KOORKLANKEN. Breda s Mannenkoor. Verenigingsblad voor leden en vrienden. BM BIJ HET CEREMONIËLE STADHUIS VAN BREDA foto: Ben Kaanders

26e Jaargang Nummer 3-4 November 2015

Breda’s Mannenkoor

KOORKLANKEN Verenigingsblad voor leden en vrienden

BM BIJ HET CEREMONIËLE STADHUIS VAN BREDA | foto: Ben Kaanders |

Colofon

Inhoud

Breda’s Mannenkoor Beschermheer: Paul Depla Ereleden: Chris Rutten Ed Nijpels Peter van der Velden BM Kasteelheer: Theo Vleugels Voorzitter: Teun Giljamse Secretaris: Fons Dickens Secretariaatsadres: Postbus 2073 4800 CB Breda IBAN NL03 INGB 0001 0254 50 T 06-45949079 (secretaris) E [email protected]

Lectori Salutem 3 Wij zullen dóórgaan! … 4 … Doorgaan! Doorgaan! 5 Afscheid Neeltje Eversdijk 5 Het Crea Team in de bloemetjes gezet 5 Een zeer geslaagde concertreis 6 HdW, Bourgondiër en vakman 7 BM Jubileumconcert… 8 … een daverend succes! 9 De tijden veranderen… 10 … en wij met hen 11 Intiem Begijnhofconcert 12 BM, door romantiek gedreven 13 Oktoberfeesten 14 Nous sommes tous des volontiers 15 Ten afscheid: Het woord is aan Hans Talboom 16

Vrienden van BM Voorzitter: Maarten Suijs Secretaris: Cees Swagemakers T 06 - 51224358 E [email protected] Ledenadministratie: vacant IBAN NL68 INGB 0005 9652 66 E [email protected] Fondswerving en beheer Maarten Suijs | 06-53484664 IBAN NL60 ABNA 0451 5688 18 Redactie [email protected] Meer weten? www.bredaasmannenkoor.nl

2

Lectori Salutem Beste mensen. Wat u in handen heeft, is de laatste uitgave van de door mij samengestelde Koorklanken. Een speciale uitgave dus, maar dat om meerdere redenen. Zo is het een dubbeldik nummer geworden, omdat het derde kwartaalnummer niet heeft kunnen verschijnen. Bijzonder is ook dat de laatste KK werd uitgereikt op 29 november, de dag die in de kronieken van BM zal voortleven als de dag van het zangersfeest ‘Wij zullen dóórgaan!’. Een symbolische dag ook, want terwijl ‘we’ zullen doorgaan, houdt de (kostbare) papieren versie van KK op te bestaan. Het verenigingsblad gaat met zijn tijd mee en zal voortaan digitaal in omloop worden gebracht. In Wij zullen dóórgaan! Dóórgaan! Dóórgaan! evenwel een terugblik op een uitermate geslaagd jubileumjaar en een vooruitblik op de toekomst door onze voorzitter, Teun Giljamse. In de eerste Koorklanken van dit bijzondere jaar schreven we naar aanleiding van de nieuwjaarsreceptie in het Kasteel van Breda over ‘stippen op de agenda’. Nagenoeg alle jubileumactiviteiten lagen toen immers nog in het verschiet. Maar ‘tempus fugit’, de tijd vliegt. En nu 2015 alweer teneinde loopt, valt er nog slechts in de verleden tijd te schrijven over BM Gastvrij (zie KK 2, juni 2015), de BM Concertreis en het BM Jubileumconcert. Dit waren de ‘grote stippen’ waar jaren van voorbereiding aan vooraf gingen.

boekwerkje beschrijft de repertoiregeschiedenis van BM. Tevens omvat de ‘special’ een lijst van alle ooit door BM gezongen werken en een DVD met de Bredasche Marsch als onderwerp. Ook op 9 oktober werd menigmaal op BM geklonken. Op deze dag herleefden een beetje de triomfantelijke tijden, waarin feestvierende zangers in een stoet opgetuigde landauers door de binnenstad werden gereden. In 2015 geen landauers echter, maar huifkarren. In optocht ging het langs historische BM plekken, zoals het eerste repetitielokaal aan de Grote Markt en het eerste concertzaaltje aan de Veemarktstraat.

Naast de oorspronkelijk geplande jubileumactiviteiten verschenen er gaandeweg echter ook steeds meer ‘kleine stippen’ op de agenda. Ondermeer Een intiem Begijnhofconcert en een manifestatie tijdens het Smartlappenfestival Breda: Tranen van Cooth. De deelname aan dit festival mag best opmerkelijk genoemd worden en hierbij dringt de Latijnse spreuk ‘Fit semper tempore peior homo’, ofwel ‘De tijden veranderen en wij met hen’, zich op.

Met schrijven is veel tijd gemoeid en gebrek daaraan is de voornaamste reden om te stoppen als redacteur van Koorklanken. De klus die voorligt is het voltooien van het officiële jubileumboek 150 jaar BM dat in oktober 2016 zal verschijnen. Tot besluit, in Nous sommes tous volontiers, nog een pleidooi voor het instellen van een vrijwilligersdag en woorden van dank aan het adres van hen die mij altijd tot steun zijn geweest. Maar: Ten afscheid: Het woord is aan Hans Talboom.

