KION gastouderbureau Adres Kerkenbos 10‐02 6546 BA Nijmegen Telefoon 024 382 26 66 E‐mail
[email protected]
Inhoud 3 3
Welkom bij…
KION gastouderbureau Hoofdstuk 1
Wij stellen ons voor
Wat is gastouderopvang? Woning van de gastouder Maximale aantal kinderen per gastouder Gastouders Achterwacht Begeleiding door gastouderbureau Oudercommissie
4 4 4 4 4 4 5 5 5
Hoofdstuk 2
6
Praktische informatie
6
Openingstijden, brengen en halen Overdrachtsschrift Verzorging en voeding Ziekte en medicijnen Wennen Voorbeeld van een dag van een gastouder Huisregels bij gastouders Taal
Hoofdstuk 3
Pedagogisch werkplan
Pedagogische doelen en pedagogisch beleid Pedagogisch werkplan van gastouderbureau Kijken en luisteren naar kinderen Emotionele veiligheid, betrokkenheid en warmte Ritme en structuur Positieve contacten tussen kinderen Respect voor anderen en de omgeving Brede uitdaging en plezier Respect voor autonomie van kinderen Fysieke veiligheid van kinderen Samenwerking met ouders en anderen uit de leefomgeving van kinderen Kind‐volg‐systeem, overdracht en signaleren
Hoofdstuk 4
Algemene informatie
Plaatsing Flexibele opvang Ruilen van dagen Incidentele opvang Sluitingsdagen Einde opvang Klachten en klantsignalen Omgaan met privacygevoelige informatie Kwaliteit 2
6 6 6 6 6 6 7 9 11 11 11 12 12 13 14 15 16 17 19 20 21 22 23 23 23 23 23 23 23 24 24 24 24
Welkom bij…
KION gastouderbureau Deze informatiebrochure is voor ouder(s)/verzorger(s) die gebruik gaat(n) maken van opvang bij een van de gastouders van het KION gastouderbureau. Ook als je gastouder bent, of wilt worden, vind je hier de nodige informatie. We hopen dat jij en je kind zich snel thuis zullen voelen bij ons. Om de start van de opvang zo soepel mogelijk te laten verlopen, vinden wij het belangrijk je te informeren over wie we zijn en wat we doen. Kortom, wat je van ons mag verwachten. Daarvoor is deze informatiebrochure bedoeld. Je vindt informatie over de dagelijkse gang van zaken bij gastouders zoals beschreven is in het pedagogisch werkplan. Dit werkplan gaat over de gastouders en op welke manier we werken; volgens welke pedagogisch uitgangspunten. Het is het resultaat van discussies met gastouders en medewerkers van het gastouderbureau. Ook de oudercommissie heeft hierover advies uitgebracht. Tot slot hebben we de algemene praktische informatie verzameld, bijvoorbeeld uitleg over uitbreiding van de overeenkomst of over klantsignalen. Het pedagogisch werkplan is één jaar geldig. Minstens één keer per jaar houden we het kritisch tegen het licht. Waar nodig wordt het plan aangevuld of gewijzigd. Veranderingen worden ter advisering aan de oudercommissie voorgelegd en met hen besproken. Ouders en gastouders informeren we hierover. Als je belangstelling hebt deel te nemen aan de oudercommissie (alleen ouders) kun je contact opnemen met ondergetekende. Op onze website www.kion.nl vind je de actuele versie van deze informatie en het pedagogisch werkplan. Voor algemene informatie of vragen over de overeenkomst kun je tijdens werkdagen, van 8.30 uur tot 17.00 uur, terecht bij het gastouderbureau van KION: 024 382 26 66 of
[email protected]. Voor overige vragen, opmerkingen of suggesties kun je terecht bij een van de bemiddelingsmedewerkers of ondergetekende. Ik wens jou en je kind een heel plezierige tijd toe bij een van onze gastouders. Trui de Klein Hoofd KION gastouderbureau Juni 2015
3
Hoofdstuk 1
Wij stellen ons voor
Wat is gastouderopvang? Gastouderopvang is kinderopvang door een gastouder voor kinderen van nul tot dertien jaar (als het kind de basisschool verlaat). Dit kan bij het kind thuis zijn of bij de gastouder thuis. Het KION gastouderbureau bemiddelt en begeleidt ouders die opvang zoeken (vraagouders) en mensen die opvang in hun huis, of bij de ouders thuis aanbieden (gastouders). Onze gastouders bieden opvang in twee regio's: in en rond Nijmegen en daarnaast in Zutphen, Lochem en wijde omgeving. Woning van de gastouder De opvanglocatie; bij de gastouder‐ of bij de kinderen thuis, voldoet aan bepaalde eisen. Het is belangrijk dat er voldoende ruimte is voor de kinderen. De woning is te allen tijde en overal rookvrij. Er hangt op iedere verdieping een rookmelder en kinderen tot anderhalf jaar kunnen apart slapen (dat wil zeggen niet in de ruimte waar de opvang plaatsvindt). Het is belangrijk dat gastouders met de kinderen naar buiten gaan. De gastouder heeft beschikking over een tuin of de mogelijkheid om naar een speelgelegenheid in de buurt te gaan. Om te controleren of de opvanglocatie veilig en schoon is, voeren we jaarlijks een risico‐ inventarisatie veiligheid en gezondheid uit. Dit gebeurt door de bemiddelingsmedewerker van het gastouderbureau en de gastouder samen. Deze risico‐ inventarisatie is ook verplicht onderdeel van de selectie van de gastouder en de opvanglocatie. Een risico‐inventarisatie leidt tot een plan van aanpak. De risico‐ inventarisatie is voor vraagouders inzichtelijk en wordt, als de opvang bij de kinderen thuis plaatsvindt, ook door de vraagouder ondertekend. Zowel de gastouder (het origineel) als het gastouderbureau (een kopie) kunnen deze laten zien. Maximale aantal kinderen per gastouder Een gastouder vangt maximaal zes kinderen tegelijkertijd op. Als de kinderen allemaal onder de vier jaar zijn, geldt een maximum van vijf kinderen tegelijkertijd. Als alle kinderen onder de twee jaar oud zijn, zijn er maximaal vier kinderen tegelijkertijd. Hiervan zijn maximaal twee kinderen van nul tot één jaar. Eigen kinderen van de gastouder tellen mee totdat zij de leeftijd van tien jaar bereikt hebben (dus tot en met het negende levensjaar). Gastouders Alle gastouders zijn in het bezit van een diploma: Minimaal Helpende Welzijn niveau 2. Daarnaast hebben zij een bij het oranje kruis‐, NIKTA‐, of het rode kruis geregistreerd EHBO certificaat. Gastouders en ‐ als de opvang bij de gastouder plaatsvindt‐ hun huisgenoten van 18 jaar en ouder zijn in het bezit van een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG). Gastouders worden voordat zij met opvang beginnen geselecteerd door een medewerker van het gastouderbureau. Het gastouderbureau heeft selectiecriteria aan de hand waarvan de gastouders op geschiktheid worden beoordeeld. De bemiddelingsmedewerker beoordeelt ook aan hoeveel kinderen een gastouder tegelijkertijd opvang kan bieden. Dit is afhankelijk van de ruimte en de competenties van
4
de gastouder. Soms heeft de gastouder een stagiaire in huis. Dit kan een maatschappelijke stage zijn (middelbare school), een snuffelstage of ook een stagiaire die een beroepsopleiding volgt. De opleiding die een stagiaire volgt en het niveau dat hij of zij hierin bereikt heeft, bepaalt de mate waarin hij of zij ondersteuning mag bieden bij het activiteitenaanbod en de begeleiding van de kinderen. De stagiaire is boventallig (extra). De gastouders die stagiaires mogen begeleiden zijn over het algemeen geregistreerd bij Calibris. Hierover kun je bij het gastouderbureau informatie opvragen. Er zijn enkele belangrijke afspraken: – Als een gastouder een stagiaire begeleidt brengt zij de ouders daarvan op de hoogte (duur van de stage, soort opleiding en dergelijke). – De stagiaire is er onder verantwoordelijkheid van de gastouder. – De gastouder begeleidt de stagiaire zo, dat kinderen daar geen hinder van ondervinden c.q. zich daardoor minder op hun gemak voelen. – Afhankelijk van de opleiding voert de stagiaire bepaalde taken of opdrachten uit. – De stagiaire gaat in geen enkel geval met kind(eren) ‘op pad’, zoals naar een speeltuin, brengen naar of ophalen van school of boodschappen doen, als de gastouder daar niet bij is. – De gastouder laat de stagiaire niet met de kind(eren) alleen in huis. Een enkele uitzondering is als een kind nog slaapt en de gastouder moet andere kinderen uit school halen. In dat geval mag het kind in bed blijven met de stagiaire in huis. Ouders moeten hiervoor schriftelijk toestemming geven (bijvoorbeeld in de Overeenkomst van Opdracht). Achterwacht Als een gastouder drie of meer kinderen tegelijkertijd opvangt (inclusief haar eigen kinderen) heeft zij een achterwacht geregeld. Dit is iemand die binnen een kwartier bij de gastouder kan zijn. Een achterwacht hoeft niet aan de opleidingseisen te voldoen. Tijdens het koppelingsgesprek word de vraagouder geïnformeerd over wie de achterwacht is. Begeleiding door gastouderbureau Het gastouderbureau begeleidt alle gastouders. Dit gebeurt door middel van bijvoorbeeld huisbezoeken en thema‐avonden. Bemiddelingsmedewerkers voeren jaarlijks een voortgangsgesprek met de gastouders en bezoeken tenminste twee keer per jaar de opvangadressen waar gastouderopvang plaatsvindt. Ook evalueert het gastouderbureau jaarlijks mondeling (telefonisch) en schriftelijk met vraagouders de gastouderopvang. Oudercommissie Alle locaties van KION hebben een oudercommissie. Deze ouders zijn het klankbord van de vraagouders en de commissie is nauw betrokken bij het opstellen en evalueren van bijvoorbeeld het pedagogisch werkplan en de veiligheid‐ en gezondheidsplannen. Daarnaast organiseert een oudercommissie, in samenwerking met medewerkers, eventueel themabijeenkomsten voor ouders en helpt eventueel met de voorbereiding en uitvoering van activiteiten. Wij vinden het erg belangrijk dat ouder(s) meedenken en ‐praten over de kwaliteit van de opvang. Je kunt hier een bijdrage aan leveren door zitting te nemen in de oudercommissie waardoor je direct betrokken bent bij beleid, kwaliteit en continuïteit van de opvang van je kind.
