kramagazine Reinhilde Decleir: De liefde vind ik het allerbelangrijkst in het leven Tijd voor menselijkheid en solidariteit Koken zonder melk

okra maandblad van OKRA, verschijnt niet in januari en augustus

SEPTEMBER -jaargang 48 nr. 7

magazine

Reinhilde Decleir:

De liefde vind ik het allerbelangrijkst in het leven Koken zonder melk

Tijd voor menselijkheid en solidariteit

DOSSIER GEHEUGEN SOMS PROBLEMEN MET UW WEL EENS

CONCENTRATIE ?

VERGEETACHTIG ?

OF NIET ALTIJD EVEN

ALERT DOOR VERMOEIDHEID?

Onze hersenen zorgen voor onze concentratie en focus, denkvermogen, waakzaamheid en alertheid. Dit zijn enkele van de zaken die we in het alledaagse leven nodig hebben. Echter door stress, werkdruk, wisselende uren, en nog zo veel andere oorzaken ondervindt men in de dagelijks veeleisende samenleving meer en meer problemen op dit vlak. Ook bij het ouder worden gaat ons geheugen achteruit en gaat alles wat langzamer. Het is daarom belangrijk om ons geheugen te blijven trainen en ons geheugen goed te verzorgen door gezond te leven.

Tips voor het geheugen

0

Om uw geheugen te ondersteunen raadt men aan om zich ook actief bezig te houden met woordpuzzels, sudoku’s in te vullen,… Ook lezen, schilderen, muziek spelen, actief bewegen (wandelen), spelletjes spelen zoals schaken, bridge, bingo,... maar ook gewone gezelschapspelletjes kunnen helpen.

1

0

1

1

1

1 1

1 1

• er mogen maximaal 2 nullen of enen naast elkaar staan 0

1

1 1 1

0 0

1

• elke rij of kolom is uniek (geen twee rijen en kolommen zijn exact hetzelfde)

1

1 0

0

Vind meer handige tips voor het geheugen en speel het geheugenspel op:

www.cogniton.be

bevat een combinatie van 4 belangrijke bestanddelen:

Vind ons op facebook.

ondersteunt het geheugen, de concentratie en de waakzaamheid.

Ginkgo biloba Fosfatidylserine Selenium Vitamine D3

2015/6 – Cogn – PUBL. MADE 01/2015

1

1

0

• vul alleen een 0 of een 1 in • elke rij en kolom bestaat uit evenveel nullen als enen (bij de 14x14 puzzels moet elke rij en kolom dus 7 enen en 7 nullen bevatten)

1

1

1

Hoe speel je een Binairo ?

0

Verkrijgbaar in de apotheek Ook voor studenten

1

0

EDITO

Komaan en doe het

E

en a-typische column deze maand. Geen beschouwing over de grote en de kleine levensvragen. Maar wel eentje over OKRA – en de toekomst van OKRA.

Dankzij OKRA komen mensen wat vaker hun huis uit. Ze blijven de wereld ontdekken op een andere manier. Ze maken vrienden, doen wat meer aan sport en voelen zich beter in hun vel. Ze voelen zich met andere woorden thuis. Hopelijk en wellicht kan jij dit beamen. Dankzij al die leden heeft OKRA ook iets te zeggen. Over mobiliteit, pensioenen en zorg. Over betaalbare huisvesting, over kwaliteitsvolle woonzorgcentra, over het belang van zo lang mogelijk thuis te kunnen wonen. OKRA doet haar zeg tot op het hoogste niveau van besluitvorming. De kracht van het getal weegt wel door in het beleid. Hoe meer mensen OKRA vertegenwoordigt, hoe meer recht van spreken het heeft. Hoe meer zielen hoe meer vreugd gaat dus in alle richtingen op voor OKRA.

Omdat als we met meer zijn, ook meer kunnen betekenen voor anderen.

Toch zijn er nog heel wat mensen die OKRA niet kennen, er zelfs geen deel van uitmaken. Daarom organiseert OKRA in november een grote ledenwervingsactie. Omdat als we met meer zijn, ook meer kunnen betekenen voor anderen.

En daarom doe ik een beroep op jou. Ook jij kan er voor zorgen dat OKRA een sterke en grote beweging is. Kijk in je adresboekje naar wie 55 jaar of ouder is. Wie is nog geen lid van OKRA maar zou er zeker iets aan hebben? Geef ons die naam en dat adres door. Een OKRA-vrijwilliger brengt hen in de loop van november een bezoekje om OKRA even voor te stellen en met de vraag of ze lid willen worden van de grote OKRA-familie. Neem nu je adresboekje en bezorg ons je gegevens op [email protected] of via de post, OKRA, t.a.v. Katrien Vandeveegaete, PB 40, 1031 Brussel. Alleen samen kunnen we een sterke OKRA worden. Alleen samen kunnen we de samenleving alert maken voor de situatie van ouderen. En zo wordt dit toch een typisch column: want uiteindelijk is dit ook een antwoord op de grote en de kleine levensvragen. Komaan en doe het.

n e i r t a K

✤ Katrien Vandeveegaete

3

4

item

47

De Bernina Express brengt je 2000 meter hoog.

OKRA-MAGAZINE | JUNI 2015

5

36 32

6

OKRA-ZINGEVING

8

STANDPUNT

10

EXPERT AAN HET WOORD

13

OKRA-SPORT

14

OKRA-ZORG

17

OVER WAT TELT

22

CULTUUR

We tellen onze zegeningen niet op twee handen. Dan geef je met plezier wat goedheid door. Tijd voor wat menselijkheid Collectief wonen: een uitdaging voor de toekomst Aan de opslag en smash Vakantie zonder zorgen Theater met een meerwaarde • • • • • • • •

De geluksbrengers van Lisa del Bo Klinkaartroute is wandeling van het jaar Dakira, 50 jaar Marokkaanse migratie Les gazelles Aalst 1815 – 1830 Levez l’encre Film: Sicario Een literaire fruitkorf

30 INTERIEUR Doe-het-zelfdecoratie

25 44 42

“Legt een kip met witte veren ook witte eieren?”

Wil jij je ook abonneren op OKRA-magazine, bezorg je naam en adres aan Chris Van Riet, Postbus 40, 1031 Brussel of [email protected]. Een jaarabonnement kost 23 euro.

Algemeen secretariaat | www.okra.be | [email protected] | www.okrasport.be | www.okrazorgrecht.be | 02 246 44 41 OKRA-ZORGRECHT | Postbus 40 | 1031 Brussel | [email protected] | 02 246 57 72 (van 8 tot 12 en van 13 tot 16 uur, vrijdag van 8 tot 12 uur) | www.okrazorgrecht.be. Ook op Facebook. OKRA-magazine Ledenmagazine van de grootste beweging voor 55+. OKRA, trefpunt 55+: Open, Kristelijk, Respectvol en Actief. Je ledenmagazine zit boordevol OKRA-leven, niet te missen info, lifestyle, cultuur, ontspanning, ledenvoordelen… Vertel wat je ervan vindt aan Chris Van Riet 02 246 44 37, [email protected].

32

ACTUALITEIT

34

GEZONDHEID

36

MENU

38

INFO

42

MIJN PASSIE

44

MET DE KLEINKINDEREN

47

UIT

51

EEN GREEP UIT HET REGIONALE AANBOD

52

KRUISWOORDRAADSEL

54

LEDENVOORDELEN

Nahima Lanjri Netelroos

Lactosevrij genieten Jouw herwonnen vrijheid: de scootmobiel De Bijbel, het Boek der Boeken? Beestenboel

The Engadin story

OKRA-magazine ledenmagazine van OKRA vzw • PB 40, 1031 Brussel • 02 246 44 37 • fax 02 246 44 42 • www.okra.be, [email protected] Redactie Nele Joostens • Chris Van Riet • Katrien Vandeveegaete Redactieraad Herman De Leeuw • Niek De Meester • Nic Fruru • Piet Hendrickx • Jos Lacroix • Hilde Masui • Marc Pattyn • Dirk Van Beveren • Jan Vandecasteele • Anne-Marie Vandenbosch Verantw. uitgever Jan Vandecasteele • Vier Uitersten 19, 8200 Brugge Vormgeving Gevaert graphics nv Druk Corelio Printing, Erpe-Mere Reclameregie Publicarto • Driehoekstraat 18 • 9300 Aalst • 053 82 60 80 • fax 053 82 60 90 • [email protected] Oplage: 163 620 exemplaren Zonder schriftelijke toestemming van de uitgever mag geen enkele tekst of illustratie geheel of gedeeltelijk worden gereproduceerd. Advertenties vallen niet onder de verantwoordelijkheid van de uitgever. Coverfoto: François De Heel Het novembernummer verschijnt uiterlijk op 24 oktober 2015. OKRA-magazine, trefpunt 55+ is aangesloten bij de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers.

Je kan OKRA-magazine ook lezen via okra.be.

OKRA-MAGAZINE | OKTOBER 2015

6

OKRA-zingeving

“We tellen onze zegeningen niet op twee handen. Dan geef je met plezier wat goedheid door.” 27 september 2014. Ronny Verbrugghe wordt tot diaken gewijd. Zijn vrouw Christine Maeseele volgde dezelfde opleiding. Vier en een half jaar lang trokken ze elke zaterdag naar Brugge. Op zondagavond studeerden ze. Wat drijft hen nu de kerken stilaan leeg lopen en ze binnenkort oma en opa worden...

R

onny en Christine VerbruggheMaeseele uit Ardooie hebben drie kinderen. Binnenkort worden ze oma en opa. Ronny werkte lange tijd als bode-geldomhaler bij ACV en is sinds drie jaar met brugpensioen. Christine werkt nog halftijds voor CM. Daarnaast zijn ze fervente vrijwilligers: kwb en Femma, Ziekenzorg, beweging.net en OKRA. In Rwanda - waar ze elke twee jaar naartoe trekken - ligt hun tweede leven. Christine: “We krijgen er zuurstof en energie, zowel van onze Rwandese vrienden als van de vele mensen die ons van hieruit steunen in wat we daar doen. Het is een druppeltje. Toch zien we telkens verandering. Ondanks de diepe miserie geloven Rwandezen nog veel intenser dan wij. Je merkt het in de manier waarop ze elkaar helpen, hoe ze zich inzetten. Ze vangen straatkinderen op, geven ze een opleiding en zoeken samen met hen naar werk. Ze bekommeren zich om ouderen en zieke mensen, werken aan verzoening. Het raakt ons. In Rwanda ervaar je God heel intens.”

“Dankbaar en positief in het leven staan, brengt zoveel vreugde mee.”

Gevangen en op zoek naar zingeving Ronny en Christine brengen gevangenen een pastoraal bezoek. Precies dat vrijwilligerswerk inspireerde Ronny om diaken te worden. “Gevangenen stellen paardenvragen. ‘Waar zit jouw God?’ Wat antwoord je dan? Het is curieus maar mensen die het heel moeilijk hebben, zoeken een houvast. Of dat God is? Veel gevangenen vinden pastoraal bezoek heel belangrijk. Ze gaan ook naar de mis. Om een uurtje uit hun cel te zijn, denk ik dan. Maar ze komen toch, ze laten ons toe. Een pastoraal medewerker luistert, hij veroordeelt niet. Ik heb een tijd iemand begeleid die voor moord zat. Zijn vrouw is nu in verwachting van hun eerste kindje en hij heeft me gevraagd om de doop te doen. God is een mens die op je pad komt. Iemand die of iets dat je even recht houdt wanneer je geen uitweg meer ziet.”


Chance, respect en dankbaarheid Christine: “Mijn geloof heeft veel met dankbaarheid te maken. Dankbaar voor wie mij omringt, voor de kansen die ik kreeg. Het zit ‘m in kleine dingen: een simpel sms’je, een schouderklopje, een gezellige vriendenbabbel, elkaar vrij kunnen laten en op dezelfde golflengte zitten. Maar ook een goed gesprek met een gevangene geeft mij kracht. Het gevoel van een lichtpuntje in iemands dag te mogen zijn. Zeg nooit ‘nooit’... het zal ons nooit overkomen. Maar als ik aan de gevangenis kom, denk ik aan hoeveel chance wij met onze kinderen hebben. Met wat tegenslag zouden zij daar ook kunnen zitten. Zelf ben ik erg ziek geweest. Ik waardeer nu elke dag dat ik gezond ben. Ik heb respect voor andere mensen, hun manier van leven en hoe ze met hun problemen en zorgen omgaan. Vrijwilligers die zich met hart en ziel inzetten, daar buig ik voor.” Door veel te geven krijg je meer Ronny: “Ik heb tijdens mijn opleiding tot diaken stage gedaan in het rusthuis in Ardooie en in De Kerit in Roeselare. De Kerit helpt mensen in armoede die door de mazen van het sociale vangnet vallen of die de weg naar de professionele of vrijwillige hulpverlening niet vinden. Wat vrijwilligers daar doen, hoedje af! De een zoekt een betaalbare huurwoning voor iemand, de andere renoveert het huis, nog anderen helpen bij de verhuis.” Christine: “Cardijn is de rode draad door mijn leven. De beweging gaf ons kansen. Waarom zouden wij daar niet een klein beetje van proberen doorgeven? Ik ben voorzitster van Femma Ardooie. Ik geniet van een hele namiddag voorbereiding voor het lentefeest: we werken, we praten en we hebben plezier. Dat ik in 2002 voor Femma met Wereldsolidariteit vijf dagen naar Rwanda kon gaan, was een godsgeschenk. Iedereen zou die kans moeten krijgen. De confrontatie met de armoede, de gevolgen van oorlog en geweld, de straatkinderen... En dan zien hoe mensen daar opstaan, hoe hun geloof hen kracht geeft.” Bidden is praten voor mij Ronny: “Die stilte van het klooster, waar Christine zo van houdt, is niets voor mij. Ik moet tussen de mensen zijn, een

7

“In Rwanda ervaar je God heel nabij, zowel in de overvolle vieringen als in de samenleving van elke dag.”

babbeltje slaan. Gelovig? Mensen praten daar niet meer over. Hun geloof zit diep verborgen. God is liefde, maar dat zeg je niet. Ik was onlangs op bezoek bij een man van 92. Ik vroeg: ‘Hoe lang is het al geleden dat je vrouw gestorven is?’ Hij was blij dat ik die vraag stelde en begon te vertellen. ‘En hoe lang van je zoon?’ Die was twee jaar daarvoor uit het leven gestapt. Geloof me, tijdens zo’n gesprek kom je dicht bij God.” Leven na dit leven Christine: “Je leert zelf ontzettend veel uit zulke gesprekken. Maar als mensen geen zin hebben om over hun verdriet te praten, is het ook zo. Je kan alleen proberen er even te zijn. We hebben samen een vriend begeleid in zijn ziekteproces. Hij heeft drie jaar gevochten, dag na dag. Maar ik stond verstomd van de vrede die hij uitstraalde toen hij echt moest gaan. Straf hoe hij in het aanschijn van de dood, zo rustig was. Er moet dus wel iets zijn.” Ronny: “Ik ben niet bang voor de dood. Ik ben wel bang om veel en lang te moeten afzien. Maar de dood? Het kan hierna alleen maar beter zijn.” Christine: “Ik deel dat geloof. Wat niet wil zeggen dat ik het niet erg lastig zou hebben om te vroeg afscheid te moeten nemen van kinderen en kleinkinderen.” Ronny: “Wat we ook doen, ons gezin staat op nummer één. Als er iets met de kinderen of kleinkinderen scheelt, gaat dat voor. Tegelijk hebben ook zij hun eigen leven, hun gezin, hun geloof. En als ouder moet je daar geen vragen rond stellen. Je kan alleen maar blij zijn dat ze het goed doen.” Kerk te midden van de mensen Ronny en Christine: “In de ontmoeting met zieken, mensen in armoede of gevangenen leer je te relativeren. Als we terugkomen van Rwanda moeten we altijd wennen wanneer mensen zagen over pietluttigheden. We hebben ook deugd gehad van de laatste Lourdesbedevaart met OKRA. We zagen er een beetje tegenop, maar de prachtige, moderne vieringen en sterke gesprekken maakten het uniek. Het geeft ons voldoening kerk te kunnen maken tussen gewone mensen. En nog eens... we kregen al zoveel kansen. We zullen nooit genoeg kunnen teruggeven.”

■

Tekst: Dominique Coopman Foto: Violet Corbett Brock


8

standpunt

Tijd voor menselijkheid “Niemand zet zijn kinderen op een boot, tenzij het water veiliger is dan het land.” Die uitspraak circuleert op Facebook. En ze raakt me. Deze zomer kon je er niet naast kijken of luisteren. Duizenden mensen ontvluchtten hun land om een veiligere toekomst voor zichzelf en hun kinderen te zoeken.

Jammer genoeg grijpen sommigen deze crisis vast om een populistisch rechtenplichten-verhaal zonder weerga te spuien.

M

ocht je er nog aan twijfelen: we zijn geen getuige van een humanitaire crisis, we maken er deel van uit. De berichtgeving in de media kan niet anders dan appelleren op onze ‘onvoorwaardelijke menselijkheid’. De aankomst van asielzoekers, vluchtelingen en nieuwe migranten zit in een nieuwe stroomversnelling. Daarenboven is ook de winter in aantocht. Onmenselijke en mensonwaardige taferelen vinden plaats. Hopelijk slaagt Europa erin de aanpak van deze humanitaire crisis in een goed uitgebalanceerd en krachtdadig beleid om te zetten zodat deelstaten geen solo-slim moeten spelen en samen hun verantwoordelijkheid opnemen. Hand in eigen boezem Jammer genoeg grijpen sommigen deze crisis aan om een populistisch rechtenplichten-verhaal zonder weerga te spuien. Alsof het menselijk leed nog niet volstaat, wordt de crisis duchtig gebruikt om stemmen te ronselen en oude voorstellen van onder het stof te halen (beperkingen sociale bijstand, aparte statuten). Erger nog... om over vluchtelingen te spreken als waren ze geen levende wezens. Uiteraard zijn oplossingen voor de vluchtelingencrisis en een begin van migratiebeleid ook te vinden in andere beleidsdomeinen zoals werk en sociale zekerheid, zelfs ontwikkelingssamenwerking en buitenlands beleid... maar we mogen daarbij nooit het humanitaire uitgangspunt verloochenen. Vergeten we daarnaast niet dat we in België en Europa direct of indirect een hand hebben in de lokale conflicthaarden, internationale wapenhandel, gasaanvallen en andere gruwel waarvoor mensen op de vlucht zijn. Handen uit de mouwen OKRA betreurt daarom sterk de toon en de inhoud van sommige reacties maar stelt ook vast dat een groeiende groep Vlamingen, Brusselaars, Walen, Belgen en Europeanen de handen uit de mouwen steken om deze humanitaire crisis menswaardig aan te pakken. Ook OKRA-vrijwilligers steken een handje toe en dat verheugt me. Trefpunten kunnen lokaal bekijken wat ze kunnen betekenen voor vluchtelingen die in hun gemeente of parochie terechtkomen: lessen Nederlands voor anderstaligen, een namiddagactiviteit voor kinderen, vrijwilligerswerk bij de opvang… Trefpunten kunnen zich richten tot de gemeentelijke diensten om na te gaan waar en hoe zij hun steentje kunnen bijdragen. OKRA, en ruimer de partnerorganisaties van beweging.net, steken als breed sociaal netwerk met vele vrijwilligers een hand en hart toe. Zo denken en werken we vanuit een wij-verhaal en niet vanuit de tegenstelling zij–wij. We bekijken wat we op korte termijn nog kunnen ondernemen. Samen en zoveel mogelijk zijn alvast de kernwoorden van al onze acties.

■ Lees ook het interview met Nahima Lanjri op blz. 32.

Foto Frank Bahnmüller OKRA-MAGAZINE | OKTOBER 2015

Jan Vandecasteele Algemeen secretaris OKRA

9

Wij maken úw keuken!

35

DOVY VIERT ZIJN 35 e VERJAARD AG MET

VA N 2 1 S E P T E M B E R T. E . M . 3 1 O K T O B E R MET

800

PRACHTIGE

PRIJZEN

“Als je de aankoop van een keuken overweegt, vraag ik u om zeker ook eens bij ons langs te komen, en zelf de Dovy-kwaliteitstest te doen. Pas daarna kun je de goede beslissing nemen!”

