Kerkinformatie. Pastor in het verpleeghuis. Drie pastores over duurzaamheid Havenpastoraat in Rotterdam Achterkant van WK Brazilië

Kerkinformatie nummer 227 • juli-augustus 2014

Pastor in h verpleeg et huis

Drie pastores over duurzaamheid • Havenpastoraat in Rotterdam • Achterkant van WK Brazilië

2|

Internetnieuwtjes Voorkom schulden

Religieuze voorwerpen-bank

Verantwoord ondernemen

www.religieuserfgoed.nl Museum Catharijneconvent in Utrecht is begonnen met een websiteplatform om religieuze voorwerpen aan een nieuwe eigenaar te helpen. 'Het doel is deze voorwerpen een passende en waardige plek te geven’, verklaarde Marc de Beyer onlangs in het Nederland Dagblad. Volgens De Beyer, hoofd afdeling erfgoed in kerken en kloosters van het museum, komen er de komende tien jaar tussen de 150.000 en 250.000 kerkelijke voorwerpen vrij door kerksluiting. Denk aan liturgische kleding en avondmaalserviezen met toebehoren, smeed- en houtsnijwerk (beelden, meubels), schilderijen, predikantenborden, altaren, broodschalen en collectezakken. Maar ook bijvoorbeeld aan een glas-in-betonraam uit een te slopen kerkgebouw. Op de nieuwe site staan handige instrumenten: • Vraag en Aanbod. • Handreiking roerend religieus erfgoed: hulpmiddel voor het beschrijven, waarderen of herbestemmen van voorwerpen. • Verklarende woordenlijst van kerkelijk erfgoed. • Roerend/Onroerend: wat is het verschil tussen roerende en onroerende voorwerpen? • Adressen van instanties en commissies. De Beyer geeft aan dat het museum de site niet gaat gebruiken om aanwinsten binnen te slepen. ‘Onze collectie telt 85.000 voorwerpen en we nemen vrijwel niets meer aan.’ Het gaat vooral om herbestemming in andere kerken of bijvoorbeeld christelijke scholen.

Een website voor uw gemeente: te moeilijk? Te duur? Niet haalbaar? Kijk eens op www.protestantsekerk.net!

www.icco.nl www.eerstehulpbijschulden.nl Met deze nieuwe website wil de organisatie SchuldHulpMaatje stimuleren dat mensen tijdig hulp vragen voordat hun financiële situatie uit de hand loopt. Eén op de zes huishoudens kampt met betalingsachterstanden of schulden, met alle stress van dien. Hoe herken je bij mensen signalen? En hoe kun je iemand op langere termijn helpen? Niet door geld geven, dat is duidelijk.

ICCO Coöperatie heeft een nieuwe website. De site is fris en overzichtelijk en voldoet aan de eisen van de huidige tijd, zo is bijvoorbeeld de vindbaarheid voor Google verbeterd. De nieuwe site biedt onder andere praktische informatie voor bedrijven die maatschappelijk verantwoord willen ondernemen in ontwikkelingslanden. ICCO werkt in 44 landen aan mensenrechten en bestaanszekerheid. ICCO werkt nauw samen met Kerk in Actie.

Mensen helpen

Dwaze schare

www.hezenberg.nl

www.dwazeschare.nl

Pastoraal Centrum Hezenberg in Hattem heeft zijn aanbod. Professionaliteit, kleinschaligheid, natuurbeleving en klantvriendelijkheid staan centraal. Het aanbod kent drie categorieën: GGZ-hulpverlening, pastorale of psychosociale begeleiding en retraites. De nieuwe website geeft informatie voor cliënten en gasten, maar ook voor verwijzers zoals predikanten/ pastores, huisartsen en psychologen.

De satirische website Goedgelovig.nl is in mei opgevolgd door deze site. De Dwaze Schare presenteert zich als ‘vrijplaats voor het taboeloze geloofsgesprek’. Je kunt er je eigen profiel posten. Er is ruimte voor satire, maar ook voor positieve ontwikkelingen. Gelovigen, ongelovigen, zoekers en twijfelaars praten hier over levensvragen en wereldbeelden. Zonder taboes, met humor, en kritisch op zijn tijd.

Colofon Kerkinformatie 227 – juli-augustus 2014 ISSN 1380-460X

Kerkinformatie verschijnt elf keer per jaar als officieel orgaan van de Protestantse Kerk in Nederland. Algemeen adres Dienstenorganisatie Protestantse Kerk in Nederland, Joseph Haydnlaan 2a, 3533 AE Utrecht, Postbus 8504, 3503 RM Utrecht, telefoon (030) 880 18 80, e-mail: [email protected]. Kerkinformatie • juli-augustus 2014

Abonnementenadministratie Abonnementsprijs e 20,- per jaar; buitenland e 27,50. Vanaf 35 ex.: e 17,50 per jaar. U kunt zich als abonnee opgeven en afmelden bij de Abonnementen-administratie Kerkinformatie, Postbus 8504, 3503 RM Utrecht, telefoon (030) 880 17 25, [email protected] Dit blad is voor visueel gehandicapten in aanpaste leesvorm verkrijgbaar. Voor nadere informatie CBB, Postbus 131, 3850 AC Ermelo, telefoon (0341) 56 54 99.

Redactie-adres Kerkinformatie, Postbus 8504, 3503 RM Utrecht, telefoon (030) 880 14 17 (di, wo, do). E-mail: [email protected] Advertenties: zie achterin aan het begin van de advertentierubriek. Redactie Rian Binnendijk (hoofdredacteur), Janet van Dijk, Sandra Haverman (beeldadviezen), Marloes NouwensKeller, Evert Oudenes, Henk van IJken en Frans Rozemond (eindredactie). Basis vormgeving ReproVinci, Schoonhoven

Opmaak Ladenius Communicatie B.V., Houten Druk De Groot Drukkerij, Goudriaan Kerkinformatie op internet www.pkn.nl/kerkinformatie Overname van artikelen wordt op prijs gesteld, mits met bronvermelding. Overname van foto’s in overleg.

|

Inhoud

Ten geleide

Hoe kom je aan goede wortels? Ds. Gillis stelt voor om klein te beginnen, vanuit de liefde voor God, voor de schepping, voor schepselen. ‘Eerst maar bij mezelf kijken. Welke levenshouding past mij als christen? Wat kan ik in mijzelf veranderen? Wat om mij heen? Voor mijn generatie (en jonger) is de aarde meer en meer een gebruiksvoorwerp geworden. Ik kan in ieder geval mijn kind anders leren kijken.’ Waarbij interviewer Janet Aartsen opmerkt: ‘Je zou daar aan toe kunnen voegen: Een kind kan mij anders leren kijken. Want juist voor kinderen is verduurzaming belangrijk. Ze leren je om te genieten van de schepping en er zorg voor te dragen. Duurzaamheid is dan geen opgave meer, maar een gave.’ Frans Rozemond eindredacteur Kerkinformatie

4

Samenleving

Drie pastores over duurzaamheid 8

Pastoraat

Liturgiesuggesties bij ‘Week tegen eenzaamheid’ 9

Bijbel

Tentoonstelling NBG: ‘Thuis in de Bijbel’ 10

Gemeente

Moderamen in Lunteren 11

Microkrediet

Gangmakers Oikocredit in Zuidland 14 Pastoraat

Verpleeghuispastor: ‘Ik ben er voor mensen met beperkingen’ 16

kerk in actie

Een spiritualiteit van duurzaamheid vraagt om gezonde, stevige wortels, zegt dominee Agnes Gillis uit Bennekom in het openingsartikel van dit nummer. Daarin vertellen drie pastores wat hen motiveert om duurzaam te leven. Ds. Gillis wijst naar de gelijkenis van de zaaier. ‘Jezus vergelijkt mensen zonder volharding met rotsgrond, waar het woord van God op valt. Ze nemen het enthousiast op, maar het schiet geen wortel. Weer anderen zijn als zaad tussen distels. Ze hebben er wel van gehoord, maar er komt van alles tussen: dagelijks zorgen, verleiding van rijkdom, verlangens. Met als gevolg dat het woord verstikt. Gelukkig zijn er ook mensen als zaad dat op goede, duurzame grond is gezaaid. Ze dragen vrucht.’

3

Mensenrechten

Een rode kaart voor Brazilië 17

Geldwerving

Geven aan de kerk: zak of scherm? 18

Diaconaat

Luisterend oor voor zeelui in vreemde haven 20

JOP

Jongeren en kerk, waar begin je? 22

Servicepagina

De kerkenraad op de website 23

Kerk & Theoloog

Marjo Korpel: ‘Over preek doe ik soms drie jaar’

bi

j

Rubrieken

d

e

6 Kroniek

co ve

rfot

12

Mensen (inclusief predikantswisselingen)

13

Daar in Utrecht

27 Collecten

o

28 Bijbelteksten Taizé 30 Advertenties

Annemieke Parmentier is geestelijk verzorger in een verpleeghuis in Hilversum. Door haar werk ervaren bewoners dat de kwaliteit van hun leven verbetert. ‘Ze vatten vaak weer moed.’ Zie verder pagina 14-15. Foto: Marieke Viergever.

Kerkinformatie • juli-augustus 2014

tg in vna Sa neea Dm ols n im en aec

4|

Veel belangstelling bij de onthulling van het bordje 'Fairtrade Kerk' bij de Doopsgezinde Gemeente Aalsmeer door de voorzitter van de Duurzaamheidscommissie Erica de Ridder. Foto: H. de Haan.

Volhouden, maat houden én genieten

Drie pastores over duurzaamheid Duurzaamheid is hot. Van zonnepanelen tot biogroenten, van eerlijk bankieren tot tegengaan van verspilling. Personen, bedrijven en overheden zijn er druk mee. Want als we zo doorgaan, is de aarde straks ‘op’. Ook binnen de kerken zijn er talloze duurzame initiatieven. Twee predikanten en een pater franciscaan vertellen wat voor hen een spiritualiteit van duurzaamheid inhoudt. Zij voeren het woord op een provinciale netwerkdag Kerk en Milieu in Gelderland. Met beelden en verhalen uit Schrift en traditie leggen ze verschillende accenten. De rode draad? Alle drie zoeken ze de wortels van een duurzame levensstijl. Want zonder wortels ‘waai je om’. Eén van die wortels is de schepping zelf, die verwijst naar Gods zorg voor ons. We hebben de aarde en het leven gekregen en mogen ervan genieten. Prachtig! Ook ‘maat houden’ komt steeds terug. Alles wat té is, is uiteindelijk niet vol te houden, ‘ongeschikt om te duren’. Maat houden betekent: gebruik wat je nodig hebt, schiet niet door in oeverloos consumeren. En: laat soberheid geen doel in zich worden. Geworteld zijn Predikant Agnes Gilles uit Bennekom bekent dat ze zelf nogal tekort schiet op Kerkinformatie • juli-augustus 2014

het gebied van duurzaamheid. Ze schat in dat ze niet de enige is: ‘De meeste mensen zijn geen stevige bomen, geworteld in een bewust gekozen levenswijze. Welnee, we leven gewoon.’ Duurzaamheid heeft volgens Gilles alleen kans van slagen als de drijfveer van binnenuit geworteld is. Ze put uit nieuwtestamentische bron. Jezus vergelijkt mensen zonder volharding met rotsgrond, waar het woord van God op valt. Ze nemen het enthousiast op, maar het schiet geen wortel. Weer anderen zijn als zaad tussen distels. Ze hebben er wel van gehoord, maar er komt van alles tussen: dagelijks zorgen, verleiding van rijkdom, verlangens. Met als gevolg dat het woord verstikt. Gelukkig zijn er ook mensen ‘als zaad dat op goede, duurzame grond is gezaaid’. Ze dragen vrucht. Sommigen dertigvoudig, anderen honderdvoudig.

Schepping en schepselen Wortels zijn dus belangrijk. Hoe kun je deze wortels voeden, laten groeien? Franciscaan Ronald Putman, pastoor in Beverwijk, put uit franciscaanse waarden. Franciscus van Assisi (1182-1226) koos voor de evangelische waarden van armoede en duurzame relaties, tussen mens en schepping én tussen mensen onderling. Franciscus had geen ecologisch motief. Het ging hem om de navolging van Christus; om liefde voor je naaste, voor alle schepselen. Hij leefde een leven waarin je je niets toe-eigent, omdat het leven simpelweg niet van jou is. Je kreeg het van God. Je neemt niet meer dan je nodig hebt. Binnen deze soberheid moet je wel maat houden. Een medebroeder van Franciscus kon het strenge vasten, bidden en de korte doorwaakte nachten niet volhouden.

| Hij wilde terug naar huis. Franciscus reageerde door alle broeders wakker te maken en samen te gaan eten… Het gaat om de juiste maat, ook in de omgang met dieren en planten. Zij zijn meer dan alleen ten dienste van de mens. Ze verwijzen naar God, naar zijn zorg voor ons. Zo ga je ook met ze om. Als je deze waarden koppelt aan het omgang met aardse goederen binnen de kerkgemeenschap, kom je tot de volgende vragen: Hoe beheer je je vermogen? Hoe verhoudt zich dat tot hetgeen we echt nodig hebben? Hebben we niet te veel goederen? Beleggen en kopen wij wel op duurzame wijze? Je moet steeds wegen. Een beamer gaat papierverbruik tegen, maar als sommige ouderen de liturgie met een beamer niet kunnen volgen, moet je het niet doen.

Israël. Een onderbreking – mens, waar ben je mee bezig? - voor het individu én voor de hele samenleving. We kunnen opkomen voor de zondagsrust en ervan genieten! Het tweede anker is het eerste gebod: ‘Ik, de Eeuwige ben jullie God; dien geen andere goden.’ Dit gebod is zeer actueel, er zijn goden genoeg in onze samenleving. Zoals ons allesbeheersend financieel-economisch systeem: de Mammon, het oeverloos consumeren. Maar ook de heilige moeder aarde kan een afgod worden. Duurzaamheid is geen doel in zichzelf. We moeten de balans zoeken tussen de aarde bewaren én bewerken. Hoop, levende hoop, is het derde anker. Als je goed om je heen kijkt, zie je tekenen van hoop. Fragmenten van een nieuwe schepping. Na de opstanding ziet Maria van Magdala Jezus aan voor de hovenier. Dat is een hoopvol beeld. De tuinman van de nieuwe aarde! Als concreet voorbeeld van hoop noemt De Ronde dat men in Tiel bezig is een stuk grond om te werken tot moestuin. Mensen van het Inloophuis gaan er groenten verbouwen voor de voedselbank. De tuin zal Franciscushof gaan heten!

‘Laat soberheid geen doel in zich worden’

Bijbelse ankers Balans zoeken, zegt ook predikant Leen de Ronde uit Tiel. Hij gooit drie Bijbelse ankers uit in zijn zoektocht naar een spiritualiteit van duurzaamheid. Het eerste anker is de sabbat, de ‘balansdag’ bij uitstek. Voortduren, volhouden is niet mogelijk zonder pauze of rustdag. De sabbat is een geschenk van de God van

Genieten Een spiritualiteit van duurzaamheid vraagt om gezonde, stevige wortels. Misschien is de belangrijkste wortel wel ‘gewoon’ de liefde. Liefde voor de schepping, voor schepselen, voor God. Deze liefde werkt door in dagelijkse keuzes, onvermijdelijk. Agnes Gilles wil klein beginnen. ‘Eerst maar bij mezelf kijken. Welke levenshouding past mij als christen? Wat kan ik in mijzelf veranderen? Wat om mij heen? Voor mijn generatie en jonger is de aarde meer en meer een gebruiksvoorwerp geworden. Ik kan in ieder geval mijn kind anders leren kijken.’ Je zou daar aan toe kunnen voegen: ‘Een kind kan mij anders leren kijken.’ Want juist voor kinderen is verduurzaming belangrijk. Ze zijn vaak bewuster dan hun ouders. Ze leren je om te genieten van de schepping en er zorg voor te dragen. Duurzaamheid is dan geen opgave meer, maar een gave. Jeanet Aartsen freelance journalist en theoloog

Praktische voorbeelden? Ga naar www.groenekerken.nl én kijk om je heen naar gelijkgestemde mensen in je woonplaats.

