Kind afstaan onder drnk Als in India een vrouw zwanger raakt zonder dat ze is getrouwd, betekent dat een catastrofe. De reputatie van de hele familie wordt te grabbel gegooid. Paniek, schuldgevoelens en schaamte domineren vanaf dat moment haar Leven en dat van twar verwanten. Wat l110et ze doen: ze/jinoord, abortus, het kind afstaan of het ondanks aile tegendruk toch zelj grootbrengen?
N
aar adoptiekinderen en adoptieouders is intensief onderzoek gedaan. De 1'01
van biologische moeders blijft daarin onderbelicht. Daar moet ik iets aan doen, Yond pedagoog en cultureel antropoloog Pien Bos. Dus trok ze met haar gezin twee jaar naar het zuiden van India om de verhalen van deze vrouwen op te tekenen. Zo kon ze haar passie voor India combineren met het zoeken naar antwoorden.
• In afzondering Vaak worden vrouwen die ongehuwd zwanger zijn door hun familie naar opvangtehuizen gebracht. Daar kun nen ze in afzondering, vel' weg van hun familie en de roddels uit het dorp, zwanger zijn en bevallen. En uiteindelijk hun kind afstaan voor adoptie. Bos zocht via zulke tehuizen contact met hen. Van tevoren was ze
De vrouwen worden gemangeld gewaarschuwd dat de vrouwen weinig toeschieteJijk zouden zijn. Zeker niet Ilaar een westerling die toch niets ZOli begrijpen van de schaamte die hun situatie omgeeft. Maar de meesten waren na een voorzjchtige kennisma king bereid hun verhaal te doen en vertelden honderduit. Bos: 'Ze waar deerden het enorm dat iemand de tijd nam naar hen te luisteren, zonder een om'deel te veil en. Dat waren ze niet gewend van hun famiJie en begelei ders uit het tehuis.'
• Gemangeld India kent een adequate adoptiewet geving en maatschappelijk werkers zijn goed op de hoogte van adoptie en aile gevolgen daarvan. Opvoeding van het kind door de eigen moeder geniet ook in India de voorkeur - zo staat het althans in beleidsdocumen ten. In de praktijk gaat het er heel •
wereld in beeld
7
Op allerlei manieren zie ie dat het adoptiesysteem de vrouwen leidt naar een besluit: afstand doen van hun kind
• Dubbelrol De tehuizen vangen niet aileen de moeders op, ze bemiddelen ook voor adoptie. Voor hun voortbestaan zijn ze grotendeels afhankelijk van het geld van adoptieouders. En deze weten
schap werkt door in de besluitvorming van de vrouwen. Zolang zij zich con formeren aan de regels van het tehuis, treffen ze een vriendelijke sfeer en kunnen in aile rust hun kind ter we reid brengen. Maar daar staat weI een zware sanctie op: afstand doen van de baby. 'Gevolg is een onmogelijke spagaat', zegt Bos. 'Ze voelen zich dankbaar en zijn loyaal. Oat helpt niet bij het nemen van een onafllankelijke beslissing.' En ook de paniek waarin ze verkeren, is niet de meest gewenste gemoedstoestand voor zo'n onom keerbaar besluit. 'Hun leven staat op zijn kop. Het hele toekomstperspectief is compleet veranderd. Bovendien: als je je kind afstaat, zijn dan aile problemen verdwenen? Oat is een verraderlijke valkuil. Op allerlei ma nieren zie je dat het adoptiesysteem de vrouwen leidt naar een besll1it: afstand doen.'
• Rehabilitatie Bos ontmoette ook vrOl1wen die te gen de verdrukking in, en zonder hulp van organisaties, hUll kind zelf
wereld in beeld
7
De belangen van de famine overheersen. Ie stellen alles in het werk om de schaamte en schande weg te nemen
grootbrachten. Zij presenteerden zich zelfverzekerd en met trots, en waren overtuigd van de juistheid van hun beslissing. De vrouwen waren wel iswaar diep gevallen, maar konden vervolgens zelf hun rehabilitatie ter hand nemen. En wat bleek? In je eentje een kind groot brengen dwingt zelfs respect af. Hoe anders was dat bij de afstandsmoeders. Bos: 'Ze wa ren defensief naar mij, naar mensen in hun omgeving, naar hun afgestane kinderen en wellicht nog het meest naar zichzelf. Hun beslissing, vaak in
emotionele chaos en onder druk geno men, valt niet meer terug te draaien. Deze vrouwen hebben levenslang ver driet dat geen plaats kan krijgen.'
• Verwarring Het maatschappelijk belang van haar onderzoek is dat deze inzichten ver warring zaaien over adoptie, stelt Bos. 'Verwarring zet mensen aan het den ken. Verloopt adoptie wei zo zorg vuldig? Het mooiste is als een kind niet in een tehuis belandt, maar ge woon bij de moeder opgroeit.' Ook is
helder geworden dat het onderscheid tussen legale en illegale adoptie een illusie is. Een adoptie heet legaal als de procedure goed is verlopen, de juiste documenten zijn ondertekend . 'Maar het gaat erom hoe het besluit tot stand is gekomen. Ook al onder tekent de moeder een afstandsdocu ment, dan wil dat niet zeggen dat zij zelfstandig deze beslissing heeft genomen. Het legale etiket sust het gemoed.' •
Wilma Mik
ExpcrimP-J.t Nt 1;\fetenschap
li1
NectC'rland
99
