kinderarbeid MIDDELBAAR ONDERWIJS
Deze informatie is samengesteld door Amnesty International en bestemd voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs. Andere uitgaven in deze serie zijn: Het werk van Amnesty, Discriminatie, Kinderrechten, Doodstraf, Vrij om te Denken, Vluchtelingen en Kindsoldaten. Download via www.youngamnesty.nl. Of bestel via
[email protected] of (020) 626 44 36. Deze uitgave is mede mogelijk gemaakt door de bijdragen van de Nationale Postcode Loterij. Amnesty International © 2010
Amnesty International Postbus 1968 1000 BZ Amsterdam T (020) 626 44 36 E
[email protected] I www.amnesty.nl
inhoud
1. Inleiding 2. Achtergronden
4 5
3. Dit wordt eraan gedaan
13
4. Extra
15
5. Kom zelf in actie
18
1. Inleiding
Het verhaal van Iqbal
Is mijn krantenwijk ook kinderarbeid? Je moet weleens iets doen waar je geen zin in hebt. De afwas. Vuilnis buitenzetten. Een enorme stapel huiswerk maken terwijl buiten de zon schijnt. Sommige andere klusjes zijn ook niet echt leuk maar daar krijg je tenminste nog een beloning voor. Misschien heb je weleens wat geld verdiend met het wassen van de auto, babysitten, een krantenwijk of vakken vullen bij de supermarkt. Is dat kinderarbeid?
© STR New/Reuters
Iqbal Masih uit Pakistan werd geboren in een arm We spreken van kinderarbeid wanneer het werk:
gezin met veel kinderen. Toen hij nog een baby was
•
kinderen uitbuit, en/of
liep zijn vader weg. Zijn moeder was zo arm dat ze niet
•
schadelijk is voor hun gezondheid, en/of
voor hem kon zorgen. Toen Iqbal vier was verkocht ze
•
schadelijk is voor hun lichamelijke en
hem voor ongeveer 10 euro aan een tapijtfabrikant.
geestelijke ontwikkeling.
Die dwong Iqbal om bijna gratis twaalf uur per dag te werken als tapijtknoper.
Bijvoorbeeld als het werk te zwaar is, zoals het sjouwen van stenen. Of als kinderen zó veel
Toen hij tien was ontsnapte Iqbal aan zijn slavernij
moeten werken dat er geen tijd meer is om naar
en begon zich te verzetten tegen de uitbuiting van
school te gaan, of om te spelen.
kinderen. Samen met een Pakistaanse organisatie zorgde hij ervoor dat tientallen fabrieken gesloten
Gelukkig komt kinderarbeid in Nederland vrijwel
werden en duizenden kinderen bevrijd. Hij werd
niet meer voor. In Nederland mogen jongeren, onder
beroemd door zijn acties en hield over de hele wereld
bepaalde voorwaarden, wel werken om wat bij te
toespraken.
verdienen. Zolang de werkgever zich aan de regels houdt is er niks aan de hand. En je ouders mogen je
Dit alles maakte de tapijtfabrikanten woedend. Iqbal
dus ook best vragen te helpen met de afwas zonder
werd bedreigd met de dood, maar ging toch door. Tot
dat je naar de rechter hoeft te stappen. Want al is het
zondag 16 april 1995. Toen werd Iqbal op straat
soms vervelend, kinderarbeid is het niet.
doodgeschoten.
Wat heb ik daarmee te maken?
Over de hele wereld zijn er kinderen zoals Iqbal. Ze
De meeste kleding en schoenen die je in Neder-
kunnen niet naar school maar moeten keihard werken.
land koopt worden in het buitenland gemaakt. En
Sommigen zijn uit pure armoede verkocht door hun ouders, anderen wonen nog wel thuis.
