Kronplatz. ... het Pustertal - Val Pusteria: sportief, groen, heerlijk leefbaar! De zomervakantieregio DOLOMITES ITALY. beweeg, beleef, herleef!

Z ome r ma g azi n e

NL

2013

Kronplatz DOLOMITES · ITALY

plan de corones

De zomervakantieregio beweeg, beleef, herleef!

Kronplatz DOLOMITES · ITALY

PLAN DE CORONES

vakantieregio – Toerismevereniging Michael-Pacher-Straße 11 A I-39031 Bruneck (BZ) Südtirol T +39 0474 555 447 F +39 0474 530 018

... het Pustertal - Val Pusteria: sportief, groen, heerlijk leefbaar!

[email protected]

www.kronplatz.com

UNESCO werelderfgoed en natuurparken

KRON P LATZ - SHOP

Alle producten zijn te verkrijgen op www.kronplatz.com/shoppen of >>

volgens mij één van de mooiste ter wereld...

Officiële Kronplatz pet met witte Kronplatz-haan en geprint logo van de Kronplatz - Plan de Corones Kleur: rood

E 15,00

OLD SCHOOL

Uitgever: Toerismevereniging Kronplatz, Michael-Pacher-Str. 11 A I-39031 Bruneck T +39 0474 553348 [email protected] Teksten: Rotwild GmbH, Toerismevereniging Kronplatz, Toerismeverenigingen van de Vakantieregio Kronplatz, Maro & Partner, Stefan Stremel

Zachte kwaliteit: 100% katoen

E 19,90

Concept, grafiek en druk: Rotwild GmbH, Julius-Durst-Straße 20 A I-39040 Brixen T +39 0472 612 512 F +39 0472 612 517 [email protected], www.rotwild.it Prijzen en informatie onder voorbehoud Foto’s: Helmuth Rier, Robert Gruber, archief TV Kronplatz, Laurin Moser, Nadia Huber, Harald Wisthaler, Chris Niederkofler, Kronaction, Adrenaline Line, SMG, Diana Cimino Cocco, Hans Nocker, Stadtmarketing Bruneck, Andreas Niederkofler, Udo Bernhart, Hotel Schloss Sonnenburg St. Lorenzen, C. Renzler, Cron4, Hotel Alpenhof Taisten, Hotel Petrus, Camping Corones, Foto Ritter, Rotwild GmbH, Tappeiner AG, SMG - Helmuth Rier, Golfclub Pustertal, Hotel Wiedenhofer Terenten Deze cataloog werd gedrukt op gecertificeerd FSC-PEFC papier.

iPhone Cover

E 30,00

Houtige verbinding De cover uit hout met de bekende Kronplatz-haan.

Toerismevereniging St. Vigil in Enneberg T +39 0474 501 037 [email protected]

Toerismevereniging Olang T +39 0474 496 277 [email protected]

Toerismevereniging St. Lorenzen IMPRESSUM

Trendig T-shirt voor haar Model met korte mouwen en ronde hals. Print op de borst Kleur: wit

Bruneck Kronplatz Toerismevereniging T +39 0474 555 722 [email protected]

Goed beschermd

De Vakantieregio Kronplatz:

INFo & Booking

De modellen op het titelblad, en op blz. 10, 11, 27 en 35 werden gekleed door Alpstation Bruneck, Tielt Promenade 4, I-39031 Bruneck, T +39 0474 550 484

T +39 0474 474 092 [email protected]

Toerismevereniging Gsieser Tal - Welsberg Taisten T +39 0474 978 436 [email protected]

Toerismevereniging Pfalzen T +39 0474 528 159 [email protected]

Toerismevereniging Rasen im Antholzertal T +39 0474 496 269 [email protected]

Toerismevereniging Kiens T +39 0474 565 245 [email protected]

Toerismevereniging Terenten T +39 0472 546 140 [email protected]

Toerismevereniging St. Martin in Thurn T +39 0474 523 175 [email protected]

Toerismevereniging Ahtholzertal T +39 0474 492 116 [email protected]

Informatie en aanvragen voor groepsreizen: [email protected] 2 | Kronplatz zomer | redactioneel

facebook.com/kronplatz

twitter.com/kronplatz

youtube.com/kronplatz4ever

flickr.com/kronplatz

Shop & info | Kronplatz zomer | 67

Het is een grote eer voor mij om deze

dagelijkse routine ver achter mij kan laten,

Magaloog te mogen inleiden met een

waar ik ontspanning vind en gewoonweg

paar woorden.

kan genieten.

Ik heb altijd al een voorliefde gehad voor

Ik hou ervan om samen met mijn gezin te

de bergen en hun omgeving. Het contact

wandelen, bergen te beklimmen en te ski-

met de natuur, de fantastische panorama’s

ën.

en de verschillende soorten sport die je er

De ongerepte natuur in deze vakantieregio,

in de vrije natuur kunt uitoefenen, trekken

de uitstekende keuken en de gastvriende-

mij al sinds jaar en dag aan.

lijkheid van de plaatselijke bevolking zijn

Reeds als kind bracht ik veel tijd door in

natuurlijk van onschatbare waarde.

Zuid-Tirool. De mooie herinneringen van toen koester ik tot op heden. Het is ook één

Hartelijke groeten en …

van mijn lievelingsbestemmingen gebleven,

veel Kronplatz aan iedereen!

voor zover mijn werk het toelaat. De Vakantieregio Kronplatz is voor mij in-

Stefano Domenicali

tussen een oord geworden waar ik stress en

Scuderia Ferrari Team Principal

redactioneel | Kronplatz zomer | 3

Blikvanger

Één van de bijzondere kenmerken van de Dolomieten is ongetwijfeld het beroemde alpengloeien tijdens de zonsondergang, het zogenaamde „enrosadira“. Hierbij verkleuren de rotsen door hun minerale samenstelling: het aanvankelijk gloeiende rood vermindert langzaam, en gaat zachtjes over naar een steeds donker wordend oranje, om uiteindelijk uit te monden in een diep paars. Het „enrosadira“ heeft zich ontpopt tot een echt handelsmerk van de Dolomieten en is één van de meest buitengewone natuurschouwspelen.

6 | Reisroute

De Vakantieregio KRONPLATZ, en zijn 15 vakantieverblijfplaatsen:

12 | Bruneck-Brunico, Percha-Perca, Gais 16 | St. Vigil in Enneberg S. Vigilio di Marebbe 23 | St. Martin in Thurn S. Martino in Badia 28 | Olang-Valdaora 31 | Pfalzen-Falzes 32 | Kiens-Chienes 34 | Terenten-Terento 35 | St. Lorenzen-S. Lorenzo 40 | Gsieser Tal-Val Casies, Welsberg-Monguelfo, Taisten-Tesido 54 | Antholzertal Valle Anterselva 56 | Rasen-Rasun Uttenheim

8 | Overzicht van de Vakantieregio

beleef, herleef

10 | Zomerse dagen in het Pustertal-Val Pusteria

36 | Natuurlijk mobiel door het groene Pustertal - Een eldorado voor fietsers

Gezonde leefomgeving

14 | Dolomieten: UNESCO-Wereld-

Traditionele en moderne feesten in het Pustertal

20 | Geologie: een interview

44 | Muziek, maestro 46 | Gelukkig zonder gsm Op bezoek in de Stumpfalm in het Gsieser Tal

30 | Actie en pret Zweven boven berg- en

48 | De herfst trekt over het land Van gekroonde koeien en culinaire weken 50 | Kastelen, burchten en musea 55 | Bergmeren en water beleven

Antholzertal Valle Anterselva

Pfalzen Gais Falzes Bruneck Percha Brunico Perca Kiens-Chienes

4 | Kronplatz zomer | Inhoud

Muziekhighlights in het Pustertal

24 | Gezinsberg Kronplatz

boomtoppen

Terenten Terento

St. Martin in Thurn San Martino in Badia

41 | Een knal en een kreet

natuurerfgoed en natuurparken

22 | „Oi, co l’esa“ oftewel „Hoe gaat het“ Ladinische kunst en cultuur

Villa Ottone

St. Lorenzen San Lorenzo

33 | Op weg naar boven: de zomervakantieregio … beweeg,

Reischach Riscone

Rasen Rasun

Olang Valdaora

St. Vigil in Enneberg S. Vigilio di Marebbe

Gsieser Tal Val Casies

Taisten Tesido Welsberg Monguelfo

58 | Culinair Pustertal Smakelijk – smullen naar hartelust 60 | Facebook fotowinnaar Kronplatz „My best picture“

62 | De winter komt eraan Op naar het beste skigebied in Italië

64 | Accommodaties 66 | Vakantie boeken 67 | Kronplatz-shop & informatie

Everything for your sport, from 0 up to 8.000 meter.

With SPORTLER your vacation becomes an adventure! It would be a pleasure to advise you in our stores: Brunico Via Centrale 47 Alpin Brunico Via Centrale 48

Best in the Alps! www.sportler.com

Kronplatz zomer | 5

Zwitserland

St. Moritz Glurns

Mals

Reisroute Met de auto:

Met de trein:

Via Innsbruck/Brenner (A): Brennerautosnelweg (A22) tot afrit Brixen/ Pustertal, dan verder op de rijksweg (SS49-E66) naar het Pustertal. Afstand vanaf de uitrit Brixen/Pustertal tot Bruneck (30 km), Olang (42 km) en St. Vigil (43 km).

Comfortabele internationale treinverbindingen met de Deutsche Bahn en de Oostenrijkse ÖBB tot Franzensfeste-Fortezza, waar je dan kunt overstappen op de plaatselijke spoorlijn naar het Pustertal.

Via Lienz (A): Vanuit Oost-Tirool over de Oostenrijks-Italiaanse grens (B100-E66), verder op de Pustertaler rijksweg (SS49-E66) naar de vakantieplaatsen van de Vakantieregio Kronplatz.

Met het vliegtuig:

Treinstopplaatsen:

www.kronplatz.com/vliegtuig Luchthaventransfer De transferdienst brengt u van de luchthaven direct naar uw vakantieverblijfplaats.

www.kronplatz.com/luchthaventransfer

Kiens/Ehrenburg-Chienes/Casteldarne St. Lorenzen-San Lorenzo Bruneck-Brunico

(internationale biljetten worden uitgeschreven met bestemming Bruneck)

Milano

Welsberg-Monguelfo

350 km*

Alle gemeenten van de Vakantieregio Kronplatz zijn ook bereikbaar met de bus.

www.kronplatz.com/trein 6 | Kronplatz zomer | Reisroute

326 km*

stappen op de liftinstallaties van het skigebied Kronplatz)

Olang-Valdaora

www.kronplatz.com/reisroute

Bergamo

Percha-Perca (NIEUW tijdens de winter direct over-

Ligurische Zee

München

302 km*

DUITSLAND Rosenheim

Innsbruck 105 km*

Brennerpass

Oostenrijk

Sölden

Pustertal

Sterzing

Uttenheim Terenten

Franzensfeste

St. Sigmund

Afrit Brixen/Pustertal

Zuid-Tirool

Brixen

Italië

Meran

Pfalzen

Klausen

Kiens

St. Lorenzen

Antholzertal

Bruneck

Percha Rasen

Reischach Olang

St. Martin in Thurn

Gsieser Tal

Gais

Lienz

Taisten Welsberg

St. Vigil in Enneberg

DOLOMITEN UNESCO

Villach

Cortina d’Ampezzo

Bozen

Leifers

Calalzo di Cadore

80 km*

Udine

Trieste

210 km*

Treviso 195 km*

Trento

Italië Venezia 205 km*

Verona

Vicenza

223 km*

Padova Modena Bologna 350 km*

Adriatische Zee

* afstand in km vanaf de respectievelijke luchthaven tot Bruneck

Reisroute | Kronplatz zomer | 7

DREI ZINNEN TRE CIME

KRONPLATZ PLAN DE CORONES 2275m

TOBLACH / DOBBIACO INNICHEN / SAN CANDIDO LIENZ (A)

P U S T E R T A L

Naturpark Parco Naturale RIESERFERNER AHRN / VEDRETTE DI RIES-AURINA

8 | Kronplatz zomer | Overzicht van de Vakantieregio

V

Naturpark Naturpark Parco Naturale Parco Naturale FANES - FANES SENES -- SENES BRAIES- BRAIES / PRAGS / PRAGS

m

IA

D

A

L

/

VA

L

B

A

AD

G

AD

G

B

TA

/

L

ER

L

VA

ER

TA

D

IA

Naturpark Naturpark Parco Naturale Parco Naturale PUEZ GEISLER PUEZ GEISLER / ODLE / ODLE

