Ketenanalyse Bermgras
De Jong en Zoon Beheer B.V.
2 Inhoudsopgave Inhoudsopgave 1 Inleiding 1.1 Wat is een ketenanalyse 1.2 Activiteiten De Jong en Zoon Beheer B.V. 1.3 Doel van de ketenanalyse 1.4 Leeswijzer 2 Scope 3 emissies & keuze ketenanalyses 2.1 Selectie ketens voor analyse 2.2 Scope ketenanalyse 3 Identificeren van schakels in de keten 3.1 Ketenstappen 3.2 Ketenpartners 4 Kwantificeren van emissies 4.1 Transport van/naar locatie 4.2 Maaien en verzamelen 4.3 Transport naar verwerker 4.4 Verwerking bodemgras 4.5 Overzicht CO2 uitstoot in de keten 5 Reductiemogelijkheden 6 Bronvermelding
4.A.1_2 Ketenanalyse Bermgras
2 3 3 3 4 4 5 5 5 6 6 6 7 7 7 7 8 8 9 10
2/11
1
Inleiding
3
In het kader van het behalen van niveau 5 op de CO2-Prestatieladder voert De Jong en Zoon Beheer B.V. (vanaf nu te noemen De Jong) een analyse uit van een GHG (Green House Gas) genererende keten. Dit document beschrijft de ketenanalyse van bermgras. Deze ketenanalyse is opgesteld door CO2Seminar in opdracht van De Jong. 1.1 Wat is een ketenanalyse Een ketenanalyse houdt in dat van een bepaald product of dienst de CO2 uitstoot wordt berekend van de gehele keten. Met de gehele keten wordt de gehele levenscyclus van het product bedoeld: van winning van de grondstof tot en met het einde van de levensduur. 1.2 Activiteiten De Jong en Zoon Beheer B.V. Aannemingsbedrijf De Jong en Zoon Beesd B.V. en Zuurmond Groen B.V. (De Jong Zuurmond) zijn zusterbedrijven die in de praktijk opereren als één organisatie en vallen onder de holding De Jong en Zoon beheer B.V.. De bedrijven worden aangestuurd vanuit de centraal gelegen vestiging in Beesd. Het speerpunt van de bedrijfsfilosofie is het aanbieden van de totale dienstverlening als het om onderhoudswerkzaamheden aan droge- en natte infrastructuur gaat. Dit omvat het onderhouden van (water)wegen en de daarbij behorende kunstwerken (viaducten, tunnels, bruggen, et cetera) in de ruimste zin des woord. Concreet houden de bedrijven zich onder meer bezig met:
reinigen van wegen, kolken, rioleringen en tunnels; verwijderen van zwerf-, grof- en drijfvuil langs (water)wegen; ledigen en reinigen van afvalcontainers; maaien van gazons, bermen, dijken; onderhouden van bomen en beplantingen; vegen van (ZOAB-) verhardingen; aanbrengen van wegmarkeringen; gladheidsbestrijding; plaatsen, onderhouden en repareren van geleiderailconstructies; verzorgen van alle mogelijke soorten verkeersafzettingen; repareren en conserveren van beton- en staalconstructies; verrichten van baggerwerkzaamheden in den natte en in den droge; onderhouden van waterwegen, vaargeulen, zandwinning, peilwerkzaamheden, et cetera.
4.A.1_2 Ketenanalyse Bermgras
3/11
4
1.3 Doel van de ketenanalyse De belangrijkste doelstelling voor het uitvoeren van deze ketenanalyse is het identificeren van CO 2reductiekansen, het definiëren van reductiedoelstellingen en het monitoren van de voortgang. Op basis van het inzicht in de Scope 3 emissies en de twee ketenanalyses wordt een reductiedoelstelling geformuleerd. Binnen het energiemanagementsysteem dat is ingevoerd wordt actief gestuurd op het reduceren van de Scope 3 emissies. Het verstrekken van informatie aan partners binnen de eigen keten en sectorgenoten die onderdeel zijn van een vergelijkbare keten van activiteiten is hier nadrukkelijk onderdeel van. De Jong zal op basis van deze ketenanalyse stappen ondernemen om partners binnen de eigen keten te betrekken bij het behalen van de reductiedoelstellingen. 1.4 Leeswijzer In dit rapport presenteert De Jong de ketenanalyse van het verbruik van de projecten die ze uitvoeren. De opbouw van het rapport is als volgt: Hoofdstuk 2: Globale berekening van scope 3 emissies Hoofdstuk 3: Identificeren van schakels in de keten Hoofdstuk 4: Kwantificeren van de emissies Hoofdstuk 5: Reductiemogelijkheden Hoofdstuk 6: Bronvermelding
4.A.1_2 Ketenanalyse Bermgras
4/11
2
Scope 3 emissies & keuze ketenanalyses
5