4
2. Achtergronden
Kinderarbeid in Nederland Honderdvijftig jaar geleden was in Nederland kinderarbeid heel gewoon. Kinderen werkten op het land en in de fabrieken. In 1859 werkten in Nederland zo’n 450.000 kinderen tussen de zes en elf jaar in de industrie. In 1874 werd de eerste wet tegen kinderarbeid aangenomen: het Kinderwetje van Van Houten. Daarin stond dat kinderen onder de twaalf niet mochten werken. Kinderarbeid in de landbouw en in de huishouding werd nog wel toegestaan. Nog heel lang daarna, soms zelfs nu nog, werken kinderen in de landbouw als ‘seizoensarbeider’. Als er bijvoorbeeld geoogst moet worden is er veel werk te doen en helpen kinderen mee. Na Kindarbeiders in een cassiterietmijn in de Democratische Republiek Congo. © Amnesty International
het Kinderwetje van Van Houten kwamen er ook wetten bij die kinderen daartegen beschermden. Maar eigenlijk werd pas met de invoering van de
dat geldt ook voor tapijten en meubels. Dat is om-
leerplicht in 1901 kinderarbeid in Nederland
dat het daar goedkoop is om die spullen te maken.
langzaam maar zeker echt teruggedrongen.
Fabrieken in arme landen betalen lage lonen, en aan kinderen helemaal. Deze kinderen en hun
Vandaag de dag hebben we in Nederland de
ouders hebben vaak geen keuze: doordat ze zo arm
Arbeidstijdenwet. Kinderarbeid is uiteraard nog
zijn moeten de kinderen wel hun steentje bijdragen
steeds verboden, maar er zijn uitzonderingen.
aan het gezinsinkomen.
Kinderen van dertien en veertien jaar mogen beperkt werken. Ze mogen klusjes rond het huis
Veel van de spullen die door kinderen zijn gemaakt
en in de buurt doen, zoals babysitten, folders
komen ook in de Nederlandse winkels terecht. En
rondbrengen en auto’s wassen. Op vrije dagen
zo houden de rijke landen kinderarbeid in stand: wij
mogen ze eenvoudig werk doen in een bedrijf, of
willen het liefst zo weinig mogelijk betalen voor een
hun ouders helpen als die een boerderij of een
leuk shirt of sportschoenen. Jij toch ook?
winkel hebben. Ze mogen geen zwaar werk doen, niet in een fabriek werken en niet met machines of gevaarlijke stoffen. Dat geldt ook voor jongeren
56
Regels voor werken onder 18 jaar van vijftien. Maar vanaf vijftien jaar mogen
Voor werkende kinderen in Nederland gelden de
kinderen wel een ochtendkrant bezorgen.
volgende regels:
Zestien- en zeventienjarigen mogen gevaarlijker
13- en 14-jarigen
werk doen, maar onder deskundig toezicht. Ze
•
op schooldagen max. 2 uur werk
mogen bijvoorbeeld werken in een omgeving waar
•
op niet-schooldagen max. 7 uur werk
instortingsgevaar bestaat, ze mogen een trekker
•
max. werkweek: 12 uur in een schoolweek /
besturen of aanhangwagens aan- of afkoppelen. Ze moeten daarnaast ook nog naar school, want
35 uur in een vakantieweek •
geen overwerk, geen nachtwerk, geen
•
geen werk op zondag
in Nederland zijn kinderen tot hun achttiende (gedeeltelijk) leerplichtig.
oproepdiensten
15-jarigen •
op schooldagen max. 2 uur werk
•
op niet-schooldagen max. 8 uur werk
•
max. werkweek: 12 uur in een schoolweek / 40 uur in een vakantieweek
Minderjarig steenhakkertje in Bangladesh. © Amnesty International
•
geen overwerk, geen nachtwerk, geen oproepdiensten
•
werk op zondag mag wel (maar: op zaterdag én zondag niet)
•
per 16 zondagen moeten er 5 vrij zijn
16- en 17-jarigen •
max. 9 uur per dag werk (maar: schooltijd
•
max. werkweek: 45 uur (maar: niet meer dan
telt mee als werktijd) 160 uur per 4 weken) •
geen overwerk, geen nachtwerk, geen
•
tijdens schoolweken: werken op zaterdag én
oproepdiensten zondag mag niet (in de vakantie mag dit wel) •
van de 52 zondagen per jaar moeten er 13 vrij zijn
6
Kinderarbeid wereldwijd
zeventien jaar oud. En dat terwijl de internationale
De cijfers over kinderarbeid zijn nogal onduidelijk.
minimumleeftijd voor mijnwerkers achttien jaar is.