Het organiseren van een biologische streekmaaltijd is een van de mogelijkheden om het thema invulling te geven. Foto: Sandra Haverman. Kerkinformatie • juli-augustus 2014

5

6|

Kroniek

Brieven over het ambt Onlangs zijn de brieven over het ambt de deur uit

te gaan. Ze zien erop toe dat de gemeente ‘christelijk’

gegaan. Het gaat om zeven brieven van mijn hand ge-

is, kwaliteit heeft, een echte gemeenschap is, met zorg

richt aan onder andere de gemeente, de kerkenraad

voor elkaar en met oog voor de mensen om ons heen.

en de ambtsdragers. Als u dit leest zullen de brieven al beschikbaar zijn op de website van onze kerk.

In de derde plaats: ambten en ambtsdragers zijn

Of op de mat gevallen zijn.

obstakels. Ze zijn een sta-in-de-weg die voorkomen

De zeven brieven komen niet uit de lucht vallen.

dat de kerk de Heer en de verkondiging van de apos-

Er zijn vragen genoeg rond het ambt. Er is zelfs de

telen verliest. Ze voorkomen dat we in vreemd vaar-

vraag waar ambten goed voor zijn. Wat moeten we

water terecht komen. Je kan hetzelfde ook positief

met zo’n vreemd woord als ‘ambt’? Waarom stoppen

uitdrukken: ambtsdragers zijn vingers die wijzen naar

we daar niet mee? Dat laatste lijkt me geen goed

de Heer, van wie wij elke keer alles te verwachten

idee. Ik maak in deze kroniek een paar opmerkingen

hebben. Ze zetten de verkondiging van de apostelen

over het ambt. Stellingen. Maar ook hartenkreten.

voort. We hebben die obstakels nodig. We hebben

De rest moet u maar in de brieven lezen.

die wijzende vingers nodig. We zijn tenslotte kerk van de Heer.

In de eerste plaats: ambtsdragers zijn geen ambtenaren. Een ambtsdrager is iemand die als persoon

In de vierde plaats: ambten en ambtsdragers zijn

instaat voor wat hij of zij zegt of doet. Het is dus niet

bindgaren. Ze drukken uit dat we bij elkaar horen.

iemand die gewoon iets uitvoert omdat dit nu eenmaal

We moeten dus niet voor onszelf gaan beginnen. We

is opgedragen. In de kerk zitten we niet op ambtenaren

horen bij elkaar, in de gemeente. Maar ook tussen de

te wachten. We zitten wel te wachten op gemeente-

gemeenten. Ambten en ambtsdragers staan voor ver-

leden die ons voorgaan op de weg van Christus, in

binding. We hebben die ambten nodig. Anders vallen

woord en daad.

we uit elkaar als los zand. Anders vechten we elkaar de tent uit. Dat moet niet gebeuren. Vandaar de

In de tweede plaats: ambten en ambtsdragers zijn met

ambtsdragers.

elkaar geen servicebureau. Ze zijn wel diensten en dienaren. Ze helpen de gemeenteleden te doen waar

De zeven brieven zijn niet bedoeld als laatste woorden.

gemeenteleden voor zijn bedoeld. Gemeenteleden

Integendeel. Ik nodig juist uit om terug te schrijven. Vele

liggen niet aan het infuus van ambtsdragers, zelfs

ogen zien meer dan een paar ogen. Wordt dus vervolgd.

niet van een dominee. Ze zijn mondig, geloven zelf en hebben zelf een roeping. Ze hebben ook een ambt:

Arjan Plaisier

het ambt van alle gelovigen. De kerk is van de Heer,

scriba van de generale synode

maar je kan ook zeggen: de kerk is van ons allen. Ambtdragers lopen je niet voor de voeten maar lopen voor je uit en stimuleren je zelf de weg van de Heer


Reageren? Mail naar [email protected]

| • berichten

• Alister MacGrath op predikantendag

Foto: Messiah Devine

Alister McGrath, hoogleraar theologie aan de Universiteit van Oxford, houdt op 22 september een voordracht tijdens de predikantendag van de Protestantse Kerk. De dag is een nieuw initiatief en wordt aan predikanten en kerkelijk werkers aangeboden in het kader van het tienjarig bestaan van de Protestantse Kerk. McGrath is sinds 1981 priester in de Anglicaanse Kerk en ook internationaal één van de leidende figuren van de evangelische stroming. Hij publiceerde op het gebied van de evangelische/ protestantse theologie en gaat graag in debat over moderne vragen. Behalve MacGrath worden voordrachten verzorgd door prof. dr. Mechteld Jansen, hoogleraar Missiologie en benoemd tot rector en voorzitter college van bestuur van de Protestantse Theologische Universiteit (PThU) te Amsterdam en

• Honderd jaar dominees bij Defensie De afgelopen eeuw hebben talloze dominees hun toga verwisseld voor de ‘camo’, het militaire pak in camouflagekleuren. Deze dominees zijn onder meer betrokken geweest bij de opleiding van militairen, bij pastoraat, bij ethische vragen, bij uitzendingen. Dit jaar bestaat de Dienst Protestantse Geestelijke Verzorging bij de Krijgsmacht honderd jaar. Op zaterdag 27 september laten de huidige dienstdoende dominees bij Defensie geïnteresseerde gemeenteleden graag kennismaken met hun werk. Op het landgoed van het Vormingscentrum Beukbergen wordt een programma aangeboden met presentaties uit het veld, workshops over nieuwe vormen van kerkzijn in de krijgsmacht, pastorale

zorg voor militairen en thuisfront, en over de ethische vragen van oorlog en vrede. Ook wordt een viering gehouden zoals die aan boord of te velde wordt gehouden. Er is gelegenheid om de krijgsmachtpredikanten te ontmoeten. Het programma is inclusief lunch en afsluitend drankje. Deelname is gratis, maar het aantal plaatsen is beperkt. Daarom graag een aanmelding vooraf naar ms.lokerse@ mindef.nl o.v.v. naam van bezoeker(s) en kerkelijke gemeente. Locatie: Vormingscentrum Beukbergen, Amersfoortseweg 59, 3712 BB Huis ter Heide, www.beukbergen.nl. Het programma duurt van 10.00-16.00 uur. •

Groningen (ingaande 8 december). Verder presentaties in verschillende Amsterdamse kerken over missionaire en diaconale projecten in de hoofdstad. De dag wordt gehouden in de Nieuwe Kerk te Amsterdam van 9.00-18.00 uur. Programma en aanmelden: www.pkn.nl/predikantendag. •

• Reactie gevraagd op brieven over het ambt

Alle kerkenraden, classis, predikanten, kerkelijk werkers, pioniers, ambts dragers en gemeenten hebben in juni een brief over het ambt ontvangen. De één persoonlijk via de post, de ander via via. De brieven nodigen uit om te reageren. Elke reactie, van gemeenten en gemeenteleden, van ambtsdragers en kerkenraden, is welkom. De brieven zijn namelijk bedoeld om het gesprek over en de bezinning op het ambt een impuls te geven. De synode had daarom gevraagd, na ontvangen signalen over twijfels en knelpunten bij de betekenis van het ambt. Alle brieven zijn te vinden op www.pkn.nl/ambt. Daar staan ook vragen die behulpzaam kunnen zijn bij het gesprek over en de bezinning op het ambt in uw gemeente en kerkenraad. Reactie kunnen tot uiterlijk 1 juni 2015 gestuurd worden naar: Dr. A.J. Plaisier, Scriba van de Protestantse Kerk in Nederland, Postbus 8504, 3503 RM Utrecht. Graag op de enveloppe vermelden ‘Ambt’. Reacties kunnen ook naar [email protected]. •

• Collecterooster 2015

Legerpredikant Charissa Meeuwenoord in camo met stola tijdens een kerkdienst te velde. Foto Dienst PGV Defensie

Bij dit nummer van Kerkinformatie ontvangt u als losse bijlage het landelijk Collecterooster 2015 van de Protestantse Kerk. Het rooster is van belang voor iedereen die in eigen gemeente betrokken is bij de samenstelling van het collecterooster, het houden van collecten en de admini stratieve verwerking ervan. Het bevat een toelichting op alle collecte momenten voor landelijke en wereldwijde doelen van de Protestantse Kerk, Kerk in Actie en JOP die voor 2015 staan gepland. Het rooster is ook digitaal als bestand of poster te downloaden via www.pkn.nl/ steunons/collecterooster. •


7

8|

Liturgiesuggesties bij ‘Week tegen eenzaamheid’

reanat Pa os msetn

Eenzaamheid is een groot maatschappelijk probleem. Meer dan een miljoen Nederlanders voelt zich sterk eenzaam. Daarom wordt van 25 september tot en met 4 oktober de landelijke Week tegen Eenzaamheid 2014 gehouden. Het thema is: '(H)erken eenzaamheid. Handel op tijd'. Hoe eerder eenzaamheid wordt gesignaleerd en bespreekbaar wordt, hoe meer je eraan kunt doen. Uit onderzoek van het Panel Protestantse Kerk in Nederland blijkt dat 10,53% van de gemeenten aanhaakt bij de week tegen eenzaamheid. Zo’n 72% geeft aan dat ze niets met dit onderwerp doen, maar het wel interessant vinden. Zondag 28 september Om aan deze interesse tegemoet te komen, is ds. Roel Bosch (Noorderlichtgemeente in Zeist) gevraagd om liturgiesuggesties te maken bij zondag 28 september 2014. Dit is de zondag die in de Week tegen Eenzaamheid valt. Het materiaal bestaat uit een korte theologische koppeling tussen eenzaamheid en de lezing uit Genesis die deze zondag op het oecumenisch leesrooster staat. Daarnaast wordt geattendeerd op liederen die bij het thema passen en er is een gebedsintentie te vinden: ‘voor wie elke morgen opzien tegen de dag, opzien tegen mensen die hen niet begrijpen, opzien tegen moeilijke stiltes of veel te veel drukte – om ademruimte, om momenten van begrip.’

Foto: Sabine Joosten/HH

Verder is het een idee om juist op deze zondag te collecteren voor het nieuwe Roosevelthuis. In dit vakantiehuis kunnen (eenzame) ouderen genieten van een zorgvakantie. De suggesties zijn te vinden via www.pkn.nl/agenda (25 september)

Marloes Nouwens-Keller voorlichter Protestantse Kerk

Meer liturgiesuggesties Via www.pkn.nl/agenda zijn ook liturgiesuggesties te vinden bij: • Vrijdag 3 oktober: Nationale Ouderendag (ds. Dethlef Bohlken) • Vrijdag 7 t/m donderdag 13 november: Week van de chronisch zieken (ds. Nynke Dijkstra-Algra). • Maandag 10 november: Dag van de mantelzorger (ds. Gerrit de Fijter).

• berichten

• Werkboekje bij het liedboek Hoe vind je de weg in het nieuwe Liedboek? De secretaris van de stichting die het Liedboek heeft uitgegeven, Klaas Holwerda, schreef een compacte routebeschrijving die onlangs is verschenen als deeltje 38 in de serie Werkboekjes voor de Eredienst. Hij verkent de verscheidenheid van het nieuwe Liedboek en schetst de mogelijkheden van ge-

bruik. Aan de orde komen verschillende typen van liturgie. Ook beschrijft hij hoe je als gemeente in vier stappen een eigen muzikaal profiel kunt ontwikkelen. Verder hoofdstukjes over de toerusting van kerkmusici, cantorijen en speelgroepen, en over het gebruik van het Liedboek tijdens het geloofsgesprek en het pastoraat. Klaas Holwerda, Een nieuw lied. Handreiking bij Liedboek. Zingen en bidden in huis en kerk (Werkboekjes voor de eredienst nr. 38), Boekencentrum Zoetermeer, 48 p., € 7,50. ISBN: 9789023926887. •

• Kerkbeurs wisselt van eigenaar

De organisatie van de tweejaarlijkse beurs Kerk & Gemeente is overgenomen Kerkinformatie • juli-augustus 2014

door Helderblauw BV te Barneveld. Dat heeft de eigenaar van Helderblauw, Marco van de Wetering, begin mei bekendgemaakt. Van de Wetering was in 2008 bedenker en initiatiefnemer van Kerk & Gemeente, dat uitgroeide tot de grootste vakbeurs voor kerken in Nederland. Na verloop van tijd verkocht hij zijn belang aan zijn compagnon, Ben de Wildt Productions, van wie hij nu de hele beurs heeft overgenomen. Helderblauw heeft uitgebreide ervaring met het organiseren van beurzen en bijeenkomsten voor de kerkelijke markt en de onderwijssector. Van de Wetering: ‘Ontwikkelingen in de beurzenmarkt dwingen ons tot specialisatie. In de markt van kerkelijke leveranciers zijn wij goed thuis, mede door onze uitgaven als Kerkmagazine en Gids Herinrichting Kerken. De eerstvolgende editie van Kerk & Gemeente staat gepland in

|

9

Tentoonstelling open tot in de vakantietijd:

‘Thuis in de Bijbel. Oude meesters, grote verhalen’ Tot en met 10 augustus is een speciale tentoonstelling te zien in Museum Catharijne convent in Utrecht: Thuis in de Bijbel. Oude meesters, grote verhalen. De tentoonstelling is een cadeau van het 200-jarig Nederlands Bijbelgenootschap aan zijn leden en aan iedereen die iets met de Bijbel heeft.

Hollands decor De Verloren Zoon in een eigentijdse kroeg, de volkstelling in een besneeuwd Vlaams dorp en Jezus op bezoek bij Marta en Maria in een zeventiende-eeuwse keuken. De tentoonstelling toont hoe bijbelse vertellingen ingebed zijn in de kunst en cultuur van de Lage Landen. Maar ook via gebruiksvoorwerpen zijn de verhalen uit de Bijbel altijd dicht bij mensen: op tabaksdozen, wiegen en kasten. Inwoners van de Lage Landen laten zich zelfs portretteren als bijbelfiguur, soms ook in hun eigen woonplaats; men is letterlijk ‘thuis in de Bijbel’.

maart 2015, opnieuw in de Jaarbeurs te Utrecht. www.kerkengemeente.nl. •

• Trouwen of samenwonen? De Gereformeerde Bond in de Protestantse Kerk heeft in mei de thema brochure ‘Trouwen, of samenwonen?’ uitgebracht, als bijlage bij haar maandblad De Waarheidsvriend. Steeds meer mensen kiezen voor geregistreerd partnerschap, zo verklaart de bond in een persbericht. ‘Ze kiezen voor samenwonen voordat het eventueel tot een bruiloft komt. Ook in kerkelijke gemeenten komt dit voor. Wat is erop tegen? Hoe ga je als gemeente en kerkenraad er zowel pastoraal als beleidsmatig mee om als een (meelevend) stel samenwoont?’ Deze en andere vragen worden belicht door ds. H. Veldhuizen uit Wapenveld.

Thuis in de Bijbel biedt vijf tentoonstellingszalen vol inspirerende bijbelvertellingen, schilderkunst, gebruiksvoorwerpen en bijzondere bijbels uit de collectie van het NBG. Voor zowel kinderen als volwassenen zijn audiotours beschikbaar die extra verdieping geven op de tentoonstelling. Theatergroep Aluin verzorgt op speciale dagen korte theatervoorstellingen waarmee bijbelverhalen op een nieuwe, verfrissende manier onder de aandacht komen. Leden van het NBG kunnen met een speciale bon de tentoonstelling bezoeken en mensen meenemen. Laat de Bijbel dichtbij komen met een bezoek aan Thuis in de Bijbel! Kijk voor meer informatie op www.bijbelgenootschap.nl/jubileum.