Wanneer de herfst is aangebroken, breken de Oktoberfeesten aan en is het tijd om het glas te heffen. Op 5 oktober, onze 150e verjaardag, gebeurde dit ook na de onthulling van een bronzen gedenktegel door erevoorzitter, Hans Talboom. Onze nieuwe beschermheer, Paul Depla, was hiervan getuige. Tijdens het verjaarjaardagsfeestje ontving de burgemeester teven het 1e exemplaar van 1865 - 2015 | BM door romantiek gedreven. Het

Pedro Kneepkens

Wij zullen dóórgaan! Daarom van harte welkom op onze eerste activiteit in 2016: De Nieuwjaarsbijeenkomst op 10 januari om 14.00 u. in Zaal Vianden.

3

Wij zullen dóórgaan! … Geachte lezer. Voor u ligt het laatste exemplaar van Koorklanken in deze vorm. De schrijver en samensteller van dit blad houdt het na 5 jaar, waarin 20 exemplaren voor gezien. Pedro Kneepkens heeft voor het Breda’s Mannenkoor veel geschreven en vooral ook zo uniek geschreven. Dat geldt niet alleen voor dit medium, Koorklanken, maar ook voor bijvoorbeeld het nog te verschijnen Jubileumboek en het onlangs verschenen ‘1865-2015 | BM, door romantiek gedreven’. We zullen vanaf 2016 een andere vorm kiezen om onze lezers te bereiken, want Pedro’s werkwijze laat zich eenvoudig niet kopiëren. Vanaf deze plek zeg ik hem namens bestuur, leden en vrienden van BM hartelijk dank voor de originele manier waarop hij, aangejaagd door zijn gave van het geschreven woord, al die tijd verslag heeft gedaan van wat ons als vereniging bezig houdt. Hij vertolkte dat op zijn eigen wijze: geestig, fijn verwoord en tegen het literaire aan. Over ‘door romantiek gedreven…’ gesproken! Het notitieblok kan uit zijn binnenzak, onze razende reporter gaat zijn tijd anders benutten en dat zij hem van harte gegund. Pedro, zeer veel dank! Ter gelegenheid van ons 150-jarig bestaan hebben de zangers van de Koninklijke Zangvereniging Breda’s Mannenkoor (BM) zich tot het uiterste ‘gestretched’ om dat memorabele jaar 2015 te vieren zoals het hoort. Met gemeenschapszin, in een uitgelaten sfeer, in binnen- en buitenland, met jolijt én hier en daar serieuze ondertoon en bovenal, met een intensief muzikaal programma voor onze vaste en nieuwe bewonderaars. Nu het einde van dit jaar nadert, prijs ik me een gelukkig mens juist in dit jaar het voorzitterschap te hebben mogen bekleden. Vanaf het begin van de festiviteiten, die al richting hadden gekregen in de voorafgaande twee jaar, heb ik onvoorwaardelijke steun gevoeld van alle leden en de kring van meewerkende en –denkende supporters rond onze vereniging. Wat een feest is het dan om – waar en wanneer dan ook – samen op podia te staan en het beste van onszelf te geven! “Habemus patronum!” Met deze plechtige woorden bevestigde Teun Giljamse (li.) de benoeming van Paul Depla tot beschermheer van BM. Paul is de 8e burgemeester van Breda die in successie het beschermheerschap op zich genomen heeft. Drie van zijn voorgangers hebben trouwens (met Paul) genoten van ons jubileumconcert. Dit waren onze ereleden: Ed Nijpels, Chris Rutten en Peter van der Velden.

Er waren memorabele momenten te over. Aan het begin van het jaar werd de toon gezet in de Grote Zaal van de KMA, waar we als vereniging ambassadeur werden van Breda Nassaustad. Tijdens de Dodenherdenking brachten we een indrukwekkend concert in de Grote Kerk: het Requiem in D van Cherubini. Een paar weken later zongen we à capella in de Thomaskirche in Leipzig, staande aan het graf van Johann Sebastian Bach, die op die plek cantor was. Maar een paar dagen later was het eigenlijk evenzo memorabel in dat gekke kerkje in Meissen… Dat was óók bijzonder… Te elfder ure stroomde de kerk vol met wijkbewoners, nadat we zelf de diverse inmiddels niet meer zo frisse lentebomen uit de kerk hadden moeten verwijderen. Het publiek zwaaide ons uit en wij mochten concluderen dat het bewuste kerkje en haar parochianen niet vaak door 70

geoefende stemmen werden toegezongen… De gezelligheid tijdens onze buitenlandse reis, de heerlijke humor en het moeiteloos verpozen met een grote groep in vreemde steden blijven mij bij als bewijzen van de kracht van ons koor. En dan ons magnum opus: het jubileumconcert in het Chassé

4

… Doorgaan! Doorgaan! hobbyisten, archivarissen, emotierijke veranderaars, rustgevende analytici, creatieve geesten, bartijgers, sjouwers, gastheren, rekenmeesters, jonge honden, ervaren rotten en mastodonten en…. hun altijd ondersteunende levenspartners. En met dit potentieel zullen we dóórgaan! dóórgaan! dóórgaan! Zo zullen we in 2016 op 12 juni opnieuw het Requiem van Cherubini uitvoeren en op 14 mei een concertmis verzorgen in de Sint-Janskathedraal van ’s Hertogenbosch. Noteert u ook alvast maar 16 oktober: Najaarsconcert in de Nobelaer te Etten Leur. Op 10 januari trappen we echter af met de Nieuwjaarsbijeenkomst. Tijdens dit altijd genoeglijke samenzijn in Zaal Vianden zal ook voor Vrienden en genodigden de presentatie van ‘1865-2015 | BM, door romantiek gedreven’ en van de bijbehorende DVD de ‘Bredasche Marsch’ plaatsvinden. En zoals ooit onze zanger Jan van Beers het uitdrukte: “In geval van twijfel, het koor gaat vóór!”

