*Klauw binnen 4.0
11-04-2005
H O O F D S T U K
10:53
Pagina 24
3
Klauwbehandelingen
De behandeling van klauwaandoeningen bestaat uit bekappen, wonden en infecties behandelen, en verpleging van het rund. Een goede preventie vermindert het aantal behandelingen. Reageer doeltreffend en snel, voordat een probleem is ontstaan.
Klauwenzorg vraagt om een uitstekende organisatie en goede voorzieningen. En om kennis van zaken.
24
Preventie is de moeite waard Als het goed gaat, bestaat klauwgezondheidszorg vooral uit preventieve maatregelen en controles. Functioneel bekappen is zo’n preventieve maatregel: bekappen om te zorgen dat alle klauwen weer goedgevormd zijn. Het dient ook om de klauwen te controleren. Voetbaden spelen een belangrijke rol bij preventie. Preventief werken levert veel op, maar de beloning is slecht zichtbaar (hogere levensduur koeien, minder problemen). Zelfdiscipline is dan ook belangrijk voor
een goede uitvoering van preventieve maatregelen. Toch kunnen koeien altijd nog klauwproblemen krijgen. Klauwmanagement betekent dus ook curatief werken: bekappen en behandelen, en werken met voetbaden of voetensprays. Geef de koe de extra zorg die ze op dat moment nodig heeft. Kreupele koeien moeten voer en water bij de hand hebben, pijnloos kunnen lopen en comfortabel kunnen liggen. Ook moet er voldoende ruimte zijn om te gaan liggen en te gaan staan.
11-04-2005
10:53
Pagina 25
Vroeg en effectief Dit bepaalt de kwaliteit van de klauwbehandelingen. Vroeg ingrijpen lukt als je de problemen al in een beginstadium ziet én direct actie onderneemt. Effectief ingrijpen betekent een goede kwaliteit van werken. Je weet wat je moet doen, en je doet wat je moet doen.
Alles bij de hand Werk nauwgezet en richt de werkplekken slim in. Dat spaart tijd en moeite, en is een basis voor kwaliteit. Zorg dat je alle benodigdheden bij de hand hebt om een kreupele koe te bekappen. Houd de spullen schoon en bij elkaar. Slijp klauwmessen regelmatig en vul lijm, blokjes, zalven/spray en andere hulpmiddelen tijdig aan. Je kunt het mes aanscherpen met een wetsteentje.
Klauwen behandelen Een goed voetbad is schoon en werkzaam. Meet daarom water en werkzame stof exact af. Goed werkzaam zijn 3-5% formaline oplossing, of 3% formaline met 2% kopersulfaat. Maak een nieuw bad na 200-250 koepassages of na elke melkbeurt. Let op de milieuvoorschriften. Formaline is mogelijk kankerverwekkend. Een voetbad is meer dan twee koepassen lang, dus ≥ 2.50 m. Start met 15 cm vloeistof. 1% = 1 liter per 100 liter water.
Voldoende licht De kwaliteit van het werk hangt ook samen met het gemak van werken, bijvoorbeeld bij voldoende licht. Een lamp is gauw opgehangen en een bekapbox verdient zich snel terug. Organiseer voldoende werkruimte. Goede voorzieningen om een voorpoot te bekappen vergroten de kans dat dit ook gebeurt.
Klauwbehandelingen
Ingrijpen
Maak het makkelijk Zorg dat één persoon het werk gemakkelijk kan doen. Dat begint met het vastzetten van de koe. Dit kan met een slim geplaatste bekapbox. Automatische hekjes en een separatieruimte helpen om aandachtskoeien af te zonderen na het melken. Je kunt ze ook een merkteken geven (veestift, halster).
▲
*Klauw binnen 4.0
Hoe schoner de klauw, des te beter de behandeling werkt. Spuit de klauwen zuiver voor de behandeling. Of stuur de koeien eerst door een schoonmaak-voetbad. Dit bevat water en eventueel zout of zeep. Vervolgens is de inwerkingstijd van het middel van belang. Zorg dat de koeien op een schone vloer komen na de behandeling.
