Krachtige ritmische lijnen die een richting wijzen

Zaterdag 6 juni 2009

congres koninklijke

Normaal gesproken heeft hij binnen twee tot drie weken een ontwerp voor een kunstwerk wel klaar. Ruim vier maanden had Ids Willemsma (1949) nodig voor het ontwerp van het Binnenvaartmonument. Hij kan niet goed aangeven waarom het zo lang duurde. Misschien omdat hij te nauw betrokken is bij het leven op het water, misschien omdat hij altijd de beste wil zijn. Dat koningin Beatrix zijn kunstwerk onthult vindt hij ‘wel leuk’. ‘Ze heeft wel een hart voor kunst.’

Koningin onthult Binnenvaartmonument

Krachtige ritmische lijnen die een richting wijzen worden. Uiteindelijk werd het binnenvaartmonument ongeveer twintig centimeter hoger. ‘Het landschap hier bij de oude haven van Schokland, de vluchthaven, is groot met robuuste zeewerende elementen. Om daar met een kunstwerk op te reageren wat schaal en maat aangaat, is niet zomaar wat. Een monument voor de binnenscheepvaart moet in dit prachtige, geweldige landschap opboksen tegen veel volumes. Wil een monument zijn waarde hebben, dan moet het boven het landschap, de weilanden, de bomen uit, zicht geven op dat monument. Het moet geïsoleerd en zelfstandig worden geplaatst. Zoals een boei een baken was in de Zuiderzee, zo

Tekst en foto’s Erik van Huizen

~ ‘Kunst met groot de naam

Ongeveer anderhalf jaar geleden begon Willemsma met de eerste ontwerpen van het monument. In februari 2008 presenteerde hij zijn uiteindelijke ontwerp. Om niet alles twee keer te hoeven uitleggen, leest Willemsma voor uit de brochure van het kunstwerk. ‘Ik ben begonnen foto’s, teksten en tekeningen te bestuderen en te verwerken. In het begin gingen mijn gedachten in de richting van archeologische vondsten en zo. Ook las ik artikelen over rampen met schepen in het Fries Scheepsvaartmuseum in Sneek.

eronder, ik vind het niks’

~ is dit monument een baken in het wijde landschap. Wil dit kunstwerk de monumentale insteek hebben, dan moet het een minimale hoogte hebben van 6,50 meter. De plaats waar het bord staat aan het begin van de terp vind ik beste plaats. Je kunt er daar als het ware omheen lopen. De dijk maakt daar een knik. Op die manier komt de ruimtelijkheid en de dynamiek van het kunstwerk het beste tot zijn recht.’

~

‘Zoals een boei een baken was in de Zuiderzee, zo is dit monument een baken in het wijde landschap’

~

Naam

Ids Willemsma voor de plek waar het Binnenvaartmonument een paar weken geleden nog stond.

‘Maar ik kwam er maar niet uit. Ik heb heel erg lang getobd over het uiteindelijke ontwerp. Het werd steeds weer anders en steeds weer vond ik het niets. Het ontwerp paste niet goed in het landschap of verbeeldde het thema niet goed. Een kunstwerk als dit moet uitstraling hebben, het heden en verleden verbeelden. Dat heeft mij dus vier maanden gekost.’

Past niet

Het eerste ontwerp sprankelde volgens Willemsma te weinig. ‘Dat ontwerp was van RVS staalplaten. Ik had ze bewerkt met een snijbrander, zodat een gatenpatroon ontstond. De platen liet ik als een schuilplaats over een zit- of staanplek buigen. Daarna maakte ik een ontwerp met smalle stroken RVS. Toen ik weer een bezoek aan Schokland bracht, wist ik dat ik niet verder moest met RVS. Het bleek als een dissonant in de omgeving te werken. Het kunstwerk moest vanaf de grote weg te zien zijn, maar het paste daar gewoon niet. Er waren teveel flikkeringen. Een kwestie van horen en luisteren. ‘Het derde ontwerp dat ik een poosje later maakte, bracht mij op een vorm die als spanten of naden en banen in een zeil werkten en zo het thema markerings- of reddingsboei vormden. Maar ik was niet tevreden. Ik wilde een vorm die spannender en dynamischer was. Ik besloot in verband met het overlijden van een vriend en collega rust te nemen. Het was een vriend waar ik elke week naartoe ging. Hij had kanker.’

13

Weekblad Schuttevaer

chuttevaer 2009

‘Uiteindelijk ging ik terug naar het derde ontwerp en zocht verder. Ik tekende de bodem van een platbodem, een vissersschip, de schokker. Zo verbeeld ik een aantal thema’s bij elkaar. Baken, boei, boot, reddingsboei, spanten, zeilen en varen. Een beschermde vorm van een scheepsromp, want er zijn toch ook veel mensen verdronken in de Zuiderzee. Je wilt je geborgen voelen op je schip. Want de wind kan gaan golven, zo hard als staal. Maar het monument is ook een wegwijzer naar de historie, de haven, de schepen, de oude vloot. Een kunstwerk met een bodem zwevend boven het maaiveld. ‘Ik besloot daarvoor zwart massief staal te gebruiken. De vormentaal sluit aan bij de omgeving. Zwart massief staal, havenwerken, constructie, scheepsbouw, vuurtoren en waterkering. Krachtige ritmische lijnen die een eenheid vormen, die een richting wijzen.’

De eerste ontwerpen heeft Willemsma allemaal vernietigd. ‘Ik moet er niet aan denken dat er iets met mij gebeurt en de mensen al die slechte ontwerpen zien.’

Vier maanden

De worsteling een goed ontwerp te vinden viel Willemsma tegen. ‘Ik had gedacht dat het mij niet zoveel moeite zou kosten. Misschien zat ik er te dicht bovenop. Ik kom namelijk uit een familie die veel met water had. Mijn pake (Fries voor grootvader - red.) was binnenschipper. Hij voer met zijn skûtsje voor kaashandel Van Woerden Kaas van Akkrum naar Leeuwarden. Eén keer in de week voer hij met kaas naar Sneek. Voor de markt. Mijn vader was schaatsenmaker. Hij had een hobbybootje.’ Willemsma is in alles even fanatiek. Hij werd zelfs

Fries kampioen atletiek op de 1500 meter. Hij zeilt ook met pramen en schouwen. Ooit blies hij de Friese praamzeilerij nieuw leven in. ‘Dat wordt steeds meer een concurrent van de skûtsjes. Zelfs lui van de Tweede Kamer zitten er nu in. Ik heb ook een tijdje wedstrijden gevaren. Maar op een gegeven moment werden de sportmensen te vals en te gemeen. Daar houd ik niet van. Daarom doe ik nu niet meer mee. Ik wil graag winnen en probeer zo optimaal mogelijk te zeilen, maar het moet wel sportief blijven.’

De plek

Vanwege de plek in het landschap vond Willemsma dat het kunstwerk minimaal 6,50 meter hoog moest

Het kunstwerk werd uiteindelijk zo groot dat Willemsma problemen had om het in zijn, toch niet zo heel kleine, hal af te maken. ‘Ik kreeg het niet meer goed gekanteld. Daarom is het eerst naar het coatingbedrijf in Heerenveen gebracht. Dat bleek nog een heel werk. Het kunstwerk was te breed voor normaal vervoer over de weg. Het weegt meer dan acht ton. Dat werd dus speciaal vervoer. Ik ben daar nog een dag en nacht aan het lassen geweest. En toen bleek ook nog dat ik mijn naam was vergeten erop te zetten. Dat vergeet ik wel vaker. Ik denk dat er heel wat kunstwerken zijn zonder mijn naam erop. Ik vind het ook niet mooi. Kunst met groot de naam eronder, ik vind het niks. Van mij mag de naam er zo klein mogelijk op.’

.

Zwart staal

Nog later zocht Willemsma het in een heel andere richting. Hij maakte een ontwerp van hout en staal. ‘Dat kunstwerk werd te anekdotisch. Het was te vanzelfsprekend. Het begon veel teveel op iets te lijken. Dat heb ik direct weggegooid. In de motor van het Friese Jacht van Willemsma zat olie zo dik als asfalt. Inmiddels is de motor gereviseerd. (Foto Erik van Huizen)

Ophef over doodskisten EASTERWIERRUM Ids Willemsma werd 8 augustus 1949 in Akkrum geboren. Hij volgde van 1969 tot en met 1972 een opleiding aan de Academie voor Beeldende Kunst Vredeman de Vries in Leeuwarden (1969-1972). Hij woont en werkt in Easterwierrum. Naast beeldhouwer is hij ook tekenaar. Willemsma maakte in zijn leven al vele kunstwerken. Ze zijn in musea of in het openbaar te vinden. Zo staat bij Marrum het monument voor de afsluiting van de Deltawerken. Willemsma maakte ook kunst die voor nogal wat ophef zorgde. In de jaren zeventig maakte de kunstenaar twee verschil- Op een verdieping van zijn huis in Easterwierrum lende doodskisten van ijzer. staan de doodskisten van ijzer uit de jaren zeventig Een voor de man, een voor nog opgesteld. Links het exemplaar voor de vrouw, de vrouw. En dat kon niet rechts voor de man. (Foto Erik van Huizen) iedereen waarderen. ‘Dat is wel veel gedoe geweest. In die jaren was de dood nog een groot taboe. Het bleek heel erg moeilijk om daarover te praten. In Drenthe was het daarom verboden om met de kisten te exposeren. Ik mocht er niet mee in de gemeentelijke gebouwen. Vele jaren later ben ik nog wel met de kisten door Duitsland getrokken. Ik opende een tentoonstelling in Berlijn. Ik vond dat er weinig mee mis was.’ Koeienstront Een project waarmee hij landelijke bekendheid verwierf, was een container vol met koeienstront. ‘Dat was een project met containers voor het Fries Festival. Ik had een container vol met stront gedaan. Een container is geen soort museumzaaltje, daar moet je iets mee doen wat bij de container past. Vervolgens heb ik een container uitgeklapt en op elk vlak een hoop stront gelegd in de vorm van een grafheuvel. Daar heb ik dus een hoop gedoe over gehad. Ik ben er zelfs mee naar Hilversum geweest. Ik vond er zelf niets mis mee. Mijn pake vervoerde ook weleens stront. Wat marmer is voor Italië, is oude koeienmest voor Friesland.’ Een ander kunstproject in het kader van het Fries Festival was in samenwerking met een klompenmuseum. ‘Het thema was de territoriale grenzen van Nederland. Ik heb toen met een reddingsboot 500 paar oude klompen op de grens van Nederland in zee gegooid. Ik had er een kaartje in gedaan, zodat de klomp konden terugsturen naar een postbusnummer. Dat is ook gedaan.’ (EvH)

Heen en terug naar Rotterdam EASTERWIERRUM Willemsma is nu bezig met het opknappen van een Fries Jacht van zeven meter lang. ‘Ik heb al een Fries Jacht van 5,60 meter. Daar zeil ik regelmatig mee. Dit schip heb ik gevonden in een tijdschrift. Het was helemaal bruin geschilderd. Het lag in Rotterdam. Ik heb gebeld en het bleek van een jongen te zijn. Een oom van hem had het bootje in 1980 in Friesland laten bouwen. In maart had hij het naar Rotterdam gevaren. Hij vertelde nog dat ze verrekten van de kou. Vervolgens kreeg die oom verkering met een blonde Berlijnse. Daar is hij ook gaan wonen. De volgende 25 jaar werd het jacht alleen in april naar Rotterdam gevaren en in oktober weer terug naar Friesland. De motor, een Mitsubishi, had ongeveer veertig uur gedraaid. De olie was nog dikker dan vet. Het leek wel asfalt. Nu is de motor helemaal gereviseerd. ‘We hebben er twee dagen over gedaan om casco te strippen. De vorige eigenaar had werkelijk alles dichtgetimmerd. Ook waren een paar delen verroest. En het casco bleek nog niet helemaal af. Er zaten spanten los en veel zat met schroefjes en touwtjes aan elkaar. Nu zijn we alles weer aan het opbouwen. De betimmering wordt van eiken. Daarvoor heb ik onder meer een mooie oude houten vloer op de kop getikt.’ (EvH) Het schaalmodel van het kunstwerk.

14

WEEKBLAD SCHUTTEVAER

congres koninklijke

Zaterdag 6 juni 2009

chuttevaer 2009

Koninklijke

Beschermvrouwe Koningin Beatrix

Koninklijke Schuttevaer dankt de navolgende bedrijven en organisaties die een financiële bijdrage hebben geleverd aan het congres. H O OFDSPONSORS Gemeente Zwartewaterland Postbus 23, 8060 AA Hasselt 038-3853000 www.zwartewaterland.nl

Gemeente Kampen Burgemeester Berghuisplein 1 8261 DD Kampen www.kampen.nl

efm Onderlinge schepenverzekering ua Postbus 333, 7940 AH Meppel 0522-243600 www.efm.nl

Gemeente Zwolle Postbus 10007, 8000 GA Zwolle 14038 www.zwolle.nl

Gemeente Meppel Postbus 501, 7940 AM Meppel www.meppel.nl

Vereniging Noord Nederland ua Onderlinge Verzekering van Schepen Postbus 110, 8440 AC Heerenveen 0513-623078 www.noordnederland.nl

Scheepswerf H. Poppen Zwartsluis B.V. Zomerdijk 62, 8064 XG Zwartsluis 038-3867496 www.scheepswerfpoppen.nl Concordia Shipyards B.V. Postbus 50, 4250 DB Werkendam 0183-600192 www.concordiashipyards.nl DCP Dutch Cargo Purchase B.V. Zwolseweg 11, 8271 RA IJsselmuiden 038-3766444 www.dutchcargo.nl MCS Meppel B.V. Postbus 561, 9200 AN Drachten 0512-334333 www.mcs-bv.nl Hebo Maritiem Service B.V. Stouweweg 17-19, 8064 PD Zwartsluis 038-3868180 www.hebo-maritiemservice.nl Groningen Seaports Handelskade O1, 9934 AR Delfzijl 0596-640400 www.groningen-seaports.com

Provincie Overijssel Postbus 10078, 8000 GB Zwolle www.provincie.overijssel.nl Interfloor Tapijt Adelaarstraat 2-12 8064 ZG Zwartsluis 038-3866222 www.interfloor.nl ING Binnenvaartcentrum Noord Postbus 641, 8000 AP Zwolle 038-4292303 06-30855701 www.ing.com Federatie van Onderlinge Verzekeringsmaatschappijen in Nederland Postbus 92, 3980 CB Bunnik 030-6567160 www.fov.nl

Anker Rechtsbijstand Postbus 8002, 9702 KA Groningen 050-5209795 www.ankerrechtsbijstand.nl Oranje Verzekeringen Postbus 85, 3330 AB Zwijndrecht 078-6122500 www.oranje-verzekeringen.nl Ontwikkeling Maatschappij ZuiderZeeHaven B.V. Postbus 305, 8260 AH Kampen www.zuiderzeehaven.nl ABN AMRO Binnenvaartunit Nederland Wilhelminaplein 7-8 3072 DE Rotterdam 010-4962640 www.abnamro.nl

Schepen Onderlinge Nederland ua Postbus 8095, 9702 KB Groningen 050-5255500 www.son.nl

Tamek Groep Accountants en Belastingadviseurs Buitenkwartier 46, 8064 AE Zwartsluis 038-3867618 www.tamek.nl

SPONSORS Rabobank Altena Bedrijven Postbus 6 4250 DA Werkendam www.rabobank.nl/altena

VOF G. Idzenga Scheepvaartbedrijf Postbus 277 8000 AG Zwolle

Administratie & assurantiën kantoor Huuskes BV Postbus 19 6930 AA Westervoort www.adm-knt-huuskes.nl

Noordstad Marine Insurance Schweizerlaan 4 9728 NP Groningen 050-5255990 www.noordstad-marine.nl

Dieselservice Emmeloord B.V. Produktieweg 8 8304 AV Emmeloord 0527-699292 www.dieselserviceemmeloord.nl

Tébézo Postbus 89 8280 AB Genemuiden 038-385525 www.tebezo.nl

KWS Infra B.V./ Koudasfalt Staphort BV Postbus 122 9350 AC Leek 052-2252009 www.kws.nl

Peters BV Scheepswerf Haatlandhaven 1 8263 AS Kampen 038-3315023 www.shipyardpeters.nl

Interstream Barging B.V. Postbus 335 3300 AH Dordrecht www.interstreambarging.com Cotrano B.V. Postbus 82 2920 AB Krimpen a/d IJssel www.cotrano.nl IHDA Shipbuilding Service B.V. Postbus 2081 2930 AB Krimpen a/d IJssel www.ihda.nl

Dekatel B.V. Veldhoven 7 8271 RT IJsselmuiden 038-3370480 www.dekatel.nl Hydraulisch Transport & Scheepvaartbedrijf Mineralis B.V. Zuiderzeestraatweg 691 8094 AS Hattemerbroek 038-4600653 www.mineralis.nl Agrifirm Postbus 1033 7440 KA Meppel 0522-268116 www.agrifirm.nl

Van der Veen B.V. Postbus 37 9933 AA Delfzijl 0596-616300 www.vanderveenbevrachtingen.nl

Scheepswerf Bodewes BV Van Nahuysweg 8 8061 EZ Hasselt 038-4771215 www.bodewesshipyards.nl

T&T Tapijten B.V. Grote Kranerweerd 5 8064 PE Zwartsluis 038-3867420 www.tt-tapijten.nl

Admiraal Jacht- en Scheepsbetimmeringen B.V. Postbus 54 8060 AB Hasselt 038-4772187 www.admiraalbv.com

Drenth Scheepsreparatiebedrijf B.V. Dingstede 1 8064 PV Zwartsluis 038-3866973 www.mdrenth.nl

Scheepvaartbedrijf Gebr. Bonte B.V. Veenderij 4 8331 VH Steenwijk 0521-320320

Wessels GmbH Postfach 1327 49733 Haren - Duitsland 05932-99770 www.wessels.com

Geertman Scheepswerf BV Het Bosch 12 8064 PM Zwartsluis 038-3867172 www.scheepswerfgeertman.nl

Van der Kamp BV Zand- en Grindhandel Beukenallee 1 8019 BA Zwolle 038-4211497 www.vanderkampbv.nl

Scheepswerf Gelria B.V. Handelsweg 75 6541 CS Nijmegen 024-3770717 www.scheepswerfgelria.com

Scheepswerf Wout Liezen BV Steenwijkerstraatweg 80 7942 HR Meppel 0522-252048 www.scheepswerfwoutliezen.nl

Markerink B.V. Postbus 23 6916 ZG Tolkamer 0316-541041 www.markerink.nl

Aannemersbedrijf B.A. Vinke en Zn. B.V. Groot Lageland 15 8064 AL Zwartsluis 038-3867088

Scheepswerf De Kaap B.V. Postbus 100 7940 AC Meppel 0522-270013 www.scheepswerfdekaap.nl

Gebr. A. & J. Bonsink Aquaservice B.V. Zomerdijk 78 8064 XG Zwartsluis 038-3869666 www.aquaservice.nl

Gebofa Maritiem VOF/ Antenneburo Laarman VOF Hessenweg 18 7722 PK Dalfsen 0529-432215 www.gebofamaritiem.nl

Wind Zand- en Grindhandel Wetterwille 25 8447 GB Heerenveen 0513-622902 www.jacwind.nl Waterland Bevrachtingen B.V. Postbus 124 8800 AC Franeker 0517-419777 www.water-land.nl

Zaterdag 6 juni 2009

congres koninklijke

Weekblad Schuttevaer

chuttevaer 2009

15

Koninklijke Schuttevaer houdt zich bij haar leest

‘Over vijftig jaar zij wij nog steeds een nautisch-technische club’ Koninklijke Schuttevaer gaat nergens anders over dan over nautisch-technische zaken en de infrastructuur. Dat moet nu maar eens duidelijk zijn. Hoewel er in de binnenvaart steeds vaker kritiek klinkt dat Schuttevaer zich ook met sociaal-economische zaken bemoeit, ontkennen Kees de Vries en Leny van Toorenburg dit in alle toonaarden.

