Inhoudsopgave Inleiding 1. Het verschil tussen UVA en UVB 2. De voordelen van vitamine D 3. Het gevaar van zonnebrandcrèmes 4. Natuurlijke bescherming tegen de zon 5. Extra tips om veilig te zonnen Referenties
3 4 5 6 8 9 10
2
Inleiding De zon. Zeker in Nederland zijn we blij als deze eindelijk schijnt. Het geeft energie en zorgt voor de aanmaak van vitamine D. De zon brengt echter ook veel gevaren met zich mee. Veroudering en huidkanker zijn daar voorbeelden van. In dit e-book ontdek je vijf dingen die je moet weten over natuurlijk veilig zonnen. Gelukkig zijn er genoeg natuurlijke oplossingen die ervoor zorgen dat je optimaal kunt genieten van de zon, maar wel op een veilige manier!
3
1. Het verschil tussen UVA en UVB We weten al een tijdje dat te lang in de zon zitten niet verstandig is, omdat de UV-straling van de zon veroudering van de huid versnelt en huidkanker kan veroorzaken. UV-straling is onder te verdelen in drie soorten straling, te weten UVA, UVB en UVC. UVC is niet zo gevaarlijk voor de huid omdat deze voor een groot deel wordt geabsorbeerd door de atmosfeer voordat het de huid bereikt. UVB en UVA worden echter veel minder geabsorbeerd door de atmosfeer en dringen dus door in de huid, waar ze bij een te grote en langdurige blootstelling voor huidschade kunnen zorgen. Lange tijd dachten wetenschappers dat UVB de meeste huidschade veroorzaakt, maar uit recente wetenschappelijke onderzoeken is gebleken dat niet UVB maar UVA-straling het meest schadelijk is en bijdraagt aan het ontstaan van huidkanker. Tegenwoordig is 1 op de 3 gediagnosticeerde gevallen van kanker in Nederland een vorm van huidkanker en men schat dat er in 2015 jaarlijks 37.000 nieuwe gevallen van huidkanker in Nederland bijkomen (bron: CBS). Uit onderzoek blijkt dat het aantal gevallen van huidkanker vooral bij vrouwen onder de 40 jaar in de laatste 40 jaar is verdrievoudigd, waarschijnlijk omdat deze groep het meeste in de zon zit (De Vries et al., 20041). Ook ‘onschuldigere’ huidveranderingen die het gevolg zijn van blootstelling aan zonlicht, zoals een ruwe huid, rimpels, pigmentvlekken en verlies van elasticiteit, worden voornamelijk veroorzaakt door UVA (denk maar aan de ‘a’ van ‘aging’). De UVA stralen dringen dieper door in je huid, tot in de diepere huidlagen, veel dieper dan de UVB stralen dat doen. De UVB stralen zorgen echter wel voor verbranden van de huid wanneer je te lang in de zon bent gebleven, denk maar aan de ‘b’ van ‘burning’. Roodheid van de huid is eigenlijk een ernstig signaal dat wordt afgegeven door de huidcellen. UVA gaat door glas, UBV wordt voor het grootste deel geabsorbeerd door het glas.