V A VL A LP U P S UT S E T R E I RA I A

BRIXEN / BRENNER BRIXEN / BRENNER BRESSANONE / BRENNERO BRESSANONE / BRENNERO AUTOBAHN | AUTOSTRADA AUTOBAHN | AUTOSTRADA

TA U

TA U

L F E R E R TA

L F E R E R TA

VINTL VANDOIES

VINTL VANDOIES

ALLE DI TURES / V

ALLE DI TURES / V

Overzicht van de Vakantieregio | Kronplatz zomer | 9

10 | Kronplatz zomer | Gezonde leefomgeving

Gezonde leefomgeving om zuurstof te tanken en te ontspannen! „Sommerfrische“, afkoelen tijdens de zomer-

- die alsmaar hectischer en drukker lijken

maanden, betekent in feite de dagelijkse

te worden – wordt deze „Sommerfrische“

stress en sleur ontkomen en weer op adem

opnieuw ontdekt. Het groene Pustertal in

komen.

het bijzonder ontpopt zich hierbij als een eeuw zochten de stadbe-

veelzijdig toevluchtsoord. Je kunt de dag

woners tijdens de zomer toevlucht op het

hier naar hartelust actief of ontspannend

platteland, om even weg te zijn van het

doorbrengen, in de idyllische bergen, op

lawaai en de broeierige hitte. Daar kon-

weelderige weiden of in het sprookjes-

den ze genieten van lange zomer-

achtige bos. Jezelf weer vinden, omringd

dagen met aangename temperaturen,

door de natuur van de Alpen, en op een

een fris briesje in plaats van de

hoogte die een positieve invloed heeft op

zwoele Föhn-wind. Tijdens

het hartritme, bloed, suiker, cholesterol en

Reeds in de 17

de

de

laatste

jaren

bloeddruk. >>

Gezonde leefomgeving | Kronplatz zomer | 11

Uttenheim Terenten

Pfalzen

Antholzertal

Gsieser Tal

Gais

Bruneck

Kiens

Percha

St. Lorenzen Reischach

St. Martin in Thurn

Olang

St. Vigil in Enneberg

Taisten Rasen Welsberg St. Martin in Thurn

Bruneck Brunico

De meest leefbare kleinstad in Italië

Aardpiramiden Platten/Percha

>> In cijfers uitgedrukt: voor de bloedsomloop is de luchtdruk en zuurstof ideaal op een hoogte tussen 800 en 1.500 m boven de zeespiegel. De mens vindt hier een innerlijk evenwicht doordat het hele lichaam zich ontspant. Niet voor niets ligt de levensverwachting in het Pustertal een stuk hoger dan in de rest van Europa (WKO/Kamer van Koophandel Oostenrijk, stand van 2010).

INFO & booking Bruneck Kronplatz Toerisme Rathausplatz 7 I-39031 Bruneck T +39 0474 555 722 F +39 0474 555 544 [email protected] www.bruneck.com

12 | Kronplatz zomer | Bruneck-Brunico

HOT

SPOT

Trainingscamps in Bruneck en omgeving De ideale hoogte en het gunstige klimaat van de regio maken van de uitgebreide sportinfrastructuur in en rond Bruneck een populaire bestemming voor sportclubs om intensief te kunnen trainen. In het Sportpark Reischach kunnen de elftallen van de Italiaanse eerste klasse al jaren terecht om zich perfect voor te bereiden op het seizoen. Topclubs zoals Inter Milaan, Lazio Rome of Sampdoria Genua zijn hier al jarenlang trouwe gasten. AS Rome is sinds een paar jaar opnieuw elk jaar stipt te gast in Bruneck.

Door de frisse pittige Dolomietenlucht krijg je de smaak te pakken om actief te zijn, dus is het niet verwonderlijk dat outdoorsporten in en rond Bruneck zo populair zijn. „Actief in de groene Alpen“ luidt hier het motto, en er blijft dan ook geen berg- of trekkingschoen proper, want de uitstappen die het Kronplatz-Outdoor-Center organiseert, laten geen wens onvervuld: op het programma staan ontspannende fietstochten in het dal of zware maar spectaculaire mountainbiketoeren, prachtige berg- en almenwandelingen, of rotsbeklimmen voor elk niveau. Naar keuze met of zonder begeleiding door ervaren en gespecialiseerde berggidsen.

Trainingscamp AS Rom 2012

Dat deden ze al regelmatig in de jaren ‘70 en ‘80. Maar het zijn niet enkel voetballers die als het ware magisch worden aangetrokken door het Pustertal. Ook basketbalclubs zoals Benetton Treviso en Anadolu Efes uit Istanboel hebben hier hun training al doorgebracht, in de meest leefbare kleinstad in Italië. Gezonde leefomgeving | Kronplatz zomer | 13

Gran Fanes

14 | Kronplatz zomer | Dolomieten Unesco

Dolomieten:

Unesco-Wereldnatuurerfgoed Niet enkel op geologisch vlak interessant… De unieke schoonheid van de Dolomieten

mens als je onderweg bent in dit indruk-

ontroerde onze voorouders zo zeer, dat zij

wekkend landschap, waar gevechten met

allerlei mythes en legenden over hun ont-

zilverpijlen en romantische liefdesverhalen

staan vertelden: ze dweepten met de „ble-

plaatsvonden, en waar gezonken schatten

ke bergen“, een geschenk dat de dwer-

verborgen liggen in de meren. Eenzaam-

genkoning aan zijn maanprinses cadeau

heid en rust, waar we onszelf opnieuw kun-

had gedaan als troost voor haar heimwee.

nen vinden. Natuur, die een echte weldaad

Het gevoel van eerbied en respect is im-

is voor ons lichaam en geest. >>

www.kronplatz.com/dolomieten

Dolomieten Unesco | Kronplatz zomer | 15

Uttenheim Terenten

Pfalzen

Antholzertal

Kiens Bruneck

Taisten Rasen

St. Lorenzen Reischach Olang St. Martin in Thurn

Gsieser Tal

Gais

Welsberg

St. Vigil in Enneberg

St. Vigil in Enneberg S. Vigilio di marebbe Alpien chic

Info & booking Download App

San Vigilio voor I-Phone

voor Android

16 | Kronplatz zomer | St. Vigil in Enneberg-San Vigilio di Marebbe

St. Vigil in Enneberg Toerisme

Catarina-Lanz-Str. 14 I-39030 St. Vigil in Enneberg T +39 0474 501 037 F +39 0474 501 566 [email protected] www.sanvigilio.com

>> Sinds 2009 maken de Dolomieten deel

worden in Olang, St. Vigil in Enneberg

uit van het UNESCO-Wereldnatuurerfgoed.

en in St. Martin in Thurn drie activiteiten

Daarmee wordt duidelijk gemaakt dat het

aangeboden: wandelingen tijdens de voor-

hier niet alleen gaat om een uniek en bij-

of namiddag voor kinderen met of zonder

zonder mooi landschap van wereldniveau,

ouders, en verschillende programma’s in het

maar dat dit landschap de bijzondere be-

informatiecentrum van het natuurpark. Het

scherming geniet van een hoge internati-

plaatselijke dagelijks leven versmelt met de

onale instelling. De wereld heeft de aan-

natuur: de bergboeren, de landbouwers en

trekkingskracht van de Dolomieten her- en

vooral het toerisme zijn zich er wel degelijk

erkend – en de betrokken landen een eervol-

van bewust dat de cultuur en het landschap

le opgave gegeven: het unieke karakter er-

rondom de rotsformaties van de Dolomieten

van te beschermen en te bewaren. Welnu, dat is zeker geen probleem voor de Ladinische en Pustertaalse bevolking. Het leven hier is al van oudsher erg verbonden met de natuur! In het Kronplatzgebied, in het oosten van Zuid-Tirool, is het respect voor de natuur het hoogste gebod. Tenslotte bevinden zich hier niet minder dan drie natuurparken. Deze parken worden door een uitermate strenge wetgeving beschermd.

Daarom

bieden de toerismeverenigingen begeleide natuurparkwandelingen met experten aan, en vanaf de zomer 2013 ook het gezinsprogramma „Dolomiti Ranger Kronplatz“. Het doel hiervan is om de bezoeker nieuwsgierig te maken en de aandacht te trekken op

een duurzaam bestaan behoeven, ver weg van het massatoerisme. Het traditionele wil bewaard worden, en de aandacht wordt gericht op vormen van samenleving die vertrouwen en betrouwbaarheid vooropstellen: zoals de „Viles” in St. Vigil in Enneberg en in St. Martin in Thurn en de talrijke familieërven in het Pustertal.

ÉÉN MET DE NATUUR DE NATUURPARKEN FANES-SENNES-PRAGS, RIESERFERNER-AHRN EN PUEZ-GEISLER

de verborgen rijkdom van de natuur en om

De vermeende vooruitgang van de laat-

de flora en fauna te ontdekken. De kinderen

ste eeuw had het einde kunnen betekenen

kunnen hier naar hartelust en op een avon-

van de intacte landschappen. Daarom

tuurlijke manier de geheimen van de „bleke

ontstond het idee om de karakteristieke na-

bergen“ ontraadselen. In samenwerking met

tuur van deze streek te beschermen en te

de Zuidtiroolse Dienst voor Natuurparken

conserveren als ontspanningsgebied. >>

Viles

Dolomieten Unesco | Kronplatz zomer | 17

>> De opdracht en plicht van de natuurparken is duidelijk voorgeschreven in de wetgeving voor milieubescherming: natuurparken zijn op ecologisch vlak intacte gebieden, waar de bescherming van natuur en landschap prioriteit is. In de natuurparken heerst bijvoorbeeld een algemeen bouwverbod. Het traditionele gebruik van de bodem blijft weliswaar verder bestaan, maar moet rekening houden met de regels van de milieubescherming. Bovendien is het streng verboden om planten en paddestoelen te plukken, mineralen en fossielen te verzamelen, en te kamperen en met motorvoertuigen te rijden. In de Vakantieregio Kronplatz bevinden zich drie van de in totaal zeven natuurparken in Zuid-Tirool: het natuurpark Fanes-Sennes-Prags, het natuurpark Rieserferner-Ahrn en het natuurpark Puez- Geisler. Het natuurpark Rieserferner-Ahrn onderscheidt zich heel duidelijk van het natuurpark Fanes-Sennes-Prags, zowel qua uiterlijk als qua opbouw. Geologisch gezien behoort het tot de zone van de oude gneis. Deze gesteenten waren al in het

18 | Kronplatz zomer | Natuurparken

HOT

SPOT

Naturparkhaus Fanes-Sennes-Prags in St. Vigil Het informatiecentrum is als het ware een open venster met zicht op het natuurpark: via interactieve monitors, media en video’s kun je de geheimen van het park ontdekken en vind je informatie over het ontstaan van de Dolomieten, over fossielen en vondsten zoals skeletten, over het almenbeleid en de holenbeer van Conturines.

Naturparkhaus Rieserferner-Ahrn in Sand in Taufers-Campo Tures Dit informatiecentum opent de deuren tot het natuurpark Rieserferner-Ahrn. Een film vanuit het adelaarsperspectief geeft je een heel bijzondere indruk van het gebied. Op een driedimensioneel reliëf wordt de verhouding zichtbaar tussen de bergen, de hutten en de wegen.

natuurpark

Paleozoïcum voorhanden en werden dan

Het

getransformeerd tijdens de verschillende

Puez-Geisler ligt in de westelijke Zuidtirool-

fasen van de gebergtevorming. In de zone

se Dolomieten. Het omvat deelgebieden

van het oude gneis is tonaliet aanwezig,

van de Ladinische gemeente St. Martin in

een granietachtig gesteente, te vinden in

Thurn. De rotsachtige hoogvlakte met een

de samenstelling van de hoofdkam van de

gemiddelde hoogte van 2.500 m, wordt in

Rieserfernergroep. De lichtgrijze, harde to-

het noorden door de Würzjoch gekroond,

nalietrotsen rijzen steil de hoogte in boven

in het oosten door het Gaderdal (Unter-

de donkere leistenen van het oude gneis.

moi-Antermoia en Campill-Longiarù) om-

10.200

ha

grote

zoomd, en in het westen door het Aferer-, Het natuurpark Fanes-Sennes-Prags kan

Villnösser- en Grödnerdal afgerond.

ook als het Dolomietenpark omschreven worden. De imposante afzettingen van verschillende zeeorganismen zijn hier ongeveer 30-50 miljoen jaar geleden uit de

In het natuurpark Rieserferner-Ahrn vormen de hoge drieduizend-toppers de „grenzen van natuur en mens“.

oerzee omhooggekomen en geplooid ge-

„In de voetstappen van de dieren“: het na-

worden. Men spreekt over de zogenaamde

tuurpark Fanes-Sennes-Prags onderscheidt

Alpenvorming. De Dolomieten tonen zich

zich door haar veelzijdige fauna. ■

De verschillende alpiene zones komen overeen met een wandeling van Centraal-Europa naar de Noordpool. Tijdens de film „Een schatkamer van diversiteit“ en verschillende diashows kun je de wondere wereld van de Zuidtiroolse natuurparken ontdekken.