Theater op 18 oktober 2015. Die magische datum hing al jaren boven ons koor. Magisch, omdat die datum tot de verbeelding sprak, misschien wel wat angst inboezemde en een eclatant succes werd. Dat is wat je magisch noemt. Dat de lokale pers daarbij pijnlijk verstek liet gaan daags na het concert leverde ons indirect nog meer complimenten op van al die mensen die er wél van hadden genoten. Wij laten ons daar niet door uit het veld slaan. Zoals de heer Wim van de Donk, Commissaris van de Koning en de heer Paul Depla, burgemeester van Breda en beschermheer van ons koor memoreerden in hun openingswoord: wij hebben 150 jaar lang geoefend, vergaderd, getwist, genoten en altijd het midden kunnen bewaren tussen artistieke uitdaging en sociale kracht. Dat, geachte lezer, is iets wat wij als bestuur koesteren. En als we ons daar met alle leden voor blijven inzetten, heb ik de overtuiging dat we moeiteloos de tand des tijds volgen. Omdat ons koor een ongelooflijke kracht uit synergie herbergt van organisatietalenten, reisleiders en volgers,

Teun Giljamse, voorzitter

Afscheid Neeltje Eversdijk

tijdens onze reis naar Spanje in 2010 werd Neeltje Eversdijk door mij benaderd met de vraag om bestuurslid te worden van de Stichting Steunfonds Vrienden Breda´s Mannenkoor. Na wat nadere uitleg over de functie bleek dat zij daarvoor de juiste ervaring had om de werkzaamheden van Simon Keep over te kunnen nemen, die interim bestuurslid was tijdens de overgang van Comité Vrienden naar de huidige Stichting. De ca. 5 jaar dat we nu samenwerken hebben we Neeltje leren kennen als een enthousiaste in alle opzichten collegiale persoon, die tevens steeds het totale gebeuren in de Stichting bij hield. De financiën, de registratie van de Vrienden, de logistiek rondom de Koorklanken, waren haar belangrijkste taken. Kortgeleden heeft ze met klem ons te kennen gegeven dat zij aan het einde van dit jaar wil stoppen met dit werk om wat meer tijd te kunnen besteden aan haar kleinkinderen. Natuurlijk respecteren we haar besluit en wensen haar oprecht een fijne verdere toekomst toe uiteraard met bijzondere dank voor haar inspanningen voor de Stichting en dus ook voor U beste Vrienden. Zij was het die met name de dagelijkse contacten onderhield met de Vrienden, we zien haar dan ook als een echte ambassadrice van ons jubilerende koor! Namens het Bestuur, Maarten Suijs, voorzitter

Het Crea Team in de bloemetjes gezet

Al vele jaren zijn ze voor BM actief, ‘de vrouwen van de mannen van het mannenkoor’. En voor hun vele verdiensten werd deze damesploeg op 9 okt. jl. terecht in de bloemetjes gezet. En ze weten van geen ophouden, want op de Kerstmarkt op 13 december a.s. in de Grote Kerk van Breda zullen zij wederom hun creaties aan de man/vrouw brengen. Ook tijdens al onze decemberuitvoeringen trouwens. Hulde!

5

Een zeer geslaagde concertreis

Trouwe BM Vriendin Gerda Prins zingt met de mannen van het mannenkoor (na onverhoeds te zijn ingesloten) Mnogaja Ljeta van Bortnjanski | Dom van Meissen De jubileumreis naar Leipzig, Meissen en Dresden van 28 mei t/m 1 juni sluimert alweer een tijdje in het domein van de herinnering. Maar wie (met dank aan Leopold Beels) door het facebook van BM ‘bladert’, treft daar meer dan 1000 foto’s en een stuk of wat filmpjes aan van een bijzonder geslaagde reis. De reiscommissie, bestaande uit de zangers Matt van Bragt (li.) en Jan Vlieg (re.), plus BM Vriend Machiel de Bruijn (mi.) oogstten dan ook veel lof voor de wijze waarop zij de reis, in samenwerking met Reisbureau De Pelikaan, in elkaar hadden gestoken. Chris Knook tekende voor een zeer praktische en informatieve reisgids. Van de zangers werd veel gevergd, omdat er maar liefst 6x moest worden opgetreden. De inzet bleef evenwel tot en met de laatste noot hoog. Dit had zeker te maken met de wijze waarop Hans de Wit aan elk optreden een eigen sfeer wist mee te geven. Inspirerend waren ook de historische ‘podia’, zoals de St. Nicolaï Kirche (de ‘protestkerk’ waar de val van De Berlijnse Muur werd ingeluid) en de Thomas Kirche (waarin zich het graf bevindt van Johan Sebastian Bach). Ontegenzeggelijk heeft BM veel indruk gemaakt op de vele toehoorders zo her en der. Bij menigeen biggelden de tranen van ontroering over de wangen. En een Amerikaanse muziekdocent, die speciaal met een aantal leerlingen naar het avondconcert in St. Nicolaaskerk was komen luisteren, toonde zich verbluft toen Hans hem vertelde dat het Breda’s Mannenkoor uit amateurzangers bestaat die slechts een maal per week repeteren.

