Kunstroute Een wandeling langs de mooiste kunstwerken in het ziekenhuis

Kunstroute Een wandeling langs de mooiste kunstwerken in het ziekenhuis

Kunstroute_06.indd 1

12-02-15 16:02

WANDELROUTE

De tekst in deze kaders wijst u de route. Op de route liggen enkele groene voeten op de grond. Wanneer u deze tegenkomt, vindt u in de folder een toelichting bij het corresponderende cijfer. Veel loopplezier!


12-02-15 16:02

Kunstroute Een kleine wandeling langs de mooiste kunstwerken in het ziekenhuis

Beste Loper, In uw handen heeft u de folder van de kunstroute. Deze folder zal u de weg wijzen langs de prachtige kunst die in ons ziekenhuis hangt. Een ziekenhuis is altijd in beweging. Mensen komen en gaan, worden er geboren, geheeld of nemen er afscheid. In zo’n omgeving, waar de cyclus van het menselijk bestaan alle facetten doorloopt, leeft de behoefte aan een houvast. Een moment van rust, of van inspiratie, afhankelijk van de situatie waarin men zich bevindt. En daar komt de functie van kunst om de hoek kijken. Het biedt een steuntje in de rug, of afleiding op het juiste moment. Naast het genieten van de kunst heeft deze route nog een ander doel, namelijk; het in beweging brengen van ons lichaam. Bewegen is goed voor lichaam en geest. Vooral in periode van ziekte is beweging belangrijk. Het zet aan tot herstel. Ook vermindert het verlies van conditie en spierkracht. Bewegen kan ons net dat zetje extra in de richting van herstel geven. De route die u gaat lopen is 500 meter lang. Let op! Als u tijdens het lopen buiten adem raakt, of vermoeid, neem dan een korte rustpauze. Op de route zijn een aantal bankjes geplaatst waar u even kunt zitten.

Kunstroute


1

12-02-15 16:02


12-02-15 16:02

Start kunstroute De Kunstroute start vanaf de ‘grote liften’ op de 1e verdieping. Vanaf dit punt loopt u in eerste instantie het Stiltecentrum in. (Let op: soms is deze ruimte bezet i.v.m. bijeenkomsten. In dat geval kunt u de ruimte niet betreden en kunt u doorlopen naar Voetstap 2)

Voetstap 1

Te midden van de bedrijvigheid, het rumoer, het hoge tempo van alledag en de vele patiënten, artsen, bezoekers en verplegers is dit een plek waar de rust overheerst. In de kapel verstommen alle geluiden in het blauw: de overheersende kleur van de drie indrukwekkende schilderijen van Lex Goes en de glas-in-betonramen van Joep Nicolas.

Lex Goes Drieluik 1991 - Acryl op doek op paneel

Lex Goes’ grote abstracte schilderijen zijn niet speciaal voor deze moderne kapel uitgekozen (in eerste instantie hingen ze elders) maar ze passen er uitstekend, alsof ze voor deze plek gemaakt zijn. Natuurlijk is het drieluik van oudsher een religieuze kunstvorm, wat een direct verband legt tussen het werk en de locatie. Maar er zijn ook andere, interessantere overeenkomsten. Het ziekenhuis gaf deze ruimte natuurlijk niet voor niets de neutrale benaming ‘stiltecentrum’: deze plek is niet per se aan religie verbonden. In een onrustige omgeving is dit een algemeen punt van bezinning en ontspanning. Met hun heldere kleuren en woeste vormen benadrukken de werken van Goes die tweedeling: buiten de chaos, binnen de rust. Krioelende lijnen in prachtig bleekgeel en koningsblauw

Kunstroute


3

12-02-15 16:02

trekken trefzeker vanuit de onderste hoek van het eerste schilderij naar de bovenste hoek van het laatste: een hoopvolle beweging voorwaarts. Goes’ streek laat levenzien, passie, maar getuigt tegelijkertijd van beheersing. De tocht van linksonder naar rechtsboven is een woelige, maar Goes weet waar hij heen gaat.

Joep Nicolas 1966 - Glas in beton

Stef Kreymborg Troostmonument

Heel anders zijn de strakke vormen van Joep Nicolas’ glas-in-beton, een in de architectuur geïntegreerd kunstwerk. Priegelige vakjes in paars, geel, rood en blauw vormen samen lijnen, en sommige daarvan vormen samen weer cirkels. Het zonlicht dat door de ramen valt, schaaft aan de keurig rechte lijnen van de stukjes glas en maakt ze zachter. Op het glanzend zwarte plafond weerkaatsen de kleuren van het glas-in-beton. Vooral de blauwe cirkels zijn mooi terug te zien; het is het koningsblauw van Lex Goes.