Naturparkhaus Puez-Geisler in St. MagdalenaS. Maddalena/Villnöß-Funes Door middel van een begaanbaar luchtbeeld kan de bezoeker het natuurpark vanuit het vogelperspectief bekijken en zo een gedetailleerde indruk krijgen van het landschap. In de tentoonstelling “Bergen aanraken” staat het thema van dit natuurpark centraal: de geologie van de Dolomieten. Getoond worden de voor dit gebied typische gesteenten en hun structuur. In de zogenaamde “schatkamer van de natuur” valt er heel wat te ontdekken: vogelnesten, afdrukken van dierensporen, veren, vachten en geweiën, en nog veel meer.

tegenwoordig in een uiterst grote variëteit aan vormen: verschillende gesteentestructuren, gevormd door de wisselende vormgevende krachten in de loop van de ontwikke-

www.kronplatz.com/natuurparken

lingsgeschiedenis. Natuurparken | Kronplatz zomer | 19



Welke bijzondere geologische eigenschappen heeft de Vakantieregio

Kronplatz? Als ik op stap ben in de „bleke bergen“ – de Dolomieten – of de spitse bergkammen van de Centrale Alpen beklim, dan word ik er keer op keer van bewust hoeveel geologische rijkdom steekt op zo een kleine oppervlakte. Want het is toch echt wel spannend om over een voormalige zeebodem te wandelen …

Welke interessante vondsten kun je hier doen op geologisch vlak? Verena Larcher Autonome Provincie Bozen-Bolzano/Zuid-Tirool Dienst voor geologie en bouwstoffencontrole

20 | Kronplatz zomer | Interview

In het zuiden rijzen de bergtoppen van de Dolomieten naar de hemel toe. Ze werden als uniek natuurfenomeern ook

toegevoegd aan de Werelderfgoedlijst van de UNESCO. In deze bergen ligt de geologische geschiedenis verborgen van de, naar schatting, laatste 300 miljoen jaar. Ze zijn dus als het ware een heel bijzonder geschiedenisboek! Want de verschillende sedimentatievormingen van de toenmalige kust- en andere waterrijke gebieden die aan de evenaar lagen, zijn nergens zo goed bewaard gebleven als hier. De Dolomieten zijn namelijk niet ontstaan waar ze zich nu bevinden, maar veel meer naar het zuiden toe in de buurt van de evenaar. De huidige ligging kwam er pas toen de continentale platen zich naar het noorden verplaatsten. De Centrale Alpen in het noorden worden gescheiden door de Periadraitische Lijn die langs het Pustertal verloopt. Ze vormen een indrukwekkend massief van metamorfe gesteenten, die onder invloed van druk en temperatuur veranderd werden. Want gedurende een periode van ongeveer 20 tot 80 miljoen jaar, toen het Afrikaanse en Europese continent op elkaar botsten, werden net deze gesteenten gedeformeerd en gevormd tot ze uiteindelijk geplooid werden tot het gebergte zoals wij dat nu kennen.

Centrale Alpen:

groene weiden en bossen | grillige bergtoppen | gletsjervorming

Dan was het gebied van de Dolomieten dus vroeger een zee? Ja, juist. Dat wordt nu de Tethyszee genoemd. In dit ondiepe zeegebied ontstonden reusachtige carbonaatplaten door het werk van actieve kalkproducerende organismen zoals koralen. Wij kennen deze platen nu in de vorm van de huidige bergtoppen. Het proces van carbonaatvorming kunnen we nu nog duidelijk zien in het Great Barrier Reef voor de Australische kust, waar reusachtige koraalriffen groeien. In de Dolomieten zijn deze sedimenten natuurlijk pas later op zo een grote hoogte geraakt, tijdens de vorming van het gebergte.

Bevond zich toen in het noorden, dus in de Centrale Alpen, geen zee? Toch wel, natuurlijk. Ook hier werden in de vlakke kustengebieden sedimenten afgezet; maar deze gesteenten kwamen tijdens de botsing van Afrika en Europa enkel voor op grote diepte. Ze werden vervolgens door druk en hoge temperaturen gedeformeerd en bestaan nu niet meer in de vorm van sedimenten, maar als zogenaamde metamorfieten. Bovendien vloeide hier in het noorden magma uit spleetvormige eruptiekanalen, en verhardde tot het huidige graniet en gneis. Het ontstaan op deze manier wordt intrusie genoemd, omdat het magma zich hierbij een weg baant door de aardkorst. Het tonaliet van de Rieserferner is bijvoorbeeld een erg jonge intrusie van zo’n 20 miljoen jaar geleden.

Waar vind je nu eigenlijk fossielen, en waar kristallen? De meeste fossielen zijn zeker in de Dolomieten te vinden; meestal zijn het schelpen of algen, ze getuigen van de toenmalige sedimentvorming. In de Centrale Alpen werden practisch alle fossielen vernietigd door de transformatie in gesteente. Hier vind je eerder mineraliën zoals bergkristal, dat meestal in kloven ontstaat waar hydrothermische stoffen aanwezig zijn.

Dolomieten:

glooiende almweiden | steile rotswanden | schrale vegetatie

Interview | Kronplatz zomer | 21

Ladinische taal en cultuur

SMACH Constellation of art, culture & history in the Dolomites In de dorpen van de gemeente St. Martin in Thurn vindt in de zomermaanden van 2013 een bijzonder kunstproject plaats, met werken van internationale kunstenaars. Op 12 verschillende locaties worden wandelaars en geïnteresseerden aangespoord om zich te bezinnen over de cultuur en geschiedenis van deze unieke bouwculturele en landbouwkundige plaatsen.

22 | Kronplatz zomer | Ladinische cultuur

In de Vakantieregio Kronplatz woont, behal-

ontstaan voor de Ladinische taal, cultuur en

ve de duitstalige en italiaanssprekende be-

tradities, die trots worden onderhouden en

volking, ook een heel bijzondere taalgroep:

overgeleverd aan de volgende generaties.

de Ladinische bevolking. De Ladinische ge-

Onschatbaar zijn de overgeleverde gebruiken

meenten aan het begin van het Gadertal-Val

en de kostbare klederdracht die uit waardevol-

Badia, St. Vigil in Enneberg en St. Martin in

le stoffen met de hand gemaakt worden door

Thurn, maken deel uit van de taal- en cul-

vrouwen uit het dal. Elk kledingsstuk is uniek

tuurstreek Ladinië. Dit gebied omvat zowel

en vertelt iets over de persoon die het draagt.

het Gader- en Grödnertal-Val Gardena,

Kenmerkend voor de waardevolle tradities en

en delen van het Fassatal-Val di Fassa en

voor het samenhorigheidsgevoel van deze be-

Buchenstein-Livinallongo del Col di Lana.

volkingsgroep, zijn ook de typisch Ladinische

Ladinië ligt dus in het hart van de Dolomie-

woongemeenschappen: de “Viles”. Verschil-

ten, en is verdeeld over de drie provincies

lende families woonden samen in deze neder-

Bozen-Bolzano, Trient-Trento en Belluno. La-

zettingen en hielpen elkaar bij de dagelijkse

dinisch („Ladin“) is een Romaanse taal, die

taken of deelden werktuigen en gereedschap

afstamt van het Volkslatijn dat rond het einde

met elkaar op het veld. Als je meer te weten

van het Romeinse Rijk werd gesproken in de

wilt komen over de bewoners van Ladinië,

Alpen. Ook de taal van de Raetiërs, die hier

dan is het Museum voor Ladinische Cultuur in

reeds vóór de Romeinen woonden, heeft

het kasteel Schloss Thurn in St. Martin in Thurn

sporen achtergelaten in de woordenschat

een echte aanrader. Je vindt er informatie over

en grammatica van de Ladinische taal. De

de geschiedenis, taal, archeologie, economie

Ladiniërs zijn erg verbonden met hun vader-

en ambachten in Ladinië.

land; zoals alle kleine taalgroepen waren zij altijd gedwongen om hun culturele identiteit te verdedigen. Zodoende is er een duidelijk besef

Uttenheim Terenten

Pfalzen

Antholzertal

KiensBruneck Percha St. Lorenzen Reischach Olang

St. Martin in Thurn

Gsieser Tal

Gais Taisten Rasen

Welsberg

St. Vigil in Enneberg

in Thurn

St. Martin San Martino in Badia

De legende van prinses Dolasilla

Cultureel centrum in het Gadertal

Heel lang geleden, een tijd waar zich niemand meer aan herinnert, was het Rijk van Fanes in de Dolomieten het tafereel voor een sprookjesverhaal. Dat begon met de zeer moedige daden van de dochter van de koning, Dolasilla. Ze was beeldschoon, erg slim en dapper, bezat een sabelpelsstola en zilver dat de dwergen haar uit dankbaarheid hadden geschonken. Daarmee hadden de beste wapensmeden uit het Rijk een quasi onverwoestbaar harnas vervaardigd, alsook een ongelofelijk betrouwbare boog. De zilverfee bezorgde zelf het riet voor de pijlen, welke uitermate trefzeker bleken te zijn. Ze was zodanig goed uitgerust voor haar eerste gevecht, dat Dolasilla haar vijand bliksemsnel overwon. De roemrijke prinses werd onder groot gejubel van het volk over de moeilijk begaanbare paden naar de top van de Kronplatz begeleid, waar ze door haar vader, de koning, gekroond werd met de prachtige Rajetta.

& o f In oking r n bo in Thu in ar t isme M r St. Toe /C

n hur 8 n in T 5 1 Tor Mar ti 3 17 52 474 St. 30 0 4 7 4 5 2 3 i t 0 I-39 + 3 9 4 7 4 a r t i n . i t T 39 0 anm tin. r s F + nfo@ anma i .s w ww St. Martin in Thurn-San Martino in Badia | Kronplatz zomer | 23

G e zi n Actie C u lt u u r

24 | Kronplatz zomer | Gezinsberg

GezinsBERG Kronplatz

Gezinsberg | Kronplatz zomer | 25

FA M I LY

Actie Downhill-Trail Herrensteig De freeride trail Herrnsteig (7 km lang, 1.300 m hoogteverschil) begint direct op de top van de Kronplatz. De openingsuren zijn gekoppeld aan de openingsuren van de Kronplatz-cabinebaan in Reischach-Riscone. Mountainbikes en de nodige uitrusting kun je aan het dalstation huren. Voor beginners worden er ook downhillcursussen aangeboden.

PARAGLIDING-TANDEMVLUCHTEN De Kronplatz is wellicht het spectaculairste

gebied

in

het

Pustertal waar je kunt vliegen: een panorama van 360° en ca. 1.300 m hoogteverschil spreken boekdelen.

Tijdens

de vlucht vertelt de tandempiloot je graag weetjes over de dalen en dorpen.

KikerikiFamily-Days Het zomer-actief-programma voor het hele gezin – een boei-

PANORAMAWANDELINGEN

ende belevenis voor jong en oud. Van juli tot september

Het uitzicht vanop de Kronplatz is één van de mooiste

worden op de Kronplatz de „Kikeriki Family Days“

in het Pustertal. Het wandelgebied is geschikt voor jan

2 keer per week georganiseerd. Terwijl kinderen naar

en alleman: je „zweeft“ als het ware in een moderne

hartelust kunnen spelen in het indianendorp, kunnen de

cabinebaan naar de bergtop waar je het plateau be-

ouders op stap gaan op de Kronplatz. Onze berggid-

reikt. Van daaruit kun je, met of zonder kinderwagen,

sen begeleiden u op de rondwegen “Concordia” en

wandelen op één van de veilige panoramapaden en

“Corones”, waar een indrukwekkend panorama van de

het prachtige uitzicht genieten. Geroutineerde wande-

omliggende bergtoppen van de Zillertaler Alpen en de

laars kunnen de Kronplatz te voet bereiken via één van

Dolomieten op u wacht. De Kikeriki Family Days zijn

de talrijke aangeduide wegen.

gratis voor het hele gezin!