5
Hoofdstuk 2
Praktische informatie Openingstijden, brengen en halen Je kind(eren) zijn bij onze gastouders welkom op tijden die je in overleg afspreekt. Opvang is ook 's avonds, 's nachts en in het weekend mogelijk. Overdrachtsschrift In overleg met de gastouder kun je een overdrachtsschrift of heen‐en‐weer‐boekje gebruiken. Dit schrift gebruikt de gastouder samen met jou om belangrijke informatie uit te wisselen. Hierin staat bijvoorbeeld het voedingsschema, slaapritme en de manier waarop je kind getroost wordt. De gastouder schrijft in het schrift hoe de dag van je kind verlopen is. Het is fijn als je zelf ook regelmatig iets schrijft, zoals hoe laat de eerste voeding is geweest, of je kind slecht heeft geslapen tijdens de nacht. Verzorging en voeding Bij gastouderopvang worden afspraken over verzorging en voeding vastgelegd in de overeenkomst van opdracht tussen de gastouder en de ouder(s). Gastouder en ouder(s) bepalen zelf wie voor de voeding, luiers etc. zorgt. Ook de afspraken over de verzorging worden individueel vastgelegd, waarbij zoveel mogelijk wordt geprobeerd aan de wensen van de ouder(s) te voldoen. We verwachten van de gastouders dat zij waar mogelijk conform de richtlijnen van KION handelen. Op onze website vind je meer informatie over de richtlijnen met betrekking tot verzorging en voeding. Ziekte en medicijnen Als je kind ziek wordt, neemt de gastouder contact met je op en informeert je hoe het met je kind gaat. Afhankelijk van diverse factoren (moment van de dag, hoogte van de koorts, gedrag van je kind, besmettingsgevaar voor andere kinderen) bekijken gast‐ en vraagouder wat er op dat moment nodig is en spreek je af of en wanneer je je kind op komt halen. Een belangrijke leidraad daarbij is de richtlijnen over gezondheid en infecties van de RIVM. Bij kinderen die extra medische zorg nodig hebben en bijvoorbeeld standaard medicijnen gebruiken, maken we concrete afspraken met de (gast)ouders. Wij volgen daarbij ons protocol medisch handelen en toedienen van medicijnen. Meer informatie hierover vind je op onze website. Wennen We besteden extra aandacht aan nieuwe kinderen en hun ouders. We vinden het belangrijk dat ze zich snel thuis voelen. Met de gastouder worden per kind specifiek afspraken gemaakt over hoe het wennen verloopt. Dit gebeurt tijdens het koppelingsgesprek, de bemiddelingsmedewerker zal daarbij ondersteunen. Voorbeeld van een dag van een gastouder Een dag ziet er bij iedere gastouder anders uit, afhankelijk van het aantal, de leeftijd en de behoeften van de kinderen die bij de gastouder komen. En natuurlijk afhankelijk van de gewoonten van de gastouder en haar gezin. Om toch een indruk te geven van hoe een dag verloopt, beschrijven we hieronder een willekeurige dag van een willekeurige gastouder (Yvonne): 6.00 Wekker gaat, opstaan en vlug onder de douche. Kamer uitruimen, stofzuigen en dweilen, en even ontbijten.
6
7.00
9.20 9.35 9.45
10.00 10.10
10.30
11.30
12.00 13.00 13.30 13.45 14.10 14.30 14.45 15.00 15.30 16.00 17.00
De kinderen worden één voor een gebracht. We zwaaien samen papa of mama uit. Alleen op dat moment mogen de kinderen even op de vensterbank staan. Als iedereen er is, ga ik een poosje tussen de kinderen zitten spelen. Ik kan zo een beetje peilen hoe iedereen gestemd is vandaag. Tot 9.30 uur laat ik ze lekker hun gang gaan en bemoei ik me alleen met ze als dit nodig is. Fruit klaarmaken, stukjes voor de wat groteren en pureren voor de kleintjes. En voor ieder een beker drinken. Gaan we spelenderwijs wat opruimen. Kinderen gaan aan tafel of in de kinderstoel erbij. Ze krijgen een bakje fruit en hun drinken. Soms help ik even bij het hanteren van de vork maar het lukt al aardig. Om de beurt allemaal een schone luier. Eerst Thijs de slaapzak aan, alle kinderen welterusten zeggen en dan naar zijn bed brengen. Muziekje aan, aai over de bol en dan lekker slapen. Marion slaapzak aan en dan hetzelfde ritueel als bij Thijs. Zorgen voor haar speen en knuffel. Ik zet even koffie voor mezelf. Gezellig even met Remco en Bram een moment van rust. We gaan iets leuks doen zoals puzzelen, muziek maken of tekenen. Dat duurt meestal niet zo lang. Daarna weer met iets anders spelen. Thijs wordt wakker en uit bed gehaald. Slaapzak uit, schone luier en aankleden. Even op schoot om goed wakker te worden. Ook Marion heeft de slaap uit. Eerst even troosten, dan slaapzak uit en aankleden. Brood smeren en thee klaarzetten handen wassen, aan tafel, we gaan eten. Remco en Bram naar bed. Opruimen en afwassen van de etensspullen, Alvast wat over de kinderen schrijven in het heen‐en‐weer boekje. Boekjes kijken en puzzelen met Marion en Thijs. Of gewoon wat proberen te bouwen met blokken. Remco meldt zich met een harde schreeuw. Wordt uit bed gehaald. Voor allemaal een yoghurtje en voor mij een kopje thee. Even lekker rustig aan tafel of op schoot. Tijd om de heen‐en‐weer boekjes af te maken. Bram meldt zich. Hij wil even op schoot zitten en krijgt dan ook zijn yoghurt. Luiercontrole. Allemaal een bekertje drinken en dan voorlezen of zingen. Ga tussen de kinderen op de grond zitten, lekker gek doen en spelen. Bram wordt door mama gehaald. Even met zijn allen Bram uitzwaaien. Samen gaan we langzaam wat opruimen zodat het wat rustiger wordt. Ze zijn nu ook best wel moe. Doe nog even een luiercontrole. Papa komt Thijs halen en blijft nog even wat na kletsen. Langzamerhand worden alle kinderen opgehaald tot we om 18.00 uur het rijk weer alleen hebben.
