UG Dutch
1/31/02 9:10 AM
Page I
LANGUAGE LIBRARY
Gebruikersgids
FA I R F I E L D L AN G UAG E T E C H NO LO G I E S
UG Dutch
1/31/02 9:10 AM
Page II
The Rosetta Stone program and User’s Guide are copyright ©2001–2002 Fairfield Language Technologies. All rights reserved. Unauthorized duplication is prohibited. “The Rosetta Stone” is a registered trademark of Fairfield Language Technologies. The Bodoni Cyrillic font is supplied by Cassady & Greene and may only be used with The Rosetta Stone. “Macintosh” and “QuickTime” are registered trademarks of Apple Computer, Inc. “Windows” is a registered trademark of Microsoft Corp. “Acrobat Reader” is a registered trademark of Adobe System. FAIRFIELD LANGUAGE TECHNOLOGIES’ LICENSOR(S) MAKES NO WARRANTIES REGARDING THE SOFTWARE, EITHER EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING WITHOUT LIMITATION THE IMPLIED WARRANTIES OF MERCHANTABILITY AND FITNESS FOR A PARTICULAR PURPOSE. FAIRFIELD LANGUAGE TECHNOLOGIES’ LICENSOR(S) DOES NOT WARRANT, GUARANTEE, OR MAKE ANY REPRESENTATIONS REGARDING THE USE OR THE RESULTS OF THE USE OF THE SOFTWARE IN TERMS OF ITS CORRECTNESS, ACCURACY, RELIABILITY, BEING CURRENT, OR ANYTHING ELSE. THE ENTIRE RISK FOR THE RESULTS AND PERFORMANCE OF THE SOFTWARE IS ASSUMED BY THE USER. THE EXCLUSION OF IMPLIED WARRANTIES IS NOT PERMITTED BY SOME JURISDICTIONS. THE ABOVE EXCLUSION MAY NOT APPLY TO YOU. IN NO EVENT WILL FAIRFIELD LANGUAGE TECHNOLOGIES’ LICENSOR(S), AND THEIR DIRECTORS, OFFICERS, EMPLOYEES OR AGENTS (COLLECTIVELY FAIRFIELD LANGUAGE TECHNOLOGIES’ LICENSOR) BE LIABLE TO YOU FOR ANY CONSEQUENTIAL, INCIDENTAL OR INDIRECT DAMAGES (INCLUDING DAMAGES FOR LOSS OF BUSINESS PROFITS, BUSINESS INTERRUPTION, LOSS OF BUSINESS INFORMATION, AND THE LIKE) ARISING OUT OF THE USE OR INABILITY TO USE THE SOFTWARE EVEN IF FAIRFIELD LANGUAGE TECHNOLOGIES’ LICENSOR HAS BEEN ADVISED OF THE POSSIBILITY OF SUCH DAMAGES. BECAUSE SOME JURISDICTIONS DO NOT ALLOW THE EXCLUSION OR LIMITATION OF LIABILITY FOR CONSEQUENTIAL OR INCIDENTAL DAMAGES, THE ABOVE LIMITATIONS MAY NOT APPLY TO YOU. FAIRFIELD LANGUAGE TECHNOLOGIES’ LICENSOR(S) LIABILITY TO YOU FOR ACTUAL DAMAGES FROM ANY CAUSE WHATSOEVER, AND REGARDLESS OF THE FORM OF THE ACTION – WHETHER IN CONTRACT, TORT (INCLUDING NEGLIGENCE), PRODUCT LIABILITY, OR ANYTHING ELSE – WILL BE LIMITED TO $50.
TRS-UG-NED-1.7.7 ISBN 1-58022-140-8 Printed in the United States of America. Fairfield Language Technologies 135 West Market Street Harrisonburg, VA 22801 USA Telephone: (540) 432-6166 (or 800 788-0822 USA and Canada) Fax: (540) 432-0953 E-mail:
[email protected] Web site: www.RosettaStone.com
UG Dutch
1/31/02 9:10 AM
Page III
INHOUDSOPGAVE Installatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Voor u begint . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Het Rosetta Stone programma Installeren . . . . . . . . . . . . . . . . . Het programma opstarten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Als u problemen heeft . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1 1 1 3 3
Snelstart . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 Werken met het programma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 Aanbevolen studievolgorde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De Rosetta Stone Taalbibliotheek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Hoe The Rosetta Stone werkt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Hoe u The Rosetta Stone moet gebruiken . . . . . . . . . . . . . . . . .
7 7 7 8
Gebruik van het Rosetta Stone programma . . . . . . . . . . . . . . . 9 Een visueel overzicht. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 Aanloggen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 Het aanlogscherm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 Aanloggen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 Een les selecteren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Het les-selectiescherm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Een Taal, Eenheid en Les selecteren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Testscores . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
12 12 12 13
Een activiteit selecteren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Het activiteit-selectiescherm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Een taalvaardigheid selecteren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Een activiteit selecteren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De tijdklok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Vertraging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De studiegids . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Beschrijving van de studiegidsen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
14 14 15 15 16 16 16 16
UG Dutch
1/31/02 9:10 AM
Page IV
Het controlepaneel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 Het overzicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 Opnemen en weergeven van uw eigen stem . . . . . . . . . . . . . 19 De oefeningen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Gebruik van de luister- en leesoefeningen (A) . . . . . . . . . . . . . Gebruik van de luisteroefeningen (B) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Gebruik van de lees-oefeningen (C) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Gebruik van de spraakoefening (D): Spraakherkenning . . . . . . Gebruik van de schrijfoefening (E): Dictaat . . . . . . . . . . . . . .
20 21 22 22 23 27
De tests . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Gebruik van de luister- & lees-, luister-, en leestests . . . . . . . . Gebruik van de schrijftest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Andere aanwijzingen voor tests . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
29 29 30 31
Bijzondere elementen van The Rosetta Stone . . . . . . . . . . . . . 32 De navigatiebalk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . The Rosetta Stone verlaten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De sprong-ikonen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Hulp op het scherm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Programma-instellingen wijzigen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De wegwezen-knop . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
32 32 32 33 33 33
Programma-instellingen wijzigen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Het volume van uw computer wijzigen . . . . . . . . . . . . . . . Respons-ikonen wijzigen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Respons-geluiden wijzigen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Uw gebruikersnaam wijzigen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De tooltips aan- en uitschakelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
34 34 35 36 36 38
Aanwijzingen voor het oplossen van problemen. . . . . . . . . . . 39 Als er problemen zijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 Technische ondersteuning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 Appendix A – Hoe speciale tekens moeten worden ingevoerd 42 Appendix B – Systeemvereisten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
UG Dutch
1/31/02 9:10 AM
Page 1
INSTALLATIE VOOR U BEGINT Dit is de Gebruikersgids voor de CD-ROM versie van de Rosetta Stone. In sommige landen is registratie van de Rosetta Stone programmatuur vereist om het werkend te krijgen. Als dit het geval is, zult u gewoonlijk aparte instructies ontvangen, hoe u hierbij te werk moet gaan. Wanneer u evenwel de Rosetta Stone programmatuur aanschaft in een bepaald land en het installeert op een computer in een ander land, kan er een conflict optreden waardoor de Rosetta Stone niet werkt. In dat geval wordt u verzocht direct contact met ons op te nemen. Wij zullen dan samen met u en onze regionale vertegenwoordigers een oplossing zoeken waardoor u de programmatuur wel kunt gebruiken. Veel van de mogelijkheden van onze online versie zijn hetzelfde als die van de CD-ROM versie en daarom is deze Gebruikersgids ook voor die versie te gebruiken. Een aantal dingen zien er evenwel anders uit en werken anders; daarom is het raadzaam om de on-line documentatie te gebruiken waar deze beschikbaar is. De Demo, Explorer, PowerPac en Traveler hebben vaak zowel de programmatuur als de taaldata op dezelfde CD. Niveau I en Niveau II programma’s hebben een aparte Application CD voor de programmatuur en één of twee data-CD’s, waarop de Taal en de Eenheden staan aangegeven. Als u al eerder een Demo-, PowerPac- of Explorer-product heeft geïnstalleerd en u Traveler, Niveau I of II wilt gebruiken, dan moet u de vorige versie van het programma eerst verwijderen, voordat u de programmatuur van Traveler, Niveau I of II, installeert.
HET ROSETTA STONE PROGRAMMA INSTALLEREN Windows Het Rosetta Stone programma moet op uw computer worden geïnstalleerd. • Als u een Demo, PowerPac, Explorer of Traveler heeft en geen Application CD heeft ontvangen, doe dan de corresponderende CD in uw CD-ROM station. • Als u een Application CD heeft, doet u deze in uw CD-ROM station. (Dit is altijd het geval met Niveau I en Niveau II en soms ook met andere titels.)
• Als het scherm “The Rosetta Stone Autorun“ verschijnt, klik dan op “Installeren“ en dan op “Start Installatie“. Volg de instructies op het scherm om de installatie te voltooien.
1
UG Dutch
1/31/02 9:10 AM
Page 2
Als het scherm “The Rosetta Stone Autorun“ niet verschijnt, volg dan de onderstaande aanwijzingen. • Klik op “Start” (Start) op de Taakbalk en dan op “Instellingen” (Settings). Klik “Controlepaneel” (Control Panel) aan op het “Instellingen” submenu. • Installeer Apple Quicktime™ voor Windows en Adobe Acrobat Reader™ al naar gelang dit nodig is. • Klik de “Installeren/Verwijderen”-tab (Install/Uninstall) aan en kies “Installeren” om met de installatie te beginnen. • Volg de aanwijzingen op het scherm om met de installatie te beginnen. (Windows zoekt zelf het SETUP.EXE installatieprogramma op de CD-ROM.) Installeer Apple Quicktime™ voor Windows en Adobe Acrobat Reader™ al naar gelang dit nodig is. – Quicktime™ is nodig om de videoclips te bekijken op een aantal Demo, Traveler en Level II lessen. – Acrobat Reader™ wordt bijgeleverd voor het lezen van de Gebruikersgids en de tekst van de lessen in de map “Docs“ op de Application CD-ROM. Teneinde Windows de lettertypes en andere zaken die de Rosetta Stone installeert, te laten registreren, moet u uw computer herstarten na de installatie.
Mac OS Het Rosetta Stone programma moet op uw computer worden geïnstalleerd. • Als u een Demo, PowerPac, Explorer of Traveler heeft en geen Application CD heeft ontvangen, steek dan de corresponderende CD in uw CD-ROM station. • Als u een Application CD heeft, doet u deze in uw CD-ROM station. (Dit is altijd het geval met Niveau I en Niveau II en soms ook met andere titels.)
• Als het scherm “The Rosetta Stone Autorun“ verschijnt, klik dan op “Installeren“ en dan op “Start Installatie“. Volg de instructies op het scherm om de installatie te voltooien.
Als het scherm “The Rosetta Stone Autorun“ niet verschijnt, volg dan de onderstaande aanwijzingen. • Dubbel-klik op het ikoon met de titel “The Rosetta Stone Installer”. • Klik op de “Install”-knop. • De Rosetta Stone installeert de programmatuur vervolgens op uw harde schijf. 2
UG Dutch
1/31/02 9:10 AM
Page 3
HET PROGRAMMA OPSTARTEN Windows Doe een Taal-CD in het CD-ROM station en volg de onderstaande aanwijzingen. • Klik op de Start-knop (Start) op de Windows Taakbalk, die meestal te vinden is in de linker-benedenhoek van het scherm. • Kies Programma’s (Programs). • Kies The Rosetta Stone. • Klik op
The Rosetta Stone.
N.B.: Er dient een Taal-CD in het CD-ROM station aanwezig te zijn.
Mac OS Doe een Taal-CD in het CD-ROM station en volg de onderstaande aanwijzingen. • Dubbelklik op de Rosetta Stone map, die zich nu op uw harde schijf bevindt. • Dubbelklik op het
The Rosetta Stone-ikoon.