4
2. De voordelen van vitamine D Te lang in de zon zitten is dus niet aan te raden, maar het tegenstrijdige aan dit advies is dat je wél regelmatig in de zon moet zitten om je vitamine D-gehalte op peil te houden. Vitamine D krijg je namelijk voor het grootste gedeelte binnen via zonlicht, die in de huid wordt omgezet om vitamine D. Al ruim een eeuw geleden kwamen wetenschappers tot de ontdekking dat vitamine D de ziekten rachitis en osteomalacie kan voorkomen, maar dankzij de vele studies die sindsdien zijn uitgevoerd weet men nu dat vitamine D veel belangrijker voor onze gezondheid is dan aanvankelijk werd gedacht. Vitamine D speelt een belangrijke rol bij veel functies in ons lichaam, want het: •
• • • • • • •
•
Reguleert de calciumstofwisseling: calcitriol bevordert de efficiëntie van de resorptie van calcium in de nieren en stimuleert de absorptie van calcium en fosfaat in de darmen, waardoor onder andere botontkalking en botziekten kunnen worden voorkomen (Bolland et al., 20142) Zorgt voor een sterk immuunsysteem en verlaagt de kans op virale en bacteriële infecties (Hewison, 20113) Kan het risico op ca. 15 vormen van kanker (o.a. borstkanker, prostaatkanker, darmkanker, longkanker en lymfoom) helpen verlagen (o.a. Garland et al., 20064) Verlaagt de kans op diabetes (Hypponen et al., 2002; Holick, 2004; Pittas et al., 20125) Vermindert de kans op astma (Brehm et al., 20096) Beschermt tegen hart- en vaatziekten (Wang et al., 20087) Vermindert de kans op stemmingswisselingen en depressie (Bertone-Johnson, 20098) Vermindert de kans op zwangeschapscomplicaties, zoals keizersnede en pre-eclampsia (Bodnar et al., 20079), autisme (Cannell, 200810) en taalstoornissen bij kinderen (Whitehouse et al., 201211) Verhoogt de levensverwachting in het algemeen (o.a. Bjelakovic et al., 201112; Autier et al., 200713)
Omdat vitamine D zo’n essentiële rol speelt bij het gezond houden van het lichaam worden er tot op de dag van vandaag voortdurend nieuwe onderzoeken uitgevoerd naar de effecten van vitamine D, in de hoop dat het in de toekomst kan helpen bij het voorkomen en de bestrijding van diverse ziekten en aandoeningen.
5
3. Het gevaar van zonnebrandcrèmes In het algemeen wordt gedacht dat huidkanker kan worden voorkomen door zonnebrandcrème te gebruiken, maar aan de hand van talloze wetenschappelijke onderzoeken is vastgesteld dat dit niet altijd het geval is. Zonnebrandcrèmes zorgen ervoor dat UV-stralen je huid niet kunnen beschadigen waardoor het risico op de minder kwaadaardige kankersoorten basaalcarcinoom en plaveiselcelcarcinoom sterk wordt verkleind. Echter, als de UV-beschermende stoffen die in zonnebrandcrème zitten geabsorbeerd worden door de huid neemt het aantal vrije radicalen in het lichaam toe, en die vrije radicalen verhogen het risico op de meest kwaadaardige vorm van huidkanker: melanomen. De kans dat je deze vorm van huidkanker krijgt is erg klein, maar dit type kanker is wel verantwoordelijk voor 75% van alle sterfgevallen gerelateerd aan huidkanker (o.a. Westerdahl et al., 200014; Garland et al., 199215; Autier et al., 199516; Weinstock et al., 199917, Vainio et al., 200018). Daarnaast beschermen de meeste zonnebrandcrèmes alleen maar tegen UVB-stralen, terwijl nu bekend dat UVA-stralen minstens zo gevaarlijk zijn voor de gezondheid. Er zijn een aantal stoffen die vaak in zonnebrandcrèmes zitten en kunnen leiden tot huidkanker of andere toxische reacties en disbalansen in het lichaam. Je doet er daarom goed aan zonnebrandcrèmes met een of meer van de volgende ingrediënten te vermijden: •
•
•
•
• •
•