Huisregels bij gastouders Gastouders hanteren algemene regels en afspraken. Die zijn bij iedere gastouder weer anders. In principe houdt iedereen zich hieraan, ook ouders en kinderen. Soms is een gastouder soepeler met regels, als dat in die specifieke situatie toelaatbaar is. Het is de taak van de gastouder en ouders (als ze aanwezig zijn) om kinderen bij handhaving van regels te ondersteunen. Afspraken voor gastouders, ouders en kinderen – We gaan met respect om met elkaar, met speelgoed, materialen, meubels en andere spullen in de ruimte. Ook buiten geldt deze regel. – Ongepast taalgebruik is niet toegestaan. Dit geldt voor gastouders, ouders en kinderen. We spreken elkaar, de ouders en de kinderen daar op aan. Als kinderen veelvuldig ongepaste woorden gebruiken dan bespreken we dit met de ouders. – Als we weggaan nemen we afscheid. 7
Afspraken voor ouders – Als je kind, om welke reden dan ook, later of helemaal niet naar de gastouder komt, dan moet je dit (van tevoren) doorgegeven aan de gastouder. – Het is heel belangrijk dat kinderen vertrouwen hebben. Als je je kind(eren) wegbrengt neem je altijd afscheid bij vertrek. Duidelijk afscheid nemen kan wel moeilijk zijn maar geeft het vertrouwen dat pappa of mamma niet zó maar opeens verdwijnt. Dit is vooral erg belangrijk voor het kind, maar ook voor de gastouder, zij wordt anders gezien als ‘de boosdoener’. – Als iemand anders dan een van de ouders het kind komt halen dan wilt de gastouder dit vooraf weten. De gastouder geeft je kind uiteraard niet aan onbekenden mee. – Als je door omstandigheden, bijvoorbeeld door drukte op de weg, je kind niet op tijd kunt komen halen dan zorg je ervoor dat iemand anders je kind wel op tijd kan ophalen en geeft dit door aan de gastouder. Het gebeurt regelmatig dat kinderen zich druk en lastig gedragen op het moment dat de ouders ze komen halen. Het is belangrijk dat duidelijk is wie op dat moment ingrijpt. Bijvoorbeeld: de gastouder grijpt in als het om haar huisregels/spullen gaat. Kinderen zijn op dat moment bij de gastouder in huis, zij mag bepalen wat wel en niet mag en grijpt dan ook in. Als het gaat om storend gedrag, verwachten gastouders over het algemeen dat de eigen ouders ingrijpen. Afspraken voor kinderen – Kinderen mogen soms best speelgoed meenemen van thuis. Er worden afspraken gemaakt over wie er mee speelt, wat er mee gebeurt. Eigen knuffels mogen altijd mee, daar mogen andere kinderen ook niet aankomen als het kind dat niet wil. Soms is een kind erg gehecht aan bepaald speelgoed. Of hij/zij wil graag iets laten zien. Het is fijn als daaraan tegemoet gekomen wordt. Het kan belangrijk zijn voor de eigenwaarde van het kind, want in het huis van de gastouder is er niets van hem of haar. Als de anderen er ook mee mogen spelen is er geen probleem. Als andere kinderen er niet mee mogen spelen dan zal de gastouder het over het algemeen wegzetten en mag het aan het eind van de dag weer mee naar huis. – Speelgoed opruimen: als er veel speelgoed door elkaar en in de hele ruimte ligt, kunnen kinderen op een gegeven moment niet meer kiezen en spelen. Bovendien is het niet leuk om met speelgoed te spelen waarvan de helft kwijt is. Gastouders gaan hier verschillend mee om: sommigen ruimen één keer per dag op, anderen voor het eten, anderen als kinderen iets anders willen pakken. Het hangt van een aantal dingen af hoe dit gaat: hoe netjes zijn kinderen van zichzelf, de leeftijd, gewenning, de gemoedstoestand . De gastouder leert opruimen aan, bijvoorbeeld door een spelletje. Zij kondigt op tijd aan dat er opgeruimd moet gaan worden. – Als er hele jonge kinderen in huis zijn mogen de grotere kinderen met kleine/scherpe spulletjes niet op de vloer spelen: baby’s en kruipende kinderen stoppen alles in de mond of bezeren zich aan scherpe dingen, dit is gevaarlijk Daarnaast worden meubels en spullen beschermd tegen beschadiging. Het is belangrijk dat de kinderen weten waarmee ze wel en niet op de grond mogen spelen en als het wel of niet mag. Bijvoorbeeld door aan te geven dat met de lego op de grond gespeeld mag worden als de kleintjes slapen. – Als een kind naar de wc is geweest, wast het de handen. – Voor het eten wassen de kinderen hun handen. Na het eten poetsen kinderen met een eigen washandje hun handen en monden. Afspraken voor gastouders – Kinderen spelen nooit zonder toestemming van ouders alleen buiten. Oudere kinderen willen vaak alleen buiten spelen met vriendjes. Als de gast‐ en de vraagouder allebei vinden dat het kind dit kan, dan wordt er een toestemmingsformulier ingevuld. Het is belangrijk dat er afspraken worden gemaakt die voor de gastouder, de ouder en het kind duidelijk zijn. 8
– Het aankleedkussen reinigen we na iedere verschoning. – De ruimtes luchten we een aantal keer per dag.
Taal Bij gastouders is de spreek‐ en schrijftaal Nederlands.
9
10
Hoofdstuk 3
Pedagogisch werkplan
Pedagogische doelen en pedagogisch beleid In ons pedagogisch werkplan zijn de pedagogische doelen uit de ‘Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen’ (Wkkp) herkenbaar. Bovendien valt dit plan binnen het pedagogisch beleidskader, bestaande uit het Kindbeeld en de pedagogische uitgangspunten. Pedagogische doelen uit Wkkp – Bieden van emotionele veiligheid – Mogelijkheid tot het ontwikkelen van persoonlijke competentie – Mogelijkheid tot het ontwikkelen van sociale competentie – Overdracht waarden en normen Kindbeeld Ieder kind is uniek, heeft een eigen karakter en mogelijkheden. Elk kind heeft recht op respect voor dit eigene. De manier waarop een kind zich ontplooit, is mede afhankelijk van de mensen en de wereld om hem heen. Om zich te kunnen ontwikkelen, heeft een kind zowel veiligheid als uitdaging nodig. Een kind zoekt de veiligheid in relaties met opvoeders, broertjes en zusjes, vriendjes. De structuur die een kind ervaart, zorgt ervoor dat hij weet waar hij aan toe is. Vanuit deze veilige basis onderzoekt een kind zijn omgeving. Hij is een ontdekkingsreiziger die voortdurend nieuwe ervaringen opdoet. Soms alleen, vaak samen met anderen. Pedagogische uitgangspunten – Kijken en luisteren naar kinderen – Emotionele veiligheid, betrokkenheid en warmte – Ritme en structuur – Positieve contacten tussen kinderen – Respect voor anderen en de omgeving – Brede uitdaging en plezier – Respect voor autonomie van kinderen – Fysieke veiligheid van kinderen – Samenwerking met ouders en anderen uit de leefomgeving van kinderen Pedagogische uitgangspunten en de doelen uit Wkkp De pedagogische uitgangspunten van KION kunnen onder de pedagogische doelen uit de ‘Wet Kinderopvang en Kwaliteit Peuterspeelzalen’ worden gerangschikt. Het uitgangspunt ‘Kijken en luisteren naar kinderen’ is van toepassing is op alle Wkkp‐doelen. Doel Wkkp: – Emotionele veiligheid Onze uitgangspunten: – We bieden emotionele veiligheid, betrokkenheid en warmte – We bieden ritme en structuur – We werken samen met ouders en anderen uit de leefomgeving van de kinderen – Kijken en luisteren naar kinderen staan centraal Doel Wkkp: – Mogelijkheid tot het ontwikkelen van persoonlijke competentie 11
Onze uitgangspunten:
Doelen Wkkp: Onze uitgangspunten:
– – – –
We bieden brede uitdaging en plezier We hebben respect voor autonomie van de kinderen We bewaken de fysieke veiligheid van de kinderen Kijken en luisteren naar kinderen staan centraal
– – – –
Mogelijkheid tot het ontwikkelen van sociale competentie Overdracht waarden en normen We bevorderen positieve contacten tussen kinderen We stimuleren kinderen respect te hebben voor anderen en hun omgeving – Kijken en luisteren naar kinderen staan centraal