N.B.: Er dient een Taal-CD in het CD-ROM station aanwezig te zijn.
ALS U PROBLEMEN HEEFT Zie de “Aanwijzingen voor het oplossen van problemen” op pagina 39.
3
UG Dutch
1/31/02 9:10 AM
Page 4
SNELSTART WERKEN MET HET PROGRAMMA Volg de onderstaande aanwijzingen om meteen te beginnen met de Rosetta Stone. Zodra het programma geladen is, ziet u het Gebruikersscherm. • Kies Gast (Guest). • Klik op de pijl om het volgende scherm op te brengen. • Kies een taal die geheel nieuw voor u is. • Kies Eenheid 1. • Kies Les 1. • Begin.
OEFENINGENSCHERM CONTROLEPANEEL Ga verder of terug.
• Kies Vaardigheid A: Luisteren en Lezen. • Kies Oefening 1. • Begin. U hoort de nieuwe zin. • Klik om te herhalen. • Kies Overzicht. Klik in het midden van de vier afbeeldingen om de nieuwe zin te leren. • Ga terug naar het Oefeningenscherm. • Kies de juiste afbeelding.
Ga terug naar Kies Oefening Overzicht
Gebruik het Overzicht opnieuw, als u het mis heeft. Als u het goed heeft, hoort u een nieuwe zin. Als u klaar bent, keert u terug door op de parachute te klikken. 4
UG Dutch
1/31/02 9:10 AM
Page 5
AANBEVOLEN STUDIEVOLGORDE Om alle essentiële Taalvaardigheden in het Rosetta Stone programma te ontwikkelen, is het het best om dezelfde les te bestuderen met verschillende combinaties van Activiteiten. Wanneer u met Luistervaardigheid begint, krijgt u een intuïtief begrip van de nieuwe taal, waardoor de andere vaardigheden, te weten Lezen, Spreken en Schrijven, makkelijker ontwikkeld kunnen worden. Wees niet bang om de volgende lijst aan te passen aan uw individuele doelstellingen en stijl van leren. • Log aan door uw naam te selecteren. • Kies een taal. • Kies Eenheid 1 en Les 1. • Werk door Les 1 als hieronder of open de Studiegids na stap 1. De Studiegids vervangt de stappen 2 tot en met 5 hieronder en is beschikbaar voor Niveaus A, B en C: 1. Kies Vaardigheid A: Luisteren/Lezen Combinatie. 2. Kies de Overzicht-activiteit of de Studiegids om alle tien schermen in Les 1 te bekijken. 3. Ga terug naar het Activiteit-selectiescherm door op de Wegwezen-knop te klikken. 4. Kies Oefening 1 en bekijk alle tien schermen in Les 1. 5. Evalueer uw vooruitgang door middel van uw score op het Controlepaneel. Besluit of u nog meer Luister/Lees-oefeningen wil doen. 6. Kies een Test voor een van de Oefeningen die u heeft voltooid. Dit doet u door naar het Activiteit-selectiescherm terug te gaan en op de Teststrook te klikken die hoort bij de gekozen Oefening. Druk op de pijl naar rechts en doe de Test. 7. Ga terug naar het Activiteit-selectiescherm en kies Vaardigheid B: Luisteren alleen. Doorloop een of meer Luister-oefeningen. 8. Ga terug naar het Activiteit-selectiescherm en kies Vaardigheid C: Lezen alleen. Doorloop één of meer Lees-oefeningen. 9. Doe de Tests voor Luisteren alleen en Lezen alleen. Wanneer u binnen vijf minuten een score van 90% haalt, bent u klaar voor de volgende Les. 10. Als u een studie-werkboek heeft (niet beschikbaar voor alle talen), doet u de geschreven Oefeningen voor de les die u heeft doorlopen. • Ga verder met de volgende Lessen; doe deze in volgorde en herhaal de bovenstaande stappen. • Wanneer u de eerste twee Eenheden heeft voltooid (tot en met Les 2–10) en tevreden bent met uw vooruitgang, gaat u terug naar Les 1-01 om uw uitspraak te oefenen met Vaardigheid D: Spreken. Terwijl u uw uitspraak oefent in de eerdere Lessen, gaat u verder de studie van de Vaardigheden A, B en C in nieuwe Lessen. 5
UG Dutch
1/31/02 9:10 AM
Page 6
• Wanneer u klaar bent met werken aan uw uitspraak in de eerste serie Eenheden, gaat u terug naar Les 1-01 voor de Schrijfoefeningen, behoren bij Vaardigheid E: Schrijven. Oefen het schrijven in de beginlessen, wanneer u uw uitspraak oefent op een meer gevorderd niveau. Ga verder met Vaardigheden A, B en C in nieuwe lessen. • Wanneer u klaar bent met Vaardigheden A, B en C van de laatste Les, gaat u verder met het oefenen van uw Spraak- en Schrijfvaardigheid tot u het hele programma heeft voltooid.
6
UG Dutch
1/31/02 9:10 AM
Page 7
INLEIDING DE ROSETTA STONE TAALBIBLIOTHEEK De Rosetta Stone Taalbibliotheek biedt een zeer effectieve methode om snel en doelmatig een taal te leren met behulp van een CD-ROM. Door gebruik te maken van opnames van geboren sprekers en duizenden foto’s uit het dagelijks leven volgt de Rosetta Stone het natuurlijk proces van het leren van een taal. Woorden worden snel geassocieerd met voorwerpen en concepten in een context waarin de betekenis duidelijk is en onmiddellijk wordt bekrachtigd. Vernieuwende multimedia-technologie en beproefde lesmethodes maken dit mogelijk.
HOE THE ROSETTA STONE WERKT De Rosetta Stone programma’s zijn zorgvuldig gestructureerd om beginnende studenten van alle leeftijden kennis te laten maken met een nieuwe Taal en de Taalvaardigheden van gevorderde studenten verder te ontwikkelen. Elke Les bouwt verder op eerder gepresenteerd materiaal, maar u kunt op elk punt in het programma beginnen en in uw eigen tempo werken. Om deze flexibiliteit te verwezenlijken, zijn de Rosetta Stone programma’s verdeeld in twee Niveaus die het lesmateriaal makkelijk toegankelijk maken. Niveau I omvat acht Eenheden met inleidend lesmateriaal, waarbij elke Eenheid tien of elf Lessen met studiemateriaal en één Les met herhalingen inhoudt. Niveau II omvat elf additionele Eenheden met aanvullend lesmateriaal. (Het PowerPac heeft twee Eenheden in elk van de zeven talen. De Explorer heeft twee Eenheden in een enkele taal.) Elke Les heeft tien schermen met vier tekst-geluid combinaties per scherm. Elke Les van The Rosetta Stone biedt een aantal gevarieerde Activiteiten die gebruikt kunnen worden bij het bestuderen van de nieuwe Taal. Activiteiten zijn gegroepeerd op basis van specifieke Taalvaardigheden: Luisteren en Lezen gecombineerd (A), Luisteren alleen (B), Lezen alleen (C), Spreken (D) en Schrijven (E). Elke groep van Activiteiten heeft ook een Overzicht, waarmee u het materiaal kunt bekijken en beluisteren zonder te hoeven antwoorden, twee of meer Oefeningen die geheel interactief zijn, en een Test voor elke Oefening. Ook kunt u een Studiegids openen voor de Vaardigheden A, B en C. In Oefeningen A, B en C wordt een combinatie van stem, tekst en/of foto’s gepresenteerd. U reageert door te kiezen welke van de vier mogelijkheden hiermee correspondeert. Als uw reactie niet juist is, kunt het weer proberen tot uw antwoord wel goed is. Nadat u het juiste antwoord heeft gevonden, worden de mogelijke keuzes willekeurig verwisseld, voordat de volgende combinatie wordt gepresenteerd. Als u alle vier situaties goed geeft opgelost, verschijnt het volgende scherm. In de Spraakoefening kunt u ook uw eigen stem opnemen en uw uitspraak vergelijken met die van de geboren spreker. In de Schrijfoefeningen kut u woorden of zinnen intoetsen, die worden uitgesproken door de geboren spreker. 7
UG Dutch
1/31/02 9:10 AM
Page 8
HOE U THE ROSETTA STONE MOET GEBRUIKEN Om een nieuwe taal grondig te leren, moet u de volgende essentiële Taalvaardigheden ontwikkelen: Luistervaardigheid, Leesvaardigheid, Spreken en Schrijven. Luistervaardigheid en Leesvaardigheid komen gewoonlijk eerst, gevolgd door Spreken en Schrijven. Ten einde deze essentiële Taalvaardigheden te ontwikkelen met het Rosetta Stone programma, moet u dezelfde Les bestuderen met gebruik van een aantal verschillende combinaties van Activiteiten. U kunt zich bijvoorbeeld eerst concentreren op Luistervaardigheid, gevolgd door Leesvaardigheid, en daarna de Spreek- en Schrijfoefeningen. Wanneer u uw taalstudie begint met Luistervaardigheid, zult u een intuïtief begrip ontwikkelen van de nieuwe Taal, waardoor het makkelijker voor u wordt om Lees-, Spreek- en Schrijfvaardigheid te ontwikkelen. Omdat mensen verschillende doelstellingen en manieren van leren hebben, zijn er meerdere manieren om door het materiaal in The Rosetta Stone heen te gaan. Veel gebruikers merken dat, wanneer ze beginnen met een Luisteroefening, waarbij alleen stem- en beeldmateriaal worden gepresenteerd, de gesproken Taalvaardigheden zich snel ontwikkelen. Anderen raken misschien gefrustreerd door deze benadering, omdat ze moeite hebben om de spraakgeluiden van elkaar te onderscheiden. Als het voor u moeilijk is om uw studie van The Rosetta Stone te beginnen met Luistervaardigheid alleen, kunt u ook een combinatie van de Luister- en Leesoefening gebruiken, waarbij zowel tekst- als stem- en beeldmateriaal worden gepresenteerd. Na de combinatie-oefening te hebben doorlopen, kunt u hetzelfde materiaal opnieuw bestuderen met alleen de Luisteroefeningen. Vaak zult u merken dat, zodra u de Luistervaardigheid beheerst, uw vermogen om de Taal te lezen sterk is toegenomen. Als u het lezen meer moet oefenen, kunt u hetzelfde materiaal bestuderen met de Leesactiviteiten. Spreken en Schrijven zijn moeilijker om te leren dan Luisteren en Lezen en kosten daarom meer tijd en moeite. De Schrijfoefeningen kunnen zeer taxerend zijn, maar zullen makkelijker vallen als u de andere vaardigheden beheerst. U zult het meeste vooruitgang boeken met zowel Spreken als Schrijven, wanneer u deze vaardigheden oefent in Lessen, waarvan u de onderdelen Luister- en Leesvaardigheid al voltooid heeft. Als u de Snelstart-suggesties op pagina’s 4 en 5 opvolgt, kunt u het Rosetta Stoneprogramma meteen gaan gebruiken zonder nadere uitleg. Nu en dan zult u wellicht behoefte hebben om een van de hoofdstukken onder de titel “Gebruik van het Rosetta Stone programma” te raadplegen (zie: Inhoudsopgave). In deze secties vindt u een meer gedetailleerde beschrijving van gebruik en funktie van de verschillende programmaonderdelen.
8
UG Dutch
1/31/02 9:10 AM
Page 9
GEBRUIK VAN HET ROSETTA STONE PROGRAMMA EEN VISUEEL OVERZICHT Het volgende diagram toont de natuurlijke reeks die u volgt in het Rosetta Stoneprogramma.
Aanlogscherm
Kies de taal voor aanpassing van schermtitels, helptekst en tooltips. Log aan op het programma.
Les-selectiescherm
Selecteer een Taal, Eenheid en Les.
Activiteit-selectiescherm
Selecteer een Taalvaardigheid en vervolgens een Activiteit: een Overzicht, een Oefening of een Test. Ook kunt u de Studiegids kiezen.
