Landschap, daar moet je wat voor doen!

Meerjarenbeleidsplan 2012-2016

rietorchis • foto: piet van breugel

Landschap, daar moet je wat voor doen!

Landschap Noord-Holland Postbus 222 1850 VA Heiloo Tel. 088 - 006 44 00 landschapnoordholland.nl [email protected]

GEDRUKT OP FSC PAPIER

Natuur dichtbij!

Noord-Holland: enorme variatie aan landschappen, aantrekkelijk voor planten, dieren en mensen Kleigebieden, aandijkingen en droogmakerijen Noord-Holland bestaat voor een deel uit een oude zeeklei. Ontstaan door de zee en gevormd door de mens. Door droogleggen en inklinken van de oorspronkelijke hoogveenlaag, krijgt de stijgende zee vat op het veen, waardoor meren ontstaan. De eerste grote aandijking in 1597 is de Zijpe. Later volgen de grote droogmakerijen in de Beemster, Purmer, Wormer, Schermer en Haarlemmermeer en vele kleinere. In 1930 volgt de Wieringermeer. Samen zijn ze beeldbepalend voor de landschappen in onze provincie. De droogmakerijen zijn te herkennen aan de lage ligging, grote akkers, dijken en ringvaarten en de planmatige inrichting door de rechte kavels. Er wordt vooral akkerbouw bedreven, vanwege de vruchtbare bodem.

Menselijke invloed Eeuwenlang heeft de mens ingegrepen in het oerlandschap: ontginnen, inpolderen, afsteken, droogleggen, vastleggen van stuivend zand; aanleg van wegen, steden, vliegvelden, verdedigings linies. En het in samenspel met de natuurlijke omstandigheden gemaakt tot wat het nu is. Dat heeft geleid tot unieke cultuurlandschappen als de Stelling van Amsterdam en de Beemster, beide opgenomen op de Unesco Werelderfgoedlijst. Ook de Waddenzee is Werelderfgoed.

2

Drie zeeën

De drie zeeën van Noord-Holland hebben elk hun eigen karakteristiek. De Noordzee is een groot zoutwatersysteem, in verbinding met de oceanen. De Waddenzee is een ondiepe voorzee, met platen die bij laag water droogvallen. Daarmee is de Waddenzee voor tal van dieren van internationale betekenis: als kraamkamer voor vissen, als pleisterplaats voor trekvogels, als habitat voor grote waterzoogdieren als zeehonden. De Zuiderzee heeft zich na aanleg van de Afsluitdijk ontwikkeld tot het grootste zoetwaterbekken van Europa, het IJsselmeer. Als internationaal vliegveld voor trekvogels belangrijker dan Schiphol voor de mens.

Duinen

De duinen vormen het langste ‘aaneengesloten’ natuurgebied van Nederland. Dit gebied kent vanouds een grote dynamiek. Zee en wind zorgen voor een continu proces van erosie en sedimentatie. Daarbij grenzen de duinen aan één zijde aan het strand en de ondiepe voorzee, en aan de andere zijde veelal aan open polderland. Dit maakt de duinen van internationale betekenis voor trekvogels.

Landgoederen, boerderijen, molens Naast de forten zijn met name ook de landgoederen mooie voorbeelden van menselijke invloed, met inmiddels grote natuur- en cultuurhistorische waarde. In Zuid-Kennemerland beheert LNH de landgoederen Leyduin, Vinkenduin en Woestduin, Overplaats, Alverna, Naaldenveld en Bennebroekbos. In Noord-Holland zijn de karakteristieke stolpboerderijen beeldbepalend naast de vele rietgedekte molens die de basis hebben gelegd voor het huidige polderlandschap.

Forten

Veenweide Bijna eenderde van Noord-Holland bestaat uit veenweidegebieden. Daarmee lijkt dit een weinig zeldzaam gebiedstype. Wereldwijd gezien ligt echter meer dan 95% van de veenweidegebieden in Holland en Utrecht. Deze gebieden zijn mondiaal van essentiële betekenis voor soorten als de grutto, kievit en Noordse woelmuis.

De Stelling Amsterdam, waarvan LNH vier forten bezit en een aantal dijken beheert is wereldberoemd en is zowel vanwege natuurwaarden als de cultuurhistorie van groot belang. Maar ook kleinere elementen zoals de Lunetten bij Beverwijk zijn belangrijk. Het overgrote deel van de forten is rond 1900 als verdedigingslinie gebouwd, die Amsterdam bij een aanval moest beschermen. Door landerijen onder water te zetten, moest de vijand op afstand gehouden worden. De forten zijn nooit voor de verdediging gebruikt en waren tot voor kort niet toegankelijk. Dit heeft de forten gemaakt tot unieke stiltegebieden. Allerlei planten en dieren vinden er rust.

Kwaliteiten van het landschap Het landschap van Noord-Holland maakt deel uit van de Noordwest-Europese delta en is niet alleen gevormd onder invloed van de rivieren, maar ook onder invloed van de zee. Dat is een uniek gegeven. Daarbij grenst NoordHolland aan drie zeeën, de Noordzee, de Waddenzee en de voormalige Zuiderzee. De westelijke kustlijn is gevormd door de Noordzee. De zee, in samenspel met de wind, heeft in een eeuwenlang proces een vrijwel gesloten kustboog doen ontstaan, met in het verlengde een reeks van Waddeneilanden. De duinenrij zorgt voor een relatief scherpe overgang tussen land en zee, wat voor een deltasysteem vrij uniek is. Met het sluiten van de kustlijn stagneerde de afvoer van water dat door de rivieren werd aangevoerd. Achter de duinenrij ontstond een uitgestrekt moerasgebied waar veengroei ontstond. In de loop der eeuwen ontwikkelde zich in de laagte tussen de duinen en de hoge zandgronden van het Gooi een veenkussen van soms wel tientallen meters dikte.

Gooi en Vechtstreek Gooi en Vechtstreek was vroeger een woest en ledig gebied waar, op heide, bos en veenmoerassen, wat keuterboertjes en turfwinners de kost probeerden te verdienen. Naarden lag strategisch op de oostelijke toegangsweg tot Amsterdam; de verdedigingswerken zijn daaraan te danken. Rond 1650 stichtten Amsterdammers in de Vechtstreek hun buitens. Na aanleg van de spoorlijn in 1874 werd het Gooi in snel tempo volgebouwd. Door de natte vervening in de Vechtstreek ontstond een landschap met petgaten en legakkers, zoals dat nu nog steeds bij Ankeveen en Kortenhoef zichtbaar is. Als legakkers wegsloegen ontstonden flinke plassen. Een deel daarvan werd later drooggemalen tot polders, andere bleven nat.

Amstelland

Het polderland hier is in het verleden niet overstroomd door zout Zuiderzeewater (in tegenstelling tot Waterland en Zaanstreek). De veenbodem bevat daardoor geen zout en de plantengroei is dus anders. Door het graven van sloten in het hoogveen, vanaf het jaar 1000, klonk het veen enorm in. Wind en water zorgen voor het ontstaan van grote meren in dit gebied, die grotendeels ook weer werden ingepolderd, zoals het Haarlemmermeer, dat in 1852 droogviel.

Vlak, vlakker, vlakst? Overheersende indruk van het Noord-Hollandse landschap is de vlakte, de uitgestrektheid van het laagland. Toch zijn er interessante hoogtepunten te vinden, zoals op Texel, in het Gooi en op Wieringen. Schuivende gletsjers hebben daar bulten van keien en leem neergelegd. De hoogste natuurlijke heuvel is de Tafelberg bij Blaricum met 36,5 meter. De Hoge Berg op Texel meet zo’n 15 meter. De hoogste duin is trouwens bij Schoorl te vinden met 54 meter.

Landschap Noord-Holland - Meerjarenbeleidsplan 2012 - 2016

3

Inhoud

Colofon Meerjarenbeleidsplan 2012-2016

Landschap, daar moet je wat voor doen! Uitgave Landschap Noord-Holland Coverfoto’s v.l.n.r. Foto: Dutchphoto; Foto: Idde Lammers; Foto: Johan Stuart; Foto: Sabine van Keulen Foto: Jaco Diemeer Vormgeving en druk Opzet, Santpoort-Zuid Oplage 200 ex.

Digitaal te vinden op landschapnoordholland.nl/ publicaties Heiloo, december 2011

1. De droom die uit gaat komen

11

7. Wanneer?

39

8. Hoe?

41

Organisatie

41

2. Een nieuw meerjarenbeleidsplan15

41

Stukje historie

15

Kwaliteitsbewaking

42

Maatschappelijk kader

15

42

Voorwerk

18

Fondsenwerving

43

18

Beschermers

43

18

Particuliere fondsen

43

43

Positionering en profilering

Organisatiecultuur

3. Waarom?

21

Cultuur van de organisatie Financiering en risicomanagement

Nationale Postcode Loterij

Vrienden

43

Doelstelling

21

Nieuwe vormen

45

Visie

21

Subsidies

45

Missie

21

Europa

45

Ambitie

21

Rijk

45

Provincie

45

Gemeenten

45

Nieuwe subsidiemogelijkheden

45

Landschapsfondsen

45

4. Wie? 5. Wat?

23 25

Duurzaam beheer

25

Acquisitie op de markt

46

Ontwikkelingen

25

Overige inkomsten

46

Kansen

26

Pachten en huren46

Markt

28

Inkomsten uit vermogen46

Rol vrijwilligers

29

Verhoging efficiency46

Financieel kader

29

Onderzoek en advisering

Samenwerking met andere organisaties

29

Concrete nieuwe plannen voor samenwerking

48

30

Service Centre

49

Markt

30

Financieel kader

31

32

Maatschappelijke verankering

32

Bijlage 1 Titels beleidsnota’s Landschap Noord-Holland

33

Bijlage 2 Organogram53

Beschermers

33

Bijlage 3 Samenstelling Raad van Toezicht en Raad van Advies

54

Vrienden

33

Bijlage 4 Kengetallen Landschap Noord-Holland

55

33

Bijlage 5 Kaartjes

Natuur- en landschapsgerichte recreatie

52

Educatie

34

Figuur 5.1 - Werkterrein Groenploeg

Vrijwilligers

34

Figuur 5.2 - Eigen terreinen Landschap Noord-Holland 58

34

Figuur 5.3 - Vrijwilligersgroepen

59

Figuur 5.4 - Vrijwillige weidevogelgroepen

59

Beleidsbeïnvloeding en belangenbehartiging

Dit MBP is bedoeld voor intern en extern gebruik. Het moet intern in grote lijnen sturing geven aan onze activiteiten, extern helder laten zien waar LNH voor staat. In het plan geven we antwoord op de vraag welke doelstellingen en ambities LNH koestert (waarom?), met wie en voor wie we deze doelen willen bereiken (wie?), welke zaken we de komende jaren gaan aanpakken om onze doelen te bereiken (wat?) en waar en wanneer we dat gaan doen. Daarna gaan we in op de middelen waarmee we een en ander de komende vijf jaar willen b ereiken (hoe?). Het 15 puntenplan vat de hoofdlijnen kort samen.

9. Hoofdlijnen meerjarenbegroting 2012 - 2016 51

Ontwikkelingen Wat betekent dit voor LNH?

Doelgroep van dit MBP en leeswijzer

47

Ontwikkelingen

6. Waar?

4

8

58 waterbeestjes vangen • foto: mike rouweler

Samenvatting 15 puntenplan 2012-2016

37


5

Voorwoord

Landschap, daar moet je wat voor doen! Vanuit de overtuiging dat dit belangrijk is voor het welzijn van mens en natuur wil Landschap Noord-Holland natuur, landschap en hiermee samenhangende cultuurhistorie in de provincie Noord-Holland duurzaam behouden en verder ontwikkelen. Deze mooie missie is een hele mondvol die samengevat kan worden in:

“het bijzondere van natuur en landschap bereikbaar maken” (voor mensen, planten en dieren)

Dit gebeurt onder het motto dat er ook gewerkt moet orden en geld verdiend. Dat is natuurlijk zo. Natuur en w landschap leveren de gemeenschap echter ook veel geld op en vormen zeker in Noord-Holland een uiterst belangrijke economische factor. Er moet dus een nieuw evenwicht worden gevonden, waarbij het niet vanzelfsprekend is dat natuur en landschap ondergeschikt zijn aan korte termijn economische ontwikkelingen. Het gaat steeds om het realiseren van optimale kwaliteit waarin veel verschillende en soms conflicterende functies en wensen vorm moeten krijgen. Naast behoud en versterking van natuur en landschap is ruimte nodig voor waterberging, recreatie, wonen, werken, mobiliteit, enz. En dan is er ook nog een krediet crisis, gevolgd door een wereldwijde economische crisis en een terugtredende rijksoverheid die ten opzichte van eerdere jaren grote beperkingen lijkt op te leggen aan de mogelijkheden voor natuur en landschap. Een grote uitdaging!

kanoën • foto: mike rouweler

Heel veel mensen willen in hun directe omgeving kunnen genieten van rust en ruimte, natuur, landschap en frisse lucht. Daarvoor moet die omgeving kwaliteit hebben. Allerlei ecosysteemdiensten die natuur en landschap leveren, staan echter onder druk. De biodiversiteit is in Nederland schrikbarend afgenomen en neemt nog steeds af. Bebouwing neemt toe, bedrijventerreinen breiden uit, nieuwe wegen worden aangelegd. Allemaal ontwikkelingen die natuur en landschap onder druk zetten. De kwaliteit van onze omgeving is verre van vanzelfsprekend.

samen met andere organisaties die actief zijn in dorpen, steden en het landelijk gebied, ons inzetten voor de kwaliteit van onze leefomgeving. Wat onze doelen en ambities zijn en hoe we die willen bereiken, leest u in grote lijnen in dit Meerjaren Beleidsplan. Landschap Noord-Holland zet zich ook de komende jaren voor de volle 100 procent in voor natuur, landschap en cultuurhistorie. Het blijft niet vanzelf zo mooi in Noord- Holland. Landschap, daar moet je wat voor doen! Jan Kuiper, directeur

overstapje omgeving oosthuizen • foto: henry buter

Landschap Noord-Holland is een dynamische, ondernemende organisatie met professionele en gepassioneerde medewerkers en een gezonde financiële basis. We zetten maximaal in op de kansen die er zijn om de waardevolle natuur en het fantastische landschap in Noord-Holland te behouden en verder te ontwikkelen. Dat is de constructieve insteek van Landschap Noord-Holland. Wij willen, samen met en voor 2,5 miljoen Noord-Hollandse burgers en

6


7

Samenvatting

Landschap Noord-Holland: 15 puntenplan 2012 - 2016 1

LNH blijft trouw aan haar doelstellingen en wil die bereiken via duurzaam beheer, onderzoek en advisering en maatschappelijke verankering. We willen het bijzondere van natuur en landschap bereikbaar maken voor mensen, planten en dieren en kiezen daarbij een regionale insteek (Natuur dichtbij!)

2

LNH streeft de komende jaren naar het realiseren van de EHS, inclusief de robuuste ecologische verbindingszones en zet zich daarbij in voor een combinatie van natuur, landschap, cultuurhistorie en daaraan verbonden recreatie.

3

LNH blijft zich de komende jaren inzetten voor behoud en ontwikkeling van natuur en landschap buiten de EHS.

4

LNH ziet de komende jaren integrale gebiedsprocessen waarbij meerdere doelen gezamenlijk worden gerealiseerd als veelbelovend middel om haar doelen op het gebied van natuur, landschap, cultuurhistorie en recreatie te bereiken.

5

Draagvlak voor ons werk is van eminent belang. Daarom wil LNH zich neerzetten als sterk merk. Dat betekent het vergroten van de naamsbekendheid, heldere positionering en profilering, versterken imago bij de verschillende doelgroepen: LNH is DE organisatie voor natuur, landschap en cultuurhistorie in Noord-Holland.

