n e e r e d Ie emd? o r e b
Mediatraining op p. 4 & 5
Trage post op p. 6
Gedetineerden aan het woord op p. 3
Bron foto ; Anselm De Boer
Krant X • Jaargang 12 • Nummer 2 • Aug 2013
krant
De dag van vandaag is bijna iedereen al eens op televisie geweest of in de krant verschenen. Bekend zijn is voor sommige mensen zelfs een doel in het leven. Maar soms kom je in de media met zaken die je liever niet bekend wilt maken aan de hele planeet. De gevangenis is een afgesloten wereld waar veel interesse voor is. Hoe ga je hier mee om als je als gedetineerde te maken krijgt met de televisie of de krant? Sta je stil bij de impact die je optreden in de media kan hebben op je familie en vrienden, en vooral op je slachtoffer(s)? In deze krant vind je meer informatie over hoe je hier op een goede manier mee kunt omgaan. Ook positieve verhalen die iets met de gevangenis of gedetineerden te maken hebben, zien het daglicht. Afgelopen maanden reden niet alleen professionele renners de Ronde van Vlaanderen, maar ook in heel wat gevangenissen in Vlaanderen fietsten verschillende gedetineerden hun eigen Ronde van Vlaanderen op rollen. Deze puike prestatie kreeg zeer veel aandacht in de media, maar ook in Krant X wordt dit verhaal nu verteld.
Bron foto: Lieven Nollet
En niet alleen buiten de gevangenis, maar ook binnen de muren kan je tegen een camera opbotsen. In een aantal gevangenissen loopt er een heuse cameraploeg rond die het nieuws heet van de naald brengt voor Jail TV. Verder in deze krant lees je hoe zij aan de slag gaan.
Bron foto: maanzin.wordpress.com
Bron foto: www.dewijdewereld.net
EDITO
“Hallo televisie” Ook mijn kop op TV?
Ik schaam me niet voor wie, wat of hoe ik ben. Als iemand me scheef aankijkt, kijk ik vrolijk scheef terug. gedetineerde gevangenis Dendermonde
Dit zou ik echt niet willen! Mijn 3 broers, mijn ouders zouden hier letterlijk door kraken! Ik heb een zoon van 3 jaar, dat kind is al slim, zeer slim zelf, ik zou echt niet willen dat hij zo’n beeld van zijn vader in zijn kleine hersentjes prent … . Mijn conclusie: neen, dank u wel. gedetineerde gevangenis Gent
Tegenwoordig worden dagelijks de meest extreme dingen tentoongespreid op zowat de meeste media. Het aanbod is dusdanig uitgebreid dat je er nauwelijks nog kan aan ontsnappen, het wordt als het ware de mensen opgedrongen. Deze vorm van eenvoudige sensatie is in de eerste plaats een ideale manier voor tv-producenten om hun kijkcijfers de hoogte in te jagen. In het bijzonder de serie zoals bv die van Luc Alloo over het leven in de gevangenis was een mooi voorbeeld van hoe het niet hoeft. Dit was gewoonweg de reinste sensatie. Zelden werd de realiteit weergegeven van hoe het er aan toe gaat in een gevangenis. Persoonlijk kan ik me best inbeelden hoe schokkend dit alles kan overkomen bij eventuele slachtoffers. Eveneens bij gedetineerden die wel degelijk zonder al deze close ups van wenende en klagende gedetineerden kunnen. Zij doen al de moeite van de wereld om voor zichzelf de ernst en draagkracht van hun daden een plaats te geven. Men krijgt al snel een vertekend beeld van wat een straf nu juist moet inhouden. Het allemaal op de buis gooien brengt nu deze vraag teweeg van Krant X! In werkelijkheid moet je belang schenken aan wat belangrijk is en niet louter enkel maar kijkcijfers najagen op de rug van anderen. gedetineerde Hulpgevangenis Leuven
2
Krant X • Jaargang 12 • Nummer 2 • Aug 2013
De gevangenissen en hun bewoners krijgen tegenwoordig veel aandacht in de media. Vele sociaal culturele projecten, speciale initiatieven, … enz komen in de krant of op televisie. Als jij in de media verschijnt, sta jij er dan altijd bij stil wie jou ziet? Je familie en vrienden, maar ook je slachtoffer(s) lezen kranten en kijken televisie. Hoe gaat iedereen hier dan mee om als ze jou zien? Welk beeld vormen zij dan van jou?