Activiteitschermen Doorloop de geselecteerde Activiteit.
(Zie de hoofdstukken “Aanloggen”, “Een Les Selecteren” en Een Activiteit selecteren” in deze Gebruikersgids voor beschrijvingen van al deze schermen.)
9
UG Dutch
1/31/02 9:10 AM
Page 10
AANLOGGEN HET AANLOGSCHERM Iedere keer dat u het programma start, vraagt The Rosetta Stone u om aan te loggen met een gebruikersnaam. Door middel hiervan kan het programma uw activiteiten markeren, uw preferenties voor programma-instellingen bewaren en uw persoonlijke score bijhouden. Er verschijnt een uitrol menu met de voor taalaanpassing beschikbare talen van het programma bovenaan uw scherm. Klik, houd de knop ingedrukt en ga langs het menu om een taal te kiezen voor schermtitels, help tekst en Tooltips.
AANLOGGEN Uw gebruikersnaam kan een willekeurig aantal tekens en spaties bevatten, maar moet uniek zijn in de lijst. Voor het wijzigen van uw naam of voor meer informatie over gebruikersnamen, zie het hoofdstuk “Programma-instellingen Wijzigen” op pagina 33. Een nieuwe gebruikersnaam ontleent zijn standaard-instellingen aan “Gast” (Guest). U kunt aanloggen als “Gast” en de standaard programma-instellingen wijzigen of de programma-instellingen behorende bij uw nieuwe gebruikersnaam wijzigen. (Zie “Uw Gebruikersnaam Wijzigen”, pagina 36.)
Uw naam aan de lijst toevoegen • Klik op de plus-knop (+). • Toets uw naam in in het veld dat opkomt. • Klik op OK om deze naam te accepteren of druk op Enter (Windows) of Return (Mac). Klik op Annuleer (Cancel) om te annuleren. Uw gemarkeerde naam staat nu in alfabetische volgorde op de lijst.
Aanloggen met uw naam • Klik op uw naam om deze te markeren. • Klik op de pijlknop of druk op Enter (Windows) of Return (Mac) OF • Klik twee keer op uw naam. 10
UG Dutch
1/31/02 9:10 AM
Page 11
Een naam van de lijst verwijderen • Klik op de naam om deze te markeren. • Klik op de minknop (–). • Klik op OK. N.B.: “Gast” kan niet worden verwijderd.
Als “Gast” (Guest) aan te loggen Als u niet wilt dat de computer uw activiteiten bijhoudt, kunt u aanloggen als “Gast”. U kunt het programma onbeperkt gebruiken, maar uw testscores worden niet bewaard. Aanloggen als “Gast” stelt u ook in staat om de standaard-instellingen van het programma voor nieuwe gebruikers te wijzigen. • Markeer “Gast” in de lijst. • Klik op de pijlknop of druk op Enter (Windows) of Return (Mac). OF • Klik tweemaal op “Gast”.
11
UG Dutch
1/31/02 9:10 AM
Page 12
EEN LES SELECTEREN HET LES-SELECTIESCHERM Ga naar het Les-selectiescherm wanneer u op The Rosetta Stone hebt aangelogd.
Beschikbaar Talen
Beschikbare eenheden Test score
Beschikbare lessen
Het Les-selectiescherm heeft vier kaders: • Een kader voor het selecteren van een les. • Een kader voor het selecteren van een Eenheid in de gekozen taal. • Een kader waarin de testscores voor de gekozen les worden getoond. • Een kader voor het selecteren van een Les in de gekozen Eenheid.
EEN TAAL, EENHEID EN LES SELECTEREN N.B.: Tenzij uw programma op een netwerk draait, moet u in uw CD-ROM station een CD plaatsen waarop de specifieke lessen staan die u bestuderen wilt. Om CD’s te wisselen na het starten van The Rosetta Stone, moet u eerst het programma afsluiten, de CD’s verwisselen en vervolgens het Rosetta Stone-programma opnieuw opstarten. Alle talen op de CD in uw CD-ROM station verschijnen in het Talenkader. U moet misschien doorkiezen of de Vorige/Volgende Paginatoets gebruiken om alle talen op uw CD te zien.
12
UG Dutch
1/31/02 9:10 AM
Page 13
Als er verscheidene scripts beschikbaar zijn in een taal, verschijnt er voor ieder scriptsysteem een aparte titel in de lijst.
• Het Les-selectiescherm markeert automatisch een Taal, Eenheid en Les ter bestudering. Deze gemarkeerde selecties corresponderen met de laatste Les die u heeft bestudeerd of bevelen een eerste Les ter bestudering aan indien u niet eerder materiaal op de CD heeft bestudeerd. • Accepteer de gemarkeerde taal of klik op een andere. Het kan even duren voor het programma de beschikbare lessen in een nieuwe taal gevonden heeft. • Accepteer de gemarkeerde Eenheid of klik op een andere. U moet misschien doorkiezen om alle Eenheden te kunnen zien. De Vorige/Volgende Paginatoetsen werken ook. • Accepteer de gemarkeerde Les of klik op een andere. U moet misschien omlaag doorkiezen om alle Eenheden te kunnen zien. De Vorige/Volgende Paginatoetsen werken ook. • Om verder te gaan naar het Activiteit-selectiescherm moet u op de Pijlknop drukken of op Enter. N.B.: Als het materiaal dat u wilt bestuderen niet op de CD in het CD-ROM station staat, moet u The Rosetta Stone verlaten, de CD verwisselen en dan The Rosetta Stone opnieuw opstarten.
TESTSCORES In het Testscores-kader vindt u een lijst van de scores voor de Tests die u heeft gedaan, zodat u kunt nagaan hoeveel u bent vooruitgegaan. Als u een Test aflegt, worden de datum, de score en de tijd die u erover heeft gedaan opgeslagen en op het Lesselectiescherm getoond, wanneer die Les is gemarkeerd. Als u de Test opnieuw aflegt, worden alle Testscores getoond, zodat u kunt nagaan hoeveel u vooruit bent gegaan. Als u een Les heeft bestudeerd, maar de Test niet af heeft gelegd, wordt er geen informatie met betrekking tot die Les getoond. Datum Tijd Score Test De Test wordt geïdentificeerd met een letter en een nummer. Het nummer geeft aan op welke Oefening de Test betrekking heeft (1,2,3 of 4). De letter geeft de geteste Taalvaardigheid aan: A – Luisteren & Lezen B – Luisteren
C – Lezen E – Schrijven
13
UG Dutch
1/31/02 9:10 AM
Page 14
EEN ACTIVITEIT SELECTEREN HET ACTIVITEIT-SELECTIESCHERM Zodra u een Taal, Eenheid en Les heeft gekozen, kunt u doorgaan naar het Activiteitselectiescherm. Vertraging Tijdklok Luisteren & Lezen Luisteren Test voor Oefening 1 Test voor Oefening 2 Test voor Oefening 3 Test voor Oefening 4
Lezen Spreken Schrijven
Studiegids
Overzicht
Oefeningen
The Rosetta Stone heeft een aantal verschillende Activiteiten voor gebruik bij de studie van de nieuwe Taal. Deze Activiteiten zijn gegroepeerd op basis van specifieke taalvaardigheden. • Luisteren & Lezen gecombineerd (A) • Luisteren alleen (B) • Lezen alleen (C) • Spreken (D) • Schrijven (E) Voor elke Taalvaardigheid zijn er drie soorten Activiteiten voor bestudering van de Lessen: • Overzicht • Oefeningen • Tests De Studiegids bevat een begeleide serie, bestaande uit het Overzicht en de Oefeningen voor de door u gekozen Taalvaardigheid. (Voor suggesties omtrent het gebruiken van deze Vaardigheden en Activiteiten in uw studie, zie “Aanbevolen Studievolgorde” op pagina 5.) 14
UG Dutch
1/31/02 9:10 AM
Page 15
EEN TAALVAARDIGHEID SELECTEREN Elke Taalvaardigheid benadrukt een ander aspect van het talige communicatieproces. De Luistervaardigheid helpt u om gesproken taal te begrijpen, terwijl de Leesvaardigheid u helpt om geschreven tekst te begrijpen. De combinatie van Luister- en Leesvaardigheid versterken het verband tussen het geluid en de tekst van de nieuwe Taal. De Spreekvaardigheid oefent uw uitspraak in vergelijking tot die van een geboren spreker. De Schrijfvaardigheid helpt u met het verbeteren van spelling, gebruik van hoofdletters en interpunctie in de nieuwe Taal. De standaardselectie voor Taalvaardigheid is Luisteren & Lezen. Let op de naar rechts wijzende driehoek , naast het ikoon met een luidspreker en een boek, evenals de titel “Luisteren en Lezen” boven de Activiteiten. Accepteer deze selectie of klik op een van de andere Vaardigheid-ikonen. U kunt ook de pijl-omhoog en pijl-omlaag knoppen op uw toetsenbord gebruiken om een Taalvaardigheid te selecteren.
EEN ACTIVITEIT SELECTEREN Binnen elke Taalvaardigheid zijn er drie activiteiten beschikbaar om The Rosetta Stone Lessen te bestuderen. Zodra u een Taalvaardigheid selecteert, verschijnen de corresponderende Activiteiten op het scherm. De foto links vertegenwoordigt het Overzicht, de foto’s in het midden vertegenwoordigen de Oefeningen en elke strook aan de rechterkant vertegenwoordigt één van de Tests. De Studiegidsknop bevindt zich onder de Overzicht-foto en is beschikbaar voor Vaardigheden A, B en C. Het Tijdklokikoon en het Vertraging-icoon bevinden zich rechts van de Activiteitenbalk bovenaan het menu.
Een Studiegids, Overzicht of Oefening selecteren Selecteer een Les van het Les-selectiescherm voor u doorgaat naar het Activiteitselectiescherm. (Zie “Een Les selecteren” op pagina 12.) • Accepteer de gemarkeerde Taalvaardigheid of klik op een andere. • Klik op één van de voor de gekozen vaardigheid getoonde Studiegids-, Overzicht- of Oefening-ikonen. • Klik op de pijlknop of druk de Entertoets (Windows) of de Returntoets (Mac). OF • Dubbelklik op een Activiteit.
Een Test selecteren Elke Oefening in het Activiteit-selectiescherm, behalve Spreken (D) heeft een bijbehorende Test. Klik op Taalvaardigheid A, B C of E in het Activiteit-selectiescherm om de voor die vaardigheid beschikbare Oefeningen en Tests te zien. • Klik op de Teststrook die met de gewenste Oefening correspondeert. De strook verschijnt op de Oefening-foto. • Klik op de pijlknop of druk op de Entertoets (Windows) of de Returntoets (Mac). N.B.: klik op het lege Testvenster om de Test te annuleren. 15
UG Dutch
1/31/02 9:10 AM
Page 16
DE TIJDKLOK Wanneer de Tijdklok loopt, moet de gebruiker het juiste antwoord binnen een gestelde tijd geven. De tijdslimiet kan worden ingesteld van 1 tot 30 seconden en begint zodra de opgave is voltooid. De standaard is vijf seconden. De Tijdklok kan worden ingesteld via het Activiteit-selectiescherm en kan worden gebruikt voor Oefeningen en Tests voor Vaardigheden A, B en C.
VERTRAGING De Vertragingsfunktie verwijdert de opgave van alle schermen voordat de vier mogelijke antwoorden worden gegeven. Dit ontwikkelt de retentie door de gebruiker te verplichten om de foto, de gesproken zin of de getoonde tekst te onthouden, terwijl hij het juiste antwoord kiest. De Vertragingsfunktie kan worden geactiveerd in het Activiteit-selectiescherm en kan worden gebruikt voor Oefeningen en voor Tests voor Vaardigheden A, B en C.
