tot zuidoosten gelegen wijngaarden, hoogte 100-280 meter, basisbodem zandsteen (grès), soms rood (ijzerhoudend), soms geel (sterk kalkhoudend), toplagen verweerd dus in dit geval zanderig, soms leem, veel (kalk)stenen, apart is de sterke bebossing bovenop het plateau (mediterraan dennenbos) wijnbereiding vergisting: handmatige oogst, volledige ontsteling, inweking en vergisting gedurende 2 à 3 weken in cuves van RVS rijping: gedurende 12-16 maanden, 5% grenache noir en mourvèdre rijpt in nieuwe barriques, rest in cuves RVS, meestal lichte filtering, afhankelijk van restsuiker en microbiologische toestand (ook i.v.m. Brett)

beoordeling K zeer diepe concentratie G lactisch, pruimedanten, wat zweverig, alcohol, neiging tot oxidatie S stevig, vlezig, jammy fruit, chocolade, alcohol A iets drogend T „gemaakt‟ en slap Importeur: Vinoblesse € 8,39 ****- Costières de Nîmes „Perrières‟ 2008, Domaine Marc Kreydenweiss www.kreydenweiss.com wijnbouw druivenras: carignan 60% (80 jaar oude stokken), grenache noir 20%, syrah 20%, biologisch-dynamisch herkomst: AOC Costières de Nîmes, waar Kreydenweiss sinds 1999 een domein heeft terroir: op zuidwesten tot zuidoosten gelegen wijngaarden, hoogte 100-280 meter, bodems zandsteen, kalk, ijzerrijk grind, leem, zand wijnbereiding vergisting: handmatige oogst, volledige ontsteling, inweking en vergisting gedurende 2 weken in cuves van beton rijping: 9 maanden in beton, een jaar in gebruikte demi-muids beoordeling K goede tot gemiddelde concentratie G zeer aromatisch, stuivend bosfruit, lavendel, tijm, animaal, inkt S zuiver, hoge zuurgraad, zelfs iets volatiel, peper A sappig, lang tot zeer lang, blijft op lijn T strak en elegant Importeur: Pallas Wines - net onder € 10,00

Wijngaard in Vacqueyras

**** Vacqueyras Cuvée Réservée 2008, Domaine Le Clos des Cazaux www.closdescazaux.fr wijnbouw druivenras: grenache noir 80%, syrah 20%, jonge stokken (10-20 jaar) herkomst: AOC Vacqueyras, wijngaarden rondom het domein, ten noordwesten van het dorp Vacqueyras terroir: op zuidwesten tot zuidoosten gelegen terraswijngaarden, bodems van kalkrijke leem met rolkeien (galets) wijnbereiding vergisting: handmatige oogst, geen ontsteling, lichte kneuzing, snelle vergisting (7 dagen) met start à la carbonique, in cuves van RVS en geëmailleerd beton rijping: 16 maanden in beton, zeer lichte filtering

beoordeling K gemiddelde concentratie G veel aroma van elegant bosfruit, kreupelhout, animaal, truffel S romige inzet, jammy fruit, tabak, afgeronde tannines A opmerkelijke lengte T klassiek en zeer hecht, strakke eetwijn met veel materie Importeur: Noordman Wijnimport € 8,90 ___________________________________________________________________________ Serie 8: groot rood - zuidelijke Rhône

