1
Legkip aan het woord
L E E S T E K S T
Braadkip aan het woord
Kippenboutje of kippenei.... Over het verschil tussen een legkip en een vleeskip. Kippen kunnen natuurlijk niet praten. Kakelen wel, ja, maar praten.... Toch tekenden we een gesprek op tussen twee kippen. Ze praatten niet als kippen zonder kop, wel integendeel. Ze wilden elk hun ei kwijt! Luister maar eens mee... Toen ik geboren werd, woog ik amper tien gram. Ik kroop uit het ei in een broedkast. Er lagen wel een honderdtal eieren in mijn schuif, allemaal afkomstig van eerste klas legkippen. Ik was een vlugge, en daardoor kon ik zien hoe de andere eieren ook één voor één uitkwamen. Het was daar heel warm, want die warmte was nodig om ons uit te broeden. Ik denk dat ik van een andere soort kip afkomstig ben. Wij worden speciaal gefokt om veel vlees aan te kweken. Nog voor ik eieren kan leggen, lig ik al in de supermarkt. Een vrachtwagen bracht ons naar een grote stal. Na zeventien weken was ik een volwaardige hen . Tijd om te verhuizen naar een volgend bedrijf waar ik met vijf andere hennen een hok deelde. Onder ons, boven ons, zo ver ik kon kijken zag ik alleen maar hokken. Legbatterijen noemen ze dat... We zitten met 20.000 kippen op ons bedrijf. Nou, bij mij was dat toch wel anders. Ik werd inderdaad ook naar een grote stal gevoerd. Jongens, was me dat een open ruimte ! Onze stal was wel 80 meter lang. Kan je je voorstellen ? 80 m, voor een pas uit het ei gekropen kuikentje is dat enorm. We zaten zo maar eventjes met 25.000 kuikentjes in die grote ruimte. ‘t Was daar wel warm. Op de thermometer las ik 35°C af. Aan voedsel was er geen gebrek. We konden de hele dag naar hartelust eten en drinken. En ik moet zeggen, de boer verzorgde ons goed. Nu, dat is ook wel te begrijpen. Als hij ons goed verzorgt, groeien we zienderogen, kan hij ons vlot verkopen en verdient hij flink zijn boterham. Doet hij dit niet, dan worden we ziek. En wie betaalt er nu voor een zieke kip... Oh, maar bij ons ook .... De boer zijn motto is: gezonde hennen leggen veel eieren. En dus zorgt hij er voor dat we gezond blijven. Het eten is maar één van zijn zorgen. Vanuit een grote silo wordt onze voederbak automatisch bijgevuld. Veel rondlopen is er echter voor ons niet bij. Veel bewegingsruimte heb je immers niet als er maar 550 cm2 per kip voorzien is. Nochtans, de boer heeft daar zijn redenen voor. Door het systeem van die hokken kan hij alles veel beter in de gaten houden. Er wordt minder stof gemaakt, wat ervoor zorgt dat we veel vlotter kunnen ademen. Onze mest valt onmiddellijk door de rooster en wordt opgevangen en gedroogd. Dat zorgt voor minder besmettingsgevaar, minder stank en minder grote hoeveelheden mest... Kortom er zijn heel wat voordelen hoewel ik graag over wat meer ruimte zou willen beschikken... De kippen die na mij komen zijn beter af want legbatterijen, zoals de onze, mogen niet meer worden gebouwd en vanaf 2012 mogen er zelfs geen meer bestaan in de Europese Unie. Zo zullen legnesten, zitstokken en zandbaden en misschien zelfs een vrije uitloop tot de standaarduitrusting behoren. Ik ben te vroeg geboren….