6

LNH zet de komende jaren sterker in op de markt. Dit betekent: meer beheer terreinen derden (provincie, gemeenten, waterschappen, particuliere eigenaren, collega TBO’s) meer advies en onderzoek voor derden verwerving terreinen met particulier geld en integrale gebiedsontwikkeling inrichting met middelen uit particuliere fondsen, incidentele subsidies en integrale gebiedsontwikkeling beheer eigen terreinen mede uit particuliere bronnen vergroting financiële inbreng Beschermers vergroting financiële inbreng Vrienden aandacht voor innovatieve projecten

7

8

8

LNH versterkt haar rol in het vrijwilligerswerk en burgerparticipatie m.b.t. natuur en landschap. We streven naar vergroting van het aantal door LNH ondersteunde groepen naar 200 in 2016 en groei van het aantal interne vrijwilligers naar 800.

Binnen LNH streven we naar een nog meer marktgerichte cultuur waarin de klanten centraal staan. Klanten zijn onze collega’s, interne en externe opdrachtgevers, Beschermers en Vrienden en andere mensen en organisaties die van onze terreinen en diensten gebruik maken.

9

We zetten op continue efficiency verbetering in door goede onderlinge samenwerking en heldere taakverdeling, door goede interne en externe communicatie, bevorderen van goed leiderschap, en SMART samenwerken. We willen een lerende organisatie zijn en goede opleidingen scholingsfaciliteiten bieden. Ook invoering van het CMSi en de mogelijke samenvoeging van gebruikte software zal een belangrijke bijdrage aan efficiency verhoging leveren.

10

We streven naar een cultuur waarin maximaal resultaat bereikt wordt. Sleutelwoorden van deze cultuur zijn: transparant, kosten- en tijdefficiënt, intern en extern klantgericht, resultaat gericht management en werken vanuit een gezamenlijk LNH gevoel. We doen dat vanuit een viertal kernwaarden: passie, toegankelijk, daadkracht en verbindend.

11

Naast het maximaal veiligstellen van bestaande subsidiestromen streven we naar het aanboren van alternatieve financieringsmogelijkheden zoals: rentedragende leningen adoptie van projecten/terreinen door bedrijven adoptie van projecten/terreinen door groepen particulieren het opzetten van Landschapsfondsen het initiëren en participeren in integrale gebiedsprocessen het voeren van acties onder Beschermers en Vrienden het voeren van andere publieksacties via nieuwe media (bv. crowdfunding)

12

LNH zet zich in om de samenwerking tussen de Noord-Hollandse terreinbeheerders te vergroten door de oprichting van een Service Centre te stimuleren, dat allerlei back-office activiteiten centraal uitvoert.

13

Kwaliteitsbewaking en streven naar duurzaamheid zijn binnen LNH vanzelfsprekend, waarbij we ons bewust zijn van het feit dat er binnen de beschikbare middelen compromissen moeten worden gesloten.

14

LNH heeft de ambitie de komende jaren door te groeien tot het centrale punt voor onderzoek, monitoring en kennisbeheer op het gebied van natuur, landschap en cultuurhistorie in Noord-Holland.

15

Voorlichting en educatie blijven belangrijk voor LNH. Naast het aanbod via website, tijdschrift, bezoekerscentra, informatiepunten, excursies, enz. willen we de komende jaren het initiatief nemen tot de Landschapacademie Noord-Holland.


9

Vooruitblik: het resultaat anno 2016

De droom die uit gaat komen De afgelopen jaren is het politieke klimaat ten aanzien van natuur en landschap sterk veranderd. Het hernieuwde elan bij de organisaties voor natuur en landschap (en de economische ramp in de Europese land- en tuinbouw ten gevolge van de massale bijensterfte door imidacloprid in 2015) heeft geleid tot nieuw enthousiasme bij het brede publiek en het bewustzijn dat we niet van Microsoft of Google maar van de natuur afhankelijk zijn.

blind staren op de groei van het Bruto Nationaal Product, maar ons moeten richten op instandhouding en groei van het Bruto Nationaal Geluk. Het opheffen van de kunstmatige scheiding tussen recreatieterreinen en natuurgebieden heeft het draagvlak sterk verbeterd. Men beseft dat het beheer van natuur en landschap op afstand van de politiek moet worden gezet teneinde te voorkomen dat dezelfde fouten als 5 jaar geleden opnieuw worden gemaakt. Dit heeft recent geleid tot het bij het Groenfonds wegzetten van de voor de komende 25 jaar voor het beheer van de EHS (die tegenwoordig trouwens ‘de Groene Longen’ heet) noodzakelijke middelen in een per provincie georganiseerd Naturefund. Daarnaast functioneren er in Noord-Holland 14 Streekfondsen waarin gemeenten en private partijen (o.a. vanuit de Rabo Streekrekeningen) geld hebben gestort, dat verdubbeld is door de provincie. Vanuit deze Streekfondsen wordt geïnvesteerd in ontwikkeling en beheer van natuur, landschap, cultuur-

boommarter • foto: hazeberg

grote ratelaar • foto: henk van bruggen

In plaats van een technocratisch kader met natuurtypes en biodiversiteit als abstracte ideeën, of een juridisch kader met alles wat niet mag van Brussel of van wie dan ook, is het besef geland dat de beleving van natuur en landschap essentieel is voor het welbevinden en de gezondheid van mensen. De erkenning dat het gaat om een collectief goed dat niet louter aan de private markt kan worden overgelaten, heeft ook de politiek weer enthousiast gemaakt voor behoud, ontwikkeling en een zorgvuldig beheer van natuur en landschap. Het besef is geland dat we ons niet moeten

1

10


11

1. De droom die uit gaat komen

Ook het bedrijfsleven heeft de daad bij het woord gevoegd en ondersteunt op tal van plekken projecten in natuur en landschap. Dat doet ze vanuit haar verantwoordelijkheid voor maatschappelijk verantwoord ondernemen en vanuit welbegrepen eigen belang i.v.m. welzijn en gezondheid van de medewerkers. Hierbij moet de speciale rol die de agrarische ondernemers spelen genoemd worden. Zeker in het Noord-Hollandse cultuurlandschap spelen zij in samenwerking met de natuurbeherende organisaties een essen tiële rol die vanuit het nieuwe Gemeenschappelijke Landbouwbeleid ook wordt gehonoreerd. De poging van vijf jaar geleden om natuurbeschermers en boeren uit elkaar te spelen, is allang vergeten en met name via de agrarische natuurverenigingen werken we nu intensief samen. Integrale gebiedsontwikkeling is de meest gebruikte methode geworden om efficiënt uiteenlopende doelen in het landelijk gebied met elkaar te verenigen. De verwachte grijze golf baby boomers is inderdaad gekomen en heeft geleid tot een enorme ontwikkeling van het vrijwilligerswerk in natuur en landschap. In elke gemeente zijn groepen actief met het praktisch beheer

van hun eigen omgeving, met het enthousiast maken van nieuwe generaties en het positief kritisch volgen van de verantwoordelijke organisaties en overheden. De ruim 10.000 vrijwilligers zijn deels georganiseerd in zelfsturende groepen die ondersteund worden door Landschap Noord-Holland. Het natuur- en landschapsbeheer is wetenschappelijk goed onderbouwd en wordt gedragen door de lokale bevolking. In de provincie zijn, mede vanwege het belang van regionale worteling, vele organisaties actief om de verschillende doelgroepen optimaal te bedienen en gebruik te kunnen maken van verschillende financieringsstromen. Achter de voordeur is een verregaande samenwerking doorgevoerd tussen deze organisaties, waardoor de als altijd beperkte middelen met de grootst mogelijke efficiency ingezet worden.

fluistervaren ilperveld • foto: katinka krijgsman

historie en recreatie buiten de Groene Longen. Ook hier is ervoor gekozen om de beschikbare gelden voor lange tijd weg te zetten bij het Groenfonds.

In Noord-Holland fungeert Landschap Noord-Holland vanwege haar fijnmazig netwerk, kennis, ervaring en omvang als centrale spin in het web en verzorgt de back office voor de meeste organisaties die actief zijn in beheer en ontwikkeling van natuur en landschap (inclusief voorlichting en educatie). De afdeling Onderzoek en Advies van LNH is uitgegroeid tot het gemeenschappelijke onderzoeken adviescentrum dat de verschillende organisaties adviseert over ontwikkeling van terreinen en beheervraagstukken inclusief belangenbehartiging en communicatie, burgerparticipatie en jongerenwerk. Ook op het gebied van landschap en cultuurhistorie speelt dit gemeenschappelijk onderzoeken adviescentrum een centrale rol in Noord-Holland.

fietsers in spaarnwoude • foto: r. okker

zandblauwtje • foto: ger tik

Landschap Noord-Holland verzorgt de training van medewerkers, vrijwilligers en andere belangstellenden via de samen met andere organisaties gerunde Landschapsacademie. Tevens fungeert Landschap Noord-Holland in het kader van een teruggetreden provinciale overheid (wel verantwoordelijk voor beleid, maar niet voor uitvoering) als centraal loket voor de provincie waar burgers en ondernemers terecht kunnen voor informatie en voor uitvoering van Europese, provinciale en gemeentelijke subsidieregelingen (landelijke bestaan immers niet meer) en bijdragen vanuit de verschillende Streekfondsen die gevuld zijn met provinciale, gemeentelijk en particuliere middelen. Natuur en landschap vormen een belangrijke basis onder de economie van Noord-Holland, waarin toerisme en recreatie de belangrijkste sector is geworden. 85 % van de Noord-Hollanders is elk weekend in natuur en landschap te vinden. Natuur dichtbij en alles voor het landschap!

12


13

Een nieuw Meerjarenbeleidsplan

opening wildrijk • foto: polygoon N.v.

Stukje historie In 1936 werd Het Noord-Hollands Landschap opgericht dat in 2003 fuseerde met Landschapsbeheer Noord-Holland tot Stichting Landschap Noord-Holland. In 2004 werd de organisatie uitgebreid met een groep ecologen, die tot dan bij de provincie wetenschappelijk onderzoek deed ten behoeve van het beheer van natuur en landschap. In 2006 verscheen het eerste Meerjaren BeleidsPlan (MBP) “Landschap om in te leven”. Het doel van dit MBP was om richting te geven aan de ontwikkeling van de organisatie in de periode 2006 - 2010. Niet alleen omdat deze periode teneinde is en veel van de toen gestelde doelen zijn bereikt, maar met name omdat zich in het afgelopen jaar op landelijk niveau enorme beleidswijzigingen hebben voorgedaan (de belangrijkste reden waarom dit MBP een jaar later dan gepland verschijnt), is er behoefte aan een nieuw MBP voor LNH. Dit MBP moet een antwoord geven op de vragen: waarom, wie, wat, waar, wanneer en hoe? De basale vragen waar we als organisatie voor staan. Uiteraard is het een plan op hoofdlijnen. Wanneer we het tempo van veranderingen in het afgelopen jaar in ogenschouw nemen en de grote onzekerheid die er bestaat over de uitwerking van het landelijk en Europees beleid, dan is het moeilijk om met enige zekerheid vijf jaar vooruit te kijken. Ook na vaststelling van dit MBP gaat de interne beleidscyclus op de verschillende werkterreinen (beleid, plannen, uitvoeren, evalueren, enz) natuurlijk gewoon door.

zwitserse brug • foto: johan stuart

Maatschappelijk kader Met het aantreden van het kabinet Rutte eind 2010 werd door staatssecretaris Bleker van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I) de opdracht om te bezuinigen aangegrepen om het landelijk beleid m.b.t. natuur en landschap sterk te wijzigen. Het voltooien van de geplande Eco logische Hoofd Structuur (EHS) was niet meer nodig, de robuuste ecologische verbindingszones werden afgeschaft. Ondanks een nijpend tekort aan recreatiemogelijkheden, met name in de Randstad, was Recreatie om de Stad (RodS) niet meer nodig en de Nationale Landschappen werden ook geschrapt. Tegelijkertijd werd de verantwoordelijkheid voor het landelijk gebied volledig gedecentraliseerd naar de provincies, zonder de bijbehorende middelen. Verwerving van nieuwe terreinen werd stilgelegd en ook vele projecten die (deels) vanuit het Investeringsbudget Landelijk Gebied (ILG) werden gefinancierd, werden stilgelegd. Kortom het succesvolle beleid dat vanaf het begin van de jaren 90 de ontwikkelingen m.b.t. natuur en landschap in het landelijk gebied had gestuurd, werd sterk gewijzigd. Het Planbureau voor de Leefomgeving rapporteerde begin 2011 dat de voorgenomen bezuinigingen bij het rijk zullen leiden tot een ver-

14


2

dere verslechtering van de natuurkwaliteit en dat de binnen de EU afgesproken verplichtingen verder uit het zicht raken. Deze beleidswijzigingen zijn niet gebaseerd op een wetenschappelijke evaluatie van het beleid. Dergelijke evaluaties hadden tot dan toe juist het succes van de EHS benadering aangetoond. Door eenzijdig het belang van agrarisch natuurbeheer te benadrukken, werd door het rijk de tegenstelling tussen agrariërs en natuur en landschaporganisaties nieuw leven ingeblazen, een tegenstelling die door de praktijk van de laatste decennia juist sterk verminderd was en in veel concrete gevallen vervangen door intensieve samenwerking tussen deze partijen. Het gebeurde ook niet vanwege gebrek aan maatschappelijk draagvlak. In juli 2010 zag het ‘Manifest voor een vitaal platteland’ het licht. Hierin gaven de ANWB, Federatie Particulier Grondbezit, De12Landschappen, LTO Nederland, Natuurmonumenten, Natuurlijk Platteland Nederland, Recron en Staatsbosbeheer hun gezamenlijke visie op de ontwikkeling van natuur en landschap. Zij stellen dat de belangen van natuur en landschap nauw verbonden zijn met die van voedselproductie, recreatie, volksgezondheid, het oplossen van klimaatproblematiek, en bovendien dat natuur en landschap een belangrijke economische factor zijn. Een vitaal en kwalitatief hoogwaardig landelijk gebied is van essentiële betekenis voor de toekomstige ontwik keling van welvaart en welzijn. Zij pleiten voor intensieve samenwerking op gebiedsniveau en het realiseren van de complete EHS, Nationale Landschappen en RodS. Eind 2011 bestaat er nog grote onzekerheid hoe de beleidswijzigingen op rijksniveau concreet zullen uitwerken. Gelukkig vormen de plannen van het rijk maar één aspect van de maatschappelijke werkelijkheid waar LNH mee te maken heeft. Daarnaast zijn er ook eerder ingezette ontwikkelingen die juist kansen geven, zoals verzakelijking van de relatie met de provincie en de regionalisering van onze activiteiten als antwoord op de paradox van globalisering versus grotere betrokkenheid van mensen met de eigen regio. Ook de opkomst van integrale gebiedsprocessen (zoals bijvoorbeeld de koppeling van ontwikkeling natuur en landschap inclusief recreatiefuncties aan de realisatie van waterbergingen) en het belangrijker worden van landschap en cultuurhistorie als thema’s bieden kansen. Dit geldt ook voor de toenemende vrije tijdsbesteding en behoefte aan zingeving en gezonde levensstijl, de grote belangstelling van vrijwilligers voor werk in natuur en landschap, verduurzaming van de samenleving, klimaat verandering en het belang voor het bedrijfsleven bij maatschappelijk verantwoord ondernemen.