Diverse bedrijven ontwikkelen nieuwe middelen. Hopelijk volgt snel wetenschappelijk bewijs van hun werkzaamheid en veiligheid voor mens, dier en milieu. Ook zijn nieuwe aanwendingstechnieken beschikbaar, zoals schuim- en sprayautomaten. Voor alle systemen geldt: zorg dat het gemakkelijk gaat. Werk rustig en zorgvuldig. Stel zeker dat de koeien zo min mogelijk hinder en onrust hebben
25
*Klauw binnen 4.0
11-04-2005
Begin met het schoonmaken van de klauw. Het is belangrijk dat je goed ziet wat je doet. Schoonmaken kan met water of met zaagsel. 26
10:53
Pagina 26
Preventief bekappen Functioneel ofwel preventief bekappen dient allereerst om de belasting bij staan en lopen, zo goed mogelijk te spreiden over beide klauwen van een poot. Bij de achterpoten draagt de lange buitenklauw de grootste last, bij de voorpoten de binnenklauw. Zelfs na correct bekappen is vaak de gewichtsverdeling nog ongelijk. Ten tweede dient bekappen om te zorgen dat de belasting zich zo goed mogelijk verdeelt over de dragende delen van de zool. Vrijwel altijd moet hiervoor de punt worden ingekort en het balgebied juist niet.
Meestal staat na bekappen de tussenklauwspleet licht open, zodat de binnenzijde opdroogt. Stinkpootrafels en kraters zijn weggesneden, zodat zich hier geen infecties kunnen ophouden.
Een slijptol vraagt véél meer vakmanschap en vaardigheid dan messen, maar werkt snel. De afwerking (stap 3) gaat bij functioneel bekappen het best met een mes.
Controleer na het bekappen de klauwen als de koe ze weer belast. Klopt de stand? Klopt de klauwhoek? Staat de koe stabiel, dus op een voldoende groot draagvlak?
2 à 3 keer per jaar Bekap 2 à 3 keer per jaar alle koeien preventief. Neem ook de drachtige vaarzen mee. Preventief bekappen levert een verbetering op van de klauwgezondheid en de duurzaamheid van de koeien. Tot 4 maanden na het bekappen zijn de gunstige effecten aanwezig.
Drie bekapschema’s zijn mogelijk: 1. Koppelbekappen: het hele koppel op een vast moment, bijvoorbeeld tweemaal per jaar. 2. Groepsbekappen: kort voor of bij het droogzetten en 2-3 maanden na afkalven. 3. Individueel bekappen: koesignalen, zoals verandering van de klauwstand of de klauwvorm geven het teken om individuele koeien te bekappen. Deze aanpak mist de zekerheid dat alle koeien bekapt worden én het scoren van klauwaandoeningen is niet mogelijk.
Een voorpoot bekappen verloopt op dezelfde manier als een achterpoot bekappen. Het verschil is dat je begint met de buitenklauw en de binnenklauw aanpast aan de buitenklauw.
*Klauw binnen 4.0
11-04-2005
10:53
Pagina 27
kogel
7,5 cm
De drie stappen van functioneel pedicuren volgens de Hollandse methode.
kroonrand 0,5 mm
Stap 1 Breng de binnenklauw op lengte: 7,5 cm vanaf de kroonrand (overgang van hard naar zacht). Vaak hoef je weinig of niets weg te snijden. Knip de punten af als de klauwen sterk moeten worden ingekort. Maak het toongedeelte (knipvlak) 5 tot 7 mm dik. Snij niet in het balgebied(!), zodat de klauw steiler komt te staan. Zorg voor een stabiel en vlak draagvlak. Hou mes of slijptol vlak.