Bijbel

De Bijbel ontdekken, ervaren en doorgegeven is al 200 jaar de missie van het NBG. En dat is wat bekende Nederlandse en Vlaamse kunstenaars als Jan Steen, Ferdinand Bol en Pieter Brueghel met hun schilderwerken ook deden. De meesters plaatsen verhalen uit de Bijbel in alledaagse landschappen en taferelen, om op die manier de Bijbel dichtbij mensen te brengen.

Christel Kerssens communicatiespecialist Nederlands Bijbelgenootschap Echtpaar in een landschap, Ferdinand Bol, ca. 1648, olieverf op doek, Dordrechts Museum, Dordrecht.

De Waarheidsvriend komt drie keer per jaar uit met een bezinningskatern. Eerdere titels waren o.a. 'Zingen in de eredienst', 'Nederlanders en de kerk' en 'Eindtijdsignalen'. De brochures zijn te downloaden via www.gereformeerdebond.nl. •

de) Confessionele Vereniging. Beide series maken samen een nieuwe start. Wie een proefnummer wil aanvragen, kan zich melden bij: [email protected] of [email protected]. •

• Prekenserie Stemmen uit de Schrift

De eerste uitgave van de nieuwe confessionele prekenserie ‘Stemmen uit de Schrift’ verschijnt deze zomer. Stemmen uit de Schrift is een voortzetting van de uitgave ‘Preekschrift’ van het Confessioneel Gereformeerd Beraad (ontstaan binnen de vroegere Gereformeerde Kerken) en van de serie ‘Stemmen uit Jeruzalem’, dat al 113 jaar werd uitgegeven door de (van oorsprong hervorm-

Foto: Jan van de Lagemaat


10 | meenten en de goede onderlinge verhoudingen tussen de drie gemeenten. Ze hebben elk een eigen kleur - gereformeerde bond (Oude Kerk), open confessioneel (Maranathakerk) en gereformeerd (Gereformeerde Kerk), maar werken ook goed samen. Zo zijn bijvoorbeeld de avondmaalsvieringen in de drie kerken altijd op dezelfde zondag en brengen ze een gezamenlijke kerstfolder uit.

te en en es Gm en em

Ds W.J.W. Scheltens vertelt over zijn woonplaats. Foto: Niek Stam

Moderamen in Lunteren Op dinsdag vergadert het moderamen van de synode altijd in zaal 24 van het landelijk dienstencentrum. Maar soms trekt ze op werkbezoek het land in, zoals op dinsdag 20 mei. ‘s Morgens werden de moderamenleden ontvangen door de afdeling geestelijke verzorging van ziekenhuis De Gelderse Vallei in Ede. ’s Middags waren zij te gast in Lunteren. Van de ongeveer 12.000 inwoners die Lunteren telt, is een derde lid van één van de drie Lunterse kerkelijke gemeenten die behoren tot de Protestantse Kerk. Deze drie gemeenten presenteerden zich aan het moderamen aan de hand van de vragen: wat gebeurt er in deze gemeente? Wat leeft er aan zorgen? Wat leeft er aan kansen?

Pioniersplek? In Lunteren…? Namens het moderamen dankte synode scriba Plaisier de Lunterse gemeenten voor de bemoedigende inkijk in hun kerkelijk leven. Hij gaf ze ook een ‘uitdagende vraag’ mee: ‘Heeft u er wel eens over nagedacht om vanuit deze positieve sfeer van onderlinge verbondenheid een gezamenlijke pioniersplek op te zetten voor dat deel van Lunteren dat niet betrokken is bij een kerk?’ Voor de aanwezigen was dit een verrassende vraag omdat het idee leefde dat pionieren vooral bedoeld is voor gemeenten waar het slecht gaat. Plaisier: ‘Pionieren kan overal waar men open staat voor experimenteren met nieuwe vormen van kerk-zijn.’ Deze uitdaging werd in Lunteren van harte overgenomen. Niet dat er morgen een pioniersplek zal zijn, maar ze gaan er zeker over nadenken.

Er gebeurt veel in Lunteren. Diaconaat, jeugdwerk, pastoraat, alpha-cursussen etc. Er zijn zorgen over de 16+ groep. Hoe houdt je die betrokken bij de kerk? Er zijn zorgen over de jonge ouders en geloofsopvoeding. Hoe kan je hen hier bij helpen? De kansen in Lunteren liggen vooral in de hoge betrokkenheid binnen de ge-

Marloes Nouwens-Keller

bestaat het leven van veel gelovigen uit twee werelden: die van de kerk en die van het werk. Wat zegt de Bijbel over werk en de manier waarop je dat verricht? Hoe is je houding naar bazen of collega’s, welke mogelijkheden heb je om je geloof te belijden en/of uit te dragen? Kun je samen met collega’s bidden of beter van niet? Preekschetsen, toespraken, bijbelteksten, liederen en lectuur zijn te vinden op www.christenzijnopjewerk.nl. Er is een model-enquête om vooraf onderzoek te doen: hoe beleven gemeenteleden hun christen-zijn op hun werk? De resultaten zijn te verwerken in de preek. De themadag wordt sinds 2010 gehouden. De 19 organisaties achter dit initiatief zijn: Alpha-cursus Nederland, Bedrijfsgebed, Besturenraad, CBMC, cgmv, CNV, Evangelische Alliantie, ForumC, Geloof in je werk, Geloven op Maandag, GIDSnetwerk, IMPACT Netwerk, Kerygma,

Lafjoetoe, Moderne Koningen, New Wine, RMU, SKIN en Willow Creek. •

voorlichter Protestantse Kerk

Meer lezen over het bezoek van het moderamen aan de geestelijke verzorgers van ziekenhuis de Gelderse Vallei in Ede? Ga naar www.pkn.nl.

• berichten

• Themazondag Christen-zijn op je werk

Op 9 november kunnen gemeenten meedoen aan de landelijke themazondag Christen-zijn op je werk. Het initiatief is bedoeld om vlak na Dankdag in de kerkdienst stil te staan bij de relatie tussen werk en geloof. Volgens de organisatoren

Tekening: Christian Zomer


• Tsjerkepaad Vanaf 28 juni wordt in heel Friesland Tsjerkepaad gehouden. De opening vond plaats met een pelgrimage in Dokkum, waarbij bezoekers begeleid door monniken van de Rooms-Katholieke Bonifatiuskerk

|

11

Gangmakers Oikocredit in Zuidland Samen beleggen 1172 protestantse diaconieën en gemeenten voor bijna 22 miljoen euro in Oikocredit. Via Oikocredit Nederland investeren nog eens ruim 8000 particulieren miljoenen euro’s in het verstrekken van microkrediet in derdewereldlanden. Hoe werkt dat plaatselijk? We spraken drie gangmakers in Zuidland.

Deelcertificaten De beide diaconieën gaven deelcertificaten uit. Daarmee kon ieder kerklid met een bedrag vanaf ƒ 100,- deelnemen. Via de kerkbladen, folders, een informatiemap en een gemeenteavond met een spreker over Oikocredit werd flink aan de weg getimmerd. Alle gemeenteleden kregen een brief met reactieformulier. Wie wilde kon een gesprek aanvragen met iemand van de ZWO-commissie. Tientallen gemeenteleden stapten in en zijn nu al jarenlang deelnemer. Ook naburige gemeenten werden enthousiast en vroegen hoe wij werkten. Jammer dat in 2004 ons model door de AFM werd verboden. Het is nu moeilijker mensen

naar de Bonifatiuskapel lopen. Honderden Friese kerken doen aan deze elfde jaargang van Tsjerkepaad mee. Er worden tienduizenden bezoekers verwacht uit binnen- en buitenland. In het kader van het jaarthema ‘pelgrim eren’ kunnen bezoekers meedoen aan ‘Jabiksrûntsjes’: pelgrimstochten op en rond het Jabikspaad. Daarbij wordt samengewerkt met het Stichting Jabikspaad en Stichting Nijkleaster in Jorwert. Tsjerkepaad begon in 2004 op initiatief van de Raad van Kerken Friesland met het openstellen van 25 kerken. Anno 2014 zijn meer dan 250 kerken open en bezoeken steeds meer mensen op zaterdagmiddag de opengestelde kerken. Een volledig overzicht van kerken die meedoen is te vinden op www.tsjerkepaad.nl. •

microkrediet

‘Denk maar niet dat ik in het begin over Oikocredit als een belegging sprak’, vertelt Corry van der Kaa. ‘Ik noemde het een aandeel in ontwikkeling en dat zo zie ik het nog steeds.’ Terugdenkend wordt ze opnieuw enthousiast. Leden van de ZWO-commissie namen in 1997 het initiatief om gemeenteleden te laten deelnemen in Oikocredit. ‘Onze ZWOcommissie was in dat jaar al volledig Samen op Weg. De rest van beide gemeenten moest nog volgen’, vult Marjan van Sintmaartensdijk aan.

Corry van der Kaa, Wim de Vroed en Marjan van Sintmaartensdijk van de ZWO/Diaconie & Oikocredit in Zuidland.

tot deelname te stimuleren, maar het blijft nodig. We houden altijd een Oikocreditzondag. Ook diaconieën zelf ‘Voor mij is belangrijk dat mensen in hun waarde worden gelaten’, zegt Wim de Vroed, ‘Ik wijs altijd op het dubbele rendement. Een klein rendement hier,

maar veel meer daar. Zo kun je als diaconie rekenen. Ook besloten we eens na een ruil van pachtland het positieve saldo langdurig in Oikocredit te investeren. Duurzaam dubbel rendement.’ Huub Lems coördinator Oikocreditnetwerk voor de Protestantse Kerk

• Gebeden Ds. Annemarie Hagoort publiceerde onlangs een gebedenbundel met de titel ‘In de ronding van het leven’. Het boekje bevat gebeden en enkele gedichten die zijn ontstaan vanuit het pastorale bezoekwerk. Wat zij tegenkwam, heeft ze verwoord in gebeden. Het boekje is een handreiking voor wie zoekt naar woorden in de ronding van het leven. Gericht op gebruik in het pastoraat, in kerken, gespreksgroepen of voor persoonlijke bezinning. Annemarie Hagoort (1960) is predikant binnen de Protestantse Kerk in Nederland. Zij schrijft liturgische teksten, gedichten en bijbelse verhalen voor onder meer Bonnefooi en De Eerste Dag. Eerder verscheen van haar hand Durf te rouwen, In het licht van gedenken. In de ronding van het leven, gebeden uit het pastoraat

kost € 9,- en verscheen bij Narratio, ISBN 978 90 5263 897 3. • Kerkinformatie • juli-augustus 2014

12 |

Predikantswisselingen

me n s e n M

Beroepen te Amstelveen-Buitenveldert (hervormde wijkgemeente EbenHaëzer), ds. A. Baas te Apeldoorn; te Bodegraven-Nieuwerbrug (hervormd wijk 1), ds. J. van der Meijden te Rijssen; te Gouda (hervormd), ds. C. van den Berg te Nieuw-Vennep/Burgerveen; te IJsselstein (hervormd), ds. P.F. Bouter te Bodegraven; te Kerk in Nesselande te Rotterdam (wijkgemeente van Hervormde gemeente Zevenhuizen), ds. M.C.E. Kollenstaart te Vuren; te Nieuwerkerk aan den IJssel (hervormd), ds. J.A.W. Verhoeven te Leerdam; te Puttershoek (hervormd) en te Sliedrecht (hervormd), ds. N.W. van den Houten te Dordrecht; te Winkel, ds. J.A.A. de Boer te Broek op Langedijk; te Zegveld (hervormd), ds. P. van de Voorde te Wijngaarden. Aangenomen naar Andel (gereformeerd), proponent F.J. de Jong te Utrecht; naar Anjum, proponent T. Engelsma te Kampen; naar Bleiswijk (hervormd, Het Anker), proponent P. Wijnberger te Veenendaal; naar Burgum, ds. H.J. de Groot te Drachten; naar Daarlerveen, ds. M.A. Bos te Nieuwe Pekela; naar Gouda (hervormd Sint Janskerk wijk B), ds. G.C. Vreugdenhil te Woerden; naar Hellouw (hervormd), proponent A.J. Hagedoorn te Meerkerk; naar Krabbendijke (hervormd), ds. S.A. Doolaard te Schoonhoven; naar Oostburg, ds. A. van Houweling te Schoonebeek; naar Rijnsburg (hervormd), proponent L. Hoftijzer te HardinxveldGiessendam; naar Roodeschool, ds. A. ten Hove te Gees. Bedankt voor Ouderkerk aan den IJssel (hervormd), ds. P.M. van 't Hof te Oude Tonge; voor Vinkeveen (hervormd), ds. M.M. van Campen te Rotterdam-Zuid; voor Tjamsweer (hervormd), proponent H.A.S. Marshall-van Selm te Antrim, Noord-Ierland.

Beroepbaar proponent M. Zebregs te Voorburg; proponent T. van Iersel te Wateringen; proponent J.G. van der Stelt-Hulshof te Linschoten; proponent N.F. Vlaming te Zwijndrecht, e-mail [email protected]. Overleden 14 mei ds. H.C. Nortier (geb. 18 juni 1920); 16 mei ds. H. Steendam (geb. 11 november 1928); 17 mei ds. R. der Nederlanden (geb. 30 juni 1926); 18 mei ds. H. van Oostende (geb. 19 november 1936); 19 mei ds. M. Ruster (geb. 2 maart 1934); 21 mei ds. L.F. Krispijn (geb. 17 augustus 1951); 22 mei ds. A.E. Ruys (geb. 27-10-1917); 29 mei prof. dr. W.J. van Asselt (geb. 30 april 1946).

Wilt u berichten over predikantswisselingen en beroepbaarstellingen doorgeven aan het Synodesecretariaat? Postbus 8399, 3503 RJ Utrecht, e-mail: [email protected] Daarnaast kunnen deze berichten doorgegeven worden aan Persbureau Scheps, Slagvink 7, 3906 AE Veenenaal, [email protected]

• berichten

• Theo Boer benoemd op medisch-ethische leerstoel

Foto: Maarten Boersema


De Stichting Prof. dr. G.A. Lindeboom Instituut heeft dr. Theo Boer benoemd tot bijzonder hoogleraar op de Lindeboom Leerstoel Ethiek van de Zorg. De benoeming gaat in op 1 september en geldt voor vijf jaar. Vestigingsplaats wordt de Theologische Universiteit van de Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt te Kampen. De nieuwe hoogleraar gaat zich bezighouden met de ethische en theologische doordenking van morele thema’s uit de zorg, waaronder de medische ethiek. Verder zal hij zich richten op de vorming van studenten theologie en geneeskunde en in bredere zin op die van alle zorgprofessionals. Ook wil hij bijdragen aan de bezinning in kerkelijke gemeenten. In de afgelopen jaren leverde Boer in talloze media-optredens bijdragen aan het publieke debat. Boer: ‘Het is de uitdaging om bruggen te bouwen tussen de Bijbel en de christelijke traditie enerzijds en wetenschappe lijke en filosofische inzichten anderzijds. Daarbij zoek je altijd naar consensus. Maar op sommige momenten kunnen ook verschillen aan het licht komen. De Lindeboom Leerstoel wil ook een luis in de pels zijn.’ Op de agenda voor de ko-

mende jaren staan de volgende thema’s: (Over)behandelen; vraagstukken met betrekking tot levensbegin en levenseinde; betaalbaarheid van en solidariteit in de zorg; palliatieve zorg; voorspellende diagnostiek; ethische aspecten verband houdende met zorgverzekeringen en -declaraties. Dr. Theo A. Boer (1960) is lid van de Protestantse Kerk in Nederland. Hij studeerde theologie en ethiek in Utrecht en Uppsala en deed zijn leervicariaat in een Lutherse gemeente in de DDR. Van 1987-2001 werkte hij bij het Centrum voor Bio-ethiek en Gezondheidsrecht van de Universiteit Utrecht en als studiesecretaris van de Christelijke Vereniging van Zorginstellingen (thans Reliëf). Hij promoveerde in 1995 in Uppsala en in 1997 in Utrecht op het werk van de Amerikaanse ethicus James M. Gustafson. Sinds 2001 is hij universitair docent ethiek aan de Protestantse Theologische Universiteit (PThU). Hij is nauw betrokken bij tal van organisaties en publicaties met betrekking tot medisch-ethische onderwerpen in binnen- en buitenland. Informatie: www.lindeboominstituut.nl.

|

13

Daar in Utrecht ... Is er een kloof tussen gemeenten en dienstenorganisatie? Het is goed om daar alert op te zijn, want ‘Utrecht’ werkt voor en namens alle gemeenten in de Protestantse Kerk. Veel medewerkers van de dienstenorganisatie zijn niet alleen actief voor de landelijke kerk, maar ook voor hun plaatselijke kerkelijke gemeente. In deze rubriek vertellen ze daarover. Deze maand deel 25: Gonda de Haan (53).