Pedagogisch werkplan van gastouderbureau De pedagogische uitgangspunten zijn uitgewerkt in het pedagogisch werkplan van het gastouderbureau. In het pedagogisch werkplan van het gastouderbureau staat beschreven welke ideeën we hebben over het omgaan met kinderen wat we van de gastouder verwachten. Om de ideeën zichtbaar te maken staan er verschillende praktijkvoorbeelden bij. We verwachten van gastouders dat zij zich daarin kunnen vinden en dat zij handelen volgens dezelfde visie. Hoe dat er in de praktijk uitziet, is per gastouder verschillend. Iedere gastouder zou haar eigen pedagogisch werkplan kunnen schrijven. Iedere gastouder is uniek, heeft haar eigen opvoedingsideeën, gaat op haar eigen manier met de gastkinderen om. Het is niet mogelijk en zelfs niet wenselijk dat het gastouderbureau voorschrijft hoe iedere gastouder precies handelt (of zou moeten handelen) in de dagelijkse praktijk. We vinden het vooral belangrijk dat gastouders en vraagouders dit met elkaar bespreken en op elkaar afstemmen binnen de grenzen van het pedagogisch werkplan van het gastouderbureau. De feitelijke afstemming van het pedagogisch handelen vindt dus vooral plaats tussen gast‐ en vraagouder. Zij bespreken samen de dagelijkse gebeurtenissen tijdens de opvang van de kinderen. Ouders maken hun wensen kenbaar en gastouders stemmen hun eigen manier van werken daarop af. Dat kan zijn door de wensen in te willigen, maar het kan ook zijn dat de gastouder dat niet doet en dat zij er duidelijk bij vertelt waarom niet. Het gastouderbureau ondersteunt gastouder en vraagouder hierbij naar behoefte. De verantwoordelijkheid voor het welbevinden van de kinderen bij de gastouder zien wij als een gezamenlijke verantwoording: tussen ouder, gastouder en gastouderbureau. Alle gastouders krijgen het pedagogisch werkplan. Het is de bedoeling dat zij het gebruiken: – om op de hoogte te zijn van de ideeën van het gastouderbureau; – ter informatie aan vraagouders. Vraagouders krijgen het niet persoonlijk uitgereikt maar kunnen het inkijken bij de gastouder; – als ‘naslagwerk’ bij vragen over de omgang met kinderen; – als steun of leidraad bij het afstemmen van de opvoeding met ouders; – tijdens de introductiebijeenkomsten met nieuwe gastouders; – tijdens de jaarlijkse begeleidingsgesprekken tussen gastouderbureau en gastouder. Hieronder komen achtereenvolgens de verschillende pedagogische uitgangspunten aan bod. Bij elk uitgangspunt staat een korte toelichting en concrete voorbeelden hoe we dit uitgangspunt bij gastouders kunnen realiseren. Kijken en luisteren naar kinderen Wil een kind zich bij ons prettig voelen en zich kunnen ontwikkelen, dan moeten we zijn behoeften kennen en hierop inspelen. Om dit maatwerk te kunnen realiseren, moeten we het kind goed begrijpen. We kijken en luisteren goed naar kinderen. We proberen te begrijpen wat kinderen ons
12
niet alleen letterlijk, maar ook figuurlijk ‘vertellen’. Dit doen we eigenlijk de hele dag door. Het is de basis van ons pedagogisch aanbod: ons pedagogisch handelen, de inrichting van de ruimte, de materialen, de spelletjes die we doen met de kinderen, structuur, ritme en verzorging. Voorbeelden van kijken en luisteren naar kinderen – Het wordt opgemerkt als een kind zijn best doet: de gastouder geeft een compliment. – Soms hebben kinderen zin om even te razen en lekker wild te doen. Als dit niet binnen kan gaat de gastouder bijvoorbeeld even lekker met de kinderen naar buiten. – Kinderen mogen rustig even ‘niets doen’ en lekker voor zich uit zitten kijken. – De gastouder kan besluiten de boodschappen even uit te stellen als de kinderen net lekker in hun spel zitten. – De inrichting en hoeken wordt waar mogelijk aangepast. Voorbeeld: als we merken dat een kruipende baby veel plezier heeft in een kiekeboe‐spelletje, verschuiven we de bank zo, dat hij zich daarachter kan verstoppen. Als kinderen bezig zijn met het thema post, maken we met stoelen een ‘postkantoor’, met bijvoorbeeld brieven, stempels en postzegels.
Emotionele veiligheid, betrokkenheid en warmte We proberen een open, warme sfeer te creëren waarin kinderen zich prettig en op hun gemak voelen. We nemen kinderen serieus. We laten merken dat we het fijn vinden dat hij/zij er is. We zijn geïnteresseerd in wat een kind bezighoudt en stimuleren zijn of haar inbreng. Het geven van positieve aandacht, waardering en stimulans vinden we belangrijk. We zijn er op attent dat we alle kinderen zien en horen. Waar nodig bieden we hulp, bescherming en steun. Kinderen zijn welkom bij de gastouder en worden gezien! – Kinderen worden persoonlijk en met aandacht begroet door de gastouder als zij gebracht worden. – Bram (10) wordt samen met zijn zusje Tara (4) gebracht. Tara vliegt de gastouder om de nek en begint meteen te kletsen. Als ze even aandacht heeft gehad loopt de gastouder naar Bram, “Hé Bram, gaat het goed met je? Heb je lekker geslapen?” – De gastouder luistert aandachtig als een kind iets vertelt. – Joost (9) komt thuis uit school. Hij ziet er een beetje beteuterd uit. De gastouder gaat even bij hem zitten en vraagt hoe het was op school. Joost vertelt uitgebreid over de ruzie die hij heeft gehad met een van zijn vriendjes. – De gastouder gaat op ooghoogte van het kind zitten als zij met elkaar praten. Kinderen mogen hun emoties uiten – Als een kind pijn heeft mag het huilen: Een van de kinderen is hard gevallen. De gastouder gaat bij hem zitten en zegt “ Oei, dat doet pijn hè, ben jij even hard gevallen! Kom maar even bij mij zitten, je mag best even huilen hoor!” – Kinderen mogen boos zijn en dat laten zien. Natuurlijk mogen ze een ander kind geen pijn doen, of iets kapot maken. Als een kind boos blijft grijpt de gastouder in bijvoorbeeld door het kind af te leiden of te zeggen: “Nu mag je nog heel even boos zijn en dan is het klaar oké?” Het niveau van het kind wordt gewaardeerd – Kinderen ontwikkelen zich in hun eigen tempo. – Kinderen mogen fouten maken en ervan leren. – Kinderen worden aangesproken in woorden die ze kunnen begrijpen. – Kinderen voelen zich veilig bij de gastouder. – Er gebeuren geen enge dingen waarvan een kind vreselijk kan schrikken. – Het komt wel eens voor dat de gastouder een kind moet corrigeren. Zij doet dat zo rustig mogelijk, ook tegen haar eigen kinderen. Natuurlijk kan het toch gebeuren dat 13
zij een keer uit haar vel springt. Het is belangrijk dat zij ervoor zorgt dat het goedgemaakt wordt. – Conflicten met een kind worden door de gastouder met het kind zelf opgelost. Ouders van het betreffende kind worden ingelicht als het nodig is. Dit gebeurt op een zorgvuldige manier, met respect voor de gevoelens van het kind. De ruimte waarin kinderen verblijven is gezellig – Gastouders maken het huis gezellig, kinderen verblijven in een warme omgeving.
Ritme en structuur Naast een gevoel van geborgenheid, hebben kinderen behoefte aan structuur en duidelijkheid. Maar ook andersom kunnen structuur en duidelijkheid een gevoel van geborgenheid geven. Dit biedt houvast, herkenbaarheid, voorspelbaarheid en het weten waar ze aan toe zijn. In deze zin is duidelijkheid heel belangrijk voor het gevoel van veiligheid van kinderen. Bij de gastouder wordt deze structuur en duidelijkheid op verschillende manieren geboden. De gastouder biedt kinderen ritme en structuur in de vorm van een vaste dagindeling. Elke dag kent bepaalde vaste, voor een kind herkenbare onderdelen, zoals de ontvangst, het samen fruit eten, het kringetje, het eten, slapen, weggaan etc. Dit wil niet zeggen dat er elke dag stipt om half tien ‘s morgens het fruit gegeten moet worden. Wel dat het kind weet dat het na het eten naar bed gaat, dat na het slapen yoghurt wordt gegeten etc. De tijden van de maaltijd zijn vaak wel wat preciezer. Als er kinderen zijn die naar school moeten, gaat dit eigenlijk vanzelf. Maar ook moeten kinderen soms uit hun slaap gehaald worden om mee te gaan naar school. Veel vaste activiteiten kennen een min of meer vaste opbouw, een soort patroon. Zoals rondom het spelen, eten, slapen. Eerst samen opruimen, dan handen wassen, aan tafel zitten, liedjes zingen, dan boterhammen eten. Gastouders bieden vaak opvang aan kinderen van verschillende leeftijden. Baby’s hebben hun eigen eet‐ speel en slaapritme, hun eigen dagritme. Als het kan wordt hiermee rekening gehouden. Toch zijn er vaste momenten op een dag die zo veel mogelijk samen beleefd worden. Rituelen worden positief gewaardeerd De gastouder gaat zo veel mogelijk mee met rituelen die voor kinderen belangrijk zijn. Bijvoorbeeld een vast patroon van naar bed brengen, een eigen knuffel mee naar bed, een vaste plaats