26 | Kronplatz zomer | Gezinsberg

C u lt u u r Vredesklok Concordia 2000 Op een 11 m breed panoramaplatform op de top van de Kronplatz werd de maar liefst 3,11 m hoge klokkentoren gebouwd. Ze is daarmee de grootste klok in de Alpen. Het Latijnse opschrift van de Concordia 2000 luidt „Donet deus populis pacem“, en betekent in het Nederlands „God schenke vrede aan de volkeren“. De klokslagen zijn dagelijks om 12 uur te horen. De klok luidt ook dan als er in een land de doodstraf wordt afgeschaft, of bij het einde van een oorlog.

HOT

SPOT

Zijn bergen saai? HIER ALLESZINS NIET! „Vakantie in de bergen? Energieverspilling. Dan kun je beter thuis in je luie zetel gaan liggen en de laatste nieuwe televisiereeks bekijken.“ Maar als je eenmaal de smaak van de bergen te pakken hebt, dan kan geen enkele soap je nog bekoren. Want de Kronplatz betekent avontuur en fascinatie: mountainbiken, lachen, klimmen, vriendschappen sluiten, paragliden, actie, mountain-music-events en nog veel meer … Vooruit, want zo een sofa is toch echt wel saai!

MMM

Corones

Het zesde “Messner Mountain Museum” krijgt zijn thuis op de Kronplatz. De berg bevindt zich in het centrum van de drie culturen van Zuid-Tirool: de Duitse, de Ladinische en de Italiaanse. Deze unieke ligging van de Kronplatz was de doorslaggevende factor voor Reinhold Messner, om hier op 2.275 m boven de zeespiegel het zesde en laatste Messner Mountain Museum op te richten. Het centrale thema zal rond de “rots” draaien, en het leven van de alpinist, geïllustreerd door objecten uit zijn verzamelingen. Het bureau van de wereldbekende architecte Zaha Hadid kreeg de opdracht om Messner’s ideeën in de realiteit om te zetten. Zaha Hadid zelf wordt beschreven als één van de meest getalenteerde en innovatieve architecten van vandaag. Deze drie krachtige „merknamen“ - Kronplatz, Reinhold Messner

LIFTINSTALLATIES OPENINGSUREN Reischach-Kronplatz 2000: 08.06.–06.10.13 Olang I+II: 06.07.–15.09.13 St. Vigil - Ruis: 06.07.–15.09.13 St. Vigil - Piz de Plaies: 30.06.–15.09.13

en Zaha Hadid – zullen met vereende krachten aan dit project werken! Om het landschap zo min mogelijk te veranderen en een bijkomend bouwwerk op de bergtop te vermijden, zal het museum zich grotendeels ondergronds bevinden. De opening van het museum is gepland voor juli 2014.

www.kronplatz.com/ Kronplatz-zomer Gezinsberg | Kronplatz zomer | 27

K re

Uttenheim

e traß zs

Pfalzen

Ri

Terenten

Niederolang

Gsieser Tal

Gais

uzun

Rienz

en

Antholzertal

g Sta atsstraße

Spielplatz

1 Sport

Kiens Bruneck Percha Welsberg

Aussichtsplattform

Spielplatz

St. Vigil in Enneberg In der Länge

nstbach Bru

3

Rad weg s-von Han Pe rnth aler -Straß e

-

Steinmeile

Furkelbach

ße tra

Het familiedorp

WC

Aussichtsplattform

Oberolang

Ge iselsbergerstraße

Mitterolang

4 Reit en

eg ahnw

5 Spielplatz

Sa llas traß e

Geiselsberg

6

ße

ser-z Wsapiselplat

ra rg fa llSt

Ob Al

Alm

Dorfstraße Reit en

Aue

er egg er m

Olanger Stausee

Spielplatz

lb Rode

Olang Valdaora

Schornsteig

ße

d-B Ba

10

e

9

er Bunk

3D

7

Bogenparcours

NEU ab 2013

Säge

Spielplatz

KINDER

WELT

Gond el

lm nsta ru

8

Gehzeit 2h

Alm rer ge

Gehzeit 1h

Grillstelle

An

L

iese zw an

B

Olang

2 t ra

s rla Ke

St. Martin in Thurn

Taisten Rasen

rs ar Pf

St. Lorenzen Reischach

Spielplatz

Op speurtocht In Olang kunnen de kinderen deelnemen aan een wedstrijd: op een gloednieuwe kinder-landkaart zijn alle plaatsen gemarkeerd, waar je in Olang sport, spel en plezier kunt vinden, alle buggy-vriendelijke wandelpaden, almen, fietspaden en nog veel meer. Het motto luidt: „in de voetstappen van Sherlock Holmes“, want op alle 10 punten in Olang moeten de juiste postbussen gevonden worden voor de af-te-scheuren kaartjes van de gezinskaart. Elk punt heeft zijn eigen kaartje, en op de achterkant wordt telkens uitgelegd waar je de bijhorende postbus kunt vinden. Op de kaarten vul je gewoon je naam en telefoonnummer in, en van zodra je die dan in de postbus gooit, neem je automatisch deel aan de trekking voor een gezinsvakantie in Olang. Vooruit

Info & booking Olang Toerisme Florianiplatz 19, I-39030 Olang T +39 0474 496 277 F +39 0474 498 005 [email protected] www.olang.com

28 | Kronplatz zomer | Olang-Valdaora

kinderen, op naar Olang om pret en echt avontuur te beleven!

3D-boogschietparcours Op het 3D-boogschietparcours van het Kron Arc Adventure in Olang beleeft het hele gezin een spannend avontuur. Na een korte introductie kun je je talent met pijl en boog bewijzen op 28 kunststofdieren die verspreid staan op het 10 ha grote terrein.

Gehzeit 2h

Wild-water- avontuur Weg met de dagelijkse sleur; avontuur: ik kom eraan! Ontdek de natuur van het Pustertal van heel nabij – onder dit motto bieden de wild-water-experten een hele reeks opwindende sportprogramma’s aan in de pure natuur: rafting, canyoning en kayaking. Samen met hen wordt bepaald hoeveel avontuur en hoeveel uitdagingen elkeen aandurft. Of je nu voor een dag-avontuur kiest, of voor het actieve weekend alleen, met vrienden, familie of je vrijetijdsclub: bij onze specialisten wordt het niet alleen een spannend, maar vooral ook een veilig avontuur.

HOT

SPOT

Actief in de zomer Het Pustertal is veelzijdig: iedereen die actief wil zijn komt hier ongetwijfeld aan zijn trekken.

>> Vissen … romantische bergbeekjes – een echt vissersparadijs! Het water van de Rienz

en de Gader behoren tot de soortenrijkste wateren in Zuid-Tirool, maar je kunt ook heerlijk ontspannend forellen vissen in de stuwmeren, vijvers en meren. In de bureau’s van de toerismeverenigingen van Bruneck, Olang en St. Vigil kun je een visvergunning verkrijgen en nuttige informatie over de plaatselijke visgebieden.

>> Schaatsen in de zomer

… in het ijsstadion van Bruneck

>> Golf

… in de Golfclub Pustertal aan de voet van de Kronplatz, direct bij het Sportpark Reiperting in Reischach. Dit idyllische golfterrein beschikt over 9 holes, par 34 met 2.800 m.

Segway-tochten Ontdek tijdens een Segway-tocht de verschillende plaatsen van de Vakantieregio Kronplatz! Deze innovatieve electrische toestellen kun je huren in St. Vigil in Enneberg.

Biatlon in de zomer Biatlon-schieten kan iedereen in de „Südtirol Arena” in het Antholzertal. De langlauf- en biatlonschool biedt verschillende cursussen aan.

>> Nordic Walking

… in het Nature.Fitness.Park.Kronplatz-Dolomiti. Het grootste Nordic Walking park in Europa strekt zich uit van Pfalzen over Bruneck en Olang tot Rasen.

>> Paardrijden Of je nu de klassieke Engelse rijstijl verkiest of toch liever „western“ rijdt – hier bij ons vindt iedereen zijn ideale stal, het gepaste paardenras en de beste rijleraars en –leraressen. Paardrijden kun je in Reischach, Olang, in het Gsieser Tal, in Pfalzen, Terenten, St. Vigil en St. Martin in Thurn.

>> TENNIS Tennisfans moeten tijdens hun vakantie hun lievelingssport niet missen!



Beginnelingen, gevorderden, clubspelers of professionele spelers: hier wordt voor elk niveau, van rookie tot prof, een individueel trainingsprogramma aangeboden.

www.kronplatz.com/actiefzomer

Actie & pret | Kronplatz zomer | 29

Actie

Zweven

boven berg- en boomtoppen Zo word je op vakantie een koorddanser De grootste klimtuin in Zuid-Tirool en de langste zip-line in Europa zorgen beide voor een spannende vakantie

Leren vliegen op vakantie – opwindend en

de hoogte in schiet, is de klimtuin en het

toch absoluut veilig. De langste zip-line van

avonturenpark Kronaction in Issing/

Europa is wel een heel unieke attractie.

Pfalzen-Issengo/Falzes, de groot-

Over een totale lengte van 3,2 km zweeft

ste van zijn soort in Zuid-Tirool.

de „vliegende gast“ als het ware naar het

De clou: het park is bijzonder

dal in St. Vigil in Enneberg, veilig verbon-

gezinsvriendelijk omdat er meer-

den aan een staalkabel. Onder de begelei-

dere parcours van verschillende

ding van ervaren specialisten, en beveiligd

moeilijkheidsgraden en hoogten

met speciale rollen, inclusief ingebouwde

zijn. Kinderen vanaf 2 jaar kunnen

remmen, gaat het via 10 haltes, 420 m

er al terecht om te klimmen en te

hoogteverschil en met een maximumsnel-

klauteren in een speciaal kleu-

heid van 80 km/u bergaf. Een tweede

terparcours dat met netten

hoogtepunt in de regio waar je adrenaline

beveiligd is.

www.kronplatz.com/avontuur

30 | Kronplatz zomer | Actie & pret

www.kronplatz.com/kinderen

Uttenheim Terenten Pfalzen

Antholzertal Gais

Gsieser Tal

Kiens Bruneck Percha St. Lorenzen Reischach

St. Martin in Thurn

Taisten Rasen Olang Welsberg

St. Vigil in Enneberg

Pfalzen Falzes

T

+3

9 Ra Pf in 04 tha fo 74 us al @ p ze pf 52 la n al 8 tz ze 1 1 To n. 59 | er ne | I-3 ism t| F 9 0 w +3 30 e w 9 P w .p 04 fal fa 7 ze lz 4 en 52 n .in 9 fo 41 0

bo Info ok & in g

idyllisch en veelzijdig

Pfalzen-Falzes | Kronplatz zomer | 31

Uttenheim Terenten

Pfalzen

Kiens

Antholzertal Gais

Bruneck Percha

St. Lorenzen Reischach

St. Martin in Thurn

Olang

Gsieser Tal

Taisten Rasen Welsberg

St. Vigil in Enneberg

Kiens Chienes

centraal gelegen en goed georganiseerd

Info & booking Kiens Toerisme Kiener Dorfweg 4 B, I- 39030 Kiens T +39 0474 565 245 F +39 0474 565 611 [email protected] www.kiens.info

32 | Kronplatz zomer | Kiens-Chienes

Op weg naar BOVEN De zomervakantieregio ... beweeg, beleef, herleef De meest populaire volkssport in Europa is

minder om, want het groene Pustertal heeft

het wandelen, en het doel ligt meestal in de

een lange lijst met thematische wegen en

hoogte. Daar hoog boven het dal, boven de

cultuurpaden die een wandeling dubbel zo

almen of zelfs boven de wolken: daar waar

leuk maken! Voor de ontdekker en de indivi-

enkel het door weer en wind getekende

dualist werd het uitgestrekte wandelgebied

bergkruis op de naarstige wandelaar wacht.

van de Vakantieregio Kronplatz perfect ge-

SNadat die zijn eigen naam vereeuwigd

markeerd. Op weg naar beneden kun je in

heeft in het gastenboek op de bergtop, en

de berghutten en almen van de nodige en

het laatste zweet op zijn voorhoofd heeft

welverdiende verfrissing genieten. En op het

afgedroogd, overweegt ongetwijfeld de

einde van de dag overheerst het gezonde

fierheid dat hij er gezond en wel geraakt

gevoel van vermoeidheid en de overtuiging:

is. Het hoeft niet altijd zo hoog of steil te

morgen doe ik dat opnieuw. >>

zijn: het gevoel van geluk wordt er niet

www.kronplatz.com/wandelen

www.kronplatz.com/almhutten

De zomervakantieregio | Kronplatz zomer | 33

Uttenheim

Terenten

Pfalzen

Antholzertal

Gsieser Tal

Gais

Kiens Bruneck Percha St. Lorenzen Reischach

Taisten Rasen Olang

Welsberg

St. Vigil in Enneberg

St. Martin in Thurn

Wandelen en bergbeklimmen Wandelen betekent de geest ontspannen. Niet enkel de beklommen bergtop telt, maar ook de intensiteit van de belevenis. Buitengewone landschappen, afgelegen wegen, geologische eigenschappen, een

Zonovergoten

kleurrijke planten- en dierenwereld, en ongetwijfeld

TERENTEN Terento

belevenissen die de dagen in het wandelparadijs

ook een romantische huttenavond: dat alles zijn Pustertal onvergetelijk maken. Het bergbeklimmen is een geweldige ervaring in de, voor veel bezoekers, mooiste bergen ter wereld. „Wat, daar willen jullie naar boven? Waarom?“ Deze vraag wordt dikwijls gesteld en zelden beantwoord, want klimmen zet gevoelens vrij, die je maar moeilijk in woorden kunt vatten. Talrijke routen en wegen van elk niveau wachten erop om te worden begaan, en elke bergbeklimmer luistert maar wat graag naar de verhalen die de wind vertelt op de bergtop, en droomt daarbij al van de volgende bergtoer.