‘Je begint gewoon ergens’ motivatie

Gonda de Haan werkt bij Kerk in Actie, waar ze schakel is tussen het werk in Afrika en ICCO/Kerk in Actie. Daarnaast zit ze in de Ondernemingsraad. Sinds haar studietijd kerkt ze in de Utrechtse Janskerk. Momenteel draait ze mee in de bezoekgroep.

Wat betekent de Janskerk voor je? ‘Toen ik bij de Janskerk kwam, was het een oecumenische studentengemeente. Door de jaren heen heeft zich dit steeds meer ontwikkeld tot een ‘gewone’ wijkgemeente van de Protestantse Gemeente Utrecht. Een interessant proces. Na m’n studie heb ik wel gezocht naar een andere gemeente, maar ik was verknocht geraakt aan de Janskerk: aan de liturgie, de muziek, de stilte, de ruimte. Het was mijn plek geworden en dat is het ook altijd gebleven.’

Hoe zet je je in voor de gemeente? ‘Aan het werk in de kerk draag ik graag m’n steentje bij. Soms ontstaat dat onder m’n handen. Je begint gewoon ergens en je ziet wel wat ervan komt. Een van die dingen was het tienerwerk, dat voor mij begon toen er niets te doen bleek voor onze puberdochter. Met nog wat ouders organiseerden we bijeenkomsten voor tieners, elke week, tijdens de kerkdienst, aan de hand van het leesrooster. Iedereen had zo z’n eigen idee en creativiteit om de teksten uit te werken, we bedachten onze eigen methode. Dat zag er ongetwijfeld simpel uit, maar dat was niet zo belangrijk: er was tenminste iets. En het had succes, want wat begon met een handjevol tieners heeft inmiddels een eigen plek in de gemeente verworven.’ ‘Momenteel draai ik mee in de bezoekgroep. Dat was bij ons vooral taak van de predikanten. Het risico daarvan is dat we niet veel omkijken naar elkaar. Het is nog wat zoeken naar een goede vorm om contact te onderhouden, maar ik vind het belangrijk om erover na te denken en ook om zelf op bezoek te gaan. Een goede manier van verbinden.’

Gonda de Haan (links) in de Janskerk. Foto: Teunis Hol

Wat is voor jou wezenlijk in de kerk? ‘Verbinden vind ik ook buiten de kerkmuren een belangrijke taak van de kerk. Ik wist dat er in de wijk Lunetten mensen woonden die ooit een band hadden gehad met de Janskerk. Hen heb ik uitgenodigd voor de koffie, gewoon om kennis te maken. Zaten er zeventien mensen in m’n huiskamer! Als we elkaar nu bijvoorbeeld tegenkomen bij een informatiebijeenkomst over zonnepanelen is er ineens al een basis om een gesprekje aan te knopen.’ ‘Een belangrijke voorwaarde voor kerkenwerk, maar sowieso vrijwilligerswerk, is dat het ook leuk is. Ik wil er ook graag energie van krijgen. Het wordt ‘vanzelf’ iets moois omdat je er met hart en ziel mee bezig bent. Het instituut kerk is naar mijn idee bedoeld om mensen behulpzaam te zijn. De kerk is: handen en voeten. Natuurlijk is het in deze tijd de vraag hoe kerk-zijn eruit moet zien,

maar hou het vooral dicht bij de bron. ‘Als domineeskind is me met de paplepel ingegoten dat kerk-zijn vooral gezamenlijkheid betekent. Daar haal ik mijn persoonlijke inspiratie uit. In de Janskerk eindigt elke viering in een kring, zijn er vredeswensen en bidden we hand in hand. Ik heb die geloofsgemeenschap nodig om stil te staan en om weer verder te kunnen. Via de Janskerk blijf ik met m’n voeten op de grond, heel belangrijk, want ver weg en dichtbij moeten niet te ver uit elkaar liggen. Als ik vooral met m’n hoofd in Afrika zou zijn, zou ik uit het oog verliezen wat er in de buurt gebeurt.’ Irene Versnel communicatiemedewerker Protestantse Kerk


Pastoraat

14 |

Geestelijk verzorger verpleeghuis Hilversum:

‘Ik ben er voor mensen met beperkingen’

‘Een herseninfarct krijgen is voor mensen heel ingrijpend’

Eraan bijdragen dat mensen zich beter voelen, dat is het doel van de geestelijk verzorger in zorginstellingen. Een Amerikaans onderzoek laat zelfs zien dat door geestelijke verzorging de verpleegduur korter wordt. ‘Ik heb dat wel eens gehoord ja. Ik wil daar bescheiden in zijn, hoewel het een enorme opsteker zou zijn. Maar ik geloof zeker dat de geestelijke verzorging de kwaliteit van leven van de bewoners verbetert. Ze vatten vaak weer moed. Ze kijken niet alleen naar wat er niet meer kan maar ook naar wat er nog wel kan. En ze krijgen vaak weer verbinding met de bronnen die voor hen belangrijk zijn.’ Annemieke Parmentier werkt als geestelijk verzorger bij Amaris Gooizicht, een verpleeghuis in Hilversum. Het belangrijkste van haar werk vindt ze de relatie met de mensen in het verpleeghuis. ‘In de eerste plaats de bewoners zelf, maar daarna ook hun naasten én de medewerkers van het verpleeghuis. Voor hen ben ik er ook. Mensen willen hun zorgen delen, van zich af praten, en ik heb de tijd voor hen, daar ben ik voor aange nomen. Het verplegend personeel doet vreselijk veel, maar heeft meestal niet de tijd voor een luisterend oor. Samen met mijn collega, een oud-katholiek pastor, kan ik met mensen in gesprek. En dat is belangrijk. Mensen die hier Kerkinformatie • juli-augustus 2014

zijn, moeten allemaal – en sommigen van het ene moment op het andere – met beperkingen leven. Dat is een terugkerend onderwerp van gesprek, en ook onderwerp trouwens van mijn preken in de zondagse kerkdiensten.’ Met elkaar Annemieke is in dienst van de zorginstelling Amaris maar heeft, zoals de meeste geestelijk verzorgers, een kerke lijke zending. In dit geval van de Algemene Kerkenraad (AK) van Hilversum. En dat vindt ze plezierig. De AK nodigt eens in de twee jaar alle protestantse geestelijk verzorgers in zorginstellingen in Hilversum – dat zijn er zes – uit voor

Notitie geestelijke verzorging In opdracht van de werkgroep ‘pastoraat en gezondheidszorg’ is o.a. de notitie ‘Terzijde’ geschreven. Deze notitie gaat onder meer in op de maatschappelijke en kerkelijke relevantie van geestelijke verzorging, op de relatie tussen kerk en geestelijk verzorgers, en loopt uit op een aantal aanbevelingen aan diegenen die betrokken zijn bij de geestelijk verzorgers. Te vinden op www.pkn.nl/ pastoraat > handreikingen.

| een gesprek, en voor vrijwilligers kan ze een beroep doen op alle wijkgemeenten in Hilversum. Gooizicht beschikt over zo’n honderdvijftig vrijwilligers. Samen met de circa driehonderdvijftig collega’s van Annemieke – artsen, verpleegkundigen, fysioen ergotherapeuten, een psycholoog, een maatschappelijk werker, mensen van facilitaire dienst, administratie, activiteiten begeleiding, receptie, keuken- en restaurantmedewerkers – vormt het een heel bedrijf. ‘In het verpleeghuis ben ik collega onder de collega's. Al die mensen zetten zich in voor de bewoners. We doen het echt met elkaar.’ Voor iedereen Ze is voortdurend bezig met mensen. ‘Dat begint al als ik ’s morgens binnenkom. Ik kom altijd wel iemand tegen op weg naar mijn kamer met wie ik een informeel praatje aanknoop. Ik groet iedereen, soms maak ik een afspraak voor later. Dan check ik mijn e-mail om te kijken of er bijzonderheden zijn die mijn aandacht vragen. Daarna ga ik de afdeling op. Soms heeft de verpleging gevraagd om bij iemand langs te gaan, soms ga ik gewoon maar gesprekken aan met bewoners. Ik heb bijvoorbeeld de afdeling “revalidatie na een herseninfarct” onder mijn hoede. Ik stel me aan nieuwe bewoners voor en vertel wat ik kan doen. Sommige mensen vertellen onmiddellijk dat ze niet kerkelijk zijn. Ik zeg dan dat ik er voor iedereen ben. Iedereen staat op een bepaalde manier in het leven, heeft zich te verhouden tot de breuklijnen van het leven. Het is heel ingrijpend voor mensen om in een verpleeghuis terecht te komen. Zeker voor mensen die een herseninfarct hebben gehad: het is plotsklaps en de gevolgen kunnen heftig zijn – ze zijn vaak totaal ontredderd.’

Werkgroep Pastoraat en gezondheidszorg ‘Er is veel veranderd in de zorg de laatste jaren en die veranderingen zijn nog lang niet voorbij.’ Wybe Dijk die onlangs afscheid nam als voorzitter van de werkgroep ‘Pastoraat en gezondheidszorg’, een werkgroep van de Protestantse Kerk, is geestelijk verzorger geweest in psychiatrisch ziekenhuis Veldwijk in Ermelo. ‘Ik was daar in het begin, jaren zeventig, eigenlijk gewoon ziekenhuispredikant. Bewoners en medewerkers van Veldwijk waren overwegend kerkelijk. Als geestelijk verzorger was ik betrokken bij de zorg, en bij de medewerkers, maar ik zat ook in de organisatie van het ziekenhuis. Nu heeft de geestelijk verzorger een minder organisatorische meer patiëntgerichte positie.’ Nota’s en studiedagen Toen ds. Dijk voorzitter van de werkgroep werd, dacht hij: als we een werkgroep zijn, moet er ook gewerkt worden. Verschillende commissies werden ingesteld, rond een thema. Dat resulteerde in nota’s of bijvoorbeeld een studiedag. Zo schreef de commissie geestelijke verzorging de nota ‘Terzijde’, de commissie voorspellende geneeskunde de nota ‘Voorspellende geneeskunde’, organiseerde de commissie Voltooid leven een themadag over dit onderwerp, publiceerde de commissie Bevrijdingspastoraat een nota over deze materie, schrijft de commissie grenzen aan de zorg over ‘overbehandelen’ en wat we daar als kerk op te zeggen hebben, en belegt de commissie rond Zorg voor mensen een verstandelijke beperking onder meer een weekend met cliënten en hun familie. ‘Er zitten zeer deskundige mensen in de werkgroep: ethici, geestelijk verzorgers, een ziekenhuisbestuurder, een predikant, artsen, een pastoraal werker en een vertegenwoordiger uit de dienstenorganisatie, allemaal leden van de Protestantse Kerk. Ik ben heel trots op alle mensen die dit doen, hun inzet en enthousiasme zijn heel bijzonder.’

Opbloeien Gooizicht heeft niet alleen revalidatie in huis, maar ook een long stay-afdeling (voor mensen met bijvoorbeeld MS, Parkinson of COPD), twee afdelingen voor dementerenden en een dagbehandeling. ‘Alle afdelingen hebben hun eigen dynamiek. Ook met dementerende mensen kun je veel bereiken. Ik vraag ze regelmatig mee voor een kringgesprek. Als ik ze in de huiskamer opzoek, zitten ze vaak nog een beetje in elkaar gezakt wat somber voor zich uit te kijken. Ik moet ze soms echt verleiden om mee te gaan. Maar ze bloeien dan zo op tijdens het kringgebeuren. Dat is prachtig om te zien. En eens per maand zingen we vertrouwde liederen bij de piano. Dan zingen ook bewoners die niet veel meer praten mee. Voor alle betrokkenen een groot genoegen.’ Janet van Dijk communicatieadviseur in de Protestantse Kerk

Foto's: Marieke Viergever


15

16 |

WK Voetbal en de mensenrechten

Een rode kaart voor Brazilië

Mensenrechten

Het Wereldkampioenschap Voetbal 2014 is in juni van start gegaan. Brazilië, de zesde wereldeconomie, voetballand bij uitstek, heeft beloofd dat het WK 2014 er voor iedereen zou zijn. Maar ga je buiten het stadion, dan denk je vooral aan een rode kaart wegens het overtreden van mensenrechten. Het lijkt zo prachtig dat juist dit land het WK2014 en de Olympische Spelen in 2016 mag organiseren. Maar de Verenigde Naties, maatschappelijke organisaties, sociale bewegingen en burgers tonen hun bezorgdheid en onvrede over de schendingen van mensenrechten rond dit evenement. Sociaal-economische ongelijkheid Brazilië wordt alom geprezen om haar groeiende economie en dalende armoedecijfers. Maar er is een grote groep die niet kan meeprofiteren van deze economische groei. De ongelijkheid is zichtbaar op straat. Favela’s (krottenwijken) ontspruiten tussen de duurdere wijken in, waar er maar ruimte is. Vele mensen leven en werken op straat, ook naast de nieuwe of gerenoveerde stadions. De realiteit: de kloof tussen arm en rijk wordt steeds groter. Een realiteit die de overheid niet wil laten zien tijdens het komende WK. Om dit aan het zicht te onttrekken, gaat de overheid over tot ernstige schending van mensenrechten. Een eigen voetbalplein in een buitenwijk bij Rio de Janeiro. Foto: HH/Renzo Gostoli

Mensenrechten in de favela’s De favela Chácara Santo Antonio Além do Carmo is gelegen op een helling tussen de aanvoerhaven en het toeristische centrum van Salvador, Bahia. De eerste kennismaking van toeristen met Salvador. Om die reden wil de overheid de bewoners van de favela laten verhuizen. Maar er is geen hulp bij het zoeken van een woning, geen betrouwbare financiële steun, geen zekerheid voor de bewoners. Waarom zouden zij hun huidige woning dan verlaten? Ernstige intimidatie is het gevolg. De buurtkroeg werd bezet en indringers hebben jongeren in de wijk in elkaar geslagen en wild in het rond geschoten. Een jongen van 18 was pas na drie dagen op de Intensive Care buiten levensgevaar. Zo ver gaat de overheid in naam van voetbalorganisatie FIFA. De favela Maré is gelegen tussen het vliegveld en de FIFA-stadions en het toeristische centrum van Rio de Janeiro. De grootste en gevaarlijkste favela die ‘schoongeveegd’ moet worden, zoals de Nederlandse media het noemen. Militairen staan bij elke ingang van de Kerkinformatie • juli-augustus 2014

favela, bij de ingang van winkels of restaurants, en patrouillerend door de wijk. Er passeren militairen op motoren en in een jeep, met de wapens duidelijk zichtbaar. De wijkbewoners vragen zich af of het WK de toegezegde structurele verbetering teweeg zal brengen. Of zal de overheid alleen de veiligheid van de toeristen garanderen? Wat doet Kerk in Actie? Onze partners CESE, Salvador, en Observatorio de Favela’s in Rio de Janeiro, werken in deze gebieden. Zij zijn een spreekbuis voor de bewoners en tonen hun problemen aan een groter publiek. Ook helpen zij bij de bescherming van de rechten van de bewoners. Zo deelt Observatorio in de favela's flyers uit waarop de rechten van de bewoners beschreven staan. Door deze op de deur te hangen, laten bewoners aan de militairen zien dat zij weten wanneer er over grenzen wordt gegaan. De mensenrechten die alle mensen zouden moeten hebben, lijken niet te gelden voor de bewoners van Chácara

Santo Antonio Além do Carmo en Maré. Zij profiteren niet mee van het WK, en hun omstandigheden verslechteren zelfs. Kerk in Actie werkt er, samen met haar partners, aan dat mensen een menswaardig bestaan krijgen, ook tijdens het Wereldkampioenschap Voetbal. Nadine de Vogel communicatiemedewerker in het regiokantoor van Kerk in Actie en ICCO in Bolivia

|

17

Geven aan de kerk: zak of scherm? Geld is een onmisbaar onderdeel van het kerkelijk werk. De diaconie heeft het nodig om kwetsbare mensen te helpen. De kerkrentmeesters om het kerkgebouw te laten schilderen en om de organist te betalen. Vaak gaat het om aanzienlijke bedragen. Daarom is het zinvol om na te denken over nieuwe vormen van geldwerving.

