Kleur bekennen… Wat u moet weten over desktop proong Wanneer u het over kleur hebt, bedoelt u niet ‘kleur die het origineel benadert’ of ‘afdoende kleurweergave’. Bijna-goed-genoeg kleur is gewoon niet goed genoeg. U verlangt een getrouwe kleurweergave op de desktop, een kleur die overeenstemt met het uiteindelijke drukwerk. Keer op keer en feilloos. Alleen… hoe kunt u dit bereiken? Het antwoord luidt: aan de hand van een betrouwbaar kleurenproofing systeem op uw desktop. Een kleurenprinter voor minder dan 250.000 bef. (6.000 €), die u kunt gebruiken om vergelijkingsmateriaal, roughs, presentaties of proefdrukken met een getrouwe kleurweergave. Apparaten zoals de Epson Stylus Pro 5000 en de Panasonic Monet geven het begrip ‘digitale proofer’ een geheel nieuwe betekenis. Beide modellen verschillen onderling in verwerking, technologie en prijs, maar hebben toch twee zaken gemeen: ze kosten minder dan 250.000 bef. en staan voor een betrouwbare kleurweergave in vergelijking met het drukresultaat. Een nieuw concept De omschrijving ‘desktop kleurenproofer’ houdt eigenlijk een schijnbare tegenstelling in. Desktop printers worden namelijk gebruikt voor drukproven en het uitlijnen van beelden, of om een ruw idee van de lay-out te verkrijgen. Men voegde kleuren toe om het de gebruiker gemakkelijk te maken, om zich ervan te vergewissen dat de gebruikte kleuren niet met elkaar vloeken of om niets over het hoofd te zien dat op slechts een enkele plaat verscheen. Maar voor betrouwbare drukproeven in kleur – waarbij de klant een goed-voor-druk tekent op basis van de echte kleuren – grepen de professionals traditioneel terug naar geprinte proefdrukken in kleur. In de praktijk betekende dit doorgaans op filmen gebaseerde proefdrukken, zoals Cromalins of Kodak Approvals, die gemaakt werden met dezelfde filmen als voor de drukplaten. Op die manier stemt de drukproef precies overeen met het gedrukte eindresultaat. De professionals uit de pre-press en drukwereld besteedden heel wat tijd aan een getrouwe kleurweergave. Met de komst van computer-to-plate of ‘filmless’ pre-press workflows, werden digitale proofers onmisbaar. Om een gelijkaardige betrouwbare kleurweergave te verkrijgen, moeten de huidige digitale proofers dezelfde digitale output file gebruiken als de plaatbelichter of de digitale drukpers. De eerste digitale proofers, zoals de DuPont Digital WaterProof of de Rainbow van 3M, waren top-of-the-range modellen. Binnen een volledig digitale workflow namen ze de plaats in van de Cromalin en Fuji systemen. Net zoals alles in de computerwereld, zorgt de technologie voor steeds kleinere, goedkopere en meer gebruiksvriendelijke oplossingen. Het was dan ook slechts een kwestie van tijd voor de desktop proofer zijn intrede maakte op de markt. Wat desktop proofers mogelijk maakte Desktop kleurenproofers zijn het gevolg van technologische vooruitgang binnen verschillende vakgebieden: RIP’s (raster image processors) en software drivers, die beantwoorden aan de behoeften voor een nauwkeurige kleurencontrole; verbeteringen bij de imaging voorzieningen binnen kleurenprintersystemen; een meer betrouwbare kleurenkalibrering; en tenslotte nieuwe workflow technologie van Adobe, PressReady genaamd. De nieuwste generatie RIP’s van EFI, de Z4 en X4 kleurenservers, omvatten bijvoorbeeld ripping en kleurmanagement bij netwerk-georiënteerde printservers voor desktop kleurenprinters. Het ScriptWorks RIP managementsysteem van Harlequin werd aangepast door STORM CPD GmbH om te werken met de Epson 1520, 3000, 5000, 8000 en 9000 kleurenprinters. De creatieve professionals zijn ondertussen vertrouwd met het regelmatig kalibreren van kleure-