15

2. Een nieuw Meerjarenbeleidsplan

Natuur, landschap en cultuurhistorie Natuur, landschap en cultuurhistorie, drie begrippen die, zeker in Noord-Holland onlosmakelijk met elkaar samenhangen. Burgers beleven het ook als één geheel. Vakmensen beschouwen natuur meer vanuit een ecologische invalshoek. Het gaat om het functioneren van ecosystemen, het behoud van biodiversiteit, om de mogelijkheden voor verschillende soorten om zich te ontwikkelen. In Nederland moet de EHS voldoende gebieden met elkaar verbinden om het voortbestaan van de verschillende soorten en ecosystemen mogelijk te maken en de achteruitgang van de biodiversiteit (in Nederland nog slechts 15 % van wat het begin vorige eeuw was!) te stoppen. Het Natura2000 netwerk is daarvan de Europese pendant. De afgelopen decennia hebben de natuurbeschermingsorganisaties zich geconcentreerd op de technische realisatie van de EHS. De technocratische benadering en de (te) geringe aandacht voor de ethische en esthetische beleefkant van de natuur heeft geleid tot minder draagvlak bij een deel van de bevolking. Bij landschap gaat het, volgens de Europese Landschapsconventie, om ‘een gebied zoals dat door mensen wordt waargenomen en waarvan het karakter bepaald wordt door natuurlijke en menselijke factoren en de interactie daartussen’. Landschap gaat dus juist om de beleving van de omgeving door mensen. Landschap heeft een eigen waarde, waarop natuurwaarden, aardkundige waarden en door de mens ontwikkelde cultuurhistorische waarden van invloed zijn. Eén van de herstelde kwelders op het Balgzand (Waddenzee bij Den Helder). Foto: HB Adviesbureau BV

16

Het besef, dat ons landschap dynamisch is, voortdurend in ontwikkeling, voortdurend ook bedreigd door ingrepen waarbij helaas niet steeds als vanzelfsprekend ook de belangen van natuur en landschap volwaardig worden meegewogen, vormt het fundament onder alle activiteiten van LNH. Natuur en landschap hebben waarde in zichzelf en hebben waarde voor de welvaart en het welzijn van de mens. Die waarden moeten voortdurend beschermd, gekoesterd, onderhouden en ontwikkeld worden. Daarvoor staat Landschap Noord-Holland.


rusterburgermolens • foto: esther v.d. linden

vuurjuffer • foto: ger tik

Het landschap van Noord-Holland kent een uitzonderlijke variatie en een even uitzonderlijke dynamiek. Steeds zijn mensen bezig geweest het landschap aan te passen aan veranderende wensen en inzichten. Het huidige landschap is het resultaat van een eeuwenlang en vrijwel continu proces van menselijk ingrijpen. Het is gevormd door inpolderen, ontginnen, afsteken, droogleggen, door vastleggen van stuivend zand, bouwen van huizen, wegen en kanalen. Al deze landschappen bevatten een grote variatie aan flora en fauna.

foto: lnh

Landschap in Noord-Holland

17

2. Een nieuw Meerjarenbeleidsplan

kers en meer dan 6500 vrijwilligers in voor het duurzaam behoud en verdere o ntwikkeling van dit Noord-Hollandse landschap. Verspreid door de hele provincie bezit LNH ruim 80 natuurgebieden en worden er 150 terreinen van derden beheerd.

LNH wil naast behoud ook nadrukkelijk ruimte bieden aan de ontwikkeling van natuur en landschap, bestaande natuurgebieden met elkaar verbinden, bijdragen aan de ruimtelijke identiteit en cultuurhistorische rijkdom.

tureluur • foto: dennis schaefer

Voor het bereiken van de doelen van LNH is geld nodig. Naast de mogelijkheden die subsidies van overheden en particuliere fondsen bieden, richt LNH zich hiervoor ook nadrukkelijk op de zakelijke markt omdat we ervan overtuigd zijn, dat we door verbreding van onze activiteiten onze doelstellingen beter kunnen realiseren. Met onze missie “het bijzondere van natuur en landschap bereikbaar maken” willen we het unieke van Noord-Holland niet alleen in de gebieden die binnen de EHS liggen bereikbaar maken voor planten dieren en beleefbaar maken voor mensen, maar de kwaliteit van natuur en landschap in heel Noord-Holland behouden en ontwikkelen. Met onze pay-off beloven we de mensen: Natuur dichtbij.

Voorwerk In de periode 2010 – 2011heeft LNH hard gewerkt aan het actualiseren van bestaand beleid en het ontwikkelen van nieuw beleid, bij voorbeeld op het gebied van thema landschap. Dit is vastgelegd in beleidsnota’s (bijlage 1). Al deze beleidsnota’s zijn openbaar en toegankelijk via landschapnoordholland.nl. Daarnaast is in 2011 onderzoek gedaan naar de resultaten van het eerder ingezette cultuurveranderingsproces en naar de nog noodzakelijke cultuurverandering binnen de organisatie. Positionering en profilering Het landschap van Noord-Holland is uniek en kent elementen van wereldklasse. LNH zet zich met zo’n 150 medewer-

18

Het unieke van LNH is dat de organisatie een inhoudelijk totaalpakket op het gebied van natuur, landschap en cultuurhistorie biedt, waarbij ook veel aandacht wordt geschonken aan het maatschappelijk kader en draagvlak. LNH is DE organisatie in Noord-Holland voor beheer, advies en onderzoek gericht op natuur, landschap en cultuurhistorie. Organisatie cultuur LNH streeft naar een bedrijfscultuur waarin de begrippen transparantie, efficiëntie, interne en externe klantgerichtheid, resultaat gericht management en werken vanuit een gezamenlijk LNH gevoel centraal staan (zie kader hiernaast). We staan open voor collega’s en de buitenwereld waarbij we ons gelijkwaardig opstellen en het belangrijk vinden dicht bij onze klanten te staan. We doen dat vanuit een viertal kernwaarden: passie, toegankelijk, daadkracht en verbindend. Verderop in dit MBP gaan we hier nader op in.

medewerkersdag • foto: lnh

Het gaat LNH om natuur, landschap en cultuurhistorie in hun onderlinge samenhang. In alle gevallen wordt gekeken hoe de Noord-Hollandse bevolking er bij betrokken kan worden, door informatie, door steun aan de organisatie (bij voorbeeld via de ruim 40.000 Beschermers), via mogelijkheden voor natuur- en landschap gerichte recreatie en mogelijkheden voor vrijwilligerswerk. We kiezen daarbij een regionale aanpak.

De door Landschap Noord-Holland nagestreefde cultuur in vijf punten: Transparant 1 iedereen kan zien hoe besluiten tot stand komen open houding en gedrag naar elkaar goede interne communicatie dus: efficiënt vergaderen goed werkend intranet brengen haalplicht

2

Kosten- en tijd-efficiënt projectmatig organiseren korte lijnen, snelle besluitvorming beleidscyclus op orde (beleid-uitvoeren-evaluatie-bijstellen) verantwoordelijkheid zo dicht mogelijk bij uitvoering groei naar maximale zelfstandigheid (fouten maken mag als je er maar van leert) scholing en training (lerende organisatie)

3

4

Resultaat gericht management toegankelijk en open consistent en consequent (beleidscyclus op orde) gericht op samenwerking binnen en tussen afdelingen en extern beheersing verschillende managementstijlen scholing en training SMART afspraken (Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch en Tijdgebonden)

LNH-gevoel 5 werkdagen en nieuwjaarsbijeenkomst thematische studiebijeenkomsten goed werkend intranet voor interne nieuws voorziening en kennisdeling

Intern en extern klantgericht samenwerken en samen werken


19

3

Waarom?

Visie De afgelopen 100 jaar heeft op heel veel plaatsen in Nederland en zeker in Noord-Holland natuur en landschap plaats gemaakt voor wegen, woonwijken, windmolens en bedrijventerreinen. Het voor Noord-Holland zo kenmer kende open landschap en de kwaliteit van de bijbehorende natuur is sterk afgenomen. Desondanks is er nog veel over dat de moeite waard is. Behoud en ontwikkeling van natuur en landschap is van levensbelang voor onszelf en voor komende generaties. Niet alleen om ethische en esthetische redenen, maar zeker ook vanwege economische en andere harde overwegingen: vestigingsklimaat voor bedrijven, recreatie en toerisme, gezondheid van inwoners, opvangen van de gevolgen van klimaatverandering en de vele andere ecosysteemdiensten (zoals waterzuivering, kustverdediging, fijnstofafvang, luchtzuivering, regulering ziekten en plagen, CO2 opslag en genenbank). Deze ecosysteemdiensten zijn niet gratis zoals lang werd gedacht en daarom zonder waarde en vanzelfsprekend beschikbaar, maar vragen om bescherming. Daarnaast zien we dat mensen meer vrije tijd krijgen en behoefte hebben aan zingeving en een gezonde levensstijl. Ook zien we naast de globalisering een toenemende betrokkenheid van mensen bij de eigen regio.

vrijwilligers weidevogelbeschermers • foto: idde lammers

Landschap Noord-Holland wil een bijdrage leveren aan het behoud en de ontwikkeling van natuur en landschap en daarmee aan de leefbaarheid in alle regio’s van de provincie Noord-Holland. Wij willen mensen actief betrekken bij ons werk. Deze betrokkenheid is essentieel voor het maatschappelijk draagvlak en daarmee voor een duurzaam voortbestaan van natuur en landschap. Mensen genieten op allerlei manieren van natuur en landschap. Wij willen hieraan bijdragen, onder andere door het bieden van mogelijkheden voor natuurgerichte recreatie en vrijwilligerswerk. LNH is een particuliere stichting gefundeerd op draagvlak in de samenleving. Wij stellen ons open op naar de Noord-Hollandse samenleving en willen

20


grote kaardebol • foto: henk van bruggen

vrijwilligers aan het werk bij excursies • foto: dutchphoto

Doelstelling De statutaire doelstelling van LNH luidt: de stichting stelt zich als specifiek Noord-Hollandse organisatie ten doel met, door en voor de Noord-Hollandse bevolking natuur, landschap en daarmee samenhangende cultuurhistorie in de hele provincie te behouden en verder te ontwikkelen vanuit de overtuiging dat dit belangrijk is voor het welzijn van mensen en natuur. Deze doelstelling dekt ook de komende jaren datgene wat we willen bereiken.

gemakkelijk bereikbaar zijn. Wij beseffen dat door een constructieve samenwerking met anderen een beter resultaat voor natuur en landschap kan worden bereikt. Daarnaast zien we ook een terugtrekkende overheid en een verschuiving van overheidsbetrokkenheid naar meer marktgerichte financiering. LNH wil zich steviger inzetten op die markt (bij voorbeeld richting overheden, bedrijven, collega-organisaties, particulieren (fondsen, acties, legaten). Ook hierbij willen we, om de effectiviteit te bevorderen, samenwerken met anderen. Missie LNH wil natuur, landschap en cultuurhistorie in de provincie Noord-Holland duurzaam behouden en verder ontwikkelen. Dit doen we vanuit de overtuiging dat dit belangrijk is voor het welzijn van mens en natuur. We willen kort gezegd ‘het bijzondere van natuur en landschap bereikbaar maken’. Ambitie LNH is DE organisatie voor natuur, landschap en cultuur historie in Noord-Holland en biedt de Noord-Hollandse samenleving ‘alles voor het landschap’.

21

4

Wie? LNH is volgens haar doelstelling actief met, door en voor de Noord-Hollandse bevolking. Dat is een ruime omschrijving. We willen inderdaad dat zoveel mogelijk mensen kunnen genieten van de resultaten van ons werk en waar mogelijk van natuur en landschap gebruik kunnen maken. LNH is, deels met collectieve middelen, actief om natuur en landschap als collectief goed te behouden en te ontwikkelen.

k Kantoor De Helderse Vallei B k i Balgzand Beheereenheid Noord

B Bezoekerscentrum g Groenploeg w Werkschuur

Dat doen we in de eerste plaats met betaalde medewerkers (in 2011: 120 in dienst van LNH (100 FTE), 30 medewerkers gedetacheerd, in re-integratietrajecten, met behoud van uitkering, enz.) en de vele aan ons verbonden vrijwilligers (meer dan 6500 mensen actief, ruim 170 FTE). De uitvoering van het werk vindt in de praktijk vaak plaats in goede samenwerking met heel veel partijen en mensen. Deze lijn willen we de komende jaren graag doorzetten.

i Eendenkooi ’t Zand

Schagen

Wildrijk w

Medemblik

Andere organisaties (publiek en privaat) die zich bezig houden met natuur, landschap of cultuurhistorie willen wij helpen om hun doelen te bereiken. Wanneer deze organisaties LNH daarvoor betalen ontstaat een opdrachtgever / opdrachtnemer relatie. LNH voert alleen (betaalde) opdrachten uit voor klanten wanneer deze passen in onze eigen doelstellingen. Dat laatste onderscheidt LNH van vele andere adviesbureaus.

Enkhuizen Hoorn

Alkmaar Hoofdkantoor k

Castricum

g Noord i w Eilandspolder

Door ook opdrachten uit te voeren voor derden en door het vele vrijwilligerswerk beperken we ons niet tot eigen

w Hempolder g Midden (en depot)

Vrijwilligerswerk LNH coördineert, stimuleert en ondersteunt vrijwilligerswerk in natuur en landschap. We adviseren meer dan 140 vrijwilligersgroepen bij het opstellen, uitvoeren van beheerplannen en over veilige werkomstandigheden. De groepen lenen gereedschappen voor hun werkzaamheden en volgen tal van cursussen: van algemene ecologie tot werken met de motorkettingzaag.

Ilperveld B k Beheereenheid Midden Beheereenheid Zuid k De Kakelye i

Zuid

g

g Amsterdam

Amstelveen

w Uithoorn

Hilversum

22

2012-2

Hoofddorp

LNH heeft ook een belangrijke rol in de weidevogel bescherming. Zo ondersteunen we 25 weidevogel groepen bij het werven en opleiden van vrijwilligers en boeren, leveren folders, maar ook neststokken en nestbeschermers. De vrijwilligers tellen de nesten, doen alarmtellingen en geven handen en voeten aan kuikenbescherming.


vrijwilligerswerk spaarnwouderveen • foto: lnh

i Informatiepunt

terreinen en draaien we heel intensief mee in het maatschappelijk krachtenveld dat zich met natuur en landschap bezighoudt. Ook krijgen we toegang tot inkomsten waarmee we onze doelen nog beter kunnen bereiken.

Een andere categorie vrijwilligers vormen de inventariserende vrijwilligers, de tellers van landschapselementen, vogels, libellen, boommarters, mossen, enz. De gegevens zijn nodig om vast te stellen waar planten en dieren voorkomen. Deze kennis is belangrijk bij planologische beslissingen of natuurbeschermende maatregelen. LNH ondersteunt de tellers onder meer met kaartmateriaal, inventarisatielijsten en cursussen. Het team Onderzoek van LNH werkt continu aan een provinciale databank voor flora- en faunagegevens, waar vrijwilligers hun gegevens digitaal aanleveren. Dat maakt het gegevensbeheer efficiënter en beter bruikbaar. Naast deze groepen werken er zo’n 600 interne vrijwilligers direct voor LNH. Zij werken onder andere als excursiegids, schipper, gastheer/vrouw, begeleider van educatieve programma’s, voeren beheertaken uit, helpen in de webwinkel en zijn actief in het promotieteam.

23

5

Wat? In het vorige MBP heeft LNH voor het bereiken van haar doelstellingen drie strategische hoofdlijnen bepaald: 1. Duurzaam beheer van eigen terreinen en terreinen van derden, 2. Onderzoek en advisering en 3. Maatschappelijke verankering.

Luchtfoto De Nollen Den Helder • foto: Harm Botman

Deze strategie is de afgelopen jaren succesvol gebleken en is verankerd in de organisatiestructuur. Deze drie hoofdlijnen zullen ook de komende jaren richting geven aan onze activiteiten. In dit hoofdstuk geven we aan wat er speelt op deze gebieden en hoe LNH daar de komende jaren op wil reageren.

