Memo Onderwerp
1
Afvalinzameling: vergelijking Zevenaar-Lingewaard
Inleiding Afvalscheiding is belangrijk. Door scheiding aan de bron (in de huishoudens) kunnen afvalcomponenten en –fracties worden verkregen die in aanmerking komen voor hergebruik c.q. voor gebruik als grondstof. In het Landelijk Afvalbeheer Plan (LAP) zijn scheidingsdoelstellingen opgenomen voor diverse afvalstromen. De scheidingsdoelstellingen, uitgedrukt in procenten, zijn op nationaal niveau vertaald naar doelstellingen in kilogrammen per inwoner voor gemeenten met een verschillende “stedelijkheidsklasse”. Lingewaard heeft een stedelijkheidsklasse 4 en wordt daarom in de “Benchmark Afvalscheiding” vergeleken met gemeenten met dezelfde stedelijkheidsklasse, zoals Beuningen, Groesbeek, Rijnwaarden en Heumen. Het is echter ook interessant Lingewaard te vergelijken met gemeenten die qua afvalinzameling in belangrijke mate overeenstemmen met Lingewaard. Deze notitie bevat een vergelijking met de gemeente Zevenaar die net als Lingewaard werkt met duocontainers voor de inzameling van restafval en GFT-afval en ook een DIFTAR-systeem hanteert. De vergelijking beperkt zich tot de resultaten bij de gescheiden afvalinzameling en de hoogte van de afvalstoffenheffing (de vertaling van de kosten van het afvalbeheer). De notitie is nog niet definitief, omdat bepaalde informatie nog van de gemeente Zevenaar moet worden verkregen.
2
Resultaten gescheiden inzameling
GFT-afval Kunststof verpakkingen Oud-papier en karton Glas Textiel KCA
Kilogram gescheiden ingezameld per inwoner per jaar Landelijke Resultaat Resultaat Resultaat doelstelling Lingewaard Lingewaard Zevenaar 2011 2012 2012 125 61,6 49,9 71 9 13,6 13,5 10,2 90
78,1
70,3
63,6
23 5 2
25,3 7,1 0,4
25,3 6,5 0,5
24,3 8,1 1,29
Bovenstaande resultaten worden vergeleken en waar mogelijk verklaard in respectievelijk de hoofdstukken 3 en 4 van deze notitie.
1
3
Vergelijking resultaten gescheiden inzameling Over de resultaten kan het volgende worden opgemerkt: GFT-afval: Sterk voor verbetering vatbaar zijn de resultaten van Lingewaard bij de gescheiden inzameling van GFT-afval. Ten opzichte van Zevenaar scoort Lingewaard bijzonder slecht. De sterke daling van de hoeveelheid GFT in 2012 ten opzichte van 2011 lijkt met name het gevolg te zijn van een foutieve werkwijze bij de inzameling (de duocontainer werd namelijk niet altijd door de inzamelaar op het tussenschot geleegd). In de eerste helft van 2013 is de situatie verbeterd en zit de gescheiden ingezamelde hoeveelheid GFT boven het niveau van 2011. Glas: Lingewaard scoorde in 2011 en in 2012 uitstekend bij de gescheiden inzameling van glas. Ook de doelstelling in kg/inwoner voor gemeenten met een stedelijkheidsklasse 4 is voor glas al gerealiseerd. Lingewaard scoorde ook beter dan. Oud-papier en karton: Minder goed doet Lingewaard het bij de gescheiden inzameling van oud-papier en karton. Weliswaar scoorde Lingewaard beter dan Zevenaar, maar de doelstelling in kg/inwoner is nog niet gerealiseerd. Kunststof verpakkingsafval: Lingewaard scoorde ten opzichte van Zevenaar uitstekend bij de gescheiden inzameling van kunststof verpakkingen. En de doelstellingen voor kunststof verpakkingen zijn al gerealiseerd. Textiel: Lingewaard scoorde uitstekend bij de gescheiden inzameling van textiel. En de doelstellingen voor textiel zijn al gerealiseerd. Zevenaar scoorde in 2012 beter dan Lingewaard. KCA: Sterk voor verbetering vatbaar zijn de resultaten van Lingewaard bij de gescheiden inzameling van KCA. Ten opzichte van Zevenaar scoort Lingewaard slecht. Restafval: De hoeveelheid restafval (exclusief grof huishoudelijk restafval) in Lingewaard en Zevenaar in 2012 was respectievelijk 178 en 150 kg per inwoner. Totaal gescheiden: De totale hoeveelheid gescheiden ingezameld GFT-afval, oud-papier en karton, glas, textiel, kunststof verpakkingsafval en klein chemisch afval in Lingewaard en Zevenaar was in 2012 respectievelijk circa 166 en 174 kg per inwoner. Percentage gescheiden: Van de totale hoeveelheid huishoudelijk afval (exclusief grof huishoudelijk afval) in 2012 werd in Lingewaard en Zevenaar respectievelijk 48 % en 54 % gescheiden ingezameld.