Er wordt veel met schattingen gewerkt omdat kinderarbeid vaak in het verborgene plaatsvindt.
De toeristenindustrie is in veel ontwikkelingslanden
Volgens de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO)
een groeiende sector. Kinderen bieden zich daar
werken er over de hele wereld ongeveer 218 miljoen
aan als gids, of ze poetsen schoenen, vermaken
kinderen in omstandigheden die we ‘kinderarbeid’
toeristen met zang en dans, bedienen gasten of
noemen. Dat is één op de tien kinderen ter wereld.
bedelen. Er zijn ook heel wat kinderen die werken in de seksindustrie.
In Afrika werkt ruim 26 procent van alle kinderen tussen de vijf en veertien. In sommige Afrikaanse
In sommige oorlogen worden kinderen ingezet als
landen moet zelfs de helft van de kinderen zijn
kindsoldaat. Ze moeten vechten, spullen dragen en
eigen eten verdienen. In Azië is dat bijna 19
boodschappen overbrengen. Over de hele wereld
procent en in Latijns-Amerika 5 procent. Dat
vechten vele tienduizenden kinderen mee in
laatste is een grote vooruitgang, want een paar
gewapende conflicten. Sommigen zijn niet ouder
jaar geleden werkte in Latijns-Amerika nog ruim
dan acht.
16 procent van de kinderen. Ook in Europa, en met name in Oost-Europa, komt kinderarbeid voor, maar hoe veel precies is onduidelijk. De Russische regering schatte dat er in dat land misschien wel een miljoen kinderen werken.
Vormen van kinderarbeid Kinderen worden voor allerlei klussen ingezet. Het werk dat ze verrichten verschilt per land. In Afrika en Latijns-Amerika werken ze vaak in de landbouw, in Azië meer in fabrieken. In India, Bangladesh en Pakistan werken kinderen vooral in de tapijtindustrie. Ook zwaar, smerig en gevaarlijk werk wordt door kinderen gedaan, bijvoorbeeld in de mijnbouw. In Bolivia, Ecuador en Peru is bijna twintig procent van de werkers in de goudmijnen tussen de vijf en
7
Minderjarig steenhakkertje in Bangladesh. © Amnesty International
Een jongetje werkt als lasser in Ivoorkust © Luc Guago/Reuters
Stenen breken
Schoenen poetsen
In Bangladesh werken kinderen in steengroeven. Ze
In veel drukke steden bieden kinderen hun
zitten in groepjes rond een stapel stenen en hakken
diensten aan als schoenpoetsertje. Meestal zijn het
die in kleine stukjes. Die stukjes worden gebruikt
jongens. Ze werken op drukke pleinen of straten
als grind voor wegen of voor beton. Het is niet alleen
waar veel mensen langskomen. Soms zijn ze eigen
jongenswerk: ook meisjes doen mee. Sommigen
baas, soms werken ze voor iemand anders. De
zijn pas zeven jaar oud. Ze werken van zeven uur ’s
schoenpoetsers hebben geen vergunning en zijn
ochtends tot tien uur ’s avonds.
dus meestal op hun hoede voor de politie.