Met één druk op de knop De ervaring leert dat gemeenteleden ook via nieuwe methoden gemotiveerd kunnen worden om bij te dragen aan kerkelijke activiteiten. Onlangs zijn de Protestantse Kerk en Kerk in Actie samen een kleine proef gestart met ‘Geefmobiel’. Daarmee kun je als particulier via sms bijdragen aan het werk van de plaatselijke gemeente. De proef vond plaats in de missionaire pioniersplek Cross Point in Nieuw-Vennep. Die vierde begin dit jaar haar tienjarig bestaan. ‘Vanuit onze visie om er te zijn voor de wijk, besloten we de hele woonwijk Getsewoud een verjaarscadeau aan te bieden’, vertelt voortrekker Paul Schotenko. ‘We hebben “De zandtovenaar” besteld en alle scholen in de wijk uitgenodigd. Bijna duizend kinderen uit vijf basisscholen woonden de voorstelling bij. ’s Avonds was er een voorstelling voor volwassenen, goed voor nog weer bijna zevenhonderd bezoekers. Tijdens de voorstelling werd de sms-actie via Geefmobiel uitgetest. Schotenko: ‘De zandtovenaar schreef het in het zand: “sms Kerk CP naar 4333!”. Hiermee kregen de bezoekers de kans om € 1,50 per sms te doneren voor het werk van CrossPoint. We ontvingen niet direct honderden sms’jes, daarvoor was het moment te kort, maar het was een goede manier om de methodiek te testen voor onze gemeente.’ Leren en verder gaan Dankzij gemeenten als CrossPoint en

Geldwerving

Geld werf je als kerk het hele jaar door: via Actie Kerkbalans, oproepen aan gemeenteleden, zomerse acties en natuurlijk via de zondagse collecten. Daarmee bereik je in elk geval de meelevende kerkleden. Lastiger is het om mensen te bereiken die niet (meer) iedere zondag naar de kerk komen. Over dit probleem wordt in gemeenten nagedacht en in het kader van het ontzorgen van gemeenten denkt de Protestantse Kerk hierover mee. Zo kunnen diaconieën bijvoorbeeld al deelnemen aan een gemeenteledenmailing vanuit Utrecht, waarbij kerkleden een brief ontvangen over het werk van Kerk in Actie of het eigen interactief project. Verder kunnen ze zich laten inspireren tot geldwerfacties via de handreiking ‘Fondsenwerving, zo leuk kan het zijn!’

andere deelnemende gemeenten kan de Protestantse Kerk onderzoeken hoe relevant een bepaalde wervingsmethodiek is voor plaatselijke gemeenten. Met die kennis kan de dienstenorganisatie gemeenten zo optimaal mogelijk ondersteunen. Zo wordt bijvoorbeeld ook uitgeprobeerd welke geldwervende elementen succesvol kunnen zijn, via App Protestant die onlangs met succes beschikbaar is gekomen voor lokale (kerk) nieuwsberichten, foto’s en filmpjes van plaatselijke gemeenten. 40dagentijd-app Ook bij Kerk in Actie wordt gekeken naar nieuwe mogelijkheden om gemeenteleden te inspireren en enthousiasmeren voor diaconaal en zendingswerk wereldwijd. Dit jaar lanceerde Kerk in Actie daarvoor de 40dagentijd-app. Gebruikers kregen iedere dag een bericht met een tip, een mooie tekst of informatie over projecten van Kerk in Actie toegestuurd. Ook werd de mogelijkheid aangeboden om een gift te geven of om besparingen bij te houden in de app. De app is ruim 32.000 keer gedownload en via de app is ruim

€ 13.000,- gedoneerd aan Kerk in Actie. Deze resultaten overtroffen alle verwachtingen. Zinvol De Protestantse Kerk blijft zoeken naar digitale mogelijkheden om gemeenteleden te enthousiasmeren die niet (meer) zo vaak in de kerk komen. Hoe betrek je ze bij het werk dat plaatselijk en regionaal wordt verzet, en waarvoor ze vaak best een gift over hebben? Gelet op de resultaten is het zinvol om verder te experimenteren. Renate Barendregt medewerker relatiebeheer plaatselijke gemeenten

Meer weten? Gemeenten die behoefte hebben aan ondersteuning van de geldwerving, kunnen contact opnemen met Renate Barendregt via [email protected]


18 |

Luisterend oor voor zeelui in vreemde haven

Diaconaat

Veel tijd besteedt Rijk van Lent van het Diaconaal Havenproject Rotterdam aan scheepsbezoek. ‘De zeelui aan boord laat ik daarmee namens de kerken weten dat er óók voor hen in een vreemde haven mensen zijn die aan hen denken en hen zo nodig ondersteunen.’ De stevige blonde Duitse zeeman gaat er echt voor zitten en praat honderduit. Over de bulkcarrier, die zijn beste jaren wel heeft gehad maar in brandstofverbruik niet onderdoet voor nieuwere schepen. Over zijn gage: de reder betaalt niet slecht. Over de vele nationaliteiten op het schip: ‘Zo’n mix is prettiger dan een bepaalde groep die overheerst, en de Filippijnse kok kookt voor alle monden.’ Over Portugal, waar hij nu met zijn gezin woont. ‘Sommige zeelui stellen het erg op prijs dat je even aan boord komt. Kunnen ze eindelijk eens praten met iemand anders dan een bemanningslid’, had diaconaal werker Rijk van Lent gezegd voordat hij in de auto stapte om naar de kade in het Botlekgebied te rijden waar het met ijzererts uit Brazilië geladen vrachtschip ligt aangemeerd. De Duitser blijkt zo’n zeeman. Van Lent spreekt daarna nog kort met een Oekraïner, een zeeman van de Malediven en de Filippijnse kok. Familie en pastor in één De Stichting Diaconaal Havenproject Rotterdam bestaat een kwart eeuw, Rijk van Lent (58) is als diaconaal werker inmiddels 24 jaar het gezicht van de organisatie, die op initiatief van wijlen koopvaardijpredikant ds. Rinus Baart werd opgericht. Voor Europese zeevarenden waren zeemansmissies actief in de Rotterdamse haven, maar, zo kaartte Baart aan: ‘Wie zorgt er voor de Filippino’s en de Indiërs?’. De stichting werkt samen met pastores in de haven, onder wie ds. Helene Perfors (Protestantse Kerk in Nederland). Veel diaconieën in vooral ZuidHolland dragen het werk van de stichting financieel. Af en toe is er een noodgeval. Zo belde de zeehavenpolitie in de Rijnmond of Van Lent naar een Griekse tanker wilde gaan. Op zee was de kok op een scherpe stang in een opslagruimte gevallen. Een ingevlogen arts kon niet voorkomen dat de man aan interne verwondingen bezweek. Samen met een pastor bood

Rijk van Lent ontmoet zeelieden tijdens een van zijn pastorale bezoeken. Foto: RD

Van Lent de bemanning slachtofferhulp. Aan boord werd een rouwdienst gehouden. Taalproblemen Bij ziekte of na een ongeval staat Van Lent zeevarenden bij. In de periode 2008-2012 bracht hij gemiddeld per jaar 124 bezoeken aan 63 personen. ‘Het valt voor zeelui niet mee als ze ver van huis plotseling in een ziekenhuis belanden. Een arts kan nog zo zijn best doen en in Cambridge-Engels uitleggen wat er aan de hand is, vaak begrijpen ze het niet. “Wat zei de dokter nou?”, vragen ze als hij vertrokken is. Soms valt het onbekende eten niet goed of zijn er problemen door de cultuurverschillen. Het verplegend personeel spreekt hun taal niet of neemt geen tijd voor hen. Bezoek krijgen ze niet of nauwelijks, zeker niet als hun schip weer verder moet varen. Een tablet komt dan van pas om contacten

‘Ik wil vooral weten: Waar knelt het?’


Scheepsramp op Sinterklaasavond Sinterklaasavond 2012 zal Rijk van Lent zich blijven herinneren. Na een aanvaring met een containerschip, ter hoogte van Goeree-Overflakkee, zonk toen de Baltic Ace, beladen met ruim 1400 gloednieuwe personenauto’s, binnen een kwartier. Van de 24 bemanningsleden overleefden slechts dertien de ramp. Zonder bezittingen kwamen de geredde opvarenden aan land. ‘Met toestemming van de rederij kocht ik met bemanningsleden nieuwe kleding en artikelen voor persoonlijke verzorging. Wie daarin geïnteresseerd was, kon ik helpen met computers, zodat ze via Skype en Facebook contact konden onderhouden met hun familieleden.’ Voor de emoties en de verhalen van de bemanningsleden bood Van Lent een luisterend oor. ‘Lange tijd nadat ze naar huis waren teruggekeerd, had ik nog steeds contact met een aantal van hen.’

|

Van Lent (3e van links) tussen een groep zeelui. Foto: DHR

met het thuisfront te onderhouden.’ Voorzitter Wout Baas: ‘Rijk is voor zo’n zeeman familie en pastor in één.’ ‘Van alles moet er soms geregeld worden op het vlak van verzekering, ziekengeld en fiscus’, zegt Van Lent. ‘Mijn taak is vooral informeren en emanciperen. Als het kan moet een zeeman het zelf regelen. Ik ga niemand pamperen.’ Van Lent is er ook voor bemanningsleden van schepen die aan de ketting liggen omdat rederijen hun kredieten niet meer kunnen betalen. De diaconaal werker helpt de zeelui met internet en een opbeurend gesprek. Waar nodig schakelt hij de vakbond in. In 2013 werd 96 maal een schip aan de ketting bezocht.

Bidden Er doen zoveel schepen de Rotterdamse haven aan, Van Lent gaat maar bij een klein deel aan boord. ‘Een beetje op gevoel selecteer ik uit de lijsten welke schepen er verwacht worden. Vaak zijn het vooral de oudere schepen waarvan de reders een steek laten vallen, maar dat hoeft niet zo te zijn.’ Op de schepen informeert Van Lent naar het wel en wee. ‘Ik wil vooral weten: Waar knelt het? En wat geeft je kracht als het even wat minder gaat aan boord? Voel je je niet eenzaam? Als zeelui dat willen, bied ik aan met hen te bidden. Ik hoop dat mijn gesprekken, zeker als er problemen zijn, wat lucht geven, nieuwe mogelijkheden aanreiken, hoop bieden.’

Internet: www.diaconaalhavenproject.nl

Jan Kas freelance journalist

Tien weken wachten met een tumor Een 43-jarige werktuigkundige uit Birma komt met geelzuchtverschijnselen in het Havenziekenhuis. De artsen denken eerst aan galstenen, nader onderzoek wijst op alvleesklierkanker. Bij de eerste operatie blijkt de tumor te gecompliceerd om verder te opereren. Een medisch team van het Erasmus Medisch Centrum bestudeert nogmaals de scans en stelt ook een ontsteking vast. Die zou met een maand rust kunnen afnemen, waarna de tumor toch geopereerd zou kunnen worden. In afwachting van de mogelijke operatie wordt de Birmees overgeplaatst naar een hotel. Het voordeel van de privacy weegt echter niet op tegen het alleen zijn op een hotelkamer. Daarnaast kan de zeeman de meeste maaltijden à la carte niet goed verdragen. Rijk van Lent bezoekt de man vanaf zijn opname in het ziekenhuis. Samen met de scheepvaartagent zorgt hij voor bezoek van twee collega's. Hij kan hem helpen met een computer om met familie en vrienden te communiceren. In het hotel krijgt de Birmees eten dat Van Lent bestelt bij een restaurant. Het agentschap zorgt voor een uitje naar de kapper, een kledingwinkel, omdat zijn kleding niet meer past, en een bioscoop. Als de man zich sterk genoeg voelt, neemt Van Lent hem mee voor een bezoek aan het centrum van Rotterdam. Na tien weken besluit de zeeman een eventuele operatie in eigen land af te wachten. Daar kan hij in ieder geval bij zijn familie zijn.