Duurzaam beheer Duurzaam beheer is de meest directe en meest langdurig door ons te beïnvloeden vorm van behoud en ontwikkeling van natuur en landschap. Dit doen we via verwerven, inrichten en beheren van eigen terreinen én via verwerven van meerjarige ontwikkelen beheercontracten voor terreinen van derden. LNH verwerft met name terreinen in eigendom of langdurige erfpacht in de EHS. Deze verwervingen worden door de overheid volledig gesubsidieerd. In Noord-Holland is de EHS opgave bijna 56.000 ha, waarvan ruim 40.000 ha bestaande natuur. De opgave voor nieuwe natuur bedroeg in 1990 dus ruim 15.000 ha. Daarvan was eind 2009 bijna 11.000 verworven (waarvan bijna 8000 ook ingericht). Na de provinciale herijking van de EHS in 2010 (LNH zet zich er voor in om deze herijking na de ommezwaai in het rijksbeleid overeind te houden) moet er nog zo’n 4000 ha worden verworven. Verwacht mag worden dat LNH hiervan zo’n 1000 ha zal kunnen verwerven. Naast de gesubsidieerde verwervingen, koopt LNH ook incidenteel andere gronden die waardevol zijn voor natuur en landschap. De middelen hiervoor komen uit het LNH Grondfonds dat gevuld wordt met bijdragen van Beschermers en anderen. Nadat terreinen zijn verworven worden ze ingericht om hun EHS-functie te kunnen vervullen. De reguliere subsidies hiervoor zijn meestal ontoereikend, maar we zijn succesvol in het aanboren van andere bronnen.

ijsvogelwerkgroep zwn • foto: johan stuart

Hierna start het reguliere beheer. Voor alle terreinen zijn meerjarige beheerplannen opgesteld waarin de verschillende beheerdoelen tegen elkaar zijn afgewogen en het concrete beheer wordt omschreven. Duurzaam beheer is méér dan het fysieke beheer van terreinen. Het bieden en begeleiden van recreatiemogelijkheden is in de meeste terreinen een vast onderdeel, meer dan 95 % is toegankelijk en/of direct beleefbaar. Ook de behartiging van de belan-

24


gen van natuur en landschap bij lokale en regionale ontwikkelingen is aan de orde. Via deze belangenbehartiging beïnvloedt LNH ruimtelijke ordeningsprocessen, verwerft ontwikkelen beheercontracten voor terreinen van derden en bevordert de ontwikkeling en verwerving van eigen terreinen. Bij het beheer hoort ook onderzoek en monitoring, belangrijk voor de evaluatie van het gevoerde beheer en in een aantal gevallen ook herstel van natuur en landschap. Bij al deze aspecten van beheer (fysiek beheer, ontvangen en geleiden van bezoekers, belangenbehartiging, natuurherstel en onderzoek en monitoring) werken we samen met onze omgeving. Die samenwerking is in concrete gevallen altijd gericht op een bepaald gebied of een bepaalde regio. Via de beheereenheden, de Groenploeg en het grote aantal vrijwilligers is LNH locaal sterk geworteld. Deze regionale en locale focus zal de komende jaren worden versterkt. Ultimo 2011 heeft LNH 86 natuurgebieden in beheer verdeeld over 4.448 hectare, waarvan 4.284 hectare in eigendom of langdurig in erfpacht en 164 hectare in meerjarig beheer. Wij blijven ons inzetten voor de realisatie van de EHS inclusief de robuuste ecologische verbindingszones. In Noord-Holland zijn we relatief ver en het betekent een enorme kapitaalvernietiging wanneer de EHS niet wordt afgemaakt. Daarbij is het geen bezwaar wanneer de voltooiing later dan 2018 zijn beslag krijgt. De komende 5 jaar ligt onze aankoopambitie op 30 hectare per jaar. Vanaf 2010 worden de kosten van het beheer grotendeels betaald via SNL (Subsidiestelsel Natuur en Landschaps beheer) en een provinciale subsidie op basis van een prestatieovereenkomst. In 2011 is in verband met SNL een aanvraag gedaan om LNH te certificeren. Drie beheereenheden (Noord, Midden en Zuid) voeren het beheer uit van de eigen terreinen met inschakeling van vrijwilligers, de Groenploeg en aannemers. De Groenploeg van LNH speelt een belangrijke rol bij het terreinbeheer in opdracht van derden. Buiten de eigen terreinen onderhouden zij jaarlijks circa 700 hectare verdeeld over ruim 150 terreinen en zo’n 150 kilometer oevers, dijken en bermen. Ontwikkelingen De door het rijk aangekondigde bezuinigingen op natuur en landschap zullen leiden tot vermindering van middelen voor verwerving, inrichting en beheer. De reactie van de provincie hierop is van groot belang voor het uiteindelijk effect op natuur en landschap.

25

5. Wat?

Wet- en regelgeving, zoals Natuurbeschermingswet en Flora- en Faunawet, maar ook Europese wetgeving via Natura2000, wordt steeds meer sturend en krijgt zijn weerslag in onze beheerplannen. Eind 2011 is een concept Natuurwet gepubliceerd die een aantal bestaande wetten moet gaan vervangen. Samenvoeging van deze wetten is een goede zaak, maar dit wetsontwerp zet volgens velen de bescherming en ontwikkeling van natuur en landschap decennia terug in de tijd en er is massief maatschappelijk protest ontstaan. LNH hoopt dat de uiteindelijke wet meer in lijn zal zijn met de doelen van de bestaande wetgeving. Kansen Er doen zich veel kansen voor op lokaal en regionaal niveau. Deelname aan integrale gebiedsprocessen voor inrichting van het buitengebied biedt LNH kansen om natuur en

landschapdoelen te realiseren. Het levert ook afbreukrisico’s omdat we niet aan alles kunnen deelnemen. Als eigenaar/ beheerder van een terrein zijn we speler in planologische ontwikkelingen. Dit vraagt tijd en deskundigheid (op inhoud en proces) maar ook criteria om te beoordelen waar we wel of niet energie in steken. Waterbergingen zullen ook de komende jaren kansen bieden voor creatieve combinaties met natuur, landschap en recreatie. Gemeenten en andere (semi)overheden gaan meer en meer over tot afstoting van groen- en landschapsbeheer, binnen en buiten de stedelijke bebouwing. Hier liggen kansen voor LNH om langdurige beheercontracten te verwerven zoals bijvoorbeeld in Amsterdam is gerealiseerd bij De lange Bretten. Er komt minder overheidsgeld beschikbaar voor verwerving en kosten van inrichting en beheer worden hoger. Voor verwerving en inrichting ziet LNH naast financiering met subsidies van rijk en provincie ook andere mogelijkheden. LNH is al jaren succesvol bij het aanboren van de mogelijkheden van Europese subsidies en bijdragen van particuliere fondsen. Daar zullen we op blijven inzetten. Ook alternatieve financiering van verwerving en inrichting via publieks acties of rentedragende leningen is een mogelijkheid. De eerste aankoop van LNH, het Wildrijk bij Sint Maarten, kwam tot stand met hulp van publieksobligaties. Ook kan gedacht worden aan sponsoring of adoptie van bepaalde terreinen. De grootste uitdaging voor de komende jaren is om het beheer van eigen terreinen zodanig vorm te geven dat de kwaliteit van de terreinen op peil blijft. Voor deze structurele activiteit verwachten we dat het veel moeilijker zal zijn om geld uit de markt te krijgen, hoewel we dat via adoptie van terreinen wel zullen proberen. De rol van vrijwilligers zal nog kunnen toenemen.

Uitkijktoren Botgat, Noordduinen • foto: Johan Stuart

Met de ingebruikname van het CMSi (Conservation Management System internationaal) verwachten we door stroomlijning van beheerplanning, uitvoering, rapportage en koppeling met de financiële administratie en urenregistratie, nog efficiënter te kunnen werken. In de backoffice willen we door samenwerking tussen TBO’s ook nog een efficiencyslag maken (zie hfs 7 Service centre). Verdere inkrimping van het aantal medewerkers binnen de beheereenheden is echter niet mogelijk zonder kwaliteit in te leveren. Natuurdoelen zijn in het verleden vaak leidend geweest bij ons beheer. De afgelopen jaren zijn landschap en cultuurhistorie al meer als volwaardig perspectief bij natuur- en

26

groenploeg • foto: dutchphoto

Op lokaal niveau wordt het externe krachtenveld groter. De wil van overheden, recreanten en andere particulieren om mee te praten over en invloed uit te oefenen op de ontwikkeling van de eigen terreinen en het medegebruik ervan, wordt steeds indringender. Goede en open communicatie met betrokken partijen is van wezenlijk belang voor kwaliteit èn draagvlak van het eindresultaat. Er komt een zwaarder accent op medegebruik van natuur en landschap voor natuur- en cultuurhistorisch gerichte recreatie. Beheren is verbreed tot gastheerschap, het publiek is mondiger, vraagt meer informatie en soms meer toezicht. Dit vraagt tijd en competenties. De grote betrokkenheid van het publiek is ook de basis voor de grote belangstelling voor vrijwilligerswerk.

Groenploeg Landschap Noord-Holland, dé natuurlijke partner voor beheer Landschap Noord-Holland is met haar Groenploeg groot in de uitvoering van terreinwerkzaamheden in opdracht van particulieren, boeren, provincie, gemeenten, waterschappen en andere terreinbeheerders in Noord-Holland. Er wordt ook gewerkt voor buurtbewoners of vrijwilligersgroepen die verantwoordelijk zijn voor het beheer van een stukje van het karakteristieke Noord-Hollandse landschap. In totaal beheert Landschap Noord-Holland op deze manier 150 gebieden en 150 km oever, dijk en berm. Ook beheren we het NoordHollandpad, een lange afstand wandeling van Texel en Wieringen naar het Gooi. Voor de uitvoering heeft LNH de Groenploeg die (in 2011) vanuit vier locaties in heel Noord-Holland actief is. De ploegen zijn veelzijdig inzetbaar: ze maaien riet- en


hooiland, leggen natuurvriendelijke oevers, terras- taluds, paddenpoelen en erfbeplantingen aan, voeren boswerkzaamheden uit, leggen ijsvogelwanden aan en maken bunkers geschikt voor vleermuizen. Het belang en de omvang van de Groenploeg zijn de afgelopen jaren enorm toegenomen en we zien voor de komende jaren nog een groot groeipotentieel. Betaald door opdrachtgevers die hiermee hoge kwaliteit voor een zeer concurrerende prijs in huis halen, maken de medewerkers van de Groenploeg Noord-Holland steeds opnieuw een stukje mooier. Voor de bemensing van de Groenploeg maken we onder andere gebruik van mensen in een reïntegratie traject of andere regelingen bijvoorbeeld in het kader van de Wet Werk en Bijstand en van Wajongeren.

27

5. Wat?

landschapsontwikkeling gehanteerd. Zie bij voorbeeld onze inzet in de landgoederenzone in de binnenduinrand onder Haarlem. Natuur- en landschapsgerichte recreatie heeft inmiddels een vaste plek gevonden in het terreinbeheer. De natuur-, recreatie- en cultuurhistorische doelen conflicteren soms. Verzwaring van het ene doel leidt in enkele gevallen tot minder resultaat op een ander doel. Integratie en afweging van natuurdoelen en doelen op het gebied van landschap en cultuurhistorie blijft dus noodzakelijk. Markt Beheer en ontwikkeling van eigen terreinen blijft belangrijk tot in lengte van jaren. Doordat verwerving in het kader van de EHS aanzienlijk zal afnemen, leggen we de komende jaren een zwaar accent op andere manieren om terreinen langdurig te kunnen beschermen. Voor eigen terreinen zien we ook mogelijkheden om terreinen te verwerven met andere financiering dan de voor de EHS vanuit de overheid beschikbare gelden. Financiering kan uit het eigen Grondfonds maar soms ook door het aantrekken van vreemd vermogen. Financiering- en beheer kosten zullen daarbij uiteraard gedekt moeten zijn.

Voor terreinen van derden richt LNH zich via actieve acquisitie op het in opdracht ontwikkelen en meerjarig beheren van terreinen. Dit is niet alleen belangrijk vanuit financieel oogpunt, maar komt rechtstreeks voort uit onze doelstelling en versterkt ook de ontwikkeling van draagvlak voor natuurbehoud en natuur- en landschapsontwikkeling in Noord-Holland. De acquisitieambitie voor het beheer van terreinen van derden wordt gelegd op 50 ha per jaar. Bij de inrichting van terreinen van derden zetten we de kennis en ervaring van beheerders en medewerkers van Onderzoek en Advies in, bij het beheer speelt de Groenploeg een cruciale rol, gecoacht door o.a. de beheerder terreinen derden. Het doel is om alle activiteiten bij inrichting en beheer van terreinen van derden integraal kostendekkend uit te voeren. Hiervoor is acquisitie en marketing noodzakelijk. Welke middelen we daarvoor inzetten wordt in een markt actieplan neergelegd. Certificering zal de komende jaren van toenemend belang zijn voor het verwerven van opdrachten (zowel voor de Groenploeg als voor afdeling Onderzoek en Advies). In 2012 gaan we onderzoeken welke certificeringen het meest belangrijk zijn.

Rol vrijwilligers Het belang van de meer dan 6500 vrijwilligers die begeleid door LNH in Noord-Holland actief zijn in natuur en landschap kan niet worden onderschat. Met elkaar verzetten deze mensen in 2010 ruim 170 FTE aan arbeid. Los daarvan zorgen deze vrijwilligers ervoor dat LNH zijn vertakkingen tot in de haarvaten van de samenleving heeft en een leger aan ambassadeurs dat zorgt voor draagvlak voor natuur en landschap binnen Noord-Holland. Een groot deel van deze vrijwilligers is actief in de (in 2010) 169 groepen die zich bezig houden met het beheer (vaak van eigen terreintjes), met inventarisatie van soorten en monitoring en met de bescherming van weidevogels. LNH begeleidt deze groepen bij het opzetten van werkzaamheden, verzorgt opleidingen en verzekeringen, levert gereedschappen en helpt als er problemen zijn. Naast het reguliere werk van de vrijwilligersgroepen zijn er burgerparticipatie projecten in het groen. Hierbij zetten burgers vernieuwende projecten op, vaak gestimuleerd en ondersteund door LNH. Soms komen uit deze projecten nieuwe werkgroepen voort. We verwachten dat er de komende jaren kansen voor LNH liggen. Zo’n 600 vrijwilligers worden rechtstreeks door LNH aangestuurd. Zij zijn actief in het beheer van LNH terreinen, bij voorlichting in onze bezoekerscentra en d.m.v. excursies in de terreinen, educatie d.m.v. het werk met jongeren en scholieren, in het promotieteam, de webwinkel, in diverse kantoorfuncties en door het leveren van talloze handen spandiensten. Zo ontvangen we in het bezoekerscentrum in het Ilperveld jaarlijks meer dan 100 schoolklassen en was LNH in 2010 de organisatie die met meer dan 1000 deel nemers landelijk de meeste maatschappelijke stages in het groen aanbod. De komende jaren zullen we inzetten op versterking van de rol van vrijwilligers binnen de eigen organisatie (groei van 600 naar 800 interne vrijwilligers) en op het op het huidige niveau houden van de ondersteuning van de externe vrijwilligersgroepen. Bij de laatste categorie richten we ons op het zelfstandiger maken van bestaande werkgroepen, zodat we ruimte creëren voor het opzetten en begeleiden van nieuwe groepen. Op deze wijze willen we met dezelfde formatie in 2016 200 groepen begeleiden.

beeckestijn • foto: lnh

Financieel kader Verwerven van terreinen is voor LNH onlosmakelijk verbonden aan het stellen van beheerdoelen en het vooraf door rekenen en zekerstellen van inrichting- én exploitatiekosten. Bij inrichting van terreinen is dikwijls sprake van grote

28


projecten die organisatorische en financiële druk met zich meebrengen. We beheren in beginsel alleen als er exploitatiedekking voor is. Als die dekking er (nog) niet is, hoeft dat niet te betekenen dat we verwerving afwijzen, maar zijn we gedwongen geen of uitsluitend minimale beheerkosten te maken. Dit vereist helder inzicht in beheerkosten, samenhangend met verschillende typen beheer. In beheerplannen genoemde activiteiten moeten op basis van financiële planning ook feitelijk gehaald kunnen worden of behandeld worden als streefbeeld. Daarbij komen de (nog) niet haalbare inspanningen op een investeringslijst die jaarlijkse besluitvorming vraagt. Dit vereist een systematiek om gelden op termijn beschikbaar te krijgen voor ontwikkeling en beheer. Het nieuwe gemeenschappelijk basissysteem voor natuur en landschapsbeheer (Conservation Management System international, CMSi) zal hier vanaf 2012 een belangrijke rol gaan spelen. Als beheerkosten stijgen en de hier tegenover staande inkomsten niet, komt er uiteindelijk een moment waarop niet meer conform afspraken kan worden beheerd. Wij zullen al onze creativiteit gebruiken om dit moment zo lang mogelijk uit te stellen, bijvoorbeeld d.m.v. publieksacties, het nog meer inschakelen van vrijwilligers en adoptie van terreinen door bedrijven en particulieren. De eerlijkheid gebiedt echter te zeggen dat wanneer het huidige rijksbeleid doorzet, dit moment dichtbij komt. We gaan dan expliciet en met medeweten van subsidiegever en/of opdrachtgever de lat lager leggen: beheerdoelen worden bijgesteld naar doelen met een minder grote beheerinspanning als er geen dekking is te vinden voor verliesposten.