Helpen op het land
Sigaretten rollen
Veel kinderen werken in de landbouw. Door een
Bidies zijn goedkope, flinterdunne, in bladeren
gebrek aan landbouwgrond werken steeds meer
gedraaide sigaretten. Ze worden gemaakt in India.
mensen op het land van een rijke boer tegen een
Vrouwen wassen en knippen bladeren, kinderen
schamel loontje of in ruil voor een bordje eten. Vaak
zitten in kleermakerszit met een mandje tabak op
werken kinderen met gevaarlijke machines en giftige
schoot en rollen de tabak in de bladeren. Meisjes
bestrijdingsmiddelen.
vanaf zes jaar binden de bidies tot stapeltjes. Later
8
worden de sigaretten in grotere fabrieken gebundeld
Drugskoerier
en van een etiket voorzien. Van het geld dat de
De criminaliteit is voor veel kinderen een manier om
bidies opbrengen zien de kinderen zelf weinig terug.
snel geld te verdienen. Bijvoorbeeld als drugskoerier: iemand die drugs rondbrengt. Dat is een gevaarlijke
Huishoudslaaf
klus. Als je door de politie wordt gepakt krijg je
Stel je voor: je woont niet bij je ouders maar bij een
een zware straf. En een heleboel drugsgebruikers
ander gezin. Je moet iedere dag vroeg opstaan. Niet
willen jouw voorraadje van je stelen. Daarom lopen
om naar school te gaan, maar om voor het gezin te
drugskoeriers vaak met wapens rond. En velen
zorgen. Je moet schoonmaken, boodschappen doen,
overleven het niet.
koken, de was doen. Je moet lange dagen werken en je verdient bijna niets. Als je pech hebt word je mis-
Jongens en meisjes
handeld of misbruikt. Een heleboel kinderen werken
Jongens en meisjes doen vaak verschillend werk.
op deze manier als kindslaaf in de huishouding.
Jongens werken vooral in kleine fabrieken waar ze
Zabi is zes jaar oud. Hij werkt in een bakstenenfabriek in Afghanistan © Peter Andrews/Reuters
9
tapijten knopen, kleding maken of auto’s repareren
kleine bedrijfjes vaak erg heftig. Elk bedrijfje
onder hele slechte omstandigheden. Meestal zitten
wil zo veel mogelijk producten verkopen. Om te
ze bij elkaar in donkere en benauwde ruimtes.
kunnen voortbestaan proberen ze de prijs van hun artikelen zo laag mogelijk te houden. Daarom is het
Ongeveer 100 miljoen kinderen in de basisschool-
aanlokkelijk om kinderen in dienst te nemen. Die
leeftijd gaan niet naar school. De meesten van hen
hoef je niet zo veel te betalen.
zijn meisjes; zij werken dan ook vaak meer dan jongens. Meisjes werken ook vaker dan jongens in
De oorzaak hiervan ligt voor een deel in de rijke
‘onzichtbaar werk’. Dat betekent dat ze geen officiële
gebieden, zoals Europa. Wij willen graag zo
baas hebben zoals in een fabriek. Zij werken bij
min mogelijk betalen en vergeten dan graag dat
iemand in de huishouding of in de prostitutie. Ze wor-
kinderhandjes onze T-shirts, schoenen of mp3-
den vaak onderdrukt door hun baas en zijn voor aller-
spelers hebben gemaakt.
hande zaken van hem afhankelijk. Bovendien moeten zij vaak ook thuis nog helpen in de huishouding.
De vicieuze cirkel Bijna iedereen is het erover eens dat kinderarbeid een slechte zaak is. Maar als je erover nadenkt
Oorzaken en gevolgen
merk je dat het een behoorlijk ingewikkeld
Armoede
probleem is. Kun je ouders verbieden om hun
De belangrijkste oorzaak van kinderarbeid is
kinderen te laten werken als ze zelf geen geld
armoede. Sommige gezinnen zij zó arm dat de
hebben om eten van te kopen? Kun je bedrijven
kinderen moeten meewerken om elke dag weer
verbieden om kinderen in dienst te nemen als ze
wat te eten te hebben. Sommige ouders hebben
anders failliet gaan?
geldschulden gemaakt. Aan de schuldeisers kunnen ze op een gegeven moment geen geld meer geven
Bij het nadenken over oplossingen voor
om hun schuld af te betalen. In plaats van geld
kinderarbeid moet altijd het volgende in het
geven de ouders dan hun kinderen mee aan de
achterhoofd worden gehouden: kinderarbeid is niet
schuldeiser, zodat die voor ze kunnen werken. Maar
alleen een gevolg van armoede, het houdt armoede
de kinderen verdienen meestal zo weinig dat de
ook in stand.