In 2011 is een noemenswaardig werk toegevoegd aan de werken die in het Stiltecentrum hangen; het Troostmonument. Uit alle hoeken van het land doneerden mensen hun dierbare zakdoek. Gezamenlijk representeren ze in het Troostmonument de mensheid in al zijn variatie, verbonden met elkaar, een knooppunt van levens. Door van één veel te maken en omgekeerd van veel één, ‘wordt het droevige uitgangspunt getransformeerd tot zijn positieve tegendeel.

2011

4

Sint Lucas Andreas Ziekenhuis


12-02-15 16:02

WANDELROUTE

Wandel het Stiltecentrum uit en sla rechts de gang in. Alwaar u tot het einde van de galerij loopt. Op de galerij kunt u uitkijken over de centrale hal en springt vooral Het Hart in het oog. Aan het eind van de galerij hangt een groot aquarel van Jan van de Pavert, en heeft u mooi uitzicht over de entree van het ziekenhuis. U heeft nu 100 meter gewandeld. Voetstap 2

Een brede trap leidt naar de ingang van het Sint Lucas Andreas Ziekenhuis. Het is een imposante entree, die rust uitstraalt. Rennen kan hier niet; je gaat in beheerste gang de korte treden op, het gebouw in. Een ziekenhuismedewerker veegt de treden schoon, een bezoeker kijkt even op zijn horloge, een jonge vrouw hupst op krukken heen en weer voor de glazen draaideur.

Jan van de Pavert Zonder titel 2002 – Lichtbalken

Kijk je naar boven, dan zie je witte lichten bovenaan de betonnen kolommen waarop het gebouw rust, onderdeel van het kunstwerk Een gebouw op lampen gedragen van Willem Hoebink. Maar links en rechts is er meer licht te zien in de vorm van Jan van de Paverts titelloze lichtbakken. Net als Hoebink liet Van de Pavert zich door architectuur inspireren. Maar terwijl Hoebink zijn werk deel laat uitmaken van het ziekenhuis, vertelt Van de Pavert iets over het gebouw. Nog een verschil: Hoebinks lampen zijn geïntegreerd in het gebouw zoals het nu is, terwijl Van de Pavert terugblikt op het ziekenhuis zoals het ooit was. Of feitelijk, op de twee ziekenhuizen waaruit het huidige ziekenhuis bestaat.

Kunstroute


5

12-02-15 16:02

Links zie je het oude, inmiddels gesloopte Andreas Ziekenhuis, zoals geaquarelleerd door Van de Pavert. Het was een strak, modern gebouw, door architect Marius Frans Duintjer ontworpen naar Japans voorbeeld. Op Van de Paverts aquarel zien we de patiënten het pand verlaten, op weg naar een nieuw onderkomen aan de Jan Tooropstraat: het gefuseerde Sint Lucas Andreas Ziekenhuis. De aquarel aan de rechterzijde van de trap is zelfs in zijn geheel aan architectuur gewijd. Hier heeft Van de Pavert alle gebouwen uit verleden en heden bij elkaar gevoegd. Het huidige, pas verbouwde pand, ligt er naast het originele Sint Lucas Ziekenhuis, een ontwerp van architect Frits Peutz. En ook Duintjers mooie, eenvoudige Andreas Ziekenhuis maakt deel uit van dit dorp. De aquarellen zijn gescand, uitvergroot en vervolgens in lichtbakken geplaatst. Het ouderwetse karakter van een aquareltekening vormt op die manier een mooi contrast met de moderne uitstraling van een lichtbak. En dat licht sluit dan weer mooi aan bij het werk van Hoebink. Samen vormen de werken de lichtjes die je het ziekenhuis binnenleiden.

WANDELROUTE

Volg nu de gang terug, maar sla aan het einde van de gang rechtsaf. Aan uw rechterhand hangt een collectie van Jan Cremer. Aan uw linkerhand kijkt u uit over de andere helft van de centrale hal op de begane grond en het personeelsrestaurant op de 1e verdieping. Het glaswerk dat het restaurant afscheidt van de centrale hal zal niet direct opvallen als kunstwerk, maar gaat u eens halverwege de gang stilstaan en laat de fotosheets in het glas op u inwerken. U heeft nu 200 meter gewandeld.

