Kom-In Extra
Antonius Abt Parochie sinds de 12de eeuw Kerkgebouw 50 jaar
Heilige Antonius Abt - Malden
Jaargang 33
Februari 2010
Nr. 2
Een Jubilerend kerkgebouw Het is een vreemde ervaring als het kerkgebouw nog maar 50 jaar oud is. De kerk van Malden gaat al een mensenleven mee. Het markante gebouw geprezen of afgewezen heeft hoe dan ook zijn sporen achter gelaten in de hoofden en harten van de bewoners en de architectuur van Malden. Het is een markant gebouw hoewel geprezen of misprezen maar in haar eigenheid uniek. En ze is al bijna een mensenleven oud. In die 50 jaar is er veel er binnen en buiten het kerkelijk leven veel veranderd. Toen de kerk gebouwd werd vierde pastoor Simons ( die nog in priestertoog ging) de dienst met de rug naar de gelovigen toe. Nog geen 5 jaar later zou alles veranderen. In 1965 draaide pastoor Heerkens zich om aan het altaar zoals we het nu gewoon zijn. En wat daarna allemaal gebeurde en veranderde is teveel om op te noemen. De oude wijs als de stenen konden spreken, geldt ook voor het kerkgebouw. Hoeveel malen van vreugde, van verdriet, van rouw en trouw heeft deze kerk al niet gezien. Dat alles hebben de stenen en zuilen gedragen. De eerste ontmoeting met dit kerk gebouw laat een blijvende indruk achter. Je vindt het mooi of je vindt het lelijk. In de loop 2
van de laatste 5 jaar hebben vele vrijwilligers hun handen uit de mouwen gestoken om de achterstallige onderhoudsbeurten te voltooien. Zo is het schilderen van de sacristie, de nieuwe vloerbedekking en het renoveren van de houten vloer in de parochiezaal een van de zaken die in het oog springen. Het schoonhouden van de kerk en het bijhouden van kleine werkzaamheden dragen allemaal er toe bij dat het gebouw zelf ook weer leeft. In de jaren die achter ons liggen had men daar minder aandacht voor mede door dat men uitging van een nieuw gebouw dat zo nu blijkt onderhoudsintensiever is dan gedacht. De opbouw van de gemeenschap blijft echter centraal. Maar die gemeenschap vraagt om een onderdak waar men luistert naar de heilige Schrift, het Woord dat leven schenkt, troost en verbindt. Waar men samenkomt, feest viert en afscheid neemt, dankt voor het leven of alleen maar om er even zo maar stil te zijn. Dat alles doet dat gebouw al een mensenleven lang. Dat gebouw waar in we met eerbied ons leven voorleggen aan God in liefde en trouw, in leven en in dood, met geboorte en dood, met vreugde en rouw, in stilte en gebed. Dat alles maakt dat gebouw tot wat het is en wil zijn: een huis van God in ons midden. Deze jubilaris ziet terug op die andere jubilaris de parochie die dit jaar meer dan 775 jaar de naam Antonius Abt draagt. Haar oude voorganger is er niet meer. Maar zij zet nu die erfenis voort. Omdat te kunnen blijven doen moeten we dat gebouw wel in stand houden. Dat is zowel in de immaterieel zin als de materiële zin geen sinecure. De kerkbalans is de bron in de materiële zin die het mogelijk maakt parochiegemeenschap te kunnen zijn. De inspiratie vanuit ons geloof is de immateriële basis waaruit we parochie zijn. In deze Kom-In geven mensen en groepen uit en rondom de parochie hun visie weer over de betekenis die het kerkgebouw voor hen heeft. De parochie leeft en werkt onder het dak van dit gebouw. Een huis van leven en gebed, van vieren en gedenken, voor tijden van vreugde en verdriet, voor ons leven en ons heengaan. Pastoor Ton Sip 3
Ingredimini Sancti Dei Deze tekst boven de ingang van onze kerk stamt van het antifonenboek voor de inwijding van een nieuwe kerk. Dit antifonen boek werd samengesteld door Amalarius, (c. 780-c. 850) bisschop van Metz. Rond 811, werd Amalarius van Metz bisschop van Trier. Vervolgens heeft hij zijn carrière bracht hem naar Constantinopel, Aken, Parijs en Rome. De grote centra van kerk, politiek en cultuur in de 9de eeuw. Hij beheerde het bisdom Lyon tijdens de ballingschap van Agobard gedurende welke tijd hij probeerde zijn nieuwe antiphonarium te introduceren. Hij ontmoette daar sterke tegenstand van Florus, de diaken van Lyon. Een van zijn belangrijkste werken was De ordine antiphonarii (Over de orde van de