schulden nooit worden afbetaald. Kinderen die moeten werken lopen achter op hun Goedkope arbeid
leeftijdgenoten die naar school gaan. Ze leren geen
In ontwikkelingslanden is de concurrentie tussen
vak en blijven meestal hun hele leven ongeschoold
10
werk doen. De kans is groot dat ook hún kinderen
rampzalige gevolgen voor de kinderen en hun
weer moeten werken om genoeg te kunnen eten.
families. Toen bijvoorbeeld een jaar of tien geleden
Dit kan doorgaan van generatie op generatie.
de Verenigde Staten besloten de kinderarbeid in Bangladesh te boycotten, raakten volgens Unicef
Daarnaast lopen kinderen vaak lichamelijke en
zo’n vijftigduizend kinderen hun werk in de
geestelijke schade op door het zware werk dat ze
textielindustrie kwijt. Velen kwamen in veel ergere
van jongs af aan moeten doen. Hun toekomst is
omstandigheden terecht, zoals de prostitutie of
verpest door kinderarbeid.
de drugssmokkel. En dat is ook logisch, want die kinderen werkten juist omdat ze zo arm zijn. Geen werk betekent dan geen geld om van te leven en al
Oplossingen heel moeilijk
helemaal geen geld om schoolboeken van te kopen.
Veel organisaties doen hun best om kinderarbeid
Hun situatie werd er dus alleen maar slechter op.
wereldwijd te verbieden en producten die door kinderen gemaakt zijn te boycotten. Jammer genoeg
Het lijkt erop dat kinderarbeid nooit echt helemaal
is het probleem niet zo makkelijk op te lossen.
uit te roeien is. Daarom gaan er nu stemmen op
Sommige goedbedoelde initiatieven hebben
om kinderarbeid niet te verbieden, maar beter te
Nederland 1917. Jongens, zwart van het kolenstof, in de Limburgse Staatsmijn in Heerlen. © Spaarnestad Photo
11
Certificaat
regelen. Dat betekent dat kinderen wel mogen
Als bedrijven willen aantonen dat ze goed bezig
werken, maar in beschermde omstandigheden,
zijn, kunnen ze een certificaat aanvragen bij Social
tegen een redelijk loon en in combinatie met
Accountability International (SAI). In dit certificaat
onderwijs. Op die manier kunnen arme kinderen
staan afspraken over kinderarbeid, maar ook over
wel meehelpen het gezin te onderhouden, maar
werkomstandigheden, veiligheid, gezondheid en
kunnen ze ook naar school gaan. Zo hebben ze
salaris. Als een fabrikant denkt dat bij hem alles
toch de kans later een beter leven te leiden.
goed is geregeld kan hij het certificaat aanvragen. Dan komen er mensen van SAI controleren of er geen kinderen aan het werk zijn, of de werkomstan-
Internationale wetgeving en verdragen
digheden goed zijn en de werktijden niet te lang. De
Op 20 november 1989 namen de Verenigde
fabriek moet wel zijn best blijven doen, want ieder
Naties het Verdrag voor de Rechten van het
half jaar staan de controleurs weer op de stoep.
Kind aan. De landen die dit verdrag hebben ondertekend beloven daarmee dat ze zich aan de rechten van het kind zullen houden. Volgens het verdrag is kinderarbeid niet toegestaan – het is in strijd met artikel 27 en 32. Artikel 27: Je hebt recht op goede omstandigheden om jezelf te kunnen ontwikkelen. Belangrijk zijn voeding, kleding en huisvesting. Artikel 32: Overheden moeten een minimumleeftijd voor werk instellen en kinderen beschermen tegen gevaarlijk en schadelijk werk.