Veeteelt 1.1
1 L E E S T E K S T
Je hebt gelijk, wij hebben heel wat meer ruimte, maar dat geeft ook zo zijn problemen. Soms moet je zelfs rennen voor je leven. Een aantal van mijn soortgenoten vond er namelijk niets beter op dan me steeds te pikken. Zo wilden ze me aangeven dat ze sterker zijn dan ik. Ik kan je verzekeren dat het pijn deed. Ik heb kippen elkaar zien doodpikken. Je weet toch dat kippen een onweerstaanbare drang voelen om naar bloed te pikken. Je zal maar een rode plek op je lijf hebben. De kans is dan groot dat ze met zijn allen op jou beginnen pikken, en dan mag je ‘t wel vergeten. De boer lost dit soms op door het spitse stukje van onze snavels weg te halen. Maar voor de rest mogen we ook niet klagen hoor. Voldoende ruimte, steeds voldoende te eten, altijd warm genoeg, altijd genoeg lucht.... Ik zie de boer regelmatig bezig aan zijn computer. Daarmee regelt hij alles. Onze boer wil immers dat er zo weinig mogelijk kippen of haantjes ziek worden. Hij denkt natuurlijk aan zijn portemonnee maar wij varen daar ook wel bij. Wij blijven ongeveer dertien maanden op het legbedrijf. Op voorwaarde natuurlijk dat we voldoende eieren blijven leggen.... Ik hoorde de boer vertellen dat een legkip gemiddeld zo’n 310 eieren legt gedurende die periode. En op het moment dat we minder eieren beginnen te leggen, gaan we naar het slachthuis.... Dan worden we soepkippen. Stop maar met klagen. Jij mag tenminste langer blijven leven.... Na een goeie zes weken is mijn leven ten einde. Ik heb altijd mijn buikje rond mogen eten... Daardoor groeide ik ongelooflijk snel. Op 42 dagen ging ik van 10 g naar ongeveer 2 kg. Spectaculair natuurlijk, maar dan is het ook gedaan. Nu zit ik wel met een ei, want morgen word ik op een vrachtwagen geladen en naar het slachthuis gevoerd... En volgende week komt al een nieuwe groep kuikentjes aan... De boer moet dus vanavond met de kippen op stok om de stallen grondig te kuisen en te ontsmetten.
Tja, de boer doet zijn uiterste best om ons goed te verzorgen maar wij hadden toch graag een aantal zaken anders gezien...
1 W E R K B L A D
1.
Kippige spreekwoorden:
• Kakelen als een kip zonder kop. • Te koop voor een appel en een ei. • Een eitje met iemand te pellen hebben. • Eieren voor zijn geld kiezen. • Zijn ei kwijt geraken. • Op eieren lopen. • Hij wil er ei of kuiken van hebben. • Het ei van Colombus. • Hij is een zacht (gekookt) eitje. • De kip met de gouden eieren slachten. • Niet te veel eieren onder leggen. • Beter een half ei dan een lege dop. • Men moet om een ei geen pannenkoek bederven. • Het ei wil wijzer zijn dan de kip.
• Men moet niet al zijn eieren onder één kip leggen. • Met een ei zitten. • Het ei uit iemands gat vragen. • Het is allemaal kakelen, en geen eieren. • Dat is een ei op een kruiwagen en 7 hengsten er voor. • Hij heeft eieren in zijn schoenen. • Zijn neus loopt als een hen die moet leggen. • Er kraait geen haan naar. • Er als de kippen bij zijn. • Hij heeft het zo druk als de hennen voor Pasen. • Hij staat op met de kippen. • Hij is kippig. • Hij gaat met de kippen op stok. • Zij zorgt ervoor als voor een kuikentje. • Hij zou een ei scheren.
a. Kippen hebben speciale eigenschappen. Die eigenschappen worden ook wel eens gebruikt in spreekwoorden. Vind je in de lijst van spreekwoorden hierboven een spreekwoord dat past bij volgende eigenschap ? Zoek ook de betekenis op. - Kippen maken constant kakelende geluiden. .................................................................................................. .................................................................................................. - Kippen zoeken constant eten, en willen altijd eerst eten. .................................................................................................. .................................................................................................. - Kippen slapen van zonsondergang tot zonsopgang. .................................................................................................. .................................................................................................. - Kippen zorgen goed voor hun nakomelingen. .................................................................................................. ..................................................................................................
Veeteelt 1.3
1 W E R K B L A D
b. Door twee spreekwoorden te combineren kan je soms rare uitspraken doen. Een voorbeeld: “Beter een half ei dan een kip zonder kop”. Combineer zelf een aantal spreekwoorden en verzin er een leuke uitleg bij. .................................................................................................. .................................................................................................. .................................................................................................. .................................................................................................. .................................................................................................. .................................................................................................. .................................................................................................. .................................................................................................. .................................................................................................. ..................................................................................................
c. Kies uit de lijst hiernaast drie spreekwoorden en maak er een leuk verhaaltje van. Hoe gekker de tekst, hoe leuker voor je medeleerlingen ! .................................................................................................. .................................................................................................. .................................................................................................. .................................................................................................. .................................................................................................. .................................................................................................. .................................................................................................. .................................................................................................. .................................................................................................. .................................................................................................. .................................................................................................. .................................................................................................. .................................................................................................. .................................................................................................. .................................................................................................. .................................................................................................. .................................................................................................. .................................................................................................. .................................................................................................. .................................................................................................. .................................................................................................. 1.4 Veeteelt
1 W E R K B L A D
2.
Vergelijking legkippen - braadkippen.