Verleden en toekomst ROTTERDAM Omdat het ontstaan van Koninklijke Schuttevaer niet voor alle leden even duidelijk is, besloot de nautisch-technische organisatie een film te maken. Die wordt op het congres vertoond. Daarin zijn volgens Leny van Toorenburg onder meer markante locaties te zien die te maken hebben met Koninklijke Schuttevaer, houdt Marius van Dam een praatje over de relatie van zijn familie met de binnenvaart en komt ondermeer binnenschipper Nico Stam aan het woord.

Door Erik van Huizen

Als lid van het Brancheoverleg Binnenvaart (BoB) staat de naam van Schuttevaer wel eens onder stukken van het brancheoverleg, maar aan een discussie over bijvoorbeeld een oplegregeling heeft de organisatie niet meegedaan en is dat ook niet van plan. ‘Maar we treden sinds 2001 als Branche Overleg Binnenvaart wel zoveel mogelijk als één blok naar buiten. Want verdeeldheid maakt ons zwak.’ Voorspelde De Vries vorig voorjaar in zijn congresverhaal in deze krant nog een flinke overcapaciteit als gevolg van een ongebreidelde groei van de vloot, nu is hij een stuk voorzichtiger om over de economische gevolgen voor de binnenvaart te praten. Dat vind hij echt een zaak van de sociaal-economische bonden. Toch kan hij het niet helemaal laten. ‘Iedereen wist natuurlijk wel dat het niet altijd zo door kon blijven gaan. Jan Terlouw waarschuwde in 2001 ook al voor overcapaciteit. Maar wij gaan alleen over de nautisch-technische gevolgen van de crisis. Daarom zitten wij ook niet in de werkgroepen Staatsgarantie en Capaciteitsbeheersing die zijn ingesteld.’

~ ‘Nieuwe spitsuursluitingen bedreiging kleine schepen’

~ Ondanks de terughoudendheid, kan Koninklijke Schuttevaer wel degelijk iets doen in deze moeilijke tijd voor de binnenvaart. ‘Als het niet snel beter gaat, ontstaat waarschijnlijk grootscheeps behoefte aan ligplaatsen. Wij zijn al met Rijkswaterstaat in overleg om bijvoorbeeld de regeling van 3 x 24 uur liggen te versoepelen. Ook willen wij op een aantal plekken gratis ligplaatsen aanleggen met eenvoudige voorzieningen. Het belangrijkste op deze plekken is dan dat de schipper in elk geval aan de wal kan komen. Verder houden wij natuurlijk de extra investeringen van de overheid in de infrastructuur in de gaten.’

Toch een beetje?

Linksonder: Veel waardering van de binnenschippers was er voor de nieuwe dubbele autosteiger langs de Merwede bij Gorinchem. De Sombra lag als eerste schip gemeerd. (Foto Dirk van der Meulen) Rechtsonder: Koninklijke Schuttevaer kreeg van de schippers veel kritiek over de nieuwe autosteiger bij Keulen. (Foto Henriette Driesen-Joanknecht)

Hoe kan het dan toch dat de naam van Koninklijke Schuttevaer steeds opduikt in bericht over de maatregelen tegen de crisis? En waarom is De Vries trekker geweest van het project ter bevordering van het kleine schip? ‘Het is fout geweest dat wij onvoldoende duidelijk hebben gemaakt dat het bericht van het brancheoverleg kwam. Maar in het brancheoverleg houdt iedereen zich bij zijn eigen werk hoor. Wij spreken als organisaties af wie wat doet. En naar buiten toe is het brancheoverleg dan de binnenvaartbranche. De sociaal-economisch organisaties accepteren ook niet dat wij ons met economische niet nautisch-technische zaken bezighouden. Ik kan onze leden verzekeren dat wij over vijftig jaar nog steeds een nautisch-technische club zijn.’ Dat De Vries is aangewezen als projectleider van het kleine schip wil volgens hem niet zeggen dat hij als Schuttevaerdirecteur bemoeit met economische zaken. ‘Aan dit project zitten natuurlijk ook infrastructurele aspecten, zoals het onderhoud aan de kleine vaarwegen. We hebben 21 punten opgesteld die moeten gebeuren en die hebben we verdeeld onder de organisaties. Het trekken van het project als projectleider is een technische taak en tijdelijk in afwachting van een coördinator. Die begint binnenkort. Verder doe ik ook onderdelen van het project uit hoofde van mijn functie bij Bureau Voorlichting Binnenvaart of het EICB. De uitvoering van de economische onderdelen van het project laat ik aan anderen over. Wij houden als Schuttevaer oprecht

een afstand tussen de nautisch-technische en economische zaken. Wij houden ons bij onze leest. Wij hebben onze handen vol aan ons eigen werk.’

Eensgezindheid

Hoewel de organisaties zich dus bij hun eigen specialisatie moeten houden, kan volgens De Vries aan de eenheid tussen de binnenvaartorganisaties nog wel iets verbeteren. ‘Dat is ook de opdracht die de schippers ons hebben gegeven. De grote makke is, dat de binnenvaartsector nog steeds is verdeeld. We zijn in het verleden begonnen met vijftien binnenvaartorganisaties. Wat dat betreft is er al veel verbeterd. Maar de organisaties treden nog steeds niet voldoende als één blok naar buiten. Het kan veel beter. De schippers willen ook een einde aan de verdeeldheid, want dat verzwakt onze positie. Stapje voor stapje proberen wij dat nu te realiseren. ‘Het kan best zijn dat wij over een paar jaar weer een soort koepelorganisatie hebben. Maar dat verandert aan Koninklijke Schuttevaer niets. Binnenvaart Nederland heeft Schuttevaer ook niet veranderd. Uiteindelijk is het de bedoeling dat wij als sector zoveel mogelijk als eenheid naar buiten treden. Het is een mooi einddoel als wij straks als organisaties kunnen zeggen dat wij hier namens de hele binnenvaartbranche staan.’

Supertanker

Noemde de Schuttevaerdirecteur het ministerie van Verkeer en Waterstaat verleden jaar nog een niet te stoppen supertanker, het afgelopen jaar is dit volgens hem niet veel verbeterd. ‘Sinds het ministerie met de kaasschaafmethode overal mensen heeft weggehaald, gaat het steeds slechter. Die neergaande beweging duurt al een paar jaar. Op sommige afdelingen is de helft van de ambtenaren verdwenen. Een paar jaar geleden hadden we op het ministerie nog twintig ambtenaren die alleen maar met binnenvaart bezig waren. Nu zijn dat er minder dan tien. En die andere tien plekken blijven langdurig open. Dat leidt tot een aanzienlijke teruggang in de kwaliteit van het overheidsapparaat. De kennis op het ministerie verdwijnt en de besluitvorming wordt trager. Kamervragen worden nog wel op tijd beantwoord, maar ik vraag mij af of er nog steeds over beleid wordt nagedacht. We weten bijvoorbeeld nog steeds niet waar die extra crisisgelden voor vaarwegen van 75 miljoen euro aan investeringen nu aan wordt uitgegeven. En dat ligt niet aan de mensen die er nog zitten. Die willen wel. Wij zijn natuurlijk tevreden met het extra geld, als het een goede bestemming krijgt. Het ministerie heeft eerst bezuinigd en is dat nu goed aan het maken. Dat geld ook voor het inlopen van het achterstallig onderhoud. Dat loopt redelijk goed.’

Spitsuur

Het streven van de overheid om het aantal files op de

wegen terug te dringen, zorgt volgens Schuttevaer op het water voor terugkeer van de spitsuursluitingen. Dat geldt dan alleen voor de verkeersbruggen. Wat betreft de spoorbruggen is er nu een goed contact met ProRail. Zo worden half mei de nieuwe tijden voor 2010 vastgelegd. Volgens Leny van Toorenburg ‘pure winst’. ‘Al onze bezwaren tegen inkrimping van bedieningstijden van spoorbruggen zijn geaccepteerd. Die gaan niet door.’ De spitsuursluitingen op de verkeerswegen zijn een heel ander verhaal. ‘De spitsuursluitingen komen zeker terug. Dat komt door de filedruk. Het rijk wil snel scoren. Wij moeten echt alle zeilen bijzetten. We doen zelf onderzoek en lobbyen ons drie keer in de rondte. Toch denk ik niet dat het ons overal gaat lukken spitsuursluitingen te voorkomen. En dat is een bedreiging voor de toekomst van het kleine schip.’

Even geduld

Leny van Toorenburg is positief over de veertien nieuwe lig- en autoafzetplaatsen die er moeten komen in Duitsland. ‘Wij hebben er alle vertrouwen in dat het gaat lukken. Er is tien miljoen euro voor beschikbaar. Het project en het geld zijn veilig. Ik snap dat de binnenschipper die plaatsen snel wil

~ ‘Crisis vraagt op korte termijn om veel extra ligplaatsen’

~ hebben, maar het gaat nu eenmaal niet van vandaag op morgen. Net als in Nederland moeten wij in Duitsland ons ook aan de procedures houden. Wij proberen de schipper ook uit te leggen hoe het komt dat het allemaal niet zo snel gaat. De overheid is bijvoorbeeld niet altijd de eigenaar van de gronden. Dan duurt het allemaal langer. Maar wij zijn er voortvarend mee bezig en ik denk dat we binnen twee jaar de eerste zaken gaan zien.’

AIS en Natura 2000

Het Automatic Information System (AIS) en privacy hielden Schuttevaer voor het zoveelste jaar bezig. Hoewel met het KLPD goede afspraken zijn gemaakt over de privacy, gaat een jurist toch nog kijken naar de andere privacyaspecten van AIS. ‘Met het KLPD hebben we hebben afgesproken dat ze AIS niet gaat gebruiken voor controle en handhaving’, vertelt De Vries. ‘Maar dat betekent niet dat de privacybescherming volledig is geregeld. Want via internet kan iedereen nog steeds AIS live volgen. Volgens de wet is dat verboden, maar er wordt helemaal geen actie op ondernomen. Daarom vragen we een

Officemanager Leny van Toorenburg en directeur Kees de Vries van Koninklijke Schuttevaer roemen de professionalisering van de binnenvaartlobby en zijn trots op de honderden leden die bereid zijn zich met hart en ziel in te zetten voor de 160-jarige vereniging. (Foto Erik van Huizen)

De wortels van Koninklijke Schuttevaer liggen in Schokland. Daar onthult koningin Beatrix 5 juni het binnenvaartmonument. ‘In 1860 was het de bedoeling de vluchthaven van Schokland te sluiten. De regering Thorbecke wilde de haven teruggeven aan de zee. Omdat de schepen in de haven een veilige plek konden vinden in tijden van storm, schreef Jan-Willem Schuttevaer een brief aan Thorbecke. En dat had effect. De haven bleef open. Zelfs in de polder ligt de haven er nog steeds. En daar komt ook het binnenvaartmonument te staan. Doordat Schokland werelderfgoed is, krijgt het monument ook een internationaal tintje. Dat verheft de binnenvaart in zekere zin. Misschien kan het de binnenvaart opnieuw een stapje omhoog helpen.’ Het idee voor het binnenvaartmonument komt van het hoofdbestuur en werd breed gedragen door de afdelingen. Het monument kostte 120.000 euro. Het hoofdbestuur en de afdelingen brachten de helft van dit bedrag bijeen, de andere helft kwam van provincies, gemeenten en fondsen. Professioneel Wat er gedurende de laatste jaren van het 160-jarige bestaan van Koninklijke Schuttevaer is veranderd is volgens De Vries te typeren met professionalisering. ‘De sector is echt boven zichzelf uitgestegen. De binnenvaart heeft een grote slag gemaakt. Tot vorig jaar hadden we alleen maar de weg omhoog. Niet alleen qua schepen, maar ook voor onderhoud aan vaarwegen en sluizen. Dat komt mede doordat wij meer invloed hebben op de processen en de budgetten voor de vaarwegen. De overheid luistert nu gewoon beter naar ons.’ Trots is Van Toorenburg op de grote club van ruim 250 vrijwilligers die Koninklijke Schuttevaer heeft. ‘Als je ze vraagt om zaterdagmorgen te komen om wat door te spreken, dan is dat nooit een probleem. Dat is echt fantastisch. En je ziet ook dat zij trots zijn op Schuttevaer. Verder ben ik er trots op dat wij zoveel leden aan ons weten te binden.’ De Vries is er zeer mee ingenomen dat grote namen als Jan Terlouw en Annemarie Jorritsma zich hebben verbonden aan Schuttevaer. Toekomst De toekomst voor de binnenvaart ziet er volgens Schuttevaer goed uit. De sleutel tot meer vervoer over het water ligt volgens De Vries in de zee- en binnenhavens. ‘Tot 2020 weten we goed waar nieuwe sluizen moeten komen en wat er aan de vaarwegen gedaan moet worden. Als er dan ook in de binnenhavens nog goede aansluitingen komen, dan denk ik dat de binnenvaart nog wel eens tien tot twintig procent meer kan gaan vervoeren. De grote uitdaging blijft echter hoe wij bedrijven op het water kunnen aansluiten.’ (EvH)

jurist de privacyregels nog eens goed onder de loep te nemen. Wij hebben de binnenvaart beloofd dat met AIS de privacy goed is geregeld. Daar proberen wij ons dan aan te houden.’ Over de natuurbeschermingswet Natura 2000 is De Vries nog steeds niet erg gerust. ‘Dat wordt een hele lijdensweg. In de vaargeulen is het allemaal goed geregeld, maar daarbuiten en in de aangrenzende gebieden is dat anders. Het is nu afwachten hoe het hele plan wordt ingevuld.’

ROSR

De Vries maakt zich ook nog zorgen over de nieuwe ROSR-bepalingen. Hij vindt dat daarmee wel het een en ander is misgegaan. ‘Daar zaten alle organisaties, ook de ASV, met hun volle verstand bij en hebben hun goedkeuring gegeven. Het valt nog steeds te verdedigen dat je niet oneindig met overgangsmaatregelen kunt blijven werken, maar dat geldt niet voor alle bepalingen. Achteraf blijkt bijvoorbeeld uit onderzoek van TNO dat sommige schepen niet kunnen voldoen aan de geluidseisen. En een alternatief lijkt ook vaak geen begaanbare

weg. Wij willen dat nu gaan repareren. Wij willen dat schepen die er alles aan hebben gedaan om aan de geluidseisen te voldoen en de norm niet halen, langdurig of zelfs voor onbepaalde tijd worden vrijgesteld. En we hebben nog een lijst van punten die pijn doen. Ik vind bijvoorbeeld dat niemand iets te zoeken heeft in de privéverblijven aan boord.’ Het commentaar van de ASV dat ze niet voldoende is betrokken rond de ROSR-bepalingen wuift De Vries weg. ‘De ASV heeft overal bijgezeten. In december heb ik nog persoonlijk de voorzitter gebeld en hem uitgenodigd voor een gesprek. Hij zei erop terug te zullen komen, maar ik hoorde maar niets. Vervolgens heb ik Bouke Veltman uitgenodigd voor een gesprek om gezamenlijk te kijken of we voor een aantal bepalingen voor een aantal categorieën schepen uitzonderingen kunnen maken. Ik heb de ASV dus twee keer tevergeefs uitgenodigd. En hetzelfde geldt voor het rapport over de kleine schepen. De ASV heeft daar bijgezeten en alle opmerkingen van de ASV zijn verwerkt. Wij hebben echt ons uiterste best gedaan. Maar wij blijven gewoon netjes met de ASV omgaan.’

.