Leerrijke themawegen Zin op meer? Wandelen en terzelfdertijd interessante informatie te weten komen over het dorp en de streek waar je op pad bent. Dat bieden de themawegen in de Vakantieregio Kronplatz: Het Terentner molens-leerpad is een leerrijke wandeling in de geschiedenis. In Terenten rollen en rammelen nog steeds 6 waterradmolens van meer dan 200 jaar oud langs de bruisende Terentner Bach. Van halfweg mei tot halfweg oktober wordt er nog 1 keer per week koren gemalen.

In boofo & king

Tere Toe nten rism St. G e I-3 eorg

w

903 s-Str T+ as 3 0 F + 9 047 Teren se 1 39 ten 2 info 0472 546 1 @te 40 5 4 rent en. 6 340 com

w

w.

ter

ent

en.co

34 | Kronplatz zomer | Terenten-Terento

m

De archeologische panoramaweg rond de Sonnenburger Kopf in St. Lorenzen brengt de bezoeker naar historisch belangrijke plaatsen en opgravingsplekken

Uttenheim Terenten

Pfalzen

Kiens Bruneck Percha

St. Lorenzen

uit de Bronstijd, Ijzertijd, Romeinse tijd en laatantieke oudheid. De cultuurweg Welsberg staat helemaal in het teken van de barokschilder Paul Troger. De rondweg telt 7 hoogtepunten, en start aan het geboortehuis van Paul Troger, een minutieus gerestaureerd patriciërshuis met authentieke gotische gewelven. De cultuurweg Gais, een stille, harmonische rondwandeling, begint in het dorpje Gais bij Bruneck en nodigt uit om te vertoeven en te mediteren. Langs deze weg kun je kunstwerken bezichtigen die kunste-

Antholzertal

St. Martin in Thurn

Gsieser Tal

Gais

Reischach

Olang

Taisten Rasen Welsberg

St. Vigil in Enneberg

ST. LORENZEN San Lorenzo Vestiging Mansio Sebatum

naars en kunstenaressen gewijd hebben aan belangrijke persoonlijkheden die vroeger in Gais geleefd en gewerkt hebben. Ontdek tijdens de themaweg „Stenen vertellen een verhaal“ in Pfalzen de indrukwekkende stenen verdedigingsmuren rond hele boerderijen, markeerstenen in het veld, ovens en molenstenen in oude graanmolens langs de beek. Het gesteente uit Pfalzen heeft het wel degelijk ver gebracht: de unieke vesting in Franzensfeste in het Eisacktal werd in de 19de eeuw gebouwd met graniet uit Pfalzen. ■

Info & booking St. Lorenzen Toerisme Josef-Renzler-Str. 9, I-39030 St. Lorenzen T +39 0474 474 092 F +39 0474 474 106 [email protected] www.st-lorenzen.com St. Lorenzen-San Lorenzo | Kronplatz zomer | 35

36 | Kronplatz zomer | Fietsen

Fietsers liggen, pardon, trappen in de Vakantieregio Kronplatz op de juiste pedalen. Op het uitgebreide en goed uitgekiende fietswegennet kun je tussen de gemeenten in het dal fietsen. Er zit iets bij voor iedereen: jij beslist waar je zin in hebt, een ontspannend rondje, of mag het misschien ook wat zwaarder zijn. Hier is er plaats genoeg voor fietsers èn wandelaars.

Fietsen en genieten Met de fiets dwars door het Pustertal rijden en tegelijkertijd van de plaatselijke specialiteiten proeven. Iedereen droomt wel eens van beweging en sport in de ongerepte natuur, vooral als je graag gezonde lucht inademt, en als de gezondheid van je lichaam en geest prioriteit zijn. De Vakantieregio Kronplatz biedt dit allemaal, vooral voor mensen die graag fietsen. Liefhebbers van smalle banden vinden hun gading tijdens een rit door de typische dorpen in het dal of bij de verovering van één van de Alpenpassen. Het is dus geen toeval dat de belangrijkste wielerwedstrijden door deze streek lopen. En het is ook geen toeval dat de belangrijkste etappe van de Ronde van Italië, de Giro d’Italia, hier plaatsgevonden heeft in 2012.

www.kronplatz.com/fietsen Fietsen | Kronplatz zomer | 37

Museum voor Volkskunde Dietenheim-Teodone

De fietswegen zijn merendeels geasfal-

ontstaat er een grote mobiliteitsflexibiliteit.

teerd, goed bereikbaar en hebben één

Voor wie het hele traject te veel is, die kan

groot voordeel: je kunt er je techniek verbe-

een in Zuid-Tirool geproduceerde electro-

teren en de routes altijd opnieuw aanpas-

fiets huren of bepaalde trajecten met de

sen aan je mogelijkheden.

bikeshuttle afleggen. Langs de Pustertaler fietsweg bevinden zich 13 haltes waar je

Landelijke cultuur langs de Pustertaler fietsweg

je kunt uitrusten en ontspannen. Veel tradi-

Aan de 13 haltes rond het thema landelijke

kunde en van schapenwol, paardrijden,

cultuur, kom je heel wat te weten over de

een kijk-kaasboerderij, en nog veel meer.

geschiedenis, tradities en producten langs

Natuurlijk kun je op veel plaatsen de locale

de Pustertaler fietsweg. Koebellen en fiet-

producten ook proeven en kopen. Tussen

sers luiden hier samen de lente in, en sporten natuurliefhebbers kunnen hun geluk niet op tijdens een tochtje op het stalen paard langs de wegen van het 500 km lange fietsnet. De Pustertaler fietsweg is één van de toeristische topattracties in de Vakantieregio Kronplatz. De weg kronkelt zich tussen de Alpen en de Dolomieten, langs de rivier Rienz, dwars door het groene bergdal. Hij begint in de stad Brixen-Bressanone en

ties, gebruiken en oeroude landelijke cultuur kun je hier aan den lijve beleven. Je vindt hier van alles: wijn- en schnapsproductie in Mühlbach, de musea van volks-

aardappelvelden, boerderijen, bossen en ongerepte natuur vind je natuurlijk ook veel aantrekkelijke, moderne en extravagante dorpskernen die de vakantie in onze Vakantieregio nog opwindender maken. Aan de voet van de Kronplatz en direct langs de fietsweg ligt Bruneck, de hoofdstad van het Pustertal. De voetgangerszone in de historische stad is een buitengewone

eindigt in het oosten achter de grens van

trekpleister, met veel gezellige bars, pubs

Zuid-Tirool met Oostenrijk. Dat zijn 65 km

en winkels. Hier is ook het Messner Moun-

heerlijk genieten van puur natuur. De trein-

tain Museum Ripa gevestigd met als thema

route tussen Brixen en Innichen-San Candi-

„Bergvolkeren“. Het museum werd in 2011

do loopt dwars door het dal. Je kunt er de

in het kasteel „Schloss Bruneck” geopend

fiets zelfs meenemen op de trein. Daardoor

(zie ook blz. 52).

38 | Kronplatz zomer | Fietsen

HOT

SPOT

Attracties langs de Pustertaalse fietsweg: 1. Wijnboer derij Santerhof

Mühlbach-Rio di Pusteria

2. Loden-avonturen wereld Vintl-Vandoies

3. Distilleerderij Schupfnerhof Obervintl-Vandoies di Sopra

4. Kaasboerderij Kleinstahl

St. Johann im Ahrntal-S. Giovanni

5. Ahrntaler Graukäse

Sand in Taufers-Campo Tures

6. Hoevewinkel in het Peintenhof

Mühlen in Taufers-Molini di Tures

7. Schapenwolmuseum Kematen/Taufers-Caminata/Tures

8. Kinderboerderij Ansitz Wildberg

St. Lorenzen-S. Lorenzo

9. VOLKSKUNDEMUSEUM Dietenheim-Teodone

10. Manège Tharerhof Olang-Valdaora

11. Leerboerderijen Prags-Braies

12. Kneipp für mich® Wellnessdorp Niederdorf-Villabassa

13. Kijk-kaasboerderij Drei Zinnen-Tre Cime Toblach-Dobbiaco

www.kronplatz.com/fietspad Fietsen | Kronplatz zomer | 39

Uttenheim Terenten

Pfalzen

Antholzertal Gais

Kiens Bruneck Percha St. Lorenzen Reischach

St. Martin in Thurn

Gsieser Tal

Taisten

Rasen Olang

Welsberg

St. Vigil in Enneberg

Gsieser Tal Val Casies Welsberg Monguelfo Taisten Tesido Ontspanning voor lichaam en geest

g n i k oo isten

b erg – Ta & Info Tal – Werlissbme

Gsi

eser

Toe

, 0A tin 1 er Tal r a s St. M 0 Gsie 436 78 03 -3 I 9 0474 9 8 226 7 9 9 T +3 0474 al.com -t 9 r 3 e s om F+ gsie tal.c info@ gsieser. www

40 | Kronplatz zomer | Gsieser Tal-Val Casies | Welsberg-Monguelfo |Taisten-Tesido

Traditionele en moderne feesten in het Pustertal

Traditie betekent verantwoor-

evenementen in de zomer, is het jaarlijkse

delijkheid opnemen, maar

“Südtirol Jazz Festival International” in Bru-

terzelfertijd staan we open

neck. De Pustertaalse bevolking heeft een

voor vernieuwing. In de

enorme reputatie voor het organiseren van

Kronplatz

spectaculaire events, maar ook voor het

weerklinkt bij elk feest de

feesten op zich. Oude en nieuwe vrienden

stemmige muziek van de

vinden mekaar tijdens de uitbundige après-

dorpsfanfare. Folklore en

ski op de Kronplatz in de winter, bij een

traditie worden hier met

plechtig concert op het kasteel, of tijdens

hart en ziel geleefd, en

het bruisende Gsieser almhuttenfeest in de

Vakantieregio

worden

als

vanzelf-

zomer. Om de twee jaar vindt in Bruneck het

sprekend overgeleverd

stadsfeest plaats: de Rienz-stad is het podi-

aan de volgende ge-

um, de bezoekers zijn de acteurs. Degene

neraties.

die thuisblijft terwijl er gevierd

Één van de highlights

wordt, die moet het zelf

tijdens de open-air

maar weten!