12
3. Dit wordt eraan gedaan
Amnesty International
De Schone Kleren Campagne wil ervoor zorgen dat
Amnesty International voert actie voor naleving
er alleen nog maar kleren te koop zijn die onder
van de mensenrechten. Hieronder valt ook het
goede arbeidsomstandigheden zijn gemaakt. Zij
verbod op kinderarbeid. Amnesty voert actie voor
willen dat ouders genoeg salaris krijgen om een heel
de mensenrechten van armen, zodat zij beter voor
gezin te onderhouden. Dan hoeven de kinderen niet
zichzelf op kunnen komen. Amnesty geeft voorlich-
meer te werken. www.schonekleren.nl
ting en spreekt regeringen aan die de fout in gaan. Amnesty voert ook acties. Zoveel mogelijk mensen
Defence for Children International komt op voor
moeten dan een brief schrijven aan de regering of
de rechten van alle kinderen. Ze werken eraan
hun handtekening zetten onder een petitie.
dat iedereen, jong en oud, weet welke rechten kinderen hebben en dat die rechten ook door
Amnesty vindt dat niet alleen regeringen verant-
regeringen worden nageleefd. Defence for Children
woordelijk zijn voor de mensenrechten. Ook bedrij-
helpt ook in rechtszaken waarbij de rechten van
ven kunnen ervoor zorgen dat de mensenrechten
kinderen zijn geschonden. Op hun website vind
worden nageleefd. Daarom heeft Amnesty contac-
je heel veel informatie over kinderrechten, een
ten met allerlei grote bedrijven om te bekijken wat
kinderrechtenquiz en pakketten voor spreekbeurten
er allemaal beter kan. Bijvoorbeeld geen kinderar-
en werkstukken. www.defenceforchildren.nl
beid gebruiken en ook niet samenwerken met andere bedrijven die dat wel doen. Steeds meer be-
Ecpat International is een netwerk van organisaties
drijven vinden het belangrijk om na te denken of er
en individuen die samen strijden tegen
ook bij hen nog wat te verbeteren valt. Kinderarbeid
kinderprostitutie, kinderporno en kinderhandel. Ze
is namelijk heel slechte reclame voor een bedrijf.
streven naar een wereld waarin alle kinderen kunnen genieten van hun rechten. www.ecpat.com
Andere organisaties en links De campagne ‘Stop Kinderarbeid – School de
Terre des Hommes steunt tal van projecten in
beste werkplaats’ vecht voor goed onderwijs voor
ontwikkelingslanden: tegen uitbuiting van kinderen,
kindarbeiders en dus voor hoop op een betere
vóór beter onderwijs. www.terredeshommes.nl
toekomst. Organisaties uit heel Europa werken samen in de campagne. Ze voeren actie om het
Op de Kledingchecker van de consumenten-
beleid van politici en bedrijven te beïnvloeden en
organisatie Goede Waar & Co kun je kijken hoe
om consumenten na te laten denken over wat ze
verantwoord jouw kledingmerk zijn spullen maakt:
kopen. Op hun website kun je een game spelen
www.kledingchecker.nl.
waarmee je meer leert over wat kinderarbeid is: www.stopchildlabour.eu.