De bedrijfsactiviteiten van De Jong en Zoon Beheer B.V. zijn onderdeel van een keten van activiteiten. Zo moeten materialen die worden ingekocht eerst geproduceerd worden (upstream) en gaat het transporteren, gebruik en verwerken van opgeleverde “producten” of “werken” ook gepaard met energiegebruik en emissies (downstream). Hierbij wordt de totale emissie in scope 3 voor het jaar 2013 geschat, waarbij het uitgangspunt is dat minimaal 80% van de uitstoot wordt meegenomen. Voor de volledige inventarisatie van de relevante scope 3 wordt verwezen naar de dominantieanalyse. 2.1 Selectie ketens voor analyse De Jong en Zoon Beheer B.V. zal conform de voorschriften van de CO 2-Prestatieladder 2.2 uit de top 2 een emissiebron moeten kiezen om een ketenanalyse van te doen. De top 2 betreft: 1. Purchased Goods & Services - Ingekochte goederen en diensten 2. Transportation & Distribution (Upstream) – transport en distributie Door De Jong en Zoon Beheer B.V. wordt er voor gekozen om één ketenanalyse te maken van een product uit de categorie “Ingekochte goederen en diensten”. De invloed op de inkoop is beperkt maar de impact van de projecten op het milieu is groot. Een relatief kleine reductie zorgt voor een grote absolute besparing. Binnen deze categorie is gekozen voor de inkoop van de diesel ten behoeve van het wagenpark. Uit de top 5 zal De Jong en Zoon Beheer B.V. nog een andere categorie moeten kiezen om een ketenanalyse te maken. De top vijf wordt gecompleteerd door de volgende categorieën: 3. 4. 5.
Waste generated in Operations - Afval Employee Commuting -Woon-werk verkeer Fuel- and Energy – Brandstof & Energie
Door De Jong en Zoon Beheer B.V. wordt er voor gekozen om de tweede ketenanalyse te maken van de categorie woon-werk verkeer te maken van de categorie “Woon-werk verkeer”. De Jong en Zoon Beheer B.V. heeft een grote mate van invloed in deze categorie. Zowel in de technische maatregelen (soort auto), het beloningssysteem of de gedragsverandering van medewerkers (zuiniger rijden, carpoolen). Ook is deze analyse van toepassing op alle medewerkers waardoor de aandacht voor CO 2 reductie in deze keten het gehele bedrijf zal raken. De Jong en Zoon Beheer B.V. ziet verder het belang in van het veranderen van het gedrag van medewerkers en wil de ketenanalyse hiervoor inzetten. Hiervoor zullen twee programma’s ingezet gaan worden, het Nieuwe Rijden en het Nieuwe Draaien. De Jong en Zoon Beheer B.V. wil de ketenanalyse van het woon-werk verkeer gebruiken om de bewustwording bij medewerkers te vergroten. Als aanvulling op de twee gekozen ketenanalyse zal een ketenanalyse gemaakt worden van één van de primaire processen van De Jong, te weten het maaien van gazons, bermen en dijken. 2.2 Scope ketenanalyse Deze ketenanalyse heeft betrekking op het maaien en verwerken van bermgras. In de ketenanalyse worden de werkzaamheden bekeken die uitgevoerd worden voor de Provincie Gelderland. Deze werkzaamheden zijn representatief voor de werkzaamheden die De Jong uitvoert op het gebied van maaien van gazons, bermen en dijken.
4.A.1_2 Ketenanalyse Bermgras
5/11
3
Identificeren van schakels in de keten
6
Het figuur beschrijft de diverse fasen in de keten van het maaien en verwerken van bermgras. Hieronder worden deze stappen omschreven. 3.1
Ketenstappen
Transport van/naar locatie Om te kunnen maaien moet het materieel naar de locatie worden getransporteerd. Dit gaat op eigen kracht van de trekker en niet met transport. Voor het bedienen van het materieel zijn ook personen nodig, deze moeten ook van en naar de locatie worden gebracht. Maaien en verzamelen bermgras De werkzaamheden bestaan uit het maaien van bermen, gazons en dijken. Nadat het gras gemaaid is wordt het verzameld en klaar gelegd voor vervoer naar de verwerker. Laden en transport naar verwerker Het vervoer naar de verwerker gebeurd met verschillende voertuigen ( maximum snelheid van 60). km/uur. Vergisting Vergisting is één van de twee methodes om het gemaaide gras te verwerken. Bij vergisting wordt het bermgras omgezet in biogas. Daarnaast levert het een restproduct op wat gebruikt kan worden als meststof. Op dit moment wordt 19% van het gemaaide gras vergist. Compostering De andere gebruikte methode is het composteren van het bermgras. Bij het composteren wordt het bermgras via een biologisch proces omgezet tot bodemverbeteraar. Op dit moment wordt 81% van het gemaaide gras vergist.