aan tafel. Kinderen weten waar ze aan toe zijn De gastouder zorgt er voor dat de kinderen weten wat wel en niet mag, hoe het er aan toe gaat op een dag. Ze houdt zich aan haar afspraken die ze met de kinderen maakt. Structuur – De gastouder biedt structuur in de zin van bekende volwassenen die het kind kent. Daarbij horen ook de andere gezinsleden, huisdieren en andere gastkinderen of een ‘vriendenclubje’ tot de min of meer vaste structuur van de opvang. De gastouder besteedt de opvang niet zomaar even uit aan iemand anders (bijvoorbeeld bezoek of een buurvrouw). – Natuurlijk ziet de structuur zoals de gastouder die biedt er niet voor elke groep kinderen, elk individueel kind of in iedere situatie hetzelfde uit. Kinderen die nieuw zijn en nog moeten wennen, leren stap voor stap de gewoontes en de andere kinderen en gezinsleden kennen. De meeste nieuwe kinderen voegen zich min of meer vanzelf in de structuur van de dag. Ze leren spelenderwijs de gedragsregels. Andere kinderen spelen hierbij een rol. – Bas (3) ziet dat alle kinderen hun handen wassen. Hij wil al aan tafel gaan. Peter (bijna 4) die al helemaal is ingeburgerd zegt: “Nee Bas, eerst handen wassen!” voordat ze gaan eten. De gastouder spoort hem aan met de andere kinderen mee te gaan. 14
– Jonge kinderen hebben meer behoefte aan duidelijkheid en structuur dan oudere. Een ouder kind is meestal al beter in staat zelf structuur aan te brengen, zich te concentreren op een bezigheid. Het ene kind heeft meer behoefte aan duidelijkheid dan het andere. Hiermee wordt rekening gehouden. – Gastouder Elly vangt een kind op dat veel behoefte heeft aan structuur en rust. Dit kind krijgt een eigen slaapkamer, in tegenstelling tot de andere drie kinderen die tegelijkertijd worden opgevangen. Ook let Elly extra goed op dat ze met dit kind consequent om gaat, consequenter dan met de andere kinderen. – Ook de situatie speelt een rol bij de structuur die we bieden. Met een groepje peuters naar de bakker lopen, vraagt om meer duidelijkheid dan het buitenspelen: op weg naar de bakker moeten kinderen weten dat ze elkaars hand vast moeten houden, dat ze echt heel goed moeten luisteren naar de gastouder. Grenzen en regels Grenzen en regels bieden kinderen houvast en duidelijkheid. Zonder regels, als alles mag en alles kan, gaan kinderen ‘zwemmen’. Natuurlijk moeten kinderen wel goed weten welke grenzen voor hen gelden, wat wel en niet mag. Een gastouder die onverwacht boos wordt, geeft een kind juist een onveilig gevoel. Het is van belang te proberen het aantal regels te beperken. Een kind dat rekening moet houden met een grote hoeveelheid regels, krijgt onvoldoende ruimte om dingen te ontdekken, moet zich inhouden en kan zich niet voluit ontwikkelen. Het is belangrijk dat gast‐ en vraagouders wat betreft opvoedingsideeën bij elkaar passen. Toch kan het gebeuren dat kinderen bij de gastouder met andere regels te maken krijgen dan thuis. Soms mogen ze bijvoorbeeld thuis wel met de schoenen op de bank en bij de gastouder niet. Deze verschillen mogen er zijn, iedere situatie is anders. Maar het moet wel duidelijk uitgelegd worden. Meestal is het zo dat de huisregels die de gastouder heeft (dit gaat over hele praktische dingen zoals bijvoorbeeld wel of niet ergens aankomen) gewoon gehandhaafd kunnen worden. Het is tenslotte haar eigen huis. Regels over gedrag, worden meestal in overleg tussen gast‐ en vraagouders afgesproken. Ook kan het zijn dat de gastouder met de kinderen, als die daarvoor oud genoeg zijn, zelf de regels afspreekt. Bij de gastouder mogen de kinderen niet op de bank staan, alleen maar zitten. Joost (4) is aan het spelen door de hele kamer. Hij heeft een circuit gebouwd met stoelen, de bank, met kussens op de vloer. Alles ligt in een grote cirkel. Hij wil heel graag over die cirkel lopen. Hij krijgt het voor elkaar dat hij ook op de bank mag lopen, voorzichtig. Maar wel de schoenen uit en na het spelen alles weer netjes terugzetten! Huisregels en gewoonten worden zo nodig besproken. Tijdens het koppelingsgesprek komen automatisch een aantal huisregels aan bod. Maar ook als de opvang al een tijd loopt en een kind vraagt om een andere aanpak (omdat het geen baby meer is maar een eigenwijze peuter) is het net zo goed van belang om regelmatig even op elkaar af te stemmen. Het gastouderbureau kan hierbij ondersteuning bieden. Soms is er een reden om af te wijken van regels en gewoonten. Geen probleem, als het maar duidelijk is waarom. Positieve contacten tussen kinderen Bij de gastouder is een kind vaak samen met een andere (gast)kind eren. Samendoen en samenspelen is leuk en ondersteunt de ontwikkeling. Kinderen kijken naar elkaar, leren van‐ en met elkaar, stimuleren elkaar. Vanaf jonge leeftijd zoeken kinderen contact. We stimuleren onderling positief contact en samenspel We richten de aandacht van kinderen op elkaar, schaffen materialen aan die samenspel bevorderen, we richten de ruimte zo in dat kinderen ongestoord in groepjes kunnen spelen en doen activiteiten in kleine of grote groep. Waar nodig begeleiden we contacten tussen kinderen. Zo krijgen kinderen de kans 15
van en met elkaar te leren. Vriendschap Vriendschap tussen kinderen is belangrijk omdat je als kind leert met elkaar om te gaan. Het is goed voor je zelfvertrouwen als je geaccepteerd wordt zoals je bent. Vooral je fijn voelen bij elkaar en plezier maken is erg belangrijk. Je kunt zien dat kinderen vrienden zijn. Doordat ze zeggen elkaar te missen, omdat ze veel samen spelen, zeggen dat ze elkaar lief vinden. Maar ook als ze ruzie maken en het weer goedmaken omdat ze graag bij elkaar zijn. Ruzie maken Ruzie maken kun je leren, het is heel goed als je leert conflicten op te lossen. Een ruzie uitpraten en het goedmaken zorgt er voor dat je weer samen verder kunt. Jong geleerd is oud gedaan! Kinderen mogen wel ruzie maken maar ze mogen elkaar geen pijn doen! Het is belangrijk dat je veilig kunt ruzie maken, zonder bang te hoeven zijn geslagen te worden. Kinderen moeten dit soms leren (volwassenen ook). Als kinderen ruzie maken, wordt gevraagd wat er gebeurd is. Kinderen mogen om de beurt hun verhaal kwijt. Er wordt samen gezocht naar een oplossing. Gastouders vinden het belangrijk dat kinderen het ook weer goed maken met elkaar. Stimuleren van samenspel Gastouders stimuleren het samenspel door gezamenlijke dingen te ondernemen zoals zingen, samen eten, tafeldekken, naar buiten gaan, samen lezen, (kring) gesprekje , poppenkast, knutselen, puzzelen. Ze geeft de kinderen de gelegenheid om zelf te spelen en als het niet vanzelf gaat neemt zij initiatief. “Wie wil mij helpen met het maken van een dierentuin?” Aaron pakt vast de blokken en Merel is al met de dieren aan het spelen. Samen met de gastouder maakt Aaron een hok. Merel kijkt de kat uit de boom. “Merel, zou de geit in dat hokje passen?” Aaron ziet de giraffe en zegt “Oh, daar moet ik een heel hoog hok voor bouwen!” En als snel zijn ze met z’n drieën de dierentuin aan het bouwen. Als de gastouder ziet dat Merel en Aaron met elkaar overleggen, elkaar dingen aan geven en samen bezig zijn trekt zij zich terug. Kind als lid van de groep Het is belangrijk dat ieder kind zijn of haar eigen plekje heeft, dat het individueel aandacht krijgt, dat het zelf mag spelen als het geen zin heeft om samen te spelen. Maar tegelijkertijd is het ook onderdeel van een groepje kinderen. Meestal zijn er kinderen van verschillende leeftijden. Ze moeten dan ook rekening houden met elkaar, de groten bijvoorbeeld kunnen niet rennen in de kamer als het gevaar er is dat een peuter omgelopen wordt. Of de baby moet misschien heel even op haar fles wachten tot de puzzel klaar is die de gastouder net met een van de kinderen aan het maken is. Vriendjes mee Voor kinderen in de schoolgaande leeftijd kan het belangrijk en prettig zijn om na schooltijd met een vriendje te kunnen afspreken. In overleg kan een vriendje mee naar de gastouder of kan het afspreken bij een ander kind gewoon doorgaan. Het is belangrijk dat er dan duidelijke afspraken gemaakt worden over verantwoordelijkheid en halen en brengen van de kinderen.