13
Voormalig kindarbeiders in India protesteren tegen uitbuiting van kinderen © Panos Pictures
Meer internetlinks: Nederlandstalige sites: www.kennislink.nl/publicaties/kinderarbeid www.kinderarbeid.startpagina.nl www.oxfamnovib.nl www.unicef.nl Engelstalige sites: www.goodweave.org www.fairwear.org www.ilo.org/ipec www.sa-intl.org
14
4. Extra
Boeken over kinderarbeid
1860. Paulien is elf. Haar vader en broer werken in een kolenmijn in Wallonië. Bij een werkongeval
Francesco D’Adamo – Het verhaal van Iqbal
verliest haar broer een voet. Paulien moet in zijn plaats de mijnen in. Samen met haar vader vertrekt ze. In één week tijd gebeuren er ondergronds verschrikkelijke dingen. Uitgeverij Altiora Averbode. ISBN 90-317-1150-0
Kaye Stearman – Feiten over…Kinderarbeid
Fatima verricht met een aantal ‘gekochte’ kinderen slavenarbeid in een fabriek in Pakistan. Hun situatie verandert wanneer Iqbal binnenkomt, die prachtige tapijten kan weven en de andere kinderen over vrijheid laat dromen. Iqbal weet duizenden kinderen vrij te krijgen, maar de ‘tapijt-mafia’ is woedend op hem. Waargebeurd. Uitgeverij Zanzibar. ISBN 90-76691-14-2
Dit boek uit de serie ‘Feiten over...’ is opgedeeld in zes thema’s: wat is kinderarbeid, kinderarbeid in de geschiedenis, kinderarbeid nu, waarom
Paul Kustermans – Voor Paulien
kinderarbeid, wat wordt eraan gedaan en hoe kan ik helpen. Het boek geeft een goed beeld van het ontstaan, de ontwikkeling, feiten, wetten en visies, ideeën en mogelijkheden van hulp bij kinderarbeid over de gehele wereld. Het boek sluit af met een lijstje met feiten, een informatiepagina en een eenvoudig register. Uitgeverij Corona. ISBN 90-549-5974-6
15
Catherine Chambers – Kinderarbeid
Films over kinderarbeid The Devil’s Miner Kief Davidson, USA/Duitsland, 2005, 82 minuten Speelfilm Kijkwijzer: 6 + a
Mehboob is een dertienjarige jongen uit Karnataka, Zuidwest-India. Zijn vader is ziek en vanaf zijn achtste is Mehboob van school gehaald om geld voor zijn familie te verdienen. Het boek geeft aan de hand van een interview met hem (afgenomen door een medewerker van Plan International) plus aanvullende feiten een indruk van hoe de
De veertienjarige Basilio Vargas uit Bolivia werkt
kinderarbeid in India, tegen de wet in, nog steeds
na school in een vijfhonderd jaar oude zilvermijn.
floreert. Een uitgebreide inleiding geeft uitleg over
Diep in de berg is het stoffig, heet, donker en
kinderarbeid en de zes hoofdstukken die volgen
levensgevaarlijk. Volgens de bevolking heeft de
laten Mehboob zijn verhaal zien, tonen de oorzaken,
duivel Tio het daar voor het zeggen. Zijn beeld,
de wetten en laten zien hoe de westerse wereld kan
voorzien van horens, rode ogen en scherpe tanden,
helpen kinderarbeid te stoppen.
wordt overal in de mijnschachten vereerd met offers
Uitgeverij Biblion. ISBN 97-890-5483-6711
van cocablaadjes, sigaretten en alcohol.
16
China Blue
Arif Hossein/ETV Dhaka
Micha X. Peled, USA, 2005, 87 of 50 minuten
Ole Tornbjerg, Denemarken 2004, 28 minuten
Documentaire
Documentaire
Kijkwijzer: AL
Kijkwijzer: AL
Spijkerbroeken verliezen hun vrijgevochten imago na
Van ‘s ochtends vroeg tot ‘s avonds laat beschildert
het verhaal van de jonge fabrieksarbeider Jasmine.
de dertienjarige Arif Hossein uit Bangladesh riksja’s
De regisseur had de fabrieksdirecteur gezegd een
voor een paar centen. Hij gaat ook naar school en
film te maken over China’s overgang naar het
werkt met een team van jongeren voor het populaire
kapitalisme. Maar stiekem maakte hij een portret
televisieprogramma Mukto Khobor (Vrij nieuws),
van Jasmine en de omstandigheden waarin ze werkt.
een programma door en voor kinderen. Het laat
Jasmine is één van de 130 miljoen Chinezen die
dingen zien over kinderarbeid en het belang van
het platteland hebben verlaten voor werk elders.
een goede educatie. Regisseur Ole Tornbjerg laat
Zeven dagen per week knipt ze losse draadjes
het leven zien van de ambitieuze, vastberaden
weg in een spijkerbroekenfabriek. Haar loon is
Arif en de zware omstandigheden voor kinderen in
6 dollarcent per uur, overuren worden niet extra
Dhaka. Samen met anderen onderhandelt Arif met
betaald. Met wasknijpers houden de arbeiders hun
fabrieksdirecteuren om kinderen die werken ook
ogen open, vechtend tegen de slaap. Aan het einde
naar school te laten gaan.