<< „GoaSSlkrocha“

municatiemiddel op de almen. Bepaalde

of ook wel „Goaßl-

knallen betekenden „komen eten“ of „er is

schnöller“ genoemd.

een ongeluk gebeurd“ enz. Het knallen van

De „Goaßl“ (gesel,

de zwepen kun je nog altijd horen tijdens

zweep) diende vroe-

kerkelijke feestdagen, dorps- en almfees-

ger om het vee samen te drij-

ten, bij markten, als het vee van de alm

ven, en volgens de verhalen van

naar het dal gedreven wordt in de herfst,

de oude herders, was het knallen

en tijdens carnavaloptochten.

van de zweep ook een soort comFeest vieren | Kronplatz zomer | 41

Eeuwenoude tradities Traditie, het besef van het vaderland en

de zondag in alle delen van het toenmalige Ti-

cultuur zijn drie trefwoorden voor vele in-

rool, Heilig-Hart-van-Jezus-vuren aangestoken.

woners van Zuid-Tirool. In heel wat kasten

Ze gelden als „vurig bewijs“ van de eeuwige

hangt de Lederhose voor de man of het klas-

gelofte van 1796. De grote vuren hebben dik-

sieke Dirndl-kleed voor de vrouw immers

wijls de vorm van een hart, een kruis of het

altijd klaar voor de volgende gelegenheid. Het hele jaar door, en vooral tijdens de zomermaanden, worden er veel feesten, dikwijls ook

teken van Christus „INRI“ of „IHS“.

Processies Op verschillende reli-

religieuze, gevierd:

gieuze feestdagen wor-

HeiligHart-vanJezus vuur

den plechtige optochten gehouden. Meestal gaat het dan over processies, die door het dorp en haar omgeving leiden. De pastoor

Sinds de 19de eeuw

schrijdt voort onder een

worden overal op de

baldakijn, en leden uit

bergen van Tirool vuren aangestoken

als

teken

van de vernieuwing van de Heilig-Hart-van-Jezus-gelofte van 1796. Destijds bedreigden de Franse troepen onder leiding van Napoleon het land, en bijgevolg

de dorpsgemeenschap dragen

standbeelden

en christelijke symbolen.

Kirschta-Michl De „Kirchtag-Michl“ – in het Pustertaler dia-

kwamen de leiders van de Tiroolse gebieden

lect „Kirschta-Michl“ genoemd – is een pop

samen voor overleg in Bozen-Bolzano. Een abt

uit stro met een wit hemd, hoed en wijn-

uit Stams zette de leiders ertoe aan, hun land

fles, die normaal tussen mei en september

aan het „Allerheiligste Hart van Jezus“ toe te

aan een lange boom wordt vastgebonden.

vertrouwen en zo van goddelijke bescherming

Deze Kirchtag-Michl-boom wordt op de

te genieten. Het voorstel werd unaniem aan-

zaterdag vóór de „Kirchtag“ (plaatselijke

genomen en de leiders beloofden, in naam

religieuze feestdag) op het feestplein van

van het volk, elk jaar in juni het Heilig-Hart-

het dorp opgesteld. Hoe hoger de boom,

van-Jezus-feest te vieren. Als de zogenaamde

hoe trotser het dorp. De boom met zijn

„Herz-Jesu“-feestdag werd de tweede vrijdag

Michl moet tot de daaropvolgende zon-

na de Sacramentsdag (Fronleichnam) vastge-

dag bewaakt worden zodat de bewoners

legd. Sindsdien worden op de daaropvolgen-

van het buurdorp hem niet kunnen stelen.

42 | Kronplatz zomer | Tradities

HOT

SPOT

Muziekkapellen

In Zuid-Tirool kunnen de fanfares op een grote traditie rekenen. Liefhebbers van de blaas- en marsmuziek verenigen zich en tonen hun kunnen tijdens dorpsfeesten, concerten en processies. Bijna elk dorp beschikt over een muziekkapel, die met hun traditionele klederdrachten voor heel wat kleur zorgen tijdens allerlei manifestaties. Tijdens de winter wordt elke week gerepeteerd en het programma van het volgende seizoen ijverig geoefend. Onder leiding van de kapelmeester worden oude marsen, melodieuze walsmuziek en ook hedendaagse muziek ingestudeerd. Van zodra de lente aanbreekt, vinden de eerste concerten plaats, later optredens op dorps- of stadfeesten, op feestdagen en religieuze feesten. Tegenwoordig telt het gebied rond Bruneck niet minder dan 54 muziekkapellen!

Heilig-Hart-van-Jezus vuur

Kirchtag-Michlboom

Tradities | Kronplatz zomer | 43

Feeststoet - Muziekkapel Reischach-Riscone

Muziek, maestro Van folkloremuziek tot easy-listening

Het

eventprogramma

van

de

Vakantieregio

Kronplatz voor de zomer 2013 belooft spannend te worden, want je vindt hier letterlijk alles van de traditionele folkloristische marsmuziek, tot moderne jazz. Gedetailleerde programma’s zijn in de toerismeverenigingen te verkrijgen, zodat je zeker geen manifestatie mist. Luister naar de taal van het hart en duik onder in de wereld vol klanken en ritmen. Er wordt reeds druk geoefend en de voorbereidingen lopen al op volle toeren. Een klein voorsmaakje op de zomer:

44 | Kronplatz zomer | Events

Stadsfeest van Bruneck 26.–28. Juli 2013

Een stad viert feest! Binnenkort is het weer zover: van 26 tot 28 juli 2013 staat Bruneck weer helemaal in het teken van het traditionele stadsfeest. Ontdek samen met ons het boordevolle feestprogramma met talrijke muziek-, sport- en folkloregroepen uit Bruneck en haar zustersteden. Op het stadsplein Rathausplatz, de Postplatz, de Gilmplatz, Graben, in de centrale Stadtgasse, in het Tschurtschenthalerpark en in de Oberstadt worden overal kraampjes opgebouwd. Je vindt er culinaire lekkernijen, heel wat muziek, leuke spelletjes en een speciaal kinderprogramma.

Zuid-Tirool Jazz Festival in Bruneck, St. Lorenzen & St. Vigil in Enneberg Eind juni – begin juli 2013

Jazz is troef! De Vakantieregio Kronplatz wordt ook dit jaar opnieuw het toneel van het populaire jazzfestival. Ook in Bruneck en omgeving vinden er verschillende concerten plaats. Tien dagen lang laten internationaal bekende jazzmuzikanten het hart van de muziekliefhebber sneller slaan in Bruneck, St. Lorenzen en St. Vigil in Enneberg.

Cron Music Festival 2013 05. & 06.07.2013

Na het succesvolle festivaldebuut 2012 met de Duitse muziekgroten Tim Bendzko, Silbermond en de sterren van de volksmuziek Marc Pircher, Simone, Andy Borg, Claudia Jung, DJ Ötzi en Andreas Gabalier aan het dalstation in Gassl/ Olang, zullen er ook in de zomer van 2013 2 grote concerten plaatsvinden.

Bruneck, Welsberg, Olang, Rasen, Antholzertal, St. Lorenzen en Kiens 19.–23.06.2013

16. ALTA PUSTERIA INTERNATIONAL CHOIR FESTIVAL De talrijke locaties waar het internationale festival voor koren plaatsvindt en het omvangrijke repertoire, maken dit vijfdaags festival tot één van de belangrijkste events voor koren in Europa. Tijdens dit uniek evenement komen elk jaar meer dan 100 koren uit de hele wereld samen van woensdag tot zondag, tijdens de voorlaatste week van juni. In de 15 jaar sinds 1998 hebben meer dan 800 koren, ca. 33.000 zangers en zangeressen, uit 37 landen en 5 continenten er aan deelgenomen.

www.kronplatz.com/evenementen

Events | Kronplatz zomer | 45

Voor waard Peter, in het Zuid-Tirools wordt de naam afgekort naar „Peato“, begint de dag op de Stumpfalm reeds om half vijf ’s morgens. Na het ontbijt verzorgt hij het vee, dan gaat hij naar het veld en vervolgens wordt de herberg klaargemaakt voor de bezoekers.

46 | Kronplatz zomer | Een dagje op de alm

Gelukkig zonder gsm Op bezoek in de Stumpfalm in het Gsieser Tal

Sinds 1986 beheert Peato de Stumpfalm in

beste lorkenschnapps, wijd en zijd bekend,

het Gsieser Tal, een berghut die op onge-

en natuurlijk zelfgemaakt door zijn echtge-

veer 2.000 m hoogte ligt. De geschiedenis

note. Je kunt er nog meer producten proeven

van de hut gaat terug tot het jaar 1847,

die op de alm geproduceerd worden. De

en ongeveer 20 jaar geleden werd ze ge-

vele koeien die de zomermaanden op de

renoveerd. Er is een kleine keuken met een

almweiden doorbrengen leveren de melk.

herbergzaal, en twee kamers: eentje voor

Die wordt op haar beurt op de alm verwerkt

de kaasmaker zelf, en één voor de herder.

tot boter. Tijdens de vermoeiende oogst van

De gsm werkt er gewoonweg niet, en er is

het hooi, dat tijdens de zomer tot drie keer

maar beperkt elektriciteit beschikbaar. Tij-

toe wordt binnengehaald, zie je dikwijls

dens de zomermaanden helpt een jongen

wandelaars en bergbeklimmers meehelpen.

de waard bij het maaien van de almwei-

Hier zijn alle helpende handen welkom. En

den, het voederen van de koeien, de gei-

omdat het er op de Stumpfalm zo gezellig

ten en de poezen, en ook bij de bediening

aan toe gaat, vergeet de één of de andere

van de gasten. Op de steile hellingen wordt

gast wel eens om terug naar

nog altijd veel met de hand gemaaid, om

huis te keren, en brengt de

het hooi daarna in de stal op te stapelen.

nacht dan gewoon door in

Bij zoveel arbeid op de alm is een dagje

het hooi. Daardoor is al me-

slecht weer eigenlijk wel welkom, om eens

nige vriendschap ontstaan.

gezellig samen te zitten rond de tafel, om te musiceren of om te kaarten. In de hut zelf kun je natuurlijk lekker eten en drinken. De populairste gerechten zijn „Pressknödel“, goelasch en „Kaiserschmarrn”, huisgemaakt door vrouw Maria. Peato‘s specialiteit is de

Informatie in de Toerismevereniging Gsieser Tal – Welsberg – Taisten T +39 0474 978 436 | [email protected] Een dagje op de alm | Kronplatz zomer | 47

DE HERFST TREKT OVER HET LAND Van gekroonde koeien en culinaire weken Het „s‘Terner Schmelzpfandl“ is bij de Zuid-

Tijdens het Terner Schmelzpfandl wordt het

tiroolse feesten en folklore wel een speciale

harde werk toegelicht van het zaaien tot

vermelding waard.

het oogsten met het traditionele landbouw-

Het evenement weerspiegelt het hele land-

gereedschap en kledij. Oude gebruiken en

bouwjaar en geeft zowel de plaatselijke

folklore mogen hier natuurlijk ook niet ont-

bevolking alsook de gasten, een boeiende

breken: tijdens het molenfeest, een tentoon-

indruk op het leven van onze voorouders.

stelling over de ambachten in de landbouw

Van zodra de aarde in de lente ontdooit,

en nog veel meer, kun je onderduiken in het

beginnen de boeren de akkers te bewerken.

boerenleven van weleer. Het einde van de zomer wordt ingeluid door het luiden van de

s’Terner Schmelzpfandl

klokken: tijd voor de terugkeer van de berg-

specialiteiten uit de boerenkeuken

dal gebracht. Tijdens een processie en een

18.10.–27.10.2013 Pustertaler koren, keuken en cultuur leren kennen en genieten in Terenten. Ontdek en beleef de gerechten uit grootmoeder’s kookboek in de plaatselijke restaurants en boerderijen. Je kunt er ook de hele week deelnemen aan activiteiten zoals begeleide wandelingen, een bezoek aan de molens, brood bakken, kooklessen en een tentoonstelling van de landbouwmachines van weleer.

weiden. De koeien en hun kalveren worden feestelijk versierd van de alm weer naar het groot feest bedanken de mensen zich ervoor dat de dieren de zomermaanden op de bergweiden hebben doorgebracht zonder al te veel moeilijkheden. Het absolute hoogtepunt van het landbouwjaar is dan de culinaire week in Terenten. „Schmelzpfandl“ is de naam van de kookpan waarin de boter gesmolten wordt voor de stevige locale gerechten.

48 | Kronplatz zomer | Herfst

Stegener Markt

Terugkeer van de bergweiden

STEGENER MARKT De grootste kramenmarkt van Tirool in Stegen-Stegona bij Bruneck: 26.–28.10.2013. 360 handelaars, 60 exposanten van landbouwmachines en hoeveproducten, talrijke landbouwers en handwerkers bieden een onvergetelijk marktspektakel aan de ongeveer 30.000 bezoekers. Niet te missen zijn natuurlijk de vele traditionele Pustertaler specialiteiten. Het aanbod aan de kramen gaat van knapperig geroosterde kastanjes en zachte wolproducten tot overheerlijke snoep – kortom, je vindt hier alles om in stijl te „overwinteren“.

