52
LAMPIRAN LAMPIRAN 1. PENGUKURAN MASSA JENIS MINYAK NILAM π΅ππππ‘ ππππ¦ππ
πππ π π π½ππππ = π΅ππππ‘ π΄ππ’ππππ x massa jenis air pada suhu 270C a) Massa jenis minyak nilam variasi besi 0 ppm Volume minyak nilam saat penimbangan
: 1ml
Volume aquades saat penimbangan
: 1ml
Berat minyak nilam
: 0,9632 g
Berat aquades
: 0,9881 g
Massa jenis air pada suhu 270C
: 0,9954 g/mL
Massa Jenis =
0,9632 g 0,9881 g
x 0,9954 g/mL
Massa Jenis = 0,960455009 g/ml b) Massa jenis minyak nilam variasi besi 10 ppm Volume minyak nilam saat penimbangan
: 500 ΞΌl
Volume aquades saat penimbangan
: 500 ΞΌl
Berat minyak nilam
: 0,4789 g
Berat aquades
: 0,4951 g
Massa jenis air pada suhu 270C
: 0,9954 g/mL
Massa Jenis =
0,4789 g 0,4951 g
x 0,9954 g/mL
Massa Jenis = 0,962829853 g/ml c) Massa jenis minyak nilam variasi besi 20 ppm Volume minyak nilam saat penimbangan
: 500 ΞΌl
Volume aquades saat penimbangan
: 500 ΞΌl
Berat minyak nilam
: 0.4795 g
Berat aquades
: 0.4951 g
Massa jenis air pada suhu 270C
: 0,9954 g/mL
0,4795 g
Massa Jenis = 0,4951 g x 0,9954 g/mL Massa Jenis = 0,964036154 g/ml
53
LAMPIRAN 2. PENGUKURAN RENDEMEN MINYAK NILAM π
πππππππ πππ¦π’ =
(π ππππ¦ππ πππππ πππππππ‘πππ π₯ πππ π π πππππ ππππ¦ππ πππππ) π΅ππππ‘ πππ’π πππ πππ‘πππ πππππ ππ€ππ
a) Rendemen layu minyak nilam variasi besi 0 ppm Berat daun dan batang awal
: 0,8 kg
Berat daun dan batang setelah fermentasi
: 1,3 kg
Volume minyak nilam yang didapatkan
: 2,5 ml
Rendemen layu =
2,5 ml x 0,964893519 gr/ml 800 g
x 100%
Rendemen layu = 0,52164 % b) Rendemen layu minyak nilam variasi besi 10 ppm Berat daun dan batang awal
: 0,8 kg
Berat daun dan batang setelah fermentasi
: 1,3 kg
Volume minyak nilam yang didapatkan
: 6 ml
Rendemen layu =
6 ml x 0,962829853 gr/ml 800 g
x 100%
Rendemen layu = 1,24927 % c) Rendemen layu minyak nilam variasi besi 20 ppm Berat daun dan batang awal
: 0,8 kg
Berat daun dan batang setelah fermentasi
: 1,3 kg
Volume minyak nilam yang didapatkan
: 6,5 ml
Rendemen layu =
6.5 ml x 0,964036154 gr/ml 800 g
Rendemen layu = 1,35507 %
x 100%
x 100%
54
LAMPIRAN 3. PENGUKURAN BILANGAN ASAM MINYAK NILAM 56.1 π₯ π πΎππ» π₯ π πΎππ» πππ π π ππππ‘πβ π’ππ
πππ. ππ ππ =
a) Pembuatan larutan KOH 0.1 N mol KOH = M . V mol KOH = 0,1 M .100 mL mol KOH = 10 mmol massa KOH = mmol . Mr KOH massa KOH = 10 mmol x 56,1
g mol
massa KOH = 561 mg = 0,5610 g b) Standarisiasi larutan KOH 0.1 N dengan larutan asam oksalat 0.1 N Volume H2C2O4 0.1 N (ml) 10 10
Titrasi ke1 2 Ratarata
10
Volume P.P. (tetes)
Volume KOH (ml)
5 5
13,5 13,2
5
13,35
H2C2O4 + 2KOH ο K2C2O4 + 2H2O V H2 C2 O4 x N H2 C2 O4 V KOH 10 ml x 0,1 N N KOH = 13,35 ml
N KOH =
N KOH = 0,074 N c) Bilangan asam minyak nilam variasi besi 0 ppm Volume minyak nilam diambil
: 1 ml
Berat minyak nilam
: 0,9632 g
Volume KOH dibutuhkan
: 0.2 ml
bil. asam =
56,1
g mol
x 0,2 ml x 0,074 N 0.9632 g
55
bil. asam = 0,862 d) Bilangan asam minyak nilam variasi besi 10 ppm Volume minyak nilam diambil
: 1 ml
Berat minyak nilam
: 0,7759 g
Volume KOH dibutuhkan
: 0,3 ml
g
bil. asam =
56,1 mol x 0.3 ml x 0,074 N 0,7759 g
bil. asam = 1,624 e) Bilangan asam minyak nilam variasi besi 20 ppm Volume minyak nilam diambil