6

Voetstap 3



12-02-15 16:02

Jan Cremer Umbria 2004 - Zeefdruk

Of je het nu wil of niet. De werken van Jan Cremer aan uw rechterhand trekken uw aandacht. Het zijn prachtige, ogenschijnlijk eenvoudige afbeeldingen in primaire kleuren waar je werkelijk vrolijk van wordt. Je waant je in Italië tussen de cipressen. Het zal u dan ook niet verbazen dat de kunstenaar een groot deel van het jaar in Toscane werkt. Italië en ook Zuid-Frankrijk zijn voor hem dan ook permanente inspiratiebronnen. Jan Cremer is geboren in 1940 in Enschede en geniet bij het grote publiek vooral bekendheid door zijn boek: ‘Ik, Jan Cremer’ dat toentertijd veel stof deed opwaaien. Hij werd destijds het enfant terrible van de Nederlandse beeldende kunst en literatuur genoemd. Als een enfant terrible zulke mooie dingen maakt, mag hij enfant terrible blijven. Bekijk ze rustig en laat de sfeer op u inwerken, u zult zien dat u er blij van wordt. Of je er nu een computer voor gebruikt of een rolletje tape; een collage maak je door te plakken. Misschien wordt er eerst geknipt, gescheurd, gesloopt en verwoest; uiteindelijk wordt de boel weer aan elkaar gelijmd. Er ontstaat een nieuw geheel. Als twee ziekenhuizen fuseren, dan moet dat gevierd worden. En het kan haast niet toepasselijker dan dat te vieren met een collage.

Annabel Howland West 2003 - Fotosheets in glas

De Brits-Nederlandse kunstenaar Annabel Howland kreeg de opdracht om een werk te creëren voor de centrale hal van het pas verbouwde Sint Lucas Andreas Ziekenhuis. De collage symboliseert niet alleen de samen voeging van de ziekenhuizen, maar ook alle mensen – de medewerkers, patiënten en hun bezoekers - die in het ziekenhuis aan elkaar verbonden zijn.

Kunstroute


7

12-02-15 16:02

WANDELROUTE

U loopt de gang door tot aan het kruispunt en slaat rechtsaf de galerij op. Al bij het oplopen van de galerij zal uw aandacht direct getrokken worden door de fotocollectie aan uw linkerhand.

Voetstap 4

Jimmy Nelson was negentien toen hij, na een jarenlange opleiding aan een Jezuïetenkostschool, in zijn eentje een voetreis maakte door Tibet. Het moet een bevrijding voor de jonge Nelson zijn geweest, na het keurslijf van een strenge school. Maar ook op een ander gebied veranderde de tocht voorgoed zijn leven: het maakte een fotograaf van hem.

Jimmy Nelson Ganden Monks 2006 - Fotografie

8

Het Sint Lucas Andreas Ziekenhuis kocht een serie van acht foto’s van Jimmy Nelson aan. In de beelden neemt de fotograaf je mee langs exotische plaatsen: Thailand, Peru, Birma. Maar die locaties zijn slechts achtergrond, want Nelsons foto’s gaan over mensen: over Thai, Peruanen, Birmezen. Gehuld in uitheemse gewaden of bezig met onbekende rituelen, zouden de volkeren die Nelson portretteert je vreemd moeten aandoen, maar niets is minder waar. Boeddhistische monniken, Masaï, een Chinees tienermeisje: Nelson laat ze foto na foto in zijn lens kijken met blikken vol ontwapenende onschuld. Zijn modellen zijn nieuwsgierig, zelfbewust. En tussen hun gezichten verschijnt plotseling je eigen gelaat, weerspiegeld in de kunststof print. Sta je ineens zelf met een speer in je hand, tussen de Masaï. ‘Zie je wel, aan de andere kant van de aardbol zijn ze net als jij en ik.’



12-02-15 16:02

De monumentale fotoreeks valt op, dat is zeker. Toch is het werk bescheiden, met zijn zachte kleuren en lachende modellen. Het is ongetwijfeld dit vriendelijke, positieve karakter dat de serie tot zo’n populair kunstwerk maakt in het ziekenhuis, hooggewaardeerd door zowel patiënten en bezoekers als personeel.

WANDELROUTE

Aan het einde van de gang staat een bankje waar u even kunt uitrusten. Wanneer u op het bankje zit zal het tweede aquarel van Jan van de Pavert u niet ontgaan. Voor meer informatie over het aquarel kunt u het stuk van Voetstap 2 teruglezen. U heeft nu 275 meter gewandeld.