16

Weekblad Schuttevaer

congres koninklijke

chuttevaer 2009

Zaterdag 6 juni 2009

Zwartsluis kent veel scheepvaartfamilies. Eeuwenlang lag het dorp op de route tussen het Zwarte Water en het Meppelerdiep en nog steeds vindt de scheepvaart haar weg langs Zwartsluis. Maar de ooit zo voorname Willem Westerhuis, 69 jaar sluis in het dorp heeft zijn functie verloren. Te klein. Alleen voor de twee‘Mijn zoon heeft van zijn oom een tankschip overgenomen en het de naam van mijn oude schip gegeven, Visioen. Hij jaarlijkse sleepbootdagen en bij extreme waterstanden wil de sluiswachlag voor onderhoud bij Drenth, dus ik op de fiets erheen. Zei hij: ‘Oja Pa, dit komt erop te staan’. Daar stond ik ter de deuren nog openen. Maar het kunstwerk dat het dorp zijn naam wel even van te kijken, een mooi gebaar. Mijn visioen gaf zal altijd het middelpunt van het dorp blijven. Drie Sluzigers vertellen was qua naam de enige en nu vaart er weer een rond én in dezelfde familie. Onze oude Visioen is nu omgebouwd over hun binding met hun dorp, de Sluus in het Zwartewaterland. Tekst en foto’s Jasper van Overbeek

tot passagiersschip en vaart in Kampen. Na veertig jaar samen varen zijn we vier jaar geleden gestopt. We hadden al een huis in Zwartsluis en daar wonen we nu permanent. Tja, waarom in Zwartsluis. We zijn sluzigers, onze ouders waren dat, je wilt hier ook blijven. Er zijn misschien andere dorpen of steden die net zo mooi of mooier zijn, maar de “sluus” is ons thuis. Er is wel een andere stad die ons hart gestolen heeft. Neuss, net over de grens in Duitsland naast Düsseldorf. Na veertig jaar varen mis je nu de variatie van steden en dorpen, we gingen er vaak op uit met de fiets. Gelukkig heb ik mijn Rijnpatent nog, zodat ik nog weleens met mijn zonen mee kan varen. Een paar nachtjes, dan is het ook wel weer genoeg. Nu kan ik fietsen, vorig jaar heb ik 2500 kilometer gefietst in de omgeving. Ik heb op de schippersschool Dynmaer van Twistschool les gekregen en zat in Zwartsluis in een kostgezin. Zo ging dat vroeger, nu heb je een gezellig internaat waarbij je bijna elk weekend je ouders kunt zien. Wij zagen onze ouders wekenlang niet. Met veel schipperskinderen van toen heb ik altijd contact gehouden. Iedereen kent elkaar en als ik de Elizabethbode op de schepen langs breng, hoor ik vaak: ‘Willem, kom je even een bakkie doen?’ Met extreem hoog of laag water doet de sluis weer dienst, met de Sleepbootdagen gaat hij ook open. In 2006 was er tijdens die Sleepbootdagen een reünie voor alle Sluzigers, een groot succes. Zelfs uit Australië kwamen ze terug. De band met Zwartsluis blijft dus bestaan.’

Elsje Nieboer, 77 jaar

‘Wij zijn van oorsprong Groningers en toch zijn we uiteindelijk hier in Zwartsluis aan de wal gegaan. Mijn ouders hadden een schip rechtstreeks van de werf, de Risico. Daar zijn drie dochters op geboren en mijn vader is erop gestorven. Mijn zus nam met haar man het schip over en voer door met onze moeder. Onze zonen varen ook. Gerrit op de Zeester en Reinder op de Nivoma. Als ze hier liggen, kom ik graag even koffie drinken. Soms vaar ik nog een stukje mee, een klein reisje. Dan heb ik mijn breiwerkje mee of schil de aardappelen, maar altijd zit ik in de stuurhut. Dat doet me

Het dorp en zijn ‘sluus’ dan denken aan vroeger. Mijn man Hendrik Nieboer en ik voeren samen, ik stuurde ook. Of we teerden de luiken, ieders aan een kant. Ik was een potige vrouw en vond het niet erg om te werken. In de winter en in de weekenden lagen wij vrij veel in Zwartsluis. We hebben twintig jaar met grind gevaren en dertien jaar met tarwe. En de beurs was vlakbij in Zwolle. Het voelde voor ons allebei goed, we mochten hier gewoon graag zijn. We werden ouder en we wilden stoppen met varen. Mijn man vroeg hier in het rond: ‘Hoe komen we hier aan de wal?’ Vanaf 1995 lagen we twee jaar met het schip in de haven, wachtend op huisvesting. Toen zijn we helemaal in het dorp opgenomen. We zaten in het verenigingsleven en nog steeds zing ik in het huisvrouwenorkest. Mijn man is negen jaar geleden overleden en sindsdien woon ik alleen. Maar in een dorp als Zwartsluis is dat niet vervelend. Mijn buurvrouwen zijn ook schippersvrouwen en we komen nog vaak bij elkaar, om even te kletsen. Ja, het is een gezellig dorp met veel sociale contacten.’

Hans Bloemberg, 49 jaar

‘Wij varen op een Kempenaar. In 1984 kochten we dit “gebakje” uit 1929 en we varen er nog mee. Wij zijn geen fanatieke schippers die alleen maar groter willen. Het balletje is eenmaal zo gerold. Ik ben vorig jaar zeven maanden ziek geweest, waarvan ik zeven weken in het ziekenhuis heb doorgebracht. Na een heftige alvleesklierontsteking telt alleen je familie nog en zeker niet je schip. Nu zijn we toch op het punt gekomen om dit schip te verkopen en ons laatste schip te kopen, die toch wel iets groter en moderner mag

zijn. Dan varen we nog zo’n vijftien jaar en dan houdt het bij ons op na drie varende generaties. Onze kinderen willen niet varen, een bekend probleem in de vaart. Wij stammen nog af van de gezinsvaart, waarbij iedereen op het schip bleef, je kon niets anders. Nu kunnen schipperskinderen zich breder te oriënteren op de arbeidsmarkt. Maar een enkeling belandt nog in de scheepvaart. ‘Zwartsluis is zeker niet het summum, maar het is wel ons dorp. Je kent er iedereen, gaat er naar de kerk en kent bij wijze van spreken elke steen in de straat. Vastmaken in Zwartsluis is als thuiskomen. Wat wel zonde is geweest, is dat ze de gracht hebben gedempt om er een weg naar Meppel aan te leggen. Daarmee heeft de gemeente een oude kern weggehaald. Zonde. ‘Ondanks de binding met Zwartsluis, ben je er natuurlijk niet veel. Dat komt met ons pensioen waarschijnlijk. Mijn moeder en de vader van mijn vrouw zitten hier in het bejaardentehuis. Pieter Touwen, vader van Henriëtte, weet nog dat in de oorlog het schip van mijn oom in de brand werd gezet door de Duitsers. Hier in de sluis. Terwijl de bevrijding dus al in gang was gezet, dat is nog steeds een gevoelig punt. In diezelfde sluis is hij nog een keer van het schip gevallen, terwijl hij niet kon zwemmen. Op de Dymear van Twistschool herinnert hij zich het drinken van chocolademelk en eten van koek, speciaal rond Pasen. En hij kende mijn moeder ook nog van haar jonge jaren. Op school plaagde hij haar met haar vlechten. Het schijnt vroeger een mooie meid te zijn geweest. De oude garde, vooral de mannen, noemen mij nog steeds naar de meisjesnaam van mijn moeder. Hé Van Eijken! Ik ben eraan gewend geraakt.’

.

Hans Bloemberg en zijn vrouw Henriëtte van de Kempenaar Aurora liggen ‘thuis’ voor de wal. ‘Zwartsluis is zeker niet het summum, maar het is wel ons dorp. Je kent er iedereen, gaat er naar de kerk en kent bij wijze van spreken elke steen in de straat.’ Linksboven: De zoon van Willem Westerhuis staat droog bij scheepswerf Drenth. ‘Hij heeft het schip de naam van mijn oude schip gegeven; Visioen. Een mooi gebaar.’ Rechtsboven: Els Nieboer komt uit Groningen maar ging in Zwartsluis aan de wal. Eenmaal met pensioen woonden ze nog twee jaar op hun schip, voordat ze een huis kregen toegewezen. Sinds negen jaar is ze weduwe en woont ze alleen. ‘Maar in een dorp als Zwartsluis is dat niet vervelend. Mijn buurvrouwen zijn ook schippersvrouwen en we komen nog vaak bij elkaar, om even te kletsen.’

De Grote Kolksluis in Zwartsluis is vorig jaar gerestaureerd en heeft nu vooral een monumentale functie.

Zaterdag 6 juni 2009

congres koninklijke

Weekblad Schuttevaer

chuttevaer 2009

‘Ik zit namens de binnenvaart bij gemeenteraadsvergaderingen, bijeenkomsten van de provincie en allerlei andere organen en verdedig de belangen van de binnenvaart. Dat is werk van de lange adem. Het levert vaak niet meteen resultaat op, maar is heel belangrijk. De recreatievaart, visserij, kitesurfers, noem het maar op, je komt ze overal tegen en ze hebben allemaal een professionele vertegenwoordiging. Me dunkt, daar hoort de binnenvaart ook bij.’

IJsbaanbreken ‘Een paar maanden geleden werd ik uitgenodigd voor een bijeenkomst van Waternet, de club van waterschappen rond Amsterdam. Ze wilden een IJsnota maken, waarin zou worden omschreven wanneer er ijs gebroken kon worden. Ze hadden daarvoor allerlei belanghebbende partijen uitgenodigd en dus ook Schuttevaer. Maar ik ben een verwoed marathonschaatser en zag een aantal trainingsmaatjes van de Jaap Edenbaan in de zaal zitten. Toen puntje bij paaltje kwam, moest ik namens Schuttevaer pleiten voor het ijsbreken. En dat terwijl wij als schaatsers zo kunnen genieten van mooi natuurijs. Dat was wel even een krommetenensituatie.’

Door Marja de Vet

Vacatures ‘Je moet veel naar gemeentes en provincies en elke keer weer het belang van de binnenvaart naar voren brengen. Schuttevaer wil op den duur meer betaalde regiovertegenwoordigers, maar vindt ze maar eens. Het is geen werk waar je één, twee drie de vruchten van plukt en veel waardering voor krijgt. Weinig binnenvaartondernemers zien het belang ervan en dat vind ik jammer.’

Andries de Weerd (50) is nu ruim een jaar bezoldigd regiovertegenwoordiger van Koninklijke Schuttevaer voor Noord-Holland en het IJsselmeer en kijkt met voldoening en genoegen terug. ‘Ambtenaren kennen de binnenvaart niet. Zo is er in Noord-Holland veel zand- en grindvaart. Die schippers doen elke dag een rondje om de kerk en storen zich eraan dat de bruggen steeds vaker niet draaien omdat het zo druk is op de weg. ‘Het is toch maar een kwartiertje wachten?’, zeggen de ambtenaren dan. Maar ze snappen niet dat het voor die schipper misschien wel het vijfde kwartiertje wachten van die dag is en dat hij zo zijn werk niet fatsoenlijk meer kan doen. En daar ben ik dan voor. Ik moet die ambtenaren het nut en de noodzaak van de binnenvaart aan het verstand peuteren. Dat kost tijd en het levert niet altijd meteen wat op, maar het is de enige manier om gemeentes en provincies te overtuigen van het belang. ‘Het is geen doel op zich, maar ik ben in maart drie keer op TV Noord-Holland geweest om te vertellen over zaken als brugbediening en baggerwerken. Volgens mij is dat goed voor de binnenvaart.’

Kost verdienen

Foto onderop: Andries de Weerd heeft zelf een opduwertje, waarmee hij half mei de Nationale Sleepbootdagen in Vianen bezocht. (Foto Dirk van der Meulen) Andries de Weerd kwam achttien jaar geleden als 32-jarige en jongste bestuurslid ooit in het hoofdbestuur, waar hij negen jaar deel van uitmaakte. De schipperszoon, die zelf ook korte tijd voer, wilde het imago van de ‘grijze oudemannenclub’ veranderen. ‘Ik zou willen dat ook nu meer jonge mensen in het bestuur gaan zitten. Wat niet wegneemt dat ik veel bewondering heb voor de oudere vakmensen. Die moet je met hun enorme vakkennis niet onderschatten.’ (Fotoarchief Weekblad Schuttevaer)

Vier dagen in de week werkt De Weerd als stagecoördinator voor het Novacollege Maritieme Academie in IJmuiden. De vijfde dag werkt hij gedetacheerd als eerste betaalde regiovertegenwoordiger van Schuttevaer voor de regio’s IJsselmeer en NoordHolland. ‘En dat bevalt heel goed. Ik was hiervoor ook al regiovertegenwoordiger, maar dan alleen voor het IJsselmeergebied. Maar ik moest steeds uurtjes aan het begin en eind van de dag afsnoepen om het werk voor Schuttevaer te doen en dat was niet meer houdbaar naar mijn werkgever toe, vond ik. Nu is het beter geregeld, hoewel, ik zou ook wel twee dagen in de week voor Schuttevaer willen en kunnen werken, er is zoveel te doen. Ik besteed er veel meer dan een dag per week aan en vooral ook heel veel vrije tijd. Ik ben soms drie avonden in de week op pad. Maar ik doe het graag.’ ‘Ook mijn onbezoldigde collega’s Jan de Vries, Harm Veuger en Frans Bieze zijn onmisbaar voor Schuttevaer, maar zij zitten in een andere situatie. Ze zijn alle drie met pensioen en zitten niet te wachten op betaling. Voor mij is dat anders, ik moet gewoon de kost verdienen. Ik denk dat er binnenkort wel meer regiovertegenwoordigers op dezelfde basis komen en dat vind ik een goede zaak. En ze zijn er wel, jonge, intelligente mensen die Schuttevaer een warm hart toedragen. In Nijmegen zitten bijvoorbeeld wel schippersvrouwen die gekozen hebben voor het vak van hun man, maar er graag iets naast willen doen. Vrouwen met een goede opleiding en met pit. En neem zo’n Anne-Ruth Smink, ook een vrouw die veel kan gaan betekenen voor Schuttevaer.’

Koppen bij elkaar

Eén van De Weerds doelen bij zijn aanstelling was om Schuttevaer in Noord-Holland beter op de kaart

17

in Amsterdam en deels in Utrecht. We hebben bij de gemeentes voor elkaar gekregen dat de brugsluiting tussen de middag eraf is op de Vecht. De schippers hadden daar grote problemen mee. Ze konden niet afmeren en moesten op de motor blijven drijven, wat geluidsoverlast voor omwonenden opleverde. Of ze moesten via het drukke Amsterdam-Rijnkanaal omvaren, ook geen gewenste situatie.’

Urk

‘Als je overal je kop laat zien, leren de mensen je kennen en gaan ze je bellen.’(foto: Dirk van der Meulen)

De groeiende binnenvaartpopulatie op Urk heeft eveneens de aandacht van Schuttevaer. ‘Ik was er eind februari op uitnodiging van Klaas van der Meer, de Urker die het langst in de binnenvaart werkt en een van de oprichters van de Binnenvaartcoöperatie. Daar zijn inmiddels zestig binnenvaartschippers lid van. Het is een collectief dat bijvoorbeeld gezamenlijk gasolie inkoopt. Ik heb daar mijn praatje gehouden over zowel het onderwijs als over Schuttevaer. Hoewel we binnenkort zowat in hun achtertuin het binnenvaartmonument onthullen, willen ze nog geen eigen afdeling. Maar het zaadje is gezaaid. De meeste schippers worden pas na zeven of acht jaar varen lid van Schuttevaer en dat zal hier niet anders zijn. Een aantal Urkers is al lid van Amsterdam of van IJsseldelta en na mijn praatje werden er vier of vijf spontaan lid. En eind april werd ik gebeld door een Urker. Hij vertelde dat de steiger bij de Blocq van Kuffeler in Flevoland dreigde te verdwijnen en verzocht om actie en werd meteen ook maar lid.’

Andries de Weerd: ‘Binnenvaart heeft recht op professionele vertegenwoordiging’

Werk van de lange adem te zetten. ‘We hadden problemen om de besturen ingevuld te krijgen en kregen van buitenstaanders signalen dat de afdelingen zich niet genoeg profileerden. Een fusie ging de afdelingen te ver. Neem nou de afdeling Kop van Holland (v/h Langedijk e.o.), daar ligt op de jaarvergaderingen een presentieboek uit 1905, waarin veel opa’s van de huidige leden hun naam hebben gezet. Je snijdt de leden in hun ziel als je zo’n afdeling zou opheffen. We hebben daarom besloten bestuurlijk meer samen te werken en de afdelingen intact te laten. De eerste stap is net gezet. Ik ben als secretaris van de afdeling Amsterdam nu ook secretaris van Kop van Noord-Holland en Ton Boere is naast penningmeester van Amsterdam nu ook penningmeester van de Kop van Noord-Holland. Deze constructie is voor drie jaar afgesproken. We houden vier keer per jaar een bestuursvergadering met de drie afdelingen bij elkaar en op die manier willen we steeds meer naar elkaar toegroeien en de kwaliteit van besturen verbeteren.’

Amsterdam

IJsselmeer

In de regio IJsselmeer was De Weerd het afgelopen jaar druk met Natura 2000, de Kaderrichtlijn Water en het Nationaal Waterplan. In dit gebied speelt Rijkswaterstaat de hoofdrol en je moet als binnenvaart vanaf het begin bij al die bijeenkomsten aanwezig zijn om het de goede kant op te sturen. Ze gaan uit van de bestaande situatie. Die moet gehandhaafd blijven. Maar wij als Schuttevaer willen dat er ook ruimte moet zijn voor nieuwe plannen. Wat als er bijvoorbeeld een nieuwe haven moet worden aangelegd omdat er een nieuwe vervoersstroom is gekomen? Dat moet ook in de toekomst kunnen en daar maak ik me hard voor in die overleggen. Ik wijs de milieumensen er ook steeds op dat de

De Weerd deed in januari 1997 voor de tweede keer mee aan de Elfstedentocht en schaatst hier op de Trekvaart van Workum naar Bolsward. (Foto Erik van Huizen) binnenvaart een milieuvriendelijke vervoerstak is, waar ze ruimte voor moeten maken.’ Als je overal je kop laat zien, leren de mensen je kennen en dan gaan ze je bellen en bij hun zaken betrekken en zo moeten we het hebben. Op die manier kun je de binnenvaartbelangen borgen bij de natuurwetten.’