van hun eerste maand merken de werkneemsters dat hun salaris wordt ‘ingehouden’, als borgstelling. De Franse confectiefabrikant en Britse inkoper die Jasmines fabriek bezoeken maken enorme winsten. Het ‘succes’ van de Chinese exportindustrie, met
De films zijn voor vertoning op school op te vragen
haar enorme aantrekkingskracht voor de westerse
via
[email protected], of (020)
zakenwereld, berust op praktijken die aan slavernij
77 33 624. Bij de films zijn ook lesbrieven
doen denken.
opvraagbaar.
17
5. Kom zelf in actie
Vrij!
Ook jij kunt actievoeren. Bijvoorbeeld via het
‘In de gevangenis werd ik geslagen en uitge-
Jongeren Actie Netwerk (JAN). Als deelnemer
scholden. Na een paar dagen vroegen de bewakers
aan het JAN krijg je iedere maand per e-mail
me “Weet je dat je naam overal op het internet te
een schrijfactie. Je schrijft dan brieven naar
vinden is?” Daarna behandelden de bewakers mij
regeringen om te vragen om bescherming van
beter, totdat zij mij vrijlieten. De brieven van
jonge mensenrechtenactivisten. Of je protesteert
Amnesty-leden hadden absoluut effect op mijn
tegen marteling of de doodstraf. Misschien denk
zaak.’ De Sudanese Rehab Abdel Bagi Mohamed
je dat jouw brief of e-mail geen effect heeft. Maar
Ali werd vrijgelaten twee weken nadat Amnesty een
postzakken vol met brieven maken zeker indruk.
actie voor haar organiseerde.
Regeringen die het niet zo nauw nemen met de mensenrechten, bedenken zich wel twee keer wanneer ze weten dat hun praktijken over de hele wereld bekend zijn. Rights Supporters Je kunt ook Rights Supporter worden. Samen met je klasgenoten kun je op jouw school een Rights Supportersgroep oprichten. Je krijgt dan van ons informatie en materiaal om op jouw manier te vechten voor de mensenrechten. Je kunt zelf bedenken wat je wilt doen en hoe vaak. Je kunt bijvoorbeeld een mensenrechtendisco organiseren, handtekeningen verzamelen en een Amnesty-banner op de schoolwebsite plaatsen. De hartelijke groeten Je stuurt waarschijnlijk wel eens een berichtje of een kaart naar vrienden. En jij ontvangt vast ook wel eens een kaartje of een berichtje. Het is leuk te weten dat iemand aan je denkt. Er zijn mensen voor wie een kaart of een brief misschien nog wel meer betekenen.
18
De Sudanese Rehab Abdel Bagi Mohamed; © AI
Bijvoorbeeld mensen die onterecht in de gevangenis zitten. Het is voor gevangenen vaak een hele steun om te weten dat anderen actief bezig zijn om ze te helpen. In een cel kan het heel erg eenzaam en angstig worden, maar als je weet dat over de hele wereld mensen met je meeleven en moeite voor je doen, kan dat veel moed geven! Jij kunt met een kaartje of een brief laten weten dat je aan iemand denkt. Daarin kan dan iets staan als: ‘We steunen je!’ of: ‘Weet dat je niet vergeten bent’. Amnesty heeft een ‘Groetenlijst’ met de namen en adressen van gevangenen of van hun familieleden. In het kort is beschreven wat er met de personen is gebeurd. Ook vind je in deze lijst enkele organisaties die zich inzetten voor de rechten van de mens. Wil je je opgeven of meer informatie? Stuur een e-mail naar
[email protected]. Of kijk op www.youngamnesty.nl.
19
Amnesty International wil een wereld waarin iedereen profiteert van de mensenrechten. Om dat te bereiken doet Amnesty onderzoek naar schendingen van deze rechten, en voert Amnesty actie tegen die schendingen.