antifonen) Hierin legt hij de regeling van de Goddelijke eredienst uit en de varianten voor de verschillende feesten, in het bijzonder de oorsprong en betekenis van de antifonen en responsen. In feite is het een commentaar op zijn eigen antiphonen samengesteld uit de antiphonen van Rome en Metz. Hoewel zijn antiphonarium verloren is gegaan, zijn een paar van zijn diensten bewaard gebleven, zoals de ordo voor de inwijding van een kerk . Deze orde van dienst bestaat uit het zingen van Psalm 50. De bisschop zegent de deuren, de relieken die voor de kerk op een tafel staan terwijl de verzamelde geestelijkheid Asperges Me, Besprenkel mij Heer zingt afgewisseld met Psalm 50; vervolgens loopt de bisschop een keer rond de kerk. Teruggekomen bij de hoofdingang klopt de bisschop 3x op de deuren en zegt: Opent poorten uw deuren en laat de koning der Glorie binnen treden, naar Psalm 24. In de kerk zelf is een geestelijke die vraagt: Wie is de koning der glorie? Daarna loopt de stoet nogmaals 2 maal rond de kerk. Bij de laatste keer antwoordt de bisschop: De heer 4
der heerscharen, die is de Koning der Glorie. Daarna wordt de deur geopend en wordt de antifoon gezongen: Ingredimini sancti dei, treedt binnen Heilige God. Zo vond dit ook plaats op 10 april 1960. uiteraard op Palmzondag want dan werd dit ritueel zo ook gevierd met Psalm 24. Op de foto's kunt u dat ook zien. Wijlen Bisschop Bekkers (†1965) met wijlen bouw -pastoor Simons (†1963)en wijlen pastoor Bardoel († 2009) op de foto lopen in de stoet mee. De foto op de kaft is het open van de deuren van de kerk zoals hier beschreven.
5
Kerkgebouw H. Antonius Abt Malden 50 jaar 40 jaar geleden kwamen wij uit het westen van het land naar het oosten. In het westen was al bekend dat in Malden de meest moderne kerk stond voor die tijd en deze kerk was bekend om de moderne glas in lood ramen en niet te vergeten, de vele soorten natuursteen die in het interieur verwerkt zijn. Als Maldens Gemengd Koor voortkomend uit het parochieel Herenkoor, zingen wij 35 jaar in de kerk van de Heilige Antonius Abt in Malden. In de begin jaren zong het koor boven op de koorzolder waar ook het orgel geplaatst was. De ruimte daarboven was wel erg krap voor het steeds groter wordende koor. Ook de aandacht voor de liturgie was van boven af minder. In 1990 werd er een actie ondernomen voor een orgelfonds en er kwam een nieuw orgel van de firma Henk Klop. Het orgel werd vooraan in de kerk geplaatst en het koor verhuisde mee. Wij staan op een groot breed priesterkoor aan de rechterkant van het altaar. Door de opstelling van het koor kwam er ook een andere beleving t.a.v. de viering. Wij hadden een beter contact met de voorganger en ook de betrokkenheid met het kerkvolk werd intensiever. De dirigent nam het kerkvolk mee met volkszang en andere liederen. Het kerkgebouw straalt ruimte uit. Het koor kijkt uit op een mooi en zeer bekend glas-in-loodraam dat de wonderbaarlijke visvangst voorstelt. Met veel plezier hebben wij al deze jaren het kerkgebouw bezocht en als koorzangers zijn wij er trots op, om tijdens de vieringen en talrijke koorconcerten, in deze kerk te mogen zingen. Het koor zingt met veel inzet in deze kerk liturgische muziek onder de bezielende leiding van Bert van Bergen. Jammer dat het kerkgebouw zijn eigen verhalen niet kan vertellen; die 50 jaar zou een interessant en dik boek kunnen worden. Namens het Maldens Gemengd Koor Hellen Fisscher 6
Het kerkgebouw van Malden Zoveel hoofden, zoveel zinnen. Om de neerslag van vele meningen in één artikel weer te geven is een enigszins riskante onderneming. Het was in de jaren zestig, toen de kerken overdag nog open waren en je veilig je fiets ergens kon neerzetten om even naar binnen te gaan. Dat deed een van onze leden- toen nog een tiener- samen met haar vriendin. Op weg van Nijmegen, via jeugdherbergen naar Vaals, stopte ze bij de bekende, moderne kerk in Malden om te bidden voor een veilige reis. Ze keek haar ogen uit! Wat een boeiend gebouw! Toen ze later getrouwd en wel in Malden kwam wonen verheugde ze zich erop voortaan zo'n mooie parochiekerk te hebben. Toentertijd