Respect voor anderen en de omgeving We vinden het belangrijk dat een kind zich waarden, normen en gebruikelijke omgangsvormen eigen maakt, zodat het onderdeel is van de gemeenschap waarin het leeft. 16
Respect hebben voor zichzelf Voor het omgaan met respect voor zichzelf bestaan geen gedragsregels. We vinden het belangrijk dat een kind leert eigen behoeftes en emoties te herkennen en verwoorden, eigen keuzes te maken, zelfvertrouwen ontwikkelt en op een goede manier voor zichzelf leert op te komen (zie hoofdstukken bieden van veiligheid, sociale en persoonlijke competentie). Respect hebben voor anderen Voorbeelden van gedragsregels die hierop betrekking hebben: – ‘Wat je niet wilt dat jou overkomt, moet je ook niet bij een ander doen’ – Luister naar elkaar, je mag bijvoorbeeld om de beurt iets vertellen (geldt nog niet voor de jongsten). Heb respect voor elkaars mening. – Je gaat met respect met elkaars spullen om. – Help een ander als deze hulp nodig heeft. Pestgedrag – Pestgedrag wordt niet geaccepteerd. Van jongs af aan leert de gastouder de kinderen met respect met elkaar om te gaan. Kinderen hoeven elkaar niet perse te mogen of perse samen te spelen. Maar als er gepest wordt grijpt de gastouder direct in. Zij legt duidelijk uit welk gedrag niet geaccepteerd wordt en waarom. – Kinderen worden zo nodig beschermd. Marco ( 4) is een lief jochie. Met de meeste kinderen kan hij goed overweg. Met zijn jongere zusje (2) heeft hij soms een beetje moeite. Hij pakt haar graag dingen af en gaat niet al te zachtzinnig met haar om. De gastouder houdt dat extra in de gaten. Ze spreekt Marco kort maar duidelijk aan als hij zijn zusje in de weg zit en neemt het voor haar op als het nodig is. Als Marco lief tegen haar doet krijgt hij complimentjes! – Kinderen worden niet bang gemaakt of geplaagd. Als iemand dit wel doet grijpt de gastouder in. Respect hebben voor de omgeving Voorbeelden van regels die hierover gaan: – Zorgvuldig omgaan met materialen – Geen materialen expres kapot maken – Eerst (al dan niet samen) opruimen, dan nieuw materiaal pakken – Respect voor de natuur: niet zinloos met opzet kleine diertjes of planten kapot maken. Gebruikelijke omgangsregels Voorbeeld van omgangsregels: – De omgangsregels die worden aangeleerd verschillen van gastouder tot gastouder. Door alle gastouders wordt aandacht besteed aan het aanleren van tafelmanieren: aan tafel zitten tijdens eten en drinken, wachten tot iedereen klaar is met eten, niet spelen of gooien met eten, niet proppen, niet je mes aflikken.
Brede uitdaging en plezier We vinden het belangrijk dat een kind wordt uitgedaagd en gestimuleerd om de eigen mogelijkheden te leren kennen en zich breed te ontwikkelen. We proberen er voor te zorgen dat in ons aanbod verschillende ontwikkelingsgebieden aan bod komen. De gastouder heeft een belangrijke rol als het gaat om het stimuleren en uitdagen van kinderen. Zij wil over het algemeen ontwikkelingsgericht werken, initiatieven van kinderen volgen, aansluiten bij de beleving, niveau, interesse, ideeën en leefwereld van kinderen. Zo’n aanbod vergroot hun betrokkenheid en plezier bij activiteiten. Betrokkenheid is voorwaarde voor leren en ontwikkeling. Maar er zijn ook momenten dat de gastouder gestructureerd activiteiten wil aanbieden. 17
Eigen initiatief – De gastouder probeert oog te hebben voor waar een kind mee bezig is en aan te haken bij een initiatief dat het neemt. – Een kind komt vertellen dat het een heel groot spinnenweb heeft gezien. De gastouder haakt er op in door samen nog meer spinnenwebben te zoeken en samen te kijken hoe mooi het gemaakt is. Ze gaan daarna samen proberen een spinnenweb te tekenen of misschien zelfs te maken met draadjes…. – De gastouder probeert een negatief initiatief om te buigen tot positief gedrag. Niet slaan, maar stoeien. Niet iets van een ander stuk maken, maar een kippenhok (dat toch gesloopt moet worden) helpen slopen. Ook de gastouder kan ideeën aanreiken – De gastouder kan ook ideeën aandragen en daarmee kinderen stimuleren. De gastouder kan met een spel beginnen waardoor de kinderen zin krijgen daarmee door te gaan. – Ze kan door zelf even mee te spelen het spel een andere wending geven. – Ze kan vragen stellen over het materiaal, zoals: “Hoe ziet het eruit?’ “Wat kun je ermee doen?” – Ze kan het kind uitdagen iets nieuws te proberen of het op een andere manier te doen “Als je het nu eens zo probeert, wat gebeurt er dan? Als we dit er nu eens bij pakken?” Samendoen en samenspelen is leuk Samendoen steunt de ontwikkeling van het individuele kind. Kinderen kijken naar elkaar, leren van en met elkaar, doen elkaar na, stimuleren elkaar. Dit geldt voor alle bezigheden. Ook voor ‘vrij spelen’ en voor aangeboden activiteiten. Uit zichzelf zien we kinderen vaak met de andere kinderen spelen. Gastouders sluiten aan bij de ontwikkeling, ideeën, interesse en leefwereld van het kind. Kinderen beleven soms veel meer aan materialen dan waar het in eerste instantie voor bedoeld is. Om te kunnen zien wat het materiaal voor een kind betekent, krijgen kinderen in principe de ruimte om op hun eigen manier aan de gang te gaan. Op deze manier geven we kinderen een actieve rol. Bemoeienis van de gastouder is in eerste instantie vaak niet nodig, kan zelfs verstorend werken. De gastouder kijkt en geeft als het nodig is een nieuwe impuls aan het spel of bezigheid. Uitgangspunt hierbij is de vraag of je als gastouder iets kunt toevoegen aan het spel of aan ontdekkingen die een kind doet, en zo ja, wat je wilt toevoegen. – De gastouder leidt de activiteiten in, bijvoorbeeld met een liedje of verhaaltje dat met het onderwerp te maken heeft. – Ze stimuleert kinderen deel te nemen aan verschillende soorten activiteiten. Sommige kinderen hebben het nodig om hierbij even letterlijk bij de hand genomen te worden. – De baby’s worden niet alleen maar verzorgd en weer in bed of in de box gelegd. De gastouder speelt met ze door bijvoorbeeld samen op de grond bewegingsspelletjes te doen: omrollen, wiegen.. Of op schoot, hop‐paardje‐hop. – Het moment van verschonen van een baby of peuter wordt gebruikt om even individuele aandacht te geven. Lekker kriebelen op de buik, fietsen met de beentjes, liedjes zingen en de handjes bewegen. Aanbieden van materialen en activiteiten We vinden het belangrijk er op te letten dat de materialen en activiteiten die we aanbieden aangepast zijn aan het niveau en de leefwereld van de kinderen die we opvangen en betrekking hebben op de verschillende ontwikkelingsgebieden: de lichamelijke ‐; verstandelijke‐; taal‐; creatieve‐; emotionele ‐ en sociale ontwikkeling. Computerspelletjes zijn soms bij de gastouder aanwezig. Het is een populair materiaal dat vaardigheden op allerlei gebieden stimuleert. Sommige computerspelletjes hebben een educatief karakter of bevorderen creativiteit. Ook op sociaal vlak kan een pc 18
leerzaam zijn. Sommige computerspelletjes speel je met elkaar. Je kunt niet met z’n allen tegelijk op de pc, je moet op je beurt wachten, afspraken maken etc. Verder vinden we het heel belangrijk dat kinderen elke dag naar buiten gaan. Weer of geen weer, zoals het motto in Denemarken: ‘Er bestaat geen slecht weer, wel slechte kleding’ We vinden het belangrijk om niet te veel materialen tegelijk aan te bieden, maar regelmatig te variëren in het aanbod. Door telkens te blijven proberen in te spelen op zaken die de aandacht van kinderen hebben, gebeurt dit eigenlijk vanzelf. Sommige gastouders zijn lid van een speel‐o‐theek. Daar kunnen ook grotere materialen geleend worden. Ook buiten proberen we de verschillende leeftijdscategorieën en ontwikkelingsgebieden aan bod te laten komen. Buiten kan er van alles, zoals een rustige, beschutte plek voor baby’s, een zandbak, een plekje waar een kind zich kan terugtrekken (speelhuisje, struiken). Er zijn allerlei materialen die buiten gebruikt worden zoals speelgoed voor in de zandbak, fietsjes, ballen, doeken om tenten mee te bouwen etc.