Octinoxaat (octylmethoxycinnamaat): kan de oestrogeenbalans, schildklierfunctie en signaalfunctie in de hersenen verstoren. Bij blootstelling aan zonlicht zorgt dit ingrediënt voor een sterke toename van vrije radicalen, die op hun beurt het risico op kanker vergroten (o.a. Dodson et al, 201219). Oxybenzone (benzofenon-3): zorgt bij blootstelling aan zonlicht voor een sterke toename van vrije radicalen welke leiden tot DNA-beschadiging en kanker. Ook kan deze stof een verstoring van de hormoonbalans veroorzaken, wat vervolgens kan leiden tot endometriose (o.a. Cook et al, 200120). Octisalaat: absorbeert in geringe mate UVB en is op zichzelf niet schadelijk, maar het versterkt de absorptie van andere ingrediënten die wel kunnen leiden tot huidkanker (o.a. Mulliken et al., 201221). Avobenzone (Parsol 1789): absorbeert UVA maar is een instabiele stof die makkelijk kan worden afgebroken door zonlicht. De onbekende chemicaliën die vervolgens vrijkomen kunnen schadelijk zijn, met name in combinatie met de stof Octinoxaat (zie eerder in deze lijst) (o.a. Sayre et al, 200522) Octocryleen: produceert zuurstofradicalen wanneer het blootgesteld wordt aan UV-licht, en deze kunnen leiden tot DNA-beschadiging en kanker (o.a. Mulliken et al., 201223). Homosalaat: vormt toxische metabolieten, kan de hormoonbalans licht verstoren en kan het binnendringen van bepaalde giftige stoffen in het lichaam bevorderen (o.a. Burnett et al., 201224) Ensulizole (Phenylbenzimidazole sulfonzuur): een UVB-beschermer die vrije radicalen produceert wanneer het wordt blootgesteld aan zonlicht, en dit leidt tot DNAbeschadiging en kanker (o.a. Loden et al., 201125) 6
•
•
•
Padimaat O (Octyl Dimethyl PABA / PABA Ester): een afgeleide van het inmiddels verboden ingrediënt PABA die het vrijkomen van vrije radicalen stimuleert, het DNA beschadigt en daarmee het risico op kanker vergroot, de oestrogeenbalans verstoort en allergische reacties kan veroorzaken (o.a. Knowland et al., 199326) Menthyl anthranilaat: kan bij blootstelling aan zonlicht mogelijk schadelijke zuurstofradicalen produceren die leiden tot DNA-beschadiging en kanker (o.a. Jansen et al., 201327) Sulisobenzone (benzofenon-4): kan huid-en oogirritaties veroorzaken. Wordt zelf niet geabsorbeerd door de huid maar kan de absorptie van andere stoffen bevorderen (Scheuer et al., 200628)
7
4. Natuurlijke bescherming tegen de zon Naast het gebruik van reguliere zonnebrandcrèmes zijn er ook andere manieren om je te beschermen tegen de UVA straling van de zon. Bepaalde voedingsmiddelen en natuurlijke actieve ingrediënten in zonnebrandcrèmes zorgen ervoor dat je je op een natuurlijke manier kunt beschermen tegen de zon en na afloop de huid kunt laten herstellen. Hieronder vind je een lijstje van deze stoffen. Bescherming tegen UVA straling vanuit voeding: ● ●
● ●
Phycocyanine in spirulina: beschermt je huid van binnenuit tegen UV-straling van de zon en houdt je huid jong (Cornish & Garbary, 201029) Polyfenolen, voornamelijik lycopeen (zit in tomaten, watermeloen, roze grapefruit, papaja, granaatappel, groene thee, rauwe cacao): bieden bescherming tegen acute en mogelijk ook lange termijnschade door zonlicht (Rizwan et al., 201130) Astaxanthine: een antioxidant die de huid beschermt tegen veroudering en wallen en rimpels tegengaat (Suganuma et al., 201031) Vitamine A en E: beiden een antioxidant die de veroudering van de huid vertragen. Let er wel op dat de gebruikte vitamine A geen Retinyl Palmitaat is, want deze verhoogt juist het risico op huidkanker (o.a. Chan, 199332)
Bescherming tegen UVA straling op de huid: ●
Zinkoxide: beschermt zeer krachtig tegen zowel UVA als UVB straling en wordt daarom ook wel een breedspectrum beschermer genoemd. Veroorzaakt vrijwel nooit allergische reacties ● Titanium dioxide: beschermt zeer goed tegen UVB maar niet tegen UVA. Let op, mensen met een gevoelige huid kunnen allergisch zijn voor deze stof. (Smijs et al., 201133) Herstellende superfoods na het zonnen: ● ● ●
Aloë vera: is erg voedend en herstellend voor de huid (Boudreau & Beland, 200634). MSM: is zeer voedend voor huid, haren en nagels. Ook versterkt het je immuunsysteem en kan het de symptomen van allergieën verlichten (o.a. Barrager, 200235) Kokosolie: zeer voedend en verzorgend voor de huid en beschikt bovendien over antibacteriële eigenschappen (Agero & Verallo-Rowell, 200436)
8