Iedereen beroemd Iedereen beroemd! Zijn wij niet allen verdoemd Maar hebben wij niet allemaal een boeiend verhaal een verward gegeven over een bewogen leven? De ene wordt van ver herkend staat bij iedereen bekend De ander zit in z’n hoekje schrijft zijn eigen levensboekje Wat is tenslotte beroemd Voor onze daden worden wij niet geroemd Arthur Hes
gedetineerde Antwerpen
Krant X • Jaargang 12 • Nummer 2 • Aug 2013
3
Maar er is ook nog een andere kant van heel de media aandacht. Vaak vergeet men dat beelden, foto’s en teksten voor de eeuwigheid een plaats krijgen op het internet. In allerlei archieven van kranten en zenders wordt dit bijgehouden. Het kan je als gevangene dus jarenlang achtervolgen. Zelfs jaren nadat je strafblad weer schoongeveegd werd, kan men via jouw naam in te tikken in een zoekmachine toch alle minder fraaie nieuwtjes over je horen of lezen. Kan men ons hier ook een tweede kans geven?
Als je toch beslist om mee te werken aan een interview in de media dan bereid je het gesprek best goed voor. We geven nog een aantal richtlijnen mee die je kan volgen om een goede voorbereiding op te maken: In de media komen, brengt ook heel wat risico’s mee. o
o
Gedetineerde – Hulpgevangenis Leuven.
Bert : Zoude gij meewerken aan een tv-serie over ons leven hier?
Roger : ’t Is allemaal niet zo eenvoudig als die mannen van den tv wel peinzen. Ik moet het daar eens met die van ons over hebben. Bert : Wat heeft die daar nu mee te maken?
Roger: De dag nadien gaat die wel naar den bakker hé. Of wat onze Kevin op school weeral zal mogen horen?
4
Bert : Oei, daar had ik nog niet bij stil gestaan. Zeg Roger, wete gij wa die van de PSD en van JWW daarover zeggen?
Hieronder vind je een aantal positieve aspecten van in de media komen: o
Je kan je eigen verhaal vertellen en erkenning krijgen voor je eigen situatie.
o
Je kan de problemen waarmee (ex) gedetineerden en hun familie geconfronteerd worden in de aandacht brengen.
o
Het is een kans om te tonen dat je terug op de goede weg bent en dat je opnieuw een positieve start kan maken.
o
Je kan bijdragen tot een positiever of meer genuanceerd beeld.
o
Je wil aanklagen wat er misloopt in het systeem.
o
Misschien wil je een voorbeeld stellen of anderen waarschuwen voor de gevolgen van strafbaar gedrag of anderen moed inspreken.
Roger : Nee Bert
Bert : Awel die zeiden dat we toch wat moeten opletten voor de slachtoffers. Die zijn niet gediend met onze kop op tv.
Roger : Ja joeng, ’t is allemaal niet zo simpel. Een beetje media-training zou niet zo slecht zijn.
Krant X • Jaargang 12 • Nummer 2 • Aug 2013
o
o
o
Jouw verhaal kan in de media een eigen leven gaan leiden. Je hebt niet in de hand hoe een journalist jouw verhaal in beeld brengt. Het eindresultaat kan anders zijn dan verwacht! Omdat de journalist volgens de wet eigenaar is van zijn artikel, kan je hiertegen weinig doen (tenzij het gaat over duidelijke inhoudelijke onwaarheden of fouten). Je wordt een ‘publiek figuur’. Je bent plots bekend als dader van strafbare feiten. Je wordt hier mogelijks op aangesproken door je buurman, collega, bij de bakker, … . Je brengt niet enkel jezelf maar ook je partner, ouders en kinderen in beeld, ook zij kunnen op jouw getuigenis aangesproken worden. Een mediaoptreden kan gevolgen hebben voor een lopend onderzoek. Je persoonsgegevens worden meestal in een bestand opgenomen door de redactie, waardoor je misschien later nog eens gecontacteerd wordt om mee te werken. Je verhaal circuleert over 20 jaar nog op het internet.
o
Bespreek je getuigenis op voorhand met je familie of directe omgeving, ook voor hen heeft jouw getuigenis gevolgen.
o
Houdt rekening met je eigen slachtoffer en met slachtoffers in het algemeen. Ga hier in jouw verhaal respectvol mee om.
o
Stel je eigen grenzen: beslis op voorhand waarover je het wil hebben en wat je zeker niet wil vertellen in het interview! Aarzel niet om te zeggen dat je iets niet wil of dat iets voor jou niet bespreekbaar is. Doe dit zeker op voorhand maar ook tijdens het interview!