DE STUDIEGIDS De Studiegids is een begeleide serie van Overzicht- en Oefening-activiteiten voor de door u gekozen Les en Taalvaardigheid. De Studiegids kan alleen worden gebruikt bij de vaardigheden Luisteren & Lezen, Luisteren en Lezen. Kies de Studiegids voor elke Taalvaardigheid door op de Studiegidsknop in het Activiteit-selectiescherm te klikken. Elke Studiegids presenteert u al het materiaal in de geselecteerde les en stelt u er vragen over met het doel om u te tonen, hoe de verschillende Activiteiten kunnen worden gecombineerd voor uw studie. De Studiegids herhaalt schermen waar u moeite mee had en activeert de Vertraging-functie periodiek om uw retentie te verbeteren. Anders dan de Overzicht- en Oefening-activiteiten zelf gaat de Studiegids automatisch door naar de volgende les.
BESCHRIJVING VAN DE STUDIEGIDSEN Studiegids Luisteren & Lezen – U wordt geleid door een serie Overzicht- en Oefeningactiviteiten voor Vaardigheid A: Luisteren en Lezen. Deze serie is gebaseerd op Oefening 1 en Oefening 2 van de vaardigheid Luisteren & Lezen. Studiegids Luisteren – U wordt geleid door een serie Overzicht- en Oefening-activiteiten voor Vaardigheid B: Luisteren. Deze serie is gebaseerd op Oefening 1 en Oefening 2 van de vaardigheid Luisteren. Studiegids Lezen – U wordt geleid door een serie Overzicht- en Oefening-activiteiten voor Vaardigheid C: Luisteren. Deze serie is gebaseerd op Oefening 1 en Oefening 2 van de vaardigheid Lezen.
16
UG Dutch
1/31/02 9:10 AM
Page 17
HET CONTROLEPANEEL Het Controlepaneel bevindt zich in de rechter-bovenhoek van de Overzicht-, Oefening-, Test- en Studiegids-vensters. Dit paneel geeft informatie over de door u geselecteerde les. In de Overzicht- en Oefening-schermen kunt u met behulp van het Controlepaneel van het ene scherm naar het andere gaan in de lopende les. U kunt het Controlepaneel ook gebruiken om tussen de Oefening- en Overzicht-activiteiten heen en weer te gaan. Taal Eenheid-Les Terug
Score
Vooruit
Schermnummer
Tijdklok en Vertraging-indikators Taalvaardigheid
Oefening/Overzicht Selector
Gebruik de Oefening/Overzicht-selector om te kiezen tussen de Oefening- en Overzicht-activiteiten. Klik op het vergrootglas-ikoon om van het Oefening-scherm naar het corresponderende Overzicht-scherm te gaan. Klik op het scherm-ikoon om terug te gaan naar het Oefening-scherm waar u was. In de Studiegids werkt de Oefening/Overzicht-selector niet. De Oefening-activiteit en de Studiegids gaan automatisch naar het volgende scherm, wanneer u het onderhavige scherm heeft afgewerkt. In de Overzicht- en Oefeningactiviteiten kunt u handmatig naar een ander scherm gaan zonder het onderhavige scherm af te werken. • Klik op de Vooruit- of Terug-knop om één scherm vooruit of terug te gaan. • Klik op de Vooruit- of Terugknop en houdt deze ingedrukt om verscheidene schermen vooruit of terug te gaan. Laat de knop los wanneer het gewenste schermnummer opkomt. Wanneer u bij het laatste scherm in de Les komt, is de Vooruit-knop gedimd.
17
UG Dutch
1/31/02 9:10 AM
Page 18
HET OVERZICHT Door middel van het Overzicht kunt u het materiaal van een specifieke Les bekijken zonder te hoeven reageren. U kunt in het Overzicht komen via het Activiteitselectiescherm, maar ook kunt u vanuit een Oefening naar het Overzicht gaan door middel van de Oefening/Overzicht-selector. Taal Eenheid-Les Terug-Vooruit Schermnummer Oefening-/ Overzicht-selector Taalvaardigheid Tekst-/Foto-/ Opname-bediening
Wegwezen-knop Om de gesproken zinnen te horen of de eventuele filmpjes te zien moet u de cursor op de vierkante knop in het midden van het scherm zetten. Er zullen dan aparte beeldof geluidweergaveknoppen verschijnen voor elke foto. • Klik op de middelste knop spelen.
om alle vier zinnen te horen of alle filmpjes af te
• Klik op de corresponderende luidsprekerknop om een enkele zin te horen of een enkel filmpje te zien. Om het tekst- of opnamepaneel te tonen of te verbergen moet u de cursor naar het Tekst-/Foto- / Opnamepaneel brengen en op de gewenste knop te drukken. Om naar het volgende scherm te gaan moet u op de Vooruit-knop drukken. Zie “Het Controlepaneel” op pagina 17 voor nadere aanwijzingen over vooruit- en teruggaan. Om naar het begin van Oefening 1 te gaan (als u direct vanuit het Activiteitselectiescherm naar het Overzicht bent gegaan) moet u op de bovenste helft van de selector drukken. 18
Om terug te keren naar het Activiteit-selectiescherm moet u op de Wegwezen-knop klikken. De laatste door u geselecteerde Activiteit wordt dan gemarkeerd.
UG Dutch
1/31/02 9:10 AM
Page 19
OPNEMEN EN WEERGEVEN VAN UW EIGEN STEM In elk Overzicht kunt u de stemopname- en -weergavefunkties gebruiken om uw eigen stem op te nemen en te vergelijken met de stem van een geboren spreker. Voor een complete visuele en aurale vergelijking van uw stem en de stem van een geboren spreker, moet u gebruik maken van het Rosetta Stone Spraakherkennings-systeem. Het Spraakherkennings-systeem kan worden gebruikt in Spraakoefening (D) door middel van het Activiteit-selectiescherm. (Zie pagina 23 voor details en aanwijzingen omtrent het gebruik van het Spraakherkennings-systeem.)
Het opnamepaneel tonen of verbergen • Klik op de microfoonknop. Opname Opnamepaneel Weergave
Luisteren naar opnamen van de stem van de geboren spreker • Om alle vier zinnen te horen, klikt u op de vierkante knop in het midden van de foto’s. • Om een enkele zin te horen, klikt u op de corresponderende Luidsprekerknop. U kunt de stem van de geboren spreker zo vaak afspelen als u wilt, evenals uw eigen stem. U kunt uw stem opnieuw opnemen en deze vergelijken met die van de geboren spreker.
Uw eigen stem opnemen en af spelen • Klik op de microfoonknop op het Opnamepaneel. Zodra de microfoonknop rood wordt, spreekt u in de met uw computer verbonden microfoon. U hoeft de muisknop niet ingedrukt te houden tijdens de opname. Als u klaar bent, speelt het programma de opname van uw stem automatisch af. • Om de opname van uw stem opnieuw te horen, klikt u op de Luidsprekerknop in het Opnamepaneel.
Het volume van uw computer te wijzigen • Breng de navigatiebalk op door de cursor naar de onderkant van het scherm te brengen en klik dan op het Andere-Instelling ikoon. (Zie pagina 32 voor meer informatie over de Navigatiebalk. Zie “Programma-instellingen wijzigen” op pagina 33 voor meer informatie over het veranderen van het volume van de computer.)
19
UG Dutch
1/31/02 9:10 AM
Page 20
DE OEFENINGEN De Oefeningen vormen de centrale studie-activiteit van het Rosetta Stone programma. Elke Oefening ontwikkelt een specifieke Taalvaardigheid door het presenteren van een combinatie van kleurenfoto’s, geschreven tekst en gesproken woorden. Door verschillende combinaties van foto’s, tekst en stem correct te groeperen, vormt u snel associaties van nieuwe woorden met beelden, handelingen en ideeën. U krijgt onmiddellijk te horen of uw keuze correct is, waardoor uw begrip van de taal wordt versterkt en uw vooruitgang wordt bevestigd.
Taal Eenheid-Les Terug/Scherm/Vooruit Evaluatie Ikonen/ Score Tijdklok en Vertraging Indicators Oefening/Overzicht Selector Taalvaardigheid
Wegwezen-knop
Een Oefening voortijdig te verlaten • Om naar het Activiteit-selectiescherm terug te keren, klikt u op de Wegwezen-knop. De laatste door u geselecteerde Activiteit wordt gemarkeerd.
Als u klaar bent met de oefening Als u klaar bent met het laatste scherm in de Oefening, krijgt u te zien, hoe lang u erover heeft gedaan om de Oefening te voltooien. • Om de Les met dezelfde Oefening te herhalen, klikt u op Herhaal. • Om dezelfde oefening te gebruiken in de volgende les, klikt u op Volgende. Deze knop wordt gedimd wanneer u bij de laatste Les bent. U kunt de Navigatiebalk of de Wegwezen-knop gebruiken om naar een ander deel van het programma te gaan of af te sluiten. (Zie “De Navigatiebalk” op pagina 32 of “De Wegwezen-knop” op pagina 32.) 20
UG Dutch
1/31/02 9:10 AM
Page 21
GEBRUIK VAN DE LUISTER- EN LEESOEFENINGEN (A) De gecombineerde Luister- en Leesoefeningen brengen het geluid en de tekst van de nieuwe Taal met elkaar in verband, terwijl ze u helpen om gesproken en geschreven zinnen te associëren met betekenis. Elke Luister- en Leesoefening presenteert een andere combinatie van gesproken zinnen, geschreven teksten en foto’s.
Luister- en Leesoefeningen Oefening 1: Combineer gesproken zinnen en geschreven teksten met één van de vier foto’s. Oefening 2: Combineer een foto met één van de vier gesproken zinnen en geschreven teksten. Oefening 3: Combineer een gesproken zin met een van de vier geschreven teksten. Oefening 4: Combineer een geschreven tekst met één van de vier gesproken zinnen. • Elke Luister- en Leesoefening bestaat uit opgaven, waarbij gesproken zinnen, geschreven teksten en foto’s met elkaar worden gecombineerd, zoals hierboven beschreven. Mogelijke combinaties worden getoond in een kwadrant van vier rechthoeken. • Om de opgave opnieuw te horen, klikt u op de knop in de linker- of rechterbovenhoek of op de vierkante knop in het midden van het kwadrant van rechthoeken. • Klik op de rechthoek, waarvan u denkt dat hij correspondeert met de opgave. • Als uw antwoord juist is, krijgt u een “vinkje“ ✓ (of een “lachend gezichtje“ ) te zien en hoort u een “goed“ geluid. De keuzes worden willekeurig omgewisseld en u krijgt de volgende opgave. • Als uw antwoord niet juist is, krijgt u een ✗ te zien (of een “pruilend gezichtje“ en hoort u een ”fout“ geluid. Klik op een andere rechthoek om het nog eens te proberen.
)
• U kunt doorgaan, of u kunt het antwoord opzoeken in het Overzicht. Ga naar het Overzicht door op het vergrootglas-ikoon in de onderste helft van de Oefening/ Overzicht-selector in het Controlepaneel te klikken. Ga terug naar de Oefening door op het scherm-ikoon op de bovenste helft van de selector te klikken. U kunt verder- of teruggaan in de Oefening of het Overzicht door op de Vooruit- of Terugknop in het Controlepaneel te klikken. (Zie “Het Controlepaneel” op pagina 17.) • Wanneer u alle vier opgaven goed heeft beantwoord, wordt het volgende scherm getoond.
21
UG Dutch
1/31/02 9:10 AM
Page 22
GEBRUIK VAN DE LUISTEROEFENINGEN (B) De Luisteroefeningen ontwikkelen uw luistervaardigheid, dat wil zeggen, uw vermogen om gesproken zinnen in de nieuwe Taal te begrijpen zonder de geschreven tekst te zien. Elke Luisteroefening presenteert een andere combinatie van gesproken zinnen en foto’s.