5. Extra tips om veilig te zonnen Veilig zonnen doe je met deze vier tips! 1. Kies voor een minerale zonnebrandcrème zonder chemische bestanddelen 2. Ga maximaal twee maal daags twintig minuten onbeschermd zonnen waarvan tien minuten op je buik en tien minuten op je rug. Zorg dat je de rest van de dag uit de zon bent (in de schaduw, onder een UV-bestendige parasol), op die manier maak je voldoende vitamine D aan en je wordt ook in de schaduw absoluut bruin. 3. Draag een petje/hoedje en zonnebril als je in de zon bent 4. Verzorg je huid goed na afloop met aloë vera of kokosolie
9
Referenties 1
de Vries, Esther, and Jan Willem Coebergh. "Cutaneous malignant melanoma in Europe." European Journal of Cancer 40.16 (2004): 2355-2366. 2 Bolland MJ, Grey A, Gamble GD, Reid IR (January 2014): "The effect of vitamin D supplementation on skeletal, vascular, or cancer outcomes: a trial sequential meta-analysis". Lancet Diabetes Endocrinol (Meta-analysis) 3 Hewison M (2011): "Vitamin D and innate and adaptive immunity". Vitam. Horm. Vitamins & Hormones 86: 23–62. 4 Garland, Cedric F., et al: "The role of vitamin D in cancer prevention." American Journal of Public Health 96.2 (2006): 252. 5 Holick, Michael F. "Vitamin D: importance in the prevention of cancers, type 1 diabetes, heart disease, and osteoporosis." The American journal of clinical nutrition 79.3 (2004): 362371. 6 Brehm, John M., et al. "Serum vitamin D levels and markers of severity of childhood asthma in Costa Rica." American journal of respiratory and critical care medicine 179.9 (2009): 765. 7 Wang, Thomas J., et al. "Vitamin D deficiency and risk of cardiovascular disease." Circulation 117.4 (2008): 503-511. 8 Bertone‐Johnson, Elizabeth R. "Vitamin D and the occurrence of depression: causal association or circumstantial evidence?." Nutrition reviews 67.8 (2009): 481-492. 9 Bodnar, Lisa M., et al. "Maternal vitamin D deficiency increases the risk of preeclampsia." Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism 92.9 (2007): 3517-3522. 10 Cannell, John Jacob. "Autism and vitamin D." Medical Hypotheses 70.4 (2008): 750-759. 11 Whitehouse, Andrew JO, et al. "Maternal serum vitamin D levels during pregnancy and offspring neurocognitive development." Pediatrics 129.3 (2012): 485-493. 12 Bjelakovic, Goran, et al. "Vitamin D supplementation for prevention of mortality in adults." Cochrane Database Syst Rev 7.7 (2011). 13 Autier, Philippe, and Sara Gandini. "Vitamin D supplementation and total mortality: a metaanalysis of randomized controlled trials." Archives of Internal Medicine 167.16 (2007): 17301737. 14 Westerdahl, Johan, et al. "Sunscreen use and malignant melanoma." International journal of cancer 87.1 (2000): 145-150. 15 Garland, Cedric F., Frank C. Garland, and Edward D. Gorham. "Could sunscreens increase melanoma risk?." American journal of public health 82.4 (1992): 614. 16 Autier, Philippe, et al. "Melanoma and use of sunscreens: An EORTC case‐control study in germany, belgium and france." International journal of cancer 61.6 (1995): 749-755. 17 Weinstock, Martin A., et al. "Thorough skin examination for the early detection of melanoma." American journal of preventive medicine 17.3 (1999): 169-175. 18 Vainio, Harri, and Franca Bianchini. "Cancer-preventive effects of sunscreens are uncertain." Scandinavian journal of work, environment & health (2000): 529-531. 19 Dodson, Robin E., et al. "Endocrine disruptors and asthma-associated chemicals in consumer products." Environmental health perspectives 120.7 (2012): 935. 20 Cook, Natasha, and Susanne Freeman. "Report of 19 cases of photoallergic contact dermatitis to sunscreens seen at the Skin and Cancer Foundation." Australasian journal of dermatology 42.4 (2001): 257-259. 21 Mulliken, Jennifer S., Julie E. Russak, and Darrell S. Rigel. "The effect of sunscreen on melanoma risk." Dermatologic clinics 30.3 (2012): 369-376. 22 Sayre, Robert M., et al. "Unexpected Photolysis of the Sunscreen Octinoxate in the Presence of the Sunscreen Avobenzone." Photochemistry and photobiology 81.2 (2005): 452-456. 23 Mulliken, Jennifer S., Julie E. Russak, and Darrell S. Rigel. "The effect of sunscreen on melanoma risk." Dermatologic clinics 30.3 (2012): 369-376.