GEEN

VOORSCHOT

GRATIS* LUXE-VAATWAS T.W.V. € 1 500,-

BELGISCHE BETAALBARE KEUKENS OP MAAT

+

GRATIS* PLAATSING 10 JAAR ECHTE GARANTIE

+

10%

VERJAARDAGSKORTING

OP KASTEN

PRIJS BIJ BESTELLING BLIJFT 2 JAAR GELDIG

ALTIJD OPEN OP ZONDAG l GESLOTEN OP WOENSDAG l WWW.DOVY.BE AALST l AWANS (LUIK) l DOORNIK l GERAARDSBERGEN l GRIMBERGEN l HASSELT l HERENT l IEPER l MAASMECHELEN l MALDEGEM MECHELEN l OOSTAKKER l ROESELARE l SCHOTEN l SINT-GENESIUS-RODE l SINT-NIKLAAS l TIENEN l TURNHOUT l WAREGEM l ZUIENKERKE * Actie geldig van 21/09/2015 tot en met 31/10/2015 bij aankoop van een keuken met minimum 4 inbouwtoestellen. Niet cumuleerbaar met andere acties. OKRA-MAGAZINE Voorwaarden > vraag ernaar in één van onze toonzalen.

| OKTOBER 2015

10

expert aan het woord

Collectief wonen: een uitdaging voor de toekomst Iedereen wordt graag oud. Maar als het zover is, wordt het steeds moeilijker om oude gewoontes los te laten. Daarom kan het geen kwaad om nu al ernstig na te denken over hoe we dan willen wonen en of collectief wonen geen oplossing is. André Froyen van Senior Samenhuizen informeert en begeleidt senioren die bewust voor een nieuwe woonvorm kiezen.

E

nkele jaren geleden sloot André Froyen een carrière van 25 jaar thuisverpleging af. Los van de zorgen die hij zijn patiënten gaf, zag hij de soms trieste omstandigheden waarin ze hun dagen doorbrachten. En hoe weinig hij daar als thuisverpleegkundige kon aan doen. André: “Voor eenzaamheid bestaat geen medicijn of praktische hulp. Ik zag hoe snel een leven kan omslaan. Een ziekte overkomt je, ongevallen zijn zo gebeurd, de plotse dood van je partner laat sporen na… In één klap ga je van aangenaam samenleven naar een alleenstaand bestaan of de zorg voor een patiënt.” André werd ook geconfronteerd met slechte woonkwaliteit. “We leven in een relatief welvarend land. Maar achter de verzorgde gevels zag ik soms erbarmelijke koterijen. Of ik maakte mee dat een patiënt wel luxe had maar er niet meer bij kon. Dan moest ik in de keuken met een teiltje water aan de slag, terwijl boven de badkamer leeg stond.” Met die ervaringen op zak, besloot André zich na zijn pensioen in te zetten voor Senior Samenhuizen, een initiatief dat mensen via workshops bij elkaar brengt om na te denken over een nieuwe woonvorm. Waar geen eenzaamheid is, het leven toch doorgaat als je met tegenslag wordt geconfronteerd en in huizen die aangepast zijn aan de beperkingen van ouder worden.

In één klap ga je van aangenaam samenleven naar een alleenstaand bestaan of de zorg voor een patiënt.

Welke woonvormen bestaan er? Vijf procent van de Vlaamse bevolking woont in één of andere vorm van collectief wonen. André: “En de interesse groeit elk jaar. Ik ben in verschillende landen op studiereis geweest, onder andere in Denemarken waar collectief


wonen al langer gemeengoed is. Ik hoorde er vooral positieve verhalen. Er zijn veel vormen van collectief wonen. Van kangoeroe- of zorgwonen tot co-wonen en co-housing. Tijdens lezingen en workshops probeer ik de verschillen goed te duiden. Zorgwonen is wettelijk al goed geregeld. Vanaf 65 jaar kunnen senioren in hun huis een ondergeschikte wooneenheid creëren en met derden in een zorgrelatie samenwonen. Bij co-wonen spreek je enkel over materiële dingen, zoals bv. de grasmaaier of een fietsenstalling die bewoners van een straat of woonerf samen en kostendelend gebruiken. Co-housing gaat veel verder. Daar speelt een deel van je leven zich af in een gemeenschappelijke ruimte of common house, in zoverre je daar wilt aan deelnemen natuurlijk. Er wordt samen gekookt en gegeten, er is een wasplaats, een zitkamer met televisie, de kinderspeelhoek… Je private woning wordt compacter, wat ook financieel interessant is.” Wanneer zet je die grote stap? Hoe ouder je wordt, hoe zuiniger je omgaat met tijd. Je beslissingen worden definitiever want nog eens veranderen, is vaak geen optie meer. André: “Uiteraard is de eerste keuze: ik blijf waar ik ben. Maar in de praktijk is dat niet zo evident. Het huis en de tuin worden te groot, je woont te ver van winkels… Onvermijdelijk loop je tegen barrières aan. In de workshops ligt voor mij daar een grote uitdaging: senioren die nu nog in een comfortabele thuissituatie zitten actief laten nadenken over de plaats waar ze oud willen worden. Want nu kan dat nog rustig en met een open geest, zonder de verkramping van een noodsituatie waarin je onvoorbereid grote beslissingen moet nemen. Ga je naar een bejaardentehuis, dan zijn het vaak anderen die voor jou beslissen hoe je verdere leven er gaat uitzien. Voor je het weet, ben je een stuk van je persoonlijkheid kwijt. Stap je mee in een stroming van collectief wonen, dan maak je zelf je keuzes.”

11

Van idee tot bakstenen Welke collectieve woonvorm je ook kiest, je beslist zelf hoe, waar en met wie je wil wonen. De gebouwen zijn aangepast aan levenslang wonen en betaalbaar omdat je kostendelend werkt. Bovendien is het duurzaam want je verbruikt minder bouwgrond en energie. André: “Eenmaal mensen overtuigd zijn dat collectief wonen voor hen een goede oplossing is, ontstaat er een dynamiek die ze dit avontuur samen laat aangaan. Die groepsvorming is essentieel. Het zou verkeerd zijn om een projectontwikkelaar een collectief woonproject te laten bouwen en daarna er bewoners voor te zoeken. Mensen moeten zelf keuzes maken: wil ik in de stad wonen of liever op het platteland? Heb ik graag

Ò

Vayamundo Ol Fosse d’Outh in Houffalize

Rustig genieten in het hart van de Belgische Ardennen! ONTDEKKINGSMIDWEEK Verken de streek rond Houffalize en ontdek alle nieuwigheden van Vayamundo Ol Fosse d’Outh. INBEGREPEN • Halfpension of volpension • Beleveniswandeling met een Peket in een jachthut • Gratis zwembad met sauna, gratis fitness UITSTAPPEN (busvervoer inbegrepen) • Bastogne - 21/10 en 11/11/15 • Rondrit langs de pittoreske Ardeense dorpen - alle data 2016 BESCHIKBAARHEID • maandag 19/10/2015 t.e.m. vrijdag 23/10/2015 • maandag 09/11/2015 t.e.m. vrijdag 13/11/2015 Prijs per persoon + 12 jaar

Halfpension

Volpension

€ 245

€ 299

www.vayamundo.be en like onze pagina op facebook.com/vayamundo.be

RESERVEREN Vayamundo Ol Fosse d’Outh Ol Fosse d’Outh 1, 6660 Houffalize T: 078 156 100 (lokaal tarief) E: [email protected] www.facebook.com/vayamundo.be

www.vayamundo.be


12

expert aan het woord

jonge gezinnen met kinderen om me heen of kijk ik net uit naar een rustige oude dag? Is privacy belangrijk en hoeveel wil ik delen met anderen? Het is mijn taak om de juiste mensen via workshops bij elkaar te brengen. Eenmaal de groep gevormd is, nemen ze samen de bouwfysische en financiële beslissingen waarmee de projectontwikkelaar aan de slag kan. Daarna wordt het wat rustiger en spreken we over hoe ze hun samenleven gaan inrichten. We bezoeken eveneens andere projecten waar ze nieuwe ideeën kunnen opdoen. Natuurlijk is er een spanningsveld tussen wat is privacy en wat gemeenschappelijk en zullen er meningsverschillen komen. De laatste stap in het proces dat in totaal een drietal jaren duurt, is misschien nog de moeilijkste: loskomen van het eigen verleden waarbij vaak ook de verkoop van de oude woning hoort. Eenmaal iedereen in zijn nieuwe onderkomen geïnstalleerd is, gaat de groep op eigen kracht verder.”

Natuurlijk is er een spanningsveld tussen wat is privacy en wat gemeenschappelijk en zullen er meningsverschillen komen.

En nu de centen In co-housing koop je een woonentiteit en ben je mede-eigenaar van de gemeenschappelijke delen. Dat vraagt een degelijke juridische omkadering. André: “Elke bewoner heeft voor zijn woonentiteit een notariële eigendomsakte waarop bij overlijden het erfrecht van


toepassing is. Met dit verschil dat de erfgenamen de entiteit niet aan eender wie mogen verkopen want nieuwe bewoners moeten uiteraard ingeschakeld worden in het co-housing idee. Daarom wordt bij aanvang de clausule van voorkooprecht ingebouwd waarbij de bewonersraad de tijd krijgt om de erfgenamen uit te kopen of een nieuwe eigenaar te zoeken aan wie ze de entiteit aan marktprijs mogen verkopen.” Of de overheid ook volgt in deze vernieuwende woonvormen? André: “Er wordt veel gepraat over de vergrijzing maar concreet is er nog maar weinig gerealiseerd. Bij nieuwbouw voor senioren is er nog altijd onvoldoende aandacht voor de principes van levenslang wonen en ook op vlak van sociaal recht kan het stukken beter. Stedenbouw moet eveneens bijbenen. Ze kennen onvoldoende de principes van collectief wonen en geven bijvoorbeeld negatief advies over de centrale ligging van het common house, wat bij co-housing toch essentieel is.” Oude bomen verplant men niet Tegen alle nieuwe ideeën over wonen in, blijft het spreekwoord dat men oude bomen niet verplant in de volksmond stevig overeind. Senior Samenhuizen heeft daar een mooi antwoord op. André: “Ik heb talloze gesprekken gevoerd met senioren die de moed hebben gehad zich nog een laatste keer te verplanten. En het is overduidelijk dat ze blij zijn met hun keuze. Misschien is het toch beter om een oude boom die de blaadjes dreigt te verliezen te ontwortelen uit zijn schrale bodem en, nu het nog kan, te verplanten naar rijke humusgrond. Samen met andere bomen en met de hulp van een ervaren tuinman die ik graag wil zijn, kan hij opnieuw gaan bloeien.”

■

Tekst: Suzanne Antonis Foto’s: Thomas Legrève

Lezing Op 1 december 2015 om 14.30 uur geeft André Froyen voor OKRA-ACADEMIE een lezing: Wonen zonder zorgen Hof van Watervliet (zaal 7), Oude Burg 19, Brugge Info: 050 44 03 81, [email protected]

OKRA-SPORT 13

Aan de opslag en...

SMASH!

OKRA-SPORT gaat voor volleybal Stel je je ook luidop de vraag of volleybal wel een geschikte sport is voor senioren? Je bent niet alleen, en terecht. Volleybal is een fysiek uitdagende sport die veel kracht en techniek vraagt. Toch is ze ook bij de wat oudere sporter gegeerd. Getuigen daarvan zijn Michel Van Bogaert en Eddy Van Otten, twee sportieve voorbeelden. “Mijn hart klopt al meer dan 46 jaar voor volleybal”, zegt Michel Van Bogaert (66) bescheiden. Hij ademt geen volleybal, hij ís het. “Ik heb ruim 25 jaar competitie gespeeld: van eerste nationale tot tweede provinciale. Ik stichtte competitieve en recreatieve ploegen en trainde jeugd, dames en heren. Vandaag ben ik nog altijd verantwoordelijk voor twee recreatieve ploegen waaronder de OKRAploeg in Sint-Niklaas.” Trainen met hartpatiënten Eddy Van Otten: “In vergelijking met Michel ben ik maar een beginneling. Enkele jaren geleden vroegen ze me of ik mee wilde volleyballen met hartpatiënten. Ik ben geen hartpatiënt en had toen ook nog nooit volleybal gespeeld, maar ik heb toch ja gezegd. Dankzij mijn ervaring in basketbal had ik het spel vrij snel onder de knie. Zo ging de bal letterlijk aan het rollen. Sindsdien leef ik voor de sport en neem ik de ploeg op sleeptouw.” Michel Van Bogaert: “Senioren kunnen meer dan ze denken. Wie doorbijt, blijft lang soepel en beweeglijk in het leven. De meeste spelers in onze ploeg moeten van nul beginnen. Velen hebben zelfs nog nooit een volleybal vast gehad, laat staan dat ze kunnen toetsen of opslaan. Maar dat geeft niet. We laten iedereen toe en passen ons spelniveau aan.” Eddy Van Otten: “We zien iedereen terugkomen en dat doet deugd. Ze genieten van het rennen, vliegen, duiken, vallen en weer opstaan. En ook van de derde helft!”

Samen genieten van sport Michel Van Bogaert: “In 2007 hebben we de OKRA-ploeg opgestart. Aanvankelijk telde die 6 spelers van 55+. Nu zijn dat er 34 van 66+. Er kunnen nog altijd spelers bij. Er is niets leuker dan samen met leeftijdsgenoten genieten van je lievelingssport. Bovendien doen we meer dan volleybal alleen: uit de volleybalkern is ook een kubbgroep gegroeid. We starten het seizoen met een lentewandeling en gluren af en toe ook al eens naar badminton. Eddy Van Otten: “En in de zomer gaan we samen fietsen. Dat draagt bij tot de teamgeest. Zet die twijfel dus opzij. Ook jij bent welkom!”

Zin om volleybal een kans te geven? Ga langs in een van de volgende OKRA-SPORT trefpunten en probeer het uit! ❋ Regio Waas en Dender Meer info: Michel Van Bogaert, [email protected] ❋ Regio Mechelen Meer info: Eddy Van Otten, 04783 66 79 33 of 0478 79 70 30, [email protected] ❋ Regio Midden-Vlaanderen Meer info: Achille Devilder, [email protected] ❋ Provincie West-Vlaanderen Meer info: Stine Bylo 051 20 83 95, [email protected] ❋ Regio Antwerpen Meer info: Guido Bekaert, [email protected] ❋ Provincie Limburg Meer info: Maurice Hermans, 089 79 26 28, [email protected] www.okrasport.be


14

OKRA-zorg

Vakantie

zonder zorgen

Voor mensen met een beperking of voor wie door ouderdom een hoge zorgvraag heeft, is op vakantie gaan niet meer zo vanzelfsprekend. Toch hoeft het geen afgesloten hoofdstuk te zijn. Onder andere in het vakantieverblijf Middelpunt aan onze Belgische kust kunnen zij samen met hun gezin of mantelzorger op een comfortabele manier genieten van een broodnodige pauze.

E

en late ochtend in Middelkerke. De zon twijfelt of ze vandaag wel achter de wolken vandaan wil komen. Maar in het restaurant van Middelpunt is het alle dagen zomer. Licht en lucht vullen de open ruimte, het vakantiegevoel is nooit ver weg. Door de brede gang komt Monique (53) aangerold. Ze is fysiek en mentaal erg beperkt en al sinds haar eerste levensjaar gebonden aan een rolstoel. Samen met zus Josiane (57) en moeder Georgette (86), die zich op het thuisfront dagelijks mee inzetten om hun zorgbehoevend familielid een waardevol leven te bezorgen, is ze nu voor enkele dagen in Middelpunt op vakantie. “We doen dit voor de derde keer”, begint zus Josiane. “Monique gaat graag naar zee en we zien dat ze hier echt tot rust komt. Minder zenuwachtig is ze ook dan thuis of in het dagcentrum waar ze normaal verblijft.”

Zorgen voor Monique hoort er in ons gezin gewoon bij. Dat blijft ook zo als we op vakantie zijn.


Moeder Georgette heeft vele jaren zelf de dagelijkse zorg voor haar dochter opgenomen. “Vijftig jaar geleden had je ook geen andere keuze”, zegt ze. “Voorzieningen waren er niet en de medische wetenschap stond niet ver genoeg om Monique te genezen. Zorgen voor Monique hoort er in ons gezin gewoon bij. Dat blijft ook zo als we op vakantie zijn. Al doende hebben we geleerd hoe we haar met de beste zorgen kunnen omringen. Toen Monique nog kind was, kwamen we ook al naar zee. Dan huurden we een appartement maar al dat trekken en sleuren met de rolstoel werd met de jaren toch wat zwaar. In België zijn er nog niet zoveel hotels die echt goed aangepast zijn. Het blijft dikwijls behelpen en in oudere gebouwen gaat het al helemaal niet. Gelukkig nam de overheid maatregelen om nieuwbouw toegankelijker te maken voor mensen met een beperking.” Vrij en zorgeloos De dienstverlening die Middelpunt aanbiedt, is voor hen een belangrijke meerwaarde. Naast de ontspannen sfeer waarin ze alle drie de batterijen weer kunnen opladen, is er ook de geruststelling dat alle voorzieningen voor Monique binnen handbereik zijn. Josiane: “De kamers zijn aangepast aan het comfort dat Monique nodig heeft en als we dat willen, kunnen we de praktische zaken zoals wassen en medische verzorging overlaten aan de thuiszorgdienst waarmee Middelpunt samenwerkt. Met een vooraf ingevulde zorgfiche weet het personeel perfect wat het voor ons moet voorzien en hoe ze in een noodsituatie moeten reageren. Toch hebben we niet het gevoel dat we in een zorgcentrum zitten waar alles vooraf is bepaald of waar je je moet houden aan een dagindeling. Hier primeert de hotelsfeer: iedereen is vrij en kan doen waar hij zin in heeft. Als we naar de zee willen of een uitstap willen maken naar een andere badstad, dan doen we dat gewoon.” “En Monique kijkt heel graag naar winkeletalages. In Middelkerke is daaraan gelukkig geen gebrek”, vult Georgette nog lachend aan.

15

“Eigenlijk is Middelpunt een prachtig voorbeeld van hoe verschillende sectoren samen een mooi zorgverhaal kunnen schrijven.”

Inclusief verblijf Josiane boekte de eerste vakantie in Middelpunt via www.booking.com. “Het stond gewoon tussen de andere hotels. Enkel als je doorklikt, verneem je meer over de extra faciliteiten voor mensen met een beperking. Dat maakt dat hier ook valide gasten zijn, maar wij ervaren dat zeker niet als negatief. Integendeel, het geeft ons het gevoel dat we erbij horen en dat we niet weer in een verdomhoekje zitten. Uiteraard maken we vlugger contact met andere zorgbehoevende gasten. We delen tenslotte dezelfde zorgen.” Georgette: “Maar

Middelpunt blijft voor ons in de eerste plaats een vakantie aan zee. In de gezonde lucht het vertier op strand gadeslaan en een terrasje doen op de dijk.” En Monique? Omdat ze al op jonge leeftijd heeft leren communiceren met het BLISS-systeem, kunnen we haar vragen hoe zij het hier vindt. Spreken kan Monique niet maar als ze bij wijze van antwoord enthousiast haar duim omhoog steekt, dan weten we meteen dat ook zij graag in Middelpunt is.

Ò

OKRA-ZORGRECHT Wat is OKRA-ZORGRECHT? OKRA-ZORGRECHT is de vereniging voor zorggebruikers en mantelzorgers van OKRA trefpunt 55+, de grootste ouderenvereniging van Vlaanderen en Brussel. Wat doet OKRA-ZORGRECHT? ✔ Belangenbehartiging Heb je zorg nodig of ben je mantelzorger, dan kan je bij OKRA-ZORGRECHT terecht met alle zorgvragen, om ’t even of je thuis woont of in een woonzorgcentrum, serviceflat of ziekenhuis verblijft. ✔ Informatie Via het maandelijks ledenblad OKRA-magazine of via de digitale nieuwsbrief blijf je op de hoogte van het laatste nieuws rond zorgverlening in Vlaanderen en Brussel. ✔ Ontmoeting Tal van lokale OKRA-trefpunten nodigen zorg-gebruikers en mantelzorgers uit voor ontspannings- en ontmoetingsmomenten. Alle info krijg je via de OKRA-trefpunten of via www.okrazorgrecht.be.

Meer weten over OKRA-ZORGRECHT? Op www.okrazorgrecht.be en in OKRA-magazine vind je een massa nuttige info. Met specifieke vragen kan je terecht op [email protected] of telefonisch op 02 246 57 72, alle weekdagen tussen 8.30 en 16 uur. Lid worden van OKRA-ZORGRECHT? Het lidmaatschap van OKRA-ZORGRECHT is gratis en brengt geen verplichtingen mee. Het geeft je wel het recht om gebruik te maken van de dienstverlening van OKRA-ZORGRECHT. Wie over een mailadres beschikt, ontvangt automatisch de tweemaandelijkse digitale nieuwsbrief. Voor bepaalde initiatieven (bijvoorbeeld een vormingsmoment of een optreden) vragen we soms een deelnamebedrag.


16

OKRA-zorg Zorgen voor elkaar Ook hotelmanager Tamara De Smet vindt het inclusief verblijf een belangrijke meerwaarde voor Middelpunt. “Het project startte in 2013 toen een verouderd vakantieverblijf voor kinderen met een fysieke beperking in Koksijde niet meer voor renovatie vatbaar was. In Middelkerke lag een stuk bouwgrond dat bestemd was voor een sociale invulling. Die twee componenten liggen aan de basis van Middelpunt. Omdat we deel uitmaken van de beschutte werkplaats Mariasteen vzw, is dit bovendien ook een sociaal tewerkstellingsproject. Onze medewerkers hebben op de reguliere arbeidsmarkt minder kansen op een mooie job. Hier geven wij hen een volwaardige functie in een aangename omgeving. Dat ze zo kunnen meewerken aan vakantie voor zorgbehoevenden, is voor hen nog een extra troef. Eigenlijk is Middelpunt een prachtig voorbeeld van hoe verschillende sectoren samen een mooi zorgverhaal kunnen schrijven.”