3.2 Ketenpartners In de beschreven keten zijn de volgende ketenpartners aanwezig: Transport materieel De Jong Vervoer personen De Jong Maaien en verzamelen De Jong Laden en transport naar verwerker De Jong Vergisting United Gas Compostering Den Ouden, Kummeling, Avri
4.A.1_2 Ketenanalyse Bermgras
6/11
4
7
Kwantificeren van emissies
Op basis van de beschrijving van de keten zoals weergegeven in hoofdstuk 4 is per ketenstap bepaald hoeveel CO2 wordt uitgestoten tijdens de diverse fasen van het project. Elke paragraaf beschrijft een onderdeel van het project en de bijbehorende CO2 uitstoot. 4.1 Transport van/naar locatie De eerste schakel van de keten is het transport van het materieel en de personen naar de locatie toe. Om de CO2 uitstoot hier van te berekenen is vanuit de projectadministratie bepaald hoeveel uur er met het materieel is gereden om op de plaats van bestemming te komen. Vanuit de ervaring van De Jong is bekend wat het materieel dan per uur verbruiken. Onderstaande tabel geeft de berekening weer. Totaal CO2 (ton)
Transport van/naar locatie Transport materieel
371,5 uur*
15 ltr/uur
Vervoer personen
7426 uur*
928 dagen
5573 ltr diesel
3,135 kg CO2 ltr**
100 km
17,5
0,21 kg CO2/km**
19,5
* Bron: Projectadministratie De Jong ** Bron: SKAO Handboek CO2-Prestatieladder, versie 2.2 4.2 Maaien en verzamelen Tijdens het maaien wordt gebruik gemaakt van divers materieel. Voor alle types materieel is, vanuit de projectadministratie, bepaald hoeveel uur hiermee is gewerkt. Vanuit de ervaring van De Jong is bekend wat het materieel dan per uur verbruiken. Onderstaande tabel geeft de berekening weer. Totaal CO2 (ton)
Maaien en verzamelen Tractor maaien
4444,5 uur
18 ltr/uur
80001 ltr diesel
3,135 kg CO2 ltr*
250,8
Tractor maaizuigcombi
2545,5 uur
24 ltr/uur
61092 ltr diesel
3,135 kg CO2 ltr*
191,5
436 uur
12 ltr/uur
5232 ltr diesel
3,135 kg CO2 ltr*
16,4
Graafmachine
93,5 uur
12 ltr/uur
1122 ltr diesel
3,135 kg CO2 ltr*
3,5
Klein gereedschap
7751 uur
1 ltr/uur
7751 ltr diesel
3,135 kg CO2 ltr*
24,3
Gazonmaaier
* Bron: Projectadministratie De Jong ** Bron: SKAO Handboek CO2-Prestatieladder, versie 2.2 4.3 Transport naar verwerker Het gemaaide gras wordt getransporteerd naar de verwerker. Dit gebeurd ook weer met divers materieel. Voor alle types materieel is, vanuit de projectadministratie, bepaald hoeveel uur hiermee is gewerkt. Vanuit de ervaring van De Jong is bekend wat het materieel dan per uur verbruiken. Onderstaande tabel geeft de berekening weer. Totaal CO2 (ton)
Transport naar verwerker Transport gras
1507 uur
15 ltr/uur
23955 ltr diesel
3,135 kg CO2 ltr*
75,1
* Bron: Projectadministratie De Jong ** Bron: SKAO Handboek CO2-Prestatieladder, versie 2.2
4.A.1_2 Ketenanalyse Bermgras
7/11
4.4 Verwerking bodemgras Voor het verwerken van het bermgras wordt gebruik gemaakt van twee methodes, Vergisting en Compostering.
8
Bij het vergisten van het bermgras wordt biogas verkregen. Dit gas bestaat uit methaan en koolstofdioxide en is na opwerking geschikt om te gebruiken in transportmiddelen. Als uitgangspunt kan de vermeden CO2-emissies als gevolg van dieselverbruik gehanteerd worden. Daarnaast levert het restproduct digestaat, welke gebruikt kan worden als meststof, net als bij composteren een stabiele koolstofopslag in de bodem op welke ook bijdraagt aan de besparing van CO2 in de atmosfeer. Volgens onderzoek van Altera kevert het vergisten van bermgras een besparing op van 1402,7 ton CO2 per 10.000 ton bermgras. Bij het composteren wordt het bermgras via een biologisch proces omgezet tot bodemverbeteraar. Dit is een aeroob proces, oftewel het vindt plaats onder zuurstofrijke condities. Het gebruik van compost als grondstof levert een stabiele opslag van koolstof in de grond op en dit levert dus een CO 2 besparing op. Onderzoek van Alterra geeft aan dat de CO2 winst bij het composteren van compost (exclusief het proces van maaien, verzamelen en transport) voor 10.000 ton bermgras in totaal 521,3 ton CO 2 bedraagt. Totaal CO2 (ton)
Verwerking Vergisting
1539,12 ton*
Compostering 6516,41 ton* * Bron: Projectadministratie De Jong ** Bron: Alterra-rapport 2064
-0,14 ton CO2/ton**
-215,9
-0,05 ton CO2/ton**
-339,7
4.5 Overzicht CO2 uitstoot in de keten Om een overzicht te geven van de totale CO2 uitstoot van de keten wordt onderstaand een tabel en een taartdiagram gepresenteerd.