o
Geef ook aan wat voor jou echt belangrijk is om wél te vertellen of mee te geven.
o
Vraag na wat de focus is van het programma of artikel. Welke punten worden naar voor gebracht? Welke redenering volgt de journalist?
o
Vraag na onder welke vorm het zal verschijnen en of je de uitzending of artikel op voorhand kan zien. Maak afspraken rond anonimiteit, verschijnen van een foto, gebruik van het verzamelde materiaal nadien, ... . Een vervormd gezicht of een vervormde stem kan nog worden herkend door je familie en vrienden.
o
Maak op voorhand afspraken met de journalist of je na het interview nog kan weigeren dat het gepubliceerd of uitgezonden wordt, en of je nog correcties kan aanbrengen.
o
Wees voorzichtig met “off the record” verklaringen of “opmerkingen tussendoor”. Deze kunnen gebruikt worden ondanks de afspraken.
o
Laat een steunfiguur aanwezig zijn tijdens het interview. Deze persoon staat aan jouw zijde en kan tussenkomen als het nodig is. Eventueel kan een medewerker van Justitieel Welzijnswerk (JWW) deze rol opnemen.
o
Het kan goed doen om achteraf met iemand te bespreken hoe het voor jou was. Het is zinvol om binnen de week voor jezelf of samen met iemand even stil te staan bij het verloop van de getuigenis, bij de publicatie of uitzending en bij de reacties achteraf. Je kan hiervoor ook een beroep doen op een medewerker van JWW.
Als je vragen hebt over contacten met de media neem dan contact op met je trajectbegeleider van JWW/CAW. Krant X • Jaargang 12 • Nummer 2 • Aug 2013
Bron foto: www.mnm.be
Mensen een inkijk geven in de gevangenis vind ik heel goed. Het is goed dat men buiten de muren kan zien en horen hoe het leven achter tralies is. Het is dus ook nodig dat gevangenen zelf aan het woord kunnen komen. Ook gedetineerden gaan vaak gebukt onder het leed dat ze aandeden. Ook zij worstelen met gevoelens. Zeker als je veroordeeld bent tot meerdere jaren in hechtenis, dan zijn het zeker geen vakantiedagen. Het is dus nodig om deze wereld binnen de muren af en toe te tonen. Maar er is natuurlijk ook een ‘maar’… . Volgens mij kan je niet voorzichtig genoeg zijn naar slachtoffers toe. Soms kan het voor een slachtoffer verschrikkelijk zijn om plots zijn of haar dader in close-up te zien op het beeldscherm. Ook voor familieleden kan het choquerend zijn. Vaak zien zij het immers ook als minimalisering van de feiten als je zo in de pers komt. Voorzichtigheid is dus geboden.
Bron: Tekst Steunpunt Algemeen Welzijnswerk, Praten met de media? Informatie voor cliënten, 2006
Programma’s als “Alloo in de gevangenis”, de documentaires van “Behind the scene’s”, de aandacht voor “De Ronde Vlaanderen tussen de muren” in de kranten en op televisie, … dragen daartoe bij. Praten met de media is eenvoudig. Maar je staat er niet altijd bij stil dat dit zowel positieve als negatieve gevolgen kan hebben. Daarom hebben we een aantal tips voor jullie opgelijst. Hulpverleners kunnen gecontacteerd worden door kranten, televisie, … om hen in contact te brengen met een gedetineerde. Zij zullen op voorhand goed afwegen wat de doelstelling is of welke boodschap men wil brengen vooraleer men hier aan wil meewerken. Wanneer je wordt gevraagd mee te werken aan een interview is het belangrijk dat je goed afweegt wat de voor- en nadelen zijn. Sta hier grondig bij stil en maak een weloverwogen keuze. Weet dat de hulpverleners nooit jouw naam of persoonlijke gegevens doorgeven aan journalisten zonder jouw toestemming. Je kan er ook voor kiezen om anoniem te getuigen.
Mediatraining voor gedetineerden Bron foto: www.facebook.com
Gedetineerden, ex-gedetineerden, hun familie en familieleden,… krijgen steeds meer aandacht in de media.
5
Wat zal er veranderen? Elke gedetineerde zal met een persoonlijke account toegang krijgen tot dit programma. Hierdoor maak je binnen de muren al kennis met de veranderende computertechnologie in de samenleving Wanneer? PrisonCloud wordt voorzien in de nieuwe gevangenissen in Beveren en Leuze-en-Hainaut, die openen in 2014.