De galets van Châteauneuf-du-Pape ****- Châteauneuf-du-Pape 2005, Domaine de Marcoux www.domainedemarcoux.com Châteauneuf-du-Pape is de oudste AOC. Momenteel is Châteauneuf-du-Pape weer een groot succesverhaal. De bodem bevat echt niet alleen galets. Het klimaat is in 50 jaar aanzienlijk veranderd. De oogstdatum ligt nu een maand vroeger dan 50 jaar terug. Ook is er het probleem van te hoge alcohol. Binnen Châteauneuf-du-Pape is sprake van flinke stijlverschillen. wijnbouw druivenras: grenache noir 80%, mourvèdre 10%, syrah 7%, cinsault 3%, gemiddeld 50 jaar oude stokken herkomst: AOC Châteauneuf-du-Pape, wijn komt van 13 verschillende percelen in de AOC terroir: Marcoux heeft percelen in verschillende delen van Châteauneuf, dus bodems erg divers; veel kalk(stenen) in Beaurenard en Les Esqueirons, veel galets in de zuidelijke lieu-dits Gallimardes, Les Plagnes en Les Serres, en zand(steen) in Charbonnières, ten oosten van Châteauneuf. wijnbereiding vergisting: handmatige oogst, per druivenras natuurlijk, ontsteling, kneuzing, dan macération préfermentaire à froide; vergisting in 15 à 21 dagen, dagelijkse remontage, in cuves van beton, dan malo rijping: 18 maanden, grenache noir en cinsault in beton, mourvèdre en syrah in houten vaten van 350 liter beoordeling K gemiddelde concentratie met nog iets paars G complexe aroma‟s van kersenjam, drop en kreupelhout

S rustiek, stoffig, breed, rijp, stevig A zeer goede lengte met iets drogende tannines T fraaie wijn, complex en mond vullend, wel potentie, maar 2005 is een iets overschat jaar Importeur: JJC Kwast Wijnkopers € 32,00 **** Châteauneuf-du-Pape „Cuvée Chaupin‟ 2001, Domaine de la Janasse www.lajanasse.com wijnbouw druivenras: grenache noir 100%, oudste stokken uit 1912 herkomst: AOC Châteauneuf-du-Pape, wijn komt van de lieu-dit Chapouin terroir: Chapouin ligt helemaal in het noordoosten van de AOC (pal onder Coudoulet), wijngaard loopt licht af naar het noorden, relatief koel „climat‟, basisbodem van kalk en leem, toplaag zanderig met heel veel rolkeien (galets) wijnbereiding vergisting: handmatige oogst, 80% ontsteling, kneuzing, dan macération en vergisting in 22 dagen, dagelijkse pigeage, dan malo rijping: 18 maanden, 30% in barriques en demi-muids van 600 liter (waarvan 25% nieuw), 70% in grote foeders. Alc. 14,5%. beoordeling K gemiddeld geconcentreerd bruinrood G opvallend levendig, animaal, donkere tonen van tabak en lavas S veel rijpe cassis, stijlvol, medicinaal, umami, kreupelhout, zeer geconcentreerd A veel fruitexpressie T karaktervol, drinken nu de wijn nog spanning vertoont Importeur: Goessens € 36,99 (2006) en € 46,99 (2009), 2001 is uitverkocht ****+

Châteauneuf-du-Pape 2008, Domaine de Ferrand / Charles Bravay

wijnbouw druivenras: grenache noir 90%, de rest mourvèdre, syrah en cinsault, 80-100 jaar oude stokken, biologisch herkomst: AOC Châteauneuf-du-Pape, wijn komt van de lieu-dit Ferrand wijnbereiding vergisting: handmatige oogst, traditionele vinificatie rijping: grenache merendeels op foeder, een klein deel op barrique, geen nieuw hout, mourvèdre, syrah en cinsault op tank. Alc. 14,5%. beoordeling K gemiddeld geconcentreerd robijnrood G zuiver, vrij diep, romig, zwarte kersen, laurier, peper, zeewier, geroosterd vlees, tanig, zeer geschakeerd en aantrekkelijk S overvloedig fruit van cassis, frisse soepelheid, toegankelijk en open, fijne tannines, tabak, peper, kreupelhout, gespierd A veel sap en fraaie bitters, lange finale met veel grip T heerlijk glas met niet te veel alcohol en een zeer hechte balans Importeur: De Vier Heemskinderen € 20,00