4
Verklaring verschillen resultaten gescheiden inzameling Zoals aangegeven in paragraaf 3 wordt in Zevenaar een groter deel van het huishoudelijk afval (exclusief grof huishoudelijk afval) gescheiden ingezameld dan in Lingewaard (54 % versus 48 %). Hieronder worden (mogelijke) verklaringen voor dit verschil in resultaat gepresenteerd. In de cijfers betreffende Zevenaar zijn ook de hoeveelheden afval opgenomen die op de milieustraat aldaar zijn gescheiden. Hoeveel afval in 2012 is gescheiden op de drie afvalbrengstations in Lingewaard is echter onbekend. In Lingewaard wordt per inwoner meer kunststof verpakkingsafval ingezameld dan in Zevenaar. Een verklaring hiervoor is dat de inzamelfrequentie in Lingewaard twee keer zo hoog is (1 x per 2 weken in plaats van 1 x per 4 weken). 2
In Lingewaard wordt per inwoner meer glas ingezameld dan in Zevenaar. Een verrassend resultaat, omdat het aantal glasbakken in beide gemeenten gelijk is en Lingewaard circa 41 % meer inwoners dan Zevenaar heeft. De “glasbakkendichtheid” is in Lingewaard dan ook lager. Belangrijk voor een goed resultaat is de keuze van de locaties van de glasbakken! In Zevenaar wordt per inwoner aanzienlijk meer KCA ingezameld dan in Lingewaard. Naar verwachting is dit het gevolg van de milieustraat in Zevenaar met relatief ruime openingtijden waar alle soorten KCA kunnen worden afgegeven, terwijl in Lingewaard KCA wordt ingezameld m.b.v. de “gifbus” die slechts 1 x per maand korte tijd beschikbaar is. Verder is de genoemde hoeveelheid KCA per inwoner exclusief het KCA dat wordt ingeleverd bij apotheken (oude medicijnen) en winkeliers (lege batterijen e.d.). In Lingewaard wordt per inwoner minder textiel ingezameld dan in Zevenaar, terwijl de frequentie van inzameling aan huis in beide gemeenten gelijk is (4 x per jaar) en het aantal textielcontainers in Lingewaard aanzienlijk groter is dan in Zevenaar. In Lingewaard wordt per inwoner meer oud-papier ingezameld dan in Zevenaar. Een verrassend resultaat, omdat de inzamelsystemen in beide gemeenten grotendeels identiek zijn. Het enige verschil is dat de inzamelfrequentie van oud-papier bij de hoogbouw in Zevenaar hoger is (2 x per maand versus 1 x per maand in Lingewaard) en dat zou juist tot een grotere hoeveelheid papier in Zevenaar moeten leiden. Het resultaat in kg per inwoner verschilde tussen Lingewaard en Zevenaar het meest bij de gescheiden inzameling van GFT-afval. In paragraaf 3 is reeds een verklaring gegeven voor het slechte resultaat in Lingewaard in 2012. Echter, ook in 2011 scoorde Lingewaard slechter dan Zevenaar. Een verklaring hiervoor is dat in Lingewaard grof tuinafval gratis aan huis wordt opgehaald. Mensen zullen daarom minder snel grof tuinafval verkleinen en in de duocontainer doen. In Zevenaar kost het ophalen van grof tuinafval aan huis 30 Euro/m3. Grote verschillen wat de inzet van de instrumenten “voorlichting” en “handhaving” betreft, zijn er niet tussen beide gemeenten. De vraag hoe de scheidingspercentages per afvalcomponent verschillen tussen Lingewaard en Zevenaar, kan pas worden beantwoord als de resultaten van sorteeranalyses op het restafval in Zevenaar zijn verkregen. Ten slotte wordt opgemerkt dat de hoeveelheid restafval per inwoner in Lingewaard in de afgelopen 5 jaar met bijna 13 % is afgenomen (van 204 kg/inwoner naar 178 kg/inwoner). 5
Afvalstoffenheffing Ter dekking van de afvalbeheerkosten wordt een belasting geheven (de afvalstoffenheffing). Zowel Zevenaar als Lingewaard kent een DIFTAR-systeem dat aansluit op het principe “de vervuiler betaalt”. Voor de huishoudens die gebruik maken van een duocontainer bestaat de afvalstoffenheffing uit een vast bedrag en een variabel bedrag. Het variabele bedrag is afhankelijk van het aantal keren dat de duocontainer ter lediging wordt aangeboden. De huishoudens die gebruik maken van een bovengrondse verzamelcontainer voor restafval betalen uitsluitend een vast bedrag.