Onderzoek en Advisering De tweede strategische lijn om onze doelen te bereiken is die van Onderzoek en Advisering. Door (naast de eigen organisatie) derden te adviseren bij visievorming, duurzaam beheer en ontwikkeling van natuur, landschap en cultuurhistorie en in opdracht adviesprojecten, regelingen, onderzoek en monitoring uit te voeren, draagt LNH bij aan behoud en ontwikkeling van de variëteit in natuur, landschap en cultuurhistorie in Noord-Holland. Op deze wijze vergroten we het effect van de Duurzaam Beheer strategie aanzienlijk omdat we zo veel meer hectares beïnvloeden dan alleen via eigen terreinen of het beheer voor derden. Binnen LNH geeft de afdeling Onderzoek en Advies inhoud aan deze strategie. Deze afdeling ontwikkelt zich tot een specialistisch bureau dat steeds vaker door externe partijen wordt ingeschakeld en marktgericht haar expertise en diensten aanbiedt aan overheden, bedrijven en burgers.

29

5. Wat?

Het onderzoek is ondergebracht in het team Onderzoek en databeheer. Hier was de afgelopen jaren de provincie de grootste opdrachtgever, hetgeen niet verwonderlijk is gezien het feit dat dit team is ontstaan met de outsourcing door de provincie in 2004 van haar natuur- en landschaponderzoekers naar LNH. Daarnaast adviseert het team Onderzoek en databeheer de eigen organisatie, andere terreinbeherende organisaties en andere overheden als gemeenten en waterschappen. Van belang is dat het team Onderzoek en databeheer onafhankelijk opereert van de belangenbehartiging waar LNH ook voor staat. Directie en management van LNH bepalen uiteraard de richting waarin het team zich ontwikkelt, maar kunnen en willen inhoudelijk geen invloed uitoefenen op de resultaten van het uitgevoerde onderzoek. Ontwikkelingen Naast het agrarische belang neemt het publieke belang van het platteland steeds meer toe als bron voor recreatie, toerisme, gezondheid en waterberging. Groene diensten, blauwe diensten, zwarte (bagger) diensten bieden kansen voor ondernemers in het landelijk gebied om tegen betaling landschapsbeheer te verzorgen. Het delegeren van het ruimtelijk beleid naar lagere over heden leidt tot grotere verantwoordelijkheid en beleidsruimte bij waterschappen,en gemeenten, maar ook bij organisaties als recreatieschappen en particuliere grond eigenaren. Deskundigheid en ervaring ter zake is daar echter vaak (nog) niet aanwezig. Er zijn steeds meer vragen gericht op de verantwoording en effectmeting van bepaalde projecten en maatregelen, zoals de opgetreden effecten, de specifieke beheerkennis

30

die is verworven, het aantoonbare resultaat in aantal soorten en populatieomvang en landschapskenmerken. De behoefte aan gedetailleerde kennis over natuur en landschap neemt toe. Om beleid te evalueren en bij te stellen is verzameling (monitoring), toegankelijk maken (ontsluiting) en interpretatie van gegevens nodig. Dit moet wetenschappelijk verantwoord plaatsvinden. Naast de provincie als belangrijke afnemer van wetenschappelijk onderzoek als basis voor visievorming en beleid, is dit ook van belang voor andere overheden en beheerders. rosse woelmuis • foto: menno schaefer

Het advieswerk is verdeeld over drie teams, het team Natuur en landschap, het team Landschap en cultuurhistorie en het team Onderzoek en databeheer. Het eerste team is vooral actief bij vragen waar de ecologische invalshoek primair is, bij het tweede ligt de nadruk op cultuurhistorie en landschapsontwikkeling en het derde team is ondersteunend werkzaam op beide vakgebieden. In de praktijk zijn er vaak projecten waar medewerkers uit de verschillende teams een projectteam vormen. Adviesprojecten hebben onder andere betrekking op soortenbeheer, ont wikkeling en monitoring kleine landschapselementen, cultuurhistorische en aardkundige waarden, monitoring landschap, agrarisch natuurbeheer, particulier natuurbeheer en beheer door semi-overheden, water- en oeverbeheer, kennisbeheer. Deze kennis wordt vanzelfsprekend ook ineigen huis benut.

Het thema landschap heeft de afgelopen jaren zowel bij het rijk als bij provincie en gemeenten in toenemende mate aandacht gekregen, echter zonder dat daarbij de beschikbaarheid van financiën groeide. In Noord-Holland vormt de Provinciale Leidraad Landschap en Cultuurhistorie 2010 een goede basis om nu door te pakken. Naast algemene kennis op het gebied van ecologie, landschap en cultuurhistorie heeft LNH de afgelopen jaren steeds meer specifiek Noord-Hollandse kennis op deze werkterreinen in huis gekregen, inclusief expertkennis over bv. weidevogels, ganzen, buitenplaatsen, Stelling van Amsterdam en veen. Vrijwilligers(groepen) verzamelen systematisch data die gebundeld en ontsloten moeten worden, waarbij ook behoefte bij de vrijwilligers bestaat aan facilitering van hun inventarisatiewerk. De noodzaak van samenwerking met de landelijke organisaties die inventarisatiegegevens verzamelen (PGO’s) en de GaN (Gegevens autoriteit Natuur) met de Nationale Databank Flora en Fauna (NDFF), is hierbij van toenemend belang. Markt Bovengenoemde ontwikkelingen, de aanwezigheid van specialistische en praktische kennis en ervaring biedt LNH voor onderzoek en advisering veel kansen op de markt. Om succesvol te kunnen opereren op die markt is goede kennis van de markt en van de vragen die er leven voor LNH van groot belang. Ook zijn een grote naamsbekendheid en een uitstekende reputatie van belang. LNH is vaak alleen bekend als terreinbeheerder van eigen terreinen, alle andere rollen zijn veel minder algemeen bekend. Daar ligt een uitdaging voor de komende jaren. Met de combinatie van onderzoek en integrale advisering (over natuur, landschap en cultuurhistorie) en praktische uitvoering (via de Groenploeg) heeft LNH een ‘unique selling point’. LNH zal zich met de Groenploeg en met Onderzoek en Advies de komende ja-

ren sterk als ondernemer in natuur en landschap profileren en actief inzetten op gerichte acquisitie bij opdrachtgevers. We versterken de komende jaren het accountbeheer naar de opdrachtgevers (provincie, gemeenten, waterschappen, terreinbeherende en andere organisaties, recreatieschappen, bedrijven (bv. Schiphol) inclusief adviesbureaus en particulieren (zoals landgoedeigenaren). Eerste ervaringen in 2011 met intensiveren van systematische acquisitie bij gemeenten waren positief. LNH onderzoekt of certificering en het samen met andere partijen verwerven van raam contracten de kans verhoogt om meer activiteiten op de markt te ontplooien. De teams werken regelmatig met externe partijen samen. Zo zetten we samen met Welstandzorg Noord-Holland en Water, Land en Dijken het instituut van Erfconsulent op en inventariseren we samen met de Cultuur Compagnie alle Noord-Hollandse buitenplaatsen. Ook werken we regelmatig samen met landschaparchitecten, onderzoekinstellingen en adviesbureaus. Door onze activiteiten bij adviesbureaus als Grontmij, DHV, APPM, Tauw, Oranjewoud, Eelerwoude, Witteveen en Bos, Arcadis onder de aandacht te brengen, verwachten we ook via hen opdrachten te verwerven. Door sterker in te zetten op onderzoek en kennisbeheer wil LNH de komende jaren uitgroeien tot het centrale punt voor ecologische en landschapmonitoring en onderzoek gericht op beheer in Noord-Holland, inclusief het brengen van samenhang in gegevensstromen van o.a. vrijwilligers.


De monitoring is gericht op het zo objectief mogelijk beschrijven van ontwikkelingen in de kwaliteit van natuur (ontwikkeling en verspreiding van de Noord-Hollandse flora en fauna) en landschap (bv. de Landschapmonitor en de Monitor Kleine Landschapselementen). Doel is significante ontwikkelingen te signaleren. Interne en externe kennis wordt bij elkaar gebracht en ontsloten, via atlassen en internet. Deze kennis is van belang om beleid en besluiten van overheden en beheerders op het gebied van natuur en landschap te funderen. De afgelopen jaren hebben we veel ervaring opgedaan met de Monitoring Kleine Landschapselementen (MKLE) en onderzoek gedaan naar de mogelijkheden voor een monitor landschap, waarin ecologische, landschappelijke en cultuurhistorische informatie wordt samengebracht. De komende jaren zullen we hier versterkt op inzetten. LNH wil een coördinerende en stimulerende rol blijven spelen ten aanzien van het provinciaal weidevogelbeheer, het meetnet weidevogels voortzetten en blijven participeren in het Kenniscentrum Weidevogels dat bij LNH is gehuisvest. Daarnaast wil LNH het initiatief nemen tot een kenniscentrum Veen, waarin kennis over afbraak en vorming van veen wordt samengebracht. Financieel kader De activiteiten op het gebied van advisering en onderzoek zullen de komende jaren integraal kostendekkend moeten zijn.

31

5. Wat?

Maatschappelijke verankering De derde strategische hoofdlijn is gericht op de Maatschappelijke verankering van onze activiteiten in de samenleving. Dit omvat het vergroten van de bewustwording van het belang van natuur en landschap en het opbouwen en onderhouden van draagvlak en betrokkenheid voor duurzaam behoud en ontwikkeling van natuur en landschap bij de Noord-Hollandse bevolking, bezoekers van terreinen, Beschermers, vrijwilligers, organisaties, bedrijven, instellingen en overheden. We willen dit bereiken via communicatie, fondsenwerving, vrijwilligersondersteuning en -stimulering, beleidsbeïnvloeding, belangenbehartiging, bevordering van natuur- en landschapgerichte recreatie, burgerbetrokkenheid en uiteraard door initiatieven die de kwaliteit van natuur en landschap bevorderen.

productie rietscherm voor eendenkooi door vrijwilligers • foto: jan zijp

LNH wil mensen bewust maken van het belang van natuur en landschap in Noord-Holland. Al 40.000 Beschermers steunen het werk van LNH. De provincie vertrouwt belangrijke onderdelen van het natuur- en landschapsbeleid toe aan LNH. Meer dan 6500 vrijwilligers zetten zich met hart en ziel in voor behoud en ontwikkeling van natuur en landschap in hun directe omgeving.

32

Deze steun, dit vertrouwen en deze betrokkenheid zijn niet vanzelfsprekend. Hier is sprake van tweerichtingsverkeer. Wat verwachten de mensen van LNH, wat biedt LNH de mensen? De banden met de Noord-Hollandse samenleving (burgers, bezoekers van terreinen, vrijwilligers, organisaties, bedrijven, instellingen, overheden) moeten worden onderhouden, gekoesterd en versterkt. Dat vergt een voortdurende inzet van communicatiemiddelen en een voortdurende stroom informatie die is afgestemd op de groep of de persoon waarvoor deze informatie is bedoeld. Trefwoorden: luisteren, toelichten, uitleg, verantwoording, beïnvloeding, bereikbaarheid, zichtbaarheid, herkenbaarheid, inspelen op zich ontwikkelende trends en behoeften. Ontwikkelingen Steeds meer personen en organisaties weten LNH te vinden met hun vragen om informatie over natuur en cultuurhistorie van eigen terreinen maar ook daarbuiten. De financiële en personele mogelijkheden om op die vragen in te spelen zijn echter minder geworden. LNH wordt gevraagd naar standpunten over natuur, recreatie, ruimtelijke plannen en milieukwesties en wordt meer en

meer betrokken bij beïnvloeding van beleid- en planprocessen. De financiële mogelijkheden om op die vragen in te gaan zijn juist minder geworden. De behoefte aan recreatiemogelijkheden in het landelijk gebied neemt toe. Mensen zoeken mogelijkheden voor beleving van het landschap. Wij worden daardoor uitgedaagd in onze terreinen en onze advisering natuur- en landschapgerichte recreatiemogelijkheden te ontwikkelen die niet ten koste gaan van de waarden van natuur en landschap. Ook in Noord-Holland wijzigt de demografische samen stelling: de bevolking vergrijst, het aantal allochtonen neemt toe.

Vrienden LNH heeft een actief bedrijfsvrienden programma. Bedrijven kunnen gouden, zilveren of gewoon Vriend worden, daarnaast hebben we enkele ‘Excellente partners’, allen met een bijbehorend pakket tegenprestaties. Contacten met ondernemers zijn ook van groot belang voor de maatschappelijke verankering van LNH in de samenleving. De afgelopen jaren is het aantal bedrijven dat LNH sponsort door Vriend te worden meer dan verdubbeld tot 75 in 2011. De financiële bijdrage die deze Vrienden leveren is van groot belang (meer dan € 170.000 in 2011). De komende jaren willen we deze kring van Vrienden daarom verder uitbouwen waarbij we ons richten op 100 Vrienden in 2016.

De mogelijkheden om via social media (websites, email, Twitter, Facebook, YouTube, Linkedin) met doelgroepen gericht te communiceren is enorm gegroeid en wordt nog onvoldoende benut.

Natuur- en landschapsgerichte recreatie Waar vroeger natuurdoelen voorop stonden, gaat het nu meer en meer om een kwalitatief hoogwaardige combinatie van doelen: natuur, landschap, cultuurhistorie, recreatie. Goede natuur- en landschapgerichte recreatiemogelijkheden versterken maatschappelijke verankering. Dit vraagt om inrichting en zonering van terreinen, om goed afgestemde communicatie en om begeleiding en toezicht in het veld. Aanbod van voorzieningen (bebording, paden, bankjes, ommetjes en andere wandelmogelijkheden, uitkijktorens, bezoekerscentra) en activiteiten (excursies, SMS routes, GPS wandelingen, geocaching) moet op orde zijn. Deze zaken zijn uitgewerkt in de Nota Recreatiebeleid.

Wat betekent dit voor LNH? Onze ambitie vraagt om een permanente en zeer herkenbare zichtbaarheid in de media. Op het gebied van natuur, landschap en cultuurhistorie wil LNH als belangrijke speler in Noord-Holland zichtbaar zijn. Hiertoe is een organisatiebreed Communicatieplan gemaakt met als hoofddoel het creëren van draagvlak voor onze activiteiten bij de verschillende doelgroepen in Noord-Holland. We kiezen daarbij een regionale aanpak. Hierbij willen we LNH als sterk merk neerzetten en ons imago versterken.

Belangrijk onderdeel vormt ook de zichtbaarheid van LNH in het eigen bezoekerscentrum in het Ilperveld (waar we naar jaarlijks 20.000 bezoekers willen groeien), in de samenwerking met het bezoekerscentrum De Helderse Vallei en de Informatiepunten bij Leyduin, ’t Zand, Balgzand en in de Eilandspolder. Ook de honderden excursies die LNH jaarlijks aanbiedt, dragen bij aan het draagvlak. Om al deze ambities te kunnen waarmaken, zetten we in op een meer commerciële aanpak: voor waardevol aanbod (zoals bij voorbeeld de excursies) mogen we geld vragen.