6

HdW, Bourgondiër en vakman Een van de moeilijkste opgaven waarvoor ieder BM bestuur zich gesteld weet, is het vinden van het juiste evenwicht tussen kwaliteit en gezelligheid. Een goede balans hiertussen heeft een positieve invloed op de vitaliteit van het koor. BM mag zich daarom gelukkig prijzen met Hans de Wit, een gedreven vakman met een gezonde Bourgondische inslag. Maar laat je niet misleiden door zijn ontwapenende ‘Wein, Weib und Gesang’ uitstraling. Hij staat pal waarvoor hij staat en weigert concessies te doen aan zijn muzikale principes. Wein, Weib und Gesang | Slot Moritzburg nabij Dresden Foto Hans Slockers nog meer religieus werk gezongen worden. Maar Hans zou Hans niet zijn als hij niet had aangekondigd “Jongens, dat geloven we nou onderhand wel”. Feilloos de sfeer onder de zangers en publiek aanvoelend, werkte hij toe naar een muzikale climax met de Beatlesong When I’am 64 als uitsmijter. De enthousiast uitgevoerde ‘performance’ leidde tot de verblufte reactie: “ik wist niet dat er in Nederland zulke koren bestonden!” Maar wat velen van ons niet zullen weten, is dat de onzichtbare handen van Jan van Oudheusden en van zijn vrouw Annegret een belangrijke ‘voorwaardelijk steun’ in de rug van dit optreden betekenden. Overigens deed het echtpaar Van Oudheusden ook bij de organisatie van de concertreis naar Rothenburg en omgeving (2008) achter de schermen een fikse duit in het zakje. Jan (BM lid sinds 2004) is echter van het type ‘niet lullen, maar poetsen’. Je zult hem dus alleen maar met zijn diepe basstem horen zingen!

Bij repetities en uitvoeringen legt Hans er dus ‘de zweep over’. En wee degene die zich niet gehouden acht aan het gentleman agreement om vóór uitvoeringen geen alcohol te drinken. Loes, partner van het kersverse koorlid Rob Kraakman, was hiervan getuige en schreef hierover in een verslagje: “Bij enkele dissidenten liep hij rustig langs, tilde het drankje op en keek de persoon heel streng aan. De lichaamstaal van onze dirigent is onweerstaanbaar!” De onzichtbare hand van jan van oudheusden Muzikaal gesproken deden alle binnenconcerten niet voor elkaar onder, maar als je aan de meegereisde zangers, partners en Vrienden zou vragen “wat maakte de meeste indruk?”, dan zou de uitslag luiden: “het optreden in de Protestantse Johanneskirche van Meissen”. Aanvankelijk zag het daar helemaal niet naar uit. Een gesloten kerk in een ‘achteraf buurtje’, niemand te bekennen met een sleutel en zangers die zich mopperend afvroegen: “Wat doen we hier eigenlijk?” Eenmaal binnen om in te zingen, bleek ‘het podium’ erg krap, stond er een heuse boom in de weg en deed de geluidsinstallatie het niet. Enfin. De boom werd naar buiten gesleept en het probleem met de versterking simpelweg opgelost door een stekker in het stopcontact te steken. De akoestiek bleek prachtig, maar zou er ook volk komen opdagen? Nou en of. Vlak voor de geplande aanvang van het 3e concert stroomde de ruimte vol. De dominee had heel haar geloofsgemeenschap gemobiliseerd en jong en oud vulden de banken. De stilte die neerdaalde na de inzet van Tebe Poem was meteen adembenemend. Volgens het programmaboekje zou hierna

Jan en Annegret in de tuinen van het Zwinger Wallpavillon | Dresden 2015

7

Jubileumconcert BM…

Een nieuw BM zaalrecord: 1350 van de 1450 plaatsen in de Grote Zaal van het Chassé Theater bezet! Op 18 oktober 2015 werd cultuurgeschiedenis geschreven in Nassaustad Breda. BM vierde immers haar 150 jarig (!) bestaan met een zeer gevarieerd jubileumconcert. Maar er was nog wel meer historisch aan de matinee in het Chassé Theater. Het zaalrecord werd bijvoorbeeld gebroken. Historisch was ook het feit dat er zo’n 240 zangers en muzikanten uit stad en streek op het podium stonden. Het gezamenlijke optreden van Lilian Farahani en Ernst Daniël Smid zou je ook als historisch kunnen bestempelen. Ernst Daniël (62 jr.), met alle respect, toch al een beetje in de nadagen van een glanzende

carrière en Lilian (25 jr.) in een méér dan sprankelende aanloop daar naar toe. Gerenommeerde operahuizen staan nu al om haar te dringen. Uniek in de geschiedenis van de BM jubileumconcerten was ook de overrompelende uitsmijter Somebody to love van Freddie Mercury. De show werd daarbij gestolen door twee jeugdige Popzangeressen die alle aanwezigen moeiteloos uit hun dak kregen. Maar misschien ontlaadde ook wel een beetje de spanning van de dramatische (en met historische beelden ondersteunde) opening van het concert. Voor menigeen vormden de uitgevoerde delen uit www van Jenkins ook het hoogtepunt van de middag.

Tevreden hoofdrolspelers. Van links naar rechts op de voorgrond: Frans van Dun (dirigent Amor Musae), Lex Wiersma (dir. Bredase Opera), .Joep Moonen (pianist), Lilian Farahani (sopraan), Ernst Daniël Smid (bariton) en BM dirigent, Hans de Wit.