napparaten en met de andere vereisten, die het werken met een kleurechte weergave stelt. De nieuwste versie van ScriptWorks omvat het uitgebreide gebruik van kleurmanagement, door de kleuren te laten overeenstemmen met de ICC (International Color Consortium) kleurenprofielen. PressReady van Adobe maakte het idee van een desktop kleurenproofer leefbaar. Deze oplossing werd ontworpen met het oog op voortdurende kleurechte resultaten vanaf de eerste productiestadia met goedkopere desktop inkjet kleurenprinters. (Zie ‘Proof Perfect?’). De belangrijkste ontwikkeling op het gebied van desktop kleurenproofers is evenwel de verbeterde kwaliteit van de kleurenprinters zelf. De huidige instapmodellen van kleurenprinters (zowel inkjets als laserprinters) bieden vandaag reeds een opmerkelijk betere kwaliteit dan nauwelijks drie jaar terug. Tot voor kort was het vrij eenvoudig om de kwaliteit van de kleurenoutput te rangschikken volgens de aangewende technologie: vloeibare inkt, laser, ‘thermal wax’, ‘dye sublimation’ en de superieure inkjets. Vandaag ligt dit niet meer zo voor de hand. De combinatie van ‘thermal wax-dye sublimation’ printers overbrugde de bestaande kloof tussen beide technieken, terwijl de inkjet en laserprinters tegenwoordig een beduidend hogere kwaliteit leveren. De nieuwe Epson Stylus Pro 5000 is een printer met vloeibare inkt. Met zijn zes kleuren kan hij een groter kleurenbereid aan dan de traditionele printers met vier kleuren. Het is tevens een ‘piezoelectric’ printer, die de vloeibare inkt doorheen een uiterst smalle kop stuwt door gebruik te maken van elektriciteit in plaats van warmte of druk. Het resultaat? Een kleinere en beter te controleren ‘dot’, wat een resolutie van 1.440 x 720 dpi mogelijk maakt. Het beeld is meteen veel scherper en benadert de kwaliteit van een gedrukte pagina. “Maar levert dit een bruikbare proefdruk ? Dat hangt ervan af wat u verlangt”, zegt Len Jasmin, vice-voorzitter van Typecraft, een commerciële drukker uit Pasadena, California, en een beta-user van de Epson Stylus Pro 5000. Typecraft kalibreert de printer voor zijn zeskleuren Heidelberg drukpers en verzekert zo dat de printer dezelfde kleurweergave biedt als zijn Iris Realist en Imation Digital Matchprint proofingsystemen – maar dan tegen een fractie van de kostprijs per drukproef. “Wij printen met dezelfde kleuren, dus kan je het als een getrouwe afdruk beschouwen.” “De enigen die nog een digitale Matchprint vragen zijn mensen van bureaus, die een dot willen zien”, vervolgt Jasmin. Ook de kwaliteit van de laserprinters is aanzienlijk verbeterd, met betere toners en een betere controle van het imaging-procédé. Alle laserprinters drijven hun kleurenresolutie stelselmatig op. Toepassingen Maar waarom heeft wie dan ook een kleuren desktop proofer nodig, die de uiteindelijke drukkwaliteit evenaart? Om twee redenen: tijd en geld. Jasmin verduidelijkt: “De Epson geeft ons een proefdruk tegen een aanvaardbare prijs, die voldoet voor de meeste van onze klanten”. Voorheen vroeg men enkel om proefdrukken van de beste kwaliteit in het laatste stadium, net voor het drukken. Maar nu de tijdsdruk een steeds grotere rol speelt, moeten de creatieve professionals op elk moment meer controle kunnen uitoefenen. Klanten willen tegenwoordig afgewerkte lay-outs zien bij de ontwerpers, de studio’s, de uitgevers en iedereen die documenten in kleur creëert. En ze zijn niet bereid zichzelf een beeld te vormen van hoe het eindresultaat er zal uitzien. De doorslaggevende factor zal evenwel de kostprijs zijn. Als men de noodzakelijke proefdrukken in kleur goedkoper kan aanmaken, zal dit systeem hoe dan ook commercieel succes kennen. Zodra Typecraft de Epson Stylus Pro 5000 aankocht, deed de onderneming bijvoorbeeld haar Iris Realist meteen van de hand. Is dit de toekomst van kleurenproong?