Luisteroefeningen Oefening 1: Combineer een gesproken zin met één van de vier foto’s. Oefening 2: Combineer een foto met één van de vier gesproken zinnen. • Elke Luisteroefening bestaat uit opgaven, waarbij gesproken zinnen, geschreven teksten en foto’s worden gecombineerd, zoals hierboven beschreven. Mogelijke combinaties worden getoond in een kwadrant van vier rechthoeken. • Om de opgave opnieuw te horen, klikt u op de knop in de linker- of rechter-bovenhoek of op de vierkante knop in het midden van het kwadrant van rechthoeken. • Klik op de rechthoek, waarvan u denkt dat hij past bij de opgave. • Als uw antwoord juist is, krijgt u een ”vinkje” ✓ (of een “lachend gezichtje” ) te zien en hoort u een “goed” geluid. De keuzes worden willekeurig omgewisseld en u krijgt de volgende opgave. • Als uw antwoord niet juist is, krijgt u een ✗ te zien (of een “pruilend gezichtje” en hoort u een “fout” geluid. Klik op een andere rechthoek om het nog eens te proberen.
)
• U kunt doorgaan of u kunt het antwoord opzoeken in het Overzicht. Ga naar het Overzicht door op het vergrootglas-ikoon in de onderste helft van de Oefening/ Overzicht-selector in het Controlepaneel te klikken. Ga terug naar de Oefening door op het scherm-ikoon op de bovenste helft van de selecteer te klikken. U kunt verderof teruggaan in de Oefening of het Overzicht door op de Vooruit- of Terug-knop in het Controlepaneel te klikken. (Zie “Het Controlepaneel” op pagina 17.) • Wanneer u alle vier opgaven goed heeft beantwoord, wordt het volgende scherm getoond.
GEBRUIK VAN DE LEES-OEFENINGEN (C) De Lees-oefeningen versterken uw Leesvaardigheid, het vermogen om geschreven tekst in de nieuwe Taal te begrijpen zonder de uitgesproken woorden te horen. Elke Leesoefening presenteert een andere combinatie van foto’s en geschreven tekst.
Lees-oefeningen Oefening 1: Combineer een geschreven tekst met één van de vier foto’s. Oefening 2: Combineer een foto met één van de geschreven teksten.
22
UG Dutch
1/31/02 9:10 AM
Page 23
• De Leesoefeningen bestaan uit opgaven, waarbij gesproken zinnen, geschreven teksten en foto’s met elkaar worden gecombineerd, zoals hierboven beschreven. Mogelijke combinaties worden getoond in een kwadrant van vier rechthoeken. • Klik op de rechthoek, waarvan u denkt dat hij correspondeert met de opgave. • Als uw antwoord juist is, krijgt u een “vinkje” te zien ✓ (of een “lachend gezichtje” ) en hoort u een ”goed” geluid. De keuzes worden willekeurig omgewisseld en u krijgt de volgende opgave. • Als uw antwoord niet juist is, krijgt u een ✗ te zien (of een “pruilend gezichtje” en hoort u een “fout” geluid. Klik op een andere rechthoek om het nog eens te proberen.
)
• U kunt doorgaan, of u kunt het antwoord opzoeken in het Overzicht. Ga naar het Overzicht door op het vergrootglas-ikoon in de onderste helft van de Oefening/ Overzicht-selector in het Controlepaneel te klikken. Ga terug naar de Oefening door op het scherm-ikoon op de bovenste helft van de selector te klikken. U kunt verderof teruggaan in de Oefening of het Overzicht door op de Vooruit- of Terug-knop in het Controlepaneel te klikken. (Zie “Het Controlepaneel” op pagina 17.) • Wanneer u alle vier opgaven juist heeft beantwoord, wordt het volgende scherm getoond.
GEBRUIK VAN DE SPRAAKOEFENING (D): SPRAAKHERKENNING De Spraakoefening maakt gebruik van het Rosetta Stone Spraakherkenning-systeem om uw uitspraak te vergelijken met die van de geboren spreker. Naast het opnemen en afspelen van uw stem genereert het Spraakherkenning-systeem een “Stemafdruk” en een schaal die aangeeft, hoe nauwkeurig u de geboren spreker heeft nagedaan.
Spraakoefening: Spraakherkenning Oefening 1: Luister naar de opname van de stem van de geboren spreker en reproduceer dan de uitspraak van de geboren spreker zo nauwkeurig mogelijk. Probeer de tonaliteit, de beklemtoning en de klinkers en medeklinkers zo goed mogelijk na te doen. N.B.: Het Spraakherkenning-systeem biedt een complete visuele en aurale vergelijking van uw stem en de stem van de geboren spreker. In het Overzicht is een standaard Opname/Weergave-funktie aanwezig, die u kunt bereiken via het Activiteit-selectiescherm of vanuit een Oefening door middel van de Oefening/Overzicht selector. (Zie pagina 19 voor details over de Stemopname/weergave funktie in het Overzicht.) • Elke zin die u moet herhalen, correspondeert met een foto in een kwadrant van vier rechthoeken. • Klik direct op één van de foto’s of de bijbehorende luidspreker/microfoonknop om de Spraakherkenning voor die foto te activeren.
23
UG Dutch
1/31/02 9:10 AM
Page 24
• Het Stemafdruk-venster verschijnt en u hoort de geboren spreker de zin uitspreken, terwijl u de Stemafdruk van de geboren spreker ziet. • De microfoonknop in het studiepaneel springt automatisch op rood. Dit betekent dat de microfoon nu opneemt. Spreek de zin in uw microfoon. Terwijl u spreekt, verschijnt uw Stemafdruk onder die van de geboren spreker. • Als u klaar bent met spreken, toont de schaal hoe nauwkeurig u de geboren spreker heeft nagedaan. • U kunt dit zo vaak proberen als u wilt. Om de geboren spreker de zin de laten herhalen klikt u op de Luidsprekerknop in het Geboren-sprekerpaneel. De spraaksnelheid van de geboren spreker kan worden ingesteld met de drie knoppen onder de Luidsprekerknop. Om de geboren spreker op normale snelheid te horen klikt u op de Luidsprekerknop in het geboren-spreker paneel. Om de geboren spreker wat langzamer te horen teneinde individuele geluiden te kunnen onderscheiden klikt u op de middelste van de drie knoppen. Om de geboren spreker zeer langzaam te horen teneinde individuele geluiden te onderscheiden klikt u op de onderste van de drie knoppen. Om uw uitspraak opnieuw op te nemen klikt u op de Microfoonknop in het Studiepaneel. Om te horen hoe u de zin uitspreekt, klikt u op de Luidsprekerknop in het Studiepaneel. Om te horen en te zien welke zin bij welke foto hoort, gaat u naar het Overzicht door op het vergrootglas-ikoon in het Controlepaneel te klikken. Keer terug naar de Oefening door op het scherm-ikoon te klikken.
24
UG Dutch
1/31/02 9:10 AM
Page 25
GEBRUIK VAN HET STEMAFDRUK-VENSTER De Stemafdruk toont het verschil tussen uw uitspraak en die van de geboren spreker. Als u niet onmiddellijk verschil kunt horen, kan het vaak helpen om precies na te gaan waar en wat het verschil is. De Stemafdruk laat drie verschillende aspecten van de uitspaak zien: Tonaliteit:
De dunne stippellijn bovenaan elke Stemafdruk geeft de tonaliteit aan. Hierdoor wordt de melodie van de stem getoond.
Beklemtoning: De middelste grafiek meet de beklemtoning. Hierdoor wordt de nadruk of het volume van de stem getoond. Vorm:
De roze “wolk” toont de algehele vorm van de geluiden die door de mond gemaakt worden bij het vormen van klinkers en medeklinkers. Geluiden met een hogere frequentie, zoals “s” en”sh”, verschijnen dichter bij de bovenkant van de wolk.
Deze drie aspecten van de uitspraak variëren sterk van taal tot taal. In sommige talen brengt een verandering in de tonaliteit een verandering in de betekenis met zich mee. U kunt zelfs geluiden tegenkomen die in uw moedertaal niet voorkomen. Probeer de uitspraak van de geboren spreker in alle drie aspecten na te doen. Het onderstaande voorbeeld toont een geboren spreker en een student die zinnen in het Engels uitspreken. Is
the
boy
smiling?
Yes,
he
is
smiling.
a b c
} } } } } }
Toon GeborenSpreker Paneel Nadruk Vorm Toon Studentenpaneel Nadruk Vorm
Bij a ziet u, hoe de stem van de geboren spreker omhoog ging om het einde van de vraag aan te geven, maar de stem van de student ging omlaag. Bij b benadrukte de geboren spreker de eerste lettergreep in “smiling”, maar de student benadrukte de tweede lettergreep. Bij c gebruikte de geboren spreker de juiste klinker in de tweede lettergreep van “smiling”, maar de student gebruikte een “eee”-klank 25
UG Dutch
1/31/02 9:10 AM
Page 26
HANDIGE TIPS • Het programma laat u weten, hoe goed u de geboren spreker nadoet. Iemand met een uitstekend accent die niet probeert om de geboren spreker na te doen, haalt misschien geen goede score. • U zult wellicht merken dat het Spraakherkenning-systeem het beste werkt in Lessen die u al hebt voltooid met betrekking tot andere Taalvaardigheden, omdat u al vertrouwd bent met de vocabulaire en zinsbouw en u zich kunt concentreren op de uitspraak. • Het is een goed idee om u te concentreren op een betrekkelijk korte zin en die vaak te herhalen. • Als u Windows gebruikt en uw geluidskaart heeft Microphone Gain Control, zorg dan dat de gain control geactiveerd is in het Opname-controlepaneel. • Beperk achtergrondgeluid zoveel mogelijk. • Zoek de juiste afstand van uw mond tot de microfoon om het beste opnamevolume te krijgen. • Het is belangrijk om de begin- en eindklanken van de zin duidelijk uit te spreken, anders is het mogelijk dat het programma deze klanken mist. • Doe uw best om uw eigen niveau te verbeteren en vergelijk uzelf niet met andere gebruikers. U zult sommige geboren sprekers makkelijker nadoen dan andere.
26
UG Dutch
1/31/02 9:10 AM
Page 27
GEBRUIK VAN DE SCHRIJFOEFENING (E): DICTAAT De Schrijfoefeningen zijn nuttig voor het verbeteren van uw spelling, gebruik van hoofdletters en interpunctie in de nieuwe Taal. De Schrijfoefeningen presenteren een combinatie van foto’s en gesproken zinnen:
Schrijfoefeningen: Dictaat Oefening 1: Selecteer een foto en typ de zin die u hoort. Oefening 2: Het programma selecteert een foto en u typt de gesproken zin. Het programma evalueert uw antwoord automatisch en selecteert de volgende foto. N.B.: Sommige talen hebben geen Schrijf-activiteiten. In dat geval is het ikoon gedimd.
SCHRIJFOEFENING 1 • Elke zin die u moet intypen, correspondeert met een foto in een kwadrant van rechthoeken. • Klik direct op een van de foto’s of de bijbehorende luidspreker/toetsenbordknop om de Dictaat-funktie voor die foto te activeren. • Er verschijnt een tekstvenster. U kunt het venster over uw scherm verplaatsen door de balk aan de bovenkant aan te klikken en te slepen. De Schrijfoefeningen hebben twee niveaus van gevoeligheid: Eenvoudig en Strikt. Strikt (=) eist correct gebruik van hoofdletters, terwijl Eenvoudig (≈) dat niet doet. De standaard instelling is Eenvoudig. Klik op het gelijk-teken (=) om de Strikt-modus te selecteren.
Het typen van de zin
• Klik in het tekst-invoervak; u ziet een knipperend invoerpunt. • Typ de zin die u hoort. Druk niet op de Enter- of Returntoets als u aan het rechteruiteinde van het vak komt; de tekst gaat automatisch verder op de volgende lijn. N.B.: In bepaalde talen kan het zijn dat u accenten en andere bijzondere tekens moet intypen. (Zie Appendix A voor aanwijzingen met betrekking tot het typen van bijzondere tekens.) • Om de prompt weer te horen, klikt u op de bijbehorende luidspreker/toetsenbordknop.