Noteer volgende eigenschappen bij legkippen of braadkippen. • Blijft meer dan een jaar op het bedrijf. • Blijft amper een zestal weken op het bedrijf. • Zit meestal in een kleine kooi. • Zit meestal met veel soortgenoten samen in een grote ruimte. • Wordt uitgebroed in een broedkast. • Heeft soms last van kannibalisme. • Krijgt speciale voeding van de kippenkweker. • Heeft weinig last van kannibalisme. • De kuikens worden speciaal gefokt voor hun specifieke eigenschappen. • Worden gedurende de tijd dat ze op het bedrijf zijn 200 keer zwaarder. • Legt gedurende de tijd dat ze op het bedrijf zijn tot 10 x het eigen gewicht aan eieren.
Braadkip
legkip
..........................................
..........................................
..........................................
..........................................
..........................................
..........................................
..........................................
..........................................
..........................................
..........................................
..........................................
..........................................
..........................................
..........................................
..........................................
..........................................
..........................................
..........................................
..........................................
..........................................
Weet je wie de leg- en wie de braadkippen zijn ? Leg je antwoord uit.
.................................................................................................. .................................................................................................. ..................................................................................................
.................................................................................................. .................................................................................................. ..................................................................................................
Veeteelt 1.5
1 D O E - O P D R A C H T E N
Kippenboutje of kippenei.... 1.
Een toepassing voor in de differentiatiemomenten:
Je hebt 15 936 kippen. Per hok zitten er vier kippen. Elk hok meet 60 cm breed bij 30 cm diep. De hokken staan in 4 rijen van telkens twee hokken die rug tegen rug staan. In elke rij staan de hokken drie hoog. De gangen tussen de hokken zijn 1,2 m breed. De gangen tussen de muur van de stal en de eerste rij hokken is eveneens 1,2 m breed. Kan je de oppervlakte van de stal berekenen ? TIP: Teken best eerst een plattegrond
2.
Een toepassing voor in de differentiatiemomenten:
Een kippenkweker heeft een stal met een maximum capaciteit van 20.000 kippen. Dankzij de goede zorgen van de boer heeft hij in het totaal een sterftecijfer van slechts 4 %. Kan je berekenen hoeveel kippen de boer per jaar kan verkopen ? TIP 1 De info vind je in de tekst TIP 2 Als je met een jaarkalender werkt zal je het vraagstuk heel wat makkelijker kunnen oplossen.
1 D O E - O P D R A C H T E N
3.
Een discussie: Ben je voor of tegen legbatterijen ? Vooraf zoeken de leerlingen in groep een aantal argumenten. Daarna wordt er een vertegenwoordiger naar voor gestuurd die de discussie met de anderen zal voeren.
Groep 1: zoekt voordelen (voor de kip, voor de kippenkweker, voor de consument, voor het milieu) vb - de eieren zijn proper en breken minder makkelijk - de kippen kunnen elkaar niet aanvallen - de boer moet de eieren niet gaan zoeken, ze worden automatisch via de lopende band naar een centrale plaats gebracht - de kip krijgt zeker voldoende te eten - doordat er minder arbeid nodig is wordt het ei veel betaalbaarder - het is veel makkelijker om te controleren of er zieke kippen zijn - batterij-eieren zijn hygiënischer, dus minder kans op besmetting met salmonella …
Groep 2: zoekt nadelen vb - de kippen hebben weinig plaats om rond te lopen of te bewegen - de kippen kunnen hun natuurlijke manier van leven niet aanhouden (scharrelen, zandbaden,..) - de kippen leven een onwaardig bestaan …
Groep 3: zoekt alternatieven vb - kleinere bedrijven (minder kippen maar meer grond) waar de kippen kunnen buiten lopen (= vrije uitloop) - een gesloten stal waar de kippen wel kunnen rondlopen, maar waar er legnesten en zandbaden staan (volière- of scharrelstal) - de consument is blij met de aandacht voor het dierenwelzijn en betaalt graag meer voor zo’n eitje. …
4.
Legbatterijen zijn efficiënter dan open loopstallen.
Dat is voldoende bewezen. Toch stellen vele mensen de legbatterijen in vraag. Hun argumenten hebben vooral te maken met de gevoelsmatige leefomstandigheden van de kippen: “Die arme kippen kunnen niet rondlopen. Die kippen moeten zoveel mogelijk hun natuurlijke manier van leven kunnen behouden. Mocht ik een kip zijn, ik zou het niet uithouden in zo’n legbatterij.” Kunnen een kippenkweker, die economisch moet zien te overleven, en iemand die alleen oog heeft voor de gevoelsmatige argumenten een serieuze discussie voeren ? Waarom ?
Veeteelt 2.1