Containerschepen in de Rotterdamse haven. Foto: Peter Hilz/HH Kerkinformatie • juli-augustus 2014

19

20 |

JOP, jeugdorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland

Jongeren en kerk, waar begin je? Er zijn nogal wat bijeenkomsten van de kerk of het jeugdwerk waarin de vraag wordt gesteld: Hoe krijgen we jonge mensen weer terug in de kerk? Na enkele opmerkingen over ouders en hun rol (We mogen toch al blij zijn als er dertigers en veertigers met hun kinderen zijn?, Laten we beginnen bij de ouders. Daar ligt de sleutel), blijft de vraag over jongeren overeind staan: We schrijven de jongeren toch niet zomaar af? Hoe kunnen we de jongeren bereiken? Waar begin je? Op die vraag heeft Martijn Ouwerkerk een begin van een antwoord gevonden Martijn is jongerenwerker in de Protestantse Gemeente te Zaandam en startte daar met de pioniersplek ‘Live’, waar hij wekelijks samenkomt met jongeren. 'Het begint bij Gods liefde voor jongeren’, vertelt Martijn. ‘Daaruit vloeit voort dat je jongeren opzoekt waar ze zijn. Dat betekent dat je het gesprek zoekt en aan de slag gaat met jongeren, met behulp van middelen en vormen uit deze tijd, in mijn geval een game’. De game YourStory is een online spel waarbij jongeren missies en opdrachten krijgen om in het echte leven mee aan de slag te gaan. Niet dat Martijn zelf zo’n game-liefhebber is. Hij ziet de gevaren van gameverslaving onder jongeren. Maar de game waarmee hij werkt is gekoppeld aan het echte leven. De game gaat over het verkennen van Bijbelse bronnen en begrippen als barmhartigheid, geloof, samenwerking en bezinning. Ontstaan in Zaanstad ’Ik werk inmiddels twee jaar als missionair jongerenwerker in Zaanstad’, vertelt Martijn. Hij heeft al een aantal projecten opgezet. ‘Ik ben vooral aangenomen om in contact te komen met buitenkerkelijke jongeren.’ Zo hebben we bijvoorbeeld een vaste groep buitenkerkelijke tieners in de kerk die ik vanuit het JOP-spel Sirkelslag heb leren kennen. Hiermee wordt elke week door middel van spelen over het geloof verteld. Zo ben ik ook op het idee gekomen om jongeren te bereiken met een game.’ Via de jongeren met wie Martijn al contact heeft, wil hij in contact komen met andere jongeren. Voor de groep is het belangrijk dat deze jongeren zich samen inzetten en commitment aangaan. Zo bouwen ze mee aan hun eigen plek. Net als in de missies van de game waarin samenwerkingsopdrachten belangrijk zijn. Belangrijke waarden Martijn vindt het belangrijk om te inspireren en jongeren zelf te laten ontdekken wat het geloof voor hen betekent. ’Ik wil jongeren niet manipuleren, maar sta voor de vrijheid om te ontdekken wat het geloof inhoudt en om een keuze te maken voor het geloof.’ Ook ‘delen’, een trend onder jongeren, is een belangrijke waarde. Delen van informatie, foto’s, maar ook je zorgen en waar je van geniet. En er moet een ‘hangout’ komen, een plek waar jongeren graag zijn en elkaar opzoeken en om met elkaar in contact te zijn en te praten over zingeving. Kerkinformatie • juli-augustus 2014

Marijn Ouwerkerk. Foto: Laurens Oosterbroek

Geïnteresseerd in een thema-avond of training in uw gemeente? Neem contact op met de JOP Jeugdwerkadviseur in uw regio: www.jop.nl/jeugdwerkadviseur.

| Kerk-zijn Met ‘Live’ bouwt Martijn samen met jongeren aan kerk-zijn. Daarmee keert hij de vraag ’Hoe krijgen we jongeren in de kerk?’ binnenstebuiten. Want wat bedoelen we met jongeren? Wat bedoelen we met kerk? Alleen jongeren met een kerkelijke achtergrond of ieder kind en elke jongere? De aanpak van Martijn, die gericht is op niet-kerkelijke jongeren, zou wel eens een nieuw elan teweeg kunnen brengen waardoor andere jongeren zich ook aangesproken weten: Daar gebeurt wat. Martijn probeert samen met jongeren een eigen manier van kerk-zijn uit. En de kerkdienst dan? Die is natuurlijk niet de enige en ultieme vorm van kerk-zijn. Kerk, dat is daar waar mensen in Jezus’ naam bij elkaar zijn, daar waar Gods liefde wordt gedeeld. En dat biedt een nieuw perspectief voor iedere ontmoeting, iedere plek van jeugdwerk. Ook dat is kerk. Robert Mazier adjunct-programmamanager bij JOP

JOP-collecte 14 september Jongerenwerker Martijn Ouwerkerk (Zaandam) wil present zijn in de jeugdcultuur. Met de collecte op 14 september ondersteunt JOP zulke jongerenwerkers. JOP voert coachingsen begeleidingsgesprekken, adviseert over het spel Your Story en helpt bij de ontwikkeling van Live tot pioniers plek van de Protestantse Kerk.

Julien doet ook mee aan Live Wil je je voorstellen? ’Ik ben Julien, 20 jaar, uit de Zaanstreek, eerstejaars student aan de Hogeschool van Amsterdam. Ik wil docent Engels worden. Hiervoor heb ik twee jaar Informatica gestudeerd, maar ik besloot dat ik niet het type ben om zo veel achter de PC te zitten. Alweer vijf jaar een bijbaantje bij de lokale supermarkt.’

Je doet mee aan het project Live dat hoort bij een kerk in Zaandam. Maar je hebt zelf helemaal geen kerkelijke achtergrond. Hoe zit dat precies? ’Dat is wel een leuk verhaal. Ik ben samen met een collega die ook een lerarenopleiding doet naar mijn eerste schooldag gegaan. We kwamen daar een bekende van mijn collega tegen, Eline. Op weg naar huis kwam ik Eline weer tegen en raakten we aan de praat. Eline vertelde over een groep jongeren waarmee ze elke woensdagavond praat en discussieert over leuke, interessante thema’s en zei dat ik daar ook welkom was. Maar het bleek in een kerk te zijn. Dat schrok me eigenlijk meteen af aangezien ik niets met het geloof had. Het heeft ook twee weken geduurd voordat ik uit mijn comfort zone stapte en voor het eerst naar Live ging.’ ’Na die eerste Live-meeting voelde ik me vrij stom dat ik niet eerder was gegaan. De gedachte dat het geloof je wordt opgedrongen zodra je een kerk binnenstapt is nonsens. Dat beeld krijg je door de mensen die je in de stad benaderen met flyers. Het effect dat Live op mij heeft gehad is dat ik zélf vragen begon te stellen over het geloof en wat het eigenlijk is. Waarom zou ik iets wat al langer dan 2000 jaar meegaat en bestudeerd wordt door miljoenen mensen in de wind slaan zonder het een eerlijke kans te geven? En als het niets voor mij is, ben ik nergens toe verplicht, probeer het gewoon eens voordat je er nee tegen zegt.’

Veel jongeren hebben niet veel met het christelijke geloof of de kerk. Je hebt daar zelf ook ervaring mee. Denk je dat het project van Martijn hen zal aanspreken, ook als ze niets met geloof hebben?

'Elk kind en iedere jongere weet zich geliefd door God.' Dat is het verlangen van JOP, Jeugdorganisatie van de Protestantse Kerk. Daarom wil JOP missionair present zijn in de jeugdcultuur, zoals in Zaandam. Meer informatie: www.jop.nl/ steunons.

Bekijk het filmpje van Martijn op www.jop.nl/ steunons

iPad

’Ik ga er in eerste instantie niet van uit dat mensen naar de kerk stappen. Die drempel is gewoon te hoog. Je hoort ook eigenlijk nooit een jongere roepen: ‘Hé jongens, ik ga naar de kerk, wie komt er mee?! En eigenlijk snap ik dat ook wel. We leven in andere tijden, waarin jongeren best wel interesse hebben in het geloof, maar dit niet in een kerk willen ontdekken. Er zit eigenlijk een soort jongeren-taboe op het woord kerk. Daarom vind ik Martijns droom (YourStory spelen met een groep jongeren of een kerk voor jongeren verwezenlijken) zo mooi. Ik denk dat dat echt zou kunnen aanslaan!’


21

22 |

Servicepagina De website van de Protestantse Kerk wil onder meer ambts- en taakdragers ondersteunen. Maar de kerk is breed en de ene plaatselijke gemeente is de andere niet. Daardoor lijkt de website soms ingewikkeld. Hoe vind je wat je zoekt? In de komende maanden geeft Kerkinformatie bij elke taak in de gemeente een overzicht van wat de website biedt. Handig om bij de hand te houden.

De kerkenraad op de website Persoonlijke ontwikkeling Cursus ‘Leidinggeven aan de gemeente’ en andere cursussen De PCTE (Protestants Centrum voor Toerusting en Educatie) verzorgt cursussen die een kerkenraad helpen bij het verbeteren van de kwaliteit van leidinggeven aan de gemeente. Bijvoorbeeld cursussen ‘leidinggeven aan de gemeente’, ‘vergaderen’ en ‘leidinggeven aan veranderingen’. www.pkn.nl/pcte > Cursussen en studiedagen > Cursussen > Bestuur en leiderschap

Inhoudelijke ondersteuning Kerkenraadsdagen onder leiding van een gemeenteadviseur Het is mogelijk om onder leiding van een gemeenteadviseur een een kerkenraadsdag te organiseren. Bijvoorbeeld om samen na te denken over beleidsontwikkeling of dertigers in de gemeente. www.pkn.nl/pcte > Cursussen en studiedagen > Gemeente en kerkenraad Gesprekshandleidingen, bijvoorbeeld over dopen, de preek of de visienota De dienstenorganisatie biedt gesprekshandreikingen over verschillende thema’s aan om daarmee kerkenraden helpen hun beleid te bepalen over onderwerpen die zijn besproken op de synode, en om deze in hun gemeenten aan de orde te stellen. www.pkn.nl > Actief in de kerk > Besturen > Kerkenraad > Toerusting Ethische bezinningen, bijvoorbeeld over werk en familie Iedere gemeente organiseert toerustingsbijeenkomsten voor gemeenteleden. De generale synode komt ieder jaar met een ethische bezinning. Deze zijn geschikt voor toerustingsbijeenkomsten in de kerkenraad en de gemeente. De brochures bevatten vragen om het gesprek op gang te helpen. www.pkn.nl > Werkvelden > Geestelijke vorming > Vorming en toerusting > Ethische bezinningen


Foto: Ger Loeffen/HH

Praktische ondersteuning Kerkorde De Protestantse Kerk verwoordt in de Romeinse artikelen van de Kerkorde wat zij gelooft en belijdt. Dit vormt de basis van haar kerkstructuur, haar organisatie, haar kerkrecht, haar ledenadministratie, haar arbeidsvoorwaarden en haar financiën. Dit alles wordt verder uitgewerkt in ordinanties en generale regelingen. Kerkenraadsleden moeten van de kerkorde op de hoogte zijn. www.pkn.nl > Actief in de kerk > kerkorde Materiaal over beroepingswerk en jaargesprekken De kerkenraad geeft leiding aan de gemeente en wordt gevormd door de ambtsdragers van deze gemeente. Om goed te functioneren stelt de landelijke kerk materiaal voor beroepingswerk en jaargesprekken ter beschikking. www.pkn.nl > Besturen > Kerkenraad

Nieuws Protestantse Kerk in Nederland Maandelijks worden de kerkenraden via een digitale nieuwsbrief op de hoogte gesteld van nieuws uit en over de Protestantse Kerk. Ook de regionale steunpunten versturen nieuwsbrieven. Ontvangt uw kerkenraad geen nieuwsbrief? Geef dit dan s.v.p. door via [email protected]. www.pkn.nl > Actueel > Abonnementen > Nieuwsbrieven Via www.pkn.nl, twitter @PKNnl en Facebook (https://www.facebook.com/ ProtestantseKerkinNederland) wordt er dagelijks nieuws verspreid. Marloes Nouwens-Keller voorlichter Protestantse Kerk

|

Kerk en theoloog Aan de Protestantse Theologische Universiteit in Amsterdam en Groningen worden predikanten opgeleid. Wie geven daar les? Wat is hun specialisme? En hoe staan ze in de kerk? Een serie interviews, deze maand: dr. Marjo Korpel.

‘Over preek doe ik soms drie jaar’ Op kleitabletten uit de dertiende eeuw voor Christus ontdekte dr. Marjo Korpel (55), docent Oude Testament aan de Protestantse Theologische Universiteit, samen met haar leermeester dr. Johannes de Moor het oudste verhaal van Adam en Eva. Hun vondst kreeg veel aandacht in de media. Haar onderzoek is vaak de basis voor de uitleg van bijbelteksten in de circa 40 kerkdiensten die Korpel jaarlijks leidt. ‘De komende tijd zal ik wel veel over Genesis preken.’ De colleges Hebreeuws van De Moor waren in haar studententijd stimulerend. ‘Je vertaalde een Hebreeuwse tekst, maar hij gaf er ook uitleg bij, waardoor je ontdekte hoeveel er nog achter zat.’ Het boeide Marjo Korpel zo dat ze zich specialiseerde in de oudoosterse context van het Oude Testament. Na haar proefschrift over godsbeelden in Israël en de Kanaänitische wereld was Korpel een kleine twee jaar gereformeerd predikant in het Friese Koudum. ‘Dat was wat ik wilde. Als meisje van zeven speelde ik al domineetje. Doordat er vacatures op mijn vakgebied waren, keerde ik echter vrij snel terug naar de universiteit. Ik preek nog altijd, maar vond het moeilijk dat ik het pastoraat kwijtraakte. Dat is mooi werk: met mensen optrekken, ook in het geloof, in verdrietige en in mooie tijden.’

Kinderen van hun tijd Korpel, die 22 jaar aan de Universiteit Utrecht werkzaam was, maakte veel studie van het Ugaritisch, de taal van de oude stad Ugarit (nu West-Syrië). ‘In die tijd een metropool met veel handelscontacten. Heel de oudoosterse cultuur was er samengebald. Je kunt veel meer op het spoor komen van het eigene van het Oude Testament als je het vergelijkt met buitenbijbelse teksten, onder meer in het Ugaritisch. Die hebben vaak veel gelijke elementen, interessant zijn de verschillen.’ De bijbelschrijvers waren kinderen van hun tijd, die beelden en voorstellingen gebruikten die ook elders voorkwamen’, aldus Korpel. ‘De Kanaänieten, in de Bijbel als heidenen aangeduid, waren eigenlijk net zo vroom als de Israëlieten. Een hymne over de god Baäl lijkt net

Foto: Foto: Niek Stam

een psalm. De bijbelschrijvers gaven wel hun eigen draai aan wat ze zagen en hoorden. Ze zetten zich ook kritisch af tegen hun omgeving. Dat zie je pas goed als je die omringende cultuur onder de loep neemt. In veel teksten van buiten Israël is de mens een speelbal van de goden, terwijl hij in het Oude Testament een heel belangrijke rol heeft. Psalm 8 noemt hem ”bijna een god”. Het initiatief ligt bij God, maar van de mens wordt veel verwacht in het verbond. Niet voor niets wordt het met een huwelijk vergeleken: relatief gelijke partners hebben hun verplichtingen tegenover elkaar.’

