Klimaat voor Ruimte prof.dr. Pavel Kabat Wetenschappelijk Directeur Voorzitter Programmaraad
Doel van het KvR programma is: Klimaatverandering……. naar klimaatverandering als vraagstuk aangaande ruimtelijke ordening en economische infrastructuur
ÎVeel
sectoren, kwetsbaar voor klimaatverandering en – variabiliteit, zijn ruimtegebruik gebonden
ÎSectoroverschrijdend
klimaatbeleid, en maatregelen in ruimtelijke ordening, waterbeheer, landbouw, natuur, transport en energie infrastructuur maakt klimaatbeleid minder kostbaar en biedt nieuwe kansen
ÎNederland
uitrusten met een operationele kennisinfrastructuur toegesneden op de relatie tussen klimaatverandering, klimaatvariabiliteit, ruimtegebruik en infrastructuur
ÎVerkleinen
van onzekerheden aangaande klimaatverandering en klimaatvariabiliteit en kennishiaten opvullen
ÎBevorderen
van klimaatverantwoord ruimtegebruik
ÎKlimaat
als de kans voor innovaties
Ontstaansgeschiedenis:
•
Juni 2000: Eerste KPMG verkenningen
•
September 2001: Expression of interest door 7 partijen binnen het programma
•
Februari 2003: Kennisprojectplan ingediend door KvR consortium
•
Beoordeling door KNAW, CPB, Senter en CvW
•
Interactie en replieken met beoordelaars
•
November 2003: Kabinetsbesluit BSIK
•
Maart 2004: Beschikking penvoerend ministerie
•
Herprogrammering op basis van commentaar van de CvW
•
November 2004: Officiële start KvR programma
•
Juni 2006: circa 75 % projecten in eerste fase van de uitvoering
•
KvR loopt tot 2011!
Enkele kerngetallen: Financieel: 40 miljoen Euro BSIK bijdrage voor een programma van circa 90 miljoen Euro Deelnemende partijen: 70 kernpartijen bestaande uit, Î Overheden (centrale overheid, provincies en gemeenten) Î Kennisinstituten Î Waterschappen Î Private partijen (adviesbureau’s, aannemers, industriële partners) Î NGO’s Î Internationale partners
Ruim 300 experts zullen de komende 5 jaar werk uitvoeren binnen het KvR programma
Penvoerend Ministerie VROM Bsik subsidie
advies Maatschappelijke Advies Raad
rapportage
Stichting advies
Bestuur
Wetenschappelijke Advies Raad
Programma raad
Programmabureau Directeur programma bureau Wetenschappelijk directeur
Project contract
NWO Voorzitter
ondersteuning rapportage
Themacoördinatoren
afstemming
Consortium Partijen Communicatie & afstemming
Overheden, kennisinstituten, adviesbureaus/aannemers, NGO’s
Motie Lemstra De 4 grote Nota’s en de lange termijn
Overzicht en evt bijstellen: Ruimtelijke inrichting
Klimaatverandering
Investeringen
Klimaatverandering: kenmerken Meer extremen; milde, natte winters •Rivieren: gemiddeld hogere winterafvoer, sterkere pieken •Veiligheid, overlast, verkeersinfarcten •Zeespiegelstijging 20e eeuw: 20 cm; 21-ste eeuw: 20 – 110 cm (?) •Hoger jaargemiddelde neerslag, meer regendagen, hogere intensiteit •Natuur: vroege lente, nieuwe soorten
Klimaatverandering: kenmerken Warme, droge zomers
In 2050 is de gemiddelde zomer de zomer van 2003 ?
Wat er gebeurt als we de GHG en aerosol concentraties gestabiliseerd krijgen…
Toekomst? …de atmosfeer warmt op in reactie op de oceaan
Prediction of a stabilization’ response by one model
Wij zijn hier
Verleden Courtesy of the Hadley center
Het aanpassen (adaptatie) aan de gevolgen van klimaatverandering is onvermijdelijk, ook als we erin slagen om de uitstoot van broeikasgassen fors te reduceren
Klimaatverandering: effecten droge zomers 1. Nutsvoorzieningen • Afname rivierafvoer, hogere watertemp. • Elektriciteitsvoorziening: Aug. 2003 code rood •Schiphol; Noodaggregaten •Extreem hoge stroomprijzen •Consumenten moeten stroomverbruik minderen
• Somber scenario 2050: ongeveer 30 % minder capaciteit beschikbaar dan in 2003. Behoefte aan koelwater neemt toe. • Kosten voor in 2030: circa 48 – 51 M€ per jaar • Drinkwater: risico’s verzilting en leidingbreuk
Klimaatverandering: effecten droge zomers 2. Natuur, landbouw, bebouwing, waterbeheer •Laag water: risico op verzakking, inklinking bodem en wegrotten funderingen •Inlaten brak water leidt tot problemen in de landbouw •Omkeren waterlopen hoge kosten •Mogelijk betere marktpositie tov Z-Europa
Klimaatverandering: effecten droge zomers 3. Beperkingen scheepvaart Geschatte schade: 200 miljoen euro
Klimaatverandering: effecten droge zomers 4. Veiligheid
Klimaatverandering: effecten droge zomers 5. Toerisme en recreatie
•Toename water-recreatie en toerisme •Blauwalgen in meren, teken in bossen
Klimaatverandering: effecten droge zomers Ruimtelijke aspecten oplossingen 1. Nutsvoorzieningen Æ
Ruimte reserveren voor centrales aan zee? Alternatieve bronnen voor drinkwater?
2. Natuur en landbouw Æ Versneld inzetten op robuuste verbindingen EHS? Ruimte reserveren opslag irrigatiewater? 3. Scheepvaart Æ
Verschuiving naar transport via weg en spoor?