WANDELROUTE

Om de route te vervolgen loopt u terug over de galerij, maar gaat nu rechtdoor naar de liften. Hier kunt u de trap of de lift naar de begane grond nemen. Op de begane grond slaat u rechtsaf de centrale hal in. Wanneer u direct rechts om de hoek kijkt ziet u een groot fotopaneel aan de muur. Neem afstand om het paneel goed te kunnen bekijken. Overal om u heen staan tafels en stoelen, dus ga gerust even zitten en geniet van de kunst en bedrijvigheid om u heen. U heeft nu 350 meter gewandeld.

Voetstap 5

Kunstroute


9

12-02-15 16:02

Annabel Howland Perspectives 2004 – Fotopanelen

Voor Perspectives, een fotocollage op panelen van plexiglas, nam Howland een plattegrond van het gebied rondom het ziekenhuis. Ze verwijderde net zolang elementen uit de kaart totdat alleen de wegen en markeringen overbleven. Vervolgens voegde ze hieraan luchtfoto’s van het gebied toe, waardoor een nieuw perspectief ontstaat op de omgeving van het gebouw. Grafische lijnen worden afgewisseld met foto’s van weelderig groen, witte vlakken grijpen in rode daken. Het is een monumentaal werk, ook vanwege zijn grootte van 5 bij 5.40 meter, waarin je, als in een echte stad, eindeloos kunt dwalen. Een verdieping hoger krijgt Perspectives een vervolg. In opdracht van het Amsterdam Fonds voor de Kunst maakte Howland het werk West. Achttien langwerpige panelen van gehard glas vormen de balustrade van het Personeelsrestaurant. Ook voor dit werk maakte Howland gebruik van luchtfoto’s van de omgeving, aangevuld met foto’s die vanaf de grond genomen zijn. Elementen hieruit zijn losgehaald uit hun context en drijven als het ware in een bad van groen, rood of blauw. Je ziet parkeerplaatsen, blauwe grasvelden, wegen, huizen en bomen. Maar omdat de achtergrond doorzichtig is, zie je tegelijkertijd de mensen beneden, in het openbare restaurant in de centrale hal, en de andere panelen van de balustrade. Ook op het monumentale fotowerk Perspectives heb je vanaf hier een perfect zicht. Dit nodigt uit om langs alle 43 meters te lopen en vanuit elke hoek door het plexiglas te gluren. En feitelijk maak je daarmee ter plekke je eigen collage.

10



12-02-15 16:02

WANDELROUTE

Wanneer u zich omdraait en richting de cafetaria kijkt zal een bronzen paal in het midden van de hal u opvallen.

Het hart van het Sint Lucas Andreas Ziekenhuis wordt gevormd door de centrale hal, met de cafetaria erachter en links de gang die naar de liften leidt.

Hier bevinden zich, op een paar stappen afstand van elkaar, de drie bronzen beelden die het ziekenhuis rijk is. De beelden van Lia van Vugt, Jan van Druten en Rien Antonissen duchten elkaars concurrentie, want zo klein is de afstand ertussen. Gelukkig is hun enige overeenkomst het materiaal waarvan ze zijn gemaakt. Verder is elk beeld volkomen uniek.

Rien Antonissen Zuil

Midden in de cafetaria, tussen de koffie verkeerd, de damesblaadjes, de sandwiches en de koppen soep, ontspruit een lange, bronzen stam. De gelijkmatige bewerking van het bronzen beeld van de bast, zou je bijna zeggen - geeft de illusie dat de stam gedraaid is. Op natuurlijke wijze kronkelt het sculptuur naar boven en legt een direct verband tussen de vloer waarop je staat en het dak erboven. Het is een evenwichtig sculptuur: een stabiele factor in een onrustige omgeving. De tentstok die de boel bij elkaar houdt.

1991 - Brons

WANDELROUTE

Vervolg uw weg, loop richting de uitgang, maar draai u als u onder de verlaging bent doorgelopen om. Hier ziet u ‘De Hond’.

