Kwaliteitsstandaarden Jeugdzorg Q4C
Kwaliteitsstandaarden Jeugdzorg Q4C Wat kinderen en jongeren belangrijk vinden als ze niet thuis wonen
Fiet van Beek en Leo Rutjes (red.) met medewerking van Mirjam Blaak, Jorien Meerdink en Asia Sarti, in opdracht van Stichting Q4C Nederland
Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009
Ó 2009 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopiee¨n of opnamen, hetzij op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopiee¨n uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16b Auteurswet 1912 jo het Besluit van 20 juni 1974, Stb. 351, zoals gewijzigd bij het Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3051, 2130 KB Hoofddorp). Voor het overnemen van (een) gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) dient men zich tot de uitgever te wenden. Samensteller(s) en uitgever zijn zich volledig bewust van hun taak een betrouwbare uitgave te verzorgen. Niettemin kunnen zij geen aansprakelijkheid aanvaarden voor drukfouten en andere onjuistheden die eventueel in deze uitgave voorkomen. ISBN 978 90 313 6878 5 NUR 847 Ontwerp omslag: TEFF.NL Ontwerp binnenwerk: Studio Bassa, Culemborg Automatische opmaak: Pre Press, Zeist Bohn Stafleu van Loghum Het Spoor 2 Postbus 246 3990 GA Houten www.bsl.nl
Inhoud
Voorwoord
9
d e e l 1 q 4 c i n d e c o n t e x t : wat g i n g eraan vooraf?
11
1
13
Q4C in de context
d e e l 2 q 4 c - s ta n d a a r d e n e n c r i t e r i a : wa a r g a at h e t ove r ?
2
3
De Kwaliteitsstandaarden Jeugdzorg Q4C
23
Toelichting op de Kwaliteitsstandaarden Jeugdzorg Q4C
25
Beschrijving van de Kwaliteitsstandaarden Jeugdzorg Q4C
29
d e e l 3 q 4 c i n p e r s p e c t i e f : wat g a at er gebeuren? 4
5
21
Met de Kwaliteitsstandaarden komen de kinderrechten tot leven Mirjam Blaak en Jan-Pieter Kleijburg Wat wil de clie¨nt? Kwaliteitsstandaarden Jeugdzorg Q4C als hulpmiddel voor de sector Ineke Kester en Tanno Klijn
87
89
96
6
De Kwaliteitsstandaarden Jeugdzorg Q4C
6
Een goede basis voor toetsing en inspectie Joke de Vries
7
Kwaliteit en inspraak voor jeugdigen met een lichte verstandelijke beperking Xavier Moonen
1 04
Het lijkt zo vanzelfsprekend, maar dat is het niet Hanneke Kooiman
1 09
8
101
9
Dat is toch niet zo moeilijk? Jan Zandijk
1 12
10
Binnenkort verwacht: de UN Guidelines Fiet van Beek en Leo Rutjes
1 16
11
Q4C in Nederland: Niet bij papier alleen Rik van Beijma, Marianne Harten, Janny Holwerda-Kuipers, Berry de Jong, Xavier Moonen, Carry van der Zon
1 22
Bijlage 1 Verdrag inzake de Rechten van het Kind (IVRK); New York, 20 november 1989
1 26
Bijlage 2 De relatie tussen de Nederlandse Kwaliteitsstandaarden Jeugdzorg Q4C en de Europese Q4C-standards
1 46
Bijlage 3 Methodologie
151
Bijlage 4 Deelnemende organisaties onderzoek
1 54
Bijlage 5 Participanten Q4C-Nederland
1 55
Over de samenstellers
1 57
De ontwikkeling van de Kwaliteitsstandaarden Jeugdzorg Q4C is financieel mogelijk gemaakt door bijdragen van Stichting Kinderpostzegels Nederland (hoofdsponsor), Landelijk Clie¨ntenforum Jeugdzorg (hoofdsponsor), Grootstedelijke Regio Rotterdam, StadsRegio Amsterdam, Provincie Noord-Brabant, Vereniging Jeugd- en Kinderzorg Zwolle, Stichting Alexander, Stichting WESP, Defence for Children-ECPAT Nederland, FICE-NL, Triade Flevoland, Leger des Heils/UJL-Trompendaal, De Bascule/TGV en Trias Jeugdhulp.
‘Criteria bedenken is niet zo moeilijk, de vraag is hoe je de jeugdzorg zover krijgt dat ze eraan gaan voldoen. De problemen liggen meer bij de uitvoering van de standaarden dan bij de standaarden op zich.’ Jongen, 17 jaar, pleegkind
Voorwoord
In duidelijke taal is in dit boek op rij gezet wat jeugdigen belangrijk vinden in de jeugdzorg, in het bijzonder voor degenen die uit huis zijn geplaatst. Veel kwaliteitsstandaarden lijken zo vanzelfsprekend, maar ik weet dat dit nog niet de dagelijkse praktijk is. Een uithuisplaatsing voorkomen, is natuurlijk wat we allemaal willen. Soms is een uithuisplaatsing echter wel nodig, soms zelfs niet-vrijwillig. Dan nog snijden deze standaarden hout. Ze geven goed aan dat je in de zorg zoveel zaken anders en beter kunt doen, in de beleving van jeugdigen. Geheel onafhankelijk heeft een grote groep bevlogen betrokkenen – en laat ik niet vergeten de vele kinderen, jongeren en (pleeg)ouders die aan het onderzoek hebben deelgenomen – kans gezien dit project mogelijk te maken. Het is een kwaliteitsdocument dat op zichzelf staat en getuige de bijdragen van verschillende branche- en clie¨ntenorganisaties zal het zijn weg ongetwijfeld vinden; ik wil hier graag aan meewerken. Als deze standaarden een maat worden voor de kwaliteit van jeugdzorg, dan zijn we in Nederland goed op weg te voldoen aan het Verdrag inzake de Rechten van het Kind en kunnen we hiermee ook in en buiten Europa laten zien dat we de rechten van jeugdigen in de jeugdzorg serieus nemen. De Kwaliteitsstandaarden Jeugdzorg Q4C kunnen een belangrijke rol spelen in de jeugdzorg, als inspiratiebron voor mijzelf en de bestuurders voor interactief clie¨ntenbeleid. Het is ook en vooral van nut in de relatie tussen de uitvoerende hulpverleners en de jeugdige. Zij beiden kunnen aan de hand van deze standaarden met elkaar in gesprek gaan en samen zorgdragen voor betere jeugdzorg. Een jeugdzorg die uitgaat van de kracht van de jeugdigen (en hun ouders) zelf. De directeur Jeugdzorg van het Programmaministerie voor Jeugd en Gezin,
mw. drs. G.E.M. Tielen