In de grafische wereld zag men in het verleden reeds volledige vakgebieden overschakelen naar de desktop: typografie, scannen, kleurmanagement… Waarom zou het met kleurenproofing anders verlopen? De komende jaren zullen meer kleine, hoogkwalitatieve kleurenproofing systemen op de markt verschijnen, voor een prijs onder de 400.000 fr. Met meer mogelijkheden, betere resoluties en een hogere betrouwbaarheid. Zijn de dagen van de duurdere, professionele proofer dan geteld? Wellicht niet. Er is nog plaats op de markt voor de Kodak Approval of andere grote apparaten, die een aanzienlijk volume aankunnen en specifieke toepassingen bieden voor het proofen van drukwerk. Maar de komende jaren zal het zeker steeds moeilijker worden om een beeld van een hoger gepositioneerd model te onderscheiden van een desktop kleurenproofer. Wie uitkijkt naar een hoogkwalitatieve output van machines met een getrouwe kleurweergave, zal in de nabije toekomst op zijn wenken bediend worden. ## Xerox/Tektronix Phaser 840 ## QMS magicolor 330 EX ## Hewlett-Packard DesignJet ColorPro GA ## # De belangrijkste ontwikkeling op het gebied van desktop kleurenproofers is evenwel de verbeterde kwaliteit van de kleurenprinters zelf. # Bij het omvormen van een kleurenprinter tot een kleurenproofer is het vooral een kwestie van de output zo te beheersen, dat de kleurenproductie doorlopend overeenstemt. Bij proofing gaat het er in de eerste plaats om te voorspellen wat de drukpers zal voortbrengen. PressReady maakt het kleurmanagement eenvoudig. Daarom zorgde het voor een heuse doorbraak in kleurenproofing. Adobe omschrijft PressReady als een methode om ‘getrouwe kleuren te reproduceren in een vroeger stadium van de workflow bij het ontwerp’. “Ik heb ervaren dat ik de resultaten van de kleuren op mijn inkjet printer goed kan beoordelen” vertelt Ted Raes van Raes Design uit Los Angeles. “Elke verschuiving in de kleuren leidt de aandacht van de klant af van het concept naar de kleuren. Daarom leg ik mijn klanten graag een proefdruk voor, die de uiteindelijke output zo dicht mogelijk benadert. Toelichtingen in de zin van ‘dit blauw wordt iets dieper, in plaats van paars’ zijn uit den boze”. PressReady is eigenlijk een PostScript 3 RIP, gebundeld met een Adobe Print Color controlepaneel en een Create Adobe PDF printerdriver. Het PressReady systeem helpt niet bij het kalibreren van uw kleurentoestellen. De kleurencontrole zal u zelf moeten verfijnen. PressReady wordt geleverd met ingebouwde ICC-profielen. Het omvat tevens outputprofielen voor standaard web offset persen (SWOP), persen met sheetfeeders en de Euroscale standaard voor kleurenprinten. PressReady zet uw bestand om in een Acrobat Portable Document Format (PDF) bestand, dat naast tekst, beelden, fonts en lay-out informatie ook kleurengegevens omvat. Zo is de kleurenoutput van de printer gekalibreerd om de resultaten van de drukpers zo dicht mogelijk te benaderen. “Ik ben telkens weer verrast over de kleurechtheid” besluit Raes. PressReady stelt wel een probleem. Het ondersteunt momenteel namelijk slechts een beperkt
aantal printers (op dit moment enkel de Epson’s Stylus Color 800, 850, 1520 en 3000 - dus niet de innoverende Stylus Pro 5000 – de Hewlett-Packard DeskJet 1120C, 2000C en 895C (waarbij u een optionele aansluiting voor Macintosh nodig hebt) en de Canon BJC-8500. De software biedt anderzijds wel enkele interessante extra’s, zoals de meest recente versie van Adobe Acrobat Reader en Adobe Gamma, dat u helpt bij de kalibrering van uw monitor. PressReady Maintenance for Macintosh helpt u bij het testen, reinigen en uitlijnen van de printkoppen op de inkjet printer, en Adobe Circulate Printer Edition is een PDF-bestand organizer voor een eenvoudiger doorstroming van de documenten in productie. De impact Adobe slaagde er regelmatig in een nieuwe dimensie te verlenen aan de publishing workflow. PostScript, Illustrator, Photoshop en meer recent PDF brachten meer en meer onderdelen van het productieproces onder de controle van de ontwerper. Met PressReady zet deze trend zich door. Het kleurmanagement en kleurechte proefdrukken komen binnen het bereik van wie de documenten ontwerpt. “De meeste van onze klanten aanvaarden deze proefdrukken,” vertelt Len Jasmin van Typecraft, een Amerikaanse printer. Bovendien zijn ze een stuk goedkoper dan proefdrukken van hoogkwalitatieve digitale kleurenproofers of professionele inkjet printers.