■

✁

Tekst: Suzanne Antonis Foto’s: Siska Vandecasteele

Info Vakantieverblijf met zorg Middelpunt, Westendelaan 37, Middelkerke. 059 30 70 70, www.middelpunt.com. 44 tweepersoonskamers, familiekamers en enkele schakelkamers voor groepen tot 8 personen. Naar wens kunnen ze aangepast worden voor gasten met een beperking en/of een (hoge) zorgvraag. Op afspraak zijn aangepaste maaltijden en zorgservice in samenwerking met het Wit-Gele Kruis mogelijk.

Meld je gratis aan op www.okrazorgrecht.be of via onderstaand strookje.

Naam Voornaam

❍M ❍V

Adres

Geboortejaar

Ik ben ❍ zorggebruiker

wenst lid te worden van OKRA-ZORGRECHT.

❍ mantelzorger

❍ geïnteresseerde

❍ Zend mij de digitale nieuwsbrief via mijn mailadres:

21 september - Werelddag Dementie

LIEVE LEERDE DOOR HAAR DEMENTIE NIET ALLEEN CM KENNEN, MAAR OOK HAAR ECHTE VRIENDEN Vergeet ook jij dementie niet? Een bezoekje, telefoontje of sms’je: een klein gebaar dat een groot verschil maakt voor personen met dementie en hun mantelzorgers. Laat het contact niet verwateren en toon dat je er voor hen bent. www.cm.be/dementie





17

Nergens zo goed als thuis U BENT NIET DE ENIGE DIE ZO LANG MOGELIJK THUIS WIL WONEN

Makkelijk en veilig de trap op Kies zoals zovelen voor een traplift van ThyssenKrupp Encasa:

Bel gratis

0800 94 365 www.tk-traplift.be

• Duitse degelijkheid en kwaliteit • Maatwerk rechtstreeks van de producent • Service 24/24 en 7/7, altijd in uw buurt

ONTVANG UW GRATIS INFORMATIEPAKKET

ThyssenKrupp Encasa OKRA-MAGAZINE | OKTOBER 2015

18

over wat telt

Theater en plus

Theater met een meerwaarde

In de uitstekende rol van Moemoe in Van vlees en bloed, hees Reinhilde Decleir (67) zich qua bekendheid als acteur naast die van haar beroemde broer Jan Decleir. Maar daarvoor was ze al bezig met Tutti Fratelli, een gezelschap waar ze met moderne pechvogels mensen die in hart en geest gekwetst zijn - de pannen van het dak speelt. Theater uit liefde.

“I

k kom uit een nest van vijf: Mia, Dirk, Gerda, Jan en ik. Mia trok naar Amsterdam en werkte daar in de kostumering van de theaterschool. Gerda werd boekhoudster. Dirk, Jan en ik kwamen in het theater terecht. Dirk was zes jaar ouder dan ik, Jan twee jaar. Dirk was de oudste zoon. Dat was iets heel belangrijks in een katholiek gezin toen. Hij was bijzonder geliefd. Met amper veertien jaar was hij al met toneel bezig, nam initiatief, las veel, speelde en regisseerde. Ik keek naar hem op. Laatst hoorde ik nog dat hij al heel jong op een podium stond te speechen dat het allemaal anders moest.

“Het is van tel dat ik kan werken, toneel kan spelen en me sociaal kan engageren voor en met mensen in een kwetsbare situatie.”

We waren niet rijk. Als klein meisje dacht ik dat we in een groot huis woonden maar dat was niet zo. Er was niet genoeg plaats: de meisjes sliepen op de eerste verdieping, de jongens op een zolderkamer, en ik sliep - als jongste - te lang in een kinderbed op een overloop naast de zolder. Ik had veel schrik maar Jan beschermde me altijd. Hij was mijn engelbewaarder. Ook naar hem keek ik op, want hij maakte snel furore. Ik wou ook theater doen.”

Kaas en koekjes “Mijn moeder was een fijngevoelige, intelligente, mooie vrouw maar ze was niet gelukkig. Vader was politiek-sociaal erg actief: hij was voorzitter van het OCMW van Brasschaat en hielp altijd mensen. Moeder wou een kruidenierszaak gelijkaardig aan de zaak van haar ouders Kaas en koekjes, maar dat kon niet. Zij had het nodig om bezig te kunnen zijn, en precies dat werd haar ontnomen. Ze zat

vaak alleen en werd depressief. In die tijd was de medische ondersteuning voor mensen met depressie nog niet zo goed. Kwam daar bovenop, dat mijn broer Dirk verongelukte. Hij overleed in 1974 - hij was amper 32, ik toen 26. Zijn dood zette alles op z’n kop. In die periode stierven ook veel andere vrienden. Het was alsof de dood ons achtervolgde. En voor moeder, die het al zo moeilijk had, en Dirk was haar oudste zoon, werd het natuurlijk alleen nog erger. Zij overleed vier jaar na Dirk. Ze werd amper 69. Dat is ongeveer de leeftijd die ik nu heb, en dat doet me nadenken. Mijn vader overleed veel later, hij werd 90 jaar. Maar de periode van mijn broer Dirk, al die doden in zo’n korte periode, dat was echt beangstigend. We praatten daar toen ook heel vaak over. Tot we tot het besef kwamen dat we daar beter mee ophielden. De dood dient zich aan en grijpt je bij de keel. Je kan er onmogelijk aldoor aan denken. Een collega zei eens: ‘Ik heb dat nog nooit van zo dichtbij meegemaakt.’ Ik zei haar dat ze blij moest zijn. Voor mij telt dat ik kan werken, toneel kan spelen en sociaal kan bezig zijn voor en met mensen in een kwetsbare situatie. Mensen die in de vierde wereld leven of erin beland zijn. Of mensen uit de psychiatrie. Ik ben heel hard begaan met de jonge mensen, voor hen ligt de weg nog open. Ik begeleid hen graag in het leren toneel spelen en in hun groei. Ze komen veel vragen, dankzij hen ben ik helemaal mee met de tijd.” Tutti Fratelli “Ik werd veertien jaar geleden door het Antwerps Platform Generatiearmen (APGA) opgebeld of ik een voorstelling

Ò OKRA-MAGAZINE | OKTOBER 2015

19


20

over wat telt serieus zwarte sneeuw gezien in mijn leven, heb daar tegen gevochten, dus waarom zij niet? Ik beluisterde hun verhalen, ontdekte hun talenten, zag hen spelen en zingen, en zichzelf overwinnen op de scène. Tutti Fratelli is professioneel theater maken met mensen met beperkingen. Naast het theater maken, ben ik ook erg begaan met hun leven. Het ene bevrucht trouwens het andere: als ze sterker worden in het leven, worden ze ook sterker in het spelen, en omgekeerd. Mensen vragen dan: ‘Hoe doe je dat?’ Tja, je moet dat willen doen, hé. Dat zit in je. En het lukt. Ik ben daar zo blij om. We hebben voor een jongen, die onterecht in een beschutte werkplaats terecht kwam, ander werk gevonden. Fantastische kerel, maar hij werd in de ogen van zijn omgeving als zwakbegaafd en waardeloos aanzien. Nu krijgt hij een opleiding en zal hij als technieker aan de slag kunnen. Voor een andere jongere, die uit de psychiatrie komt, brengt de beschutte werkplaats wel soelaas, zolang hij er niet te veel wordt uitgelachen. Ik denk ook aan een jongen van veertien die uit een instelling komt. Zijn moeder liet hem alleen achter met twee broertjes. Zij aten de ijskast leeg en gingen dan stelen. De politie pakte hen op. met enkele mensen in armoede wilde maken? Ik had gespeeld bij de Internationale Nieuwe Scène en werd me toen bewust van de zeer onrechtvaardige toestanden in de wereld. Maar theater maken met mensen die daar absoluut niet om vroegen, dat zag ik niet zitten. Ik wou professioneel theater spelen. Maar ze bleven maar bellen, en ineens zei ik ja. Het was het prille begin van Tutti Fratelli. Zeer confronterend, dat wel. Ik wist dat er armoede bestond, maar face to face met mensen in armoede staan, dat was een ander paar mouwen. Ik heb afspraken gemaakt. Ze moesten op tijd zijn, hun teksten leren. Zij stonden versteld van mij, ik ook van hen. Ik was streng maar had ook geduld. Ik zag hun angst, hun vijandigheid. Maar ik begreep dat die een oorzaak hadden. Als men je al heel je leven zegt dat je niets waard bent, dat je niets kunt, dat je moet werken maar niet wil, dat je zus en zo bent, geen geld hebt… hoe kan je dan in jezelf vertrouwen? Het werd een uitdaging: professioneel theater maken met daklozen, alcoholisten, werklozen. Het klikte. En ik geloofde er in. Ik heb ook


Ik luister naar hen, praat met ze, help waar het kan. Ik probeer hun waarde en talenten te ontdekken, want die hebben ze, absoluut. Prachtig ook, om te ontdekken van… ik kan iets. Ik kan toneel spelen. Ik kan zingen. ’t Is wel werken. Veel repeteren. Maar zie eens, wat ze kunnen. We hebben echt natuurtalenten in huis.” Een knuffel “Ik was uitgenodigd om voor een groep van veertig psychiaters te spreken. Psychiaters zijn niet enkel dokters die gewoon zijn om een diagnose te stellen en medicatie voor te schrijven. We bespraken hoe hun patiënten ook mensen zijn en als gelijkwaardig beschouwd moeten worden. We moeten gewoon praten met elkaar, niet betuttelen, wat al te vaak gebeurt. Iedereen is evenveel waard. Het eerste wat ik mensen leer als ze binnenkomen, is elkaar een kus te geven. Die omhelzing, dat aanraken, is zo belangrijk. Ook op de scène. Kunnen we dat nog? Mensen die sterven hebben soms genoeg aan iemand die hun hand vasthoudt. Ik was samen met Paul Wuyts, acteur en vader van mijn

21

zoon Fonne. Na vijftien jaar zijn we uit elkaar gegaan. Ik heb dan een paar moeilijke jaren gekend, financieel vooral. Op zo’n momenten loeren er demonen om de hoek. Maar ik heb het overleefd. Paul en ik zagen elkaar nog vaak, we bleven vrienden. Ik was erbij toen hij stierf, drie jaar geleden, in het ziekenhuis. De verpleegkundigen keken ervan op hoe we met elkaar om gingen. Liefde vind ik het allerbelangrijkste in het leven”. Moemoe “Ik was pas twaalf toen ik wist dat ik op de planken zou staan, en toch kan ik wel eens spijt hebben dat ik pas laat echt tot bloei kwam. Dirk was Dirk, Jan sprong eruit en werd meteen bekend, ik bleef wat in de schaduw. Bij Tutti Fratelli ontdekte ik dat ik andere capaciteiten had. Ik kon leiding geven, artistieke keuzes bepalen. Echt bekend werd ik daarna in de rol van Moemoe in Van vlees en bloed en in de rol van Nora in De Ronde. Ik heb soms chance gehad in het leven, soms ook niet. Ik heb er veel voor moeten doen, en nog altijd trouwens. Maar dat is voor iedereen zo. We zijn met Tutti Fratelli alweer aan een paar nieuwe projecten bezig, en ik ben ook erg bezig met enkele nieuwe mensen die erbij zullen komen. Tegelijk ben ik blij, als ik al eens een andere aanbieding krijg zoals met Chaussée d’Amour en als ik tussen andere mensen kan rondhangen. Dat geeft me zuurstof.”

WASBAAR EN HERBRUIKBAAR

“De liefde vind ik het allerbelangrijkste in het leven. Elkaar graag zien tot het einde toe.”

De liefde “Tutti Fratelli. Theater of met mensen bezig zijn? Beide. Mensen met opvallende beperkingen op de scène. Theater dat goed is en dat raakt. Mensen die echt zijn en authentiek. Het is mijn métier, het is hun métier: je moet spreken, luisteren, incasseren, antwoorden. Sociaal met elkaar omgaan. Zonder theater was ik een raar leven tegemoet gegaan. Het gaat om wat er echt in jou omgaat, hoe je de moeilijke dingen in het leven aanpakt. En het gaat om graag zien. Er is een analfabeet bij Tutti Fratelli. Hij kan niet lezen noch schrijven. Ik zie hoe de hulpverlening tekort schiet. Maar bij ons is hij rustig. Hij groeit, want we zien hem graag. We ontdekken zijn talenten en doen er iets mee. Onze maatschappij heeft geen tijd voor wie het moeilijk heeft. Onze regeringen zijn niet met mensen bezig maar met geld. Ik plaats daar de liefde tegenover. En humor.”

■

Tekst Dominique Coopman Foto’s: François De Heel


22

muziek

cultuur

De geluksbrengers van Lisa del Bo Wie 25 jaar op de planken staat, heeft zeker ook geluk met de kaarten. Voor Lisa del Bo bracht Liefde is een kaartspel, waarmee ze in 1996 deelnam aan het Eurovisie Songfestival, alvast geen ongeluk. Het was de start van een schitterende carrière die dit jaar met een jubileum en een nieuwe dubbel-cd wordt bekroond. Maar het Eurovisie Songfestival was niet het prille begin. In de gloriedagen van de Soundmix show zong Lisa al de sterren van de hemel met What’s a woman van Vaya Con Dios. “En er zijn heel wat momenten geweest die mijn carrière in de goede richting duwden”, zegt Lisa. “Zingen blijf ik doen in het Nederlands en naarmate ik een jaartje ouder word, voel ik dat de teksten van mijn liedjes ook inhoudelijk evolueren. Mijn publiek bestaat vooral uit wat oudere mensen, die al ‘geleefd’ hebben en een diepgaande tekst weten te waarderen. Al zal ik altijd en overal ook Liefde is een kaartspel blijven zingen. Op mijn vijftigste verliet ik mijn vertrouwde management om aan een nieuw muzikaal hoofdstuk te beginnen. Het was best spannend maar tot op vandaag is die ingrijpende verandering een succes gebleken.”

‘Naarmate ik een jaartje ouder word, voel ik dat de teksten van mijn liedjes ook inhoudelijk evolueren.’


Het Duitse avontuur “Een onvergetelijke belevenis”, zegt Lisa als we haar vragen hoe ze terugdenkt aan haar succes in Duitsland. “Einde jaren negentig was collega-zanger Helmut Lotti waanzinnig populair in Duitsland en we hadden op dat ogenblik beiden Piet Roelen als manager. Die slaagde erin om mijn liedjes onder de aandacht te brengen van de Duitstalige pers en televisieproducenten. Ik mocht meteen een eerste album uitbrengen en promoten in de concertreeks van Helmut. Het publiek reageerde enthousiast, ook al kenden ze Lisa del Bo niet. Na twee cd’s voelde ik de tweestrijd: mijn gezin of een buitenlandse carrière. Ik heb mijn moederhart gevolgd en ben teruggekeerd naar de Vlaamse podia. En daar voel ik me nog altijd prima bij.”

Dromen en doorbijten Net zoals bij veel Vlaamse artiesten, verliep de carrière van Lisa del Bo niet zonder ups en downs. “Niet alles waar ik van droomde, is gelukt”, zegt ze, “maar met vallen en opstaan, doorgaan en volhouden kan je veel bereiken. Ik heb veel uiteenlopende ideeën mogen uitwerken en heb tegen geen enkele uitdaging neen gezegd. Dat heeft me gemaakt tot wie ik vandaag ben. Die raad zou ik trouwens ook geven aan jonge podiumartiesten. Een muziekcarrière loopt niet altijd zoals je had gehoopt, maar als je je werk met hart en ziel doet en er vooral van geniet, komt het wel goed.”

23

Een jubileum met een gouden randje Het feestjaar is inmiddels achter de rug maar Lisa is nog lang niet uitgezongen. De dubbel-cd 25 jaar Lisa del Bo ligt in de winkel en in december komen er weer enkele kerstconcerten. Lisa: “Ik hou veel van die warme periode omdat ze zo goed samenvalt met mijn persoonlijkheid. De liedjes hebben dan een religieus accent en ik merk dat het publiek dat erg apprecieert. Weet je dat ze in mijn eigen stad Bilzen allemaal een cadeautje meebrengen? Na afloop van het concert worden die bezorgd aan stadsgenoten die het minder goed hebben. Vorig jaar konden we maar liefst 1000 mensen blij maken.” Als dat geen geluksbrenger is!

WASBAAR EN HERBRUIKBAAR

Info: www.lisadelbo.be

■

Tekst: Suzanne Antonis B C A

3

Als u twijfelt tussen 2 maten, kies dan de kleinste:

Ook de moeite deze maand: ✤ Wandelpaden

S 20 ≤ M 21,5 < L 23 <

≤ 21,5 cm ≤ 23 cm ≤ 24,5 cm

van Hans Mortelmans & Groep (Wild Boar Music) Klein kan ook groot zijn. Hardnekkig toert het akoestisch bandje langs kleine muziekclubs. Ook met deze nieuwe cd vertoeven ze in hun zelf gecreëerd universum van humor, rebellie en melancholie. www.hansmortelmans.be

✤ Nothing that is everything van Zita Swoon Group (Starman Records) Zita Swoon is niet meer alleen muziek. Met het theatergezelschap Need Company en geïnspireerd door het Cabaret Voltaire uit Zürich brengen ze een totaalspektakel van dans, muziek en beeld. www.zitaswoongroup.be ✤ In Dream van de Editors (PIAS Recordings) De vaste waarde in het landschap van de Britse poprockmuziek keert na het legendarische No Sound but the wind en een radiostilte van twee jaar terug naar de elektronische muziek. www.editorsofficial.com


24

uitjes

cultuur

Dakira

Aalst 1815-1830

De tentoonstelling Dakira – Arabisch voor herinnering – van de Federatie van Marokkaanse Verenigingen brengt de migratie van Marokkanen naar België tot leven aan de hand van persoonlijke verhalen, foto’s en voorwerpen. In deze Leuvense editie van Dakira komen een aantal Leuvense pioniers aan het woord. Zij vertellen hoe het was om hier toe te komen en hoe het is om hier te leven.

Tweehonderd jaar geleden vormden België en Nederland heel even één land: het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden. Het begon toen Napoleon in 1815 een laatste keer Europa op stelten zette. Geallieerde legers verzamelden zich tegen de keizer. Waterloo werd geen fraai zicht. Onverschrokken chirurgijns zoals de Aalsterse Jozef Kluyskens verzorgden de talrijke gewonden… Op zondag 15 november vindt de Kinderkunstendag plaats. Er zijn workshops voor kinderen die aansluiten bij de tentoonstelling van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden. Bij de tentoonstelling hoort een boek. Het kost 15 euro en je kan het kopen in het museum.

50 jaar Marokkaanse migratie

Les gazelles

Foto’s van Malou Swinnen

Geschiedenis van een provinciestad tijdens de Verenigde Nederlanden

Info Tot 24 december 2015 in ’t Gasthuys, Stedelijk Museum Aalst, Oude Vismarkt 13, 9300 Aalst, 053 72 36 02, www.aalst.be/museum. Rondleidingen op zondag 11 oktober, 15 november en 13 december onder begeleiding van een gids. De rondleiding start om 14.00 uur en kost 5 euro per persoon. Inschrijven op [email protected]

Fotografe Malou Swinnen maakte grote portretten van Marokkaanse meisjes en jonge vrouwen. Maar het bleef niet bij de portretten, ze betrok de modellen ook in een discussie over schoonheid. Info Tot 23 oktober 2015 in KADOC, Vlamingenstraat 39, 3000 Leuven, www.kadoc.kuleuven.be/dakira. Beide tentoonstellingen zijn vrij toegankelijk van maandag tot vrijdag van 9.00 tot 17.00 uur en op zondag van 13.00 tot 17.00 uur.

Levez l’encre Deze tentoonstelling, gewijd aan de wereld van de zee en het varen, belicht de fascinatie die de mens altijd al heeft gehad voor de ‘grand bleu’. Het parcours leidt de bezoeker naar de ontdekking van gedrukte boeken, kaarten, atlassen, reisverhalen, gravures en lithografieën, oude reisbrochures en andere opmerkelijke objecten. Info Tot 10 januari 2016 in het Koninklijk Museum van Mariemont, Chaussée de Mariemont 100, 7140 Morlanwelz, 064 21 21 93, www.musee-mariemont.be. Toegang: 5 euro. Maak kans op een gratis duoticket. Kijk blz. 54!