Zendingswerk

‘In Flevoland viel nog een boel zendingswerk te doen. De nieuwe provincie had en heeft niet zoveel met water en de binnenvaart moet daar nog op de kaart worden gezet.’ Ook daar werd met succes contact gelegd met ambtenaren en gedeputeerden. ‘Als ze iemand nodig hebben voor natte infrastructuur, komen ze nu bij mij. Zo kreeg ik laatst de vraag hoe je natuurvriendelijke oevers moet aanleggen. Niet dat ik daar verstand van heb, maar ik kon nu wel aangeven hoe wij het in elk geval niet willen hebben. ‘Flevoland heeft niet meegedaan aan de eerste tranche van de 55 miljoen die de overheid verdeelde om vervoer over water te stimuleren via zogenaamde quick wins. Maar er komt nu een tweede subsidieronde en daarvoor zijn wel plannen voor corridors voor de binnenvaart ingediend en laten we hopen dat die worden gehonoreerd. ‘Noord-Holland heeft de quick wins wel goed opgepakt en heeft ruim vijf miljoen gekregen voor het uitbaggeren van de Zaan, de aanleg van de Kooyhaven in Anna Paulowna en om de haven ‘t Horntje op Texel geschikt te maken voor vervoer van huisvuil. In de tweede tranche is geld gevraagd

voor een insteekhaven in de Boekelermeerpolder bij Alkmaar, zodat de schepen met huisvuil kunnen rondgaan. Daarnaast wil de provincie geld voor centrale afstandsbediening van bruggen in vooral West-Friesland.’

Meeliften

‘Er gaat te weinig vervoer over water in Noord-Holland en daarom moet elke kans worden aangegrepen’, vindt De Weerd. ‘Zo ben ik in februari naar een inspraakavond van de gemeenteraad in Wieringen geweest over het plan om Wieringen weer een eiland te maken met een randmeer eromheen. Je kunt dan straks van het IJsselmeer onder Wieringen langs naar het Amstelmeer varen en aansluitend naar de nieuwe Kooyhaven en Den Helder. Het hele plan is vooral voor de recreatievaart bedoeld, maar de binnenvaart kan daarop meeliften. Er is een sluis gepland onder Den Oever met Kempenaarafmetingen en dat vinden wij een gemiste kans. Schuttevaer wil een klasse 3-sluis, zodat er ook Dortmunders kunnen varen. En daar pleit ik dan voor op zo’n inspraakavond. Het zit nog in de planfase, ik hoop dat de plannen worden aangepast.’

Vecht

‘Op de Vecht zijn we het laatste jaar ook druk geweest. Ik hoorde van de problemen die de passagiersschepen daar hadden. Ze waren niet verenigd en konden geen vuist maken en dat hebben we vorig jaar opgepakt. Ze hebben een bedrijfsvereniging opgericht en de schippers zijn voor hun nautisch-technische belangen lid geworden van Schuttevaer, deels

Ook in Amsterdam is genoeg werk aan de winkel. ‘Daar ligt de Structuurvisie Amsterdam 2020 klaar, waarin Amsterdam als een metropool wordt gepresenteerd met Zaandam en Haarlem als satellietsteden, waarmee goede verbindingen moeten komen. Allemaal leuk en aardig, maar die verbindingen kruisen de vaarwegen wel. En daar moet je nú op wijzen. Je moet nu vragen om goede oplossingen die de vaart niet schaden. Je kunt wel denken dat 2020 heel ver weg is en dat is ook zo, maar de beleidslijnen worden nu uitgezet en daarom moet je er nu bovenop zitten. Als we niet uitkijken, lopen we als binnenvaart vast. ‘En dat stoort me aan een heleboel jonge schippers’, zegt De Weerd. ‘Ze zien het belang van Schuttevaer niet. Ze realiseren zich niet dat een vaarweg vaak alleen wordt gebaggerd omdat wij daarvoor hebben gelobbyd. Ze staan er niet bij stil dat het nodig is dat iemand de belangen van de vaarweg behartigt. Ze hebben oogkleppen op en het korte-termijndenken overheerst. Juist nu, in deze slechte tijd, zou je veel moeten investeren in de binnenvaart. Het zijn slechte tijden, maar een bedrijf staat of valt niet met een bedrag van één euro per dag. Voor die ene euro per dag kunnen wij de belangen van de binnenvaart op de korte én lange termijn dienen. En dat is het waard.’

Waardering

‘Ik heb één keer op het punt gestaan te stoppen. In de Noordoostpolder controleerde Rijkswaterstaat of de dijken wel op hoogte waren. Schepen mogen daar met een geopende brug de sluis invaren. Alleen dan kan een schip langer dan veertig meter daar schutten. Rijkswaterstaat vond de sluisdeuren te kwetsbaar en wilde óf een balk voor de deur óf het met geopende brug door de sluis varen verbieden. En dat terwijl dit al zestig jaar goed gaat! Rijkswaterstaat had namelijk berekend dat dit één keer in de 1400 jaar fout zou kunnen gaan en vond dat een groot risico. We zijn er toen vierkant voor gaan liggen en hebben aangekondigd dat we naar de rechter zouden gaan als dit zou gebeuren. We hebben er tot nu toe niets meer van gehoord. Even daarna wilde een lid van Schuttevaer dat bij de Ketelsluis de brug open zou staan bij het schutten. Ik legde hem de situatie uit en daarop vond hij dat we te weinig hadden bereikt en bedankte als lid. Dan ben je zo machteloos. Je weet voor jezelf dat je het maximale hebt bereikt, maar toch blijkt dat niet genoeg te zijn.’

.

18

Weekblad Schuttevaer

congres koninklijke

Zaterdag 6 juni 2009

chuttevaer 2009

SCHEEPSBOUWKUNDIG BUREAU

HERMAN JANSEN B.V.

UÊ UÊ UÊ Ê

6iÀ…ÕÕÀÊÏii«‡ÉÜiÀŽLœÌi˜
ÃÈÃÌi˜ÌˆiÊi˜ÊLiۜœÀÀ>`ˆ˜} -ii«ÌÀ>˜Ã«œÀÌi˜ÊœÛiÀÊÜ>ÌiÀÊۈ> âii‡Êi˜ÊLˆ˜˜i˜Ü>ÌiÀ

Naval architects Marine consultants PERSONNEL SERVICES

Wij hebben per direct (tijdelijk en vast) plaats voor:

Vrijheid: zelf bepalen waar, wanneer en hoe lang je wilt werken. Dat kan bij Mariteam.

• Kapiteins • Stuurlieden • Scheepswerktuig-

*œÃÌLÕÃÊ£ÈxÊUÊÎÎÈäÊ
Ê-ˆi`ÀiV…Ì /iivœœ˜Êä£n{‡{™äÓ{{ÊUÊ>ÝÊä£n{‡{™äÓÈx

‡“>ˆ\ʈ˜vœJ܈˜}>>À`i˜°Vœ“ÊUÊÜÜܰ܈˜}>>À`i˜°Vœ“

Mariteam Personnel Services is een uitzend- en

kundigen

detacheringsbureau dat

• Maritiem officieren

gespecialiseerd is in het

• Schippers

leveren van flexibele arbeid

• Machinisten

aan bedrijven in de maritieme

• Pijpenlieden

sector, in het bijzonder voor

• Scheepskoks

Herman Jansen B.V.

Galgeriet 4B • Monnickendam (Holland) tel. +31 (0)299 - 651 941 fax +31 (0)299 - 652 352 e-mail: [email protected]

baggerwerken en scheepvaart.

• Bediendes • Matrozen • Scheepselectronici • Scheepslassers • Dieplepelmachinisten • Stortbazen • Stortwerkers

Geïnteresseerd in een van de nevenstaande functies en in het bezit van de daarvoor benodigde papieren? Stuur dan zo snel mogelijk een sollicitatiebrief met c.v. naar:

Mariteam Personnel Services B.V. t.a.v. Cor Wennekes De Linie 5 , 2905 AX Capelle aan den IJssel G

T 010 - 258 11 33, F 010 - 258 11 34 WWW.MARITEAM.NL

2%).)'%. 342!,%. #/.3%26%2%.

7Úô³{Þڈôˆ‹×ˆÚ)ڈôôˆôˆ ìììÀb¬Ð¨v܍Ьv»À¨Ÿ

7Úô³{ÞÚÞô‹×׳Ú)ÚÞô×Þ×Þ ìììÀëJ¨lvÐÓÜvŸÜÀ¨åÚ


        

7Úô³{Þڈô³ô³ØÚ)ڈôãôô³ ˜¨ƒ¬VlJëvb¬À¨Ÿ ìììÀlJëvb¬À¨Ÿ

:(5.(1'$067$$7 92258./$$5 3¬¨lÚlvÚBvОv¨lJ£ÓvÚ vJÜИí—Úv¨Ú ˜vÓX¬Ób•— •Jëv¨Ú˜ÓÚvv¨ÚÐ¬¬ÜÚJJ¨ÜJŸÚXvlИëv¨Úvb¬¨bv¨— ÜÐvvÐlÚlJÜÚò˜¨Úl˜v¨ÓÜv¨ÚëvПvv¨ÜÚJJ¨ÚlvÚX˜¨— ¨v¨Ób•vv»ëJJÐÜÀÚvÜڍ¬vlvÚ¬¨lvϘ¨vÚb¬¨ÜJbÜÚ ÜåÓÓv¨ÚlvÚXvlИëv¨Ú•vvƒÜڍvŸv˜lÚܬÜڕ¬¬ìJJЗ l˜vڞv¨¨˜ÓÚv¨Úò¬ÐÜÚvÐ묬ÐÚlJÜڕvÜÚìvОÚì¬ÐlÜÚ vlJJ¨ÚìJJÐڕvÜÚܕå˜Ó•¬¬ÐÜhÚX˜ÚlvÚÓ»vb˜JŸ˜ÓÜÀÚ AJžìvОiÚÓ¨vŸ•v˜lÚv¨Úv… ÚÚb˜v¨bîÚò˜¨Ú•vÜÚÐvÓ埗 ÜJJÜÀÚvÜÚ온žvŸbv¨ÜÐå£ÚëJ¨ÚBvОv¨lJ£ÚŸ˜ÜÚ ¬»ÚŸ¬¬»JƒÓÜJ¨lÚëJ¨ÚlvڕJëv¨ÓÚv¨ÚX˜vlÜÚåÚ¨JJÓÜÚ Ð嘣vÚ온žvŸ£¬vŸ˜ž•vlv¨Ú¬¬žÚvòvŸŸ˜•v˜lÚv¨Ú ¬¨ÜÓ»J¨¨˜¨ÀÚ;Ú똨lÜÚ¬¨ÓÚ¨JÚlvÚÓ»Ÿ˜ÜӘ¨Ú v¨v— lv¨Ú"vÐìvlvÚv¨Ú#˜våìvÚ"vÐìvlvÀÚ7¬ÜÚò˜v¨ÓÚX˜Ú lvÚ4b•vv»ÓÐ¬v»ÚBvОv¨lJ£À

7Úô³{Þڈôô³ˆ³Ú)ڈôˆØ©‹ ìììÀëvÐÓÜvvžvåžv¨ÓÀ¨Ÿ

6!.7)*+ 34552(5):%.

7Úô³{Þڈôã³{‹Ú)ڈô³³×{ ˜¨ƒ¬VëJ¨ì˜žÓÜååЕå˜òv¨À¨Ÿ ìììÀëJ¨ì˜žÓÜååЕå˜òv¨À¨Ÿ

7Úô³{ÞڈôˆÞãˆÚ)ڈôÞ×ވ ìììÀžŸJJÓv¨ÓJ¨˜ÜJ˜ÐÀ¨Ÿ

7Úô³{Þڈôˆãô³Ú)ڈôô‹ã‹ ìììÀb•¬ŸÓÜvÐÀ¨Ÿ

7Úô³{Þڈô³{³³Ú)ڈô³ÞØ㠘¨ƒ¬VlvìJJŸXëÀ¨ŸÚ ìììÀlvìJJŸXëÀ¨Ÿ

6,
/  7Úô³{Þڈô³‹ãôÚ)ڈôã©×㠘¨ƒ¬Vӕ˜»îJÐl¬¬Ðv¨À¨Ÿ

7Úô³{ÞÚØ×{ˆô ìììÀÜÐJ¨Ó˜Ü¬À¨Ÿ ˜¨ƒ¬VÜÐJ¨Ó˜Ü¬À¨Ÿ

7Úô³{ÞڈôÞ©ô©Ú)ڈôô³ÞÞ ˜¨ƒ¬VXJJÓӃvvÐ묟쬨v¨À¨Ÿ ìììÀXJJÓӃvvÐ묟쬨v¨À¨Ÿ

7Úô³{Þڈô³{ˆ{Ú)ڈô³³³ˆ ë˜ÓÓvИ¨ÜvИvåÐV»ŸJ¨vÜÀ¨Ÿ

7Úô³{Þڈôô‹³ÞÚ)ڈôô‹³× ìììÀ»JJ¨ÓÓܬ„ÚvИ¨À¨Ÿ

7Úô³{ÞڈôˆˆÞØÚ)ڈôˆˆ‹³ »•À»ŸJ¨žv¨V»ŸJ¨vÜÀ¨Ÿ ìììÀ»•»ŸJ¨žv¨À¨Ÿ

7Úô³{ÞڈôãØ{{Ú)ڈô‹ˆ‹{ ìììÀìvΘ¨JÀ¨Ÿ

7Úô³{Þڈôˆˆ{{Ú)ڈô‹Ø‹‹ b¬Ð¨vÜӕ˜»»˜¨V»ŸJ¨vÜÀ¨Ÿ

7ÚôôÞãÚÞÚވÞãØ{© Ú)ÚôôÞãÚÞÚވÞވ©ô ˜¨ƒ¬VXŸ¬££JvÐÜJŸåÀXv ìììÀXŸ¬££JvÐÜJŸåÀXv

-!#().%%.3#(%%032%0!2!4)%3 7Úô³{ÞڈôÞ³³³Ú)ڈôÞ³Þã ìììÀ˜¨ÓÜJŸ•¬À¨Ÿ

7Úô³{Þڈôˆ‹ÞÞÚ)ڈô‹ÞÞÞ ˜¨ƒ¬Vӕ˜»ë˜Ó˜¬¨À¨Ÿ ìììÀӕ˜»ë˜Ó˜¬¨À¨Ÿ

ZZZVFKHHSVJURHSQO

7Úô³{ÞڈôˆãÞôÚ)ڈôˆØØô ìììÀëvžJ—Ð¬å»À¨Ÿ

7Úô³{Þڈô³×ô×Ú)ڈô‹×ÞÞ ˜¨ƒ¬VlJb¬£ìvОv¨lJ£À¨Ÿ

7Úô³{Þڈô{©ˆôÚ)ڈô{©ˆ© ìììÀXvvÐv¨ÓXëÀ¨Ÿ

7Úô³{Þڈôãô{{Ú)ڈô³Þ{Ø ìììÀëJ¨ì˜žìvОv¨lJ£À¨Ÿ

7Úô³{Þڈô׈שÚ)ڈô׈{{

7Úô³{ÞÚÞô{Þ{ÞÚ)ÚÞô{Þ{‹ ìììÀ•¬¬v¨l¬¬Ð¨—£JИܘv£À¨Ÿ

Ób•vv»ëJJÐÜVJŸÜv¨JÀÐJX¬XJ¨žÀ¨Ÿ

+)%"//- 7%2+%.$!'ASOLIE3CHEEPSBENODIGDHEDEN

AvÐòvžvИ¨v¨Ùܕvžv¨

"UNKERBOOTh#ORNELISv 

7Úô³{Þڈôôô³ˆÚ)ڈô‹³ˆ© ìììÀ묬Ðlv¨lJëlÓÜvŸÜÀ¨Ÿ ˜¨ƒ¬V묬Ðlv¨lJëlÓÜvŸÜÀ¨Ÿ

7Úô³{Þڈôˆ{Ø{Ú)ڈôˆ{³‹ ìììÀӞX—XëÀ¨Ÿ ˜¨ƒ¬VӞX—XëÀ¨Ÿ

7Ú½ÃÞ³¾½ô¾³{ÞÚØôôÞ©³Ú ìììÀb¬¨b¬Ðl˜Jӕ˜»îJÐlÓÀ¨Ÿ

7ÚÚô³{ÞڈôÞÞôôÚ)ڈôã{‹{Ú ìììÀž˜vX¬¬£ìvОv¨lJ£À¨Ÿ

7Úô³ˆÚãˆØÞ×؋ÚÚ)ÚãˆØã³Ø³ ìììÀîЬ¨bÐvìÀb¬£ ˜¨ƒ¬VîЬ¨bÐvìÀb¬£

7Úô³{Þڈô³ô‹‹Ú)ڈô‹©Ø× ìììÀëvЕJv¨ìvОv¨lJ£À¨Ÿ

Zaterdag 6 juni 2009

congres koninklijke

De bevaarbaarheid van het Zwarte Water vormde in 1856 aanleiding voor de eerste volledige parlementaire enquête in de Nederlandse geschiedenis. Thorbecke’s Grondwet van 1848 had dit politieke middel mogelijk gemaakt. Er was er al een gedeeltelijke enquête geweest over de Zoutwet, maar in 1856 werden alle registers opengetrokken en vonden ook uitvoerige verhoren plaats.

kosten ongeveer 400 gulden per jaar overhield. Als hij jaarlijks ongeveer twintig reizen over de Zuiderzee maakte, was hij, als hij leeg terugkwam, ondanks de verlaging van het tarief in 1851 nog steeds ongeveer 26 gulden per jaar kwijt voor de tol. Volgens Kerkhoven in verhouding ‘eene zeer aanzienlijke uitgave’. Antonius Petrus Gerhardus Hens, wijnkoper en ‘zeehandelaar’ en tevens directeur van de Stoombootmaatschappij te Zwolle, vond dat de tol vooral op de handel drukte, omdat de schippers de tol- en bruggelden doorberekenden. Schippers die later spraken ontkenden dit echter, omdat ze het zich vanwege de concurrentie niet konden permitteren. De eerste schipper die zelf aan het woord kwam, Pieter van Herwaarden, klaagde vooral over de moeilijkheden bij het laveren. ‘Als men tusschen de kribben regt tegen den wind in moet laveren, dan is dat zeer lastig’, vond hij. ‘Wij verslijten meer zeilen tusschen de kribben dan in zee; dat kleine eind tusschen de kribben kost ons aan zeilen en tuigaadje met slecht weer meer dan de reis van Schokland naar Amsterdam.’ Zijn collega’s hadden soortgelijke klachten en meldden dat ze weinig of geen profijt hadden van de grotere diepgang en dat de tol een grote aanslag betekende op hun inkomen. Van het jaagpad maakten zij geen gebruik. Kapitein Wessel Meeter van de Zwolse stoomboot daarentegen was graag bereid tol de betalen, want de schepen van zijn maatschappij konden blijven varen, omdat het water dieper was geworden. Anders was de maatschappij opgehouden te bestaan.