Hoe vindt u de RIP die het best voldoet aan uw grootformaat behoeften? Maak uw huiswerk! Bent u op zoek naar een grootformaat afdruksysteem? Verlies dan vooral niet uit het oog dat de RIP (de ‘Raster Image Processor’, die uw beeldbestand klaarmaakt voor de afdruk) net zo belangrijk is voor de kwaliteit van het resultaat als de printer zelf. Het overweldigende aanbod van RIP’s voor grootformaat systemen zal u aanvankelijk wellicht even van de wijs brengen. Maar zodra u weet naar welke specificaties u uitkijkt, wordt dat ruime aanbod precies een troef: er bestaat vast een RIP-oplossing, die niet alleen tegemoet komt aan uw noden, maar bovendien binnen uw budget past. Ken uw behoeften Denk eerst en vooral eens goed na wat voor printwerk u vooral verricht. Worden uw grootformaat prints gebruikt als vergelijkingsmateriaal of als proefdrukken? Of drukt u reproducties van kunstwerken, posters of displays af? Biedt u “print-for-pay”-diensten aan, waarbij de snelheid doorslaggevend is? En welke formaten wilt u printen? Hoe belangrijk is kleurechtheid? Al deze factoren bepalen zowel de keuze van uw grootformaat printer als van de meest geschikte RIP. Kortom, zet uw werkelijke behoeften op een rijtje en u komt vanzelf uit bij de RIP met de benodigde kenmerken en mogelijkheden. Een tweede criterium is de integratie van uw grootformaat printer in uw workflow. Legt u zich uitsluitend toe op grote formaten of doet u ook nog andere soorten van printwerk? Staat de printer op zichzelf met een eigen werkstation, of sluit u hem aan op uw netwerk? En als de RIP, die uw grootformaat printer bedient deel uitmaakt van uw netwerk, zorgt hij dan voor bestanden voor één of meerdere grootformaat toestellen? Moet hij ook bestanden rippen voor andere apparatuur, zoals proofers of kleurencopiers? Wat zijn uw opties? Tal van grootformaat printers (zoals modellen van Encad en Hewlett-Packard) zijn uitgerust met een ingebouwde RIP. Dit lijkt handig op het eerste gezicht, maar is niet altijd wat u nodig hebt. De ingebouwde RIP is namelijk dikwijls een “instapmodel”: trager, niet zo flexibel,
met beperkte vermogens en minder netwerkopties. Soms blijken ze zelfs niet eens volledig PostScript-compatibel. Hier gaan we er gemakshalve van uit dat de ingebouwde RIP niet voldoet aan uw behoeften. Een aantal producenten biedt gebundelde RIP-stations. In dergelijke gevallen blijft uw keuze beperkt tot het aanbod van de printerverkoper. Gelukkig gaat het vaak om zeer degelijke OEMunits van EFI of andere producentenn. HP en EFI sloten onlangs nog een overeenkomst om Fiery RIP’s te leveren bij de HP DesignJet 2800CP en 3800CP printers. Die combinatie komt de snelheid en de prestaties ten goede. Met deze nieuwe RIP kunnen de gebruikers een hogeresolutie-output (600 dpi) realiseren bij hogere snelheden. Sommige producenten bieden slechts één gebundelde RIP-configuratie aan, bij anderen beschikt u over een ruimere keuze. Controleer de specificaties en