Respect voor autonomie van kinderen Kinderen mogen eigen keuzes maken en ‘zelf doen’. We stimuleren ze actief om dingen zelf te proberen en respecteren de eigen ideeën en oplossingen van de kinderen. Dit draagt bij aan het zelfvertrouwen en het gevoel van eigenwaarde van kinderen. Hoe ouder een kind is, hoe groter de behoefte om zelf te kunnen bepalen wat het doet. De gastouder gaat hier tot op zekere hoogte in mee. Hoe ouder en zelfstandiger een kind wordt, hoe meer ruimte het krijgt. Uiteraard verwachten we wel dat ook een ouder kind zich houdt aan de regels van de gastouder. Zij stelt ook grenzen waar dat nodig is. Bijvoorbeeld als een kind liefst de hele dag televisie zou kijken, of wil computeren. Kinderen krijgen de mogelijkheid zelfstandig dingen te doen – Kinderen mogen dingen zelf doen als ze dat graag willen, ook als het even tijd kost. Maartje (3) heeft net geleerd haar eigen knopen dicht te maken. De gastouder wil nog gauw even naar buiten voordat ze gaan eten. Ze ziet Maartje stoeien met haar knoop (haar handen jeuken om het even snel te doen) maar laat haar haar eigen knoop dicht maken. Als Maartje de knoop eindelijk dicht heeft zegt ze: “Dat kun jij goed zeg, zal ik nu even de andere knopen dichtmaken? Dan kun jij naar buiten!” – De gastouder probeert aan te voelen wat een kind nodig heeft. Iedere dag is anders. Felix (10) laat duidelijk merken dat hij al heel groot is. Hij wil graag alles zelf doen en helpt de kleintjes. Bij het eten blijkt dat er geen melk meer is. Gelukkig is de winkel heel erg dichtbij. Felix glundert helemaal als de gastouder hem geld geeft en vraagt om een pak melk in de winkel te halen. Zelf doen Als een kind zelfstandig dingen wil doen, zoals naar de wc gaan, jas dicht maken e.d stimuleren we dit zo veel mogelijk. Ook voor (gast)ouders is het prettig dat kinderen dingen zelf kunnen, ook al kost dat in het begin meer tijd! Als kinderen zelfstandig dingen willen doen moet daar ook de gelegenheid voor zijn. Het is belangrijk voor hun gevoel van eigenwaarde: ‘dit kan ik zelf’ Afhankelijk van de leeftijd en wat een kind al zelf kan/wil krijgt het de gelegenheid zelfstandig dingen te doen. Gastouders houden er wel zicht op. In het kader van opvoeden tot zelfstandige mensen is het belangrijk voor de kinderen dat ze niet overal om hoeven te vragen. Kinderen moeten zelf kunnen kiezen wat ze doen, ook papier knippen bijvoorbeeld. Natuurlijk gebeurt dit op een veilige manier. Gastouders gaan hier heel verschillend mee om. Dit is afhankelijk van ideeën hierover, maar ook van het aantal kinderen in huis, de leeftijd etc. Er zijn verschillende afspraken 19
te maken: – niet rondlopen met scherpe of gevaarlijke voorwerpen; – eerst vragen of je iets mag pakken; – alleen iets doen als de gastouder erbij is; – sommige gastouders hebben kwetsbare spullen achter slot en voor de kinderen een hoek met spullen die ze zelf mogen pakken. Kinderen leren hun eigen keuzes te maken en zelfstandig te zijn Om zelfstandige volwassenen te worden vinden we het belangrijk dat kinderen leren hun eigen keuzes te maken en hun eigen ‘problemen’ op te lossen. Gastouders kunnen dit op de volgende manier doen: – Ze biedt materialen en activiteiten aan die passen bij het niveau van het kind. Hierdoor krijgt het kind de kans te ervaren dat het iets zelf kan. – Ze leert kinderen zelf oplossingen te bedenken voor ‘ problemen’: Hoe krijg ik die bal door dat gaatje? Waar hoort dit puzzelstukje? Ik wil met die auto spelen! Hoe kom ik bij die plank? In plaats van het probleem op te lossen, stimuleert ze het kind een eigen oplossing te zoeken. Indien nodig helpt ze hierbij. Een mogelijke reactie van een gastouder zou kunnen zijn: “Lukt het niet? Tja, wat nu? Kun je het misschien ook op een andere manier doen?” – Ze leert kinderen keuzes te maken. Een groot deel van de dag mogen kinderen kiezen wat ze willen doen en met wie ze willen spelen. Of ze mee naar buiten willen of dat ze liever binnen blijven spelen (als dit praktisch haalbaar is). Wat ze op hun brood willen. Welke liedjes we zullen zingen, welk boekje de gastouder gaat voorlezen. – Kinderen die wel zin hebben om mee te doen, maar die dit spannend vinden , worden ondersteund door de gastouder. – Grotere kinderen mogen zonder toezicht buiten spelen als de omgeving het toelaat en als de kinderen zich aan de afspraken kunnen houden. Sommige grotere kinderen kunnen al zelfstandig vanuit school naar de gastouder komen of zelf naar school gaan. Een eigen plekje – Kinderen mogen letterlijk een eigen plekje hebben. Robin van twee en een half heeft met de duplo een muurtje gebouwd. De andere kinderen mogen van hem niet binnen dat muurtje komen. De gastouder respecteert dat en helpt hem zijn plekje te bewaken door de andere kinderen te zeggen dat ze nu eventjes ergens anders moeten gaan spelen – Als het even kan heeft de gastouder een apart hoekje voor de kinderen om te spelen. Dat mag ook best een beetje afgeschermd zijn van de rest van de kamer. Hierdoor krijgen kinderen de kans ongestoord te spelen. Sommige gastouders hebben een lage kast waaruit de kinderen zelf hun spulletjes kunnen pakken. Meestal is er wel een plek waar geknutseld kan worden en mag die hele grote trein midden door de kamer gebouwd worden. – De kinderen vinden het prettig om af en toe buiten het zicht van de gastouder te spelen. Dit is spannend en uitdagend. Dit kan door een huisje van lappen over de tafel maar ook kan het zijn dat de grotere kinderen ‘alleen’ naar boven mogen.
Fysieke veiligheid van kinderen We doen zoveel mogelijk om ernstige ongelukken te voorkomen. De fysieke omgeving waar de kinderen verblijven is veilig en hygiënisch. Ook regels dragen bij aan deze fysieke veiligheid. Iedere gastouder heeft haar eigen huisregels die de veiligheid waar mogelijk waarborgen. Veel inspanningen zijn gericht op een fysiek veilige omgeving. Maar we willen en kunnen kinderen niet overal tegen beschermen. Ontwikkelen betekent ook ruimte, de wereld mogen ontdekken, leren met vallen en opstaan. Kleine ongelukjes, zoals schrammen of 20
builen, horen hierbij. We leren kinderen stap voor stap omgaan met situaties die zij spannend vinden, zoals van een glijbaan glijden, ergens vanaf springen of in een boom klimmen. Zo leren ze ook hun eigen grenzen kennen en verleggen. Voor de baby’s zijn er plaatsen waar ze rustig en veilig kunnen spelen. Als de grotere kinderen in huis zijn is soms de box een veilige plek. “Zo kun je toch zien wat er allemaal om je heen gebeurt, maar word je niet omver gelopen.” – Voor de kinderen die bij de gastouder slapen is een rustige slaapplaats. Dat kan zijn op een aparte slaapkamer, maar ook op een van de kinderkamers of de slaapkamer van de gastouder zelf. De kinderen slapen in over het algemeen in een campingbed, met een matras dun matras voor de kinderen tot 2 jaar. De kinderen die wat ouder zijn slapen op een dikker matras. De slaapkamer is rustig en het kan er schemerig of donker gemaakt worden. – Kinderen laten we over het algemeen niet alleen in huis. Ook niet als ze lekker liggen te slapen. Heel soms is er met ouders een afspraak gemaakt dat een slapend kind even alleen blijft om andere kinderen van school te halen. Dat kan alleen als de gastouder niet langer dan een kwartier weg hoeft en er een babyfoon – bijvoorbeeld naar de buren ‐ gelegd kan worden. Dan is er dus iemand op de hoogte. Evenwicht vinden tussen het bieden van uitdaging en fysieke veiligheid Het bieden van uitdaging lijkt soms in conflict te zijn met fysieke veiligheid van kinderen. Grotere kinderen bouwen graag een hut in de tuin. Het liefst gebruiken ze de grote hamer en dikke spijkers. Soms is een plank veel te lang. Daar moet een stukje af! En daarvoor heb je een zaag nodig. Met een botte zaag lukt het niet…. Maar als het kind zich in zijn vingers zaagt? Lichamelijke (fysieke) veiligheid vinden we natuurlijk heel belangrijk. Stel je voor dat een kind een ernstig ongeluk krijgt. Dat moeten we natuurlijk altijd zien te voorkomen. Maar er zijn verschillende soorten fysieke veiligheid. Je hebt ‘grote veiligheid’ die beschermt tegen brand en dood, ‘middelveiligheid’ die beschermt tegen ongelukken als benen breken en ten slotte ‘kleine veiligheid’ die beschermt tegen builen en schrammen. ‘Grote ‐ en middelveiligheid’ vinden we noodzakelijk. Maar we vinden het niet goed als een kind zó beschermd wordt dat hij eigenlijk geen kant op kan. Het kind leert via fouten, niet via dingen die vlekkeloos gaan. In een beschermde omgeving waar alles goed verloopt, leert een kind bijna niets. Het kan zijn of haar hersens op ‘uit’ zetten. Het leert niet om zelf op te letten wat er kan gebeuren: “Als je hard van een hellinkje afloopt, en je kan het nog niet zo goed omdat je nog maar anderhalf jaar bent, dan val je. De gastouder let op dat het niet té hard gaat, maar het is niet erg als het kind een keertje valt.” Kinderen moeten vaak vallen om te leren zich staande te houden. Als kinderen niet de gelegenheid krijgen hun hoofd te stoten, zich per ongeluk op de vingers te slaan met een hamer, tegen elkaar aan te botsen bij het stoeien, zich te prikken aan een naald, blijven ze afhankelijk en bang. Juist het overwinnen van dit soort situaties geeft een gevoel van zelfverzekerdheid. Je leert het meest door vallen en opstaan… Voorbeeld: In principe mogen de kinderen niet op een tafel staan, laat staan er van afspringen. Maar als de kleintjes in bed liggen, mogen de groten dit wel voor ’n keertje. Hen wordt uitgelegd dat dit een uitzondering is. Samenwerking met ouders en anderen uit de leefomgeving van kinderen Ouders zijn eindverantwoordelijk voor de opvoeding van hun kind(eren). Daarom informeren we ouders over hoe we werken en welke keuzes we maken. Ouders zijn informatiebron en gesprekspartner als het gaat om de ontwikkeling van hun kind. Waar mogelijk stemmen we met hen af. 21
Kind bespreken met ouders Als gastouder zich zorgen maakt over een kind, dan bespreekt zij/hij dit met de ouder(s). De gastouder en de ouder(s) kijken samen of ze dezelfde dingen herkennen. Ze maken samen afspraken voor hoe ze het verder samen kunnen en willen aanpakken en houden met de ouders hier contact over. Ook kan het zijn dat er gebruikt wordt gemaakt van de expertise van de bemiddelingsmedewerker. De gastouder en of vraagouder kan het verzoek indienen voor een drie‐gesprek.