was de kerk tijdens diensten nog vol. De beschikbare ruimte was niet overbodig. Bij gezinsvieringen bv. moest je zoeken naar een plaats. Iedereen voelde zich bij de dienst betrokken. Er stonden geen pilaren in de weg en de kerk was mooi licht. Velen van ons zijn na verloop van tijd vertrouwd met en deels gehecht geraakt aan het gebouw: Onze kerk met die mooie glasin-loodramen: Ze vormen een bron van inspiratie! Vooral als koorleden kunnen we er van genieten. Onze kerk: "Een plaats waar je terecht kunt", zei iemand, "ook in de Mariakapel". Het leek goed zo. Maar het kerkelijk leven is niet statisch. Het is aan verandering onderhevig. Mensen komen en gaan. Denken en doen anders. Nieuwkomers kijken met andere ogen. Ze zorgen -meestal ongewild- voor onrust, maar zetten elkaar wel aan tot denken. Wat de oorzaak ook is, onze kerk is leger geworden. ( Dat 7
verdriet de achterblijvers.) Aanvankelijk in een traag, maar de laatste jaren in een versneld tempo. Daardoor is er veel loze ruimte ontstaan. Dat is een feit! Een logisch gevolg zijn gehoorde uitspraken als: "Het kerkgebouw vind ik te kolossaal en doet niet stichtend aan. Een intiemer gebouw, waar de gelovigen niet zo verspreid zitten, nodigt meer uit tot samen bidden en zingen. Dat geeft ook een gevoel van meer saamhorigheid". Een andere opmerking: "Het is van alle tijden dat kerkgangers tijdens diensten hun eigen plekje zoeken in een kerkgebouw. Daar valt weinig aan te sturen. En is dat ook wel gewenst?" Inderdaad : Zoveel hoofden, zoveel zinnen. De een vindt het hoofdaltaar mooi, de ander vindt de "zgn." iconen maar niks. De een vindt het prettig dat er knielbanken zijn, van de ander mogen die ingeruild worden. "Er is wel een mooie koffieruimte geschapen, om elkaar te ontmoeten", werd eraan toegevoegd. Wat vele koorleden enigszins stoort is dat het grote orgel voor ons niet geschikt is. Hadden ze jaren geleden, toen het aangeschaft werd, niet beter moeten overleggen? Niet elk koor zal in de toekomst altijd een organist en een dirigent hebben. Het gevolg is dat onze dirigent/organist - toch al belast met een dubbele taak- zich moet behelpen met een minder welluidend instrument, waardoor de zang en het orgelspel niet geheel tot zijn recht komen. Dit laatste gedeelte betreft wel niet specifiek het kerkgebouw, maar maakt toch een essentieel deel van het interieur uit. Voor een koor is het moeilijker en minder prettig zingen in een holle kerk. De meeste leden vinden daarom o.a. ook dat Het Kerkgebouw te groot is als er weinig mensen komen. Mensen moeten samen voor elkaar het hart van de kerk vormen anders is elk kerkgebouw te groot en een leeg omhulsel. Dameskoor Malden. Gré Cuppen 8
Archief foto’s
9
Kerkbalans 2010/ Begroting 2010 Kerkbalans 2010 Ieder jaar wordt in de tweede helft van januari de actie Kerkbalans gehouden. Dit jaar wordt bij uitzondering in onze parochie deze actie uitgesteld tot begin maart. Reden is dat wij als kerkbestuur menen deze actie te moeten combineren met het vijftigjarig bestaan van ons kerkgebouw op 10 April a.s. Balans is de slogan van deze actie. Balans wil zeggen evenwicht, dit is evenwicht in de mens, christendom, kerk( onafscheidelijk verbonden met het kerkgebouw). Juist het kerkgebouw staat nu centraal. Het kerkgebouw (godshuis) is niet één generatie, maar een meergeneratie gebouw. Het is noodzaak dat deze generatie het kerkgebouw nu en voor de toekomst onderhoudt. Het vijftig jaar bestaan van dit gebouw laat nu de sporen van achterstallig onderhoud zien, en is toe aan een grote opknapbeurt. Gezien de aanzienlijke kosten slaat onze financiële balans helemaal door. Uit balans. De financiële toestand is de laatste jaren in de rode cijfers geraakt, mede veroorzaakt door stijgende kosten voor onderhoud, de recente restauratie van de kerktoren (2006), het verminderd kerkbezoek, zich niet meer thuis voelen in een christelijk gemeenschap, en een aantal randgebeurtenissen waarmee de parochie zich uiteen moest zetten. De tijdgeest voor een aantal zaken hebben soms een andere wending genomen dan verwacht. Eerdere kerkbesturen en pastoors zoals (bouw)pastoor Simons, pastoor Heerkens, pastoor Hendriks, pastoor Hooymans en pastoor Struyker-Boudier hebben hun problemen gekend evenals het huidige kerkbestuur en pastoor Sip. Deze mensen hebben zonder uitzondering met hun bekwaamheden de kerk gediend. Ze hebben vele zaken naar eigen inzicht opgelost. 10