Uw werk nakijken Wanneer u de gesproken zin heeft getypt, kijk uw antwoord dan na door het vinkje aan te klikken. U kunt uw antwoord ook controleren door op de Enter-toets op het numerieke toetsenbord te drukken. 27
UG Dutch
1/31/02 9:10 AM
Page 28
• Als uw antwoord niet juist is, ziet u een ✗ (of een pruilend gezichtje ) in het tekstinvoervak en de eerste onjuiste letter die u heeft getypt wordt gemarkeerd. • Als uw zin correct is, ziet u een vinkje ✓ (of een lachend gezichtje ) in het tekstinvoekvak. U kunt vervolgens de Diktaat-funktie activeren voor een andere foto.
Wijzigen van uw antwoord Indien u dit wenst, kunt u een onjuist antwoord wijzigen. • Klik op een willekeurig punt in de tekst om een invoerpunt te zetten. • Voer de nieuwe tekst in. • Als u klaar bent met typen, controleer dan uw werk weer door op het vinkje te klikken of druk op de Entertoets op het numerieke toetsenbord. • Weer krijgt u te zien of uw antwoord juist is en, indien niet, krijgt u gelegenheid om uw antwoord te wijzigen. • U kunt de volgende shortcuts gebruiken voor de wijziging: Selecteer woord Selecteer alles
Windows
Macintosh
2x klikken 3x klikken
2x klikken 3x klikken
Het juiste antwoord opzoeken of de zinnen opnieuw beluisteren Om in het Overzicht te komen klikt u op het vergrootglas-ikoon in de onderste helft van de Oefening/Overzicht selector. Om een tekst te controleren of een zin opnieuw te horen klikt u op de bijbehorende luidsprekerknop. Om terug te keren naar de Oefening klikt u op het scherm-ikoon in de bovenste helft van de selector. Hierdoor wordt het tekst-invoervak gewist en u zult de foto opnieuw moeten aanklikken.
SCHRIJFOEFENING 2 • Elke zin die u moet intoetsen correspondeert met een foto in een kwadrant van rechthoeken. • Het programma markeert automatisch een foto en speelt de zin die bij die foto hoort af. • Er verschijnt een tekstvenster. U kunt het venster over uw scherm verplaatsen door de balk aan de bovenkant aan te klikken en te slepen. • Typ de zin als boven beschreven in Schrijfoefening 1. • Als uw antwoord onjuist is, ziet u een ✗ (of een pruilend gezichtje ) in het tekstinvoervak en de eerste onjuiste letter die u heeft getypt wordt gemarkeerd. • Als uw zin correct is, ziet u een vinkje ✓ (of een lachend gezichtje ) in het tekstinvoervak en krijgt u de volgende opgave. Het programma evalueert uw werk automatisch.
28
• Als u de zin niet juist kunt typen en het op wilt geven en naar de volgende zin gaan, kunt u het invoervak afluiten.
UG Dutch
1/31/02 9:10 AM
Page 29
DE TESTS Met behulp van de Test-activiteit kunt u uw beheersing van elke Les op de CD nagaan. Gebruik de Test om uw vooruitgang te evalueren met betrekking tot Lessen die u al heeft bestudeerd of om uw niveau na te gaan in een Taalvaardigheid die u niet heeft gebruikt. Na de Test wordt uw score getoond in het Controlepaneel en onder “Testscores” in het Les-selectiescherm.
GEBRUIK VAN DE LUISTER- & LEES-, LUISTER-, EN LEESTESTS Taal Eenheid-Les Schermnummer
Tijdklok en VertragingsIndicators Vaardigheid & Oefening
Wegwezen-knop De Luister- & Lees-, Luister- en Leestests werken net als de Oefeningen waar ze bijhoren, met twee uitzonderingen: u heeft maar één kans om elke vraag te beantwoorden en u kunt niet naar het Overzicht of naar een eerdere of volgende pagina gaan. De Luister- & Lees-, Luister- en Leestests presenteren verschillende combinaties van foto’s, gesproken zinnen en geschreven tekst. • Elke Test is een opgave om combinaties van gesproken zinnen, geschreven teksten en foto’s bij elkaar te zoeken. Mogelijke combinaties verschijnen in een kwadrant van vier rechthoeken. • Klik op de rechthoek waarvan u denkt dat die bij de opgave hoort. • Als uw antwoord juist is, ziet u een “vinkje” ✓ (of en lachend gezichtje ) en hoort u een “goed”-geluid. Als uw antwoord niet juist is, ziet u een ✗ (of een pruilend gezichtje ) en hoort u een “fout”-geluid. De keuzes worden willekeurig verwisseld en u krijgt de volgende opgave. 29
UG Dutch
1/31/02 9:10 AM
Page 30
GEBRUIK VAN DE SCHRIJFTEST
De Schrijftest werkt net als Schrijfoefening 2, met twee uitzonderingen: u heeft slechts één kans om elke vraag te beantwoorden en u kunt niet naar het Overzicht of voorgaande of volgende pagina’s gaan. Bepaal of u het Eenvoudige of Strikte niveau wilt gebruiken. Strikt (=) eist correct gebruik van hoofdletters, terwijl Eenvoudig (≈) dat niet doet. Als de Schrijftest voor de eerste maal opkomt, is de standaard-instelling Eenvoudig. Klik op het gelijk-teken (=) om de Strikt-modus te selecteren. Afhankelijk van de Taal die u bestudeert, kan het zijn dat u accenten en andere bijzondere tekens moet intypen. (Zie Appendix A voor aanwijzingen over het typen van bijzondere tekens.) • Als de Schrijftest voor de eerste keer wordt geactiveerd, hoort u een gesproken zin, terwijl de bijbehorende foto gemarkeerd is. Er verschijnt een tekst-invoervakje. • Type wat u hoort, net als in de Schrijfoefening, en klik vervolgens op het vraagteken. • Als het door u ingevoerde antwoord juist is, ziet u een vinkje ✓ (of een lachend gezichtje ) en hoort u een “goed” geluid. Als uw antwoord niet juist is, ziet u een ✗ (of een pruilend gezichtje ) en hoort u een “fout”-geluid. Vervolgens hoort u de volgende zin. • Wanneer u alle vier zinnen heeft ingevoerd, wordt het volgende scherm getoond.
30
UG Dutch
1/31/02 9:23 AM
Page 31
ANDERE AANWIJZINGEN VOOR TESTS Gesproken woorden en filmpjes herhalen In alle Testen met geluid ziet u een knop in de linker- of rechterbovenhoek van het scherm of in het midden van de vier rechthoeken. Deze knoppen doen dienst als Luidspreker- en Video-knoppen. Wanneer u de cursor op de knop in het midden van de vier rechthoeken zet, verschijnen er Luidsprekerknoppen voor elk van de vier rechthoeken. • Om een gesproken zin of een filmpje te herhalen, klikt u op de corresponderende Luidsprekerknop. • Om alle vier zinnen of filmpjes te herhalen, klikt u op de knop in het midden, waarop pijlen naar elke rechthoek wijzen.
Als u de Test heeft voltooid Wanneer u de Test heeft voltooid, worden de tijd die u erover heeft gedaan en uw score getoond. • Om terug te keren naar het Activiteit-selectiescherm klikt u op de Wegwezen-knop. U kunt de Navigatiebalk gebruiken om snel naar het Les-selectiescherm te gaan, waar u de score van uw Test kunt zien, of naar andere delen van het programma. (Zie “De Navigatiebalk” op pagina 32. Zie “Het Les-selectiescherm” op pagina 12 voor uitleg van de manier waarop uw Testscore wordt getoond.)
De Test voortijdig verlaten Als u besluit dat u de Test niet wilt afmaken, kunt u deze verlaten door alle methoden die worden gebruikt om een voltooide Test te verlaten. Er wordt dan geen Testresultaten getoond.
Uw Testscores exporteren naar een tekstbestand U kunt uw Testscore exporteren naar een standaard ASCII-bestand, dat kan worden gelezen of afgedrukt vanuit elke tekstverwerkend programma.
De scores van alle door u afgelegde Tests exporteren naar een tekstbestand • Klik op het document-ikoon rechts van “Testresultaten”.
Specifieke Testscores exporteren naar een tekstbestand • Selecteer een Les. De Testscores voor die Les verschijnen in het Testscoresvak. • Klik op het document-ikoon rechts van “Testresultaten”, terwijl u de Alt-toets (Windows) of de Option-toets (Mac) ingedrukt houdt.
31
UG Dutch
1/31/02 9:10 AM
Page 32
BIJZONDERE ELEMENTEN VAN THE ROSETTA STONE DE NAVIGATIEBALK Als u de cursor naar de onderkant van het Rosetta Stone scherm brengt, verschijnt er een Navigatiebalk. (Als uw computer er lang over doet om de Navigatiebalk op te brengen, kunt u in dit gebied klikken om hem onmiddellijk op te brengen.)
Navigatiebalk Met deze balk kunt u acht funkties activeren.
Afsluiten Aanloggen Selecteer Selecteer Terug naar een Les een Activiteit Activiteit
Hulp
Wijzig Wegwezen instellingen
THE ROSETTA STONE VERLATEN Naast het aanklikken van het Afsluit-ikoon op de Navigatiebalk kunt u ten allen tijde ook Ctrl+Q (Windows) of c+Q (Mac) typen om het programma te verlaten.
DE SPRONG-IKONEN Door middel van de vier ikonen rechts van het Afsluit-ikoon kunt u snel naar verschillende delen van het programma springen.
Springen naar het Aanlogscherm • Klik op het Aanlog-ikoon om naar het Aanlogscherm te springen. (Zie het hoofdstuk over “Aanloggen” op pagina 10 voor meer informatie.)
Springen naar schermen waar andere selecties voor nodig zijn De drie ikonen die staan voor shortcuts om naar het Les-selectiescherm, het Activiteitselectiescherm en naar de Activiteiten te springen, zijn gedimd en niet beschikbaar totdat u de nodige selecties in het programma heeft gemaakt. Om naar het Les-selectiescherm te springen, moet u al hebben aangelogd. Om naar het Activiteit-selectiescherm te springen, moet u een Les hebben geselecteerd. Om naar een Activiteit te springen (Overzicht, Oefening of Test), moet u die Activiteit al eerder hebben gebruikt. 32
UG Dutch
1/31/02 9:10 AM
Page 33
Springen naar het Les-selectiescherm • Klik op het Lesselectie-ikoon om naar het Les-selectiescherm te springen. U moet al hebben aangelogd. (Zie het hoofdstuk over “Een les selecteren” op pagina 12 voor meer informatie.)
Springen naar het Activiteit-selectiescherm • Klik op het Activiteitselectie-ikoon om naar het Activiteit-selectiescherm te springen. U moet al een Les hebben geselecteerd. (Zie het hoofdstuk over “Het Activiteitselectiescherm” op pagina 14 voor meer informatie.)
Springen naar Activiteit-schermen • Klik op het “Terug naar Activiteit”-ikoon om te springen naar de laatste Activiteit die u heeft gebruikt (Overzicht, Oefening of Test). (Zie het hoofdstuk over “Een Activiteit Selecteren” op pagina 14 voor meer informatie.)
HULP OP HET SCHERM • Klik op het vraagteken om een venster met hulp op het scherm op te brengen. De tekst in het Hulp-venster hangt af van het scherm waarop u bezig bent. • Om het Hulp-venster te sluiten klikt u op de Sluit-knop. In Windows klikt u in de rechter-bovenhoek van het Hulpvenster; op de Mac klikt u in de linker-bovenhoek.