PrisonCloud: elektronisch diensten aanbieden aan gedetineerden
Een brief schrijven naar de toekomst van nu naar straks Briefschrijven is een mooie, wat vergeten manier van communiceren. In tegenstelling tot de e-mail, chatten en twitter, doorstaat een brief de tijd. Op zondag 21 april 2013 was het ‘erfgoeddag’ met als thema ‘stop de tijd’. In het kader van die dag werd het project Trage Post door vzw Waerbeke opgestart. Tussen januari 2013 en 15 oktober 2013 worden alle burgers in Vlaanderen, waaronder ook de gedetineerden, uitgenodigd een brief te schrijven met de komende generatie. Enkele gevangenissen tekenden in op dit aanbod. De dichter Daniel Billiet was bereid om de schrijfworkshops te begeleiden in Wortel en Turnhout. De gedetineerden werden gevraagd om een brief te schrijven naar een persoon die de brief pas in 2030 zal ontvangen. Je moet dus nadenken over de vraag: ‘wat vind ik vandaag belangrijk en waardevol om door te geven?’. “Iemand schreef naar zijn toekomstige zoon/ dochter. Waarden die voor hem momenteel belangrijk zijn, wil hij meegeven aan zijn toekomstige nakomeling.”
Jail TV: “TV voor gedetineerden, door
gedetineerden!”
Andy, een gedetineerde uit Leuven Centraal, vertelt: “We maken deel uit van een uniek project in België. Samen maken we TV binnen de muren van Leuven Centraal met enkele studenten Journalistiek. Zo kunnen we ons eigen maandelijks journaal tonen via het interne tv-kanaal. We worden hierin uitstekend bijgestaan door Caroline van De Rode Antraciet, de studenten en Anselm (een docent van de Thomas More Hogeschool Mechelen). Onze afleveringen worden door alle gedetineerden van hier bekeken. We begonnen in onze redactie als
6
Krant X • Jaargang 12 • Nummer 2 • Aug 2013
collega’s maar zijn intussen vrienden geworden. We laten zo veel mogelijk medegedetineerden aan het woord over onderwerpen die hen aanbelangen, bv. kantine, wetswijzigingen, activiteiten. Ook de directie kan op deze manier makkelijker dingen communiceren, en omgekeerd heeft de directie een duidelijker beeld van wat er leeft binnen de gevangenis. Ook nodigen we geregeld BV’s uit voor een interview, bv. Astrid Bryan, Bert Anciaux,… . We organiseren ook eigen activiteiten die we filmen en uitzenden, zoals “De beste hobbykok van Leuven Centraal” en “Comedy Centraal” met Bert Gabriëls. Door Jail TV leren we werken met de camera, geluid, montage en interviewtechnieken. Wat ik ook geleerd heb, is om samen te werken en zo het groepsbelang
“Een man uit Wortel schreef naar zichzelf. Over 17 jaar zal hij zijn eigen brief ontvangen.” “Een andere schreef naar zijn vriendin.” “En iemand schreef naar zijn dochtertje van 11. De vrouw zal 29 zijn als zij deze brief ontvangt.” Alle brieven zullen worden bewaard in het PORTAAL VAN DE STILTE in Waarbeke, waar ze vanaf de laatste zondag van oktober 2030 worden bezorgd aan de bestemmeling. En laat ons nu nog hopen dat in 2030 de postbode nog bestaat! Als je zelf een brief wilt schrijven, kan dit nog. Bezorg hem op volgend adres : Waerbeke vzw, Waarbekeplein 19, 9506 Waarbeke tegen eind oktober 2013. Met dank aan Tinne Roes – sociaal-cultureel medewerker De Rode Antraciet
Gevangenis Turnhout
voorop te stellen t.o.v. persoonlijke belangen. Door de medegedetineerden te laten zien wat er buiten leeft, geloven we dat dit ook helpt bij de re-integratie, wat zeker belangrijk is als je lang binnen zit. Het is fijn om hier aan mee te werken omdat je nieuwe dingen leert kennen en je je als mens behandeld voelt. Doordat er medegedetineerden herkenbaar in beeld komen, mogen de reportages de gevangenis niet verlaten. Daardoor kunnen we jullie er dus jammer genoeg niets van laten zien, hoe graag we dat ook zouden willen. We investeren heel wat tijd en moeite in Jail TV, maar we krijgen er ook veel voor terug. Ik zal weinig dingen missen als ik de gevangenis ooit verlaat, maar Jail TV wel.” De vaste redactie van Jail TV bestaat uit Andy, Christoph, Yusuf, Erik en Johan Krant X • Jaargang 12 • Nummer 2 • Aug 2013
Bron foto: Anselm De Boer (docent Thomas More Hogeschool Mechelen)
In de samenleving verloopt alles meer en meer via de computer en het internet. Ook in de gevangenis kan men niet achterblijven met deze evolutie. Door het gebruik van computertechnologie (ICT) in de gevangenissen wil men een aantal diensten aanbieden zoals telefonie, kantine bestellingen, opvolgen van je rekeningsaldo, afstandsleren, vacatures zoeken, … via een computer op elke cel.” Dit zal kunnen gebeuren via PrisonCloud, een beveiligd platform.