Deze pastoors en kerkbesturen kwamen de afgelopen vijftig jaar voorbij. Wat zeker is: Dit unieke kerkgebouw blijft, dat velen als zeer mooi tot uiterst lelijk kwalificeren. Dit kerkgebouw is de enige kerk die nog bestaat in haar stijl, gebouwd in 1959/60 en op 10 april 1960 door bisschop Beckers is ingewijd . Sindsdien heeft dit gebouw op velerlei wijze het leven en wonen in Malden bepaald tot op de dag van vandaag. Naar de toekomst is de vraag hoe houden we dit markante gebouw en haar functie in stand. Wilt u als parochiaan dit ontmoetingscentrum en markant gebouw in stand houden, dan vragen wij als kerkbestuur met klem deze actie .””KERKBALANS”” voor het groot onderhoud te steunen. Het groot onderhoud betreft de kerkdeuren die vervangen moeten worden evenals het betonwerk aan de hoge altaar muur. De bouwmeester van de St. Jan de heer Schoots heeft dat geschat op € 150.000. Uw bijdrage is daarbij onmisbaar en willen wij middels deze brief onze zorgen aan U kenbaar maken, zodat onze financiële balans enigszins weer in evenwicht komt en zwarte cijfers kunnen schrijven. Uw bij voorbaat dankend namens het kerkbestuur van de parochie H. Antonius Abt te Malden. Van harte aanbevelend Theo Peters Penningmeester
11
Begroting 2010
Begroting komend boekjaar 2010
Begroting lopende boekjaar 2009
Resultaat voorgaand boekjaar 2008
LASTEN Persoonskosten
40.400,00
37.752,50
52.664,69
- Kerkelijke gebouwen
44.300,00
44.550,00
48.990,58
- Ov. kerkelijke onr. goederen met bijzondere bestemming - Beleggingen
500,00
500,00
0,00
0,00
0,00
0,00
Rente en lasten van schulden en fundaties
100,00
140,00
99,06
Kosten eredienst
17.300,00
16.000,00
16.151,36
Kosten pastoraal
9.350,00
9.650,00
9.019,87
Verplichte en vrijwillige bijdragen
13.800,00
16.500,00
14.749,15
Kosten onroerend goed:
Beheerskosten
6.500,00
7.200,00
3.578,66
Incidentele lasten
0,00
0,00
0,00
Voordelig saldo
0,00
0,00
0,00
131.800,00
132.292,50
145.253,37
BATEN Bijdragen parochianen
100.500,00
106.750,00
112.301,27
Opbrengst uit bezittingen en beleggingen
9.000,00
9.700,00
9.267,12
Functionele inkomsten
0,00
0,00
0,00
Incidentele baten
0,00
0,00
0,00
Nadelig saldo
17.000,00
15.842,50
23.684,98
131.800,00
132.292,50
145.253,37
Theo Peters Pierre van der Meer
penningmeester administrateur
12
Het jubilerende kerkgebouw in Malden vanuit de Commissie Liturgie Het kerkgebouw is voor een Commissie voor Liturgie uiteraard een belangrijk onderwerp. Want het “hemels dienstwerk” dat de liturgie is, speelt zich af in de tijd, maar even wezenlijk ook in de ruimte. Die ruimte is van oudsher het kerkgebouw, de plaats waar de gemeente van gelovigen wordt geroepen uit de wereld buiten (ek-klesia) en verzameld binnen in een passend gebouw. In het begin van het Christendom was dat een privé-huis. Later is men aparte kerkgebouwen gaan oprichten, in allerlei vormen en stijlen. De meeste kerken zijn afgeleid uit de Romeinse gebouwen met publieke functies, met name de basiliek, de koningszaal. Zo’n kerk heeft een middenschip, zijbeuken, een ingangsgedeelte en een altaarhalfrond. Daarop is de liturgie ingericht. De geloofsgemeenschap heeft via de lange as van het middenschip meestal uitzicht op het altaar en de celebrant. Onze kerk is een schepping van de architect Jos Bijnen uit Oss. Hij is geen groot kerkenbouwer geweest zoals de 19 e eeuwse Cuypers. Hij heeft een bescheiden aantal kerken gebouwd. Daarvoor heeft hij – als niet architect – dankbaar gebruik gemaakt van de Bossche School stijl van Dom van der Laan. Onze kerk heeft kenmerken van die school, maar toch ook veel eigens. Wat het meest opvalt en wat ook voor de liturgie van groot belang is, dat is de massieve muur die loopt van de zijingang aan de Rijksweg tot de ingang naar de sacristie: de muur waar je tegenaan kijkt als je in de kerk zit en die het priesterkoor tot een heel langgerekt, breed podium maakt. Die muur moest volgens Bijnen een afsluiting zijn van de wereld van de doden (het kerkhof) en de wereld van de levenden. Die wereld van het leven is vanuit die muur gezien een marktplaats: een grote brede 13