1

25

uitjes

cultuur

Klinkaartroute

is wandeling van het jaar Wandeling in Niel en Boom biedt boeiende mix van erfgoed en natuur. De Klinkaartroute vertelt het verhaal van de Rupelstreek. Zo maak je kennis met het harde labeur in de vroegere steenbakkerijen. Tegelijk ontdek je hoe de streek haar erfgoed koestert en hoe de natuur volop nieuwe kansen krijgt in de oude kleiputten. Op je pad liggen twee quasi authentieke steenbakkersgehuchten aan de oevers van de Rupel: Hellegat en Noeveren. Je stapt langs steenovens, droogloodsen, kleibaggers, arbeidershuisjes en meesterwoningen. Ook in de natuurgebieden is het steenbakkersverleden nooit ver weg. Zo was Walenhoek vroeger een kleiputtencomplex, vandaag een aangenaam wandelgebied met fotogenieke vijvers. De Klinkaartroute in Niel en Boom biedt meer dan puur wandelplezier. Op de Belgicawerf zie je hoe de replica van het legendarische schip van poolreiziger de Gerlache vordert. In de steenbakkersdorpen nemen infoborden met foto’s je mee terug in de tijd. In sfeervolle café’s als Koophandel of In Den D’Rupel geniet je van een Klinkaart, het lokale bier.

Info: De Klinkaartroute combineert een dorpswandeling door Niel en Boom (8 km) met een lus in natuurgebied Walenhoek (3,5 km). Beide starten aan Natuur.huis De Paardenstal, Boomsestraat 221, 2845 Niel. Onderweg volg je de rechthoekige, rood-witte borden van wandelnetwerk Rivierenland. Download de wandelfiche van de Klinkaartroute op www.scheldeland.be/klinkaartroute.

BrailleTech hulpmiddelenbeurs

15 > 17 OKT 2015 gratis toegang 10u > 16u30

Blind of slechtziend? U vindt er oplossingen die uw leven kunnen vergemakkelijken!

MET DE STEUN VAN

engelandstraat 57 1060 brussel T +32 (0)2 533 32 11

www.braille.be

26

film

cultuur

Sicario Goedkope thrillers, al dan niet gekruid met een overbodige lading geweld, vervuilen met tientallen de bioscoopschermen. En dat terwijl het genre op zich best boeiende films kan leveren. Sicario is een intelligente thriller die ook nog eens morele vragen durft te stellen. Een pareltje in zijn soort!

Geënt op de realiteit Dat het grensgebied tussen de VS en Mexico een zeer gevaarlijke plaats is, mede door het geweld van drugskartels, lezen we geregeld in de krant. Precies daar wordt Kate Macer, een jonge, idealistische FBI-agente gerekruteerd door Matt, een agent die aan het hoofd staat van een wat onduidelijke speciale eenheid die de strijd tegen de drugsbendes aangaat. Onder leiding van de mysterieuze Alejandro begint het team aan een clandestiene missie. Dat clandestiene aspect geeft Kate kopzorgen, want zij gelooft in strikt volgens de wet uitgevoerde acties.

Botsing tussen idealisme en realiteit Volgens Denis Villeneuve, de Canadese regisseur van Sicario, gaat zijn film over veel meer dan de strijd tegen de drugskartels. De botsing tussen idealisme en realisme speelt een even belangrijke rol, zeker als het gaat over de problemen van andere landen. Kate worstelt er zo erg mee dat ze in een gewetensconflict belandt. Heiligt het doel altijd de middelen? Ondanks de vooruitgang die de FBI boekt met de gebruikte methodes, kan Kate haar visie op een strikte hantering van de wet niet loslaten. Spannende ontspanning Als kundig regisseur weet Villeneuve Sicario (het Spaanse woord voor huurmoordenaar) behoorlijk onderhoudend te maken. Zijn cameravoering is trefzeker, de beelden zijn sfeervol en het ritme ligt vrij hoog zodat de kijker gedurende de hele film door op het randje van zijn zetel wordt gehouden. De combinatie van ijzersterke thrillerkenmerken en interessante inhoud maakt van Sicario een uitzonderlijk knappe film. In Cannes kreeg dit meesterstuk alvast een nominatie voor de Gouden Palm.


27

In oktober ook nog in de bioscoop: ✤ 42ste Filmfest Gent: van 13 tot 24 oktober komt elke filmliefhebber hier aan zijn trekken.

✤ D’Ardennen: deze nieuwe Flemisch Noir opent het Gentse Filmfest. Gesitueerd in een arm sociaal milieu trekken de personages wel de aandacht, hoewel de film weinig nieuws te bieden heeft.

✤ Une enfance: Philippe Claudel brengt het portret van een twaalfjarige jongen die in een marginaal milieu voor zijn broertje en zijn moeder zorgt. Hij neemt daarmee veel te vroeg de rol van volwassene op zich.

Wij trekken altijd ons plan. Samen. Thuiszorgwinkel springt in de bres voor al wie incontinentie- of stomamateriaal nodig heeft. Met onze intensieve ondersteuning draag je zorg voor jezelf in alle discretie. We geven je een milieuvriendelijke winkeltas cadeau !

In september, oktober en november krijg je bij aankoop van minstens €25 aan incontinentiemateriaal er een gratis winkeltas bovenop. Kom naar Thuiszorgwinkel of bel 015 28 61 18. Samen vinden we wat jij nodig hebt! www.thuiszorgwinkel.be OKRA-MAGAZINE | OKTOBER 2015

28

boeken

cultuur

Een literaire fruitkorf Hou je klaar voor veel kwaliteit en diversiteit. September en oktober zijn niet voor niets de fruitmaanden. Dus daarom een literair glanzende fruitkorf.

Ik was jong en leefde in Congo Belgische vrouwen in onze kolonie Auteur Dominique De Mets maakt van onze herinnering aan de koloniale tijd een indringend reëel beeld. Ze schrijft in een kleine tweehonderd pagina’s het leven neer van vijftien jonge vrouwen die Congo hebben beleefd, grotendeels tussen 1950 en 1960. Op die manier zet ze de veelal vergeten verhalen van jonge Belgische vrouwen in Congo terug op de historische kalender. Jonge vrouwen van allerlei slag krijgen een gezicht: religieuzen, kersverse echtgenotes van een koloniaal, jonge moeders of Sabena-werknemers. Dominique De Mets interviewde vijftien vrouwen, die er stuk voor stuk twee volwaardige levens hebben opzitten: een Congolees en een na-Congolees tijdperk. Elke getuigenis spettert van openheid en authenticiteit. De lezer krijgt een ontdekkingsreis aangeboden, vol emotionele herinneringen en diepmenselijke verhalen. Maar ook de beelden zijn van een uitzonderlijke kwaliteit. Ze worden sterk didactisch ondersteund door aardrijkskundige kaartgegevens en zijn in een heel fijne lay-out gegoten. In het laatste hoofdstuk wordt een overzicht gegeven van de dramatische gebeurtenissen in Congo tussen 8 juli 1960 en 29 augustus 1960. Vijf Boeings 707 maakten in die periode 62 heen- en terugvluchten, met een totale vliegtijd van 1150 uur. Dank zij deze luchtbrug werden 25 711 passagiers gerepatrieerd. Ook over die dagen vertellen de vijftien vrouwen in dit boek.

Dominique De Mets & Uitgeverij Van Halewyck hebben met dit getuigenisboek een imposante prestatie geleverd: pakkend en leerrijk. Dit boek laat allicht niemand onverschillig! Dominique De Mets, Ik was jong en leefde in Congo, Uitgeverij Van Halewyck, 194 p.

Meer blozende oogst van het najaar ✤ Het (buiten)gewone leven van Frank Derrick, 81 jaar J.B. Morrison schreef een roman over oud worden. De titel spreekt voor zich: Het (buiten)gewone leven van Frank Derrick, 81 jaar. Frank Derrick (81) wordt op zijn verjaardag op straat aangereden. Hij woont alleen sedert de dood van zijn echtgenote. Nu hij in het gips ligt, slepen de dagen zich voort. Tot de thuiszorg komt… Spits, leuk en uitdagend onder het motto ‘je bent nooit te oud voor het leven’. Deze roman werd uitgegeven door uitgeverij De Fontein en telt 295 pagina’s.

✤ De pop Boleslaw Prus schreef in 1890 de grootste klassieker uit de Poolse literatuur. Precies 125 jaar na datum komt er nu een Nederlandse vertaling van, De pop. Ondanks zijn 922 pagina’s gaat deze roman nooit vervelen. Een ware turf die de tragische liefdesgeschiedenis schetst van selfmade man Stas Wokulski. De roman werd uitgegeven door L.J. Veen Klassiek, 922 pagina’s.

✤ De mythe van Methusalem Jo Claes won met De mythe van Methusalem de Gouden Stropprijs 2015, voor de beste literaire misdaadroman. Dit boek is een flinke doorlezer, ideaal voor zachte herfstavonden. Je zal veel bijleren over stamcelonderzoek. Een misdaadroman met een goede plot en een verfrissende stijl. Uitgeverij Houtekiet bracht deze roman uit, 408 pagina’s.

■


Annemie Verhenne en Hugo Verhenne

DUITSLAND

Basel Zurich

Bern

Sankt Gallen

Rijn

treux

ô

Rh

Airolo

Grand Tour of Switzerland

St.Moritz Bellinzona Lugano

Lago Maggiore ITALIË

gebieden, over vijf berg ardigheden die door de ee biosfeerreservaten en plekken en steden, het nde landschappen te ont

het landschap van

bereiden. n en te drinken en

es.

9 789401 425957

ZWITSERLAND

CHTE TROTTERS

com

Zwitserland

LIECH. OOSTENRIJK

Luzern

ne

Trotter

Rijn

29

Grand Tour of Switzerland Trotter Zwitserland leidt je in een rondrit van circa 1600 km langs de mooiste wegen en plekken van Zwitserland, ideaal als je Zwitserland op je eigen ritme wil verkennen per auto, op de motorfiets of met de camper. Onderweg steek je vijf bergpassen in de Alpen over, je rijdt over indrukwekkende viaducten, langs meer dan twintig meren, elf bezienswaardigheden door de Unesco uit geroepen tot werelderfgoed en twee biosfeerreser vaten van de Unesco. Zwitserland is ook het ideale land om te verkennen per trein. De Grand Train Tour omvat acht routes langs enkele unieke spoorlijn trajecten en prachtige landschappen. en biosfeerreservaten ⓭ werelderfgoederen van de Unesco • De oude stad Bern • Stiftsbezirk Sankt Gallen • Zwitsers tektonisch gebied Sardona* • Benedictijnenabdij Sankt Johann, Müstair* • Rhätische Bahn in Albula/Bernina • Bellinzona en de drie kastelen • Monte San Giorgio • De Zwitserse Alpen JungfrauAletsch • Wijngaardterrassen van Lavaux • La ChauxdeFonds en Le Locle, stadsplanning van horlogemakersstadjes • Prehistorische paalwoningen in de Alpen • Biosfeerreservaat Entlebuch • Biosfeerreservaat Val Müstair*

VERNIEUWD AANBO

KNALPRIJZEN!!D

BOEKEN MARKT GRATIS TOEGANG

❺ bergpassen in de Alpen • De Flüelapas (2383 m) • De Julierpas (2284 m) • De San Bernardinopas (2065 m) • De Gotthardpas (2106 m) • De Furkapas (2429 m) * Deze drie bezienswaardigheden liggen in de buurt van de route.

VAN REIZIGERS VOOR REIZIGERS

✤ Grand Tour of Switzerland Sinds 2015 heeft ook Zwitserland een eigen roadtrip. Dankzij de Grand Tour of Switzerland kun je het beste van Zwitserland zien en beleven op één route. Een uitgestippelde route van 1600 kilometer die vooral geschikt is voor auto’s en motoren, voert je langs de mooiste plekken die Zwitserland te bieden heeft. In deze reisgids vind je tientallen budgetvriendelijke en uitgeteste horeca-adressen en een gedetailleerde uitvouwbare kaart van de route. Uitgeverij Lannoo, 175 blz.

zat 26 & zon 27 sept van 10u tot 17u woe 30 sept & vrij 2 okt van 17.30u tot 20.30u zat 3 & zon 4 okt van 10u tot 17u

TIELT

woe 7, do 8 & vrij 9 okt van 13u tot 19u zat 10 & zon 11 okt van 10u tot 17u

OUDENAARDE

MEER INFORMATIE OP WWW.LANNOO.BE

BON GRATIS BOEK

KOM LANGS OP DE BOEKENMARKT EN ONTVANG GRATIS ÉÉN BOEK AAN DE INFOBALIE BOVENOP UW AANKOOP ¨ Ja, ik wil een gratis boek ontvangen en via e-mail op de hoogte blijven van nieuwe boekenmarkten, uitgaven en interessante acties van Uitgeverij Lannoo.

naam voornaam e-mailadres Gratis boek is afhankelijk van aanbod - 1 bon per kasticket - 1 bon per persoon - De actie is niet cumuleerbaar met andere acties en kortingen.

Wij verhogen uw comfort ! TRAPLIFTEN, HUISLIFTEN & PLATEAULIFTEN

VRIJBLIJVENDE OFFERTE / BEZOEK

SE RV IC E

BEL GRATIS: 0800 20 950

24/24 - 7/7

WWW.COMFORTLIFT.BE Mannebeekstraat 3 | B-8790 Waregem | [email protected]


30

interieur

Doe-het-zelf decoratie Ik doe je een voorstel voor dit najaar... wat minder tijd besteden aan multimedia en wat meer aan decoreren. Wat denk je? Het liefst met zelfgemaakte spulletjes, die je ook nog cadeau kan geven. Ideeën genoeg!

Haken & breien Een eenvoudig vierkant krukje kan je opfleuren met een zelfgehaakte overtrek in allerlei kleurtjes. Zelfs als je een beginner bent, kan je een vierkante lap haken die iets groter is dan het krukje. De eenvoudige bobbelsteek staat perfect uitgelegd op bijvoorbeeld de website van Veritas. Je werkt de overtrek af met een elastiek die je door de gaatjes van de voorlaatste rij weeft. Knoop erin en klaar. Eventueel kan je nog beetje kussenvulling toevoegen voor een nog comfortabeler zitoppervlak. Ben je een meer ervaren haaktalent, dan kan je de kleurtjes in een spiraal haken. Past perfect bij een rond krukje. Ben je al helemaal gebeten door de haakmicrobe? Haak dan je eigen kussenovertrek!

Liever breien? Pak je naalden en brei hoesjes à volonté voor transparante glazen theelichtjes. Kies voor een of meerdere kleuren wol. Beginners starten best met een ribbelsteek in één kleur. Zet het aantal steken op dat je nodig hebt voor de omtrek van het theelichtje en brei het aantal rijen dat je nodig hebt voor de hoogte. Kant de steken af, stop de eindjes in en maas het hoesje dicht. Klaar! Lijmen & verven Is je spiegel gebroken maar wil je de lijst graag bewaren? Zet er een stuk zwart krijtbord in of een houten paneel beschilderd met schoolbordverf. Zo heb je meteen een notitiebord. Wrijf je onder de schoolbordverf eerst nog een laag magneetverf, dan heb je een krijt- en magneetbord in één. Kurken van wijnflessen zijn de perfecte basis voor een prikbord. Neem een vierkant houten frame (bijvoorbeeld een fotolijst) met een opstaande rand. Leg de kurken in de lengte in rijtjes netjes onder elkaar. Leg er nog een rijtje naast. Herhaal tot het frame gevuld is. Als alles netjes ligt, lijm je de kurken vast. Prik er je kaartjes met een duimspijker in.


31

Heb je kastjes met glas in de deurtjes? Verf aan de binnenkant de achterkant van het kastje in een contrasterende kleur. Iets fleuriger? Plak behangpapier achterin je kastje. Vervang het papier als je erop uitgekeken bent. Ben je uitgekeken op je strakke lampenkap? Plak er wat zijden of vilten bloemen op. Een randje of een klein arrangement geeft al een mooi effect. Is het een donker gekleurde lampenkap: prik er dan gaatjes in. Maak figuren, een sterrenhemel, een skyline... Prachtig als het licht brandt! Glanzende kralen laten saaie tafeltjes weer tot leven komen. Plak eerst een opstaand houten latje rondom het tafeltje (aan de bovenkant). Leg in het vierkant dat zo ontstaat platte kralen. Lijm ze vast als je het resultaat geslaagd vindt. Je kan dit ook doen met behangpapier, nostalgische plaatjes uit een poëziealbum, bamboestengels, eurocentjes en mozaïeksteentjes. Een rechthoekige, vierkante of zelfs een ronde bloempot kan je snel een exotische look geven met rieten of bamboe placemats. Zorg dat de maat een beetje overeenkomt in de hoogte, dat scheelt weer knip- en snijwerk. Vouw de rieten of bamboe placemats rondom de pot en plak vast. Koop houten letters en plak ze in een mooie zin of leuke woordspeling op een houten bord. Verf alles in dezelfde kleur. Hang het bord aan de muur.

Oude & nieuwe bestemming Zoek een oud houten of plastic krukje uit. Haal de top eraf. Pak een stevige oude vintage koffer (rechthoekig). Verf beide in dezelfde kleur. Zet de koffer op de poten van de kruk en je hebt een bijzettafeltje. Boor heel voorzichtig een gat onderaan in het midden van een theekopje en schotel. Beide gaatjes moeten ‘passen’ als je kop en schotel op elkaar zet. Het gat moet ook groot genoeg zijn om er een elektriciteitsdraad door te kunnen trekken. Plak kop en schotel goed aan elkaar vast. Trek je elektriciteitsdraad door het gat, bevestig een eenvoudige fitting en een lamp binnenin. Hang je ‘theekopjeslamp’ ondersteboven. Maak er zo een paar. Waweffect verzekerd. Wie ergert zich niet aan die lelijke zwarte dozen voor wifi in huis... Een losse cover van een oud, dik boek – zonder bladzijden - past er misschien wel overheen. Zo is je wifibox meteen gecoverd. Passen het alarm of andere witte domoticadoosjes aan de muur niet bij je interieur? Hang er dan een klein schilderij over. Bevestig wel scharnieren aan één kant van het tafereeltje. Zo wordt het namelijk een deurtje en kan je de knoppen nog bedienen.

Zo’n hippe designer ‘schubbenlamp’ kan je ook zelf maken. Neem een grote, lege, plastic petfles van 5 liter. Snij de bodem eruit met een stanleymes. Koop een zak witte plastic lepels, reken op een 200-tal voor een grote lamp. Haal de stelen eraf. Plak de lepels op de plastic fles en laat ze netjes een beetje overlappen in de vorm van schubben. Werk de fles aan de bovenof onderkant af met een randje: leg de lepels in elkaar en maak zo een ring. Je ziet het perfect uitgelegd met foto’s op Pinterest (zoek op trefwoorden: lepel lamp).

Heb je na al dat geklus nog restjes wol over?

Heb je na al dat geklus nog restjes wol over? Dan kan je een boeket maken van bloemenpompons. Je hebt wel ijzerdraad nodig en groene wol of holle groene draad voor de stelen. Met karton (2 cirkels) kan je grote en kleine pompons maken. Zet je bloemen vast in een vaas met wat steekschuim.

■

Tekst Karin Swiers Foto’s Veritas OKRA-MAGAZINE | OKTOBER 2015

32

actualiteit

Menselijkheid en Ze is zelf een kind van ouders die migreerden naar België. “Mijn moeder heeft de taal op de werkvloer geleerd, inburgeringscursussen waren er niet in de jaren zestig. Ook al omdat mijn ouders de intentie hadden terug te keren naar Marokko. Maar toen er kinderen hier geboren werden, en zeker met de kleinkinderen, blijven ze hier.” Ze, is Nahima Lanjri, CD&V politica met beweging.net signatuur. De situatie van de vluchtelingen ligt haar na aan het hart.

“M

igratie is van alle tijden en hou je niet tegen. Weet je trouwens dat sinds 1974 de grenzen gesloten zijn en je dus niet kan zeggen ‘vanaf nu ga ik in België werken’ als je niet in de EU woont? Alleen op grond van vervolging of conflicten kan je hier nog asiel aanvragen of wie aan gezinsherening doet. En dat dus al 41 jaar.”

Het is ook een fabeltje dat vluchtelingen voorrang krijgen bij sociale woningen. Ze moeten aan dezelfde voorwaarden voldoen als Belgen.


Is de vluchtelingentoestroom nu groter of lijkt dit zo omdat de media dit elke dag oppikken? “Op dit ogenblik krijgt België 17 000 aanvragen te verwerken. Dat is niet weinig, maar een peulschil in vergelijking met de 60 miljoen mensen die vandaag op de vlucht zijn. 95 % van de vluchtelingen wordt namelijk opgevangen in de regio, de buurlanden, waar de conflicten zich afspelen. Turkije vangt 2 miljoen vluchtelingen op. Libanon, met een inwonersaantal minder dan de helft van België, neemt er 1,1 miljoen op. 366 000 asielzoekers kwamen dit jaar naar Europa of 0,047 % op in verhouding tot zijn inwonerstal. Libanon zit aan 25 %. Dan denk ik dat wij in ons land ook nog wel wat vluchtelingen kunnen en moeten opvangen.En daarmee wil ik niet zeggen dat wij in België twee miljoen vluchtelingen moeten opvangen. Maar 0,5 % procent zou al heel wat zijn en als we tot 1 % zouden geraken doen we verhoudingsgewijs evenveel als Duitsland. Dat is het aantal dat Duitsland voorop stelt. Slim bekeken trouwens. Bijna de helft van de Syrische vluchtelingen is hoog opgeleid. Deze mensen kunnen een belangrijke rol spelen voor onze economie en in onze samenleving.