Beschermers Van groot belang voor de maatschappelijke verankering zijn onze Beschermers. LNH zet de komende jaren vooral in op het binden van bestaande Beschermers. Versterking van (regionaal) gerichte communicatie met onze Beschermers is een speerpunt. De betrokkenheid van de Beschermers draagt zeer bij aan het draagvlak voor het werk en de standpunten van LNH. Ook zijn de Beschermers financieel van belang i.v.m. hun jaarlijkse bijdrage, extra schenkingen en legaten. In hoofdstuk 7 ‘Hoe’ is aandacht besteed aan de fondsenwerving in het algemeen.

Via bestaande middelen als ons tijdschrift, website en persberichten informeert LNH het publiek over haar a ctiviteiten. Naast deze middelen willen we ook de mogelijkheden van social media benutten om intensiever met mensen te communiceren, met hen in gesprek te gaan, te luisteren en informatie te verschaffen, te reageren op vragen en fondsen te werven. In dat licht is in 2011 de portal ‘Koop voor de Natuur’ van start gegaan. In 2011 zijn de mogelijkheden voor sociale media verkend. Vanaf 2012 willen we beginnen met de meest kansrijke initiatieven. Zo willen we in de toekomst veel meer per doelgroep en per regio communiceren. De

De regionalisering zet zich door, mensen zijn betrokken bij hun eigen regio en hebben minder met de provincie als geheel. Onze kennis van en netwerk in de regio kunnen we sterker benutten. De concurrentie op de goede doelen markt is groot. Daarom is het van belang LNH helder te positioneren en te profileren, LNH moet een sterk merk zijn.


33

5. Wat?

Op het terrein van volwassenen educatie zijn er in het verleden in het kader van projecten allerlei losse cursussen gegeven, die vervolgens niet worden hergebruikt. Daarnaast verzorgt LNH jaarlijks al vele praktijkcursussen zoals motorzagen en bossenmaaien. Ook is LNH erkend leer bedrijf voor de groene MBO opleidingen en hebben we het Aequor keurmerk. Wajongeren bieden we samen met het Clusius college de BBL groenopleiding. Er bestaat grote belangstelling voor “leken” cursussen op gebied van natuur. Vooral in de categorie gepensioneerden is dit een favoriete invulling van vrijgekomen tijd. Er wordt wel een en ander aangeboden, maar niet gestructureerd. Alle aanbieders worstelen met de uitvoering van de “backoffice” activiteiten. Hier kan LNH een centrale rol vervullen door al deze activiteiten onder te brengen in een nieuw initiatief: de Landschapacademie. Deze academie biedt een educatief programma op het gebied van natuur en landschap voor volwassenen dat we samen met anderen (bv. IVN, NME centra) willen uitvoeren, Vrijwilligers Hoewel het vrijwilligerswerk primair gericht is op de resultaten voor natuur en landschap, kan de bijdrage aan de verankering in de samenleving onmogelijk overschat worden. De vrijwilligers zijn bij uitstek de ambassadeurs voor de organisatie en voor het werk waar we gezamenlijk voor staan. Beleidsbeïnvloeding en belangenbehartiging LNH zal op veel momenten opvattingen, visies en standpunten uitdragen bijvoorbeeld bij woningbouw, jacht, windmolens, weidevogels, recreatie, nieuwe wegen, bedrijventerreinen en evenementen en proberen op die manier het beleid te beïnvloeden. Dit is belangrijk vanuit onze doelstellingen en zeker ook voor onze zichtbaarheid en ons imago. LNH zal zich daarbij (niet vanuit principiële maar vanuit kostenoverwegingen) in het algemeen beperken tot ontwikkelingen die van invloed zijn op de belangen van de eigen core business. Sinds 2010 is voor beleidsbeïnvloeding vanwege bezuinigingen geen aparte formatie meer be-

34

In het prachtige Ilperveld heeft LNH een fraai be zoekerscentrum. In het centrum is een permanente tentoonstelling ingericht over het omringende veenweidegebied en Nationaal Landschap Laag Holland. Vanuit het centrum vinden vaarexcursies en andere activiteiten plaats, zoals vroege vogel-, planten- en vlinderexcursies, kanocursussen en avondzwerftochten. Ook worden er jaarlijks ruim 100 schoolklassen ontvangen en vele groepen volwassenen, waaronder veel uit het bedrijfsleven. Mensen kunnen een roei- of fluisterboot huren om het Ilperveld op eigen gelegenheid te verkennen. Achter het centrum ligt een natuurpad en een observatiehut waar bezoekers water- en weidevogels kunnen bekijken. De komende vijf jaar willen we het aantal bezoekers met een derde laten stijgen tot 20.000 per jaar. In Den Helder werken we samen in het in 2010 geopende bezoekerscentrum De Helderse Vallei.

vogelkijkhut ilperveld • foto: nico dekker

Educatie De komende jaren wil LNH voorlichting en educatie verzorgen via buitenschoolse opvang, projecten binnen het basis- en voortgezet onderwijs, inclusief maatschappelijke stages, en via de Landschapacademie. LNH ziet educatie niet als een primaire taak. Daardoor kunnen deze zaken alleen van de grond komen wanneer daar externe financiering voor gevonden wordt.

Bezoekerscentra

Informatiepunt Balgzand Vlakbij Den Helder, ligt het Informatiepunt Balgzand. Samen met de Waddenvereniging gebruikt LNH dit centrum bij activiteiten op het Balgzand: vogelexcursies, educatie voor scholen uit de omgeving en de ontvangst van groepen. Bij laagwater zijn er regelmatig wadloopexcursies, bij hoogwater vogelexcursies.

schikbaar en zijn de taken verdeeld over een groot aantal medewerkers die belangrijke externe contacten onderhouden. Daarom is interne communicatie erg belangrijk om te zorgen dat LNH met één mond spreekt. Op basis van resultaten van onderzoek en monitoring zal er steeds meer reden zijn voor het agenderen van thema’s waar beleid (bij provincie, waterschappen, gemeenten) voor zou moeten worden gemaakt, aangepast of geëvalueerd. Hiervoor zullen we ons in het algemeen ook kunnen aanbieden wanneer onze inspanning door een opdrachtgever of sponsor wordt betaald. Deze ontwikkelingen zijn inclusief criteria voor prioriteitstelling uitgewerkt in de Nota Beleidsbeïnvloeding.

expositie ‘ilperveld mensenwerk’ • foto: dutchphoto

nieuwe media bieden kansen om gericht en interactief te communiceren en zo de band met onze achterban te versterken.


35

Waar? LNH is als Noord-Hollandse organisatie actief binnen de grenzen van deze provincie. In het algemeen zal LNH de activiteiten in andere provincies overlaten aan de collega Landschappen en Landschapsbeheer stichtingen. Op deze regel zijn twee uitzonderingen:

2. Op andere gebieden (zoals bv. landschapsontwikkeling en monitor landschap, burgerparticipatie en vrijwilligerswerk, advisering natuurontwikkeling) kan LNH haar kennis en ervaringen onder het motto ‘samen sterker’ wellicht in combinatie met zusterorganisaties aanbieden. Bij de vraag ’waar?” is ook aan de orde hoever we de stad willen binnengaan bij beheer van terreinen. Ook in de stad liggen kansen. We ondersteunen al jaren vrijwilligers op natuur- en groenterreintjes in de stad en voeren opdrachten uit op het gebied van ecologisch inrichting en beheer binnen stedelijke bebouwing (bv groenzones, parken, sportcomplexen: ‘natuur dichtbij’). Daar gaan we mee door. Inhoudelijk van belang en zeker ook vanwege de zichtbaarheid van LNH voor de vele mensen in de stad.

groene specht • foto: ger tik

wildrijk • foto: hanneke verheij

1. LNH heeft op het terrein van onderzoek aan weidevogels en ganzen zoveel ervaring dat het jammer en inefficiënt zou zijn wanneer daar in andere provincies geen gebruik van wordt gemaakt.

6

36


37

Wanneer?

7

parnassia • foto: henk van bruggen

blauwborst • foto: w. doorn-meyne

In de afgelopen jaren heeft LNH haar eigen lijnen conform de (meerjaren)planning uitgezet en uitgevoerd, maar heeft ook vaak succesvol gereageerd op onverwachte mogelijkheden en nieuwe kansen die zich voordeden. Die onder nemende en flexibele houding zullen we ook de komende jaren blijven aannemen. Van groot belang is dat LNH innovatieve ideeën blijft ontwikkelen en uitvoeringsgerede projecten op de plank heeft liggen. Op die manier kunnen we ook in de toekomst vele ijzers in het vuur houden en kansen grijpen wanneer die langskomen.

38


39

8

Hoe? In voorgaande hoofdstukken hebben we het waarom, wie, wat, waar en wanneer in relatie met onze activiteiten tegen het licht gehouden. Hoe gaan we dit allemaal bereiken? LNH wil de komende jaren met maximale creativiteit en via innovaties van inhoud en financiering landschap en natuur in Noord-Holland een stap verder brengen.

Cultuur van de organisatie

Organisatie

We staan open naar collega’s en naar de buitenwereld waarbij we ons gelijkwaardig aan gesprekspartners opstellen en het belangrijk vinden dicht bij onze klanten te staan. Onder klanten verstaan we in dit verband niet alleen opdrachtgevers en subsidiënten, maar ook de Beschermers, Vrienden, vrijwilligers(groepen) en de mensen die van onze terreinen en producten gebruik maken.

LNH is en blijft een zelfstandige stichting. De directeur fungeert als bestuur. De Raad van Toezicht houdt toezicht op het bestuur, stelt begroting en jaarrekening vast en fungeert als klankbord voor de directeur. De directeur wordt bijgestaan door een Raad van Advies die gevraagd en ongevraagd advies geeft en een voor LNH belangrijk netwerk opent. Samen met het Management Team dat bestaat uit de hoofden van de verschillende afdelingen, stuurt de directeur de organisatie aan. Medewerkers in diverse vormen van dienstverband voeren de diverse werkzaam heden uit. Het werkapparaat is gestructureerd via de drie strategische hoofdlijnen. De afdelingen Duurzaam Beheer en Onderzoek en Advies leveren de primaire producten (natuur, landschap en cultuurhistorie), de afdeling Communicatie & Marketing ondersteunt deze afdelingen en heeft een eigen rol bij de maatschappelijke verankering van ons werk door de verzorging van de corporate communicatie via o.a. de website, bezoekerscentra en het tijdschrift. De afdeling Middelen ondersteunt de verschillende bedrijfsprocessen en heeft de onafhankelijke control functie binnen de organisatie. Het organogram is weergegeven in bijlage 2. Daarnaast zijn ruim 6500 vrijwilligers actief in natuur en landschap van Noord-Holland die begeleid worden door medewerkers van LNH.

wilgen knotten • foto: idde lammers

Er is voor gekozen om het vrijwilligerswerk onder te brengen bij de afdeling Duurzaam Beheer omdat het LNH in de eerste plaats gaat om het resultaat dat door de vrijwilligers in natuur en landschap wordt bereikt en secundair om de enorme bijdrage die zij leveren aan de maatschappelijke verankering. Om dezelfde reden is het werk van de Groenploeg bij Duurzaam beheer ondergebracht. Ook hier gaat het ons primair om de bereikte resultaten in natuur en landschap, hoewel de sociale functie door het bieden van zinvolle werkplekken, reïntegratiemogelijkheden en mogelijkheden voor mensen waarvoor de toegang tot de reguliere arbeidsmarkt wordt belemmerd, ook van grote maatschappelijke betekenis is. Die sociale functie vormt echter niet het primaire doel voor LNH. Deze structuur functioneert naar tevredenheid en er bestaan geen plannen om die de komende jaren ingrijpend te wijzigen.

40


LNH streeft naar een bedrijfscultuur waarmee maximaal resultaat bereikt wordt. Sleutelwoorden van deze cultuur zijn: transparant, kosten- en tijd efficiënt, intern en extern klantgericht, resultaat gericht management en werken vanuit een gezamenlijk LNH gevoel (zie kader 1).

We doen dat vanuit een viertal kernwaarden: passie, toegankelijk, daadkracht en verbindend. Passie omdat ons werk onze passie is. Dat uit zich in plezier, enthousiasme en gedrevenheid om het beste voor onze klanten en voor natuur en landschap te bereiken. Toegankelijk omdat we goed benaderbaar willen zijn en ons gelijkwaardig opstellen aan de ander. Daadkracht omdat onze mensen de schouders eronder zetten, gaan voor maximaal resultaat, ondernemend zijn, actief kansen grijpen en problemen oplossen. En verbindend omdat we hierbij willen samenwerken met partners binnen en buiten LNH. Het schetsen van een ideale situatie is een, die te realiseren is weer iets anders. In 2011 is onderzoek uitgevoerd onder de leidinggevenden naar de resultaten van de gedurende de afgelopen jaren ingezette cultuurverandering. Geconcludeerd werd dat de inspanningen om een cultuurwijziging te realiseren niet voor niets zijn geweest. Door de leidinggevenden wordt LNH gezien als een organisatie die zich kenmerkt door transparantie, toegankelijkheid en wederzijds respect. Zelfstandigheid van medewerkers wordt optimaal gestimuleerd, verantwoordelijkheden worden zo laag mogelijk in de organisatie gelegd. Medewerkers ervaren een gezamenlijk LNH gevoel. Verbetering is nog mogelijk op het vlak van interne communicatie, onderlinge samenwerking en interne en externe klantgerichtheid. Dit beeld komt ook naar voren in het onder alle medewerkers in 2010 gehouden Medewerkers tevredenheidsonderzoek. Met al die inspanningen is het doel nog niet bereikt. Mede onder druk van de veranderende buitenwereld zal de organisatie marktgerichter moeten gaan werken; daarom zal ook de cultuur meer die kant op moeten. De komende jaren willen we investeren in continue professionalisering door opleiding en scholing van onze

41

8. Hoe?

medewerkers en het bevorderen van goed leiderschap. Bij het laatste is ook de voorbeeldrol van het MT belangrijk. Het MT moet de gewenste cultuur uitstralen door er zelf naar te handelen. Er zal de komende tijd maximaal aandacht zijn voor het bevorderen van SMART (Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch en Tijdgebonden) handelen door onze medewerkers.

LNH is voor de realisatie van haar doelstellingen afhankelijk van financiering uit publieke en private bronnen. De afgelopen jaren zijn de reguliere subsidies van de provincie sterk afgenomen. De komende jaren wordt een vermindering van de rijksvergoedingen verwacht. Dankzij de vele activiteiten zijn de LNH inkomsten redelijk gespreid en is het financieel risico door toegang tot vele bronnen van financiering laag (zie verder Nota Risicobeheersing).

Kwaliteitsbewaking

De bezuinigingen bij rijk en provincie zullen waarschijnlijk leiden tot nog minder vergoedingen voor beheer en ontwikkeling van natuur en landschap. Als reactie zal LNH zoeken naar nieuwe vormen van financiering (die voor namelijk uit de private sector zullen moeten komen).