Johan Rudolph Thorbecke (1798-1872).

Door Wim Coster

Wim Coster is verbonden aan het Historisch Centrum Overijssel. In oktober 2008 promoveerde hij aan Wageningen Universiteit bij prof. dr. P. Kooij op het proefschrift ‘Baron op klompen. Mr. B.W.A.E. baron Sloet tot Oldhuis (1807-1884) aan de hefboom tot welvaart.’ De bijgaande tekst is gebaseerd op de paragraaf ‘Zwolle aan zee’ uit dit boek, pp. 176192. Wageningen/Groningen (NAHI) 2008. Prijs € 24 incl. verzendkosten. Zie voor een digitale versie: http://library. wur.nl/wda/dissertations/ dis4511.pdf

De aanleiding lag in de oprichting van een NV die als doel had een eind te maken aan de slechte bevaarbaarheid van de watervlakte aan de monding van het Zwarte Water. In het kader van dit project werd tolheffing ingevoerd en dat leidde tot heftige protesten van een grote groep kleine schippers, onder aanvoering van Jan Willem Schuttevaêr. Zij achtten het niet hun belang om van Zwolle een echte zeehaven te maken en al helemaal niet als ze daarvoor ook nog eens tol moesten gaan betalen. Willem Jan Schuttevaer (1798-1881).

Verstopte levensader

De directe verbinding van Zwolle met de Zuiderzee liep vanouds via het Zwarte Water. Pas na de aanleg van de Willemsvaart in 1819 kreeg de stad een verbinding met de IJssel. Het Zwarte Water was een levensader voor het oosten van het land, ook voor Drenthe, maar die was verstopt geraakt door het Zwolse Diep, een inham van de Zuiderzee met een oppervlakte van ongeveer 3000 bunder. Ingrijpen was daarom dringend noodzakelijk, ook ten behoeve van de opkomende stoomvaart. De ‘Overijsselsche Vereeniging tot ontwikkeling van provinciale welvaart’, kortweg ‘Welvaart’, presenteerde daarom in 1843 een spectaculair plan, het resultaat van een prijsvraag. Winnaar werd de Waterstaats-ingenieur B.P.G. van Diggelen, een bekend figuur op zijn vakgebied. Aan de prijs van 250 gulden hadden ook Zwolse zeereders en kooplieden bijgedragen. De oprichting van de speciale maatschappij die leidde tot de heffing van een nieuwe tol, werd door de kleine schippers met argusogen gevolgd.

Leidammen

Het meest opvallende onderdeel van het plan was de aanleg van twee leidammen dwars door het Zwolsche Diep, waardoor het Zwarte Water als het ware werd verlengd en verderop in de Zuiderzee zou uitmonden. De natuurlijke werking van het water moest de vaargeul verder uitdiepen en aan het eind zou een haven komen. Tussen de zuidelijke dam en de kust kon landaanwinning plaatsvinden en dat gebied zou geschikt zijn voor de biezenteelt, waarmee een deel van de inwoners van Genemuiden de kost verdiende. Van Diggelens oplossing was technisch gezien nieuw, daardoor riskant en bovendien prijzig. Het bleef ook onduidelijk wat de gevolgen zouden zijn voor de afwatering en vooral voor de scheepvaart. Kon er nog wel goed gelaveerd worden en was het wel zo gemakkelijk om bij aflandige wind tussen de kribben te komen? De antwoorden op dergelijke vragen kwamen pas later. Te laat.

Volle kracht vooruit

Welvaart-voorzitter mr. B.W.A.E baron Sloet tot Oldhuis wilde in 1843 met volle kracht vooruit, ondanks bezwaren van verschillende kanten. Er bestond ook bezwaar tegen de bijdrage van vijf procent uit de verwachte jaarlijkse winsten van de in 1845 gestichte ‘Naamloze Maatschappij tot verbetering van de handelsweg over het Zwolsche Diep, mede door landaanwinning’ aan Welvaart. Bovendien vonden sommige politici en anderen dat de hele onderneming niet alleen mocht steunen op het plan van Van Diggelen. Van een kritisch onderzoek door ‘eenen bevoegden waterbouwkundigen’ was bijvoorbeeld niets gebleken, merkte gouverneur J.D. van Rechteren tot Ahnem op. Ondanks deze kritische noot was hij echter toch bereid zijn naam te zetten op de lijst van intekenaars. De kosten van het hele project bedroegen maar liefst 350.000 gulden, bijna het dubbele van de totale begroting van de gemeente Zwolle voor 1843. Provinciale Staten van Overijssel stemden er in november 1845, vrijwel direct na de oprichting, mee in om de Maatschappij een subsidie te verlenen van 1800 gulden per jaar tot een totaalbedrag van 36.000 gulden. De stad Zwolle tekende in voor honderd aandelen van 500 gulden en Genemuiden deed, met het oog op de nieuwe biesvelden en het voorziene

~

Met jaarinkomen van 400 gulden was 26 gulden een hoge tol

~ werk aan de leidammen, mee voor eenzelfde aantal. Het feit dat burgemeester Zeehuisen actief lid was van Welvaart, zal dit besluit zeker positief hebben beïnvloed. Om het volledige bedrag bij elkaar te krijgen werden niet alleen in Overijssel, maar alom in den lande connecties van de heren van Welvaart aangesproken. Leden gingen persoonlijk met een lijst rond en met succes. Tot de intekenaars behoorden ook koning Willem II en zijn broer prins Frederik. De contacten lagen er. Reeds begin 1844 had Sloet aan de leden van Welvaart uitvoerig verslag gedaan van een audiëntie bij de koning. Willem II had toen al zijn instemming met de onderneming betuigd en een ruime begunstiging toegezegd. De ministers van Binnenlandse Zaken en Financiën hadden hetzelfde gedaan. De laatste, mr. F.A. van Hall, tekende persoonlijk zelfs in voor twee aandelen, evenals mr. J.R. Thorbecke, toen nog hoogleraar te Leiden. Ook andere particulieren, zoals nota bene de heren W.J en H. Schuttevaêr en Van Diggelen en Sloet zelf namen aandelen. Burgemeester Van Setten van Zwartsluis ondervond echter, dat er bij de notabelen, laat staan de kleine schipperij ter plaatse, weinig of geen belangstelling bestond. Integendeel! Hoe dan ook: het maatschappelijk kapitaal werd voltekend en Van Diggelen kreeg voor een periode van drie jaar verlof om de directie te kunnen voeren over de uitvoering van de werken. De uitvoering vorderde gestaag en de vaargeul bleek inderdaad door natuurlijke werking te verdiepen met acht à twaalf centimeter. In 1848 werd het werk voltooid met de aanleg van de haven Kraggenburg. De naam was gekozen vanwege de speciaal aangevoerde kraggen, die met hun wortels de leidammen verstevigden.

De grote overwinning van Willem Jan Schuttevaêr

Onduidelijk

Waarom Zwolle geen zeehaven werd In 1846 was een concepttarief vastgesteld voor een tol ‘bij den tonneninhoud’ op het Zwarte Water, waartegen echter al spoedig verzet rees. De kleine schippers meenden namelijk dat een tol naar diepgang voor hen veel voordeliger zou uitpakken. Nog voor de concessie was verleend, hadden 88 Meppeler schippers al een verzoek ingediend om hun belangen en die van honderden andere schippers op de Zuiderzee te erkennen. Desondanks werd bij koninklijk besluit van 4 juli 1848 een tarief vastgesteld, dat per 1 januari 1849 zou ingaan. Alles leek nu in kannen en kruiken, maar de realiteit was anders. De schippers lieten het er niet bij zitten. Onder aanvoering van hun voorman Willem Jan Schuttevâer en voorzien van juridische bijstand van de liberaal mr. L. Oldenhuis Gratama uit Assen trokken zij ten strijde. Een lange reeks van pamfletten, brochures en boekjes volgde. Oldenhuis Gratama publiceerde in 1848 een boekje over ‘De Tolkwestie’, waarin hij tot de conclusie kwam, dat de regering, ten koste van de schippers en de veerlieden teveel was meegegaan met ‘het eigenaardig toegepast nijverheidsbelang van Zwolle’. Ook vanuit andere kringen kwamen protesten tegen de werken op het Zwarte Water. Alle protesten bij elkaar konden echter niet voorkomen dat de tol toch inging. Maar het laatste woord daarover was gesproken, noch geschreven!

Oninbare tol

Voor de beleggers leverden de aandelen ondertussen vrijwel geen cent dividend op, omdat de tolgelden ondanks soepele regelingen bijna geheel oninbaar waren. Al op 26 juli 1849 was in de Tweede Kamer een rekest besproken van H.J. de Vries en 336 andere binnenlandse of kleine schippers uit Overijssel en Drenthe. Zij protesteerden daarin tegen de tol die ze moesten betalen als ze het Zwolse Diep wilden passeren. Volgens de rekwestranten werd die tol ten onrechte en onwettelijk geheven. Zij stelden dat zij als kleine schippers geen direct belang hadden bij de uitdieping van deze vaarweg. De veengraverij en de turfhandel in Overijssel en Drenthe hadden juist zwaar te lijden onder de nieuwe tolheffing en zouden eraan ten gronde gaan. En dat terwijl de Maatschappij alleen maar in het leven was geroepen om ervoor te zorgen dat schepen met een grotere diepgang Zwolle konden bereiken. In de Tweede Kamer ontspon zich al direct een levendige discussie. Het verzoekschrift kwam eigenlijk neer op de aanvraag voor een parlementaire enquête, maar de wet die dit mogelijk moest maken was op dat moment nog niet gereed. Sloet was uiterst verontwaardigd over het gedrag van de schippers, die drie jaar lang hadden verdiend aan de aanleg van de werken voor het Zwolse Diep en nu konden varen waar en wanneer dat vroeger niet kon. Ook voor de klacht van Provinciale Staten van Drenthe, dat zij na de verlening van de concessie niet verder bij de activiteiten waren betrokken, had hij weinig of geen begrip. Nog een tegenstander hadden Sloet en de heren van de Maatschappij, cq. Welvaart: Thorbecke, wiens naam toch had geprijkt op de lijst van intekenaren uit 1843. Sinds eind 1849 minister van Binnenlandse Zaken, zorgde hij er bij koninklijk besluit van 23 december 1850 voor, dat het toltarief werd verlaagd. Protesten van de directie mochten niet baten. In plaats daarvan honoreerde de minister een andere

Het resultaat van alle ondervragingen leidde uiteindelijk tot een rapport van 224 pagina’s, dat op 13 september 1856 door de commissie van onderzoek werd uitgebracht. Ondanks alle inspanningen bleven de nodige vragen bestaan. Zo was bijvoorbeeld niet duidelijk geworden hoe nu precies de diepte van het vaarwater was geweest vóór aanvang van de werken. Alleen Van Diggelen had onderzoek laten doen, maar de resultaten daarvan leidden in 1856 niet tot een eensluidend antwoord. Ook bleef er verschil van mening bestaan over de vraag hoe diep het water volgens de concessie van 1844 had moeten worden. Wel leek iedereen het erover eens, dat de diepte iets was toegenomen. ‘Ten gevolge van den hoogeren waterstand, die thans op het Zwolsche Diep wordt aangetroffen’, stelde de commissie vast, ‘die niet enkel het gevolg is der verdieping, maar ook van de meerdere opstuwing van water, is de vaart voor zeeschepen veel gemakkelijker geworden.’ De kofschepen konden ook verder doorvaren en hoefden minder te worden gelicht. Voor de beurten vrachtschippers die geen eigen handel dreven, vormde de tol daarentegen een behoorlijke aanslag op hun inkomen, die voor hen de concurrentie met de stoomboten zwaarder maakte. De hogere waterstanden op het Zwarte Water als gevolg van opstuwing tussen de leidammen werden eveneens als een probleem erkend.

Uitslag

Zwartsluis tegen

Twee oorspronkelijke aandeelhouders van de Maatschappij, Willem Jan Schuttevâer, schipper, koopman en lid van de gemeenteraad in Zwolle, en Johan Rudolph Thorbecke, sinds eind 1849 minister van Binnenlandse Zaken, speelden een belangrijke rol in het scenario dat zich vanaf dat jaar ontvouwde. Tijdens een vergadering van Welvaart stelde Sloet in 1850 nog opgewekt vast, dat ‘het groote werk’ van het Zwolse Diep, ondanks ‘velerlei tegenkanting’, geheel was voltooid. Burgemeester Van Setten van Zwartsluis bleef tegenstander van het project. Wat niet verwonderlijk was, want in zijn dorp leefden de meeste bezwaren. Velen vonden er namelijk een bestaan in het lichten van de schepen op de Zuiderzee en bovendien leverde de haven Kraggenburg concurrentie voor de nering van de Sluzigers. De problemen ontstonden ook door de inspraak, aldus het jaarverslag, waarbij ‘alle mogelijke besturen en collegiën’ hun zegje konden doen. Met anonieme drukwerken werd opgeroepen te ageren tegen de tol en zo ontstond een beeld alsof alleen Zwolle belang zou hebben bij de zeehaven. Het werd een strijd van ‘de groote Heeren’ tegen ‘de arme schipperij’; een denkbeeld dat niet geheel vrij was van ‘socialistische strekking’. Het klonk voor de heren van Welvaart als een vloek in de kerk. Ook werd het een strijd van Overijssel tegen Drenthe, temeer daar het provinciaal bestuur van de buurprovincie verzoekschriften naar de regering stuurde, waardoor het protest ‘eene kleur van wettigheid bekwam.’

19

Weekblad Schuttevaer

chuttevaer 2009

Mr. B.W.A.E baron Sloet tot Oldhuis was voorzitter van de ‘Overijsselsche Vereeniging tot ontwikkeling van provinciale welvaart’ en initiatiefnemer van het gewraakte plan de bereikbaarheid van Zwolle voor grote schepen te verbeteren en daarvoor tol te gaan heffen. wens van de schippers. Hij liet een rapport uitbrengen over het onderhoud van de werken. Het pakte wederom ongunstig uit voor Sloet c.s. ‘Wanneer thans, zooals de maatschappij schijnt te verlangen, het onderhoud door een subsidie van Rijkswege wordt bestreden, dan zou de schatkist eigenlijk de rente der aandeelhouders betalen’, was de conclusie. En er was nog een derde slag die Thorbecke toebracht aan de Maatschappij. Hij zette de parlementaire enquête door, waarbij in september 1856 het reilen en zeilen rond het Zwolse Diep uitvoerig ter discussie werd gesteld.

Parlementaire enquête

Op 14 december 1855 diende de Drentse parlementariër mr. P. van der Veen bij de Tweede Kamer een voorstel in ‘tot het houden eener enquete omtrent de uitvoering van de concessie tot landaanwinning en verdieping van het vaarwater op het Zwolsche Diep’. In april 1856 ontving de Kamer een adres dat was ondertekend door 156 schippers en nog diezelfde maand werd besloten tot het houden van een parlementair onderzoek. Tussen 21 juli en 13 september 1856 werden in deze eerste volledige parlementaire enquête uit de Nederlandse geschiedenis in totaal 29 personen ondervraagd door een Kamercommissie onder voorzitterschap van mr. J.K. baron van Goltstein. Voor- en tegenstanders kregen het woord. Zo verschenen bestuurders en aandeelhouders van de Maatschappij, een tolgaarder, ingenieurs van diverse rang en stand, ambtenaren, burgemeesters, gemeenteraadsleden, waterschapbestuurders, kooplieden, handelaren, verveners en andere ondernemers, een particuliere, beurt- en turfschippers en een kapitein voor de vijfkoppige commissie; soms in meerdere hoedanigheden.