PROGRAMMA-INSTELLINGEN WIJZIGEN Het “Verander Instellingen”-ikoon geeft toegang tot twee verschillende schermen: • Als standaard verschijnt het Geluid- en Respons-Instellingenscherm. Hier kunt u het programmavolume wijzigen, alsmede de responsgeluiden en ikonen in een Oefening. • Klik op het ikoon met de persoon om naar het Gebruikersinfo-scherm te gaan. Hier kunt u uw gebruikersnaam wijzigen en de tooltips aan- en uitschakelen.
DE WEGWEZEN-KNOP De Wegwezen-knop, gesymboliseerd door een parachutist, kan ten allen tijde worden gebruikt. Klik op deze knop om naar de vorige funktie terug te keren.
33
UG Dutch
1/31/02 9:10 AM
Page 34
PROGRAMMA-INSTELLINGEN WIJZIGEN U kunt het volume van uw computer wijzigen, kiezen uit een gevarieerd aantal respons-ikonen en geluiden, en uw gebruikersnaam wijzigen. Er zijn twee verschillende schermen die u kunt gebruiken om instellingen te wijzigen: het Geluids- en Respons-instellingenscherm en het Gebruikersinfo-scherm. Beide worden opgebracht door middel van het “Verander Instellingen”-ikoon op de Navigatiebalk.
HET VOLUME VAN UW COMPUTER WIJZIGEN U kunt het volume van uw computer wijzigen door het Geluids- en Responsinstellingenscherm te openen. Wanneer u het volume wijzigt, hoort u meteen een geluid op het nieuwe volume.
Het Geluids- en Respons-instellingenscherm • Breng de Navigatiebalk op door de cursor naar de onderkant van het scherm te brengen. • Klik op het “Verander Instellingen”-ikoon. OF • Als u al in één van de andere instellingen-schermen bent, klik op het Luidsprekerikoon. Het Geluids- en Respons-instellingenscherm verschijnt.
• Om het volume te wijzigen moet u de schuifregelaar verslepen of één van de eindpunten aanklikken. Telkens als het volume wordt veranderd, klinkt er een geluid op het volume met de nieuw instelling. • Klik op de “Sluit”-knop om het scherm te verlaten. In Windows klikt u in de rechterbovenhoek van het venster; op de Mac klikt u in de linker-bovenhoek.
34
UG Dutch
1/31/02 9:10 AM
Page 35
RESPONS-IKONEN WIJZIGEN U kunt kiezen uit twee reeksen respons-ikonen voor juiste en onjuiste antwoorden: een “vinkje” ✓ en een ✗, of een lachend gezichtje en een pruilend gezichtje . • Breng de navigatiebalk op door de cursor naar de onderkant van het scherm te brengen. • Klik op het “Instellingen Wijzigen”-ikoon. OF • Als u al in één van de andere schermen bent, klikt u op het Luidspreker-ikoon.
Het Geluids- en Respons-instellingenscherm verschijnt. De grote ikonen boven en onder het de kleine knoppen met het “vinkje” en lachend gezichtje laten zien, welke ikonen er op dat moment geselecteerd zijn. • Klik op de knop met het lachend gezichtje om het lachend en pruilend gezichtje te selecteren of klik op de knop met het vinkje om het vinkje ✓ en de ✗ te selecteren. Uw nieuwe selectie verschijnt nu boven en onder de selectieknoppen. • Klik op de “Sluit”-knop om het scherm te verlaten. In Windows klikt u in de rechterbovenhoek van het venster; op de Mac klikt u in de linker-bovenhoek.
35
UG Dutch
1/31/02 9:10 AM
Page 36
RESPONS-GELUIDEN WIJZIGEN • Breng de Navigatiebalk op door de cursor naar de onderkant van het scherm te brengen. • Klik op het “Instellingen Wijzigen”-ikoon. OF • Als u al in één van de andere instellingen-schermen bent, klikt u op het Luidsprekerikoon. Het Geluids- en Respons-instellingenscherm verschijnt. Goed-symbool
Goed-geluid
Fout-symbool
Fout-geluid
Er zijn zes verschillende geluiden beschikbaar voor goede en foute antwoorden, genummerd 1-6. Als u op de knop met het vraagteken klikt, wordt een willekeurig, uit deze zes mogelijkheden gekozen geluid afgespeeld. De “Geen Luidspreker”-knop schakelt de geluiden uit. U kunt de Goed- en Fout-geluiden onafhankelijk van elkaar instellen. U kunt bijvoorbeeld willekeurige geluiden kiezen voor een positieve respons, maar het geluid voor de negatieve respons uitschakelen. • Goed-geluiden: Klik op een van de genummerde knoppen in de bovenste reeks om een geluid te selecteren, of op het vraagteken om een willekeurig gekozen geluid te horen; of klik op de “Geen Luidspreker”-knop om de geluiden uit te schakelen. • Fout-geluiden: Klik op een van de genummerde knoppen in de onderste reeks om een geluid te selecteren, of op het vraagteken om een willekeurig gekozen geluid te horen; of klik op de “Geen Luidspreker”-knop om de geluiden uit te schakelen. • Klik op de “Sluit”-knop om het scherm te verlaten. In Windows klikt u in de rechterbovenhoek van het venster; op de Mac klikt u in de linker-bovenhoek.
UW GEBRUIKERSNAAM WIJZIGEN De naam die u heeft ingevoerd toen u voor de eerste keer op The Rosetta Stone aanlogde, is de naam die het programma gebruikt om u te identificeren ten behoeve van het opslaan van uw Testscores en de door u geprefereerde programma-instellingen. Iedere keer dat u het programma opstart, moet u deze naam selecteren op het Aanlogscherm. 36
UG Dutch
1/31/02 9:10 AM
Page 37
U kunt ten allen tijde de spelling van uw gebruikersnaam wijzigen, een achternaam toevoegen, of een totaal andere gebruikersnaam invoeren. De nieuwe naam mag niet hetzelfde zijn als één van de andere namen op de gebruikerslijst. De nieuwe naam verschijnt na invoering op het Aanlogscherm in plaats van de oude naam en al uw Testresultaten en programma-instellingen worden vanaf dat moment geassocieerd met de nieuwe naam. U kunt elke combinatie van tekens en spaties gebruiken, maar uw naam moet uniek zijn. N.B.: De volgende procedure wijzigt de naam die The Rosetta Stone gebruikt om de persoon te identificeren die op het moment op het programma is aangelogd. Dit heeft geen invloed op andere gebruikersnamen. (Om gebruikersnamen te verwijderen of toe te voegen, zie “Aanloggen” op pagina 10.) • Breng de Navigatiebalk op door de cursor naar de onderkant van het scherm te brengen. • Klik op het “Verander Instellingen”-ikoon. • Klik op het ikoon met de persoon. OF • Als u al in één van de andere instellingen-schermen bent, klik op het ikoon met de persoon. Het Gebruikersinfo-scherm verschijnt.
• Voer een nieuwe naam in of wijzig uw huidige naam. Deze mag niet hetzelfde zijn als een andere naam die al op de lijst staat. • De tekst in het tekstvak is uw nieuwe Gebruikersnaam. Klik op de “Sluit”-knop om het scherm te verlaten. In Windows klikt u in de rechter-bovenhoek van het venster; op de Mac klikt u in de linker-bovenhoek. 37
UG Dutch
1/31/02 9:10 AM
Page 38
DE TOOLTIPS AAN- EN UITSCHAKELEN Als u de cursor op een knop op het scherm zet, verschijnt er na een paar seconden een wimpel die de funktie van de knop beschrijft. Deze blijft staan totdat u de cursor verplaatst. Indien gewenst, kunt u deze “tooltips” uitschakelen. • Breng de Navigatiebalk op door de cursor naar de onderkant van het scherm te brengen. • Klik op het “Verander Instellingen”-ikoon. • Klik op het ikoon met de persoon. OF • Als u al op één van de andere Instellingen-schermen bent, klikt u op het ikoon met de persoon. Het Gebruikersinfo-scherm verschijnt.
• Klik op het aankruisvakje naast “Laat Tooltips zien”. Telkens als u dit aanklikt, verschijnt of verdwijnt de X. Wanneer er een X in het aankruisvakje staat, worden de Tooltips getoond; als er geen X is, worden ze niet getoond. • Klik op de “Sluit”-knop om het scherm te verlaten. In Windows klikt u in de rechterbovenhoek van het venster; op de Mac klikt u in de linker-bovenhoek.
38
UG Dutch
1/31/02 9:10 AM
Page 39
AANWIJZINGEN VOOR HET OPLOSSEN VAN PROBLEMEN ALS ER PROBLEMEN ZIJN U dient te hierna volgende informatie te lezen, voordat u iets in uw computer wijzigt. Hoewel wij alles in het werk stellen om te zorgen dat The Rosetta Stone-programma’s makkelijk te installeren en te gebruiken zijn, werken zij in sommige gevallen niet meteen. Soms is er een compatibiliteitsprobleem of is er een onjuiste instelling. U kunt kijken op onze World Wide Web site voor een lijst van Vaak Gestelde Vragen (“Frequently Asked Questions” ofwel FAQs) en voor produktinformatie, nieuwe produkten en meer op “http://www.RosettaStone.com”.
NIET-COMPATIEBELE PROGRAMMATUUR Als u het vermoeden heeft dat een van deze programma’s een probleem veroorzaakt, probeer dan om The Rosetta Stone te starten, terwijl het andere programma niet actief is.
Windows Microsoft Office Toolbar
Symptomen: vreemde kleuren, TRS is in zwart/wit
Alle RSX-produkten van Intel
Symptomen: stotterend geluid, TRS slaat vast wanneer er een filmpje wordt opgestart of tijdens stemopname
N.B.: RSX is geluidsverbeterende programmatuur, die automatisch wordt geïnstalleerd met Netscape 4.x, Internet Explorer 4.x, en mogelijk andere programmatuur. Het moet worden verwijderd om TRS-produkten te draaien. U kunt uitvinden of het aanwezig is en het verwijderen door middel van de “Programma’s Toevoegen/Verwijderen”-funktie.
Mac OS Virtueel Geheugen
Symptomen: TRS draait niet, loopt vast
Ram Doubler Greg Landweber’s SmoothType 1.3 Mac systeem-extensie
Symptomen: TRS draait niet, loopt vast Symptomen: vage, verdubbelde of verwarde tekst
Natural Order systeem-extensie
Symptomen: ontbrekende lessen op het Les-selectiescherm
39
UG Dutch
1/31/02 9:10 AM
Page 40
SYSTEEMEISEN Lees de systeemeisen goed om er zeker van te zijn dat uw computer de vereiste systeem-elementen en programmatuur heeft om TRS te draaien. TRS is niet bedoeld om te draaien onder Windows 3.x, Windows voor Workgroups 3.x, of op 68k Macs.
WINDOWS 95
Als u Windows 95 over Windows 3.x heen heeft geïnstalleerd, heeft u waarschijnlijk een grote hoeveelheid DOS-drivers en andere objecten, die niet optimaal zijn voor uw systeem. Veel problemen kunnen worden opgelost door de 95-versie drivers voor uw systeem te installeren. Neem contact op met de fabrikant van uw systeem voor de Windows 95 drivers.
GEHEUGEN (ALLEEN MAC) De hoeveelheid geheugen die standaard aan TRS wordt toegekend kan te klein zijn. Wellicht moet u meer geheugen toewijzen aan TRS. Symptomen: TRS slaat vast/”Programma voortijdig beëindigd” fouten.
DE GEWENSTE TAAL EN LES VINDEN Als de gewenste Taal of Les niet op het Les-selectiescherm staat, moet u het programma afsluiten en de CD in het CD-ROM station vervangen door met de gewenste CD. Start het programma dan opnieuw. Data-CD’s zijn gemerkt met de Taal en de Eenheden die erop staan. Veel van de programma’s hebben twee data-CD’s in een enkel doosje. U moet de eerste CD-houder in het doosje openen om bij de tweede CD te komen.