Klauwbehandelingen
Bekappen in drie stappen
Klauwhoek = 45-50˚
binnenklauw tussenklauwspleet (staat licht open en is glad)
Bron: PTC+
Stap 2 Maak de buitenklauw zo mogelijk even lang en hoog als de binnenklauw. Snij eventueel wel in het balgebied, als de binnenklauw hoger is dan de buitenklauw. Let er ook nu op dat het draagvlak vlak en stabiel is.
Stap 3 Hol in het centrum van de klauwen bij de klauwspleet licht uit. Dit zorgt voor beluchting van de klauwspleet en hij blijft beter schoon. Snijd stinkpootrafels weg. Laat minstens 2,5 cm van de binnendraagrand vanaf de punt zitten.
De tussenklauwspleet staat na bekappen licht open, de wand is glad.
Aan de slag Goed bekappen leert u op een praktijkcursus!
27
*Klauw binnen 4.0
11-04-2005
10:53
Pagina 28
kogel
Behandelend bekappen bij klauwproblemen bijklauwtjes
Of je nu functioneel of behandelend bekapt, de eerste drie stappen zijn altijd dezelfde. De klauwen zijn na behandeling stabiel, zodat de koe er zo goed mogelijk op kan staan en lopen. Bij een klauwaandoening zijn nog drie aanvullende stappen nodig. Bekap ook altijd de andere voor- of achterpoot.
Stap 4 Ontlast de aangetaste klauw door hem lager te maken dan de gezonde klauw. Vrijwel altijd is één klauw aangetast, zodat de andere klauw de belasting kan overnemen. Maak de klauw hiertoe dunner in het achterste tweederde deel van de zool.
28
kroonrand (licht gezwollen) balgebied gezonde klauw
Stap 5 Snijd rondom de aangetaste plek de harden rande dun, om drukkingen en irritatie te voorkomen. Haal het losse hoorn weg, zodat geen vuil blijft hangen.
aangetaste klauw bodem
Stap 6 Controleer kroonrand en tussenklauwspleet zorgvuldig na het bekappen. Behandel eventuele stinkpoot- en mortellaro-infecties. Maak de plekken voorzichtig schoon en droog, en breng een werkzaam geneesmiddel aan. Pak voor elke koe een schoon stuk doek.
*Klauw binnen 4.0
11-04-2005
10:53
Pagina 29
1
2
Klauwbehandelingen
Blokje plaatsen Als het draagvlak van de gezonde klauw niet hoog genoeg is om de aangetaste klauw te ontlasten, kun je de koe op een blokje zetten. Zo’n blokje kan worden gelijmd of gespijkerd. Er zijn diverse andere, zeer praktische producten in de handel om koeien op een blokje, of klosje, te zetten. Bijvoorbeeld een plastic ‘schoentje’, dat gevuld met lijm over de voorbereide gezonde klauw wordt geschoven. Een blokje kan ook vastgespijkerd worden, zoals een hoefijzer bij paarden
De klauw is vlak gesneden. Zijkanten en zool zijn schoon. In de zijwand zitten groeven om de lijm beter te laten hechten.
3
Breng lijm aan op de zool en op de groeven van het blokje. Druk het blokje op de klauw en smeer lijm op de zijkant van blokje en klauw.
4
Controle na behandeling Soms is één behandeling afdoende, maar vaak niet. Controleer de behandelde klauw na drie dagen, en breng opnieuw een zalf/spray aan. Met een verband rond de klauw kun je gedurende enkele dagen een wond of infectie beschermen en in de zalf zetten. Let erop dat het verband niet afknelt of insnoert. En haal het altijd na drie dagen weg! Zorg voor volledige genezing. Zodat het probleem niet terugkomt én niet meer bijdraagt aan de infectiedruk.
Het blokje moet het gewicht van de koe dragen, dus bij een lange klauw mag het niet te ver naar voren zitten. Hetzelfde geldt bij kromme benen.
Voorkom dat er scherpe stukken lijm in het leven drukken, met name in het balgebied.
29