3
Afvalstoffenheffing Vast bedrag diftar voor laagbouw met duocontainer Variabel bedrag diftar voor laagbouw per lediging duocontainer Vast bedrag hoogbouw met verzamelcontainer meerpersoons huishouden
Lingewaard 2012 93,00
Zevenaar 2012 60
3,30
3,00
176
117
Bovenstaande bedragen worden vergeleken en waar mogelijk verklaard in de hoofdstukken 6 en 7 van deze notitie. 6
Vergelijking afvalstoffenheffing De vaste deel (bedrag) van de afvalstoffenheffing is in Lingewaard circa 35 % hoger dan in Zevenaar. Het variabele deel (bedrag) van de afvalstoffenheffing is in Lingewaard circa 9 % hoger dan in Zevenaar.
7
Verklaring verschillen in hoogte afvalstoffenheffing In diverse gemeenten is de afvalstoffenheffing niet 100 % kostendekkend, waardoor grote verschillen in de hoogte van de afvalstoffenheffing in Nederland zichtbaar zijn. Echter, in zowel Lingewaard als Zevenaar is de afvalstoffenheffing 100 % kostendekkend. Daarbij wordt opgemerkt dat beide gemeenten met een egalisatiefonds werken, waardoor recent in Zevenaar geen verhoging van de afvalstoffenheffing met circa 10 Euro nodig was. In Lingewaard is sprake van een dalende tendens bij de afvalstoffenheffing, per 1 januari 2013 is het vaste deel van de afvalstoffenheffing voor de laagbouw met bijna 11 % verlaagd (van 104 Euro tot 93 Euro). Naast de afvalbeheerkosten mogen ook sommige andere kosten, zoals een deel van de reinigingskosten via de afvalstoffenheffing worden gedekt. Onbekend is welke kosten wel en niet in de afvalstoffenheffing van Zevenaar zijn opgenomen. Dat de afvalstoffenheffing in Lingewaard hoger is dan in Zevenaar is voor een deel het gevolg van de grotere hoeveelheid afval per inwoner in Lingewaard. De totale hoeveelheid afval per inwoner is in Lingewaard circa 6% hoger dan in Zevenaar. De hoeveelheid restafval is in Lingewaard zelfs bijna 19% hoger dan in Zevenaar. Restafval en GFT-afval zijn verantwoordelijk voor meer dan 80% van de totale inzamelings- en verwerkingskosten. De inzamelings- en verwerkingstarieven per ton restafval en GFT-afval zijn dan ook van grote invloed op de hoogte van de afvalbeheerkosten en dus ook op de hoogte van de afvalstoffenheffing. In onderstaande tabel zijn genoemde tarieven opgenomen voor Lingewaard en Zevenaar. Kostenpost Verwerking restafval Verwerking GFT-afval Inzameling m.b.v. duocontainer
Tarief Lingewaard 70,11 Euro/ton 59,40 Euro/ton 37 Euro per aansluiting
Tarief Zevenaar 70,11 Euro/ton 59,40 Euro/ton 33 Euro per aansluiting
4
Het verschil in afvalstoffenheffing wordt ook veroorzaakt door de verschillen in de dienstverlening aan de bewoners van Lingewaard en Zevenaar. Zo wordt plastic verpakkingsmaterieel frequenter ingezameld in Lingewaard. In Lingewaard kunnen de bewoners van laagbouwwoningen ook kiezen uit een grote en kleine duocontainer (280 liter en 180 liter) met een verschillend tarief voor lediging (respectievelijk 3,30 Euro en 2,50 Euro). Een dergelijke keuzemogelijkheid bestaat niet in Zevenaar. En ook de voorzieningen voor grofvuil zijn verschillend in de twee gemeenten. Zo ontbreekt een moderne milieustraat in Lingewaard. Grof huishoudelijk afval kan door de inwoners van Lingewaard worden afgegeven op de drie particuliere afvalbrengstations (tegen contante betaling). Deze kosten worden dus niet via de afvalstoffenheffing van Lingewaard verrekend. Aan de gemeente Zevenaar zal nog een financiële kosten-baten analyse m.b.t. de milieustraat in Zevenaar worden gevraagd. Ten slotte wordt opgemerkt dat de afvalstoffenheffing in Lingewaard weliswaar hoger is dan in Zevenaar, maar nog altijd laag is ten opzichte van de afvalstoffenheffing in de eerdergenoemde benchmark gemeenten. Lingewaard, 18 september 2013
5