Bij het beheer van de terreinen waarborgen we de kwaliteit door te werken vanuit beheerplannen die via monitoring geëvalueerd en bijgesteld worden. We vinden het belangrijk dat de beleidscyclus (plannen – uitvoeren – evalueren – bijstellen plannen) op orde is. Mede in het kader van certificering als natuurbeheerder vindt regelmatig een externe audit plaats. De afgelopen jaren hebben we daar het systeem dat ook bij Natuurmonumenten in gebruik is voor benut. Ook voor het onderzoek en advieswerk is kwaliteit uiterst belangrijk. Kennisbeheer en opleiding moeten in orde zijn. Als extra waarborg op kwaliteit van offertes en rapporten wordt elk concept door een senior medewerker meegelezen en becommentarieerd. Een ander aspect van de kwaliteit van het functioneren van LNH is de mate waarin dit voldoet aan duurzaamheidcriteria. Onze inkoop proberen we duurzaam te doen, bij voorbeeld via de inkoop van groene elektriciteit en groen gas, op andere gebieden (zoals mobiliteit, isolatie van het hoofdkantoor) moeten we compromissen sluiten. We proberen (bij voorbeeld via de fietsenregeling) duurzaam gedrag van medewerkers te stimuleren. Ook de arbeidsomstandigheden vormen een kwaliteits aspect van ons werk. LNH streeft naar gezonde en stimulerende arbeidsomstandigheden. Zo gebruiken we in onze machines speciale brandstoffen die minder gezondheids risico opleveren. Binnen de Arbo commissie wordt continu gestreefd naar verbeteringen.

Financiering en risico management De stichting LNH heeft geen winstdoelstelling. De organi satie heeft wel de verplichting om structureel kostendekkend te zijn. Om tijdelijke verliezen te kunnen opvangen wordt een continuïteitsreserve aangehouden. Eigen ver mogen wordt volgens het treasury beleid defensief en ‘groen’ belegd.

42

Financiering vanuit de private sector is nu al belangrijk voor LNH maar wordt in de planperiode dus nog belangrijker. Dit kan bestaan uit verworven opdrachten op commerciële basis maar ook uit “charitas”. LNH is reeds succesvol geweest in het verhogen van de inkomsten uit deze andere bronnen d.m.v. fondsenwerving bij Beschermers en particuliere fondsen, sponsoring door bedrijven (Vrienden), incidentele subsidies overheden en opdrachten derden. Van groot belang voor succesvol opereren is dat Landschap Noord-Holland een grote naamsbekendheid en een goede reputatie heeft. Opvallend is dat LNH een relatief t.o.v. andere Landschappen lage naamsbekendheid heeft. Hier is dus nog veel te winnen als we willen waarmaken dat we dicht bij de Noord-Hollandse bevolking staan. LNH zal de komende tijd allerlei communicatiemiddelen inzetten om onze zichtbaarheid te vergroten. Bij degenen die ons kennen is, zo blijkt uit de Charibarometer, de waardering hoog. Ook moet de interne organisatie die betrokken is bij het werven van financiën, alsmede de communicatie en verantwoording van bestede middelen, op orde zijn. Via het keurmerk van het Centraal Bureau Fondsenwerving (CBF) toont LNH aan de buitenwereld dat de werving van fondsen en de besteding van ontvangen gelden voldoen aan de strenge eisen van het keurmerk. Daarnaast zal blijvend kritisch moeten worden gekeken naar de kosten van de organisatie. De afgelopen jaren is veel bereikt op dit gebied door efficiënter werken en slimmere inkoop van goederen en diensten. Die lijn zal worden doorgezet. De belangrijkste categorie vaste kosten bestaat uit de salariskosten van de medewerkers. Hier betrachten wij maximale wendbaarheid door gebruik te maken van tijdelijke contracten en nul-uren contracten. Bij natuurlijk

woestduin • foto: henry buter

Een belangrijk aspect van al ons werk wordt gevormd door de kwaliteit. Uiteraard streeft LNH met de beschikbare mensen en middelen naar de hoogst mogelijke kwaliteit.

verloop zal kritisch worden gekeken naar de noodzaak van opvolging. Verdere efficiency verbetering is mogelijk door schaalvergroting door bijv. backoffice processen voor andere organisaties uit te voeren. Zie pagina 49 “Service Centre”.

Fondsenwerving Beschermers De ruim 40.000 Beschermers zijn belangrijk voor ons draagvlak en een belangrijke bron van inkomsten, zowel via de jaarlijkse bijdrage als via incidentele bijdragen (acties, erfstellingen, legaten en fondsen op naam). In het verleden hebben we ervaren dat er te hoge kosten gemaakt moesten worden om het aantal Beschermers substantieel te verhogen. Daarom geven we de laatste jaren minder geld uit aan werving van nieuwe Beschermers. Deze lijn zetten we voort. We zetten primair in op behoud van bestaande Beschermers en hopen via speciale acties op een bescheiden groei naar 45.000 Beschermers in 2016. Daarnaast zetten we i.v.m. het ouder worden van kapitaalkrachtige babyboomers, in op het verkrijgen van legaten en erfstellingen. Particuliere fondsen Er liggen nog steeds grote kansen bij particuliere fondsen. De fondsenwerver exploreert deze markt met succes. Zo is het aantal openbare vermogensfondsen waar LNH een bij-


drage van heeft ontvangen sinds 2007 verviervoudigd en is het aantal bij LNH bekende stille fondsen verdubbeld. Dit beleid zal worden gecontinueerd. Nationale Postcode Loterij Een heel belangrijke en speciale relatie wordt onderhouden met de Nationale Postcode Loterij (NPL). Op basis van een overeenkomst tussen NPL en de koepels (De12Landschappen en Landschapsbeheer Nederland) ontvangt LNH jaarlijks een bijdrage van ruim 1 miljoen euro. Dit is heel belangrijk geld omdat het vrij besteedbaar is voor allerlei projecten en heel vaak ingezet wordt als cofinanciering van projecten waaraan een ‘eigen bijdrage’ geleverd moet worden om andere subsidies binnen te kunnen halen. In de praktijk blijkt de NPL bijdrage dus een enorme multiplier. Ook de komende jaren zal LNH deze relatie koesteren. Vrienden Vanaf 2006 is het aantal Vrienden (sponsors uit het bedrijfsleven) dat LNH financieel steunt ruim verdubbeld van 30 naar 75 in 2011. Onze ambitie is om dit aantal de komende 5 jaar uit te breiden tot 100 Vrienden. Daarbij willen we de kosten van verwerving verlagen door de werving van nieuwe Vrienden en het onderhouden van de contacten met bestaande Vrienden onder te brengen bij verschillende medewerkers van LNH en niet meer bij een speciaal hiervoor aangestelde functionaris.

43

8. Hoe?

foto: jos teeuwisse

pinksterbloem • foto: henk van bruggen

Nieuwe vormen De komende tijd zal LNH ook inzetten op nieuwe vormen van fondsenwerving zoals de Streekrekening (i.s.m. Rabobanken), LNH gebiedsfondsen (à la Vrienden van Leyduin), landschapsveilingen, uitbouw van het concept Koop voor de natuur alsmede uitbouw van het gebruik van nieuwe media (bv. crowdfunding) via online marketing. Subsidies Voor activiteiten en projecten op het gebied van natuur, landschap en cultuurhistorie zijn binnen Europa, rijk, provincie en gemeenten subsidiemogelijkheden. LNH heeft daar de afgelopen jaren gebruik van gemaakt en zet dat beleid door. De binnen LNH actieve fondsenwerver heeft mede als taak de mogelijkheden hiervoor continu in kaart te brengen. Europa Behalve bij het Europese POPII, Leader en het Life programma heeft LNH nog geen aansluiting gevonden bij Europese programma’s. De komende tijd onderzoekt LNH of er meer mogelijkheden bestaan (bv. via InterregIV of internationale samenwerkingsverbanden zoals het Europese netwerk voor geoparks of Europa Nostra (monumenten). Rijk Een groot deel van de bij het rijk beschikbare middelen loopt via de provincie. Dit is met het aantreden van het kabinet Rutte in 2010 nog versterkt. De subsidies voor het verwerven en inrichten van EHS terreinen, de zg. Herverdelingsmiddelen en andere ILG subsidies en de vergoedingen vanuit het Subsidiestelsel voor Natuur en Landschapsbeheer (SNL) lopen via de provincie. Ook de uitvoering van het Waddenfonds is in 2011 naar de provincies gegaan. Toch blijft het rijk belangrijk en we blijven, mede via onze koepels, de mogelijkheden volgen. De regelingen waarvan al gebruik gemaakt is, zijn bv. de BRIM (OC&W), Innovatie regeling Mooi NL (I&M), Innovatieregeling Kader Richtlijn Water (I&M), Stimuleringsfonds voor Architectuur (OC&W), Belvedère (OC&W e.a.) en de Leefgebiedenregeling (EL&I).

eekhoorn • foto: menno schaefer

Provincie LNH werkt op veel gebieden intensief samen met de provincie. We hopen voor de komende tijd afspraken te kunnen maken over de financiering van het beheer van terreinen, de begeleiding van de vrijwilligers groepen die actief zijn in het beheer en bij de weidevogelbescherming, de uitvoering van de LER (Landschapselementen regeling) en de Soortenregeling, het beleidsondersteunend onderzoek, de herverdelingsmiddelen en de monitor landschap. Ons beider steven is die afspraken in een meerjarige prestatieovereenkomst vast te leggen. Dit zou een solide basis

44


voor onze bedrijfsvoering verschaffen en LNH en de provincie veel efficiencywinst opleveren Daarnaast willen we voor projecten gebruik maken van andere mogelijkheden die bij voorbeeld het POP (Plattelands OntwikkelingsProgramma) en het ILG bieden. Gemeenten LNH zal zich de komende jaren sterk regionaal en lokaal richten. Alleen al daarom zijn goede contacten met gemeentelijke bestuurders en ambtenaren van groot belang. Met de nieuwe wet op de ruimtelijke ordening is de rol van gemeenten versterkt en gemeentelijke cofinanciering voor het verkrijgen van provinciale subsidie zal vaak een vereiste zijn. Voor aansprekende lokale projecten is gemeentelijke financiering een mogelijkheid. Nieuwe subsidiemogelijkheden Nationaal liggen er op de verschillende bestuursniveaus kansen waar het gaat om projecten waarbij sprake is van Integrale Gebiedsontwikkeling zoals bv. bij waterbergingen, rood voor groen trajecten, recreatieprojecten en projecten waarbij ogenschijnlijk gratis ecosysteemdiensten een prijs krijgen. Bij het laatste kan gedacht worden aan beprijzing van CO2 opslag (bv. via actieve veenvorming in veenweidegebieden en bossen) , fijnstofafvang, waterzuivering en waterregulatie (maar niet alleen in waterbergingen), biomassalevering voor energie, locatie windmolens, plaagbestrijding, bestuiving, gezondheidseffecten, bodemarchief en het bieden van recreatiemogelijkheden. Een andere veelbelovende financieringsbron is het leveren van maatschappelijke diensten waarbij natuur en landschap(sbeheer) worden ingeschakeld. De reïntegratietrajecten zoals deze al vele jaren via de Groenploeg worden uitgevoerd, zijn hiervan een voorbeeld. De activiteiten met Wajongeren waarvoor LNH eigen jobcoaches heeft aangenomen, zijn een ander voorbeeld. Wellicht dat LNH ook kan inspelen op andere doelgroepen (verslaafden, Alzheimerpatiënten) die baat hebben bij werken in natuur en landschap. Landschapsfondsen Veelbelovend is de ontwikkeling van Streek- of Landschapsfondsen. Overijssel is daarin een lichtend voorbeeld. In verschillende regio’s hebben gemeenten de handen ineen geslagen en geld gestort in een fonds om van daaruit natuur en landschap te herstellen en te beheren. Ook vanuit private bronnen, bijvoorbeeld vanuit Rabo streekrekeningen, kunnen middelen aan dit fonds worden toegevoegd. De provincie verdubbelt de zo bij elkaar gebrachte middelen. Vanuit dit fonds, ondergebracht in een private stichting waarin de verschillende regionale partijen

45

8. Hoe?

komende jaren intensief ingezet op marketing en acquisitie. De uitwerking hiervan komt tot stand via markt actieplannen. De klanten waar we ons op richten zijn gemeenten, waterschappen, provincie Noord-Holland, collega natuurbeheerders, bedrijfsleven (inclusief andere adviesbureaus) en particulieren (bv. landgoedeigenaren).

Overige inkomsten v ertegenwoordigd zijn, worden vervolgens contracten gesloten met agrariërs, landgoedeigenaren en andere grondgebruikers, die natuur en landschapstaken zoals het herstel en beheer van houtwallen, onderhoud natuurvriendelijke oevers, enz. gaan uitvoeren, vaak gebaseerd op een in een LandschapsOntwikkelingsPlan omschreven pakket van groen-blauwe diensten. Een en ander wordt met raad en daad ondersteund vanuit een stichting opgericht door Landschap Overijssel en de koepel van de agrarische natuurverenigingen. Het bijzondere is dat het gaat om contracten van 25 tot 30 jaar, waardoor het langjarig beheer (en de inkomsten voor degene die het uitvoert) gegarandeerd is. Sterk punt is ook dat de bijeengebrachte middelen voor langere tijd zijn ondergebracht bij het Nationaal Groenfonds, waardoor de contracten niet meer afhankelijk zijn van gemeentelijke of provinciale verkiezingen. LNH wil zich de komende jaren inzetten om in Noord-Holland samen met andere partijen (zoals de agrarische natuurverenigingen, gemeenten, waterschappen) soortgelijke, in de regio’s verankerde, streekfondsen op te zetten. Acquisitie op de markt Eerder stelden we vast dat de reguliere subsidies de afgelopen jaren zijn gedaald en de komende jaren waarschijnlijk verder zullen dalen. Deze ontwikkeling was voorzien en daarom heeft LNH naast subsidies ingezet op het verwerven van middelen op de markt. Het doel is om onze activiteiten op het gebied van het beheer van terreinen voor derden (al dan niet m.b.v. de Groenploeg) en de activiteiten voor derden op het gebied van onderzoek en advies geheel uit de markt te bekostigen, inclusief het overhead deel dat direct met deze activiteiten samenhangt. Daartoe wordt de

46

Ook lijken er nog besparingen mogelijk door intensiever samen te werken met andere organisaties. LNH blijft s treven naar verdere verhoging van de efficiency.

Een belangrijke mogelijkheid om de efficiency te vergroten ligt in de verdere verbetering van de koppeling van verschillende computerprogramma’s die bij LNH in gebruik zijn of vervanging door programmatuur die verschillende functies verenigt. Zo bestaat er (nog) geen koppeling tussen bij voorbeeld personeelsadministratie (Arbo, salaris) en financiële administratie. Het adressensysteem (Mailman) is ongeschikt om klantencontacten bij te houden en de financiële administratie (Decade) levert nog niet voor iedereen handzame informatie, waardoor schaduwadministraties ontstaan. We willen de aanwezige systemen zodanig koppelen en/of verbeteren dat het op verschillende plaatsen invoeren van dezelfde gegevens en het opzetten van schaduwadministraties tot het verleden gaat behoren.