Turkije vangt 2 miljoen vluchtelingen op in kampen waar mensen geen toekomst hebben. Hun kinderen kunnen er niet naar school, zelf kunnen ze daar niet werken. Sommige mensen zitten daar al vijf jaar omdat het conflict in hun land nog steeds niet opgelost is. Geen wonder toch dat mensen uit die kampen proberen te ontsnappen. Van de tentenkampen daar wordt slechts 37 % gefinancierd. De rest moet het land zelf dragen. Je begrijpt meteen wat een ontwrichting dit voor een land betekent.” Wie bepaalt of iemand mag blijven of niet? “Het zijn niet onze politici die dat beslissen. België heeft de Conventie van Genève getekend. En dat betekent dat iedereen die op de vlucht is omdat hij vervolgd wordt omwille van zijn ras, nationaliteit, het behoren tot een bepaalde sociale groep, geloofsovertuiging, politieke mening… het recht heeft om bescherming te krijgen en erkend te worden als vluchteling. Wie in een land leeft dat in conflict, in oorlog is, heeft ook recht op subsidaire bescherming in Europa. Zo mocht vorig jaar van alle asielaanvragen, een 40 % blijven. De overige 60 % moest het land verlaten. Dit jaar zal het cijfer dat mag blijven wat hoger liggen want meer mensen uit landen in oorlog zijn op de vlucht. Wie uit een veilig land komt, krijgt sowieso geen asiel.” Je hoort wel eens zeggen dat tussen die vluchtelingen ook terroristen van IS zitten. Reden om de grenzen dicht te houden? “Vooreerst, geen prikkeldraad, gesloten treinstation of een zee zal mensen tegen houden. Mensen zijn op de vlucht, ook voor het terrorisme in hun land. Dat er dus infiltranten van IS bij de vluchtelingen zitten, is een gerucht dat IS zelf verspreid om angst te zaaien. Sowieso wordt iedereen die het land binnenkomt gescreend door de Staatsveiligheid. Iedereen die onze samenleving in gevaar zou kunnen brengen wordt geweerd. Maar als je naar de feiten kijkt, dan zie je dat jongeren die naar Syrië trekken om er bij IS aan te sluiten, vooral hier bij ons geboren en opgegroeid zijn. Ze radicaliseren dus hier. Dat is een ander probleem dat ook aangepakt moet

33

solidariteit worden. En vooral in Europa. Maar terrorisme en de vluchtelingen op een hoop gooien doet vooral de vluchtelingen veel onrecht aan.” Ze zeggen dat de vluchtelingen naar hier komen om te profiteren? “Opnieuw de cijfers: een op vijf van de migranten werkt nog voor hun erkenningsprocedure afgerond is. 57 % gaat naar het OCMW, de rest trekt zijn plan. Van de mensen die naar het OCMW gaan, daarvan heeft na vier jaar 75 % géén steun meer nodig van het 0CMW, de meeste werken dan. Wie overblijft, zijn studenten, oudere mensen of anderen die te ziek zijn om te werken. Vluchtelingen willen hier een leven uitbouwen, ze willen werken en in hun onderhoud kunnen voorzien. Net zoals Belgen dat willen. Het is ook een fabeltje dat vluchtelingen voorrang krijgen bij sociale woningen. Ze moeten aan dezelfde voorwaarden voldoen als Belgen. En een van die voorwaarden is vaak dat ze drie jaar in de gemeente moeten wonen. Dat betekent dus dat ze sowieso eerst op de private huurmarkt terecht moeten.” Hoe moeten we deze crisis opvangen? “Vooreerst moet er solidariteit zijn tussen de Europese landen. Het kan niet zijn dat de landen aan de buitengrenzen, met name Italië en Griekenland, het gros van de vluchtelingenstroom moeten herbergen. Ieder land moet zijn deel doen. Maar het is niet omdat andere landen misschien hun verantwoordelijkheid uit de weg gaan, dat dit ons een excuus mag geven om dan ook maar niets te doen. Er is nog zoiets als menselijkheid en solidariteit. Het gaat trouwens ook niet om schuld. Het maakt niet uit wiens schuld het is. Het is ook zo gemakkelijk om een paar populaire doch foute uitspraken te doen om toch maar niets te hoeven doen. Maar het is wel onze plicht om mensen in nood op te vangen, veiligheid te bieden en er solidair mee te zijn. En dat zal ik altijd blijven verdedigen.”

■

Katrien Vandeveegaete


34

gezondheid

Netelroos Netelroos (urticaria) is een jeukende huiduitslag met bleekroze, licht gezwollen vlekken. De uitslag lijkt veel op de bultjes die je krijgt als je brandnetels hebt aangeraakt.

N

etelroos ontstaat plotseling en verdwijnt meestal binnen enkele uren tot dagen. Het komt voor bij iets meer dan vijf op duizend mensen per jaar. Een op vier heeft er ooit in zijn leven last van. Vrouwen zijn bijna twee keer zo gevoelig aan netelroos dan mannen. De aandoening treft vaker mensen die lijden aan een erfelijke vorm van overgevoeligheid.

Netelroos gaat altijd vanzelf over, zonder schade aan de huid. Je kan dus gewoon afwachten.

Hoe ontstaat netelroos? Netelroos is het gevolg van een allergische reactie. Dat wil zeggen dat je ergens overgevoelig voor bent. Vaak blijft de precieze oorzaak onduidelijk. Af en toe is wel duidelijk door welke prikkel netelroos is ontstaan. Voorbeelden van prikkels zijn: ✤ geneesmiddelen zoals antibiotica of aspirine; ✤ voedingsmiddelen zoals chocolade, eieren, schaaldieren, noten of fruit; ✤ voedseltoevoegingen zoals kleurstoffen, conserveringsmiddelen en smaakversterkers;


✤ warmte, koude, druk of zonlicht op de huid; ✤ contact met brandnetels; ✤ contact met plantaardige of chemische stoffen; ✤ lichaamseigen factoren zoals infecties en enkele (zeldzame) ziekten van het afweersysteem; ✤ insectensteken, bijvoorbeeld van wespen, muggen of luizen. Bloedonderzoek naar allergische prikkels heeft meestal geen zin. Ook psychische factoren kunnen een rol spelen, zoals drukte en spanning. Wanneer je met de prikkel in aanraking komt, komt er in je huid een stof vrij die de uitslag veroorzaakt. Deze stof heet histamine. Adviezen bij netelroos ✤ Als je weet of vermoedt wat de uitslag veroorzaakt heeft, kan je proberen de oorzaak te vermijden. ✤ Alcohol, aspirine, stress, hitte en krabben kunnen de uitslag verergeren. ✤ Bij jeuk kan een lauwe douche soelaas brengen. Je kan de huid ook deppen met een oplossing van water en een scheutje azijn. Draag luchtige, los zittende kleding.

35

UW STIJLVOL EVENT VOOR INTERIEUR, DECORATIE, SFEER EN EXTERIEUR

3 TEM 5 & 9 TEM 11 OKT. 2015 EXPO ROESELARE Zat. 3 okt. - Zon. 4 okt. - Maa. 5 okt. 14h tot 19h Vrij. 9 okt. Nocturne 14h tot 21h - Zat. 10 okt. - Zon. 11 okt. 14h tot 19h

Medicijnen bij netelroos Je kan de jeuk verminderen door je huid in te smeren of te poederen, bijvoorbeeld met: ✤ een koelend poeder (menthol strooipoeder); ✤ een vloeibaar schudmengsel (lotio alba); ✤ cooling gel.

ACTIEDAG

Maandag 5 oktober 2015: Dag van Okra

GRATIS T O E G A NG

Bij hevige jeuk kan je tabletten (antihistaminica) gebruiken waardoor de jeuk vermindert. Deze zijn zonder voorschrift verkrijgbaar. Het nadeel eraan is dat je er suf of slaperig van wordt. Bespreek je medicijngebruik met je huisarts en/of apotheker. Hoe verloopt het verder? Netelroos gaat altijd vanzelf over, zonder schade aan de huid. Je kan dus gewoon afwachten. Meestal is de uitslag binnen enkele dagen verdwenen, heel soms duurt het enkele weken. Heb je netelroos gekregen als reactie op een bepaald medicijn? ✤ Noteer dan de naam van het medicijn. ✤ Meld dit aan je arts en ook aan de apotheek. ✤ Draag de naam van het middel (de stofnaam) altijd bij je, ook als je naar het buitenland gaat. ✤ Zeg voortaan tegen alle artsen die je behandelen, dat je voor dat medicijn overgevoelig bent. Daarmee voorkom je dat je hetzelfde medicijn opnieuw toegediend krijgt. Wanneer een arts raadplegen? Neem contact op met je huisarts als je je hebt gekrabd en die plekjes ontsteken. Als de uitslag na drie weken nog niet over is, maak dan opnieuw een afspraak. Raadpleeg onmiddellijk een dokter als: ✤ de jeuk steeds erger wordt en de uitslag zich over het hele lichaam uitbreidt; ✤ je lippen en oogleden opzwellen; ✤ je last krijgt van benauwdheid.

■

Bron: www.thuiszorg.nl en www.gezondheidenwetenschap.be

op vert oo n uw lidk aa van rt op maandag

05 /10

wwww.huisentuin.eu

MIDWEEK PROMOTIE Elke midweek tussen 04/01/16 en 11/03/16 & tussen 03/10/16 en 23/12/16 (niet tijdens schoolvakanties) Aankomst: maandag v.a. 16u  Vertrek: vrijdag om 10u in halfpension (ontbijtbuffet & middag- of avondmaal (+ saladbar & dessertbuffet) Prijs op studio of appartement: 1 pers.: €388  2 pers.: €510  3 pers.: €624

NIEUWPOORTSE SENIORENWEEK Kleinste prijzen, Grootse sfeer! Logement op een kamer of studio/appartement en dit in halfpension (ontbijtbuffet en middag- of avondmaal met saladbar) Ook de welkomstdrink, mosselfestijn en gastronomische brunch zijn inbegrepen! Een week met tal van activiteiten waaronder een begeleide natuurwandeling, bingo, petanque, hobby, film, optredens, crea-voormiddag, uitstappen met toeristisch treintje, bezoek aan Oostende, aperitiefvoormiddag, cake-namiddag,...

ma 22/02 tot ma 29/02/16 (of van zondag tot zondag) ma 14/11 tot ma 21/11/16 (of van zondag tot zondag) ma 21/11 tot ma 28/11/16 (of van zondag tot zondag) 290 euro p.p. met twee op een tweepersoonskamer 345 euro p.p. met twee op een studio of appartement (bijkomende persoon op studio of appartement: €210 euro) 375 euro p.p. alleen op een grote single

Vraag vrijblijvend onze folder! Hotel Sandeshoved Goethalsstraat 1 8620 Nieuwpoort Tel: 058/22 23 60 • www.sandeshoved.be • [email protected]

OKRA-MAGAZINE OKRA-MAGAZINE | SEPTEMBER | OKTOBER 2015

36

menu

Lactosevrij genieten

Vrij van lactose, vol van smaak Nooit meer van je melk Leven met een allergie of intolerantie is niet altijd even makkelijk. Hoewel, met deze heerlijke paprikasoep met balletjes, vliegensvlugge vol-au-vent, sesamrijst met krokante scampi en zalige appelcake zonder boter kan iedereen volop meegenieten. En dat volledig lactosevrij.

Vliegensvlugge vol-au-vent Paprikasoep met balletjes ✤ 1 el olijfolie ✤ 1 ui ✤ 1 teentje look ✤ 1 bokaal geroosterde paprika’s (220 g uitgelekt) ✤ 2 blikken tomatenblokjes (400 g/stuk) ✤ 600 ml groentebouillon ✤ 1 mespuntje pikant paprikapoeder ✤ 250 g boerengehakt ❉ ✤ 3 el fijngehakte peterselie ✤ peper en zout Meng 2 el peterselie onder het gehakt, rol er kleine bolletjes van en zet opzij. Verwarm de olijfolie in een kookpot en doe er de fijngehakte look en ui bij. Laat rustig glazig bakken. Doe er de paprika’s en de tomatenblokjes bij en laat 10 minuutjes pruttelen. Mix glad en voeg dan de bouillon en de balletjes toe. Laat nog eens 10 minuutjes pruttelen. Breng op smaak met het pikant paprikapoeder, peper en zout. Roer er net voor het serveren de rest van de peterselie onder. zit er al peterselie in het gehakt? Laat dan 2 el peterselie weg.

❉


✤ 1 el lactosevrije boter of margarine ✤ 1 liter groentebouillon ✤ 500 g kippenfilet ✤ 250 g gemengd gehakt ✤ 1 ei ✤ paneermeel ✤ 300 g champignons ✤ citroensap ✤ 75 g bloem ✤ 50 g lactosevrije boter of margarine ✤ 100 ml lactosevrije of plantaardige room ✤ ½ koffielepel tijm Snijd de kippenfilets in hapklare stukken en laat ze een vijftal minuten garen in de bouillon. Haal uit de bouillon en zet weg. Meng het gehakt met het eitje en 2-3 eetlepels paneermeel. Rol er balletjes van en laat ze garen in de bouillon. Schep er de bovendrijvende balletjes uit en leg ze bij de kip. Zet een pannetje op het vuur samen met de eetlepel lactosevrije boter of margarine. Snijd ondertussen de champignons in plakjes en doe ze bij de boter. Bak ze op hoog vuur goudgeel. Haal van het vuur en besprenkel met citroensap zodat ze niet grijs worden. Zet een pot op het vuur en smelt er de 50 g lactosevrije boter of margarine in. Doe er de bloem bij en roer goed tot het naar koekjes begint te ruiken. Doe er 500 ml van de groentebouillon bij. Klop goed met een garde zodat er geen klonters ontstaan. Doe de kip, de balletjes en de champignons bij de saus. Breng op smaak met de lactosevrije of plantaardige room, tijm, citroensap, peper en zout.

37

Krokante scampi met sesamrijst ✤ 4-6 scampi per persoon ✤ 100 g panko ❉ ✤ 1 ei ✤ 3 el bloem ✤ 150 ml arachideolie ✤ 250 g basmatirijst ✤ 2 el sesamzaadjes ✤ 600 g Chinese wokgroentjes ✤ 1 el wokolie ✤ verse koriander ✤ sojasaus ✤ zoetzure saus ✤ peper en zout

Boterloze appelcake ✤ 3 eieren ✤ 150 g bloem ✤ 150 g suiker ✤ 1 theelepel vanille-extract ✤ 150 g appelmousseline ✤ 2 appeltjes

panko is grof Japans broodkruim. Je vindt het in een goed uitgeruste supermarkt bij de exotische producten.

❉

Kook de rijst volgens de instructies op de verpakking. Laat uitlekken. Zet 3 potjes klaar met daarin apart: bloem, losgeklopt ei en panko. Kruid de bloem flink met peper en zout. Doe de scampi eerst in de bloem, daarna in het ei en vervolgens in de panko. Zorg dat alles (behalve het puntje van de staart) bedekt is met het broodkruim. Zet een steelpannetje met de arachideolie op het vuur en laat goed warm worden. Bak er de scampi goudgeel in. Je kan dit ook gewoon doen in een friteuse. Laat uitlekken op wat keukenpapier. Zet een wok op het vuur en laat goed heet worden. Doe er de wokolie in en roerbak de wokgroentjes. Doe er op het laatste de sesamzaadjes bij en de rijst. Meng goed. Breng op smaak met eventueel wat sojasaus, zoetzure of chilisaus. Serveer meteen met de scampi en koriander.

Verwarm een oven voor op 180°C. Schil de appeltjes (type Cox) en snijd er een in stukjes en een andere in plakjes. Klop de eieren met de suiker tot een bleke schuimige, dikke massa. Roer er voorzichtig de gezeefde bloem onder en het extract. Nu mogen de mousseline en de appelblokjes erbij. Vet een cakevorm in met wat olie en bestuif met bloem. Doe hierin het deeg en werk af met de plakjes cake. Bak ongeveer 30 minuten in de oven. Check met een satéprikker of de cake gaar is.

■

Tekst en foto’s Ann Vertriest


38

info

Jouw herwonnen vrijheid:

de scootmobiel!

Je kent ze wellicht nog wel van het populaire tv-programma Benidorm Bastards of misschien heeft je buurman er wel eentje staan? De scootmobiel duikt steeds meer op in het straatbeeld. Met een scootmobiel begeef je je weer gezwind door het leven als je wat minder uit de voeten kan. Op je scooter kan je zelf grotere afstanden overbruggen zonder steeds beroep te moeten doen op een familielid of vriend(in) als chauffeur. Zo hoeft minder mobiel zijn je persoonlijke vrijheid niet meer te beperken.

Een scootmobiel is een driewielige, vierwielige of vijfwielige scooter met een elektrische aandrijving (op batterij). Vooral mensen met een mobiliteitsbeperking of ouderen maken er gretig gebruik van. De eerste modellen van de scootmobiel waren stroef, oncomfortabel en niet echt geliefd vanwege hun uiterlijk, lage snelheid en beperkt aantal kilometers. Maar net als de tijd staat ook de technologische ontwikkeling niet stil. De scootmobiel evolueerde tot het praktisch, snel en makkelijk hulpmiddel van vandaag. Ze bestaan in heel wat types en groottes. Afhankelijk van je wensen en de plaats in je woning kan je opteren voor een compact of ruim voertuig of zelfs voor een opvouwbaar model. Je kan een scooter uitrusten met extra opties voor meer comfort: extra steun in de rug, perfect afgestelde veringen of een aangepast dashboard. Scooters rijden gemiddeld twaalf à achttien km per uur, maar je hebt ze ook in tragere uitvoeringen voor stapvoets verkeer. Een volle batterij kan 45 tot 70 km aan. Voortbewegingstoestel De scootmobiel wordt in de wegcode als een ‘voortbewegingstoestel’ aanzien. Dat zijn trage voertuigen waarvoor vroeger geen specifieke regels bestonden. Denk maar aan een (elektrische) rolstoel, segways, rolschaatsen, steps… Op 15 maart 2007 kreeg dit type voertuigen toch een juridisch statuut. Voortbewegingstoestellen worden sindsdien in twee categorieën verdeeld: ❉ Niet-gemotoriseerde voortbewegingstoestellen worden voortbewogen door middel van de spierkracht van de gebruiker of zijn begeleider, zonder de hulp van pedalen of hendels (zoals bijvoorbeeld bij een fiets, die als ‘rijwiel’ beschouwd wordt in de wegcode). Voorbeelden zijn gewone rolstoelen, eenwielers en skateboarden.


❉ Gemotoriseerde voortbewegingstoestellen zijn motorvoertuigen met twee of meer wielen die – op een horizontale weg – niet sneller kunnen rijden dan achttien km per uur. Hoewel deze toestellen een motor hebben, worden ze toch niet met motorvoertuigen gelijkgesteld. Een helm dragen hoeft niet. Voorbeelden zijn elektrische rolstoelen, segways en scootmobielen. Op de openbare weg De wegcode voorziet geen bijzondere regels voor het gebruik van scootmobielen op de openbare weg. Ze worden volledig gelijkgesteld met ofwel fietsers, ofwel voetgangers. Die keuze hangt af van de gereden snelheid. Rijd je sneller dan een voetganger? Dan moet je de verkeersregels volgen die van toepassing zijn op fietsers. Je plaats op de

39

rijweg is dan het fietspad of de rijbaan. Rijd je stapvoets, dan volg je de regels die van toepassing zijn op voetgangers. Zo mag je op het voetpad rijden, krijg je toegang tot voetgangerszones en heb je voorrang op voertuigen als je wenst over te steken op een zebrapad. Met je scootmobiel heb je als voetganger ook toegang tot publieke plaatsen en winkelcentra. Hou echter wel rekening met anderen en pas je snelheid aan de situatie en de omgeving aan. Soms is het gemakkelijker om je scootmobiel even te parkeren en te voet gezellig rond te kuieren. Rijbewijs en BA-verzekering Gebruikers van scootmobielen hoeven geen rijbewijs te hebben. Rijden met een scootmobiel is helemaal niet moeilijk, maar wat oefening voor je de baan op gaat is wel mooi meegenomen. Een verkooppunt of de medewerkers van Thuiszorgwinkel helpen

je er graag mee op weg. Zij geven je tips voor het betere bochtenwerk en het oprijden van drempels bijvoorbeeld. Een aansprakelijkheidsverzekering voor motorvoertuigen (BA verzekering) is wel verplicht, net zoals voor een wagen. De wetgeving catalogeert een scootmobiel op verzekeringsvlak immers wél als motorrijtuig. Een familiale verzekering volstaat dus (meestal) niet. Neem je groene kaart mee telkens je op pad bent met je scooter zodat je niet voor nare verrassingen komt te staan. Meer info krijg je bij je verzekeringsmakelaar. Verplichte uitrusting Een scootmobiel moet niet ingeschreven worden om in het verkeer te komen. Hij wordt binnen deze wetgeving aanzien als bromfiets. Jouw scooter hoeft daarom ook geen nummerplaat te dragen. Wat wel verplicht is voor de scootmobiel, is verlichting. Op delen van de openbare weg die niet voor voetgangers voorzien zijn, moet je scooter verplicht vooraan een wit of geel licht hebben en achteraan een rood. De verlichting moet permanent aanwezig zijn (niet afneembaar). De lichten mogen – maar hoeven niet – in één enkel toestel verenigd zijn, dat dan links geplaatst wordt. Rijd je aan de linkerkant van de rijbaan, dan moet de volgorde en plaats van de lichten omgekeerd worden. Rijd je stapvoets op het voetpad, dan is verlichting niet verplicht, maar wel aan te raden. Net zoals reflectoren en een fluohesje (over je stoel) zodat je opgemerkt wordt in het verkeer.