Serie 9: muscat à petits grains

Wijngaarden in Beaumes-de-Venise ***(*) Muscat de Beaumes-de-Venise 2008, Domaine des Bernardins www.domaine-des-bernardins.com Muscat de Beaumes-de-Venise is een Vin Doux Naturel. De kwaliteit komt o.a. uit de bijzondere bodems. Het gebruikte druivenras is muscat à petits grains. De vinificatie wordt

halverwege gestopt door mutage, waarbij wijnalcohol wordt toegevoegd. Daardoor stopt de gisting, blijft ruim 110 gram suiker onvergist en heeft de wijn toch 15% alcohol. wijnbouw druivenras: muscat blanc à petits grains 75%, muscat noir à petits grains 25% herkomst: AOC Muscat de Beaumes-de-Venise terroir: in de luwte van Les Dentelles de Montmirail, bodems van zanderige leem, en klei op kalksteen wijnbereiding vergisting: handmatige oogst, directe persing, natuurlijk suikergehalte van de most minimaal 252 gr/l, vergisting met eigen gisten, strikte temperatuurcontrole (< 20º C), mutage met pure wijnalcohol, alles in RVS; resultaat minimaal 110 gr/l restsuiker en minimaal 15% alcohol. rijping: 6 maanden in RVS voor botteling. Alc. 15%. beoordeling K diep goudgeel / oranje G aparte neus van gekonfijte vruchten en muskaatdruiven, ingetogen en kruidig S zeer zoet, rozijnen, aangename zuurgraad A spannend met edele bitters T niet te plakkerig, niet te zwaar Importeur: De Vier Heemskinderen € 13,95 ****- Muscat de Beaumes-de-Venise 2007, Domaine de Durban www.domainedurban.com wijnbouw druivenras: muscat blanc à petits grains 100%, stokken 25 jaar oud herkomst: AOC Muscat de Beaumes-de-Venise terroir: in de luwte van Les Dentelles de Montmirail, met sterk kalkhoudende leembodems en keuper (typische mergelachtige bodems uit het Trias) wijnbereiding vergisting: handmatige oogst, directe persing, natuurlijk suikergehalte van de most minimaal 252 gr/l, vergisting met eigen gisten, strikte temperatuurcontrole (15º C), mutage met pure wijnalcohol, alles in RVS; resultaat minimaal 110 gr/l restsuiker, minimaal 15% alcohol. rijping: 6 maanden in beton en RVS voor botteling. Alc. 15%. beoordeling K gemiddeld geconcentreerd groengeel G flink aromatisch, floraal, elegant, honing, mineraal S veel expressie van heerlijk rijp fruit als meloen, perzik en peer A mooie typiciteit, amandelen in de finale T de sappigheid is evident Importeur: Jan van Breda € 10,92 (en anderen)

Lunch

Amuse: “Likkepotje” kaviaar, knolselderijpuree, Noordzeekrab, gelei van kreeft, haringkaviaar Een prachtige en zeer smakelijke amuse Aperitief: Gales Blanc de Blancs Extra Brut, Caves Gales, Rémich, Luxemburg Méthode traditionnelle. Importeur: J.J.C. Kwast Wijnkopers. Heerlijk fris, sappig en in balans. Mooie bitters in de finale. Keurig aperitief, prima in combinatie met de amuse.

Menu

Noordzeetong, paling, saus van gerookte knoflook, Hollandaise saus Rokerig aroma van de paling, stevige bit van de Noordzeetong, frisse toon van komkommer. Wijn: Condrieu „La Doriane‟ 2009, E. Guigal Van 100% viognier uit de volgende steile terraswijngaarden: Côte Chatillon (leisteenbodem met kiezel en kalk), Colombier (een arena van verweerd graniet), Volan (graniet met ijzeroxide) en Coteaux de Chéry. Gemiddeld 25 jaar oude stokken, rendement 25 hl/ha. Vergist met volledige malo en 9 maanden opgevoed op nieuwe barriques. Alc. 13,5%. Importeur: Walraven | Sax € 53,45. Goudgeel, gemiddeld van concentratie. Typische bloesemgeur van viognier. Volle smaak met diepe concentratie, wat boterig, mooi in balans met de vanille van het hout. Kruidige finale met prima lengte. Weelderig en rijk. Wijn & spijs Fris en bitter van de komkommer gaan goed samen met de gerookte paling, die ook het houteffect van de wijn omarmt. De romige saus geeft een aangename afronding aan de combinatie. Per saldo is de wijn echter iets te krachtig en te strak voor het gerecht: de wijn wordt wat strenger.