Voor- en tegenstanders

Tot de voorstanders van de tolheffing behoorde, het zal geen verbazing wekken, de president van de Maatschappij, Johan Christiaan van Haersolte van Haerst, burgemeester van Zwollerkerspel. Hij bestreed ten stelligste dat de Maatschappij verplicht zou zijn het vaarwater op een diepte van 2,20 meter te brengen en haalde ook een gesprek aan met Schuttevâer, waaruit moest blijken dat de tol niet te hoog was in verhouding tot de gewonnen dagen. De haven van Kraggenburg voldeed in zijn ogen zeer goed. Hij zei verheugd te zijn over de enquête, omdat de uitslag de waarde van de Maatschappij zou doen toenemen. ‘De schrijvers, zoowel voor als tegen de Maatschappij, hebben beiden overdreven, en men moet niet voorbij zien, dat een onberaden vriend evenveel kwaad kan doen als de hevigste vijand.’ Johannes Zeehuizen jr., burgemeester van Genemuiden, aandeelhouder en actief lid van ‘Welvaart’, was eveneens lovend over de situatie. Hij noemde de toestand van het Zwolse Diep, ‘een van de treurigste dingen die in Overijssel en Drenthe voor handel en scheepvaart bekend waren’. Uit zijn jeugd herinnerde hij zich, hoe kinderen van het ene naar het andere

aan de grond zittende schip klommen om te spelen, terwijl er ladingen aan boord waren die eigenlijk naar Amsterdam of elders moesten. De schipperij die in 1856 had geklaagd over de tol, vroeg toen juist om verbetering van het vaarwater. De schepen hadden volgens hem voordeel bij de werken, ook bij de haven van Kraggenburg, die in tijden van nood zelfs ‘Klein Schokland’ werd genoemd. Als oorzaak voor het niet functioneren van het jaagpad noemde hij het geringe gebruik, waardoor het niet rendabel was voor de Maatschappij. Toen aan Van Diggelen werd gevraagd naar de kwaliteit van het jaagpad, dat niet geschikt zou zijn voor paarden, vertelde hij, dat hij op een gegeven moment de paarden van zijn eigen rijtuigen had laten uitspannen, er op was gaan zitten en zo een kofschip naar Kraggenburg had getrokken, hoewel de schipper had gezegd dat het jaagpad niet te gebruiken was. Hij bood aan het kunststukje desgewenst te herhalen. De tegenstanders kwamen met heel andere verhalen. Willem Jan Schuttevâer noemde tal van voorbeelden - ook uit zijn jeugd, waarin hij met zijn ouders voer - om te illustreren dat de verbeteringen weinig effect hadden gehad, zeker bij aflandige oostenwind in de winter. Bovendien zouden de schepen veel last hebben ondervonden bij het laveren en hij noemde daarvan enkele voorbeelden. Een andere tegenstander, Johannes van Setten burgemeester van Zwartsluis en tevens opgeroepen als waterschapsbestuurder en kenner van de schippersstand - beweerde dat het water als resultaat van de werken van de Maatschappij slechts één Amsterdamse voet (circa 28 centimeter) dieper was

~

Ook Schuttevaêr had aandelen in het Zwolsche Diepproject

~ geworden. Kraggenburg achtte hij geen goede ligplaats voor de schepen, zeker niet in de winter en het jaagpad vond hij ongeschikt voor paarden. Alleen de schepen met meer dan vijf voet diepgang konden volgens Van Setten verplicht worden een matige tol te betalen, maar dan naar diepgang. Voor de kleinere wogen de voordelen niet op tegen de kosten. De schepen op het Meppeler Diep, die vanaf de Smilde en de Hoogeveense vaart kwamen, hadden hoogst zelden een diepgang van meer dan 4,50 voet en zouden er dus buiten vallen. De afwatering van de Staphorster polder had in zijn ogen sterk te lijden van de verhoogde waterstanden op het Zwarte Water.

Jaagpad onbruikbaar

Rudolf Albertus Kerkhoven, vervener aan de Dedemsvaart, rekende voor dat de schipper van een turfpraam van gemiddeld 65 ton na aftrek van alle

De uitslag van de enquête kan moeilijk als positief voor de Maatschappij worden beschouwd, ook omdat de commissie het voorstel deed de tolheffing op basis van de tonnage te vervangen door een tol naar de diepgang, hetgeen een teruggang in de inkomsten zou betekenen. Nadat de Tweede Kamer in mei 1857 de conclusies van de enquête aan de regering had aangeboden, voerde de schipperij de druk op. Eind 1858 richtten 178 schippers zich tot de Kamer, aangezien de regering nog steeds geen standpunt had ingenomen. Thorbecke, sinds april 1853 weer Kamerlid, verweet zijn collega’s dat zij een te afwachtende houding aannamen en drong bij de regering verschillende keren aan op antwoord.

Victorie voor Schuttevaêr

Op 25 mei 1862 werd bij koninklijk besluit plotseling bepaald dat de tol op het Zwolse Diep voortaan niet meer naar de tonnenmaat, maar naar de diepgang van de schepen zou worden geheven. Het nieuwe tarief stelde de Maatschappij voor grote problemen, want de inkomsten zouden hierdoor sterk gaan dalen. Willem Jan Schuttevaêr had bij die beslissing een voorname rol gespeeld. In het begin van de jaren vijftig had hij zijn voormalige stad- en zelfs buurtgenoot al eens aangesproken op het financiële nadeel dat de kleine schippers ondervonden door tolheffing op de tonnenmaat. Toen Thorbecke opnieuw minister werd, was Schuttevaêr er als de kippen bij om hem te feliciteren. Tegelijkertijd herinnerde hij hem aan de wenselijkheid van een tolheffing naar diepgang. Korte tijd later kreeg hij het verzoek zich te melden bij de commissaris des konings, die van de minister een brief had gekregen over de kwestie. Schuttevaêr adviseerde om schepen tot een diepgang van 1,40 meter tolvrij te laten varen. Tijdens een tweede bezoek aan Thorbecke bracht hij dat cijfer, na protesten van de heren van de Maatschappij, die uit wilden gaan van een diepgang van 1,12 meter, terug tot 1,30 meter. Hij nam aan dat de meeste kleine schepen dan nog wel tolvrij konden varen en besefte dat een andere minister dan Thorbecke hem wel eens minder gunstig gezind kon zijn. Schuttevaêr had de juiste tactiek gehanteerd. De protesten van de Raad van Administratie van de Maatschappij haalden niets uit en de tol ging per 1 augustus 1862 in. ‘De heren van Welvaart konden Thorbecke’s bloed wel drinken en vroegen zich af of hij stapel was geworden!’ Hoe de relatie tussen ‘Welvaart’ en Thorbecke was, valt ook af te leiden uit een relaas van Schuttevaêr, die schreef dat de heren Thorbecke met alle genoegen naar Suriname zouden hebben geëxpedieerd om er bomen te hakken of naar Losser, om daar in de steengroeve te gaan werken. Het jaarverslag van ‘Welvaart’ over 1862 spreekt eveneens boekdelen. De ‘animositeit’ van de minister, zo werd geconcludeerd, had gezorgd voor het verlies van een maatschappelijk kapitaal van 350.000 gulden, dat moest worden gedragen door de aandeelhouders. Enig dividend werd niet meer uitgekeerd. De haan van Schuttevaêr had victorie gekraaid.

Bastion in de polder

Uiteindelijk, Thorbecke was inmiddels overleden, nam het Rijk bij overeenkomst van 26 en 29 januari 1875 de werken van de Maatschappij voor het Zwolse Diep en alles wat erbij hoorde over. Het doel en de naam werden veranderd in ‘Maatschappij ter bevordering van landaanwinning op de vlakte van het Zwolsche Diep’. De tapijtindustrie in Genemuiden zou er wel bij varen, anders dan Zwolle, dat uiteindelijk nooit een echte zeehaven is geworden. Anno 2009 zijn hier en daar in het land van de Noordoostpolder nog enkele restanten te zien van de kribben én van de voormalige haven Kraggenburg, als ware het een bastion in de polder.

.

20

Weekblad Schuttevaer

congres koninklijke

Zaterdag 6 juni 2009

chuttevaer 2009

Voorstellen Congres 2009 trict Nijmegen-Maas komt het bericht dat er bij St. Andries op dit moment nauwelijks of geen storingen meer zijn. Omdat nog steeds sprake is van regelmatige storingen in St. Andries is bij RWS kenbaar gemaakt dat dit mogelijk tot schadeclaims zal kunnen leiden. Rijkswaterstaat heeft aangegeven dat dit heel begrijpelijk is en dat dit de relatie zeker niet zal schaden. Ook is aangegeven dat de veelvuldig optredende problemen niet in relatie staan met de afstandsbediening. Ook de afdeling Utrecht heeft tijdens de kadervergadering gevraagd de wijze waarop afstandsbediening wordt ingevoerd te laten onderzoeken. Dit omdat zij twijfel hebben aan het feit of de aannemers wel voldoende van elkaar leren. Zij hebben voorgesteld hier een onderzoek naar te laten doen, dit heeft echter weinig zin omdat RWS te maken heeft met Europese aanbestedingen en dus ook met verschillende aannemersbedrijven moet werken.

Alleen vet gedrukte voorstellen worden op het congres behandeld.

2009-001 Noord-Zeeland De houten palen ter hoogte van Lexmond tussen de kribben laten verwijderen en vervangen door een rij stenen. Dit voorstel is voorgelegd aan de afdeling Utrecht.

AGENDA Agenda voor de 160ste Algemene Vergadering van Koninklijke Schippersvereniging Schuttevaer in Hotel Zwartewater, De Vlakte 20 in Zwartsluis Donderdag 4 juni 8.30-09.45 uur Inschrijving van deelnemers Algemene Vergadering 10.00-12.30 uur Welkomstwoord en opening huishoudelijke vergadering door de landelijk voorzitter mevrouw Jorritsma-Lebbink. Kort welkomstwoord door de voorzitter van de congrescommissie de heer Roelof Huls. Kort welkomstwoord door de burgemeester van de gemeente Zwartewaterland, dhr A.C. Hofland. Agenda - herdenking overledenen; - ingekomen stukken en mededelingen; - goedkeuring verslag van de 159e vergadering te Amsterdam; - goedkeuring jaarverslag 2008; - verslag van de penningmeester over het verenigingsjaar 2008; - verslag van de financiële commissie bestaand uit de heren: J.P. van de Wolfshaar, J.H. Struijk en H.P. Versluis; - aanwijzing financiële commissie 2010, de heer J.P. van de Wolfshaar treedt af. - begroting 2009 en meerjarenraming; - contributie 2010/ HB-voorstel 1; - verkiezing hoofdbestuursleden, aftredend en herkiesbaar zijn de heren Dijkstra, Nobel en Hoogendoorn; - HB-voorstellen - Behandeling voorstellen; - Rondvraag 12.30-13.30 uur Lunch 13.30-14.00 uur Jaarrede door de voorzitter, mevrouw A. Jorritsma-Lebbink. 14.00-17.00 uur Behandeling van het thema ‘Verleden, heden en toekomst’ onder leiding van de voorzitter. 14.00-14.20 uur Bekijken film ter inleiding van het onderdeel ‘Verleden’. 14.20-14.40 uur Toespraak door de heer J. Klaasen, gedeputeerde Verkeer en Vervoer van Overijssel. 14.40-15.00 uur Toespraak door mevrouw T. Bodewes, directeur Scheepswerven Gebr. G. en H. Bodewes BV. 15.20-16.30 uur Forumdiscussie met de zaal aan de hand van stellingen. 17.30-19 uur Vaartocht en receptie namens het college van Zwartewaterland aan boord van het mps Rheinkönigin. Het schip ligt gemeerd aan de Havendijk te Zwartsluis en zal varen van 17.30 tot 19.00 uur. 19.30-24.00 uur Diner in het Hotel Zwartewater.

Vrijdag 5 juni 10.00-13.30 uur Vaartocht en lunch aan boord van het mps Rheinkönigin. 13.30-16.30 uur Onthulling Nationaal Binnenvaartmonument

2009-002 Noord-Zeeland Aan de noordzijde in de voorhaven van het Naviduct ligplaatsen voor overnachting realiseren en de plaatsen aan de zuidzijde aan de drijvende steiger, eveneens vrijgeven voor overnachting. Dit voorstel is voorgelegd aan de regiovertegenwoordiger IJsselmeer. 2009-003 Noord-Zeeland Bij watersportverenigingen er op aandringen dat de boot zodanig wordt ingericht dat de stuurman te allen tijde zicht heeft op tegemoetkomende vaart. Een dergelijk voorstel is heel moeilijk uitvoerbaar. Een duidelijk en goede voorlichting bij de lokale verenigingen is hierbij van groot belang. Alleen door een verplichting is iets dergelijks mogelijk volledig uit te bannen. Het voorstel om een spiegel te installeren is al herhaalde malen aan de orde geweest maar heeft tot nu toe geen effect gehad. Het heeft met name te maken met het kweken van begrip voor elkaars positie. In het kader van het project ‘Varen doe je samen’ gebeurt hier wel heel veel aan. In de laatste film, die overigens aan alle leden van Schuttevaer is verstuurd, wordt duidelijk aandacht besteed aan het achterom kijken. Er vinden in het kader van het genoemde project veelvuldig acties plaats en het uitbrengen van de film is zeker niet de laatste gezamenlijke actie. Bij een eerstvolgende vergadering van het project zulllen wij hier nogmaals aandacht voor vragen. 2009-004 Goeree-Over flakkee Ongeveer 5 km voor de inloop van het Volkeraksluizencomplex een meldpunt voor scheeps- en ladinggegevens creëren. In principe mag iedereen zich melden waar men wil. Wanneer men binnen bereik van de zender is, omstreeks 15 km, mag dit worden gedaan op het IVS-kanaal. Op het blokkanaal mogen geen IVSmeldingen worden gedaan. Voor alle duidelijkheid dit betreft dus kanaal 64. Het kan ook telefonische via nummer 0168-477500 of via BICS. Rijkswaterstaat zal dit voorstel niet honoreren. 2009-005 Goeree-Over flakkee Een AIS ontvanger plaatsen op de Volkeraksluizen, zodat het handmatig labellen van schepen achterwege kan blijven. Een ander zal gerealiseerd worden. Men is bezig met het uitrollen van het transpondernetwerk. 2009-006 Goeree-Overflakkee Geen overbodige tonnen in de Rijn neerleggen. De internationale afdeling van Koninklijke Schuttevaer heeft regelmatig gesprekken over de betonning op de Rijn. Op deze wijze kunnen wij niet de gewenste actie ondernemen. 2009-007 Goeree-Overflakkee Op de verkeerspost in Rotterdam pleiten voor gescheiden ruimtes per marifoonblokkanaal, waardoor overstemming van gesprekken met de verkeersleider niet meer mogelijk is. Dit voorstel is besproken met de Werkgroep Binnenvaartbelangen Rotterdam. De mensen die dit zo ervaren moeten hiervoor kenbaar wanneer (datum en tijdstip) dit plaats heeft gevonden. De WBR geeft dan opdracht de situatie na te gaan. 2009-008 Goeree-Overflakkee, Terneuzen Het tweede toplicht voor schepen > 110 meter per direct afschaffen danwel op de juiste hoogte voeren. Het voeren van het tweede toplicht voor schepen > 110 meter is niet langer verplicht. In het 9e wijzigingsbesluit van het BPR staat dat een tweede toplicht gevoerd mag worden in plaats van moet worden. Ook de vier meter waarop het tweede toplicht moest worden geplaatst, is losgelaten. Er staat nu alleen nog dat het tweede toplicht hoger geplaatst moet zijn als men dit wil voeren. 2009-009 Goeree-Overflakkee, De Amer De vaarweg tussen Sassenplaat en de Volkeraksluizen weer op volle breedte betonnen. De reden is dat een en ander in overeenstemming is gebracht met de geul bij het slibdepot, waardoor een vloeiender vaargeul is ontstaan en meer ruimte ontstaan is voor recreanten. Overigens is de geul nog steeds 350 meter breed. Dit betekent ook dat er minder kosten gemoeid zijn met het op diepte houden

Congres in teken van verleden heden en toekomst Schuttevaer Het zal geen verrassing zijn dat gekozen is voor dit thema. Immers de Koninklijke Schuttevaer houdt op 4 en 5 juni niet alleen haar jaarlijks congres, ofwel de Algemene Vergadering, maar viert ook haar respectabele 160-jarig bestaan. Het congres zal er dan ook iets anders uitzien dan andere jaren. Met name de tweede dag zal een minder formele invulling krijgen. Koninklijke Schuttevaer neemt u eerst door middel van een film mee terug in de geschiedenis, en legt de nadruk op de ontstaansgeschiedenis van Schuttevaer. Met een speciaal voor dit doel gemaakte film neemt ‘huiscineast en Schuttevaerder in hart nieren’, Robert Zwiers, de congresdeelnemers mee langs de plaats waar de ketting werd doorgevaren en andere historische plaatsen. In de film eveneens leden en zoon Marius van Dam van wijlen oud-voorzitter meester Van Dam. Zij vertellen wat Schuttevaer voor hen betekent. Voorts is Job Klaasen, gedeputeerde van de provincie Overijssel, bereid gevonden in te gaan op de vaarwegen en de ontwikkelingen daarin. Zo legt hij een link met de vaarwegen die zo van invloed waren op het ontstaan van de vereniging en geeft hij een beeld van het vervoer over water in zijn regio en de vaarwegen. Debat In het laatste gedeelte van het thema - de toekomst - geeft Tecla Bodewes, directeur van Bodewes Scheepswerven in Hasselt en Meppel, haar visie op de bouw van nieuwe kleine schepen en de haalbaarheid hiervan. Hier licht een link met het vorig jaar uitgebrachte rapport ‘De toekomst van het kleine schip’. Hierin zijn 21 acties opgenomen waar de brancheorganisaties gezamenlijk aan werken en die ertoe moeten leiden dat het kleine schip voor de bedrijfstak behouden blijft en waar mogelijk nieuw leven wordt ingeblazen. Koninklijke Schuttevaer verwacht dat bovenstaande voldoende gesprekstof zal opleveren voor een levendig debat met de congresdeelnemers, onder wie zich mogelijk ook staatssecretaris Tineke Huizinga zal bevinden.

van de vaargeul. Rijkwaterstaat is overigens niet voornemens om de geul op volle breedte terug te brengen. De wijziging zou ook het kruisend verkeer moeten verminderen.

op het moment dat dit geconstateerd wordt, er melding van gemaakt wordt bij de verkeerspost in Dordrecht. Deze zal dan vervolgens handhavend optreden.