Magische herfst in het Pustertal 1.9.–7.9.2013 Tijdens de „Pustertaler Herbstzauber“-week worden in de restaurants, kroegen en hotels in Bruneck talrijke traditionele specialiteiten en een boeiend activiteitenprogramma aangeboden: een tentoonstelling over aardappelen, een ambachtsmarkt, een bezoek aan het pootaardappelbedrijf in Bruneck, rondleidingen door de aardappelvelden en uitleg over de oogst, aardappeloogsten voor kinderen, een speciaal kinderprogramma en nog veel meer.

Herfst | Kronplatz zomer | 49

Kasteel „Schloss Bruneck“ - MMM RIPA – Bergvolkeren

50 | Kronplatz zomer | Kastelen en musea

Kastelen, burchten en musea 800 kastelen, burchten en landhuizen prijken over het landschap van Zuid-Tirool. De majestueuze torens, muren en gewelven, ridderzalen en burchtkapellen nemen je mee op een reis door de geschiedenis van het land. Enkele ervan bevinden zich in de Vakantieregio Kronplatz >>

Kastelen en musea | Kronplatz zomer | 51

Stadtmuseum BRUNECK Gotische kostbaarheden, maar vooral een fascinerende verzameling van grafische kunst uit de 20ste en 21ste eeuw, met zowel regionale als supraregionale werken van Albin Egger-Lienz, Hans Josef Weber-Tirool, Paul Flora, Karl Hasser, Ivo Mahlknecht en Robert Scherer. Regelmatig speciale tentoonstellingen.

Kasteel „Schloss Bruneck“ Messner Mountain Museum Ripa – Bergvolkeren

Het vijfde museum van de bekende alpinist Reinhold Messner bevindt zich in het Schloss Bruneck. Begeef je in de wereld van bergvolkeren uit de hele wereld. Aan de hand van de tentoongestelde kunstwerken en voorwerpen uit het dagelijkse leven, wordt het leven van de Sherpas, Walser, Hunza en vele andere culturen uit bergstreken over de hele wereld ten tonele gebracht.

Uttenheim

Kasteel „Schloss Sonnenburg“ St. Lorenzen

St. Lorenzen

St. Martin in Thurn

Museum mansio sebatum St. Lorenzen

Het archeologiemuseum is gewijd aan de Romeinse tijd in de zuidelijjke Alpenregio. Door middel van talrijke buitengewone vondsten in en rond St. Lorenzen en door recente ontdekkingen uit het Ijzer- en Romeinse tijdperk, ontstaat een levendig beeld van het dagelijkse leven in de vestiging “Mansio Sebatum”.

www.kronplatz.com/musea

52 | Kronplatz zomer | Kastelen en musea

Pfalzen Kiens

St. Sigmund

Bijna duizend jaar geleden liet graaf Otwin de Sonnenburg over aan zijn zoon Volkold. Volkold was helemaal niet geïnteresseerd in rijkdom, pronk en macht. Daarom maakte hij van de burcht een nonnenklooster, dat in de loop van de tijd evolueerde naar een klooster voor adellijke vrouwen. Schloss Sonnenburg is het tweede oudste klooster in Tirool en werd naar schatting gesticht op Pinksteren van het jaar 1039. Het kasteel boven op de heuvel is nu omgebouwd tot een hotel.

www.kronplatz.com/kastelen

Gais

Terenten

Bruneck

Reischach

Percha Olang

St. Vigil in Enneberg

Kasteel „Schloss Neuhaus“ Gais

Een heuveltop, een stemmig binnenplein, een burchtherberg - dat is Schloss Neuhaus, eerder bekoorlijk dan machtig en toch thuishaven van enkele grote geesten: Oswald von Wolkenstein bracht hier rond 1520 enkele jaren van zijn rusteloze leven door en de beroemde Amerikaanse dichter Ezra Pound vond tijdens de onlusten van de Tweede Wereldoorlog op het kasteel een toevluchtsoord voor zichzelf en zijn familie. Tegenwoordig beherbergt het kasteel een hotel en restaurant.

Museum voor Brandweerhelmen Gais

In het Hotel Burgfrieden kun je meer dan 700 brandweerhelmen bekijken, afkomstig uit de hele wereld en komende uit verschillende periodes in de geschiedenis.

Volkskundemuseum

Antholzertal

Rasen

Dietenheim

Gsieser Tal

Geschiedenis die herleeft: het museum toont het leven van de landelijke bevolking door de eeuwen heen. In dit openluchtmuseum met twee dozijn originele gebouwen en tuinen, huisdieren en dieren uit de boerderij, wordt het dagelijkse leven van de vroegere landbouwer toegelicht. In het barokke landhuis zijn interessante verzamelingen tentoongesteld.

Taisten Welsberg

Kasteel „Schloss WelsPerg“

Museum Ladin

St. Martin in Thurn

Het kasteel waakt al eeuwen over de ingang naar het Gsieser Tal. Het werd in 1126 voor het eerst in de oorkonden vermeld en was bijna 800 jaar lang eigendom van de familie von Welsberg. In de zomer openen de deuren voor bezoekers tijdens concerten, tentoonstellingen en feestelijkheden.

Het belangrijkste thema in het Museum Ladin is de geschiedenis, cultuur en taal van de vijf Ladinische dalgemeenschappen in de zuidelijke Alpen. Er worden regelmatig lezingen gehouden over verschillende Ladinische onderwerpen. In de vertrekken en in het binnenhof van het kasteel vinden elk jaar tentoonstellingen, concerten en cursussen plaats. Kastelen en musea | Kronplatz zomer | 53

Uttenheim Terenten

Pfalzen

Antholzertal

Kiens Bruneck Percha Rasen Reischach Olang

St. Lorenzen

St. Martin in Thurn

Gsieser Tal

Gais

Taisten Welsberg

St. Vigil in Enneberg

Natuurlijke schoonheid

Antholzertal Valle Anterselva

Info & booking Antholzertal Toerisme Antholz Mittertal 8, I-39030 Antholz T +39 0474 492 116 F +39 0474 492 370 [email protected] www.antholz.com

54 | Kronplatz zomer | Antholzertal-Valle Anterselva

Bergmeren Sprookjesachtig!

Kijk in mijn ogen en ik verklap je mijn ge-

wijls ook dichtgegroeid. Één ding hebben

heim! Zo boeiend is de blik over het diep-

ze alle gemeenschappelijk: ze zijn won-

blauwe Antholzermeer en haar niet minder

dermooi en geheimzinnig. Geschikt om te

spectaculaire soortgenoten in de Vakantie-

zwemmen zijn de meeste bergmeren ech-

regio Kronplatz. Enkele ervan zijn groter

ter niet, alhoewel de één of andere moedi-

en glinsteren blauw of turquoise, andere

ge bergbeklimmer het wel eens waagt om

zijn dan weer heel verborgen, klein en dik-

af te koelen in het frisse nat. ■

Water | Kronplatz zomer | 55

Uttenheim Pfalzen

Terenten

Kiens

Gais

Gsieser Tal

Bruneck Percha

Rasen

St. Lorenzen Reischach

St. Martin in Thurn

Antholzertal

Taisten Welsberg

Olang

St. Vigil in Enneberg

Rasen-Rasun

aan het begin van het schilderachtige Antholzertal

Water actief belevenBiotoop „Rasner Möser“

De bezoekers van het bijna 23 ha grote moerasgebied kunnen het natuurreservaat leren kennen langs een leer-

O F ng i k N oo

I &b

o nth

pad dat over een houten pad loopt. Op informatieborden

l

ta zer

l

A im n al er t se me z l a R ris tho 60 m An 9 n i Toe e s n 26 a 6 9 err ase ed 30 R 4 49 8 09 i N 0 7 9 4 4 9 I-3 39 0 474 + 0 i T 39 en. t F + @ras en.it s info w.ra w w

worden de belangrijke eigenschappen van de unieke fauna

en flora uitgelegd. Het biotoop en het aangrenzende Kneipp-parcours in het vrijetijdspark van Rasen zijn het hele jaar door gratis toegankelijk.

Antholzer meer Het idyllische bergmeer in het Antholzertal is het derdegrootste meer in Zuid-Tirool en is door haar prachtige ligging een populaire bestemming voor een uitstapje. Tijdens een informatieve wandeling van ongeveer anderhalf uur op het leerpad, kun je het meer omronden. Aan verschillende haltes worden de bijzondere eigenschappen uitgelegd van de fauna en flora, alsook de geologie van het natuurpark Rieserferner-Ahrn.

Piramiden-Kneippweg Rudlbach in Taisten De Piramiden-Kneippweg „Rudlbach“ in Taisten werd aangelegd onder het motto „natuurlijk gezond“. Je kunt er heerlijk ontspannen bij de verschillende inspirerende haltes.

56 | Kronplatz zomer | Rasen im Antholzertal-Rasun in Valle d’Anterselva

HOT

SPOT

Openluchtzwembaden en zwemvijvers Zwemparadijs Cron4 in Reischach (zwembad, sauna en wellness) Openluchtzwembad Bruneck Zwemvijver Gais Openluchtzwembad Niederolang Openluchtzwembad Welsberg Natuurzwemvijver Issinger Weiher

www.kronplatz.com/beleven www.kronplatz.com/ontspannen Lipper Säge Oberolang:

Heerlijk verkwikkend bronwater, een na-

pervlakte van 800 m² vind je er een sport-,

De „Lipper Säge“, een houtzagerij uit de 19de

tuur-Kneippweg, weldoende zwavelbaden, en

pret-, actief-, sole- en babypool. Hier mag

eeuw, bevindt zich op een goed bereikbare plek

de zogenaamde bronwaterkuur: dat zijn maar

een 75 m lange glijbaan en een uitgestrek-

langs de Pustertaler fietsweg en dichtbij het na-

een paar van de verfrissende highlights die je

te ligweide natuurlijk niet ontbreken. In het

tuur- en cultuurpad van Olang. Het is de laatste

hier tijdens de zomer kunt beleven.

saunagedeelte (6-Parels-sauna van wereld-

nog in stand gehouden Venetiaanse houtzagerij. Ze werd in 2011 gerestaureerd en weer in bedrijf genomen. Tijdens de zomermaanden worden wekelijkse rondleidingen aangeboden.

Vistles-weg en watertheater Rond het dorp St. Martin in Thurn loopt langs het riviertje Gaderbach een spannende themaweg. De bezoeker krijgt de kans om de natuur en de Ladinische cultuur beter te leren kennen tijdens een wandeling door labyrinten, een watertheater en een paar snelheidstests.

Al Bagn Valdander St. Martin in Thurn: mineraalwaterbaden met 39°C warm, zwavelzuurhoudend water. De bron ontspringt in een kalkhoudende druipsteengrot. Het glasheldere water van het

niveau en de derde plaats in de internationale saunarangschikking van INSAUNA) vindt er dagelijks een afwisselend programma plaats van sauna-opgieten.

authentieke badhuis bevat veel zwavelzuur-

Het kleine waterpad voor groot en klein in Terenten

houdende talkaarde, koolzuurhoudende kalk-

Een uitstap voor het hele gezin: het waterpad

grond, zwavelzuurhoudend ijzer, gebonden

met aangrenzende visvijver en speeltuin in het

zwavelzuur, koolzuurgas, fluor, bicarbonaat,

zonnendorp Terenten.

magnesium en kalium.

Waterpret

Spiagetta Ciamaor: waterspeeltuin voor kinderen

Zwembadcomplex Cron 4 en de 6-Parels-sauna

Het is rondgegaan zoals een lopend vuurtje:

Op een verborgen plekje in het Enneberger

Het complex is onderverdeeld in een sport-

van spel en ontspanning aan de oever van de

dal, bevinden zich de geneeskrachtige mine-

en pretgedeelte. Daardoor is een ideale

„Vigiler Bach”, het plaatselijk riviertje. Vanaf

raalwaterbronnen van het Aqua Bad Cortina –

zwemdag gegarandeerd zowel voor gezin-

deze zomer kun je je hier uitleven op de nieu-

de „40 fontanes“. De meer dan 40 bronnen

nen en kinderen, maar ook voor de echte

we ligweiden, het Kneipp-parcours, rustige

van deze magische plek maken er één van de

zwemmers. Het zwembad bestaat uit 5 ver-

groene plekjes, en de kinderen kunnen hier

grootste mineraalwaterbronnen van in Tirool.

schillende bekkens: op een totale waterop-

ook heel wat pret beleven in de speeltuin.