GELUID Als u geen geluid hoort in TRS, controleer dan de volgende punten. Als u externe luidsprekers heeft, controleer dan of ze juist zijn aangesloten, dat ze stroom krijgen (indien nodig) en dat ze aanstaan. Als uw luidsprekers juist zijn aangesloten en aanstaan, maar u nog steeds geen geluid hoort, controleer dan of het volume zowel in TRS als in het besturingssysteem niet op nul staat. In TRS kunt u het volume regelen met de “Wijzig Instellingen”-funktie (zie p. 32 voor meer informatie). Controleer dat het systeem-volume aanstaat en niet op nul staat. Probeer om een ander TRS-programma met geluid te draaien om na te gaan of het een specifiek TRS-probleem is of dat het een algemeen probleem is met uw computer. Als sommige TRS CD-ROMS of Talen geluid hebben maar andere niet, kan het zijn dat uw systeem niet in staat is om 16-bit geluid te verwerken.
40
UG Dutch
1/31/02 9:10 AM
Page 41
KLEURINSTELLINGEN Wij raden u aan om de kleurdiepte voor The Rosetta Stone in te stellen op 16-bit of hoger. Als The Rosetta Stone bij het opstarten vastloopt of ongewone kleuren vertoont, kan het zijn dat de kleurinstellingen van uw systeem niet juist zijn. De procedure voor het instellen van de systeem-kleurdiepte hangt af van het door u gebruikte besturingssysteem.
Mac OS, Win 2000 Open het “Monitors en Geluid (Monitors & Sound)” of het “Monitors” controlepaneel en stel de systeem-kleurdiepte in op “Duizenden (Thousands)” of hoger. De wijzigingen in de systeem-kleurdiepte worden onmiddellijk van kracht.
Windows Klik de rechter-muisknop op het bureaublad en selecteer het “Eigenschappen (Properties)” menu of open het “Scherm (Display)” controlepaneel. Klik op de Instellingen-tab in de rechter-bovenhoek van het Schermeigenschappen-venster en selecteer “High Color” (16-bit) of “65,536” of hoger van het Kleurenmenu in de linker-benedenhoek. Klik op de “Pas Toe”-knop om te testen en sla uw wijzigingen op in de systeem-kleurinstellingen. Het kan zijn dat Windows opnieuw moet worden opgestart om de wijzigingen in de kleurdiepte te activeren.
HET TYPEN VAN BIJZONDERE TEKENS IN DE SCHRIJF-ACTIVITEITEN Zie Appendix A voor aanwijzingen over het typen van bijzondere tekens. Hier vindt u een lijst van alle bijzondere tekens die in de programma’s worden gebruikt en hoe u ze in moet voeren.
TECHNISCHE ONDERSTEUNING Als u meer assistentie behoeft, neem dan contact op met Fairfield Language Technologies. U kunt bellen van 9 tot 6 Eastern Standard Time (VS), of een email sturen. U kunt ook kijken op onze Website voor een lijst van Vaak Gestelde Vragen (“Frequently Asked Questions” ofwel FAQs) en voor produkt-informatie, nieuwe produkten en meer. Telefoon: Fax: Technische ondersteuning: Informatie: Web site:
(540) 432-6166 (of 800-788-0822 USA en Canada) (540) 432-0953
[email protected] [email protected] http://www.RosettaStone.com
41
UG Dutch
1/31/02 9:10 AM
Page 42
APPENDIX A HOE SPECIALE TEKENS MOETEN WORDEN INGEVOERD TYPEN VAN SPECIALE TEKENS In sommige talen die het Romaanse alfabet gebruiken, wordt vaak gebruik gemaakt van geaccentueerde letters (ñ, é, ü) of zelfs van tekens die in het geheel niet in het Nederlands worden gebruikt (œ,ß). In dit Appendix wordt verteld, hoe u deze tekens kunt invoeren. De computer weet dat letters met verschillende diacritische tekens verschillende letters zijn, maar stelt deze letters vaak gelijk aan de basisletter; met andere woorden, “À”, “Ä” en “Ô worden hetzelfde behandeld als de letter “A”. (Onder sommige omstandigheden is dit best handig, maar niet in dit geval.) The Rosetta Stone behandelt deze tekens niet als gelijk aan de basisletter. In het Dictaat moeten de letters worden ingetypt met de juiste diacritische tekens. Speciale karakters en accenten die bij een enkele letter horen, worden getypt door een modificatie-toets (Ctrl, Alt, Option) ingedrukt te houden, terwijl een andere toets wordt ingedrukt. Diacritische tekens die op meer dan één letter betrekking hebben, vereisen twee afzonderlijke aanslagen. N.B.: Het onderscheid tussen hoofd- en kleine letters is van toepassing op deze tekens. Zorg daarom dat de Caps-Lock en Shift-toetsen niet zijn ingedrukt, tenzij nodig.
42
UG Dutch
1/31/02 9:10 AM
Page 43
BIJZONDERE MACINTOSH TEKENS Enkele aanslagen: ç Ç œ Œ ß ¡ ¿ » « „ å Å ø Ø æ Æ
Option-c Option-C Option-q Option-Q Option-s Option-1 Option-? Option-| Option-\ Option-W Option-a Option-A Option-o Option-O Option-’ Option-"
Dubbele aanslagen: ´ (accent aigu) ˆ (circonflexe) ¨ (dieresis/umlaut) ` (accent grave) ˜ (tilde) TURKS Enkele aanslagen: ç Ç ğ Ğ ı İ ş Ş
Option-c Option-C ] } [ { \ |
Dubbele aanslagen: ö Ö ü Ü
Option-u, Option-u, Option-u, Option-u,
Option-e, gevolgd door letter Option-i, gevolgd door letter Option-u, gevolgd door letter Option-`, gevolgd door letter Option-n, gevolgd door letter
dan dan dan dan
o O u U 43
UG Dutch
1/31/02 9:10 AM
Page 44
CHINEES Pin Yin Enkele aanslagen: ß ¿ ç ¡ Dubbele aanslagen: ñ ä, ë, ï, ö, ü á, é, í, ó, ú â, ê, î, ô, û à, è, ì, ò, ù
44
Option-s Option-? Option-c Option-1 Option-n, dan n Option-u, dan de klinker Option-e, dan de klinker Option-i, dan de klinker Option-`, dan de klinker
UG Dutch
1/31/02 9:10 AM
Page 45
BIJZONDERE TEKENS IN WINDOWS Gebruik de Control- en Alt-toetsen aan de linkerkant van het toetsenbord. Op sommige system werken de toetsen aan de rechterkant niet correct. Enkele aanslagen: ç Ç ñ Ñ œ Œ ß ¡ ¿ « » „ å Å ø Ø æ Æ
TRS v.1.5.x en eerder: Ctrl-Alt-, (komma) Ctrl-Alt-< Ctrl-Alt-n Ctrl-Alt-N [ { Ctrl-Alt-s Ctrl-Alt-1 Ctrl-Alt-/ Ctrl-Alt-[ Ctrl-Alt-] \ Ctrl-Alt-a Ctrl-Alt-A Ctrl-Alt-o Ctrl-Alt-O ] }
Meervoudige toetsencombinaties: ´ (accent aigu) ' (apostrofe) ¨ (umlaut) ` (accent grave) ˆ (circonflexe) " (aanhalingsteken) ˜ (tilde)
TRS v.1.6.x of later: Ctrl-c Ctrl-C Ctrl-n Ctrl-N [ { Ctrl-s Ctrl-1 Ctrl-2 Ctrl-3 Ctrl-4 \ Ctrl-a Ctrl-A Ctrl-o Ctrl-O ] }
' apostrofe) gevolgd door letter* ' gevolgd door spatie* " gevolgd door letter* ` gevolgd door letter ˆ gevolgd door letter " gevolgd door spatie* ˜ gevolgd door letter
* Om á te typen, moet u typen ( ' ) (apostrofe), en dan ( a ) indrukken. Om een apostrofe te typen, typt u alleen ( ' ) in, waarna u de spatiebalk (of een letter die geen accent kan hebben) indrukt. Dit geldt ook voor aanhalingstekens.
45
UG Dutch
1/31/02 9:10 AM
Page 46
TURKS Enkele aanslagen:
TRS v.1.5.x en eerder:
TRS v.1.6.x of later:
ç
Alt-,
Ctrl-c
Ç
Alt-<
Ctrl-C
ğ
]
]
Ğ
}
}
ı
[
[
İ
{
{
ş
\
\
Ş
|
|
Meervoudige aanslagen: ö
" dan o
Ö
" dan O
ü
" dan u
Ü
" dan U
CHINEES Pin Yin Enkele aanslagen: ß ñ ¿ ç ¡ Dubblele aanslagen: ä, ë, ï, ö, ü á, é, í, ó, ú â, ê, î, ô, û à, è, ì, ò, ù ' or "
46
TRS v.1.5.x en eerder: Ctrl-Alt-s Ctrl-Alt-n Ctrl-Alt-/ Ctrl-Alt-, (komma) Ctrl-Alt-1
TRS v.1.6.x of later: Ctrl-s Ctrl-n Ctrl-2 Ctrl-c Ctrl-1
" dan de klinker ' dan de klinker ˆ dan de klinker ` dan de klinker ' or " dan de spatiebalk
UG Dutch
1/31/02 9:10 AM
Page 47
Shift Mac Cyrillisch Toetsenbord
Shift Windows Cyrillisch Toetsenbord Aanhalingstekens openen (
“)
Alt+0149 (gebruik numerieke toetsen met Num Lock) 47
UG Dutch
1/31/02 9:10 AM
Page 48
Shift Mac en Windows Hebreeuws Toetsenbord
48
UG Dutch
1/31/02 9:10 AM
Page 49
APPENDIX B: SYSTEEMVEREISTEN Windows
THE ROSETTA STONE – v. 1.6.x of later
Minimum • Windows 95/98/Me of NT 4.0/2000 • Pentium 166 klasse processor • 32 MB RAM • 35 MB vrij op de harde schijf • 4X CD-ROM station • 16 bit kleurenscherm • 16-bit Windows compatiebele geluidskaart • Microfoon
Aanbevolen • Windows 95/98/Me • Pentium 233 klasse processor • 64 MB RAM • 35 MB vrij op harde schijf • 4x CD-ROM station • 16-bit kleurenscherm • Sound Blaster 16 geluidskaart of beter • Microfoon
Mac OS Minimum • Mac OS 8.1 of later • PowerPC 120 processor • 32 MB RAM • 35 MB vrij op harde schijf • 4X CD-ROM station • 16-bit kleurenscherm • Microfoon
Windows
Aanbevolen • Mac OS 8.0 of later • PowerPC 233 processor • 64 MB RAM • 35 MB vrij op harde schijf • 4X CD-ROM station • 16-bit kleurenscherm • PlainTalk-compatiebele microfoon
THE ROSETTA STONE – v. 1.5.x en eerder
Minimum • Windows 95/98/Me of NT 4.0/2000 • Pentium 75 klasse processor • 16 MB RAM (32 MB voor NT 4.0) • 35 MB vrij op harde schijf • 4X CD-ROM station • 16-bit kleurenscherm • 16-bit Windows compatiebele geluidskaart • Voor Spraakherkenning is een Pentium 100 klasse processor (of beter) vereist, en een microfoon.
Aanbevolen • Windows 95/98/Me • Pentium 133 klasse processor • 24 MB RAM • 35 MB vrij op harde schijf • 4x CD-ROM station • 16-bit kleurenscherm • Sound Blaster 16 geluidskaart of beter • Microfoon
Mac OS Minimum • Mac OS 7.6 of later • PowerPC processor • 16 MB RAM • 35 MB vrij op harde schijf • 4X CD-ROM station • 16-bit kleurenscherm • Voor Spraakherkenning is een PowerPC 90 processor (of beter) vereist, evenals een microfoon.
Aanbevolen • Mac OS 8.0 of later • PowerPC 150 processor • 24 MB RAM • 35 MB vrij op harde schijf • 4X CD-ROM station • 16-bit kleurenscherm • PlainTalk compatiebele microfoon 49