2009-010 Goeree-Overflakkee Het 24 uur stand-by houden van minstens 1 RWS-boot voor calamiteiten in de omgeving van Dordrecht-Oude Maas. Dit voorstel is waarschijnlijk ingediend naar aanleiding van het ongeval dat heeft plaatsgevonden met het ms Riad. Overigens is er altijd 24 uur per etmaal minstens één RWS-boot operationeel. Aannemende dat dit zo is, kunnen wij u berichten dat dit al uitgebreid is besproken met Rijkswaterstaatdirectie Zuid-Holland. De aanvaar tijd op zich is al eerder besproken. Deze zou in principe niet meer dan 30 minuten mogen bedragen. Echter wanneer dit wordt gehonoreerd betekent dit ook een forse aanslag op het budget waarbij, hoe naar dat ook klinkt, moet worden afgewogen of de budgetten hiervoor zouden moeten worden gebruikt. Zo bleek uit de eerder aangehaalde discussie met Rijkswaterstaat. Tijdens het regulier overleg met Rijkswaterstaatdirectie Zuid-Holland zullen wij opnieuw navraag doen naar de evaluatie van het genoemde ongeval. Dit is ons toegezegd.

2009-013 Goeree-Overflakkee In overleg met de havendienst/havenmeester in Dordrecht te komen tot een soepeler ligplaatsenbeleid tijdens de feestdagen. Het ligplaatsenbeleid in Dordrecht en omgeving wordt tijdens de feestdagen al soepel gehanteerd. Tijdens de afgelopen feestdagen periode is dat ook weer gebleken. De schepen lagen veel breder dan mocht. In de maand voorafgaand aan de feestdagen was voor veel locaties weer een nieuwe beschikking uitgegegeven die uiteindelijk niet is gehandhaafd. Ons is eveneens bekend dat de afdeling Drechtsteden jaarlijks bij de bedrijven inventariseert of zij hun ligplaatsen tijdens de periode tussen Kerst en Oud en Nieuw ter beschikking willen stellen. Het soepeler hanteren van het ligplaatsenbeleid is een vraag die wij formeel niet kunnen stellen. Informeel dringt de afdeling Drechtsteden hier jaarlijks in haar overleg met de havendienst op aan.

2009-011Goeree-Overflakkee Ervoor zorgen dat brugwachters een betere en overzichtelijkere opstelling van de camera’s en beeldschermen krijgen zodat 1 burgwachter toch alle 3 de Zaanbruggen kan bedienen. Dit voorstel is voorgelegd aan de afdeling Zaanstreek met het verzoek de behandeling ter hand te nemen. 2009-012 Goeree-Overflakkee Onderzoeken of voor het overpompen van de inhoud van slobtanks in tankauto’s een vergunning nodig is en of dit ten koste mag gaan van de capaciteit van de autoafzetsteiger in ‘s-Gravendeel. De auto heeft een vergunning nodig om de inhoud van slobtanks te ontvangen. Dit staat echter buiten de functie van de autosteiger in s’Gravendeel. Voor een autosteiger geldt dat er alleen de auto van en aan boord mag worden genomen. Een voorstel van dit voorval maken heeft niet zoveel zin. Het enige dat moet worden ondernomen is dat

2009-014 Ouderkerk a/d IJssel Het plaatsen van borden bij de 3 nieuwe afloopsteigers aan het Binnen Spuikanaal te IJmuiden. Dit voorstel is voorgelegd aan de afdeling Amsterdam. 2009-015 Ouderkerk a/d IJssel Het slaan van meerpalen aan de binnenkant van de Roggebortsluis/ Drontemeer. Dit voorstel is voorgelegd aan de regiovertegenwoordiger voor het IJsselmeer. 2009-016 Ouderkerk a/d IJssel Het uitbaggeren van het Markkanaal van 2,65 meter naar een diepte van 2,80 meter. Daarnaast het uitbaggeren van de industriehaven in Breda. Dit voorstel is voorgelegd aan de afdeling De Amer voor advies. 2009-017 Ouderkerk a/d IJssel Het creëren van een nieuwe afmeergelegenheid in de Buitenhaven in Vlissingen. Dit voorstel is voorgelegd aan de regiovertegenwoordiger van Zeeland. 2009-019 Ouderkerk a/d IJssel

Blijven strijden voor behoud en onderhoud van de ligplaatsen in Maarssen. Tijdens het overleg met de afdeling Utrecht en RWS Utrecht is dit voorstel opnieuw aan de orde geweest. De plaatsen zullen in elk geval pas weggehaald worden wanneer er vervangende plaatsen zijn. Er is echter ook aangedrongen op het behoud van de plaatsen. Dit zal waarschijnlijk niet lukken. Het argument is dat het AR-kanaal hier te smal is. 2009-020 Ouderkerk a/d IJssel De haven van IJzendoorn zodanig inrichten dat de schepen te allen tijde weg kunnen komen. Dit voorstel zal nog nader worden doorgesproken met de afdeling. In principe moeten de schippers zelf de collegialiteit betrachten om elkaar de ruimte te gunnen om weg te komen, cq zo te gaan liggen dat iedereen de haven in- en uit kan komen. 2009-021 Ouderkerk a/d IJssel Het bewaken van afspraken die gemaakt zijn voor de afstand bediende objecten. In dit voorstel worden twee concrete objecten genoemd, te weten de Schoorldammerbrug in het NH-kanaal en de sluis St. Andries. Schuttevaer is in principe voorstander van de afstandbediening maar heeft hier altijd de voorwaarde bij gesteld dat er binnen een half uur iemand ter plaatse moet kunnen zijn in geval van nood. Schuttevaer heeft ook aangegeven dat de verdere uitbreiding van de bediening op afstand van grote objecten even stil moest worden gezet. Inmiddels is een delegatie van het hoofdbestuur op de nieuw te bouwen centrale in Zeeland geweest om daar met eigen ogen te aanschouwen hoe een en ander werkt. Hier wordt de nieuwste apparatuur verwerkt voor de bediening in het donker bijvoorbeeld, zodat ook op die momenten goed zicht is op het object. Ten aanzien van dit voorstel is aan de afdeling Kop van Noord-Holland naar hun bevindingen gevraagd. Met betrekking tot Sint Andries zijn ons veel gevallen van storingen bekend. Rijkswaterstaatdirectie Limburg communiceert hier veelvuldig en direct over met ons. Van Rijkswaterstaat Limburg hebben wij begrepen dat het contract met de huidige aannemer loopt tot medio 2010. Tot die tijd kan er niets veranderd worden aan de aanrijtijd. Van het waterdis-

2009-022 Ouderkerk a/d IJssel Het plaatsen van een bord dat aangeeft over welke lengte de Pionierskade te Rotterdam vrij dient te blijven voor de functie van autosteiger. Het lijkt niet efficiënt om een dergelijk bord te plaatsen. In dat geval zou al snel minimaal 135 meter te allen tijde vrij moeten blijven. Het lijkt ons beter dat de schepen dit in onderling overleg oplossen. Dit om zo optimaal mogelijk van de steiger en de ligplaatsen gebruik te kunnen maken. Wij hebben dit ook met het havenbedrijf opgenomen en deze deelt onze mening. Ten aanzien van het watertappunt moet contact opgenomen worden met de brandweerkazerne, die nabij de kade gelokaliseerd is. In de afgelopen periode is gebleken dat wanneer er water geladen werd, dat de mensen bij de brandweerkazerne die gebruik maakten van de douche ineens onder kokend heet water stonden. Het kraantje nam zoveel druk weg voor het gebruik van het water, dat nu is afgesproken dat de schippers die water willen laden dat even moeten melden bij de kazerne. Zij zetten dan de stroom aan en kan het kraantje gebruikt worden. 2009-023 Ouderkerk a/d IJssel In Lobith liggen de passagiersschepen te dicht op de autosteiger, waardoor alle schepen die langer zijn dan 110 meter geen gebruik kunnen maken van de autosteiger. Dit is al eerder aan de orde geweest. Rijkswaterstaat is hier behept met een oude vergunning voor het ligplaats nemen op de steiger boven de autosteiger. De vergunning zegt dat hier ligplaats mag worden genomen tot zes breed. Ook Rijkswaterstaat begrijpt dat dit, met name in deze tijd van het jaar, een probleem is, maar zij heeft vooralsnog geen middelen om hier wijziging in aan te brengen. 2009-024 Gelderland Het verbeteren van de berichtgeving door Delfzijl Radar en Ems Traffic over elkaars werkgebied. De heer Frans Bieze, regiovertegenwoordiger, heeft ons laten weten dat dit probleem mede op aandringen van Schuttevaer tot een nieuw overleg heeft geleid met de Oosterburen. Er is nu nauw overleg met het Ems Trafic Centrum. Binnenkort zal in een folder de zaak nader verduidelijkt worden. 2009-025 Gelderland De WBR vragen of het stuk kade aan de Noordzijde van de Maashaven dat niet is ingericht als ligplaats, mag worden gebruikt voor het aan en van boord zetten van auto’s. Dit voorstel is voorgelegd aan de WBR en deze heeft laten weten dat dit niet kan. Het genoemde stuk oever is eigendom van het OBR (ontwikkelingsbedrijf Rotterdam). Er zijn in het verleden duidelijke afspraken gemaakt over het gebruik van de oever. Afmeren en/of het aan en van boord zetten van auto’s mag hier niet. 2009-026 Gelderland Bewerkstelligen dat de Franse autoriteiten op het Elsazkanaal (Canal d’Alsace) het groot vaarbewijs erkennen. Voor zover bij ons bekend mag men boven Iffesheim varen met het groot vaarbewijs. 2009-027 Gelderland Rijkswaterstaat Oost-Nederland er op wijzen dat verdere verruiming van de mogelijkheden om met zesbakduwstellen te varen tussen het Spijkse Veer en Woudrichem de veiligheid zeer ernstig schaadt. Rijkswaterstaat Oost-Nederland heeft laten weten dat wanneer er hinder ontstaat van zesbaksduwstellen een en ander aan de verkeerspost kenbaar gemaakt dient te worden. In dat geval kunnen zij mogelijk gericht en gefundeerd actie ondernemen.

Zaterdag 6 juni 2009

congres koninklijke

Weekblad Schuttevaer

chuttevaer 2009

21

Voorstellen Congres 2009 2009-028 Gelderland De kilometeraanduiding op het Amsterdam-Rijnkanaal verbeteren. Dit voorstel is voorgelegd aan Rijkswaterstaatdirectie Utrecht. Zij zullen de zaak onderzoeken. Er waren nog niet eerder klachten over geweest. 2009-029 Hardinxveld-Giessendam Sluis Limmel in de midden van de zuiderlijkste brug voorzien van een doorvaartlicht of in het midden voorzien van een witte streep. Een en ander is voorgelegd aan het waterdistrict Maastricht Maas van de directie Limburg. Een en ander zal aan de hand van ingezonden foto’s door een lid, nader worden onderzocht. 2009-030 Terneuzen Het Westerscheldereglement art. 23 lid 5 zodanig wijzigen dat een koppelverband identiek verlicht moet worden als volgens het BPR/RPR. Dit voorstel is voorgelegd aan de regiovertegenwoordiger Zeeland ter behandeling in de commissie. 2009-032 De Amer De ligplaatsen voor en door de sluis Gaarkeuken bij Terhorne en aan de binnenzijde van sluis Lemmer geschikt maken om grotere schepen veilig te laten afmeren en zo mogelijk uit te rusten met een autoafzetplaats. Dit voorstel is voor behandeling voorgelegd aan de regiovertegenwoordiger van Noord-Nederland, de heer Bieze. Hij heeft laten weten dat de opmerkingen zijn doorgegeven aan de provinciale beheerders. Voor een deel zal het worden meegenomen in het opwaarderen van de vaarweg, voor een deel zal het extra zijn, waarvoor momenteel geen budget is. Er ligt een rapport van RWS over ligplaatsen, waarin geconstateerd wordt, dat de behoefte aan lig- en overnachtingsplaatsen niet zo groot zou zijn. In het kader van het project betreffende scheepvaartverkeermanagement probeert Schuttevaer meer ruimte te creëren. Het heeft de aandacht van Schuttevaer en de twee provincies. 2009-033 De Amer Wijzigingen in het waterpeil van sluis Ivot Ramez vooraf duidelijk communiceren. Inmiddels is een reactie ontvangen van de VBR. Zij hebben laten weten dat wanneer de electriciteitscentrale werkt dit direct merkbaar is. Het waterpeil is normaliter 6.00 meter. Wanneer de centrale werkt mag het peil nimmer beneden de 5,90 meter of boven de 6,20 meter komen. De waterstand mag maximaal 20 cm fluctueren en is normaal ongeveer 6,05 meter. Wijzigingen in het waterpeil zijn vooraf niet te communiceren, zo laat de VBR ons weten. 2009-035 De Amer De maximaal toegestane snelheid bij veerponten op de Maas verhogen, dit zeker bij afvoeren van meer dan 1000 kubieke meter per seconde. Recent overleg heeft geleerd dat de borden waarbij de snelheid op 9 kilometer is gesteld, op de locaties waar de proef met het vervangen van kabelponten door gierponten, weggehaald zullen gaan worden. Dit omdat de proef met de gierpont geslaagd kan worden genoemd. Dit voorstel is hiermee afgehandeld. 2009-036 De Amer, Utrecht Meer controle uitvoeren op hinderlijke verlichting aan boord van schepen. Dit voorstel betreffende hinderlijke verlichting is wettelijk zeer goed geregeld. Het gaat hierbij om het (gewenst) goed handhaven van deze problematiek. Toegestane verlichting is wettelijk goed geregeld. Dit voorstel uitvoeren betekent vragen om handhaving. Tot nu toe is het beleid van de vereniging altijd geweest ‘geen controle over de eigen bedrijfstak afroepen’. Naar aanleiding van onder meer dit voorstel is dit opnieuw voorgelegd. Het hoofdbestuur blijft bij haar standpunt in deze. 2009-037 De Amer De golfhoogte-waarschuwingen eveneens uitgeven bij zandwinningsplaatsen op het IJsselmeer. Dit voorstel is niet realiseerbaar aldus regiovertegenwoodiger De Weerd. Hij heeft dit besproken met de beheerder. 2009-039 Utrecht Er op toezien dat de firma Markerink te Lobith geen beslag legt op de ligplaatsen voor algemeen gebruik. Dit betreft de in beheer zijnde overnachtingshaven bij Rijkswaterstaatdirectie Oost-Nederland. Een voorstel hiervan maken is niet zo effectief. Uiteraard is het houden van toezicht in de haven dagelijks werk van de beheerder. Het melden van ongeoorloofd liggen kan het beste plaatsvinden bij de mobiel verkeersleider of bij de verkeerspost. Wij verzoeken u dan ook de betrok-

kene die dit voorstel heeft ingediend te melden dat, hij dit het beste bij constatering bij de mobielverkeersleider of de verkeerspost kan aangegeven. 2009-040 Utrecht Te komen tot één voertaal buiten de landstaal van het gebied waar men zich bevindt. Binnen het ONZB/OTVB (overleg nautische zaken binnenvaart en overleg technische zaken binnenvaart) vinden regelmatig discussies plaats over het mogelijk invoeren van één voertaal. Dat er op enig moment mogelijk één voertaal zal worden ingevoerd zal zeker in de verre toekomst aan de orde zijn. Het gremium waarin dit wordt behandeld is het ONZB/ OTVB. Hierin zijn wij betrokken dus blijven op de hoogte van ontwikkelingen in deze. 2009-041 Utrecht Toestaan dat koppelverbanden leeg van en naar de werven in Meppel en Zwartsluis mogen varen. Dit voorstel is voorgelegd aan de beheerder (provincie Drenthe). 2009-042 Utrecht Een vaargeul betonnen het Ketelmeer, te weten van de Ketelbrug tot aan de inloop van de Schokkerhaven. Regiovertegenwoordiger De Weerd, regiovertegenwoordiger, laat weten dat een en ander gerealiseerd zal worden. 2009-043 Werkendam Aan de bovenkant van sluis Driel op de startplaats altijd een lengte van minimaal 110 meter vrijhouden voor de afvaart. In 2005 is een voorstel gedaan om boven de sluizen Driel en Amerongen de wacht/overnachtingsplaatsen met 200 meter verlengen en een afloop naar de wal maken. RWS Oost-Nederland heeft dit meegenomen in het plan voor de renovatie als een combinatie van wacht- en opstelplaatsen. Men zou dan in de toekomst ook gebruik kunnen maken van de plaatsen als overnachtingsplaats. Wij hebben dit voorstel opnieuw aan RWS Oost-Nederland voorgelegd. 2009-044 Werkendam Oude scheve paal in de vluchthaven van Gorinchem bij de blauwe kegelligplaats verwijderen. Dit voorstel hebben wij voorgelegd aan Rijkswaterstaat Zuid-Holland. 2009-045 Werkendam De Van Cauwelaersluis gaat in renovatie, waardoor hij drie jaar niet in gebruik is voor de binnenvaart. In deze periode de Boudewijnsluis alleen gebruiken als binnenvaartsluis. De Internationale Afdeling van Koninklijke Schuttevaer heeft dit in behandeling, maar op een andere wijze dan u voorstelt. Zij zal het voorrangsrecht voor het schutten van zeevaart, dat in nagenoeg alle gevallen gehanteerd wordt, aanvechten. Bijvoorbeeld: een coaster geladen met containers mag geen voorrang hebben op een koppelverband dat veel meer containers in heeft. De IA streeft ernaar om het voorrangsrecht niet te hanteren ten tijde van de stremming van de Van Cauwelaersluis. 2009-046 Werkendam Toestaan om op de remming van de keersluis in de monding van het dooie Maasje te mogen liggen om te wachten als men in de haven van Waspik moet lossen. Wij hebben dit voorstel, evenals voorstel 2009-048, ter behandeling voorgelegd aan de afdeling De Amer. 2009-047 Werkendam Hogere meerpalen of een kleinere bolder bovenop de bestaande paal en een betere afloop aan beide zijden van de palen voor de sluis in Gaarkeuken maken. Regiovertegenwoordiger Bieze heeft laten weten dat deze zaken al langere tijd op de rol staan. Een en ander zal definitief worden opgelost als alles rond sluis Gaarkeuken op klasse Va is gebracht. De afdeling en de heer Bieze proberen dit nog naar voren te halen uit oogpunt van de veiligheid, wellicht ziet de nieuwe gedeputeerde hier meer prioriteit in. 2009-048 Werkendam De afmeergelegenheid aan de loswal in Waspik verbeteren. De afdeling De Amer heeft laten weten dat het bedrijf ter plaatse nieuwe palen bij de loswal laat plaatsen. Er zal ook een aantal meerstoelen worden geplaatst. 2009-049 Werkendam Meer binnenvaart mee laten schutten met de Westsluis in Terneuzen. De afdeling Terneuzen, regiovertegenwoordiger J.C.J. de Vries en een vertegenwoordiger van het NTC hebben recentelijk met de beheerder gesproken over het schutten van de binnenvaart