8

…een daverend succes! Was het perfect? Nee. Maar moet dat? Kan dat zelfs? “We zijn allemaal mensen”, hield Hans de Wit ons voor de aftrap voor, “een fout maken, kan iedereen overkomen”. En dat overkwam dan ook deze en gene. Vlekkeloos was het ook al niet vanwege het onuitroeibare verschijnsel van zangers die zelfs bij slotmaten “hun blad staan op te vreten” (citaat HdW) en daardoor in een eigen tempo een slag voor- of achterliepen. En zangers die graag willen laten horen dat ze harder kunnen zingen dan de rest, heb je ook altijd. Maar al met al werd er een grootste prestatie geleverd met heel veel dankbare en lovende reacties uit het publiek tot gevolg. Somebody to love met Sielke van Niel en Eline van Mensvoort Meer dan geslaagd Was het geslaagd? Ja! En meer dan dat. Want waar het om ging, had Hans ons voorgehouden, was: “met elkaar muziek maken en het gezellig hebben”. Met andere woorden om het creëren van sfeer. En die stemming was meer dan geweldig! Ieder concertblok had ook zo zijn eigen sfeer. En over de toegift stond in de Bredase BODE te lezen: “Als ‘toetje’ van het meer dan geslaagd concert vertolkten het Breda’s Mannenkoor samen met de Bredase Opera, Harmonie Amor Musae, solisten Ernst Daniël Schmid en Lilian Farahani én doedelzakspelers een indrukwekkende versie van de hymne Amazing Grace”. Een slag in de rondte Zich een slag in de rondte werken is voor een paukenist heel normaal. Maar voor John van Dongen en Ad Wirken eigenlijk ook wel. Feitelijk hebben wij er met zijn allen geen idee van hoeveel slagen zij zich in de rondte hebben gewerkt om het jubileumconcert een succes te maken. Niet zomaar een succes trouwens, maar “een daverend succes”, aldus de redactie van Bredanieuws.nl. En volgens Frans Wiegeraad (voorzitter Princenhage’s Mannenkoor) moet het “voor iedereen, die actief is geweest met de zeer intensieve en langdurige voorbereiding die zo’n spektakel vergt, zeer veel voldoening geven terug te kunnen kijken op zo’n geweldig en goed georganiseerd muzikaal hoogtepunt. Chapeau!”. En, beste John en Ad, ook de voltallige hoofdredactie van het plaatselijke verenigingsblad KOORKLANKEN sluit zich graag bij alle loftuitingen aan.

18-10-2015: Ad al ‘in de bloemetjes gezet’, terwijl John nog in werktenue met zijn draaiboek in de weer is.

9

De tijden veranderen...

Ontdek de verschillen. Waar op de gevel (achter het hoofd van onze aimabele pianist Joep Moonen) ‘DICKENS & JONES’ gebeiteld staat, stond in 1865 ‘DIE PORTE VAN CLEVE’. Een bovenzaaltje van dit pand deed dienst als het de eerste repetitieruimte van BM. Best bijzonder dus dat zo’n 150 jaar nadien het koor, nagenoeg onder het raam van dat lokaaltje, uit volle borst Ja, wij zijn jarig over de volgepakte Grote Markt liet galmen.

Toch zat het bijzondere vooral in het in feit dat dit gebeurde tijdens het Smartlappenfestival Tranen van Cooth èn in de entr’acte met Ut Gedempt’Aovekoor. Het verrassende BM/GAK optreden, dat door (naar schatting) zo’n kleine duizend enthousiaste toehoorders werd meebeleefd, was, aldus een van de niet ‘gakkende’ zangers “ het gezelligste concert van dit jaar”.

10

…en wij met hen Op het alleen voor leden toegankelijke deel van onze website zijn de historie en het palmares van Ut GAK te vinden. De geschiedenis voert terug naar 2003. In het Chassé Theater werd destijds door een groepje gelegenheidszangers een meezingconcert gegeven voor de Prinsen carnaval uit Groot Breda en de vrijwilligers van de BCV. Het koortje binnen het koor was geboren, maar groeide op tegen de verdrukking in. Dit valt ook op te maken uit ‘de doelstelling’: “Ut Gak betekent zangplezier voor BM’ers die kunnen relativeren”. Zijn er dan BM’ers die niet kunnen relativeren? Ja, die zijn er, die waren er, en zullen er ook altijd blijven. Hoe dan ook, ‘het smartlappenkoor’ werd tot voor kort besmuikt gedoogd en de relatie met BM mocht vooral niet worden uitgedragen. Elders schreef ik over de noodzakelijke balans tussen kwaliteit en gezelligheid. En hoe je ook over de kwaliteit van Ut Gak moge denken, gezellig is het er wel. Heel wat huidige zangers zijn ook, bij wijze van spreken, langs de oevers van de Weerijs bij Haven 7 beland. De aanwas van nieuwe leden in de laatste jaren is dus mede te danken aan de harde kern Gakkers. Intussen hebben ‘we’ geen last meer van valse schaamte, met “het gezelligste concert van dit jaar” tot gevolg. Trouwens, is La vergine degli angeli welbeschouwd niet een even grote tranentrekker dan Achter in het stille klooster?

Onze ‘diepe bas’ Ben van de Plas als solist bij het lied: ‘Aan de oevers van de Weerijs’

Mart Jacobs, vaste begeleider van Ut Gak en een aanstekelijke ambassadeur van pretentieloos zangplezier Promokoor optreden Sinds 2014 is BM een promotiekoor rijk dat desgewenst kan worden ingezet ‘bij bruiloften en partijen’. Een uniek optreden vond plaats op 6 september jl. in het centrum van het Leger des Heils (dat dit jaar wereldwijd eveneens 150 jaar bestaat). De harten van de gelovigen werden gestolen met o.m. de subliem uitgevoerde spirituals You raise me up en Into my heart. Spirituals waren met name in de vijftiger jaren van de vorige eeuw zeer geliefd bij mannenkoren. Sinds de komst van Hans de Wit maakt het genre weer deel uit van het brede repertoire van het Breda’s Mannenkoor.