Soms is het gemakkelijker om je scootmobiel even te parkeren en te voet gezellig rond te kuieren.

Handig om vooraf te weten Maten, gewichten en andere cijfers van een gemiddelde scooter. ❉ lengte 140 cm ❉ breedte 64 cm ❉ hoogte 123 cm ❉ gewicht 153 kg ❉ draagkracht 130 kg ❉ bodemvrijheid 13 cm ❉ actieradius 45 tot 70 km ❉ wielen 3.00-8 ❉ snelheid 12 - 18 km/uur

■ Bron: Thuiszorgwinkel - TIZ Lente 2015 nr. 1 (http://www.thuiszorgwinkel.be/nl/filebrowser/download/35) OKRA-MAGAZINE | OKTOBER 2015

OP FINANCIEEL VLAK ZAL DE KINÉ MARTINE GEEN PIJN DOEN Dat komt omdat Martine aangesloten is bij het CM-MediKo Plan. Deze CM-verzekering betaalt allerlei medische kosten extra terug: bijvoorbeeld 75 % van het remgeld bij de kinesist. Het CM-MediKo Plan. Een vaste premie voor extra bescherming. www.cm.be/verzekeringen

MOB verzekeringen CM-Vlaanderen, verzekeringsonderneming met maatschappelijke zetel in Brussel en toegelaten onder codenummer 150/01 om de tak 2 ‘ziekte’ te beoefenen. Bij ononderbroken aansluiting bij het CM-MediKo Plan kan de aanvangspremie enkel jaarlijks geïndexeerd worden.

EXCLUSIEF WIJNAANBOD Goudbekroonde Barbera d’Asti Superiore 2012 VAN € 11,98 NU SLECHTS € 5,99

D GRATIS GELEVER

Uit Piëmonte, het beste wijngebied van Italië, hebben wij weer een echte topwijn voor u bemachtigd, namelijk een goudbekroonde Barbera d’Asti Superiore van de familie Dezzani, waar met Luigi Dezzani nu de derde generatie aan het roer staat. Ruim 70 jaar lang is zijn familie al actief in deze regio en met deze Barbera d’Asti Superiore heeft hij een wijn van ongekende kwaliteit afgeleverd. Nu aan de sensationeel lage prijs van slechts €5,99 en gratis geleverd! PROEFNOTITIE MILIASSO BARBERA D’ASTI SUPERIORE 2012 Prachtige en intense Barbera wijn. Hoewel de wijn voor slechts 85% uit Barbera druiven hoeft te bestaan, kiest Luigi uitsluitend voor topkwaliteit en gebruikt dus 100% Barbera druiven zodat je echt de typische smaak van deze druif kunt proeven. De kleur is donkerrobijnrood met in de geur nuances van karamel, bessenfruit, pruimen en specerijen. Dankzij de 18 maanden houtlagering is de smaak vol en intens met veel impressies van rijp rood fruit en vanille. De afdronk is lang en verleidelijk. De bekroning met een gouden medaille op de prestigieuze Berliner Wein Trophy geeft een extra gouden randje aan deze ware topwijn.

BESTEL VIA www.wijnvoordeel.be/okra OF BEL 078 480 121 (MA. T/M VRIJ. 8.30 - 17.00 UUR) Liever bestellen via de bestelbon? Stuur deze bon in een voldoende gefrankeerde envelop naar: Wijnvoordeel België, Toekomstlaan 38, 3600 Genk.

BESTELBON OKRA WIJNAANBIEDING

Ja, ik bestel .............. X dozen (à 6 flessen) Miliasso Barbera d’Asti DOCG Superiore 2012 (617502) à € 5,99 per fles Naam:

M / V

Straat: Postcode:

Nr:

Bus:

Plaats:

E-mail: Tel.:

Geboortedatum:

Stuur deze bon in een voldoende gefrankeerde envelop naar: Wijnvoordeel België, Toekomstlaan 38, 3600 Genk Vragen? Telefoon 078 480 121 (ma t/m vr van 8:30 tot 17:00) of mail naar [email protected]

42

mijn passie

De Bijbel,

het Boek der Boeken?

Het Boek der Boeken, heeft Karel Driessens (86) hele leven doorkruist. Er stond geen bijbeltje op zijn kinderboekenrek maar de liefde voor boeken en de fascinatie voor godsdienst kreeg hij van thuis mee, van de parochie en van zijn latere studies. “Mijn grootvader was koster in Hoeselt en mijn vader is letterlijk in de schaduw van de kerk geboren. In onze parochie in Genk heerste een heel goede geest. Op hoogdagen stonden wij met tien misdienaars rond het altaar en zwaaiden er zes wierookvaten… Toen onze kerk vernield werd door een bom, kwamen we wat stuurloos maar broederlijk samen in een noodkerkje. In die tijd werden we nog door de jeugdbeweging opgevoed tot ‘strijders’, bereid om ons leven te geven voor Christus, al had dat niets met wapens te maken of met het doden van ongelovigen.”

“I

n de oorlog leerde ik boekbinden bij Gaston Van Berwaer. Dat wakkert je belangstelling en respect voor oude boeken aan. In 1946, mijn poësisjaar in het Klein Seminarie van Sint-Truiden, moesten we enkele bladzijden uit het Griekse Lukasevangelie vertalen en zo tekende de Bijbel zich leesbaarder af in mijn gedachten. Ik hield van het vak filosofie. Er was niks echt individueels in de school: we hadden een gemeenschappelijke slaapzaal en een gemeenschappelijke studiezaal. Het leek een beetje op het grote gezin waar ik uit kwam. Maar wat een enorm verschil met het seminarie in Luik, waar ik in 1948 naar toe trok. Ik kocht toen mijn eerste Bijbel, een Petrus Canisius vertaling. Ik kreeg er een kamerke, dat uitgaf op de muur van de kapel. Maar de eenzaamheid daar kon ik niet aan. Ik hield het er vijf jaar uit, tot aan het subdiakonaat, maar daar zaten ook twee jaar legerdienst bij. Zodra ik van het leger terug kwam, voelde ik met mijn klompen aan dat die opleiding niks voor mij was. Misschien maar goed dat ik opstapte, want ik zou een mislukte pastoor geworden zijn. Het idee dat ik later alleen in een pastorij zou belanden, vond ik onverdraaglijk.

Het idee dat ik later alleen in een pastorij zou belanden, vond ik onverdraaglijk.

Ik heb op het Seminarie wel interessante dingen geleerd over de Bijbel bij onze leraar Heusche, de latere bisschop van Hasselt. Hij gaf het vak Heilige Schrift en


sprak ons over de historisch kritische methode om de Bijbel te lezen. Die liet een voorzichtig licht opgaan over het niet letterlijk verstaan van de Bijbel. Heel revolutionair voor die tijd. Dat heeft mijn fascinatie voor godsdienst en religie aangescherpt.” Een boek gemaakt door mensen “De Bijbel is een boek gemaakt door mensen maar kreeg de titel heilig omdat dat betekent ‘heil brengend’. Iets dat goed is voor de mensen, de natie, het (joodse) volk. Op die manier wordt ‘heilig’ bij uitbreiding ook ‘van God afkomstig’ en dus ‘onaantastbaar’. Zowel het oude als het nieuwe testament getuigen over een optimistische levenshouding. Zo heb ik het leren bekijken. Na mijn uitstap uit het Seminarie, werd ik leraar rooms-katholieke godsdienst in het atheneum van Hasselt. Het Vaticaans Concilie van 1965 vraagt om op school minder te doceren, maar eerder getuigenis af te leggen. Probleem: alle handboeken waren docerend, dus gingen we met een klein groepje aan de slag om nieuw materiaal te ontwikkelen. Onder leiding van inspecteur J. Klok kreeg ik de taak om voor ieder jaar in het middelbaar onderwijs het hoofdstuk over de Bijbel te verzorgen. In het atheneum was er voor dat eerste jaar geen bijbelbudget voorzien. Ik moest dus op zoek naar bijbeltjes voor de leerlingen. Bij de protestanten kreeg ik er twintig gratis, maar die lagen na een jaar uit elkaar. Op de antiekmarkten in Tongeren en Diest lagen ze voor het rapen. Voor een appel en een ei vond ik de mooiste exemplaren, maar niet de oude. Op de voddenmarkt heb ik er wel een paar heel oude gevonden. En zo is dat verzamelen eigenlijk begonnen. Op vakantie in Frankrijk bij mijn zus vind ik op een fancy fair een pracht van een bijbel. Ik lees: ‘Antwerpiae ex officina Plantinia’, van Plantijn! Wat moet dat kosten? Neen denk ik, da’s te veel. Bij het buitengaan roept de man mij terug en ik krijg het boek mee voor een habbekrats. Vanbinnen is het boek onberispelijk maar langs de buitenkant is het leder wat vergaan. Dit

43

boek is vijf eeuwen oud maar nauwelijks gebruikt. Het is een fabeltje dat de Bijbel het meest gelezen boek is. Bij veel families staat er een Bijbel in de boekenkast maar komt hij er nooit uit. Het is ook geen leesboek. Het is een kleine bibliotheek op zich, met een mengelmoes aan boeken: de Psalmen, de brieven van Paulus, het Markusevangelie, het scheppingsverhaal… De Bijbel is evenmin een geschiedenisboek. Dat ontdekte ik toen ik me begon te verdiepen in de historisch-kritische methode. In de tijd dat de Bijbel tot stand kwam, bestond er nog geen geschiedschrijving. Er was geen pers, laat staan journalisten. De Bello Gallico van Caesar bijvoorbeeld is een propagandaverhaal om Caesar aan de keizerskroon te helpen. Veel bijbelboeken willen gewoon iets vertellen. Soms doen ze ons denken aan de ‘vertelselkes’ van de gebroeders Grimm ter opvoeding van de kinderen. Al die verhalen verwijzen naar de gevaren van het bos. Roodkapje, De wolf en de zeven geitjes, Hansje en Grietje… men vertelde ze om de kinderen rond de dorpskring te houden zodat ze niet verloren liepen of in verkeerde handen terecht kwamen. Zo kan men ook de Bijbel lezen. Wat wil men met dit verhaal? Het scheppingsverhaal, het paradijsverhaal, die gaan niet over geschiedkundige feiten maar over opvattingen over het leven. Men heeft niet de pretentie wetenschap te verkondigen, maar wel een levenshouding. We hebben het leven gekregen. We hebben het niet uit onszelf, ook al kunnen wij zelf het leven doorgeven. Dat is iets formidabel. Ik beleefde een van de topmomenten in mijn leven toen onze zoon geboren werd. In de godsdienstbeleving heb ik liever het woord ‘vertrouwen’ dan ‘geloven’. Vertrouwen wijst op een relatie. Ik heb daarom ook liever te doen met ‘de mens’ Jezus dan met ‘de zoon van God’.” Een bijbelhuis “Ondertussen kan ons huis nog nauwelijks de honderden bijbels, die ik al die jaren verzamel, bevatten. Laat staan dat er ruimte is om ze mooi en handig in te kijken

of tentoon te stellen. Ze verzamelen is één ding, de meerwaarde ligt voor mij echter in wat ik eruit leer of mee doe. Ik heb er ook andere mensen blij mee gemaakt en er vooral de essentie van de Bijbel, de Blijde Boodschap, in ontdekt: een religieuze levenshouding van optimisme en erkentelijkheid tegenover de ons (wetenschappelijk) onbekende oorzaak en doel van ons bestaan, dankzij de mens Jezus.

Onze beide schatten van kinderen zijn niet echt geïnteresseerd in godsdienst. Dat is hun volste recht.

Onze twee schatten van kinderen zijn niet echt geïnteresseerd in godsdienst. Dat is hun volste recht. We kunnen hen met deze collectie geen plezier doen. Wij zoeken een plaats, zoiets als een bijbelhuis of een kloosterbibliotheek waar men die bijbels kan bekijken en bestuderen en waar mensen ook andere godsdienstige boeken uit mijn verzameling kunnen doorbladeren. Als Limburger zou ik ze graag in Limburg houden want onze provincie is al zoveel waardevols kwijt geraakt… Misschien lukt het op een dag wel om deze interessante exemplaren van het ‘Boek der Boeken’ hier een open huis te geven.”

Meer info

■

Karel Driessen, tel 011 22 75 17

Hilde Masui-Wenderickx Foto Mine Dalemans


44

met de kleinkinderen

Beestenboel Naar het kippenmuseum. En het kakelt nog wel. Zeven van de negentien kleinkinderen van Godelieve en Willy waren er als de kippen bij om met mémé en pépé naar Keiem te trekken voor een namiddag dierenplezier.

“O

h, maar hier hebben ze veel meer dan kippen”, roept Arthur (9). Reikhalzend leunt hij over het toegangshek en duikelt ei zo na de boerderij binnen. “Welke kant zullen we eerst opgaan?”, vraagt mémé zich af. Het museum telt meer dan honderd soorten kippen en op het erf wonen ook nog een honderdtal andere dieren. Mauro en Remi (allebei 6) lopen alvast voorop naar de grote schuur. Justine (11) merkt als eerste de Brahma-kippen op. “Waarom hebben die pluimen op hun poten?”, vraagt ze. “Dat is tegen de kou”, lacht pépé, maar heel zeker van zijn antwoord is hij niet. In de schuur hebben ze geluk: boer Hendrik komt de dieren net voederen en voor één keer mogen de kinderen hem helpen. Iets te enthousiast graait Frauke (4) in de emmer zodat de graantjes weer even vlug uit haar hand glippen. Femke (3) is onder de indruk van de struisvogel en klimt op het hek. Maar mémé haalt haar er vlug weer af. Het dier lijkt niet al te goed gezind en dan is een knauw in een kinderarm vlug gebeurd. Zeldzame exemplaren Aan de rand van de schuur wordt de hele bende stil. Verstopt in het stro liggen de zwartstaartprairiehonden. “Hoe schattig! Ze lijken precies op eekhoorntjes”, fluistert Justine. “Dat klopt ook, want het zijn knaagdieren”, leest mémé op het informatiebord. Remi wil liever grote


beesten zien. Bij het Brabants trekpaard houdt hij halt. “Die is zeker oud want zijn poten staan al krom”, lacht hij. “Hé hé, een beetje respect voor ons trouwste werkpaard”, geeft pépé hem een standje. “En bovendien heeft een paard geen poten maar benen!” Wat verderop gaat de hele familie in discussie. “Het is een haas, dat zie je aan zijn lange oren”, zegt Arthur. “Nee, een kangoeroe, hij maakt dezelfde sprongen”, repliceert Mauro. “Ik denk dat het een hert is, die hebben ook zulke lange poten”, vindt mémé. In werkelijkheid is de mara een kruising van dat alles, familie van de cavia en leeft hij vooral in LatijnsAmerika. Tot nog toe had de kleine Levi (10 maanden) nog geen boodschap aan al die dierenwijsheid. Maar als ze bij de grote Duitse Reus komen, is het zijn beurt. Boer Hendrik haalt het konijn dat bijna elf kilo weegt uit het hok en zonder aarzelen zet hij Levi er bovenop. Maar met de pasgeboren konijntjes is Hendrik voorzichtiger. “Als een konijn valt, komt hij eerst met zijn neusje op de grond terecht en meestal overleeft hij dat niet.”

Ò

45

Aan de rand van de schuur wordt de hele bende stil. Verstopt in het stro liggen de zwartstaartprairiehonden.


46

met de kleinkinderen

“Legt een kip met witte veren ook witte eieren?”, vraagt Justine nog.

Tussen pluimen en eieren Eindelijk belanden ze bij het kippenmuseum zelf. Netjes in lange rijen, volgens soort en afkomst leven hier honderd soorten kippen onder één dak. “Legt een kip met witte veren ook witte eieren?”, vraagt Justine nog. Dit keer weet pépé het antwoord wel: “Met de kleur van de veren heeft het weinig te maken, alleen kippen met witte oortjes leggen witte eieren.” Frauke inspecteert nauwkeurig alle kippen. “Die vind ik de mooiste”, zegt ze bij de Cochinkriel. Hoewel, krulveren zijn bij dieren niet zo uitzonderlijk. Eerder zagen ze in de weide al een sierlijke krulveergans pronken. In de broedkamer van het kippenmuseum worden de kinderen vertederd door de pasgeboren kuikentjes die te koop worden aangeboden. “Oh, mogen we er eentje?”, vraagt Mauro en hij kijkt mémé smekend aan. Mémé twijfelt maar zegt dan resoluut: “Als de hele familie samen is, wordt er in huis al genoeg gekakeld!”

■

Tekst Suzanne Antonis Foto’s Lieven Van Assche Info: ‘t Kakelend Kippenmuseum, Wittepoortstraat 25 in Keiem (Diksmuide), 051 50 25 90 www.kakelendkippenmuseum.be Open: woensdag, zaterdag, zon- en feestdagen van 13.30 uur tot 18.30 uur Toegang: 4 euro/kinderen, onder 1,10 m: gratis


uit

47

The Engadin story Niet minder dan vijf vijfsterrenhotels, de jetset op zijn best, exclusieve winkelbuurten en een luchthaven voor privéjets. Wist je niet beter, je waande je in Hollywood. Nochtans gaat Sankt Moritz er prat op ook ‘gewone’ gasten met open armen te ontvangen.

M

et de trein van Zürich naar Sankt Moritz reizen is niet alleen een avontuur, het is een weergaloos schouwspel van wit getopte bergketens, groene alpenweiden en azuurblauwe meren. De Rolls Royce van het Palace Hotel die voor het station zijn gasten opwacht, mag dan wel niet voor ons bestemd zijn, we zijn danig onder de indruk van zoveel glamour. Opgehaald worden door de directeur van Hotel Stahlbad vinden wij ook al een hele eer. Herman Buys haalt naar eigen zeggen het onderste uit de kan om het zijn gasten zo comfortabel mogelijk te maken zonder financiële kater. Toch heb je hier een beetje het gevoel deel uit te maken van de mondaine wereld zoals in St.-Tropez of Monaco. In 1860 telde Sankt Moritz amper tweehonderd inwoners. Het was toen het kleinste dorp van de Engadin vallei. Vandaag is het andersom. Het meer van Sankt Moritz is niet zo groot. Je wandelt er in een uurtje rond. De Bruggeling Wim Rossel runt er een zeilcentrum en verhuurt ook e-bikes. Om te zwemmen is het water te koud. We bevinden ons hier dan ook op 1800 m hoogte.

Chocolade en kaviaar Susi Wiprächtiger, spraakwaterval en chauvinist tot in de kist (grapje): “Natuurlijk vind je de beste chocolatiers in Zwitserland. Maar naar het schijnt maken jullie in België ook wel goede chocolade.” Ze troont ons mee naar de meest exclusieve patisserie van Sankt Moritz, Hanselmann, waar we vooral kijken maar niet aankomen, gezien geen prijzen te bespeuren vallen. Bij Hauser klikt het beter: proeven mag, al verwachten ze hier ook duidelijk wat verbruik. Susi prees ons de notentaart aan en daar vallen we wel

Ò

Het meer van Sankt Moritz is niet zo groot. Je wandelt er in een uurtje rond.

Het uitzicht vanop de Furtschellas is adembenemend.


48

uit

In het dorpje Sils zijn de meeste huizen ouder dan vierhonderd jaar.

voor. De chocoladegebakjes en confiserie kunnen ons eveneens bekoren. Ook slager Hatecke laat in zijn hertenvlees bijten. Ambachtelijk gedroogd op grootvaders wijze heeft het een uitgesproken smaak. Dankzij het drogen hoef je het zelfs niet gekoeld te bewaren. Bij Glattfelder verkopen ze alleen thee, koffie, honing en kaviaar. Een wat rare combinatie maar de lokale hotels zijn er tuk op.

Met de paardenkoets door de Fex vallei.

Een culturele tip? Bezoek het museum van Segantini, een Italiaanse naturalistische schilder die op veertigjarige leeftijd stierf aan een blindedarmontsteking. Net voor zijn dood wou hij nog één keer de bergen zien. Men bracht hem naar het raam en hij viel in coma.