ga na of de opties van de bundel tegemoet komen aan uw behoeften. Indien dat niet het geval is, moet u eens een kijkje nemen in het aanbod van stand-alone RIP-systemen van andere leveranciers. Dit vergt een grotere inspanning, maar loont beslist de moeite om een RIP-configuratie op uw maat samen te stellen. Die kan eventueel wat duurder uitvallen, maar niet zelden komt u zelfs goedkoper uit. Overweegt u een ‘third-party’ oplossing? Controleer dan eerst of die uw grootformaat printer wel degelijk ondersteunt. De meeste producenten ondersteunen een hele rist toestellen. Kijk na of uw model opgenomen is in de lijst. Als u op zoek gaat naar een ‘third-party’ oplossing hebt u de keuze tussen systemen die op hardware of op software steunen. Een software-RIP is goedkoper indien u reeds over de hardware beschikt om hem te runnen. Vergeet evenwel niet dat u over een geschikt systeem moet beschikken om goede prestaties te verkrijgen. Krenterigheid is hier uit den boze: het rippen van bestanden voor grootformaat afdrukken genereert forse bitmaps, die een behoorlijke hoeveelheid processing-power en geheugen vereisen. Een superkrachtige software-RIP laten draaien op oude of te krap bemeten hardware, zal u op termijn waarschijnlijk meer kosten dan de aanschaf van nieuwe hardware, die topprestaties neerzet. Een bijkomend voordeel van aangepaste hardware is dat u de software-RIP’s in dat geval gemakkelijker kunt upgraden om nieuwe mogelijkheden toe te voegen. Ook RIP’s op hardwarebasis hebben zo hun specifieke voordelen. De producent kan de configuratie precies afstellen. Zelfs bij een softwarepakket voor een open platform (Mac, PC of Unix workstation) voegen vele producenten op hardware steunende grafische versnellers, geheugen, opslag, netwerkopties en andere verbeteringen toe. De Cyclone RIP’s van Columbus draaien bijvoorbeeld op Silicon Graphics Unix-systemen met Pentium-processors. U kunt natuurlijk ook zélf uw eigen hardware bouwen en configureren voor een software-RIP, maar dat vergt tijd en expertise. En het is maar de vraag of u dan uiteindelijk goedkoper uitkomt. Een pluspunt voor systemen die op standaard Mac- of PC-hardware steunen, is dat ze gemakkelijker upgradebaar zijn. Hardware-ontwerpen van eigen makelij zijn wellicht minder flexibel, maar bieden dan weer doorgaans betere prestaties. EFI’s Fiery kleurenservers worden bijvoorbeeld zowat op maat gebouwd met massa’s RAM, massa’s opslagvermogen op harde schijf en aangepaste ASIC’s (Applied Specific Integrated Chips), die specifiek dienen voor de controle van in- en output. Bent u van plan uw grootformaat printer als een aparte unit te gebruiken of begint u vanaf nul, dan vormt een gebundeld RIP-station vermoedelijk de meest rendabele oplossing. Beschikt u evenwel reeds over de nodige hardware om een software-RIP te runnen, of hebt u een specifieke behoefte waaraan voldaan wordt door een ‘third-party’ RIP, dan kunt u beter uw eigen systeem ineenknutselen.