Bron foto: www.nuffieldbioethics.org
In de toekomst elke gedetineerde online?
7
Gedetineerden in de pers! Positief en anoniem
Er werd een heuse persmap gemaakt en de pers schreef heel wat positieve reportages over de gedetineerden. Het Nieuwsblad, Het Laatste Nieuws, De Standaard, De Morgen, wielertijdschriften, maar ook Sporza-radio, Sporza-tv, AVS (Oost-Vlaamse Televisie),… brachten uitgebreide reportages telkens met een positieve publieke respons. Ter voorbereiding werd er aan hoge snelheid getrapt, gezweet en gechronometreerd. Gedetineerden fietsten 140 kilometer bij elkaar. De gedetineerden fietsten elk vanuit hun gevangenis het laatste deel van het parcours van de Ronde op rollen. Op een beeldscherm kregen ze te zien waar ze zich bevonden. Via een computersysteem voelden ze de juiste weerstand in de be-nen bij elke beklimming gesteund door hartslagmeters, aangepaste voeding, sportdranken en wielerkledij. De gedetineerden wilden met de wedstrijd
Bron foto: Just News 56
De belangstelling van de media en van grote vedetten is groot voor de Ronde van Vlaanderen binnen de muren. Gedetineerden in de gevangenissen van Gent, Oudenaarde, Dendermonde en Brugge reden hun eigen Ronde van Vlaanderen op rollen eind maart.
niet alleen hun conditie aanscherpen, maar zich ook inzetten voor een goed doel. Door hen te laten sponsoren door familie, vrienden en sympathisanten werd er heel wat geld bij elkaar gefietst. De koers was een succes op alle vlakken. De gedetineerden kregen de hulp van drie ervaren vrijwillige trainers, én van wielerlegende José De Cauwer. Johan Museeuw trainde de deelnemers in Oudenaarde, Frank Hoste in Gent, Roger De Vlaeminck in Brugge en José De Cauwer in Dendermonde. De gedetineerden stonden voor een sportieve uitdaging die ze maanden
volhielden. Ze toonden discipline en inzet tijdens de trainingen, gingen om met druk en tegenslagen en bouwden een team op en ze hebben finaal allen een prachtprestatie neergezet. Een deelnemer zegt: “ik heb nog nooit zo goed geslapen en ik heb zo weinig stress ervaren in deze periode”.
Iedereen is winnaar maar het team uit de gevangenis van Oudenaarde kwam als eerste over de eindmeet.
colofon
Bron foto: Microsoft Office
Volgende keer Welke activiteit heeft je geholpen in de gevangenis? Waar heb jij iets aan gehad tussen de muren?
Krant X is een uitgave van de Vlaamse overheid, Departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin, Afdeling Welzijn en Samenleving, Koning Albert II-laan 35, bus 30, 1030 Brussel Verantwoordelijke uitgever: Marijke Enghien, Departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin, Afdeling Welzijn en Samenleving Centrale redactie: Dana Mariën (Beleidsmedewerker gevangenis Turnhout), Tine Lenaerts (Organisatieondersteuner Justitieel Welzijnswerk Turnhout), Jan Vanherp (Communicatieverantwoordelijke De Rode Antraciet vzw), Lut Dauw (Bemiddelaar Suggnomè), Tineke Tailleur (Onderwijscoördinator Centrale gevangenis Leuven en
Hulpgevangenis Leuven) en Lotte Schelles (Beleidscoördinator, Afdeling Welzijn en Samenleving) Werkten mee aan dit nummer: Tinne Roes, Caroline Bruynseels, Andy uit Leuven Centraal, Arthur uit Antwerpen, Steunpunt Algemeen Welzijnswerk, … Foto cover: Anselm De Boer (docent Thomas More Hogeschool Mechelen). Vormgeving: Nadia De Braekeler, Digitale Drukkerij, AFM