11

Intiem begijnhofconcert

“Net als de zon… …straalde ook het jubilerend mannenkoor (150 jaar)”. Dit staat te lezen op de site van de Stichting Begijnhof Breda, de stichting die zich inspant voor het behoud van ons ‘religieus, historisch en cultureel erfgoed’ (na te lezen op www.begijnhofbreda. nl). In dit kader vond op 14 juni jl. het 5e , en zeer geslaagde, Begijnhofconcert plaats. Behalve onze eigen tenorsolist Henk van der Maaten trad de sopraan Maartje Kleemans op. Zij zong onder o.a. Convien Partir van Donizetti en het bekende Viljalied van Léhar. Maartje was oorspronkelijk door John van Dongen uitgenodigd om met het ‘Octopussy Dubbelkwartet’ te zingen (dat bij gelegenheid uit BM zangers wordt samengesteld). Daarbij bleek wat zij in haar mars heeft en John hoefde daarom niet lang na te denken om haar voor het Begijnhofconcert ‘te strikken’. Het concert werd door 275 mensen bezocht. Onder de eregasten waren aanwezig Generaal-majoor Vleugels, commandant NLDA/KMA (en ‘BM Kasteelheer’) met zijn echtgenote, de beide oud-burgemeesters van Breda (en oud-beschermheren van BM) Van der Velden en Rutten en VVV-directeur Marlice Dreessen.

BM in actie op het bleekveld van het oudste begijnhof van Nederland. Op de rug gezien, een van de leden van Videocameraclub De Baronie. Deze club is ingehuurd om alle evenementen van het hele jubileumjaar te filmen. Het uiteindelijke resultaat zal op DVD worden uitgebracht.

12

BM, door romantiek gedreven

Van links naar rechts: Pedro Kneepkens, Simon Keep, Teun Giljamse, Paul Depla en Chris Knook Bij leve en welzijn zal in oktober 2016 het officiële BM jubileumboek Vlieg, gedachte verschijnen. Speciaal ter gelegenheid van onze feitelijke 150e verjaardag op 5 oktober 2015 werd echter het 1e exemplaar uitgereikt van 1865-2015 | BM, door romantiek gedreven aan onze beschermheer, burgemeester Paul Depla. Het boekwerkje (82 pagina’s) heeft de ontwikkeling van het BM repertoire als onderwerp. De in 1865 opgerichte ‘Liedertafel Breda’s Mannenkoor’ was een kind van de 19e eeuw en daarmee van de Romantiek. Tot de belangrijkste componisten uit deze stijlperiode behoort ongetwijfeld de op de cover afgebeelde toonkunstenaar Franz Schubert (1797 - 1828). Hoewel het tijdperk van de Romantiek in het eerste decennium van de 20e eeuw ten einde liep, wordt BM echter, min of meer tot op de dag van vandaag, door romantiek gedreven. BM veteraan Chris Knook (lid sinds 1971) heeft uren, dagen en maanden tijd gestopt in het samenstellen van een repertoirelijst van alle ooit door BM gezongen werken. Weliswaar kon hij voortbouwen op eerder verricht monnikenwerk door Jan Willemsen en Harry Gerritsen ten behoeve van het door hen geschreven gedenkboek 125 JAAR KONINKLIJKE ZANGVERENIGING BREDA’S MANNENKOOR (uit 1990), maar toch. Niet alleen heeft Chris de bestaande lijst gecorrigeerd en aangevuld, hij heeft tevens de complete muziekbibliotheek op zijn kop gezet en deze (samen met Jan van Noort en Frans van der Wulp) meteen ook maar opnieuw gearchiveerd. Daarbij deed hij menig verrassende en bruikbare ontdekking.

Louis de Moreé op een tekst van de hand van voormalig BM president, Tony Smits van Waesberghe. De aanleiding daartoe was het in gebruik nemen van een nieuwe beiaard in 1929 (Breda, vooruit! De klokken luiden!). De mars, die in 1991 officieel werd uitgeroepen tot Breda’s Volkslied, zou onder het stof van geschiedenis verdwenen zijn als hij in 1976 niet zou zijn ‘geadopteerd’ door de organisatie van het Oude Stijl Jazzfestival. Simon’s DVD bevat historische filmfragmenten. Hieronder de eerste gezongen versie van de mars tijdens een volkszangdag in 1929. De DVD wordt tezamen met het boekje uitgebracht.

Uren, dagen en maanden tijd waren ook gemoeid met het samenstellen van een unieke DVD door Simon Keep. De Bredasche Marsch, beter bekend als De Paarse Heide, werd gecomponeerd door

13

BM Oktoberfeesten 5 oktober Vijf oktober 1865 geldt als onze officiële oprichtingsdatum. Op maandag 5 oktober 2015 werd er ‘dus’ van 19.00 tot 20.45 u. in smoking nog hard gerepeteerd voor het jubileumconcert. Aansluitend stelde onze nieuwe beschermheer, Paul Depla, zich voor aan het koor. Daarbij verwees hij naar het feit dat BM al anderhalve eeuw “de vaandeldrager van de Bredase cultuur” is. Ook vertelde hij dat hij van zijn voorganger had begrepen dat het beschermheerschap van BM “een van de geneugten (is) van het burgemeesterschap van Breda”. Voordat de zangers

zich vervolgens onder het zingen van Hoera, hoera, hoera in het feestgedruis wierpen, onthulde erevoorzitter Hans Talboom een bronzen gedenkplaat met daarop de tekst: Breda’s Mannenkoor 150 jaar | 1865-2015. De plaat, tegen kostprijs door Adriaan Verhoeven gegoten, ligt voor de deur van Haven 7. In zijn toespraak herinnerde Hans aan Paul Rijnen, de oprichter van het Comité Vrienden van BM. Paul overleed in 2014 en liet een geoormerkt legaat na voor het laten vervaardigen van de gedenkplaat. Onze BM Ambassadeur (die dit jaar 50 jaar lid is!) roemde Paul’s vele verdiensten voor het koor en merkte hierbij op dat Paul “geen man (was) die gemakkelijk over zich liet lopen”, maar na de onthulling van de plaquette liep Hans (met alle respect) als eerste over ‘Paul Rijnen’ heen.