Leugenbankjes Geen groter contrast met Sankt Moritz dan in Zuoz. Dit kleine dorpje staat bekend als het mooiste van de Engadin. Aan de dorpsrand getuigen nog enkele oude schuren van het boerenverleden in Zuoz. In de historische dorpskern is het bijzonder rustig, ook op een late augustusavond. Hier vind je alleen toeristen die de gezonde berglucht komen opsnuiven en ’s avonds lekker onderuit zakken in een of ander lokaal restaurantje zoals Dorta. Wij eten er hooisoep, krautpizokel en capuns. God mag weten wat op ons bord ligt maar het smaakt! Susi toont ons de huizen versierd met sgraffito, een typische techniek van deze streek waarbij de verflaag na korte tijd wordt afgekrabd van de muur en zo een tekening zichtbaar wordt. Susi:”De typische Engadin huizen hebben zeer dikke stenen muren en speciale ramen die ’s winters de kou buiten houden en toch veel licht binnen laten. Het oude kerkje van San Bastiaun bezit vierhonderd jaar oude fresco’s. Dit is de streek van de palazzi of paleizen. Voor het toerisme hier op gang kwam, was er niet genoeg werk voor iedereen. Velen trokken naar Italië en Spanje en werden er rijk als pasteibakker of chocolatier. Nadien keerden ze terug. Om te tonen hoeveel geld ze vergaard hadden, investeerden ze hier in huizen. De patriciërsfamilies woonden in paleizen, zoals in Italië, en beheerden het land samen met de bisschop.

In de Morteratsch Gletsjer worden regelmatig menselijke resten gevonden.


49

In die tijd was Zuoz een belangrijke, grote stad waar recht gesproken werd. Sommige boeren wilden niet onderdoen voor de rijke families en bouwden één groot huis voor twee families zodat het leek alsof ze ook in een paleis woonden. Toch merk je duidelijk het verschil met de palazzi. De huizen van de boeren hebben een puntdak. In 1499 vond hier een grote slag plaats. De troepen van winnaar keizer Maximiliaan brandden al de dorpen plat. De bewoners verschansten zich ondertussen in de bergen en keerden daarna terug om hun huizen opnieuw op te bouwen. Daarom dateren de meeste huizen uit de zestiende eeuw. Iedere gevel is versierd met de naam van de familie, bijvoorbeeld Chesa Planta, wat ‘huis van de familie Planta’ betekent. Voor sommige woningen staat een leugenbank, zo genoemd vanwege de roddels die er rondgingen. De erkertjes in de gevels dienden voor ouderen die niet meer buiten kwamen. Zo konden ze toch nog zien wat er gaande was op straat. De taal die hier onderwezen wordt op school heet Romanisch, een mix van Italiaans en Duits. Het wordt nog in de hele vallei gesproken. We hebben hier ook vijf verschillende dialecten. Het is echt zeer complex. Maar ik heb gehoord dat het in België niet veel beter is”, lacht Susi. Verraderlijk mooi Brunchen in een unieke omgeving doe je bij de Alpine Cheese Dairy Morteratsch. In deze berghut kijk je niet alleen je ogen uit op de prachtige kaas- en vleesschotels die meer weg hebben van een schilderij. Je kan er ook volgen hoe de eigenaar zijn kaas maakt op de traditionele manier boven een open vuur.

Twee jaar geleden vond men een stuk hout in de gletsjer. Het was meer dan zesduizend jaar oud. Ook dit jaar vonden mijn man en ik een skelet.” We staan voor de ‘deur’ van de Morteratsch gletsjer en van hieruit ziet hij er helemaal niet gevaarlijk uit. Een slapend monster dus. Christine: “Volgens een plaatselijke legende woonde een mooie vrouw, Diavolezza, hier in de bergen. Ze bracht de jagers het hoofd op hol. Wanneer ze baadde in het meer, achtervolgden ze haar en verdronken in het gletsjermeer. Een befaamd jager, Aratsch, dacht aan haar lokroep te ontkomen maar onderging hetzelfde lot. Toen de mensen uit het dorp hem gingen zoeken, hoorden ze een vreemde stem roepen ‘es mort, Aratsch’ (Aratsch is dood). Vandaar komt de naam Morteratsch. Wilhelm Conrad Röntgen kwam 43 keer naar Pontresina en beweerde dat iedere vakantie daar hem een levensjaar extra schonk. Hij stierf in 1923 en werd 79 jaar oud, zeer oud voor die tijd en met zo’n risicovol beroep.” Vette marmotten Terug aan het station van Morteratsch nemen we de Bernina Express, Unesco erfgoed. Deze panoramatrein trekt aan dertig per uur via de Berninapas de bergen in tot op een hoogte van tweeduizend meter. Ondertussen vertelt Christine ons alles over haar lievelingskoeien, over de marmotten die een dikke vetlaag krijgen in de herfst en over de steenbokken die je tot in het dal hoort burlen wanneer ze op zoek

Ò

De Bernina Express brengt je 2000 meter hoog.

Deze prachtlocatie bevindt zich vlakbij de Morteratsch Gletsjer op vijf kilometer van Pontresina. Winter en zomer geniet je hier van de prachtige natuur terwijl je met vrienden of familie proeft van alle streekproducten. De wandeling naar de Morteratsch Gletsjer start aan het station. Christine Salis weet alles over gletsjers en is verliefd op bruine koeien: “De laatste ijstijd eindigde 10 000 jaar geleden. Sindsdien kenden we enkele kleine ijstijden waarin de gemiddelde temperatuur wereldwijd 0,7 graden kouder was dan vandaag. De laatste Kleine IJstijd eindigde rond 1850. Sindsdien trekken de meeste gletsjers zich terug, met een versneld tempo tijdens de twintigste eeuw. Tijdens de laatste tien jaar zag ik de gletsjer met 350 meter krimpen. Zo’n 35 meter per jaar. Het is echt verontrustend om te zien. Nauwelijks drie gletsjers in Zwitserland groeien nog. De gletsjer betreden is gevaarlijk. Er worden regelmatig beenderen van mensen gevonden in het ijs.


50

uit

De kaasschotels in de Alpine Cheese Dairy Morteratsch zijn schilderijen.

Exclusieve winkels in Sankt Moritz dorp.

Maloja wind Rudi Cadisch dartelt al 76 jaar in de bergen van Engadin als was het zijn achtertuin. Hij lijkt een beetje op Heidi’s grootvader en kent alle bergen bij naam. Zijn wieg stond in Sils, het dorp waar ook Nietzsche vijf jaar leefde. De meeste huizen zijn vierhonderd jaar oud en versierd met sgraffito. Een paardenkoets brengt ons naar het hoger gelegen berghotel Fex, in de Fex vallei. Rudi wijst ons op de dennen met lange naalden in groepjes van vijf, die je alleen hier aantreft. Het hout dat veel knopen bevat, wordt gebruikt voor meubels en decoratie. We passeren het huis waar Anne Frank als kind haar vakantie doorbracht samen met haar ouders. Sils was al vakantiestekje voor veel bekende auteurs en muzikanten zoals David Bowie.

■

✤ www.MySwitzerland.com, [email protected], gratis infonummer 00800 100 200 30 (ook Nederlandstalige dienstverlening). ✤ Wij reisden met het vliegtuig tot Zürich via www.swiss.com ✤ Voor het openbaar vervoer in Zwitserland doe je beroep op een Swiss Travel Pass: www.swisstravelsystem.com; www.engadin.stmoritz.ch ✤ Hotel Stahlbad Sankt Moritz: www.intersoc.be


Tekst Chris Van Riet Foto’s Katrien Vandeveegaete



Info

zijn naar een vrouwtje. Maar op deze trein wil je vooral stil worden van de goddelijke landschappen die als The Sound of Music voorbijtrekken. Christine: “Het gletsjerwater heeft de kleur van lichtblauwe, turquoise melk. Dat komt omdat het smeltwater zand en keitjes meevoert. Het water dat uit de bergen komt is helderblauw. In twee uur tijd beland je met deze trein in een andere wereld. In Pontresina is het vandaag nauwelijks 22°C en in Brusio, het laatste station voor de Italiaanse grens, loopt die temperatuur al aardig op tot 30°C.” In Brusio stappen we af. Hier rijdt de trein over een cirkelvormig viaduct verder naar Italië. We zien hier inderdaad palmbomen en wijngaarden in het landschap verschijnen. Hier spreekt men niet alleen Italiaans, ook de sfeer en mentaliteit leunen nauw aan bij de zuiderburen. Het dorp oogt verlaten. “Siëstatijd”, beweert Christine.

Het licht in de vallei zou inspirerend werken. Onder belgerinkel van paarden en koeien rijden we door de ‘Beverly Hills van Sils’, dixit Rudi. “Boeren overleven vandaag ook hier slechts met een kudde van minimum veertig. Dit was vroeger een smokkelroute want we zitten vlakbij de Italiaanse grens. Veel Italianen komen hier nu werken. Alle daken bestaan uit een soort leisteen met roestplekken, afkomstig uit een bepaalde plek hier hoog in de bergen. De stenen splijten door de vorst. Vandaag betalen inwoners 290 euro per vierkante meter om er hun living mee te plaveien. Ik weet niet hoe de winters in België aanvoelen maar in de Engadin daalt de temperatuur tot -25°C. De normale wintertemperatuur is -15°C, afhankelijk van de wind. Twee jaar geleden lag hier tien meter sneeuw. Dat is niet uitzonderlijk.” Geen wonder dat de Olympische Winterspelen hier al twee keer plaatsvonden, in 1928 en 1948 en opnieuw in 2017. Rudi neemt ons mee de bergen in via de kabelbaan Sils-Furtschellas. In het station zitten we 2312 meter hoog. We klimmen te voet verder tot 2500 meter. “Je moet traag stappen en hetzelfde ritme aanhouden, anders houd je het geen kwartier vol”, adviseert onze gids. Hij kijkt argwanend naar mijn Nike schoenen. “Geen bergschoenen? Dat is nochtans een must.” We klimmen een uur en worden beloond met een adembenemend uitzicht over de vier meren van de Engadin vallei. De bergflanken van het Corvatsch massief reflecteren in de meren van Silvaplana en Sils. Wil je niet klimmen? Plof dan neer in de ligzetels van het kabelbaanstation en geniet van de zuivere lucht en de besneeuwde toppen. Laat je vooral niet verrassen door de Maloja wind die vanaf ’s middags meestal opsteekt. Alhoewel deze zuidenwind vanuit het Comomeer de vallei inwaait, voelt hij toch wel fris aan. Enkele powerrepen en een flesje water mogen ook niet in je rugzak ontbreken. En mijn Nike’s, die deden het prima tot Rudi’s verwondering.

Maak kans op een gratis verblijf in hotel Stahlbad, Sankt Moritz, Zwitserland of op een Trotter reisgids Lannoo, Grand Tour of Switzerland. Kijk blz. 53.

51

Een greep uit de regionale activiteiten Antwerpen ■ Prof. Manu Keirse: omgaan met verlies en verdriet 15 oktober om 14.00 uur Sint-Corneliusstraat 10, Geel ■ Computercursussen voor beginners (5 lessen) Excell en Windows tekstverwerker Meer info [email protected] of 014 40 33 51 Van eind oktober tot eind november van 8.30 tot 12.30 uur Korte Begijnenstraat 22, Turnhout ■ OKRA-ZORG: werken met dementerenden 20 oktober om 9.30 uur CM, Antwerpsesteenweg 259, Mechelen ■ OKRA-Academie: reisreportage Noorwegen 27 oktober om 14.00 uur CC Minderbroedersgang 5, Mechelen ■ OKRA-ACADEMIE: voordracht Botontkalking en osteoporose 27 oktober om 14.00 uur Parochiecentrum, Oppuursdorp, Oppuurs ■ Voordracht: Wat doet de bank met mijn spaargeld? 29 oktober om 14.00 uur Parochiecentrum H.Hart, Eeuwfeestlaan 60-62, Lier ■ Voordracht: Omgaan met Facebook en Doccle 10 november om 14.00 uur CM, Antwerpsesteenweg 259, Mechelen Brabant ■ Creabeurs: kleine, charmante tentoonstelling van de createchnieken die in het voorjaar van 2016 worden aangeleerd met mogelijkheid tot inschrijven 13 oktober van 10.00 tot 14.00 uur Bergensesteenweg 436, Anderlecht ■ Voordracht: Het beste middel tegen hoofdpijn is tandpijn (Manu Adriaens) 19 oktober om 14.00 uur Parochiezaal Bekaf, Bekaflaan, Aarschot ■ Voordracht: Seksueel misbruik in de kerk (Machteld Libert) 20 oktober om 14.00 uur OC St Kwinten, Korenbloemstraat 12, Linden ■ Dagwandeling: Door het groene Brussel naar Groenendaal in het Zoniënwoud (wandeling van 18 km). Vanuit Groenendaal kan je met de trein naar Brussel of bus naar Leuven. 22 oktober om 10.00 uur Grote hal van Centraal Station Brussel. ■ Regionale dansinstuif: Lekker inspannen en ontspannen met de OKRA-dansen, met focus op lijndans 22 oktober om 13.30 uur Asphaltcosite 20, Asse ■ Kaffeiklasj: Urbanus komt op de koffie bij Kris Baert en vertelt over lief en leven 29 oktober om 14.00 uur Kloosterweg 1, Ternat ■ Voordracht: Zie de mens (Manu Keirse) 9 november om 14.00 uur CC Begijnhof, Infirmeriestraat, Diest Limburg ■ Ouder worden: Boeiend en verrassend Eenmalig infomoment voor familie en mantelzorgers van patiënten in een thuissituatie of een woonzorgcentrum. 20 oktober om 19.30 uur in Wzc Den Boogerd, Nieuwstraat 17, Eksel En 4 november om 19.30 uur in Ocura, Diestersteenweg 1, Herk-de-Stad Inschrijven kan via: www.cm.be/agenda Via e-mail: [email protected] Telefonisch op 011 28 02 80 ■ OKRA-ACADEMIE Heers: Nooit meer op dieet, door Nathalie Theys 22 oktober om 14.00 uur Zaal ’t Hofke (Bammerd, ingang via Salvialaan), Paardskerkhofstraat 20, Heers Contactpersoon: José Larminier 0473 75 39 62, Jose ■ Oefennamiddag OKRA-danst 27 oktober om 14.00 uur Zaal GCOC Oosterhof, Dr. Vanderhoeydonckstraat 56, Lummen Inschrijven verplicht, minstens 3 dagen vooraf! Boons Danielle, 0477 63 86 83 ■ Oefennamiddag OKRA-danst

27 oktober om 14.00 uur De Barrier, Barrierstraat 11, Gerdingen Inschrijven verplicht, minstens 3 dagen vooraf! Corstjens Jeanne, 089 47 20 45, [email protected] ■ Film: The Imitation Game 30 oktober om 13.30 uur The Roxy Theatre, Pieter Vanhoudtstraat 38, Koersel Robert Put 011 42 19 09, Fons Vanwetswinkel 011 42 47 47 ■ Oefennamiddag OKRA-danst 4 november om 14.00 uur Cultuurcentrum Hasselt zaal 3, Kunstlaan 5, Hasselt Informatie en inschrijving voor 28/08/2015: [email protected] 011 26 59 30 ■ OKRA-ACADEMIE Sint-Truiden: Het pensioenspook, onterechte onheilsberichten? Door Gilbert De Swert 6 november om 14.00 uur Volksmacht, Luikersteenweg 7, Sint-Truiden Jos Lacroix, 0477 40 31 57, [email protected] ■ OKRA-ACADEMIE Herk-de-Stad: Alleen in Afrika, Hilarische avonturen doorheen 10 landen in West-Afrika, door Fons Van den Maegdenbergh. 9 november om 14.00 uur De Markthallen, Markt 2, Herk-de-Stad Contactpersoon: Magda Mertens 013 55 20 95, [email protected] ■ Film - cinema Cameo: Belgica 13 november om 14.00 uur Naamsevest 45, Sint-Truiden Jos Lacroix, 0477 40 31 57, [email protected] Oost-Vlaanderen ■ Voordracht ‘Liefde in woord en klank’ door musicologe Hilde Pien. We beluisteren hoe grote componisten de liefde verklanken. 19 oktober om 14.30 uur CC De Abdij, Abdijstaat 10, Geraardsbergen OKRA-academie 09 269 32 17/18 ■ Voordracht Rusland en de Europese Unie. Door Peter van Elsuwege, prof. Europees Recht Ugent. 23 oktober om 14.30 uur Bib, Stationstraat 13, Scheldewindeke OKRA-academie 09 269 32 17/18 ■ Crea regio: Friendly plastic juwelen 26 oktober om 13.30 uur CM Gebouw De Boomgaard, Papiermolenstraat 3, Dendermonde ■ OKRA-ACADEMIE Beveren: Successieplanning door Notaris Bert Haeck 16 oktober om 14.00 uur Gravenplein 2, Beveren ■ OKRA-ACADEMIE Dendermonde: Een luchtig sausje met de smaak van wetenschap door Karel Bruggemans. 16 oktober om 14.30 uur CM Gebouw De Boomgaard, Papiermolenstraat 3, Dendermonde ■ OKRA-ACADEMIE Lokeren: Wil je meer weten over diabetes type 2? Ingrid Luyckx 23 oktober om 14.00 uur Zaal Het Volk, Poststraat, Lokeren ■ OKRA-ACADEMIE Wetteren: ‘Denk aan later, spreek over later’ door Jean Paul Vermassen 30 oktober om 14.30 uur CC De Poort, Markt, Wetteren ■ Dans regio: Lijn- en gemeenschapsdans voor dansleraars 30 oktober om 8.30 uur CM Gebouw De Boomgaard, Papiermolenstraat 3, Dendermonde ■ OKRA-ACADEMIE Sint-Niklaas en Noord: Er waait een nieuwe wind door het Vaticaan door Prof. Tom Zwaenepoel 3 november om 14.00 uur Bib H. Heymanplein, Sint-Niklaas ■ Dagwandeling Maldegem. Dagwandeling van 15 km in Maldegem Donk en omgeving. 9 november om 10.00 uur Gemeentezaal Poermolen, Maldegem Donk OKRA-sport: 09 269 32 14 ■ Crea regio: Wit kersttafereel 9 november om 13.30 uur CM Gebouw De Boomgaard, Papiermolenstraat 3, Dendermonde Lees verder blz. 54. Ò


Sudoku

ak 8 vaatwerk 11 oude vreemde munt 12 dwaas 13 reukorgaan 52 kruiswoordraadsel kleinood 17 stijf 18 tweedraadsKruiswoord garen 20 in orde 22 wijd vat boom 29 grondlegger van de psychoanalyse 31 grootmoeder HORIZONTAAL34 hondenras 36 windrichting 37 stof 39 afrbeidsovereenkomst 1 graansoort 5 handelszaak 8 vaatwerk 11 oude vreemde munt 12 dwaas 13 ORIZONTAAL 3 windrichting 45 zonder glans 46 voormalig 47 straalvliegtuig reukorgaan 14 juist op dit moment 16 kleinood 17 stijf 18 tweedraads garen 20 in 5 handelszaak 8 vaatwerk 11 oude vreemde 12 dwaas 13 reukorgaan 2 k graansoort gewicht 51 daar 52 bijgevolg 54 organisatie vanmunt orde 22 wijd vat 24 duw 26 eetlepel 28 loofboom 29olielanden grondlegger van de 4 juist op ditpsychoanalyse moment 16 kleinood 17 stijf 18 tweedraads garen 20 in orde 22 wijd vat 31 grootmoeder 32 ter zee 33 collectieve arbeidsovereenkomst 34 rmantel 60 hard28 loofboom geluid 62 Japans gerecht 63 circusartiest 66 be4 duw 26 eetlepel 29 grondlegger van de psychoanalyse 31 grootmoeder hondenras 36 windrichting 37 stof 39 afkomst 41 plaats in Italië 43 windrichting 45 fvloeistof 71 groente 72 moedwil 73 ongezond bleek. 2 ter zee 33 collectieve zonder glans arbeidsovereenkomst 46 voormalig 47 straalvliegtuig34 hondenras 49 spijkerstof 5036 windrichting soortelijk gewicht 5137 stof539 af- 6

Vul het diagram zo in dat in elke rij, elke kolom en elk vierkant van 3 bij 3 vakjes alle cijfers van 1 tot en met 9 precies één keer voorkomen.

omst 41 plaats 43 windrichting 45 zonder 46 voormalig 47 straalvliegtuig daarin52Italië bijgevolg 54 organisatie van olielanden glans 55 plaaggeest 57 schoudermantel 8 3 9 spijkerstof 50 soortelijk gewicht 51 daar 52 bijgevolg 54 organisatie van 60 hard geluid 62 Japans gerecht 63 circusartiest 66 bedaard 68 de heerolielanden 69 nzes inziens 3 kosteloos 4 het herhaald herstellen van kleding 5 plaaggeestschrijfvloeistof 57 schoudermantel 60 hard 62 Japans 71 groente 72 moedwilgeluid 73 ongezond bleek. gerecht 63 circusartiest 766 bein Duitsland 8 eindje sigaar 9 Open Universiteit 10 uitroep ter aard 68 de heer 69 schrijfvloeistof 71 groente 72 moedwil 73 ongezond bleek.