ruimte met het dak opgetild boven de muren door een doorlopende band van ramen. De glaswand met daarin het portaal van de hoofdingang is als het ware een doorzichtige scheiding tussen kerk en de publieke ruimte van het kerkplein. Het contrast tussen de massieve muur en de doorzichtige glaswand is groot. Het versterkt de indruk van een markthal. Voor de liturgie is dat een belangrijk gegeven. Bijnen bouwde met het oog op een massaal gevulde, volle kerk. In zijn concept voor de kerk van Malden zijn de gelovigen vooral in de breedte en niet zoals gebruikelijk in de lengte, gericht op het altaar. Wat je daardoor mist, is intimiteit, het soort intimiteit dat ontstaat doordat je als het ware door de lengteas van het middenschip getrokken wordt naar het altaar, terwijl er in zijbeuken en zijkapellen kleinere afgeschermde ruimtes zijn. Het voordeel van de brede opstelling is, dat een grote groep mensen directer bij het altaargebeuren betrokken wordt. Er zijn geen obstakels, er zijn geen pilaren, de ruimte is overzichtelijk. Vooral voor grote groepen hebben baat bij de kerkruimte als marktplaats. We merken al jaren, dat alleen bij hoge uitzondering ( kerstmis en uitvaarten) de kerkruimte helemaal gevuld is. Doordat de buitenste rijen banken zijn verwijderd, is er in feite toch min of meer een soort middenschip ontstaan, waardoor een open lege ruimte aan de zijkanten is gecreëerd. In de Commissie voor Liturgie hebben we al veel pogingen ondernomen om fysiek of visueel de kerkruimte te verkleinen en daarnaast afgeschermde, goed te gebruiken (en goed te verwarmen!) ruimtes te maken. We zijn ook niet verder gekomen dan de inrichting van een kleine Mariakapel en zithoekjes daar waar de bankenrijen zijn verdwenen. Pastoor Sip heeft voorstellen gedaan om de kerk een wat intiemer en functioneler karakter te geven. In grijpende maatregelen zijn dan onontkoombaar. Ook de liturgie commissie heeft hiertoe voorstellen gedaan. De centrale vraag is hoe we de 14
kerk meer intimiteit en tegelijkertijd multifunctionele kunnen maken. Het 50-jarig jubileum van onze kerk daagt uit om creatief met het kerkgebouw om te gaan. Maar ook om de mooie kanten van onze kerk te herontdekken. Want ruimte heeft ook iets. Er is daardoor plaats voor liturgie met wierook, processies, koren, beweging en je eens omdraaien om naar de mooie glaswand te kijken. Malden heeft met zijn kerk iets moois in zijn centrum. Nu het kerkplein nog!
Nico Schreurs, voorzitter Commissie voor Liturgie.
15
Ter gelegenheid van het vijftig jaar bestaan van ons kerkgebouw
Momenteel is het een goede gelegenheid om eens te overdenken welke betekenis het kerkgebouw voor onze geloofsgemeenschap altijd heeft gehad en hoe de kerk ons kan inspireren in de toekomst. Ieder die de kerk in Malden betreedt ziet boven de ingang de spreuk staan: INGREDIMINI SANCTI DEI, vertaald: Treedt binnen Heiligen Gods.a
1. Geschiedenis van de Middeleeuwse kerk. In Malden is er sprake geweest van twee houten kerkjes, waarvan het oudste rond 1000 kan zijn gebouwd. Later zijn paalgaten gevonden die hierop wijzen. Ook zijn er fundamenten van een oude Romaanse kapel gevonden uit de twaalfde of dertiende eeuw. In de loop van de dertiende eeuw al zou deze zijn uitgegroeid tot een grotere kerk, van tufsteen, die bediend werd vanuit Nijmegen. In archiefstukken zien we de Maldense kerk voor het eerst genoemd in 1247 met het betalen van belasting aan het aartsdiaconaat Xanten. Rond 1450 had de kerk de vorm die zij vier eeuwen zou behouden, de oorspronkelijke rechthoekige Romaanse kapel was rond 1250 met een apsis, een halfronde uitbouw aan het priesterkoor, uitgebreid en er was de ruimte bijgetrokken die tevoren slechts door een afdak beschutting gaf. a
De tekst is afgeleid van het antifonarium van Amalarius van Metz die deze vertaalt met : Treedt binnen Heilige God.