Anjouduif, jonge groenten, jus met Aceto Balsamico

Zachte structuur van de sappige, rosé gebraden duif. Wijn: Châteauneuf-du-Pape 2005, E. Guigal Van 80% grenache (gemiddeld 45 jaar oude stokken), 10% syrah, 5% mourvèdre en 5% andere druivenrassen. De bodem is bezaaid met rolkeien, op een ondergrond van rode klei. Rendement 33 hl/ha. Traditionele vinificatie met temperatuurcontrole en 3 weken inweking op de schillen. Opvoeding op foeders gedurende 24 maanden. Alc. 14%. Importeur: Walraven | Sax € 25,95. Flink geconcentreerde kleur, vitaal, geen verbruining. Animale geur van levendig fruit. De fluwelige smaak heeft veel substantie en is sappig door een hoge zuurgraad. Alles heeft een hechte balans en de lengte is onberispelijk. Deze gerijpte wijn is nu heerlijk om te drinken, waarbij de geur rustieker is dan de smaak. Wijn & spijs De combinatie verenigt alle aspecten op voorname wijze. De rijpheid en zwoelheid van de wijn past prachtig bij het gerecht. De ingelaste wijn van de proeverij Cornas 2004 van Clape werd ook nog even terug geproefd bij de duif. In vergelijking met de Châteauneuf toonde deze strakke wijn minder kracht, maar meer elegantie, finesse en complexiteit. De Châteauneuf was dikker en rijker, met meer zwoel fruit.

Citroen op diverse manieren gepresenteerd Dit romige gerecht presenteert ook fraaie citrus bitters. Wijn: Condrieu Liquoreux „Ayguets‟ 2007, Yves Cuilleron – importeur Vinites € 45,95 (50 cl) Van viognier druiven op een bodem van granite à muscovite, overrijp geoogst met botrytis, in verschillende plukgangen van half oktober tot midden november. Langzaam vergist op barriques, waarin de wijn ook gedurende 8 maanden werd opgevoed. Alc. 14%, 110 gr. restsuiker. Diep goud van kleur. Complexe geur van o.a. gekonfijte citrus, abrikoos, perzik, lychee, specerijen en honing. In de romige, rijke, zoete smaak keert al dit fruit op krachtige wijze terug, samen met dat van kruisbessen. Tamelijk lange finale. Prachtig. Wijn & spijs

De bitters van de dessertwijn en het gerecht zitten op lijn, maar het gerecht heeft te strakke zuren om ideaal samen te gaan.

Met dank aan:  Lars Daniëls MV voor zijn excellente en zeer uitvoerige presentatie;  de onderstaande importeurs die hebben meegewerkt aan de proeverij;  J.J.C. Kwast Wijnkopers voor het beschikbaar stellen van het aperitief;  Walraven | Sax voor het beschikbaar stellen van de witte en rode lunchwijn;  Vinites voor het beschikbaar stellen van de dessertwijn bij de lunch;  gastheer Robin Overdreef en zijn collega‟s van Restaurant De Zwethheul voor het vlekkeloze verloop van proeverij en lunch. Importeurs:           

Vinites [email protected] Noordman Wijnimport [email protected] Rhone Value Wines [email protected] Goessens Wijnen [email protected] Okhuysen [email protected] J.J.C. Kwast Wijnkopers [email protected] Vinoblesse [email protected] Pallas Wines [email protected] De Vier Heemskinderen [email protected] Jan van Breda [email protected] Walraven | Sax [email protected]