Samenwerking met andere organisaties Op landelijke schaal participeert LNH in diverse samen werkingsverbanden zoals De12Landschappen, Landschapsbeheer Nederland, de Stichting Verantwoord Beheer IJsselmeer, de Coalitie Wadden Natuurlijk. Omdat deze samenwerking LNH veel oplevert, willen we die continueren. Aangezien de activiteiten van De12Landschapen en LBN elkaar deels overlappen, zullen we ons inzetten voor vergaande integratie van de activiteiten van deze twee koepels. Binnen de provincie werken we structureel samen met de andere natuurbeheerders, de Milieufederatie en het IVN binnen het Natuurbeheerdersoverleg (NBO). Ook het

Pachten en huren LNH heeft ook inkomsten uit de eigen bezittingen. Zo worden veel van de terreinen in pacht gegeven aan agra riërs. Het beheer staat in het teken van natuur en landschap en niet in teken van maximalisatie van agrarische opbrengsten, maar in het overgrote deel van de terreinen wordt wel een pachtsom betaald voor het gebruik. LNH bezit ook een aantal gebouwen. Het beleid is er op gericht om gebouwen die geen functie hebben voor de doelstellingen van LNH af te stoten. Het beleid ten opzichte van gebouwen die dat wel hebben en door particulieren worden bewoond is, om de ondergrond in erfpacht uit te geven en gebouwen aan de bewoner te verkopen met voor LNH het eerste recht van koop in geval de bewoner wil verkopen. Zo houdt LNH maximale zeggenschap. De eenmalige opbrengsten worden toegevoegd aan de reserves (deels om eventuele terugkoop mogelijk te maken), de jaarlijkse o pbrengsten uit erfpacht en rente worden komen ten goede aan het beheer. Inkomsten uit vermogen Het belegbaar kapitaal wordt, conform het treasurystatuut, defensief belegd in duurzame fondsen. Verhoging efficiency Efficiencyverbetering door verlaging van kosten blijft van belang. Onder druk van de bezuinigingen van de afgelopen jaren heeft LNH het personeelsbestand aangepast en bij voorbeeld de informatiewinkel in Castricum gesloten. Ook is veel aandacht besteed aan het slim inkopen van

drieteenstrandloper • foto: menno schaefer

schotse hooglander • foto jan zijp

Daarnaast verwachten we ook een markt voor rood-voorgroen projecten. Samen met woningbouwcorporatie Eigen Haard en ontwikkelaar Van der Leij heeft LNH in 2009 Stichting Het Groen Akkoord opgericht om dit type projecten samen met anderen op te zetten. De economische crisis en het instorten van de bouwactiviteiten heeft de ontwikkeling tot nu toe geremd, maar we verwachten dat hierin de komende jaren weer verandering zal komen. Ook met andere partijen zullen de mogelijkheden worden verkend.

goederen en diensten. Daar zijn kosten met tienduizenden per jaar teruggebracht en neemt de ruimte voor verdere besparing af.


47

8. Hoe?

Het blijft onze ambitie om prettig, effectief en efficiënt samen te werken met organisaties die onze doelen delen of aanvullen. Samenwerking is voor ons een basishouding. Wij kunnen niet alles alleen en willen ook niet alles alleen doen.

Samenwerking is daarbij geen doel maar een middel om de eigen doelen beter te bereiken. Concrete nieuwe plannen voor samenwerking In 2010 is door LNH samen met vier andere Landschappen, Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten gestart met de ontwikkeling van een gemeenschappelijk basissysteem voor natuur en landschapsbeheer. Dit systeem wordt in 2012 als CMSi (Conservation Management System international) in gebruik genomen. In het systeem worden niet alleen al het onroerend goed (gebouwen en terreinen) vastgelegd, maar ook de beheerplannen. De planning en de uitvoering wordt ermee bijgehouden en door een koppeling met de uren- en financiële administratie kunnen allerlei rapportages worden geproduceerd die van belang zijn voor sturing, certificering en verantwoording. Het CMSi kan ook ingezet worden voor opzet en uitvoering van projecten. We verwachten dat we na invoering van het CMSi zowel het beheerwerk als de vele projecten die we realiseren, efficiënter kunnen uitvoeren.

De bestaande samenwerking op gebied van kantoorautomatisering met NM en een aantal Landschappen wordt voortgezet. Wij zullen ijveren voor groei van het aantal gebruikers om daarmee de kosten per eenheid te verlagen.

Samenwerkingsverbanden In Noord-Holland functioneert het NatuurBeheerdersOverleg (NBO). Behalve LNH werken hierin zeven verschillende natuurorganisaties (PWN, Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, IVN, Waternet, Goois Natuurreservaat en Milieufederatie) gezamenlijk aan het ontwikkelen en uitvoeren van beleid en beheer voor natuur en landschap. In de Stichting Verantwoord Beheer IJsselmeer (VBIJ) werkt LNH samen met het Flevo-landschap, It Fryske Gea, de IJsselmeervereniging en de Waddenvereniging. De vijf organisaties bieden door deze bundeling van krachten een betere bescherming tegen verdere aantasting van het IJsselmeergebied. De VBIJ is gehuisvest bij LNH. LNH is aangesloten bij twee landelijke samenwerkingsverbanden, De12Landschappen en Landschapsbeheer Nederland. De provinciale Landschappen, die samen werken in De12Landschappen, beheren in totaal meer dan 700 natuurgebieden, met een totale oppervlakte van ruim 100.000 hectare. Daarmee staan de provinciale Landschappen niet alleen dicht bij de natuur, maar ook dicht bij de mensen. De12Landschappen zorgt voor effectieve samenwerking tussen de provinciale Land-

48

foto: henry butter

K enniscentrum Weidevogels is een belangrijk samenwerkingsverband waarbij de TBO’s in Noord-Holland onder het dak van LNH samenwerken. Daarnaast werkt LNH structureel en incidenteel in projecten samen met vele andere organisaties, gemeenten, waterschappen, agrarische natuurverenigingen. Deze samenwerking wordt soms formeel vastgelegd in een overeenkomst voor langere tijd (zoals met HHNK en Water, Land en Dijken), soms zelfs vorm gegeven in een rechtspersoon (Coöperatie Amstelland (Beschermers van Amstelland, de agrarische n atuurvereniging en LNH), Stichting Het Groen Akkoord (woningcorporatie Eigen Haard, Van der Leij bouwbedrijven en LNH). De hierboven genoemde streekfondsen kunnen ook in een stichting worden ondergebracht om de beoogde regionale samenwerking te bundelen.

schappen en landelijke organisaties en spreekt met één stem naar politiek Den Haag. Landschapsbeheer Nederland, waarbij alle provinciale stichtingen Landschapsbeheer aangesloten zijn, stimuleert de actieve zorg voor het Nederlandse cultuurlandschap, met name door landelijke lobby en voorlichting. Coöperatie Amstelland. In deze coöperatie werken de Stichting Beschermers van Amstelland, de agrarische natuurvereniging de Amstel, Groengebied Amstelland en LNH samen. De coöperatie beheert één van de eerste landschapsfondsen in Noord-Holland. In de Coalitie Wadden Natuurlijk werkt LNH samen met It Fryske Gea, Groninger Landschap, Waddenvereniging, Stichting Wad, Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer en Vogelbescherming Nederland aan het behoud en de ontwikkeling van het waddengebied Daarnaast werkt LNH met heel veel organisaties samen in projecten en op basis van samenwerkingsovereenkomsten waarvan die met Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier en de agrarische natuurvereniging Water, Land en Dijken belangrijke voorbeelden zijn.

Service Centre Daarnaast is er binnen de provincie meer samenwerking mogelijk. Binnen Noord-Holland zijn in vergelijking met andere provincies veel terreinbeherende organisaties actief. Oppervlakkig bezien lijkt fuseren van een aantal van deze organisaties de efficiency te verhogen. De organisaties hebben echter behalve een verschillende historie ook totaal verschillende financieringsstromen, hebben andere doelen (bv. PWN en Waternet) en soms zijn ze onderdeel van landelijke organisaties zoals Natuurmonumenten en Staatbosbeheer. Samenvoegen tot één organisatie zou leiden tot forse verlaging van inkomsten uit donateurs, legaten, loterijen en tot slechts beperkte kostenvoordelen. Daarnaast zal de investering om tot een dergelijke samenvoeging te komen aanzienlijk zijn. We verwachten dat de daling van inkomsten veel groter zal zijn dan de besparing van uitgaven door grotere efficiency. Ook de afstand tot het publiek zal groter worden in plaats van - zoals noodzakelijk en gewenst kleiner. Het is dus van belang via de verschillende organisaties de verschillende voordeuren naar de buitenwereld te handhaven. Bij het dagelijks beheer van terreinen zijn de relaties met de omgeving cruciaal. Persoonlijke relaties zijn daarbij belangrijk en dit betekent dat niet ongestraft met mensen geschoven kan worden van de ene regio naar de


andere. Ook dat pleit voor instandhouding van de verschillende organisaties. Dat neemt niet weg dat er op veel terreinen achter de voordeur efficiencywinst is te behalen door intensiever samen te werken. Enige voorbeelden hiervoor zijn al voorhanden. LNH en PWN beheren terreinen voor elkaar. LNH verzorgt huisvesting voor IVN en voor VBIJ zowel huisvesting als financiële en personeelsadministratie. Ook bieden we onderdak aan het Kenniscentrum Weidevogels en inhoudelijke service aan recreatieschappen en andere TBO’s. Het zal voor LNH een kleine stap zijn om zich te ontwikkelen tot Service Centre voor andere organisaties die actief zijn in natuur en landschap in Noord-Holland. Hierbij hoeft niet alleen gedacht te worden aan de centrale uitvoering van financiële administraties, donateuradministraties, P&O zaken en inkoop, maar kan ook gedacht worden aan faciliteren van subsidieaanvragen, projectleiding, belangenbehartiging en beleidsbeïnvloeding, kennisbeheer en beheeradviezen (ecologie, landschap, cultuurhistorie, recreatie), uitvoeren van excursieboekingen en andere activiteiten, zoals voorlichting en educatie, training vrijwilligers, inschakeling Wajongers buiten LNH, enz. LNH heeft de expertise en de nodige software applicaties voor een dergelijke dienstverlening in huis. Door het, à la het kenniscentrum Weidevogels, gezamenlijk opzetten van een Service Centre, kunnen alle aangesloten organisaties qua backoffice kostenefficiënter werken en kwaliteit verhogen zonder daarmee hun identiteit en de daarmee samenhangende inkomstenstromen op te geven.

49

9

Hoofdlijnen meerjarenbegroting 2012 – 2016 Overzicht van baten en lasten uit reguliere* activiteiten zoals in de meerjaren begroting opgenomen bedragen x € 1000 2012

in % totaal

2013

2014

2015

2016

1346

14,1%

1357

1488

1500

1521

Baten eigen fondsenwerving bijdrage Nationale postcode loterij

1125

11,8%

1125

1125

1125

1125

werk voor derden Groenploeg

1035

10,9%

1056

1077

1098

1120

741

7,8%

756

771

786

802

inkomsten beheer terreinen

3421

35,9%

3453

3486

3519

3551

diverse baten

1863

19,5%

1727

1790

1856

1913

totaal baten

9531

9474

9737

9884

10032

werk voor derden Onderzoek & Advies

ree • foto: menno schaefer

Lasten personeel

5259

54,7%

5389

5524

5661

5802

uitvoering terreinbeheer (excl. personeel)

1988

20,7%

1952

2021

2091

2137

publiciteit

389

4,0%

397

404

412

420

huisvesting/kantoor/organisatie

882

9,2%

900

917

936

955

diverse lasten

1102

11,5%

959

846

858

871

totaal lasten

9620

9597

9712

9958

10185

saldo resultaat

-89

-123

25

-74

-153

aantal beschermers

40000

40000

40000

40000

40000

aantal ha (eigendom/erfpacht)

4480

4510

4540

4570

4600

aantal FTE

103,9

103,9

103,9

103,9

103,9

* resultaten voortvloeiend uit onvoorziene zaken (terrein aankopen, project resultaten, legaten e.d.) zijn niet begroot.

50


51

BIJLAGE 1

BIJLAGE 2

Titels beleidsnota’s Landschap Noord-Holland

Organogram

Nota communicatiebeleid

Raad van Toezicht

Nota externe beleidsbeïnvloeding Nota fondsenwerving Nota gebiedsgericht werken

Raad van Advies Ondernemingsraad

Directeur

Nota gebouwenbeleid en –beheer Nota landschap

Arbo-commissie

Nota onderzoek, monitoring en kennisbeheer Nota personeelsbeleid

Communicatie en Marketing

Middelen

Nota cultuur en motivatie Nota recreatiebeleid

Communicatie en marketing

Frontoffice

Administratie en control

Bedrijfsbureau ICT, managementondersteuning

Nota risicobeheersing Nota toezicht: van gastheerschap tot handhaving

Bezoekerscentrum Ilperveld

Personeel en Organisatie

Vastgoed

Nota verwervingsbeleid

Fondsenwerving

Nota vrijwilligersbeleid Nota zakelijke markt Nota faunabeleid Nota weidevogelbeleid

Onderzoek en Advies

Duurzaam Beheer

Nota distelbeleid Beheerplannen voor de eigen terreinen

Terug te vinden op landschapnoordholland.nl/publicaties

Onderzoek en databeheer

Vrijwillig landschaps beheer

Natuur en landschap

BE Noord

Landschap en cultuurhistorie


BE Zuid

Projecten

Groenploeg Noord

52

BE Midden

Weidevogelbescherming

Midden

Zuid

A’dam

53

BIJLAGE 3 Samenstelling Raad van Toezicht en Raad van Advies (per 31 december 2011) Raad van Toezicht

Raad van Advies

Eric Bouwmeester

Tjeerd Dijkstra

Dorette Corbey

Erwin Duursma

Susanne Hietbrink

Dick Fopma

Rob Meerhof

Jan Glaubitz

Maarten Reuchlin

Jan Ernst de Groot

Thomas Steffens

Harm de Jong

Evert Vermeer, voorzitter

Hidde van Kersen Nanne Sluis Luzette Wagenaar-Kroon Rein Willems Nico Wognum Anne-Marie Worm-de Moel

BIJLAGE 4 Kengetallen Landschap Noord-Holland

2011

2016

Aantal FTE’s en mensen in dienst

103 (122)

117 (140)

Medewerkers met loonsubsidie (in % van totaal)

35 (29%)

50 (36%)

Gemiddelde leeftijd medewerkers in loondienst

44,1 jaar

42 jaar

Inkomsten werkgelegenheidssubsidies

150.000

250.000

Aantal medewerkers opleiding

onbekend

50

Ziekteverzuim %

5,8

4,5

Bruto uren beschikbaar

198.172

225.108

% uren potentieel productief

81%

81%

Kosten % beheer en administratie

6,7% (2010)

6,5%

% Inkomsten besteed aan doelstellingen

91,5% (2010)

92%

Gemiddelde duur uitstaande debiteuren

28 dagen

25 dagen

Integrale kostprijs per uur

nog te bepalen

nog te bepalen

Solvabiliteit, debt ratio

0,51

0,51

Ambitie verwerving eigen terreinen ha per jaar

30

30

Idem beheer terreinen derden

50

50

Beheerd oppervlak eigen terreinen/derden

4400/600

4550/850

Aantal vrijwilligersgroepen/vrijwilligers in groepen

143/5100

200/6300

Aantal interne vrijwilligers

600

800

Aantal FTE’s vrijwilligers

175

200

Omzet Groenploeg

824.000

1.500.000

% facturabele uren / productiviteitsnorm

62%

62%

Resultaat voor doorbelasting overhead

-/- 2.000

105.000

Integraal resultaat Groenploeg

-/- 105.000

0

Organisatie

Financieel

Gart Zweers

Duurzaam Beheer

Groenploeg

54


55

2011

2016

Omzet projecten incl onderzoek

1.143.000

1.700.000

Aantal projecten onder beheer

176

261

Gem. aantal projecten per medewerker

12,6

12,6

% facturabele uren/productiviteitsnorm

55%

55%

Resultaat voor doorbelasting overhead

55.000

97.000

Integraal resultaat O&A

-/- 42.000

0

Aantal Beschermers

40.496

40.000

Aantal Vrienden

75

100

Aantal bezoekers BC Ilperveld

15.000

20.000

Aantal bezoekers / bezoeken website

73.000 (110.000)

200.000 (600.000)

Aantal persberichten

250

300

Aantal excursiedeelnemers, leerlingen en maatschappelijke stages

1.210

1.800

www.koopvoordenatuur.nl gerealiseerde commissie

nog te bepalen

nog te bepalen

Landschapsacacemie totaal aantal cursisten

nog te bepalen

nog te bepalen

Onderzoek & Advies

Maatschappelijke verankering

Nieuwe initiatieven

56

Kunstwerk over de natuur gemaakt door een leerling uit Schagen. In het kader van het project Connect your nature. Foto LNH


57

BIJLAGE 5

2011.04

Kaartjes

Figuur 5.1 - Werkterrein groenploeg

58

Figuur 5.2 - Eigen terreinen Landschap Noord-Holland

Figuur 5.3 - Vrijwilligersgroepen


Figuur 5.4 - Vrijwillige weidevogelgroepen

59

Landschap, daar moet je wat voor doen!

Recommend Documents