16
In 1609 moest de kerk van Malden worden afgestaan: de bevolking kerkte toen in Mook. In 1798 werd door het plaatselijk bestuur het kerkgebouw teruggegeven, maar in een zeer vervallen staat. Het onderste gedeelte van de toren bestond nog met enkele stukken muur. Een comité van inwoners werd opgericht om voor de opbouw van het kerkgebouw te zorgen. De kosten bedroegen zestienhonderd gulden. In 1835 werd het gebouw uitgebreid door enige verbredingen en de aanbouw van de sacristie. In 1839 werd achter het kerkgebouw de Rijksweg aangelegd, zodat het gebouw achterste voren kwam te staan. Echter de kerk was te klein en geld voor een nieuw gebouw was er niet. Daarom werden over de gehele kerk verhoogde galerijen aangebracht. 2. De eerste plannen voor een nieuwe kerk. Door de groei van de bevolking van Malden speelde men meermalen met de gedachte een nieuwe kerk te bouwen. Al in het begin van de twintigste eeuw begon pastoor van Beek met zijn kerkbestuur wegen te zoeken om de oude Middeleeuwse kerk te vergroten of tot een nieuw gebouw te komen. Maar de bisschop gaf geen enkele toestemming tot een uitbreiding of nieuwbouw. Het kerkbestuur werd daardoor gedwongen slechts binnen het kerkgebouw enkele veranderingen aan te brengen. Er werd een honderdtal zitplaatsen gewonnen, maar ideaal was het zeker niet. Pastoor van Beek vertrouwde erop dat eens toestemming zou worden gegeven en ging er toe over gelden in te zamelen voor een bouwfonds. Zijn opvolger pastoor de Bekker nam die taak over. Rond 1928 werd de toenmalige bisschop van Den Bosch, Mgr. Diepen, verzocht medewerking tot nieuwbouw te verlenen. Maar weer kon het bisdom niets doen. Niet alleen uit gebrek aan financiën, maar ook omdat eerst in de grotere plaatsen nieuwe 17
kerken gebouwd moesten worden om de toeloop naar de steden op te vangen en het contact met de arbeidersstand niet te verliezen! De bisschop gaf de raad een balkon in de kerk te bouwen. Ook het plan tot vergroting van de kerk werd hiermee afgewezen. In 1928 werd het koor uitgebreid tot een balkon en werden er met een andere rangschikking van de banken 170 plaatsen gewonnen. Toch bleef men denken aan een nieuwe kerk. In 1928 werd bouwland, dat de parochie verhuurde aan de heer P. Sweerts, geruild tegen een gedeelte van het Hof van Robben. Dit moet 2300 vierkante meter zijn geweest. Dit land was bedoeld als uitbreiding van het kerkhof en als uitbreiding van de pastorietuin, waar te zijner tijd een nieuwe kerk zou komen. Ook beginnen in deze tijd parochianen fundaties in te stellen ter stichting van een nieuwe kerk. Pastoor Simons vond bij zijn komst in 1955 dus al veel voorbereid. Pastoor de Bekker en pastoor van Beek dienen dus net zo goed als stichters van de nieuwe kerk beschouwd te worden. Pastoor Simons is maar acht jaar pastoor geweest. In die acht jaar heeft hij wel het uiterlijk van de parochie totaal veranderd. De oude kerk werd afgebroken en een totaal nieuwe kerk gebouwd. In stijl brak men geheel met de oude kerk. 3. Moderne architectuur voor een zich uitbreidend dorp. De nieuwe kerk ontstond ten westen van zijn voorganger, aan de zuidzijde van het kerkhof. De op het bouwterrein gelegen pastorie werd gesloopt; na voltooiing van de kerk zou een nieuwe pastoorswoning worden gebouwd. Ook de oude kerk werd afgebroken. Sloopmateriaal van de pastorie gebruikte men voor het niet in het zicht liggende metselwerk van de nieuwe kerk. Hardstenen plavuizen werden hergebruikt voor de rondomliggende bestrating. Een belangrijk stedenbouwkundig aspect waar de architect Jos Bijnen rekening mee moest houden, was de structuur van Malden. Vanuit dit oogpunt schiep Bijnen de kerk als onderdeel van een nieuwe kern met een bijbehorend 18