Nieuwe en oude dingen

kerk, in een gemeente, via een preek of een leerhuis.’ ‘Een goede preek over een tekst kun je pas schrijven als je er iets nieuws uit gehaald hebt’, meent Korpel. ‘Studenten vragen me wel hoe lang ik over het maken van een preek doe. Soms een jaar of drie. Je verdiept je ergens in en als je dat hebt afgerond of een heel eind op weg bent, denk je: Nu heb ik wat, daar kan ik over preken. Aardig is dat Jezus een schriftgeleerde al omschreef als iemand die uit zijn schatkamer nieuwe en oude dingen tevoorschijn brengt.’ Jan Kas freelance journalist

Studieobjecten van Korpel zijn onder andere de bijbelboeken Ruth en Ester en Jesaja 40-55. ‘Al studerend kom je heel dicht bij de mens van toen. Als je merkt dat gelovigen in die dagen worstelden met dezelfde problemen als wij, zijn ze niet meer zomaar literaire figuren in een tekst. Wie dat doorheeft, kan lijnen doortrekken naar nu. In mijn colleges benadruk ik: Je doet exegese niet alleen om een oude tekst te begrijpen, maar uiteindelijk ook omdat je vanuit die tekst een boodschap wilt doorgeven in de Kerkinformatie • juli-augustus 2014

23

24 | • D i e n s t g e h e i m e n

• berichten

• Cursussen en studiedagen PCTE

Woorden bij brood en wijn Vraag: Bij de viering van het Avondmaal merk ik dat de verschillende predikanten telkens verschillende woorden uitspreken als ze brood en wijn uitreiken. Zijn er vastgestelde uitdelingswoorden die de dominee verplicht is zó te zeggen? Sommigen van ons missen met name de woorden ‘tot een volkomen verzoening van onze zonden’. Hoe is dat geregeld in onze Protestantse Kerk? Antwoord: Er is geen verplichting om bepaalde woorden te gebruiken. Het Dienstboek van onze kerk is een hulpmiddel voor de erediensten, geen dictaat van bovenaf. De doopwoorden en de bevestigingsvragen bij ambtsdragers zijn wél verplicht. Daarom staan in ons Dienstboek op pag. 180-181 ook enkele varianten van uitdelingswoorden. Het hangt ervan af of hier afspraken over zijn gemaakt. Er kunnen ook verschillen zijn in wel of geen ‘10 woorden’, wel of geen gezangen, een zwarte of een witte toga... Inhoudelijk is deze liturgische rubriek omstreden vanaf de dagen van de Reformatie. Lutheranen waren/zijn gehecht aan de letterlijke woorden van Jezus: ‘Dit is Mijn lichaam’ en ‘Dit is mijn bloed’. Calvinisten hebben deze woorden opzettelijk níet willen gebruiken. Daar klinkt het: ‘Neemt, eet, het lichaam van Jezus dat voor u is overgeleverd in de dood.’ En: ‘Dit is de beker van het Nieuwe Testament in het bloed van Jezus, dat voor u is uitgestort.’ De beroemde woorden waar u op doelt zijn het zogenaamd ‘Londens aanhangsel’, afkomstig uit de Londense vluchtelingenkerk in 1555. In ons Dienstboek staan ze tussen haken: het mag wel, maar het moet niet. Als huidige, korte variant kan ook gezegd worden: ‘Brood uit de hemel voor u, en Wijn van Gods koninkrijk voor u.’ Ds. Peter Hoogstrate lid van de werkgroep eredienst Heeft u een vraag over de eredienst? Stel deze via [email protected]


Hieronder staat het overzicht van de cursussen en activiteiten van het Protestants Centrum voor Toerusting en Educatie (PCTE) in de komende maanden. Aanmelding en nadere informatie over cursusinhoud, ook over het aanvragen van een cursus op maat voor de eigen gemeente: www.pkn.nl/pcte. Als predikanten en kerkelijk werkers punten kunnen halen in het kader van de Permanente Educatie (PE) staat dat erbij vermeld. Vragen? PCTE, Postbus 8504, 8503 RM Utrecht, tel (030) 880 1558, e-mail: [email protected]. U kunt zich nog inschrijven voor de volgende cursussen en activiteiten:

Training Uitgebreid pastoraat voor vrijwilligers 26 september, Amersfoort

Alleen de startdatum is vermeld. Cursus Pastoraat 11 september, Kapelle

Training Begeleiden van rouwgroepen (punten PE 0,75) 25 september, Utrecht

Training Zinvol visiteren I (punten PE 0,5) 26 september, Utrecht

Werkweek voor liturgie en kerkmuziek (punten PE 1) 15 juli, Hoeven

Training Conflicthantering II (punten PE 0,5) 7 november, Utrecht

Jaartraining Zorg voor de ziel (punten PE 2,5) Jaargang van zes keer een tweedaagse groepsretraite 2 maart 2015, Maarssen

Cursus Jaargesprekken 22 september, Ingen Cursus Introductie meditatie (punten PE 1,5) 12 september, Maarssen Training Begeleiding van meditatie (punten PE 1,5) 24 februari 2015, Maarssen Cursus Introductie geestelijke begeleiding (punten PE 2) 1 oktober, Maarssen Training “Maar ik kan de draad niet krijgen’ (punten PE 0,75) Training voor pastores en andere beroepskrachten om vertrouwd te raken met het vorm en inhoud geven aan gespreksgroepen met kwetsbare en zorgafhankelijke ouderen. 2 oktober, Beekbergen 26 januari 2015, Doorn 17 maart 2015, Zwolle Training Omgaan met de media (punten PE 0,25) 3 oktober, Houten Training Presentatie voor voorgangers (punten PE 0,5) 7 oktober, Drachten

Terugkomdag Begeleiden van rouwgroepen (punten PE 0,25) 1 oktober, Houten

Training Leidinggeven aan veranderingen (Punten PE 3,5) Training van dagen voor onder andere predikanten en kerkelijk werkers, leden van kerkenraden, leden van werkgroepen of commissies. Centraal in deze training staat het vergroten van de persoonlijke effectiviteit als het gaat om leidinggeven aan en realiseren van beoogde veranderingen. Data: 27 oktober en 24 november 2014 en 12 januari, 9 februari en 16 maart 2015. Training Motiverende gespreksvoering (Punten PE 2,5) Training van drie dagen waarin de methodiek van Motiverende gespreksvoering wordt verkend en geoefend; anderen zo begeleiden dat je ze motiveert; dat ze de noodzaak van verandering sterker ervaren en dat het geloof in eigen kunnen toeneemt. Data: 22 januari, 5 februari en 12 maart 2015

|

• Cursus Psychopastoraat In september 2014 start weer de cursus Psychopastoraat. De opzet van de cursus is interactief en praktisch onder leiding van ervaren docenten (voorgangers en psychologen / psychiaters) en trainers. Deze cursus is bedoeld voor vrijwilligers die in hun kerk of een hulpverlenende organisatie pastorale steun willen geven aan mensen met psychische problemen. Aan de orde komen onder andere verantwoord Bijbelgebruik, de betekenis van gebed, pastorale gesprekstechnieken,

karakter en identiteit, een pastorale basishouding, en psychische ziektebeelden. Het is cursus waarin gemeenteleden worden toegerust tot het voeren van pastorale gesprekken. De cursusplaatsen zijn onder voorbehoud van voldoende inschrijvingen: Veenendaal, Gouda, Lelystad en Goes. De basis- en vervolgcursus bestaan uit 9 lesdagen. Informatie en aanmelding: www.stichtingppt.nl of e-mail [email protected]. •

• Werkmap eredienst voor GB-gemeenten In contacten met kerkenraden van gemeenten die zich rekenen tot de Gereformeerde Bond blijkt dat er veel vragen leven over eredienst en liturgie. Hoe kun je die op een eigentijdse manier vormgeven terwijl je van harte de

• Tom Wright in Groningen De bekende theoloog Tom Wright uit St. Andrew’s (Schotland) komt naar Groningen. Op dinsdag 28 en woensdag 29 oktober 2014 zal hij meerdere lezingen verzorgen op de predikantenconferentie die de Confessionele Vereniging i.s.m. de RuG organiseert. De conferentie heeft als titel “Paul, the Church and Us. On Being Church in the 21st Century”. Prof. dr. G.H. van Kooten en dr. E. van ‘t Slot zullen steeds een eerste reactie geven op wat Wright naar voren brengt. Er is veel ruimte voor ontmoeting en gesprek met Tom Wright en met elkaar. Bij deelname aan de conferentie wordt voorbereidende literatuurstudie gevraagd. Samen levert dit 2,5 ECTS op. De kosten zijn € 180,- p.p. (excl. overnachting). Opgave via de website van de RuG. Voor meer inlichtingen, mail naar: [email protected]. •

lijn van de reformatorische traditie wilt vasthouden? De nieuw ontwikkelde ‘Werkmap Eredienst’ wil een impuls geven om daarover na te denken. De werkmap put uit de praktijkervaringen die gemeente adviseurs in plaatselijke gemeenten hebben opgedaan met bezinnings processen binnen deze gemeenten rond de thematiek van eigentijdse vormen van eredienst. Ook is gebruik gemaakt van materiaal dat door kerkenraden zelf is ontwikkeld. Daarnaast zijn ervaringen en materialen van het programma ‘Gemeente en Eredienst’ van de HGJB benut. De gedachte hierachter is dat deze werkmap ook andere kerkenraden en gemeenten kan helpen. Op deze manier kan het nadenken over de vragen die men in de praktijk van het gemeente-zijn tegenkomt, leiden tot bewustwording en verdieping. De werkmap is voor € 15,- te bestellen via www.pkn.nl/webwinkel, bestellingen@ pkn.nl en (030) 880 13 37. •

• Kritische rabbijn in Kerk & Israël Onderweg

Kan de Protestantse Kerk niet eens vijftig jaar haar mond over de Joden houden? Dat vraagt Tamarah Benima, liberaal Joods rabbijn in Friesland, Groningen en Drenthe en voormalig hoofdredacteur van het Nieuw Israëlitisch Weekblad, zich af in het juninummer van Kerk & Israël Onderweg. In een interview met Beatrice Jongkind is zij kritisch over de uitspraken van de Protestantse Kerk in Nederland op het terrein van de staat Israël. ‘Altijd weer die pogingen om de Joden voor de Bühne de les te lezen’. De rabbijn legt ook uit dat ze niets heeft met de christelijke interpretatie van Jesaja 53, over de lijdende knecht. ‘Ik begrijp er niks van. (…) Daar doen we niks mee. Er zijn zoveel stukken waar wij niks mee doen.’ Ook gaat zij in op de waarde van de besnijdenis voor Joodse jongens. Verder in dit nummer bijdragen over de verantwoordelijkheid voor de aarde, van Leo Mock, Hans Schravesande en Trinus Hoekstra. Kerk & Israël Onderweg is een uitgave van de Protestantse Kerk. Een jaarabonnement (vier nummers) kost € 9,-, groepsabonnementen vanaf tien exemplaren) € 4,-. Een gratis proefnummer kan aangevraagd worden via [email protected]. Informatie: www.pkn.nl/kerkenisrael. •


25

26 | • berichten

• Jubileumboek Confessionele Vereniging De Confessionele Vereniging is de oudste modalitaire organisatie binnen de Protestantse Kerk in Nederland. Zij viert in 2014 haar 150-jarig bestaan en bracht ter gelegenheid hiervan een boek uit over boeiende aspecten uit haar geschiedenis. Daarnaast geven prominente leden elk op hun eigen wijze antwoord op de vraag waar de vereniging vandaag en in de toekomst voor wil staan. Zij gaan onder meer in op de theologische identiteit van de vereniging en haar verhouding tot de traditie, het geloofsgesprek en de

wetenschap. Aan de bundel werkten mee: Willem van Asselt, Johan Barnhoort, Gijs Bos, Wilbert Dekker, Hélene Evers, Fred van Lieburg, Elly van der Meulen, Jurriën Mol, Joke Roelevink, Edward van ’t Slot, Jan Dirk Wassenaar, Barend Weegink, Herbert wevers en Dick Wolters. Joke Roelevink en Jan Dirk Wassenaar (red.), Belijdend onderweg. Confessionele Vereniging 1864-2014. Boekencentrum Zoetermeer, 224 pagina's, € 19,90. ISBN: 9789023927709. •

• Tentoonstelling over eerste vrouwelijke predikant Tot 13 oktober is het Bijbels Museum te Amsterdam een tentoonstelling te zien over Anne Zernike (1887-1972). Zij was de eerste vrouwelijke predikant in Nederland. Door middel van kunst, voorwerpen en documenten wordt een uniek beeld getoond van haar leven. Ingegaan wordt op haar invloed op andere (vrijzinnige) vrouwen. Anne Zernike werd in 1887 geboren in Amsterdam. Haar ouders waren wiskundigen en haar broer Frits won in 1953 de Nobelprijs voor Natuurkunde.

Anne was de eerste vrouw in Nederland die werd toegelaten tot de studie theologie. Na het afronden van haar studie aan de Universiteit van Amsterdam schreef ze zich in aan het Doopsgezind Seminarium. De Doopsgezinden lieten als enige geloofsgemeenschap vrouwen toe op de kansel. Zernike hield haar eerste preek voor de kinderkerk van de Nederlandse Protestanten Bond en werd in 1911 op 24-jarige leeftijd de eerste vrouwelijke predikant van Nederland in de Friese gemeente Bovenknijpe. Tien

• Historisch Tijdschrift GKN over Verkuyl en Oek de Jong De gereformeerde missioloog prof. dr. Johannes Verkuyl (1908-2001) ontwikkelde zich in de jaren zestig tot één van de voormannen van de kerkelijke antiapartheidsbeweging in ons land. In het juninummer van het Historisch Tijdschrift GKN beschrijft dr. Ruud Stiemer hoe persoonlijke ervaringen voor en na de oorlog Verkuyl inzichten opleverden over het rassenvraagstuk, die voor de Gereformeerde Kerken in Nederland een venster naar de wereld openden. In hetzelfde nummer gaat de emeritushoogleraar sociologie dr. Gerard Dekker in op de vraag of zijn kritische verwachtingen ten aanzien van de Protestantse Kerk zijn uitgekomen. De conclusie van zijn pittige kroniek luidt: de Gereformeerde Kerken zijn ondergegaan in de Protestantse Kerk. In de Dr. J. Verkuyl. Foto: Nationaal Archief Kerkinformatie • juli-augustus 2014

rubriek Romanfragment behandelt dr. Johan Sturm twee passages uit de roman Pier en Oceaan van Oek de Jong. De Jong heeft altijd benadrukt dat dat zijn werk niet autobiografisch is. Sturm gaat dit na aan de hand van de passages waarin Sturm zelf voorkomt als schoolkameraad van de hoofdpersoon. Jan Piet Barthel schrijft in de rubriek Erfgoed over een verrassende ontdekking die hij deed: in de NoorderLichtkerk in Zeist bevindt zich een kopie van de lessenaar die in de Rotterdamse Bergsingelkerk staat: een koperen adelaar. Wat hebben ze met elkaar te maken? In memoriams zijn opgenomen over de predikanten: prof. dr. J.T. Bakker, P. van den Beukel, A.W. Bol, M.C. Boon, L.F.A. Bötticher, C.E. van den Broek, M.M. den Hollander, P. Paulus, B.H. Rootmensen, J.A.C. Rullmann (personalia), A.W. Rypkema, G. de Vries, E.S. Wigboldus en W. Wijbenga. Historisch Tijdschrift GKN (over de geschiedenis van de gereformeerden die meegingen naar de Protestantse Kerk) verschijnt tweemaal per jaar. Registers zijn te vinden via www.hdc.vu.nl/htg. Een abonnement kost € 14,-. Informatie en aanmelding bij de redactiesecretaris F. Rozemond: [email protected]. •

jaar later wist zij de nieuwe afdeling van de vrijzinnige geloofsgemeenschap NPB in Rotterdam te laten groeien van 40 leden naar 600. De tentoonstelling schept een actueel beeld over een vrouwelijke pionier op het gebied van kunst, cultuur en maatschappelijk engagement. Tevens is er aandacht voor de portretten van Jan Mankes (1889 – 1920) met wie Anne was getrouwd. Informatie: www.bijbelsmuseum.nl en www.annezernike.nl. •

• Papua: een vergeten wereld De Papua-bevolking in Indonesië lijdt ook nu nog onder het Indonesische militaire geweld. Dat concludeert de Duitse Papua-kenner Siegfried Zöllner (*1933) in zijn boek ‘Vergessene Welt’. Samen met de Nederlandse zendingsarts Wim Vriend werkte Zöllner tussen 19601973 als zendeling onder de Papua’s. Hij beschrijft hun eerste ontmoetingen met de Yali’s, toen nog kannibalen uit elkaar bevechtende dorpen. Na jaren werken vanuit de zendingspost Angguruk sluiten de vijanden vrede en er ontstaan christelijke gemeenten. Zollner beschrijft hoe dat ging en schetst breder de gespannen politieke situatie rond de overdracht van Papua aan Indonesië, waarmee de onderdrukking begon die nog steeds voortduurt. Nog steeds is Papua een vergeten wereld. Dat maakt dit boek actueel. Bestelgegevens: Siegfried Zöllner, Vergeten wereld, Eerste ontmoetingen met de Yali’s in het bergland van Papua. Vertaling: Wim Vriend. Uitgeverij Boekencentrum 2014, 256 pagina’s, € 12,50. ISBN: 9789023927884. •

| • collecten

• Collecte Kerk in Actie Zomerzending 17 augustus 2014 Op zondag 17 augustus collecteert Kerk in Actie voor het zendingswerk. Centraal staat hierbij de christelijke partnerorganisatie JCJCR (Jerusalem Center for Jewish-Christian Relations), die via een uitwisselingsprogramma Joodse en christelijke Palestijnse kinderen met elkaar in contact brengt. De kinderen, in de leeftijd van 10-15 jaar, krijgen op hun eigen school lessen over elkaars cultuur en godsdienst. Vervolgens gaan de schoolklassen bij elkaar op bezoek. Ze ontmoeten elkaar dan vaak voor het eerst en ontdekken dat de anderen net zo zijn als zijzelf. Ook zijn er trainingen en ontmoetingen voor de docenten. De ontmoetingen helpen om de vooroordelen weg te nemen. Als Joodse en Palestijnse kinderen elkaar al jong leren begrijpen, geeft dat hoop voor de toekomst. De opbrengst van deze zendingscollecte is bestemd voor dit vredeswerk in Israël en andere zendingsprojecten van Kerk in Actie wereldwijd. Bij deze collecte zijn folders beschikbaar via [email protected] of (030) 880 13 37. Meer informatie, een collecte-afkondiging en een PowerPointpresentatie op: www.kerkinactie.nl/collecte of www.pkn.nl/steunons. •