Kind‐volg‐systeem, overdracht en signaleren Natuurlijk houden we zorgvuldig in de gaten hoe het met de kinderen gaat. Als het nodig is, passen we daar onze manier van omgang met een kind of een groep kinderen op aan. Hiernaast volgen we het welbevinden van de gastkinderen. Zo zijn er ongeveer acht weken na de opvang is gestart (telefonisch), en jaarlijks evaluatiemomenten. (Als het nodig is vaker) Daarnaast wordt het welbevinden van kinderen minimaal eens per jaar besproken met de gastouders. Ouders krijgen hiervan bericht en kunnen hun ervaringen schriftelijk en telefonisch bespreekbaar maken. Indien gewenst volgt er een gesprek waarbij gastouder, vraagouder en contactpersoon van het gastouderbureau aanwezig zijn. Het komt soms voor dat we ons zorgen maken over de ontwikkeling of gedrag van een kind. In dit geval bespreken we onze zorgen zo snel mogelijk met ouders. We handelen dan op basis van een stappenplan. Relevante protocollen zijn onder andere het signaleringsprotocol, ‘meldcode kindermishandeling en huiselijk geweld’. Meer informatie is te vinden op de website.
22
Hoofdstuk 4
Algemene informatie Plaatsing De plaatsing regelt het gastouderbureau. Op basis van de wensen van de ouder(s) gaan de bemiddelingsmedewerkers van het gastouderbureau op zoek naar een gastouder. Als de bemiddelingsmedewerker een geschikte gastouder heeft gevonden dan zorgt de bemiddelingsmedewerker er voor dat de ouder(s) kan (kunnen) kennismaken met de gastouder. Als de ouder(s) de opvang wilt (willen) starten bij de gastouder dan wordt er een afspraak gemaakt met de bemiddelingsmedewerker, de gastouder en de ouder(s). Dit noemen we het koppelingsgesprek. Tijdens het koppelingsgesprek worden de overeenkomsten ingevuld en ondertekend. Ook praktische afspraken over de opvang worden besproken en vastgelegd. Mocht je na verloop van tijd op andere dagen of meer opvang nodig hebben dan kun je dit regelen met de gastouder. Je vult dan samen met de gastouder het wijzigingsformulier in, dat je kunt downloaden en printen via de site van KION, www.kion.nl. Je vult de wijziging in en stuurt het formulier naar het gastouderbureau, Postbus 66, 6500 AB Nijmegen. Flexibele opvang In de overeenkomst van opdracht tussen jou en de gastouder worden de dagen en tijden vastgelegd. Als je behoefte hebt aan flexibele opvang dan kun je dit in de overeenkomst opnemen. In de overeenkomst leggen we alleen het gemiddeld aantal uren opvang per week vast. Het gastouderbureau adviseert dat je de gewenste opvangdagen minimaal vier weken voor het begin van de opvang doorgeeft aan de gastouder. In overleg met de gastouder kun je hiervan afwijken. Ruilen van dagen Gastouders zijn doorgaans zeer flexibel in hun beschikbaarheid om opvang aan te bieden. In de overeenkomst van opdracht is opgenomen dat ouder(s) bij ruilen of annuleren van de geplande opvang dag dit (meestal) vijf werkdagen dagen van te voren doorgeven aan de gastouder. Als dit niet gebeurt dan heeft de gastouder het recht op de opvangvergoeding voor deze dag. Voor ruilen van een opvang dag hoef je geen contact op te nemen met het gastouderbureau. Dit regel je zelf met de gastouder. Er is geen maximum aan het aantal keer dat je gebruik mag maken van een ruilverzoek. Ruilen is alleen mogelijk als het wettelijk toegestaan aantal kinderen niet wordt overschreden. Incidentele opvang Als je opvang wenst op andere dagen dan dat je kind normaal komt dan kun je aan de gastouder vragen of incidentele opvang mogelijk is. Je hoeft hiervoor geen formulier in te vullen. Je regelt dit zelf met de gastouder. Incidentele opvang kan alleen als de gastouder niet meer kinderen opvangt dan dat wettelijk toegestaan is. Is incidentele opvang niet mogelijk, dan kun je contact opnemen met het gastouderbureau. Het gastouderbureau kan je mogelijk een andere gastouder bieden. Ook is het mogelijk je kind naar een KION opvanglocatie in de buurt te brengen, mits daar plaats is op de gewenste dag(en). Het gastouderbureau zal zich tot het uiterste inspannen dit mogelijk te maken. Sluitingsdagen Op de website vind je een overzicht dat geldt voor alle gastouders en locaties van KION. Hierop staan de (feest)dagen waarop er in principe geen gastouderopvang is. Alleen in overleg met de gastouder kan er op deze dagen opvang worden aangeboden.
23
Einde opvang De opvang van je kind stopt automatisch als het kind dertien jaar is of naar het voortgezet onderwijs gaat. Ook kun je tijdens het koppelingsgesprek een zelf gekozen einddatum doorgeven. Als je de opvang eerder wilt stoppen dan is opgenomen in de overeenkomst, dan kun je hier hiervoor samen met de gastouder een wijzigingsformulier invullen. In de overeenkomst is opgenomen dat er een opzegtermijn is van één maand. In overleg met de gastouder kan hiervan worden afgeweken. Klachten en klantsignalen Als je klachten hebt of niet tevreden bent over bepaalde zaken, dan vinden wij het prettig als je dit aankaart bij de gastouder. Lost dit je klacht of probleem niet op dan kun je bij de bemiddelingsmedewerker terecht. Kan ook de bemiddelingsmedewerker niets voor je doen, dan kun je schriftelijk je klacht neerleggen bij het hoofd van KION gastouderbureau. Ook bestaat de mogelijkheid een onafhankelijke externe klachtencommissie te raadplegen. Je klacht wordt behandeld volgens een vastgesteld reglement. Uiteraard hopen wij dat we bij klachten of problemen middels een gesprek er samen met je uit kunnen komen. Een speciale folder over de klachtenregeling van KION staat op de website. KION verzamelt actief alle signalen die ouders geven over verschillende onderwerpen. Deze signalen bespreken we zowel in teamoverleg als managementoverleg. Daar waar nodig en mogelijk, op basis van die signalen, verbeteren we onze dienstverlening in de breedste zin van het woord. Signalen, zowel kritiek als complimenten, gaan zo niet verloren. Omgaan met privacygevoelige informatie Bij KION gaan we, conform de Wet bescherming persoonsgegevens, om met privacygevoelige informatie. Dat betekent onder andere dat we bij het gastouderbureau informatie over kinderen en ouders in een afgesloten kast bewaren. Kwaliteit We zijn voortdurend bezig met de kwaliteit van onze dienstverlening. Onze visie op kwaliteit is het kennen van de verwachtingen van de klant, er naar handelen en nog wenselijker, deze verwachtingen overtreffen. Om te blijven zorgen voor een goede kwaliteit, hebben we een continusysteem van meten en verbeteren. Kwaliteit is onze basis: kwaliteit van de opvang, van onze gastouders en de locaties. Al onze gastouders voldoen aan de landelijke kwaliteitseisen en zijn geregistreerd in het Landelijk Register Kinderopvang en Peuterspeelzalen (LRKP).
24