Zonder barteam geen feestvreugde! Van links naar rechts: Kees van Aert, Arnoud van der Westen, Hans Slockers (die zich onlangs uit het team heeft teruggetrokken), Piërre Bogmans en Leo Schuurmans. Willem van Gorp ontbreekt op de foto. 9 oktober Onder de kop ‘Koor klikklakt door de stad’ schreef Edine Wijnands een leuk stukje over de BM rijtoer door de binnenstad (BN DESTEM d.d. 10 oktober jl.). Oude tijden herleefden daarmee een heel klein beetje. Edine schrijft namelijk over mannen in smoking die “(soms wat moeizaam) uit de rijtuigen klauteren om, tot verbazing van toevallige passanten, in luid gezang uit te barsten”. In 1922 bijvoorbeeld was dat (n.a.v. een gewonnen concours) toch wel wat anders, aldus een getuigenis in onze koorkronieken: “Bij terugkeer in Breda is de bevolking als van ouds in groten getale ter verwelkoming aanwezig. Gezeten in open landauers en begeleid door een drietal harmonieën trekken de overwinnaars door de Willemstraat, Sophiastraat, de beide Boschstraten en de Veemarktstraat naar de Grote Markt. Het vrijwel voltallige college van B en W is op het stadhuis ter verwelkoming aanwezig. Bij het betreden van het pand worden vanuit de bovenramen bloemen geworpen. Na afloop persen de duizenden zich door de Brugstraten op weg naar de Haven.”

Maar de optocht was hoe dan ook erg leuk en eindigde in het Grand Theatre waar de zangers en genodigden feestelijk werden ontvangen door studenten van de NHTV. Na o.m. het vertonen van een uitermate sfeervolle compilatie van BM Gastvrij door Cees Hoosemans, nam ons erelid Peter van der Velden het woord. Hij hield een gloedvol betoog over de culturele waarde van BM voor de Bredase gemeenschap “in een wereld vol spanning waar de politiek eigenlijk geen raad mee weet”. Met de warmte waarmee onze voormalige beschermheer over het koor sprak (“BM heeft mijn leven verrijkt”) oogstte hij natuurlijk een enthousiast en dankbaar applaus.

14

Nous sommes tous des volontiers Tijdens de zomervakantie vertoefde ik een week op het kampeerterrein van GZ Alzace, een Franse naturistenvereniging. In alle gemeenschappelijke ruimtes hing een kaartje waarop in verschillende talen stond te lezen: “Wij zijn allemaal vrijwilligers”. De invloed van deze ‘reminder’ viel af te meten aan een uitermate gezellige en ontspannen sfeer van leven en laten leven. Wisselende ploegjes vrijwilligers waren de hele dag in de weer om het terrein schoon en veilig te houden, of om de gasten van dienst te zijn. BM is ook een vereniging die in stand wordt gehouden door vrijwilligers. Dit wordt door menigeen als vanzelfsprekend ervaren en dat is het ook wel een beetje, want ‘de vrijwilliger’ spant zich vanzelfsprekend in voor zijn eigen lol. Toch zou het geen kwaad kunnen als er een spandoek aan de achterzijde van de piano kwam te hangen met de geciteerde tekst erop. Wij Calvinistische Hollanders wijzen elkaar namelijk graag op al dan niet vermeende ‘missers’. Gelukkig overvleugelt de schare vrijwilligers het aantal ‘dominees’. Het moet daarom voor onze voorzitter lastig zijn om jaarlijks een ‘Zanger van het jaar’ aan te wijzen. Moet er ‘dus’ niet ook een vrijwilligersdag in het leven worden geroepen voor de zangers (en hun partners) die de peilers vormen waarop BM rust? Alons y, volontiers!

blik: “Het nieuwe bulletin zal zeker niet meer op één A-4tje passen”. Hij heeft gelijk gekregen, want van meet af aan heb ik ernaar gestreefd om Thieu’s geesteskindje te laten uitgroeien tot een wervend PR blad. Er is echter een tijd van komen en een tijd van gaan. Daarmee houdt KK helaas na 26 jaar op te bestaan, maar wie nieuwsgierig mocht zijn naar de hele historie van het blad, verwijs ik graag naar de jubileumuitgave ’25 jaar Vrienden van BM’ (KK 4 - 2014). Deze is te vinden op onze website onder ‘media’. … en bedankt! In augustus 2010 verscheen de eerste uitgave van ‘KK nieuwe stijl’ en met deze ‘special’ staat de teller op twintig. Vanaf den beginne wist ik me met raad en daad gesteund door Neeltje Eversdijk (voormalige duizendpoot van ‘de Vrienden’), mijn corrector Hans Slockers en Hans Talboom, ‘het wandelende geweten’ van BM’. Ik wil hen hierbij hartelijke bedanken. Dank betuig ik ook graag aan Angela van der Stoep-Bogmans voor de altijd stipte afwerking en aflevering van KK. En Gerda Prins mag niet in het rijtje ontbreken, al was het maar om haar typisch Gerdiaanse uitspraken: “Zit je weer naar je schermpje te staren?”. Schrijven is namelijk een proces dat zich voornamelijk in je hoofd afspeelt. Ik heb in de afgelopen 5 jaar dus uren, dagen en maanden naar mijn laptopschermpje gestaard alvorens alle woorden ‘op papier’ stonden. Een gemiddelde KK bestaat uit zo’n slordige 2800 woorden, dus ga maar na.