: 1 ml
Berat minyak nilam
: 0,7714 g
Volume KOH dibutuhkan
: 0,6 ml
g
bil. asam =
56.1 mol x 0.6 ml x 0.074 N
bil. asam = 3.268
0.7714 g
56
LAMPIRAN 4. PENGUKURAN KADAR BESI DALAM MINYAK NILAM πΆ πππ π ππππ¦ππ πππππ =
πΆ ππππππ π π₯ π ππβππ π₯ ππ π΅ππππ‘ π πππππ π’ππ
a) Konsentrasi besi minyak nilam variasi besi 0 ppm C regresi
: 0.8149 mg/L
Volume akhir
: 0,01 L
Berat minyak nilam ditimbang
: 0,0009632 kg
C besi minyak nilam =
0.8149
mg L
x 0,01 L x 1
0,0009632 kg
C besi minyak nilam = 8.460 mg/kg b) Konsentrasi besi minyak nilam variasi besi 10 ppm C regresi
: 1.8468 mg/L
Volume akhir
: 0,01 L
Berat minyak nilam ditimbang
: 0,0007759 kg
C besi minyak nilam =
1.8468
mg L
x 0,01 L x 1
0,0007759 kg
C besi minyak nilam = 23.801 mg/kg
c) Konsentrasi besi minyak nilam variasi besi 20 ppm C regresi
: 1.3529mg/L
Volume akhir
: 0,01 L
Berat minyak nilam ditimbang
: 0,7714 kg
C besi minyak nilam =
1.3529
mg L
x 0,01 L x 1
0,0007714 kg
C besi minyak nilam = 17.538 mg/kg
57
UNIVERSITAS ISLAM INDONESIA
LABORATORIUM TERPADU LAB. INSTRUMENTASI, FISIKA DASAR DAN KIMIA DASAR
Jl Kaliurang Km 14,5 Yogyakarta 55584 Telp. (0274)895920 ext. 3045, 3016, Fax (0274) 896439 ext. 3020
Website: http://lab.uii.ac.id , e-mail :
[email protected] No. Dok : Form-06/Hasil Uji Rev. 2 Tgl. Terbit : 14 Maret 2013 Hasil Analisis Spektrofotometer Serapan Atom (SSA) Sampel Kode Sampel Asal Sampel Tanggal diterima Tanggal dianalisis Parameter
: Cair : 1043/C/AAS : : : 12 Oktober 2015 : Fe Seq
No
Sample ID
Standar El
No.
Mean Sig
Limit Detection
(Absorbance)
from standard
1
Calib Blank
25
Fe
0
-0.0005
2
std 1
26
Fe
0.5
0.0020
3
std 2
27
Fe
1
4
std 3
28
Fe
5
std 4
29
6
std 5
8 9
Mean Samp
Std Dev
Samp Units
0.00122
mg/L
0.0045
0.00024
mg/L
0.0087
0.0045
0.00117
mg/L
2
0.0204
0.0045
0.00144
mg/L
Fe
3
0.0326
0.0045
0.00097
mg/L
30
Fe
5
0.0462
0.0045
0.00047
mg/L
Nilam Kukus 10 ppm
34
Fe
0.0295
3.0607
0.00136
mg/L
Nilam Kukus 20 ppm Nilam 0 ppm waterbuble Nilam10 ppmwaterbuble
35
Fe
0.0016
0.2383
0.00070
mg/L
36
Fe
0.0073
0.8149
0.00019
mg/L
37
Fe
0.0175
1.8468
0.00135
mg/L
7
10 11
Jogjakarta, 13 Oktober 2015
58
UNIVERSITAS ISLAM INDONESIA
LABORATORIUM TERPADU LAB. INSTRUMENTASI, FISIKA DASAR DAN KIMIA DASAR
Jl Kaliurang Km 14,5 Yogyakarta 55584 Telp. (0274)895920 ext. 3045, 3016, Fax (0274) 896439 ext. 3020
Website: http://lab.uii.ac.id , e-mail :
[email protected] No. Dok : Form-06/Hasil Uji Rev. 2 Tgl. Terbit : 14 Maret 2013 Hasil Analisis Spektrofotometer Serapan Atom (SSA) Sampel Kode Sampel Asal Sampel Tanggal diterima Tanggal dianalisis Parameter
: Cair : 1073/C/AAS : : : 11 November 2015 : Fe Seq
No
Sample ID
Standar El
No.
Mean Sig
Limit Detection
(Absorbance)
from standard
1
Calib Blank
18
Fe
0
0.0000
2
std 1
19
Fe
0.5
0.0023
3
std 2
20
Fe
1
4
std 3
21
Fe
5
std 4
22
6
std 5 M Nilam 20 ppm
Mean Samp
Std Dev
Samp Units
0.00008
mg/L
0.0003
0.00056
mg/L
0.0055
0.0003
0.00050
mg/L
2
0.0142
0.0003
0.00068
mg/L
Fe
3
0.0212
0.0003
0.00070
mg/L
23
Fe
5
0.0330
0.0003
0.00158
mg/L
25
Fe
0.00104
mg/L
7 8
0.0087
1.3529
Jogjakarta, 11 November 2015
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