Kerkplein, waaraan het godshuis een belangrijk ontmoetingspunt zou worden. Hoe kunnen we dit beter doen dan ons de uitgangspunten voor de geest te halen waar de bouwpastoor C.J. Simons en de architect Jos Bijnen bij hun ontwerp vanuit gingen. Er ligt in het kerkarchief heel wat correspondentie tussen het kerkbestuur en het bisdom en de gemeente Heumen. Door zijn hardnekkig doorzetten kon pastoor Simons eindelijk rond Nieuwjaar 1958 architect Jos Bijnen uit Oss namens het kerkbestuur opdracht verlenen een nieuw kerkgebouw te ontwerpen. Geen kleinigheid. Bijnen moest de kerk situeren in een architectonische omgeving die nauwelijks was ingevuld. Het dorp Malden bezat amper een kern en er waren maar enkele uitbreidingen geprojecteerd. Van een nieuw gemeentehuis en een sociaal cultureel centrum was nog geen sprake. Bovendien moest er rekening mee gehouden worden dat Malden zich binnen korte tijd van sterk agrarische gemeenschap zou ontwikkelen tot een stedelijk dorp. In augustus 1958 waren bouwtekening en bestek gereed. De nodige goedkeuringen werden tamelijk gauw gegeven. Op 1 december 1958 werd het werk gegund aan de firma J. de Bont van Hulten, Aannemer- en Timmerbedrijf te Nieuwkuijk. Het meest wezenlijke deel van het kerkgebouw dat Bijnen ontwierp was een muur van 48 meter lengte, 10 meter hoogte en 2.70 meter dikte. Deze bak- en natuurstenen offermuur, waartegen het altaar is opgesteld, werd haaks op enkele natuurlijke lijnen van oude wegen en plaatsen, zoals het oude kerkhof en de kerk, gebouwd. Hij scheidt de gemeenschap van de overledenen, die op het kerkhof op het gezamenlijk oordeel wacht, van de gemeenschap der levenden en rijst op naar de hemel waar de heiligen al met God verenigd zijn. Voor de muur ontwierp de architect een soort Kerkplein. Hier werden de kerkgangers beschut door een dak. Aan de westzijde werd dit plein gemarkeerd door een lange, lage galerij die naar 19
de pastorie voert. Aan de oostzijde verrees de doopkapel van waaruit een lage muur de dopeling de weg naar de offermuur en de offertafel wijst. Aan de zuidzijde werd een drievoudige poort geplaatst met er boven een ruimte voor het koor. Alle nu nog niet gesloten ruimten werden ten gerieve van de kerkgangers met glas gedicht. Een monumentaal onderdeel van deze beglazing vormt de voorstelling van de Wonderbare Visvangst, zoals die door de Maastrichtse glazenier Jan Martens werd gerealiseerd. Zo ontstond een lichte kerkruimte van 40 x 30 meter met in 1960 1026 zitplaatsen. 4. Inwijding door Mgr. Bekkers. Op Palmzondag 10 april 1960 werd het nieuwe kerkgebouw door Mgr. Bekkers geconsacreerd. Nog geheel volgens de oude ritus; het duurde vier uren. Het was een waar volksfeest. De omgeving van de kerk, maar ook het dorp, was versierd met geelwitte vlaggen. Vooral het zingen van het Te Deum is indrukwekkend geweest. Mgr. Bekkers zou datzelfde jaar nog een kapelaan benoemen. Voor vele parochianen is dit kerkgebouw al vijftig jaar een plaats van bezinning. Wij spreken de wens uit dat ook in de toekomst velen de weg naar de kerk van Malden zullen vinden. Stichting Heemkunde Malden Mw. P. Thijssen T 024-3582893
20
Kerk zijn de mensen Refr.: Kerk zijn de mensen, muren zijn de horizon en het dak dat zijn de sterren. God, als dat eens kon! Grote gebouwen zijn niet nodig en alle huizen zijn te klein, deuren zijn ook overbodig: iedereen moet welkom zijn! 't Is niet de plek waar mensen komen uit alle windstreken vandaan, het gebeurt waar mensen dromen dromen van een nieuw bestaan. De stenen slijten met de jaren en zelfs het sterkste huis stort in. Liefde blijft haar glans bewaren, is de kracht die overwint.