4. Veiligheid Æ
Aanpassen bebouwing?
5. Toerisme en recreatie ÆAanleg voorzieningen combineren met aanpak zwakke schakels?
1
2
3
KLIMAAT SCENARIO’S
MITIGATIE
ADAPTATIE
4. Integratie & communicatie - Integratie Studies - Kosten-Baten Analyse - Multi-stakeholder dialoog - Onderwijs - Communicatie
Betrokken sectoren: - Landbouw - Waterbeheer - Verzekering - Energie sector - Bouwsector - Natuurbeheer - Recreatie - Transport - meer...
Klimaatscenario’s Randvoorwaarden
Klimaatscenario’s
Uitvoer op bestelling
en Klimaatdata Sleutel processen
op maat
Referentieklimaat en validatie
Mitigatie - Ruimtelijke claims en inpassing van duurzame energiedragers
Mitigatie - Emissie, en
integrale monitoring van broeikasgassen
CO2 equiv. emissies Veenweide scenarios -15
-10
-5
0
5
10
modern
historisch
moeras/broekbos
biomassa
vd Born et al. 2003 (RIVM)
15
ME2
Multiple constraint approach
Regional scale fluxes ABL budgets (Airborne platforms, scinti’s, models)
ME1 Ecosystem scale fluxes (CO2, N2O, CH4) (flux towers, soil samples, models)
ME3 Inventories: Ecosystems carbon pools Anthropogenic emissions (soil samples, emission inventory map)
Heden: energie, staal en papier - industrie (45% vd emissies) Vanaf 2008 kunnen nieuwe activiteiten worden toegevoegd. Waarde emissiereductie Veenweide 80 tot 580 Euro per ha per jaar
Adaptatie
blootstelling
gevoeligheid impacts
adaptatie, adaptieve capaciteit
kwetsbaarheid
KvR Adaptatie onderzoek • • • • • • •
Biodiversiteit, EHS en ruimte Financiële arrangementen/ verzekeringssector Ruimtegebruik op zee Adaptatie, transport en infrastructuur Adaptatie in de landbouw Kustgebieden: veiligheid en zoutwaterintrusie Rivieren: Adaptatie in het Rijnstroomgebied
Landbouw • Kijken naar opties voor multifunctionele vormen van landbouw • Verplaatsen van specifieke sectoren • Zoutwaterlandbouw • Biomassa • Focus gebieden: Kust, Veenweide, Noord-Nederland
Extremen: Nat najaar in 1998 Extreme neerslag najaar 1998 Herhalingstijd 1 op 125 1998
Compensatie schaderegelingen WTS OSR Verzekering Geen compensatie
296 102 27 180
GESCHATTE SCHADE 605 mEuro
Wet Tegemoetkoming Schade bij Rampen 75mm in 24 uur 100mm in 48 uur
Integratie Mitigatie
Adaptatie
• Cross-sectorale oplossingen • Integrale kosten-baten analyse • Afweging Adaptatie/Mitigatie • Nederland of Internationale aanpak • Draagvlak door dialoog
Verhoogde aandacht voor adaptatie
ARK: Adaptatie Ruimte en Klimaat
Een perspectief uit de politiek…. “Het klimaat verandert en we moeten Nederland klimaatbestendig maken. Niet alleen de overheid, maar samen met wetenschap en maatschappij” Jan-Peter Balkenende -, november 2005”
Wetenschap beleid interactie
Klimaat Bestendig Nederland (voorstel FES programma Het KBN programma wil bijdragen aan een transitie naar een klimaatbestendige inrichting van Nederland door: – Participatieve kennisontwikkeling door overheid en kennisinstellingen (comakership) – Deze kennis toepasbaar vertalen voor ruimtelijke investeringen (coinnovatie)
)
Opzet KBN FES kennisprogramma A. Vraagarticulatie en participatieve planvorming B. Ontwerpen van Adaptatiestrategieën C. Scenario’s op maat D. Kwetsbaarheid en gevolgen van klimaat E. Klimaat: nieuwe dimensie van economische analyse F. Internationalisering en twinning
Sector
1% extra rendement externe Budget KBN Maatschappelijk
Investering publieke middelen overheid1
economische baten t/m 2015
Voorstel thema tot 2013
Waterbeheer (tot 2015)
3,4 miljard
+ € 34 mln
€ 26 mln
Transport en vervoer (tot 2020), (MIT programma)
87 miljard
+ € 870 mln
€ 11 mln
Landbouw, natuur en recreatie (tot 2013), Agenda Vitaal Platteland
3,8 – 5,6 miljard
+ € 38 - 56 mln
€ 26 mln
Stedelijk gebied (overheid) Grote Stedenbeleid III
3,5 miljard
+ € 35 mln
€ 14 mln
Ondernemersklimaat: (overheid), tot 2008 Pieken in de Delta
600 mln
+ € 6 mln
€ 12 mln
Gezondheid
?
?
€ 7 mln
Energie (tot 20122020) MNP
7,2 – 10 miljard
+ € 72-100 mln
€ 9 mln
€ 1055 – 1101 mln
€ 105 mln
Totaal publiek
per
Doel van de workshop • • • • •
Nadere (inhoudelijke) kennismaking breed KvR consortium Inhoudelijke afstemming tussen projecten en thema’s Input-output relaties tussen projecten en thema’s Nieuwe inhoudelijke synergie (bv. T1 en T2) Eerste stap naar KvR internationale conferentie en visitatie door Wetenschappelijke Advies Raad (WAR) in februari 2007 • Eerste stap naar ideeën voor artikelen voor special issue van peer-reviewed tijdschrift