Mineraalwaterbronnen Aqua Bad Cortina

in de buurt van St. Vigil ligt een nieuwe oase

Water | Kronplatz zomer | 57

Smullen naar hartelust

Tagliatelle met bospaddestoelen

58 | Kronplatz zomer | Culinair Pustertal

www.kronplatz.com/gastronomie

HOT

SPOT

Waarom niet in het plaatselijke “Puschtra” dialect bestellen. Komaan, zo begin je eraan:

„Puschtra“ dialect: Tirschtlan: ronde platte, in olie gebakken deegschijven, gevuld met kwark en spinazie, of met zuurkool. De knapperige Pusterer Tirschtlan worden meestal bij een gerstesoep of bij andere soepen geserveerd. Brecke: gedroogd donker boerenbrood, dat op een speciaal daarvoor gemaakte plank met snijmechanisme in kleine stukken wordt gesneden, de zogenaamde „Bruatgromml“. Brecke worden gegeten bij een hartige soep of met spek en kaas.

Tirschtlan

„Hasenöhrl“, „Schlutza“, „Tirschtlan“ ... neen, dat zijn niet de namen van de fantastische Dolomitentoppen, maar van de heerlijkste klassiekers van de Pustertaalse keuken. Begeef je gerust op een culinaire ontdekkingsreis: van de stevige Zuid-Tiroolse boerenkeuken met recepten uit grootmoeders’ kookboek, de lichte Italiaanse cucina met zongerijpte zuiderse groenten, tot de zoete Oostenrijkse toetjes om van te smullen. Het noorden en het zuiden versmelten hier als het ware in de kookpot tot een spetterend culinair vuurwerk. Zonder uitzondering komt hier ook elke neus

Producten uit de regio Pittige almkaas, zelfgebakken brood, verse bessen uit eigen tuin, vlierbloesemsap en allerlei groenten – dat zijn maar enkele producten uit het overvloedige aanbod uit de Pustertaalse landbouw. Ambachtelijke producten zijn populairder als nooit tevoor, want je weet gewoon wat er in zit. Maar dat is niet de enige reden:

Niggilan: in olie gebakken beignets. Dit typische gebak was vroeger een feestgerecht en wordt nog altijd hoofdzakelijk op feestdagen gemaakt en gegeten.

Ladinisch: Bun pro: smakelijk! Cancì Checi: met kwark of spinazie gevuld deeg, wordt vooral op feestdagen gegeten. Cancì Checi worden na het bakken bestrooid met zoete maanzaadjes. Panicia: Gerstesoep, een typisch Zuidtirools gerecht, dat je in de herfst op elke menukaart kunt vinden. Vroeger werd deze voedzame soep vooral tijdens de winter bereid.

kwaliteit smaakt gewoonweg beter en kortere transportafstanden zijn goed voor het milieu. Genoeg argumenten dus om eens een boerenmarkt te bezoeken.

www.kronplatz.com/ natuurproducten

aan zijn trekken: proef uit de overvloedige keuze aan Zuid-Tiroolse wijnen zoals

Pressknödel en spinazieknödel

de Gewürztraminer, de Lagrein en nog heel wat andere plaatselijke wijnsoorten. Ook de genieter kan in de Vakantieregio Kronplatz rustig zijn smaakinstinct volgen: vandaag een babbel in het Cafè Avantgarde of tijdens een rustpauze in een almhut, morgen een fijn diner in de gezellige antieke Stube van het sterrenrestaurant, of een avondje uit met vrienden in de pizzeria. Culinair Pustertal | Kronplatz zomer | 59

Florian Frontull Avondsfeer

60 | Kronplatz zomer | Fotowedstrijd

Alexander Paoli Morgenmist

Thomas Liner Bergbron

Maak kans in 2013 Wie stuurt ons in 2013 de mooiste zomerfoto van de Vakantieregio Kronplatz? De drie mooiste foto’s worden in onze volgende zomerkataloog gepubliceerd.

www.facebook.com/kronplatz Fotowedstrijd | Kronplatz zomer | 61

preview Op naar het beste skigebied in Italië De Kronplatz is in een studie door het agentschap „Mountain-Management“, uitgeroepen tot het beste skigebied in Italië. Het agentschap is een erg gerenommeerde instelling in het Alpengebied, die de laatste jaren veel van zich heeft laten spreken. Nu heeft het agentschap de Kronplatz er een kroontje bijgegeven.

62 | Kronplatz zomer | Winter preview

Sportief van de natuur genieten … Kronplatz. Maar de regio heeft nog heel wat meer te bieden.

HOT

Dankzij de ongeëvenaarde pistenvoorbereiding van eind no-

De belangrijkste winterhighlights …

vember tot in de lente, ski je hier op 116 km perfecte pisten. De

Brunecker Kerstmarkt

Dat alleen al is reden genoeg voor een wintervakantie op de

Kronplatzliften behoren tot de meest innovatieve en moderne in gans Europa, en het winterseizoen is hier één van de langste in de Alpen. Het skigebied is niet enkel met de auto te bereiken, maar sinds 2011 ook direct met de trein, via de liftinstallatie vanuit Percha bij Bruneck. Vanuit alle 15 gemeenten van de Vakantieregio is de skiberg via een uitgestrekt en regelmatig skibusnetwerk goed bereikbaar. Met slechts één ticket, „SkiMobileDolomites“, kun je zowel van de trein als van de bus gebruik maken. Bovendien is de Kronplatz direct verbonden met de grootste skicaroussel in Europa: „Dolomiti Superski“ met in totaal 1.200 km pisten. Voor winterplezier ver weg van de skipisten komt ook de niet-skiër volledig aan zijn trekken tijdens het rodelen, sneeuwschoenwandelen, schaatsen of tijdens een skitoer. Daarna kun je de dag afsluiten tijdens een ontspannende wellnessnamiddag of massage. … of romantisch ontspannen!

SPOT

29.11.13–06.01.2014

FIS Europacup in St. Vigil december 2013

31. Internationale GsieserTal-Langlaufwedstrijd 15.–16.02.2014

Biathlon World Cup in Antholz

16.–19.01.2014

Eishockey Serie A HC Pustertal Seizoen 2013/2014

Låcknfescht

Seizoenseinde 2014 www.kronplatz.com/evenementen

Winter preview | Kronplatz zomer | 63

Van luxe tot modern … … zo veelzijdig Een overzicht van de verblijfscategorieën 15 vakantie-oorden rondom de Kronplatz bieden meer dan 1.200 verblijfsmogelijkheden: van traditioneel tot modern, van de eenvoudige kamer tot het 5-sterren wellnesshotel. Het aanbod laat geen enkele wens onvervuld … ■

Hotel Gasthof Pension Residence

Vakantiewoning Voor een gezellige vakantie met het gezin of met vrienden maak je allicht de juiste keuze uit één van de 650 comfortabele vakantiewoningen rond de Kronplatz.

200 hotels (2 tot 5 sterren!), ongeveer 60 gasthoven en evenveel pensionnen, een 40-tal “kamers-met-ontbijt”, en circa 100 residentiële appartementsgebouwen.

64 | Kronplatz zomer | Accommodaties

KLIK HIER OM TE

kan vakantie zijn!

Vakantie op de boerderij Voor wie landelijke traditie, verbondenheid met de natuur en hartelijke gastvriendelijkheid zoekt, die is aan het juiste adres bij één van de 400 vakantie-op-de-boerderij-bedrijven rondom de Kronplatz.

BOEKEN

Kamers Heel populair zijn ook de private kamers. Bij meer dan 100 kamerverhuurders kun je terecht voor een uitstekende prijs-kwaliteit-verhouding, zonder daarbij op comfort te moeten inbinden.

Camping Jeugdherberg Berggasthof Berghut Elke campeerder vindt zeker een passende plaats in één van de 6 campings die de regio rijk is.

»

En voor wie de rust van de bergen verkiest, die kan terecht in één van de vele berggasthoven of -hutten.

Accommodaties | Kronplatz zomer | 65

Online kamers zoeken en eenvoudig boeken www.kronplatz.com/accommodaties

Stap

1

Kies de gewenste bestemming in de Vakantieregio Kronplatz!

66 | Kronplatz zomer | Vakantie boeken

Stap

2

Selecteer uw reisdatum.

Stap

3

Kies de gewenste accommodatie.

Stap

4

Boek uw verblijf of stuur een vrijblijvende aanvraag naar het uitgekozen vakantieverblijf.

KRON P LATZ - SHOP

Alle producten zijn te verkrijgen op www.kronplatz.com/shoppen of >>

volgens mij één van de mooiste ter wereld...

Officiële Kronplatz pet met witte Kronplatz-haan en geprint logo van de Kronplatz - Plan de Corones Kleur: rood

E 15,00

OLD SCHOOL

Uitgever: Toerismevereniging Kronplatz, Michael-Pacher-Str. 11 A I-39031 Bruneck T +39 0474 553348 [email protected] Teksten: Rotwild GmbH, Toerismevereniging Kronplatz, Toerismeverenigingen van de Vakantieregio Kronplatz, Maro & Partner, Stefan Stremel

Zachte kwaliteit: 100% katoen

E 19,90

Concept, grafiek en druk: Rotwild GmbH, Julius-Durst-Straße 20 A I-39040 Brixen T +39 0472 612 512 F +39 0472 612 517 [email protected], www.rotwild.it Prijzen en informatie onder voorbehoud Foto’s: Helmuth Rier, Robert Gruber, archief TV Kronplatz, Laurin Moser, Nadia Huber, Harald Wisthaler, Chris Niederkofler, Kronaction, Adrenaline Line, SMG, Diana Cimino Cocco, Hans Nocker, Stadtmarketing Bruneck, Andreas Niederkofler, Udo Bernhart, Hotel Schloss Sonnenburg St. Lorenzen, C. Renzler, Cron4, Hotel Alpenhof Taisten, Hotel Petrus, Camping Corones, Foto Ritter, Rotwild GmbH, Tappeiner AG, SMG - Helmuth Rier, Golfclub Pustertal, Hotel Wiedenhofer Terenten Deze cataloog werd gedrukt op gecertificeerd FSC-PEFC papier.

iPhone Cover

E 30,00

Houtige verbinding De cover uit hout met de bekende Kronplatz-haan.

Toerismevereniging St. Vigil in Enneberg T +39 0474 501 037 [email protected]

Toerismevereniging Olang T +39 0474 496 277 [email protected]

Toerismevereniging St. Lorenzen IMPRESSUM

Trendig T-shirt voor haar Model met korte mouwen en ronde hals. Print op de borst Kleur: wit

Bruneck Kronplatz Toerismevereniging T +39 0474 555 722 [email protected]

Goed beschermd

De Vakantieregio Kronplatz:

INFo & Booking

De modellen op het titelblad, en op blz. 10, 11, 27 en 35 werden gekleed door Alpstation Bruneck, Tielt Promenade 4, I-39031 Bruneck, T +39 0474 550 484

T +39 0474 474 092 [email protected]

Toerismevereniging Gsieser Tal - Welsberg Taisten T +39 0474 978 436 [email protected]

Toerismevereniging Pfalzen T +39 0474 528 159 [email protected]

Toerismevereniging Rasen im Antholzertal T +39 0474 496 269 [email protected]

Toerismevereniging Kiens T +39 0474 565 245 [email protected]

Toerismevereniging Terenten T +39 0472 546 140 [email protected]

Toerismevereniging St. Martin in Thurn T +39 0474 523 175 [email protected]

Toerismevereniging Ahtholzertal T +39 0474 492 116 [email protected]

Informatie en aanvragen voor groepsreizen: [email protected] 2 | Kronplatz zomer | redactioneel

facebook.com/kronplatz

twitter.com/kronplatz

youtube.com/kronplatz4ever

flickr.com/kronplatz

Shop & info | Kronplatz zomer | 67

Z ome r ma g azi n e

NL

2013

Kronplatz DOLOMITES · ITALY

plan de corones

De zomervakantieregio beweeg, beleef, herleef!

Kronplatz DOLOMITES · ITALY

PLAN DE CORONES

vakantieregio – Toerismevereniging Michael-Pacher-Straße 11 A I-39031 Bruneck (BZ) Südtirol T +39 0474 555 447 F +39 0474 530 018

... het Pustertal - Val Pusteria: sportief, groen, heerlijk leefbaar!

[email protected]

www.kronplatz.com

UNESCO werelderfgoed en natuurparken