Kunstroute


11

12-02-15 16:02

Jan van Druten Hond 1974 - Brons

Recht tegenover de ingang van het ziekenhuis staat Hond, een eenvoudig maar sterk symbo lische sculptuur van Jan van Druten. Het figuratieve heeft het beeld met Van Vugts diacones (zie Voetstap 7) gemeen want, zoals de titel al doet vermoeden, het is de beeltenis van een hond. Het verband tussen de hond en zijn omgeving is symbolisch, zoals het rustgevende beeld van Antonissen. Trouw, dat kenmerkt de hond. Hij is waakzaam en behulpzaam. Hij wacht op een teken van zijn baasje, met ogen groot van mededogen. Het zijn de eigenschappen van een verzorger, van iemand die in dienst staat van een ander. Hier in dit ziekenhuis, op het meest centrale punt in de hal, waakt Van Drutens hond over iedereen die hier verblijft. En komt iemand je opzoeken? Dan kun je afspreken in de hal, ‘Je weet wel, bij de hond.’

WANDELROUTE

U loopt verder richting de uitgang, maar slaat voor de rechter draaideur naar rechts. U loopt recht tegen de fotocollectie van Rob Moorees aan. U heeft nu 400 meter gewandeld.

12

Voetstap 6



12-02-15 16:02

In de gang verstopt achter de apotheek, ligt Klein Amsterdam. Weliswaar zijn de meeste stadsdelen hier vertegenwoordigd – van Centrum tot Watergraafsmeer – maar toch heeft Amsterdam nog nooit zo weinig op Amsterdam geleken.

Je bekijkt de stad namelijk door de ogen van fotograaf Rob Moorees. Aan de hand van zeventien foto’s, genavigeerd door kleine straatnaambordjes die aangeven waar we ons bevinden, leidt hij ons door de stad, wijzend op de kleinste details. Pure visuele poëzie levert het op, en een ode aan het kijken bovendien.

Rob Moorees De Anonieme Stad 1997 - Fotografie

Kijk, in de Tweede Leeghwaterstraat spreidt een rode kindertrui zijn armen. Een bed doet alsof het een badmintontafel is in de Sarphatistraat. En in de Warmoesstraat groeien bloemen uit een computerscherm. Een vergeten slinger, een Boeddha gesluierd in plastic, twee rijen stoelen die met elkaar in gesprek gaan. Gekleurd afval in het groene gras, een poster die tot leven komt, een vis die zo door het raam naar buiten zou kunnen zwemmen. Een ladder naar de hemel op het Oude Kerksplein. Rob Moorees heeft het allemaal gezien en hij vatte zijn vondst en in vierkante kaders.

WANDELROUTE

De kunstroute loopt aan zijn einde. Om de route af te sluiten slaat u aan het eind van de gang linksaf. In de kleine hal treft u het derde bronzen beeld. ‘De Diacones’.

Voetstap 7

Kunstroute


13

12-02-15 16:02

Een overeenkomst tussen de drie bronzen beelden op de begane grond, is de functie van mascotte. Het is alsof de beelden over het ziekenhuis waken.

Lia van Vugt Diacones 1991 -Brons

Om de hoek bij Rien Antonissens minimalistische sculptuur, waakt Lia van Vugts Diacones. In vroeger tijden werden Amsterdamse zieken door diaconessen verzorgd; vrijwillige protestantse verpleegsters. Inmiddels is de diacones in dit ziekenhuis niet meer dan een symbool, ontroerend vormgegeven in brons. Haar zusterkapje omlijst keurig het gezicht. De kraag van het gewaad is slordiger, ruiger weergegeven, bijna alsof de wind erdoorheen jaagt. Maar haar gezicht is rustig, glad en heel precies geboetseerd. De emotie die uit het gelaat spreekt, is een combinatie van compassie en gepaste afstandelijkheid. Ze is een professional.

WANDELROUTE

Om de route volledig te voltooien neemt u de trap of de lift naar de 1e etage. U hebt een ronde van 500 meter gewandeld. Wij hopen dat u genoten heeft van uw wandeling.

14



12-02-15 16:02

Kunstroute


15

12-02-15 16:02

Productie: afdeling Fysiotherapie Sint Lucas Andreas Ziekenhuis. Met medewerking van Thijs de Lange , J. Moinat en J. ten Hoeve (fotografie), Basje Bos, (teksten) en de kunstcommissie Sint Lucas Andreas Ziekenhuis.

16



12-02-15 16:02


12-02-15 16:02


Postbus 9243, 1006 AE Amsterdam / Jan Tooropstraat 164, 1061 AE Amsterdam Telefoon (020) 510 89 11 / www.slaz.nl


12-02-15 16:02

Kunstroute Een wandeling langs de mooiste kunstwerken in het ziekenhuis

Recommend Documents