Fase Transport van/naar locatie Maaien en verzamelen Transport naar verwerker Verwerking Totaal
4.A.1_2 Ketenanalyse Bermgras
Uitstoot (ton CO2) 37,0 486,5 75,1 -555,6 43,0
8/11
5
9
Reductiemogelijkheden
Bij het benoemen van reductiedoelstellingen en maatregelen is het niet alleen van belang hoeveel CO2 hiermee bespaard kan worden, maar ook hoeveel invloed De Jong heeft op het deel van de keten. Aangezien bijna de gehele keten beïnvloed kan worden door De Jong zijn er veel mogelijkheden om te reduceren. De reductiemogelijkheden voor het gebruikte materieel vallen onder scope 1&2 dus worden niet opgenomen in deze ketenanalyse. De belangrijkste mogelijkheid om de uitstoot van de gehele keten te reduceren is een groter deel van het bermgras te vergisten in plaats van de composteren. Op dit moment wordt 19% van het bermgras vergist, als dit verhoogd wordt naar 30% dan wordt het proces van het maaien van bermgras CO 2 neutraal. Fase Transport van/naar locatie Maaien en verzamelen Transport naar verwerker Verwerking Totaal
Uitstoot (ton CO2) 37,0 486,5 75,1 -632,9 -34,3
De doelstelling voor De Jong ziet er dan als volgt uit: De Jong en Zoon Beheer B.V. wil in de keten bermgras in 2020 100% CO2 reduceren t.o.v. het jaar 2014. Het doel van De Jong is het vergroten van het aandeel van het bermgras wat wordt vergist. Hierdoor wordt het aandeel vermeden CO2 groter en zal de keten van het bermgras uiteindelijk CO2 neutraal worden.
4.A.1_2 Ketenanalyse Bermgras
9/11
6
10
Bronvermelding
Bron / Document
Kenmerk
Handboek CO2-prestatieladder 2.2, 4 april 2014
Stichting Klimaatvriendelijk Aanbesteden & Ondernemen
Corporate Accounting & Reporting standard
GHG-protocol, 2004
Corporate Value Chain (Scope 3) Accounting and Reporting Standard
GHG-protocol, 2010a
Product Accounting & Reporting Standard
GHG-protocol, 2010b
Nederlandse norm Environmental management – Life Cycle assessment – Requirements and guidelines
NEN-EN-ISO 14044
www.ecoinvent.org
Ecoinvent v2
www.bamco2desk.nl
BAM PPC-tool
www.milieudatabase.nl
Nationale Milieudatabase
http://edepot.wur.nl/160737
Alterra-rapport 2064
De opbouw van dit document is gebaseerd op de Corporate Value Chain (Scope 3) Standaard. Daarnaast is, waar nodig, de methodiek van de Product Accounting & Reporting Standard aangehouden (zie de onderstaande tabel). Corporate Value Chain (Scope 3) Standard
Product Accounting & Reporting Standard
Ketenanalyse:
H3. Business goals & Inventory design
H3. Business Goals
Hoofdstuk 1
H4. Overview of Scope 3 emissions
-
Zie document 4.A.1_1
H5. Setting the Boundary
H7. Boundary Setting
Hoofdstuk 3
H6. Collecting Data
H9. Collecting Data & Assessing Data Quality
Hoofdstuk 4
H7. Allocating Emissions
H8. Allocation
Hoofdstuk 3
H8. Accounting for Supplier Emissions
-
Onderdeel van implementatie van CO2-Prestatieladder niveau 5
H9. Setting a reduction target
-
Hoofdstuk 5
4.A.1_2 Ketenanalyse Bermgras
10/11
11
Colofon auteur(s) kenmerk datum versie status
Martin Vos, Willem van de Sande, Stefan de Vogel Ketenanalyse bermgras 29 september 2014 1.1 Definitief
Gecontroleerd door:
Nick van Moerkerk CO2-Seminar
4.A.1_2 Ketenanalyse Bermgras
11/11