3

5 1

4 9

9

7

2

8

6

4 1 5

4 2 uziekteken 15 senior 16 voorzetsel 17 plaats in Egypte 19 bos VERTICAAL ERTICAAL 1 rijksluchtvaartdienst 2 onzes inziens 3 kosteloos 4 het herhaald herstellen van chtgenote 25 laagwater 29 veel gestelde 1 9 rijksluchtvaartdienst 2 onzes27 muurverf inziens 3 kosteloos 4 het herhaaldvragen herstellen van kleding 3 kleding 5 verkeerd 6 item 7 plaats in Duitsland 8 eindje sigaar 9 Open Universiteit 10 1 uitroep van benauwdheid 32 kledingstuk 33 Amerikaanse spio verkeerd 6 item 7 plaats in Duitsland 8 eindje sigaar 9 Open Universiteit 10 uitroep ter uitroep ter aansporing 12 zoon 13 muziekteken 15 senior 16 voorzetsel 17 plaats in 8 7 ansporing 12 zoon 15 senior 16 voorzetsel 17 plaats in Egypte welijke godheid 36 dierengeluid 37 per stuk2538 slot 40 masker Egypte 1913 muziekteken bos 21 rivier in Duitsland 23 echtgenote laagwater 27 muurverf 29 veel 19 bos © DENKSPORT PUZZELBLADEN 1 rivier in Duitsland 23 echtgenote 25 laagwater 27 muurverf 29 veel gestelde gestelde vragen 30 scheepsherstelplaats 31 uitroep van benauwdheid 32 kledingstuk 46 insecteneter 48 uitroep van pijn 50 korte tijd 52 metalen vat vragen 0 scheepsherstelplaats 31 uitroep van(afk.) benauwdheid 32 kledingstuk 33 Amerikaanse spioSUDOKU 33 Amerikaanse 35 luiaard vrouwelijke godheid 36 dierengeluid 37 per elagedienst van een(afk.) open haardspionagedienst 58 drietenige 59 onvervalst 35 vrouwelijke godheid 37 per stuk 38 slotvan 40 masker stuk 38 slot 40 masker 42 Europese36 dierengeluid taal 44 insect 46 insecteneter 48 uitroep Alle cijfers van 1 tot en met 9 moeten één keer 64 lage rivierstand 65 grafisch 67 heel 68 lidwoord pijn 50 korte tijd 52 metalen vatkunstwerk 53 boot 54 tegenzin 56pijn deel van een open 2 Europese taal 44 insect 46 insecteneter 48 uitroep van 50 korte tijdhaard 52 metalen vat voorkomen in alle kolommen, in alle rijen en in

58 drietenige luiaard 59een onvervalst knock-out 61 grote bijl 64luiaard lage rivierstand 65 3 boot 54 tegenzin 56 deel van open60haard 58 drietenige 59 onvervalst elk van de 9 vierkantjes van 3 keer 3 vakjes. grafisch kunstwerk 67 heel 68 lidwoord 70 karaat. 0 knock-out 61 grote bijl 64 lage rivierstand 65 grafisch kunstwerk 67 heel 68 lidwoord 4 5 6 7 8 9 10 Winnaars juli-augustus 2015 0 karaat. 121

2

3

4

11

15

5

14

15

19

20 18

23

24

22

33

34

32

41

42

52

3634

43

45

56

5761

58

62

66

67

59

58

45

46

46

54

54

59 63

60 64

68

64 72

72

40

50

60

68

36

39

53

63

71

26 31

50

57

65 69

69

64

31

73

72

21

27

49

52

55

25

35

44

48

53

24

38

44

49

51

26

40

47

48

20

25

35

39

9

21

31 30

33

37

38 43

23

16

19

30 29

28

8 13

17

29

7

12

16 18

136

70

73

70

✤ Wie kan voor even een kasteelleven leiden in de Achterhoek? Christelle Vandeginste uit Zwevegem. ✤ Wie wordt meegesleept door het oorlogsdrama De redding van de familie Van Cleeff? Andrea Heirbaut uit Aalst, Fabienne Snauwaert uit Brugge, Anna Dedroog uit 648325971 9 7 2 6 1 8 3 5 4 Tongeren. 351749286 5 1 6 9 7 4 8 3 2 ✤ Wie filosofeert erop los met Het hotel aan het einde van de wereld? 839562417 Pieter Uyttersprot uit Asse, Emmy Verbruggen uit Temse, Marcel De Lie uit Roeselare. 724831569 4 8 7 1 9 3 6 2 5 ✤ Wie huilt en lacht met 100 gelukkige dagen? 263457198 27 1 9 5 2 8 6 7 4 3 Ferdi Van Den Broeck uit Merksem, Arnold Ramaekers uit Hasselt, Christine Bottu uit Erpe-Mere. ✤ Wie raakt niet meer los van De huisgenoten? René Sprangers uit Wortel, Josiane Debreuck uit Zwevegem, Diana Driessens uit Adegem. ✤ Wie kan aan de slag met het Knutselboek VTMKZOOM? Marthe Vermeiren uit Wijnegem, Louis Similon uit Diest, Maria Spruyt uit Lebbeke, Lucienne Bidée uit Kapellen, Roger Holemans uit Aarschot. ✤ Wie geniet straks van Summertime? Raymond De Mul uit Puurs, Tony Pauwels uit Pulderbos, Annie Tamsin uit Sint-KruisBrugge, Johan Vincent uit Pittem, Monique Desmet uit Ieper. ✤ Wie kan erop uit met 20 x wandelen, fietsen en picknicken? Gabrielle Geysemans uit Haacht, Eliane Roevens uit Borgerhout, Annie Sabbe uit Ruddervoorde, Noël Decloedt uit Gullegem, Anny Martens uit Ertvelde. ✤ Wie watertandt al bij het bekijken van 100 x bijzondere vakantiehuizen in Frankrijk? Liliane Decorte uit Gistel, André Vancuyl uit Blankenberge, André Eeckhaute uit Gent, Victorine Verdickt uit Wemmel, Wim Willemijns uit Kruishoutem. 65 ✤ Wie kan zijn kleinkinderen verrassen met een klipmap Schelpen? Sabine Cordier uit Kruishoutem, Rita Trossard uit Neerwinden, Marc Vervoort uit Temse, Mimi Donckers uit Hove, Viviane Suls uit Schilde, Rosa Deblonde uit Houthulst, Solange Doop uit Blankenberge, Germain Martens uit Gent, Roger Broeckx uit Arendonk, Frans Van De Heyning uit Poppel. 10

© DENKSPORT PUZZELBLADEN 52

19

42

10

Oplossing juli-augustus: sabeldans. Antwoord op de extra vraag: Mechteld.

Oplossing kruiswoordraadsel oktober 2015 © DENKSPORT PUZZELBLADEN R

64

O

A N

A

L

S R

P

O U

T

I

J

N Z

E

T

A

I

Q

S

A

E

T

O U

E

W

N

A U

S C

A

O

M

S

H

I

T

J

A

E

Postnr.: E

L

M

S

L

A

O

F

O N

O

W I L

R U

L

M

S

A

S A

A

I

E

S

A

D

K

D

K

R

T

D

P

Z

M A

B

I

IJ

N Z

A

19 N J

O O

E

E L A

W

E

S

T

A

F E

X

G

K

O

M

D

O

F

I

M

P

E C

L

D

H

R

E

T

A

E

B

N

U

M

O

N

T

K

D

E

O

42 U S

O

D

W

P E

T

U

S

I O

W

R

O E

E

F

F

C P

I

R

K

U

Tel.:

L

T V

F

I

52 T

U

Straat + nr:

A

R

Z

N

F O

O

W

N

P

S

M

G

A

I S

72 Z

O

B

O

T

E

O P

E

U

Naam: E

E

D S

A

G

31 I R

K

M

G

L

O

E

S

G

P

E L

C

Woonplaats:

K

N

A

O

W

N

I

N

K

T

L

E

T

S

F

10

E

E-mail:

E

OKRA-lidnummer of trefpuntnummer: loodwit E

X

Schiftingsvraag: Hoe heet de speciale techniek waarmee de huizen in de Engadin vallei (Zwitserland) versierd worden? S

G

P

E

A

L

N

C

E

Vergeet niet een postzegel van 0,77 euro toe te voegen! N

K

T

E

T

S

Stuur je oplossing naar: OKRA-magazine, Kruiswoord OKTOBER 2015, PB 40, 1031 Brussel, voor 31 oktober 2015. De winnaars verschijnen in het decembernummer 2015. Voeg één postzegel van 0,77 euro toe (niet vastkleven).

matiedrager 63 vader 64 inwendig leeg 65 zoen 66 Spaanse uitroep 68 voorteken nhoofd 71 poolbewoner 73 welke persoon 74 mannetjeshond 75 boot 76 voordeel end 77 tijdig 78 sedert oude tijden.

Speel en win

L

53

rivier in Italië 3 grote plaats 4 voertuig 5 Olympische Spelen (afk.) 6 afsluiting ees Parlement 8 huidaandoening 9 werkschuw 10 Turks vleesgerecht 12 mistress artikel 16 assistent in opleiding 17 alfabet 18 Zuid-Afrikaanse partij 20 rieten dak 24 loofboom 25 persoonlijk voornaamwoord 27 Luxemburgse omroep (afk.) 29 di(afk.) 31 bijwoord 32 groente 37 eenheid Maak kans op een van35 indien onderstaande prijzen van elektrische weerstand enSchotland stuur je oplossing van45 gietvorm het 40 plaats in 42 uitroep 47 jonge hond 49 plaats in de provinkruiswoordraadsel naar OKRA-magazine. men 50 dakbedekking 52 houw 54 bestuur 58 blaasinstrument 60 vat 61 wedstrijdbeeevogel 65 verkoudheid 66 hoofdstad van Noorwegen 67 slot 69 met ingang van 1 wereldperiode 72 vogeltje 74 zangnoot 75 instemming.

3pri9jzen

een van deze prijzen

1

2

3

10

4

5

6

11

15

31

35

36

41

40

25

30

34

46

21

24 29

42

47

26 32

37

27 33

38

43

48

14

18

20

23

9

13

17

19

28

8

12

16

22

7

44

49

50

39

38 boeken

45 51

52

Een 10-daagse (9 nachten) vakantie voor 2 personen in Hotel Stahlbad, 55 56 57 58 Sankt 54 Moritz, Zwitserland. Geldig tot 9 september 2016.

53

✤ Info 61 62 63 60 Hotel Stahlbad, Via tegiatscha 21, CH 7500 Sankt Moritz, 0041 81 833 09 60, [email protected], www.intersoc.be, www.MySwitzerland.com. 64 65 66 67

59

68

69

70

71

74

73

72

75

77

76

78 © DENKSPORT PUZZELBLADEN 3

L

A

K

O

R

E

R

N

B

O

A

T

B

O

D

D

I

G

M

S

K

O

T

A

S

A

A

R

I

D

O

V

S A L

O

S

C

L

P

A

U

B

S

P

E

T

H

O

E

N

G O W

M I

E

V

R

E

H

O

H

E

M

E

P

A

R

K

S

B

S

T

C

I

R

K

O

P

E

A

N

S

O

L

S

L

D

H

R

A

M

E

L

A

K

E

E

C

D

I

S

N K

U

K

O

P

R

E

U

E

G

V

A

E

M

A

O

H

L

18

54

E

L

C

U

E

Z

I

E

T

N

E

C

E

R

M

T

V

L

IJ

A L

M A

K

L

A

F

P

A

A L

E

S

K

I

M

O

N

U

T

U

D

S

J

O

L

N

O

34

17

76

59

L

O

A

57

L

G R

71

✽ Drie exemplaren van De pop van Boleslaw Prus (waarde 24,99 euro). ✽ Drie exemplaren van Ik was jong en leefde in Congo van Dominique De Mets (waarde 22,5 euro). ✽ Drie exemplaren van Het (buiten) gewone leven van Frank Derrick, 81 jaar van J.B. Morrison (waarde 17,99 euro). ✽ Drie exemplaren van De mythe van Methusalem van Jo Claes (waarde 22 euro). ✽ Drie exemplaren van MAS is meer (waarde 49,99 euro). ✽ Vijf exemplaren van 20 x Groothertogdom Luxemburg (waarde 15,99 euro). ✽ Vijf exemplaren van 20 x logeren en genieten in Nord-Pas-de-Calais (waarde 15,99 euro). ✽ Drie exemplaren van Het grote reisboek Europa (waarde 29,99 euro). ✽ Tien exemplaren van Grand Tour of Switzerland van Lannoo (waarde 14,99 euro).

G

Oplossing kruiswoordraadsel juli-augustus 2015. sabeldans


54

Een greep uit de regionale activiteiten vervolg van blz. 51. ■ OKRA-ACADEMIE Waterkant: Geschiedenis van de Schelde door Richard Willems 9 november om 14.30 uur CC Roxy, Stationsstraat 29, Temse ■ Voordracht Denk aan later, spreek over later. Via film en voordracht praten Marc Cosyns (arts) en Bert Vanderhaegen (aalmoezenier) over het levenseinde. 10 november om 14.30 Prinsenhof 39 A, Gent OKRA-academie 09 269 32 17/18 ■ Eindejaarsconcert Sint-Pauluskoor. Werken van oude meesters tot hedendaagse componisten. 12 november om 14.30 uur Egmontkasteel, Heldenlaan 92, Zottegem Kaarten: OKRA-academie 09 269 32 17/18 ■ OKRA-ACADEMIE Beveren: De mooiste ouvertures door Roland Broekaert 13 november om 14.00 uur Gravenplein 2, Beveren West-Vlaanderen ■ Regiowandeling. Uitgepijlde wandeling. 15 oktober. Starten tussen 13.30 en 14.30 uur Centrum De Schakel, Meensesteenweg 717, Beitem ■ OKRA-academie: over erfrechten en successieplanning door Sarah Follens 19 oktober om 14.15 uur PC Den Hazelt, Pastoor Slossestraat 1, Rumbeke

■ Voordracht: Oekraïne zonder clichés 20 oktober om 14.30 uur Oude Burg 19, Brugge ■ Concert: Mooiste melodieën van de Lage Landen 22 oktober om 14.00 uur Kursaal Oostende ■ Provinciale sterwandeling. Uitgepijlde wandeling 26 oktober. Starten tussen 13.30 en 14.30 uur OC De Kouter, Ichtegemstraat 2A, Kortemark ■ OKRA-academie: diabetes bij senioren door Dr. Degrande 9 november om 14.00 uur Oude Stationsstraat 12, Tielt ■ Film: Labyrinth des Schweigens 10 november om 14.30 uur Sint-Jacobsstraat 36, Brugge ■ OKRA-academie Veiligheid op het internet, Bert Wylin 10 november om 14.30 uur CC Het Spoor, Eilandstraat 6, Harelbeke ■ Provinciale sterwandeling. Uitgepijlde wandeling 10 november. Starten tussen 13.30 en 14.30 uur Zaal ‘sport en spel’, Tieltstraat 46a, Ruiselede ■ Regiowandeling. Uitgepijlde wandeling 12 november. Starten tussen 13.30 en 14.30 uur CC De Stekke, Sint-Maartensplein, Moorsele

ledenvoordelen

Win gratis duoticket Maak kans op een van de tien gratis duotickets (waarde 10 euro) voor een bezoek aan Expo ‘Levez l’encre’ in het museum van Mariemont, Morlanwelz . Stuur deze bon vóór 31 oktober 2015 naar OKRA-magazine, Levez l’encre, PB 40, 1031 Brussel of mail naam en adres naar [email protected] met de mededeling Levez l’encre. Info zie blz. 24. Naam en voornaam: Straat en nr.: Postnr.:

Woonplaats:

Telefoon:

E-mail:

✁

1

Ledenvoordeel bij Holidaysuites

10% KORTING

Dankzij OKRA geniet je van 10 procent korting op de dagprijs van bovenstaande vakantie-appartementen. Annuleren kan tot de dag zelf, voor 18 uur. Dit aanbod is geldig volgens beschikbaarheid en niet op zaterdag. Hoe ga je te werk? Op de site van Holiday Suites kan je boeken met deze kortingscode: HSOKRA15 Op de site www.holidaysuites.be ga je eerst in zoekmodem en je vindt er een vakje om je code in te vullen.


5+2 GRATIS Code: HSOKRA15

Bij Holiday Suites kan je met je code ook genieten van promo 5+2 gratis en op de 5 nachten krijg je ook -10%

Indien gewenst kan je ook tijdens de kantooruren je boeking telefonisch maken op 02 512 9240. Twee dagen voor aankomst krijg je per mail een code toegestuurd. Deze letters en cijfers moet je bij aankomst aan de kluis intikken. In de kluis zit een envelop op naam met de sleutel van het vakantieverblijf. Er is geen geloop naar een verhuuragentschap nodig. Je kan toekomen wanneer je dit wenst.

www.

Uw schoenenspecialist: kleine en grote maten !

55

1000m2 TOPMERKEN

.com

YouthStyle: BjörnBorg LaCoste BullBoxer Fred Perry Jack&Jones NewBalance Adidas All-Star Vans Dc. Palladium Asics Caterpillar Sperry Nike Dr.Martens Superga PanamaJack In elk merk vele modellen en Kleuren !!!

MensStyle: Floris Van Bommel Giorgio Rehab TommyHilfiger Fred Perry Gant Classic: VanBommel Ambiorix Lloyd Timberland Australian Sebago Cycleur Specials: Mbt Think Ara Solidus Geox Rockport(300gr) Mephisto FinnComfort

KIDS: Rondinella Kipling Stabifoot LittleDavid Cks Geox Piedro Nike Vans Dc BjornBorg Pepino Ricosta All-Star Timberland LelliKelly Crocs Stones & Bones Lowa TerreBleue Bk

Met uitneembaar voetbed + kleine/grote maten ! Verhulst Ara Loints Softwaves Remonte Semler Mephisto-Mobils Allrounder Rockport Vabene Brako-Anatomics Footnotes Gabor Newdress Chroomvrij/arm: Think! MissClair Brako Vabene FinnComfort Wolky El Naturalista Vital FitFlop Diabetici: Durea Varomed Xsensible Solidus-care

GirlsStyle: Sperry FredPerry Brako Spm Jhay BjörnBorg Riverwoods Maruti TommyHilfiger Dr.Martens FlyLondon DonnaCarolina Ara Lady: PeterKaiser Gabor Mephisto Think! El Naturalista Semler Wolky Loints Weekend

WAARDEBON

€ 13

EURIKA-SHOE BVBA HANDELSSTRAAT 141 1840 LONDERZEEL MALDEREN-STATION TEL. (052) 33 30 01

Bij aankoop van een paar schoenen vanaf € 93 en niet cumuleerbaar met andere kortingen.

e-mail: [email protected]

Naam

VOLG WEGWIJZERS: Malderen - station

Open: Adres werkdagen van 9 tot 20 u. zaterdags van 9 tot 19 u. gesloten zon- en feestdagen. E-mail

Datum

/

Niet geldig tijdens de sperperiode.

Helpen bij Rug-,Heup-,Voet-,en Spierklachten: MBT (+200p.) FINNAMIC by FinnComfort* MEPHISTO (+120 mod.) the SANO technologie !! Walking/Running: Lowa Meindl Brooks Rockport Mephisto Allrounder Asics Hi-Tec New-Balance

/


n e t t o . . b . n e e k d r u te ho

2 in 1

+ m u i c l Ca

!

D

ablet / t ✹ IK l

ine m a t i V

1S L

be

S

Zo

si

e p m

Verouderen doen we allemaal ! Maar mobiel en actief blijven, is de wens van elke vrouw.

VALER / A à voldoende gezond bewegen, een evenwichtige voeding met een optimale calcium-toevoer en voldoende ✹ p. vitamine D. Aldus zorgen we voor sterke botten en verminderen we ook de kans op vallen.

1 com

We moeten vermijden dat onze beenderen fragiel en broos worden. Vanaf de menopauze,

Si si

cium als van vitamine D. Met VISTA-Cal D geen smaak- noch bereidings-problemen. Gewoon

n e e v e i t c a n e e t s r o m .. . vo iele toeko mob

1 tablet per dag innemen. VISTA-Cal D is een gladde film-omhulde tablet, dus makkelijk te slikken. Zijn gebruiksgemak en voordelige prijs vergemakkelijken de inname op lange termijn en dit is absoluut noodzakelijk !

60 tabletten = 12,90€ Vraag Cnk 3042-074 aan uw apotheker

www.vistalife.be

l p m

e

VISTA-Cal D kan u het leven gemakkelijk maken want het bevat de juiste hoeveelheid zowel van cal-

!

kramagazine Reinhilde Decleir: De liefde vind ik het allerbelangrijkst in het leven Tijd voor menselijkheid en solidariteit Koken zonder melk

Recommend Documents