Kijk ook eens onder de motorkap Welke RIP-oplossing u ook kiest, vergeet niet de specifieke mogelijkheden altijd zorgvuldig te evalueren. Het creëren van rasterbestanden voor grootformaat printers vereist een krachtige processor en een pak geheugen. Vergewis u ervan of de beoogde configuratie over voldoende snelheid en power beschikt voor de verwerking van uw soort printopdrachten. Processorsnelheid, geheugen en opslagcapaciteit hebben ook invloed op de maximale grootte van uw afdrukken. De breedte van uw media kunt u natuurlijk niet overschrijden, maar met een geschikte RIP kunt u zeer lange afbeeldingen afdrukken op rolmedia. Dit is vooral handig voor banners, displays en bewegwijzering. Een RIP, die over de nodige mogelijkheden beschikt, kan in theorie een volledige rol afdrukken in één enkele printjob. Hebt u netwerkvermogen nodig om meerdere gebruikers of werkstations te kunnen bedienen, controleer dan of de RIP ondersteuning biedt voor de beoogde connectiviteit en voor de geplande client-besturingssystemen. Er is keuze te over wanneer u een RIP zoekt, die meerdere toestellen moet ondersteunen of die m.a.w. moet optreden als een printserver voor meerdere grootformaat toestellen, of voor een mix van printers zoals een grootformaat printer en een kleuren-proofprinter. Visual Edge ImageJet en Wasatch PosterMaker zijn RIP’s op softwarebasis, die verscheidene grootformaat printers van een hele rist producenten ondersteunen. RIP-stations van EFI, YARC Systems en andere producenten kunnen een nog grotere waaier van digitale printers ondersteunen, van grootformaat printers tot kleurenproofers, -copiers en printers. Vergeet de specificaties niet te controleren: de ene configuratie ondersteunt minder toestellen dan de andere. Een RIP, die meerdere toestellen aankan, biedt duidelijk voordelen. U hebt de ruimte om extra printers in uw workflow te integreren wanneer uw grootformaat behoeften toenemen, vooral als het om een succesvolle dienstverlening gaat die u snel wilt kunnen uitbreiden. Verder kunt u met meer RIP-serververmogen grootformaat printen integreren in een brede waaier van workflows. Het is vanzelfsprekend voordelig wanneer u dezelfde RIP kunt gebruiken voor vergelijkingsmateriaal, proefdrukken, impositie, film- en plaatproductie of andere output. Zo ondersteunt ITD’s Wisp-PS RIP bijvoorbeeld zowel imagesetters als grootformaat printers. Extraatjes Naast deze elementaire aspecten, kunnen RIP’s ook speciale kenmerken aanbieden zoals kleurcorrectie, meer controle over screening en halftinten, beeldverbreding, rotaties, beeldverbetering en -egalisering. Zo kan het bijzonder nuttig zijn geripte bestanden te kunnen opslaan voor snellere herafdruk, vooral gezien de inspanning die nodig is om de grote rasterbeeldbestanden voor grootformaat printen te genereren. Opslag van rasterbestanden levert meer flexibiliteit voor trapping, impositie en kleurcontrole in pre-press workflows. Een recente trend in grootformaat printen is de opmars van kleur, zoals het vermogen om toestelprofielen met ICC-standaard te gebruiken. Een ander kenmerk waar producenten als EFI en YARC graag mee uitpakken, is het vermogen rechtstreeks met PDF-bestanden te kunnen werken. Vele RIP-systemen beschikken over voorzieningen voor het downloaden van bestanden, het beheer van printjobs of het wijzigen van jobs. Andere bieden een naadloze integratie met veelgebruikte design- en pre-press applicaties. De AccuPrint software-RIP van ScanVec-Amiable gebruikt een plug-in architectuur, waarmee gebruikers rechtstreeks vanuit QuarkXPress, CorelDRAW of Adobe Photoshop naar grootformaat printers kunnen afdrukken. Uiteindelijk komt het er dus op aan eerst uw huiswerk te maken. De enorme keuzemogelijkheden voor een RIP voor uw grootformaat afdruksysteem kan in eerste instantie verwarrend lijken, maar enig zoekwerk is beslist de moeite waard. Er zijn zoveel opties dat u vast wel een oplossing vindt die past bij uw behoeften. En dan kunt u rippen dat de stukken eraf vliegen!
RIP’s zover u kunt zien Zoals u merkt, spelen RIP’s een belangrijke rol in de organisatie van een grootformaat systeem. RIP’s zijn echter belangrijk in élke print-workflow. Wilt u weten hoe RIP’s de prestaties van een copier of printer beïnvloeden, lees dan onze coverstory “Dynamic Duo”. De RIP is een belangrijk onderdeel van elk copier- of printersysteem, dus niet alleen bij grootformaat printers. We hebben het hier over aspecten, gaande van de ondersteuning van PostScript tot kleurkalibreercapaciteit. Colorbus en EFI behoren tot de belangrijkste RIP-fabrikanten op dit gebied.