Dit is een lied uit het repertoire van het Kinderkoor. Het eerste waar ik aan dacht toen gevraagd werd iets te schrijven over het kerkgebouw. Want als ik eerlijk moet zijn, is het kerkgebouw, qua stijl niet mijn stijl. Ik ben opgegroeid in de Christus Koning Parochie in Nijmegen - Oost. Een kerk waarin ik op 27 april 1970 mijn Eerste Heilige Communie ontving en daarna mijn muzikale weg ben gaan bewandelen. Begonnen in het Kinderkoor en later doorgegroeid naar het Jeugdkoor. Ook Chris bleek in die kerk actief te zijn als organist van het Jongerenkoor. Nadat wij verkering kregen hebben we een duo gevormd en zijn later het toenmalige Kinderkoor gaan begeleiden als dirigente en organist. We zijn ook in die kerk 21
getrouwd en hebben dan ook dierbare herinneringen aan dat kerkgebouw. De mooie ronde bogen boven het hoofdaltaar met mooie schilderingen staan nog in mijn geheugen gegrift. Toen die kerk afgebroken werd heb ik wel menig traantje moeten laten. Gelukkig kwam net na de afbraak een verzoek uit de parochie Malden voor een dirigent en organist van het Kinderkoor. Het moest zo zijn dat het teken was om door te gaan met muziek maken met kinderen. Inmiddels waren we ook al een vast duo in de Molenstraatskerk in Nijmegen geworden op verzoek van de Jezuïeten van Canisius College waar ik op zat. Ook deze kerk was nog gedeeltelijk in een traditionele bouwstijl en daardoor was de overgang naar het gebouw in Malden wel een hele grote stap. Eerst zongen we nog naast het altaar ( de ruimte voor het koor was nog niet opgehoogd) en dat was heel erg wennen. Wat me wel meteen opviel waren de gebrandschilderde ramen. Vanaf onze plaats had je er een goede kijk op. Het tafereel van de vissers sprak me erg aan (ik heb niet voor niets altijd een “visje” achterop mijn auto zitten). Ik ben dan ook al snel tot de conclusie gekomen dat kerk niet zozeer het gebouw is maar de mensen samen, die vormen het gebouw. Ik heb nu al meer dan 300 verschillende kerkgangers voor mijn neus gehad (daarmee bedoel ik alle koorleden uit de afgelopen 17 jaar). En hoewel de vlam steeds kleiner is geworden in de afgelopen 17 jaar, kan ik me toch nog steeds koesteren aan de warmte van de kinderen en jeugd die voor mij elke week weer de kerk in Malden vormen. Maar ook de andere mensen in de kerk: de pastoor, de koster, de misdienaars en de collectanten; ze zijn me allemaal even belangrijk en maken ook onderdeel uit van deze kerk. Iedereen vormt zo op zijn eigen wijze een steen van de kerk. De ene steen is wat groter, de andere steen kleurrijker. En dan zijn er ook nog een heleboel kleine steentjes in de vorm van de kerkgangers. Maar samen vormen we het fundament van dit gebouw in Malden. En nu lijkt de muur wel steeds kleiner te worden maar hij is nog stevig genoeg om een storm te doorstaan. Ik heb wel eens geroepen, al 22
zijn er maar een paar mensen in dit gebouw, ik zal met liefde en plezier me voor hen muzikaal inzetten. Of zoals het zo mooi in de bijbel staat; “Waar er twee of drie zijn, ben Ik in hun midden.” Daarom eindig ik met het volgende lied en de hoop dat het kerkgebouw, hoe groot of hoe klein het ook is, tot in lengte der dagen in ons dorp mag blijven bestaan.
WAAR LIEFDE MENSEN SAMENVOEGT. Waar liefde mensen samenvoegt, worden stenen een paleis, de kille straat een lentetuin, de hel een paradijs. Refr.: Een land van licht en zonneschijn, een haard waar men zich warmt, een overvolle beker wijn, een mens die je omarmt. De deur roept je een welkom toe, een stoel staat voor je klaar. De tafel is gastvrij gedekt, een heerlijk avondmaal.
Marianne Albers. 23
Vanuit de redactie Voor u ligt alweer het tweede nummer van de Kom-In van 2010. Een speciale editie vanwege het 50 jarig bestaan van het kerkgebouw Parochie Heilige Antonius Abt te Malden. De redactie wenst u veel lees plezier!! Voor tussentijdse wijzingen verwijzen wij u graag naar onze site www. parochie-malden.nl " Wie zal dat betalen Wie heeft zoveel geld Wie heeft zoveel ping ping ping Ja, wie heeft zoveel geld?" Dit versje zal velen bekend in de oren klinken. Het is meer dan ooit van toepassing op ons parochieblad de Kom-In. De drukkosten van 2300 boekjes, die 8 maal per jaar verschijnen drukken zwaar op het budget van de parochie. Daarbij willen wij ook de 65 bezorgers ook wel eens een attentie geven; daar zult u het vast wel mee eens zijn. Daarom: GEEF OOK DE KOM-IN EEN KANS DOOR UW BIJDRAGE AAN KERKBALANS!
Het volgende nummer verschijnt rond eind 24 maart 2010. Kopij hiervoor moet uiterlijk 10 maart a.s. binnen zijn op het parochiesecretariaat.
[email protected] Wij zijn blij met uw op- en aanmerkingen. Vermeldt uw naam en adres, dan kunnen wij reageren.
24