10
24
Burnett, Mark E., and Steven Q. Wang. "Current sunscreen controversies: a critical review." Photodermatology, photoimmunology & photomedicine 27.2 (2011): 58-67. 25 Loden, M., et al. "Sunscreen use: controversies, challenges and regulatory aspects." British Journal of Dermatology 165.2 (2011): 255-262. 26 Knowland, John, et al. "Sunlight-induced mutagenicity of a common sunscreen ingredient." FEBS letters 324.3 (1993): 309-313. 27 Jansen, Rebecca, et al. "Photoprotection: part II. Sunscreen: development, efficacy, and controversies." Journal of the American Academy of Dermatology 69.6 (2013): 867-e1. 28 Scheuer, Elyse, and Erin Warshaw. "Sunscreen allergy: a review of epidemiology, clinical characteristics, and responsible allergens." Dermatitis 17.1 (2006): 3-11. 29 Cornish, M. Lynn, and David J. Garbary. "Antioxidants from macroalgae: potential applications in human health and nutrition." Algae 25.4 (2010): 155-171. 30 1. Br J Dermatol. 2011 Jan;164(1):154-62. doi: 10.1111/j.1365-2133.2010.10057.x. Epub 2010 Nov 29.Tomato paste rich in lycopene protects against cutaneous photodamage in humans in vivo: a randomized controlled trial. Rizwan M, Rodriguez-Blanco I, Harbottle A, Birch-Machin MA, Watson RE, Rhodes LE. 31 Suganuma, Kaoru, et al. "Astaxanthin attenuates the UVA-induced up-regulation of matrixmetalloproteinase-1 and skin fibroblast elastase in human dermal fibroblasts." Journal of dermatological science 58.2 (2010): 136-142. 32 Chan, Alvin C. "Partners in defense, vitamin E and vitamin C." Canadian journal of physiology and pharmacology 71.9 (1993): 725-731. 33 Smijs, Threes G., and Stanislav Pavel. "Titanium dioxide and zinc oxide nanoparticles in sunscreens: focus on their safety and effectiveness." Nanotechnology, science and applications 4 (2011): 95. 34 Boudreau, Mary D., and Frederick A. Beland. "An evaluation of the biological and toxicological properties of Aloe barbadensis (miller), Aloe vera." Journal of Environmental Science and Health Part C 24.1 (2006): 103-154. 35 Barrager, Eleanor, et al. "A multicentered, open-label trial on the safety and efficacy of methylsulfonylmethane in the treatment of seasonal allergic rhinitis." The Journal of Alternative & Complementary Medicine 8.2 (2002): 167-173. 36 Agero, A. L., and Vermén M. Verallo-Rowell. "A randomized double-blind controlled trial comparing extra virgin coconut oil with mineral oil as a moisturizer for mild to moderate xerosis." Dermatitis: contact, atopic, occupational, drug 15.3 (2004): 109-116.
11