in de westkolk. Wanneer het overleg hierover is afgerond zullen wij alle afdelingen in kennis stellen van het resultaat. De heer De Vries laat weten dat er inmiddels voor het schutten in de westkolk een nieuwe regeling is. Deze is 15 mei ingegaan. Er zal een stuk op de website worden geplaatst en er wordt de komende tijd een folder uitgegeven. 2009-050 Werkendam Op het Amsterdam-Rijnkanaal bij diverse bruggen de verlichting aanpassen. Wij hebben dit voorstel ter behandeling voorgelegd aan de afdeling Utrecht. A: de huidige verlichting is gekoppeld aan de straatverlichting waardoor het probleem zou moeten zijn opgelost. B: het oranje onderdoorvaartlicht is er bij de Hoogerweidebrug. C: deze brug is voorzien van wit-groen borden, die de begrenzing in hoogte aangeven. Wel is duidelijk gemaakt dat de pijler te fel is verlicht. Bij gebruik van de radar wordt deze in de praktijk teruggedraaid naar 300 meter. D: ook deze brug is voorzien van groen-wit begrenzingsborden. Of een oranje onderdoorvaartlicht dan nog strikt noodzakelijk is zal worden bezien. Over het algemeen heeft men geconstateerd dat er nogal wat verschillen zijn in de markering op het AR kanaal. Men is voornemens alle markering onder de loep te nemen en deze zoveel mogelijk te uniformeren. 2009-051 Werkendam Afschaffen van de meldplicht voor schepen van 135 meter. Wij zullen dit voorstel voorleggen aan het ONZB/ OTVB. 2009-052 Werkendam De blokkanalen op de Waal zodanig aanpassen dat het ene blokkanaal overgaat in het andere, zonder een stukje kanaal 10 ertussen. Wij zijn van mening dat het niet verstandig is de gehele blokkanalendiscussie weer opnieuw op te starten. Wij overwegen dit voorstel voor te leggen aan de Algemene Vergadering. Wij zullen hiertoe eerstens de vraag voorleggen aan het NTC. 2009-053 Zwartewater De meerpalen op gelijke afstand van elkaar plaatsen met name in België. In Nederland wordt een afstand van dertig meter gehanteerd. Hoe dit in België is geregeld hebben wij gevraagd aan zusterorganisatie VBR. Meerpalen op de wal plaatst men in België tien meter uit elkaar. Praten we over meerstoelen dan wordt, net als bij ons, dertig meter aangehouden. In de Boven-Schelde staan de meergelegenheden zelfs om de tien meter, aldus de heer Verberght. In de haven van Antwerpen is de afstand om de twintig meter en op het Albertkanaal is dat om de vijftig meter. De heer Verberght heeft laten weten dat hij als stelregel ‘om de dertig meter’ een hele goede vindt. 2009-054 Zwartewater Meer ligplaatsen creëren op de Lek boven Lekkerkerk. Wij zullen dit voorstel voorleggen bij het overleg met Rijkswaterstaatdirectie ZuidHolland. Wel kunnen wij u alvast berichten dat er onderzoek wordt gedaan naar de aanleg van een kleine overnachtingshaven in Bergambacht. 2009-055 Zwartewater Op veel kanalen en rivieren de bomen langs de vaarweg terugplaatsen. Als voorbeeld wordt genoemd de Maas en het Eemskanaal tussen Groningen en Delfzijl. Regiovertegenwoordiger Bieze heeft laten weten dat de bomen langs het kanaal tussen Groningen en Delfzijl zijn verwijderd, maar dat er nieuwe geplant zullen worden. 2009-056 Zwartewater Het gedeelte tussen Delden en Enschede van de Twentekanalen verbreden. Het gedeelte tussen Eefde en Delden is al verbreed maar nog niet helemaal klaar. Nu is er een studie naar de verbreding van het stuk naar Enschede en de zijtak naar Almelo. Dit betreft een lopende actie waarbij de vereniging nauw betrokken is. Dit voorstel zal dus op termijn gerealiseerd worden. Mogelijk komt het nog voor versnelling in aanmerking, afhankelijk van het besluit dat genomen wordt door het kabinet in het kader van de recessie. 2009-057 Zwartewater Ter hoogte van de losplaats aan de zuidzijde van Delden en voor de eerste brug in Hengelo eveneens aan de zuidzijde, de ondiepte verwijderen. Regiovertegenwoordiger Veuger heeft ons laten weten dat in het kader van de ontwikkelingen van het kanaal Delden-Enschede en de zijtak naar Almelo (en het optrekken van het

kanaal klasse Va) er op dit moment weinig geld zal zijn voor het baggeren van ondiepten. Dit jaar zijn de borden geplaatst om het verkeer te regelen. In dit licht lijkt het niet verstandig om nu te vragen baggerwerkzaamheden uit te voeren. Wij hopen dat u zich hiermee kunt verenigen. 2009-058 Zwartewater Op de sluizen in de Neder-Rijn en Lek 24-uurs bediening invoeren. Wij zullen dit aan Rijkswaterstaat voorleggen. Van de afdeling Utrecht hebben wij begrepen dat dit al eerder aan de orde is geweest doch dat de behoefte destijds niet aangetoond kon worden. Heeft u de indruk of gegevens dat dit momenteel anders ligt? Zo ja, dan ontvangen wij die gegevens van de afdeling graag en kunnen wij dit bij het voorstel overhandigen. 2009-059 Zwartewater Op de kruising Dortsche Kil-Hollandsch Diep een radarpost inrichten dan wel deze onder radardekking te brengen. Het ministerie heeft inmiddels gekozen voor het instellen van verkeersbegeleiding (VBS). Omdat het systeem moet aansluiten bij het VBS Drechtsteden worden langs de Dordtsche Kil (2) en rondom de vaarwegsplitsing (5) radarantennes geplaatst. De nieuwe Sector Moerdijk zal worden bediend vanuit de Regionale Verkeerscentrale Dordrecht (Post Dordt). Kortom uw voorstel zal op termijn gerealiseerd worden. 2009-060 Zwartewater LED-verlichting in België en Frankrijk dimbaar maken. Binnenkort zal de IA een rapport aan de Franse vaarwegbeheerder aanbieden. In dit rapport zal getracht worden iets op te nemen over de LED-verlichting. Ook zullen wij het onder de aandacht brengen van onze zusterorganisatie in België. 2009-061 Zwartewater Bevorderen dat de binnenvaart op de ligplaatsen beter aansluit, waardoor beschikbare ligplaatsen beter worden benut. Wij zijn het eens met uw stelling. Het beter benutten van de ligplaatsen door beter aan te sluiten zou inderdaad goed zijn. Om een mogelijke campagne te starten of in te luiden zouden er bijvoorbeeld foto’s gemaakt kunnen worden van ligplaatsen die op genoemde wijze worden benut. Of een campagne voor dit probleem zal kunnen worden gestart kunnen wij nog niet zeggen. Deze vraag zal worden voorgelegd aan het bestuur van de Internationale Afdeling. 2009-062 Zwartewater Op de locatie’s Diemen, Maarssen en Kanaleneiland in Utrecht de geleidebalken op dezelfde wijze plaatsen als bij de Beatrixsluis. Een en ander is aan de orde gesteld bij het overleg met Rijkswaterstaat directie Utrecht. Er is geconstateerd dat een en ander inmiddels prima is opgelost. Op die plaatsen waar het geleidewerk klaar is, is te zien dat er horizontale balken met daartussen verticale balken zijn aangebracht. 2009-063 Zwartewater De ligplaatsen langs het AmsterdamRijnkanaal in Maarssen handhaven. De afdeling Utrecht heeft herhaalde malen aangedrongen op het handhaven van de ligplaatsen in Maarssen. Helaas hebben zij slechts kunnen bereiken dat de plaatsen in Maarssen pas na de renovatie van de overige ligplaatsen worden opgeheven. Rijkswaterstaat is niet voornemens om deze ligplaats te handhaven. 2009-064 Zwartewater Ligplaats bij Wijk bij Duurstede realiseren voor schepen met spudpalen. De afdeling Utrecht heeft recent voor een drietal locaties een voorstel voor het realiseren van specifieke ligplaatsen voor spudpalen gemaakt. Zij zullen dit met Rijkswaterstaat bespreken. 2009-067 Zwartewater De vaarwegsituatie op de Ems verbeteren en daarbij de volgende punten in acht nemen: 1) Een sluis (zonder hefdeuren) bij Papenburg bouwen en tot die tijd een goed blijvend baggerprogamma opstellen op het traject Papenburg-Herbrum. 2) Bestaande ligplaatsen verbeteren, uitdiepen en extra palen plaatsen (palen staan te ver uit elkaar) of, nog beter, drijvende pontons voor de bestaande palen leggen, zodat je met het hier op- en neergaande water altijd met het schip goed vastligt. We kunnen bijvoobeeld ook als proef op twee plaatsen een ponton neerleggen. 3) Peilschalen met de brughoogten een kwartslag draaien en verder van de bruggen plaatsen, zodat je eerder kunt zien wat er onder de desbetreffende brug door

kan. 4) Betonning: consequent het poortjes-systeem toepassen tussen Emden en Leer (net als beneden Emden) en daarbij voorkomen dat er een ander baken naast dit desbetreffende poortje ligt of staat (anders wekt dit laatste juist weer verwarring). Dit zal het varen op radar een stuk verbeteren. En er zorg voor dragen dat de gasboeien zo worden neergelegd dat je veilig van ‘licht op licht’ kunt varen (beneden Terborg vaar je dan nu bijvoorbeeld binnen de tussenliggende blinde tonnen door). 5) De boomtakken op het eind van de kribben tussen Leer en Papenburg vervangen door echte bakens met een radarreflector. En iets langer, zodat deze ook bij hoog water goed zichtbaar blijven. Dit is nu namelijk niet het geval. 6) Bereik van de post EmsTraffic uitbreiden naar Herbrum. 7) Een calamiteitenplan opstellen zodat snel gereageerd kan worden als een schip problemen heeft (bijvoorbeeld sleepboothulp). 8) De oevers op het traject Papenburg-Herbrum waar nodig herstellen. Hier en daar ontstaan gaten en raakt de oeverbekleding los (die in de schroef kan komen). 9) De invaart van de Leda aan de westzijde verduidelijken met radarbakens. 10) Nachtbediening van de brug in Weener verbeteren. Op dit moment moet je de brugbediening voor de nacht al voor 17 uur aanvragen, maar op dat moment weet je nog niet altijd of je nachtbediening nodig hebt of op welk tijdstip. Voorgaande zal natuurlijk bepaalde kosten met zich meebrengen. Maar wil men in de toekomst veilig van deze noordelijke route gebruik maken dan moet er iets veranderen. 2009-069 Zwartewater Vaarwegen zoals de Krommemijdrecht bij lichte ijsgang niet direct stremmen ten gunste van toeristische doeleinden. De behandeling van dit voorstel zal even op zich laten wachten. Dit omdat nagedacht moet worden over het eventueel opstellen van specifiek beleid dat recht doet aan de vraag voor dit soort vaarwegen. 2009-070 Zwartewater De nieuw aan te leggen brug in het Aduarderdiep (km 4,5) laten bedienen door post Gaarkeuken. Regiovertegenwoordiger Bieze laat weten dat deze brug vanaf post Gaarkeuken bediend zal worden. 2009-071 Zwartewater Daar waar damwand wordt gebruikt, om de vijftig meter een trap plaatsen die tot ruim onder de waterlijn reikt en op de waterlijn van trap tot trap een leuning plaatsen. Wij zullen er bij bezoeken van Rijkswaterstaat, provincies en dergelijke op aandringen dit te realiseren. Maar wellicht kunt u ook aangeven waar dit momenteel niet het geval is. Wij kunnen daar dan via de betrokken afdeling of de regiovertegenwoordiger op toezien dat de specifieke situatie wordt aangepakt. 2009-072 Zwartewater De ligplaats waar de ‘Energie’ ligt in de Amstel voor algemene scheepvaart bestemmen; deze mag niet uitsluitend bestemd zijn voor één specifiek schip. Wij hebben dit voorstel voorgelegd aan regiovertegenwoordiger De Weerd. Hij heeft eveneens het andere voorstel van uw afdeling met betrekking tot de Amstel in behandeling. 2009-073 Hardinxveld-Giessendam De bediening van de bruggen op het Merwedekanaal beter op elkaar afstemmen. Wij verzoeken u ons te laten weten of dit probleem zich met name voordoet bij het noordelijk deel van het Merwedekanaal of het zuidelijk deel. Dit omdat het hier om twee beheerders gaat. Beter is wellicht nog wanneer u bij de indiener kunt achterhalen om welke bruggen het gaat. 2009-074 Hardinxveld-Giessendam Een extra meerpaal aan de wal plaatsen waardoor de druk op de steiger in IJzendoorn vermindert. Dit voorstel is voorgelegd aan Rijskwaterstaat Oost-Nederland. 2009-075 Hardinxveld-Giessendam Meer wacht/ligplaatsen maken aan de buitenzijde van de Burgemeester Peterssluis te Bergen op Zoom. Dit voorstel is voorgelegd aan de afdeling De Amer. 2009-076 Hardinxveld-Giessendam De kribben op de Waal voorzien van rood-wit- of groen-witbakens, analoog aan het voorbeeld dat in Duitsland wordt gebruikt. Dit voorstel is voorgelegd aan Rijkswaterstaat Oost-Nederland.

.

Congrescommissie Het congres op 4 en 5 juni in Zwartsluis wordt georganiseerd door de afdelingen IJsseldelta en Zwartewater. De congrescommissie bestaat uit Monique de Goede, Jeroen den Hollander, Jan Hoogeveen, Wim Kleine, Ger en Tineke Veuger, Harm Veuger, Johan Veuger en Jan Albert Visscher en staat onder leiding van Roelof Huls. De congrescommissie is maanden beziggeweest met de voorbereidingen voor dit bijzondere congres. Onder meer de sponsorwerving werd zeer voortvarend aangepakt. Het hoofdbestuur spreekt haar dank uit voor de inzet en het enthousiasme van de commissie.

Gulle gevers Het 160ste congres van Koninklijke Schuttevaer kon mede tot stand komen door de bijdrage van de volgende bedrijven: Hoofdsponsors ABN AMRO Binnenvaartunit Nederland, Rotterdam Tamek Groep, Accountants en Belastingadviseurs, Zwartsluis Gemeente Zwartewaterland, Hasselt Gemeente Zwolle, Zwolle Scheepswerf H. Poppen Zwartsluis BV, Zwartsluis Concordia Shipyards BV, Werkendam DCP Dutch Cargo Purchase BV, IJsselmuiden MCS Meppel BV, Drachten Hebo Maritiem Service BV, Zwartsluis Groningen Seaports, Delfzijl Gemeente Kampen, Kampen Gemeente Meppel, Meppel Provincie Overijssel, Zwolle Interfloor Tapijt, Zwartsluis ING Binnenvaartcentrum Noord, Zwolle Federatie van Onderlinge Verzekeringsmaatschappijen, Bunnik Schepen Onderlinge Nederland ua, Groningen EFM Onderlinge schepenverzekering ua, Meppel Vereniging Noord Nederland ua, Heerenveen Anker Rechtsbijstand, Groningen Oranje Verzekeringen, Zwijndrecht Ontwikkeling Maatschappij ZuiderZeeHaven BV, Kampen ABN Amro Binnenvaartunit Nederland Sponsors Rabobank Altena Bedrijven, Werkendam Administratie & assurantiënkantoor Huuskes BV Westervoort Dieselservice Emmeloord BV, Emmeloord KWS Infra BV Koudasfalt Staphort BV, Leek Interstream Barging BV, Dordrecht Cotrano BV, Krimpen aan den IJssel IHDA Shipbuilding Service BV, Krimpen aan den IJssel VOF G. Idzenga Scheepvaartbedrijf, Zwolle Noordstad Marine Insurance, Groningen Tébézo, Genemuiden Peters BV Scheepswerf, Kampen Dekatel BV, IJsselmuiden Hydraulisch Transport & Scheepvaartbedrijf Mineralis BV, Hattemerbroek Agrifirm, Meppel Gebofa Maritiem VOF, Dalfsen T&T Tapijten BV, Zwartsluis Scheepvaartbedrijf Gebr. Bonte BV, Steenwijk Van der Kamp BV, Zand- en Grindhandel, Zwolle Wind Zand- en Grindhandel, Heerenveen Waterland Bevrachtingen BV, Franeker Van der Veen BV, Delfzijl Admiraal Jacht- en Scheepsbetimmeringen BV, Hasselt Wessels GmbH, Haren Duitsland Scheepswerf Gelria BV, Nijmegen Markerink BV, Tolkamer Scheepswerf De Kaap BV, Meppel Scheepswerf Bodewes BV, Hasselt Drenth Scheepsreparatiebedrijf BV, Zwartsluis Geertman Scheepswerf BV, Zwartsluis Scheepswerf Wout Liezen BV, Meppel Aannemersbedrijf B.A. Vinke en Zn. BV, Zwartsluis Gebr. A. & J. Bonsink Aquaservice BV, Zwartsluis