Houdoe … Vanaf 1989 tot en met 2012 was KK het informatiebulletin voor de Vrienden en sponsoren van BM. Met ingang van 2013 diende het bulletin echter na 24 jaargangen te verschijnen als ‘verenigingsblad voor leden en vrienden’. Op grond van welke inhoudelijke argumenten is me altijd een beetje onduidelijk gebleven. Maar de spreuk ‘Fit semper tempore peior homo’ geldt uiteraard ook voor een blad als Koorklanken. Toen ik in 2010 ‘de KK pen’ van Thieu Maas overnam, schreef hij met vooruitziende

Dank ook voor de complimenten die ik bij tijd en wijle mocht ontvangen. Zelfs de pluim van een zanger die eens op me af kwam stuiven met de triomfantelijke boordschap “Er staan 3 foutjes in”, deed me deugd, omdat ik toen opgelucht kon grijnzen: “Goh, gelukkig heb ik er dan 2797 goed geschreven!”

15

Ten afscheid: het woord is aan Hans Talboom Toen ik op 1 oktober 1965 voor het eerst kennis maakte met het Breda’s Mannenkoor, kon ik nauwelijks bevroeden wat voor een impact dit op mijn leven zou hebben. Het Breda’s Mannenkoor heeft mijn leven verrijkt. Boeiende ontmoetingen hebben daarbij een centrale plaats ingenomen. Prachtige concerten, unieke concertlocaties, fantastische concertreizen, ontmoetingen met andere culturen, contacten met overheid, bedrijfsleven, adspirantleden en sponsors, het was meer dan de moeite waard. Toen ik 1 ½ jaar lid was van ons koor werd ik als 27-jarige gevraagd om namens de leden zitting te nemen in het bestuur en heb Hans Talboom bij de plechtige dat 48 jaar lang onthulling van de gedenkplaat 150 met ongeloofjaar BM op 5 oktober 2015 lijk veel plezier mogen doen: 7 jaar als lid van het Algemeen Bestuur, 13 jaar als vicevoorzitter en 28 jaar als voorzitter. In mijn beginperiode werd er ad hoc vergaderd, werden de leden door convocaties o.m. geïnformeerd over de op handen zijnde concerten, Algemene Ledenvergadering of buitenlandse reizen. Deze convocaties, bestuursmededelingen, werden per post verstuurd of door een tweetal fietsende leden – om portokosten te drukken – thuis bezorgd. En als je in de brievenbus een enveloppe aantrof met daarop de aanhef Aan de Weledel Gestrenge Heer…, dan wist je dat het Breda’s Mannenkoor weer eens wat te melden had.

aangereikt, zongen we onze concerten in een donker blauw kostuum met een vlinderdas in allerlei lengtes, breedtes en diktes en zakten we tijdens de nazit onder het zingen van ‘De Twaalf Rovers’ met een deel van het koor door de vloer. Dat waren nog eens tijden. In de periode 1902 – 2006 heeft ons koor slechts 4 voorzitters (presidenten) gekend. Een uniek gegeven in de mannenkoorwereld. In de periode 19021978 respectievelijk Franz,Tony en Marcel Smits van Waesberghe en in de periode 1978–2006, Hans Talboom. Daardoor is de koorcultuur, zijn de normen en waarden, de tradities, de sfeer en al datgene wat ons koor zo bijzonder maakt, nauwelijks veranderd. Ik heb het een eer gevonden en dank allen waarmee ik de afgelopen jaren heb mogen samenwerken uit de grond van mijn hart. Opmerkelijk dat van het koor uit 1965 ondergetekende het enige overgebleven lid is. Met andere woorden in die 50 jaar is er een geheel nieuw koor tot stand gekomen maar is het eigene bewaard gebleven. De balans opmakend kunnen we vaststellen dat we met elkaar veel, zo niet heel veel, tot stand hebben gebracht. Breda’s Mannenkoor met zo’n 100 leden, 300 Vrienden, prima netwerk, voortreffelijke dirigent en pianist, het Promokoor en Ut Gak, uitstekend en goed werkende commissies en functionarissen, een rijk gevulde concertagenda, en een gezonde kaspositie kan men met recht spreken van een bloeiende vereniging. Daar kunnen we met elkaar trots op zijn. En met een nieuw bestuur, een nieuwe beschermheer en een nieuw elan kijken we met heel veel vertrouwen naar wat de toekomst ons zal brengen onder het voorzitterschap van Teun Giljamse. Ik wens hem daarbij alle succes, wijsheid en tact toe om aan deze veeleisende taak een goede invulling te geven.

Alle verslagen van vergaderingen werden toen nog getypt. Met behulp van carbonpapier en flinter dun papier kon je met een beetje geluk in één keer 5 kopieën maken. Daarbij moet gezegd worden dat de laatste doorslag nauwelijks te lezen was. In die periode zat de secretaris tijdens dienstreizen organiek rechts naast de voorzitter en de andere meereizende bestuursleden op de achterste bank , warmden we ons in de winter aan een grote kolenhaard rechts voorin de zaal, hingen we onze jassen aan de kapstok daar waar nu de keuken is, tekenden we wekelijks de presentielijsten, betaalden we maandelijks onze contributie, kregen we onze zangersmap door de partijcommissaris

Hans Talboom, Erevoorzitter

16