• Collecte Missionair Werk en Kerkgroei 7 september 2014 Zondag 7 september is landelijke collecte van de Protestantse Kerk bestemd voor Missionair Werk en Kerkgroei. In het bijzonder wordt er aandacht geschonken aan de pioniersplek ‘Kerk op de kop’ in de Rotterdamse wijk Kop van Zuid. Sinds 2 jaar is Hendrik Klaver, namens de Protestantse Kerk, aan deze plek verbonden. In de Rotterdamse wijk wonen veel young professionals met verschillende culturele achtergronden. Het missionaire project ‘Kerk op de kop’ wil er met name zijn voor deze jonge mensen, die hun leven aan het opbouwen zijn. Hendrik en zijn vrouw Mavis zoeken de mensen op, bouwen aan relaties en ontwikkelen activiteiten die passen bij de behoeften van de bewoners. ‘Kerk op de kop’ wil een christelijke gemeenschap zijn die zorgt voor meer verbinding tussen de mensen in de wijk. Zij mogen weten dat er een plek is die aansluit bij hun leefwereld en waar ze kennis kunnen maken met het christelijk geloof. De opbrengst van de collecte is bestemd voor deze en andere pioniersplekken van de Protestantse Kerk. Kijk voor het collectefilmpje op www.pkn.nl/steunons! Hier vindt u ook een poster, korte toelichting en collecteafkondiging. •

• Collecte JOP 14 september 2014 • Collecte Vredeswerk 21 september 2014 Op zondag 14 september is de landelijke collecte bestemd voor JOP, Jeugdwerk van de Protestantse Kerk. Opdat elk kind zich geliefd weet door God, wil JOP missionair present zijn in de jeugdcultuur. Vanuit dat verlangen is Martijn Ouwerkerk als jongerenwerker, namens JOP, werkzaam in Zaandam. Met een online game is hij gestart om vanuit de kerk met jongeren in contact te komen. De game daagt jongeren uit om dagelijks met geloofsvragen bezig te zijn. Martijn begeleidt de jongeren en wil samen met hen ontdekken hoe God een rol speelt in hun levensverhaal. Met de opbrengst van deze collecte ondersteunt JOP Martijn in Zaandam en jeugdwerkers in andere plaatsen, waar op nieuwe manieren wordt aangesloten bij de jeugdcultuur. Zie ook het artikel op pagina 20-21 van dit nummer van Kerkinformatie. Kijk voor het collectefilmpje op www.pkn.nl/steunons! Hier vindt u ook een poster, korte toelichting en collecteafkondiging. •

Op zondag 21 september is de collecte van de Protestantse Kerk bestemd voor het Vredeswerk van Kerk in Actie en PAX (voorheen IKV/Pax Christi).In Syrië ondersteunt PAX, gesteund door de Protestantse Kerk, burgers bij kleinschalige projecten, zoals onderwijs voor kinderen. Dankzij dit burgerinitiatief kunnen in Aleppo 350 kinderen weer naar school. In Nederland komt Kerk in Actie namens de Protestantse Kerk op voor kinderen die slachtoffer zijn van oorlog. Onder het motto ‘Geen kind in de cel’ probeert Kerk in Actie, samen met anderen, te voorkomen dat kinderen van vluchtelingen bij aankomst in de grens gevangenis terecht komen. Kerk in Actie ondersteunt ook organisaties die kinderen in asielzoekerscentra helpen hun trauma’s te verwerken. Vrede en gerechtigheid dichtbij en ver weg, daar zet de Protestantse Kerk zich voor in. Bij deze collecte zijn folders beschikbaar via [email protected] of (030) 880 13 37. Meer informatie en een collecte afkondiging vindt u op: www.pkn.nl/ steunons. •


27

28 |

• advertenties

Bijbelteksten juli 2014 Deze teksten zijn gekozen uit de lezingen die in het gezamenlijk gebed in Taizé worden gebruikt. Taizé is een oecumenisch klooster in Frankrijk. De teksten zijn kort genoeg om verschillende keren per dag herlezen te worden, voor een tijd van persoonlijk of gemeenschappelijk gebed. Zo is men door dit rooster te gebruiken verbonden met de wereldoecumene. di 1

Paulus schreef: We leven in vertrouwen op God; wat komen gaat is nog niet zichtbaar. (2 Korintiërs 5: 1-7)

wo 2 Jezus zegt: Vorsten oefenen heerschappij uit over de aan hen onder worpen volken. Laat dat bij jullie niet zo zijn! De belangrijkste van jullie moet de minste worden en de leider de dienaar. (Lucas 22: 24-27) do 3 Een week na de opstanding waren de leerlingen weer bij elkaar. Terwijl de deuren gesloten waren, kwam Jezus in hun midden staan. ‘Ik wens jullie vrede!’ zei hij, en daarna richtte hij zich tot Tomas: ‘Leg je vingers hier en kijk naar mijn handen, en leg je hand in mijn zij. Wees niet langer ongelovig, maar geloof.’ (Johannes 20: 19-31) vr 4

za 5

Jezus zegt: Wie achter mij aan wil komen, moet zichzelf verloochenen, zijn kruis op zich nemen en mij volgen. (Matteüs 16: 24-26) We kunnen met een gerust hart voor God staan. Zelfs als ons hart ons aanklaagt: God is groter dan ons hart, hij weet alles. (1 Johannes 3: 16-24)

Zo 6 Jezus zei: Ik loof u, Vader, Heer van hemel en aarde, omdat u voor wijzen en verstandigen verborgen hebt gehouden, wat u aan eenvoudige mensen hebt onthuld. (Matteüs 11: 25-27) ma 7 De Heer zegt: Ik laat de vrede als een rivier naar mijn volk toe stromen. Wat jullie dan zien, zal je hart verblijden. (Jesaja 66: 12-14) di 8 Zing voor de Heer een nieuw lied, prijs zijn naam, verkondig van dag tot dag dat hij ons redt. Maak aan alle volken zijn majesteit bekend. (Psalm 96) wo 9 Paulus schreef: In Christus is de goddelijke volheid lichamelijk aanwezig, en ook u bent van die volheid vervuld. (Kolossenzen 2: 6-10) do 10 Jezus zei tot zijn leerlingen: Wie de belangrijkste wil zijn, moet de minste van allemaal willen zijn en ieders dienaar. (Marcus 9: 30-37) vr 11 Wie is een God als u, Heer, die schuld vergeeft? Opnieuw zult u Kerkinformatie • juli-augustus 2014

zich over ons ontfermen en al onze zonden tenietdoen. (Micha 7: 18-20) za 12 Door Christus gelooft u in God, die hem uit de dood heeft opgewekt en hem laat delen in zijn luister, zodat uw geloof tevens hoop is op God. (1 Perus 1: 13-21) zo 13 In een gelijkenis zei Jezus: Het zaad dat in goede grond is gezaaid, dat zijn zij die het woord horen en begrijpen. Zij dragen dan ook rijkelijk vrucht. (Matteüs 13: 1-23) ma 14 Jezus zegt: Mijn schapen luisteren naar mijn stem, ik ken ze en zij volgen mij. De Vader en ik zijn één. (Joh 10: 22-30) di 15 Jezus zei: Hij die mij gezonden heeft is bij mij; hij heeft me niet alleen gelaten, omdat ik altijd doe wat hij wil. (Johannes 8: 28-32) wo 16 Jezus zegt: De vossen hebben holen en de vogels hebben nesten, maar de Mensenzoon kan zijn hoofd nergens te ruste leggen. (Matteus 8: 18-22) do 17 Jezus leerde zijn leerlingen dat de Mensenzoon veel zou moeten lijden en door hogepriesters en de schriftgeleerden verworpen zou worden, en dat hij gedood zou worden, maar drie dagen later zou opstaan (Marcus 8: 27-35) vr 18 Jezus zegt: Als je broeder zevenmaal op een dag tegen je zondigt en zevenmaal naar je terugkeert en zegt: “Ik heb berouw,” dan moet je hem vergeven. (Lucas 17: 3-4) za 19 Jezus zegt: Ieder die de wil van mijn Vader in de hemel doet, is mijn broer en zuster en moeder. (Matteüs 12: 46-50) zo 20 Jezus zegt: Het koninkrijk van de hemel lijkt op een zaadje van de mosterdplant dat iemand meenam en in zijn akker zaaide. Het is weliswaar het kleinste van alle zaden, maar het groeit uit tot de grootste onder de planten. (Matteüs 13: 31-32) ma 21 Ik mag door uw grote liefde uw huis binnengaan, van ontzag vervuld mij buigen. Leid mij, Heer, door uw gerechtigheid. (Psalm 5)

di 22 Jakobus schreef: Wie de boodschap van God hoort maar er niets mee doet, is net als iemand die zijn gezicht in de spiegel bekijkt: hij ziet zichzelf, maar zodra hij wegloopt is hij vergeten hoe hij eruitzag. (Jakobus 1: 21-25) wo 23 Jezus zegt: Oordeel niet, opdat er niet over jullie geoordeeld wordt. (Matteüs 7: 1-5) do 24 Paulus schreef aan Timoteüs: Bewaar door de heilige Geest, die in ons woont, het goede dat je is toevertrouwd. (2 Timoteüs 1: 12-14) vr 25 Paulus schreef: We worden van alle kanten belaagd, maar raken niet in het nauw. We worden aan het twijfelen gebracht, maar raken niet vertwijfeld. We dragen in ons bestaan altijd het sterven van Jezus met ons mee, opdat ook het leven van Jezus in ons bestaan zichtbaar wordt. (2 Korintiërs 4: 8-12) za 26 Dit zegt de Heer: Ik zal de wonden van mijn volk verbinden en het herstellen, ik geef hun blijvende vrede en voorspoed. (Jeremia 33: 1-8) zo 27 Jezus zegt: Het is met het koninkrijk van de hemel als met een koopman die op zoek was naar mooie parels. Toen hij een uitzonderlijk waardevolle parel vond, besloot hij alles te verkopen wat hij had en die te kopen. (Matteüs 13: 44-52) ma 28 Jezus zei tot zijn leerlingen: Jullie weten dat heersers hun volken onderdrukken. Zo zal het bij jullie niet mogen gaan. Wie van jullie de belangrijkste wil zijn, zal de anderen moeten dienen. (Matteüs 20: 20-28) di 29 Uw wil is voor mij als een lied. Zelfs in de nacht denk ik aan uw naam. (Psalm 119: 49-56) wo 30 Paulus schreef: Een dienaar van de Heer moet geen ruzie maken, maar voor iedereen vriendelijk zijn; hij moet een verdraagzaam mens zijn. (2 Tim 2:22-26) do 31 Jezus zei tot een jongeman: Eén ding ontbreekt u: ga naar huis, verkoop alles wat u hebt en geef het geld aan de armen, dan zult u een schat in de hemel bezitten; kom dan terug en volg mij. (Marcus 10: 17-22)

|

29

Augustus 2014 vr 1

Jozef vergaf zijn broers en zei: Wees maar niet bang. Jullie hadden kwaad tegen mij in de zin, maar God heeft dat ten goede gekeerd, om te bewerken wat er nu gebeurt: dat een groot volk in leven blijft. (Genesis 50: 15-21)

za 2

God heeft de mensen naar zijn beeld gemaakt. Hij heeft zijn oog in hun hart geplant. (Wijsheid van Jezus Sirach 17: 1-14)

zo 3

Jezus nam de vijf broden en de twee vissen, keek omhoog naar de hemel, sprak het zegengebed uit en brak de broden; hij gaf ze aan de leerlingen, en de leerlingen gaven ze door aan de mensen. Iedereen at en werd verzadigd. (Matteüs 14: 13-21)

ma 4 De Heer zegt: Ik zal een eeuwig verbond met mijn volk sluiten, ik zal hen altijd zegenen. (Jeremia 32: 37-41) di 5

Prijs de Heer, mijn ziel, prijs, mijn hart, zijn heilige naam. Prijs de Heer, mijn ziel, vergeet niet één van zijn weldaden. (Psalm 103)

wo 6 Op de berg waar Jezus van gedaante veranderde, gleed de schaduw van een stralende wolk over zijn leerlingen heen, en een stem zei: Dit is mijn geliefde Zoon, in hem vind ik vreugde. Luister naar hem! (Matteüs 17: 1-8) do 7 Jezus zei tot zijn leerlingen: Wie jullie ontvangt, ontvangt mij, en wie mij ontvangt, ontvangt hem die mij gezonden heeft. (Matteüs 10: 37-42) vr 8

za 9

Paulus schreef: Wij zijn gezanten van Christus. Namens Christus vragen wij: laat u met God ver zoenen. Nu is de tijd daarvoor gekomen, nu is de dag van de redding. (2 Korintiërs 5: 20 t/m 6: 2) Toen de leerlingen Jezus over het water zagen lopen, raakten ze in paniek. Maar hij sprak hen meteen aan en zei: Blijf kalm! Ik ben het, wees niet bang. (Marcus 6: 45-52)

zo 10 Jezus ging de berg op om er in afzondering te bidden. De nacht viel, en hij was daar helemaal alleen. (Matteüs 14: 23-33) ma 11 Dit zegt de Heer: Wees mij gehoorzaam, dan zal ik jullie God zijn en zullen jullie mijn volk zijn. Volg steeds de weg die ik jullie wijs, daar zullen jullie wél bij varen. (Jeremia 7: 21-24) di 12 Paulus schreef: Moge de Heer uw wil en verlangen richten op Gods

liefde en Christus’ standvastigheid. (2 Tessalonicenzen 3: 1-5) wo 13 Jezus zei tot zijn leerlingen: Denk aan wat ik gezegd heb: een slaaf is niet meer dan zijn meester. Ze hebben mij vervolgd, dus zullen ze ook jullie vervolgen; maar wie zich aan mijn woorden gehouden heeft, zal zich ook aan jullie woorden houden. (Johannes 15: 18-27) do 14 De Heer zei: Ikzelf sta je ter zijde, ik zal je overal beschermen, waar je ook heen gaat; ik zal je niet alleen laten tot ik gedaan heb wat ik je heb beloofd. (Genesis 28: 10-22) vr 15 Maria zei: Barmhartig is de Heer, van geslacht op geslacht, voor al wie hem vereert. (Lucas 1: 39-56) za 16 Jezus zegt: Gelukkig wie zuiver van hart zijn, want zij zullen God zien. (Matteüs 5: 1-12) zo 17 Jezus zei tot de Kanaänitische vrouw: U hebt een groot geloof! Wat u verlangt, zal ook gebeuren. (Matteüs 15: 21-28) Ma 18 Mozes sprak tot het volk: De Heer, onze God, de Heer is de enige! Heb daarom de Heer lief met hart en ziel en met inzet van al uw krachten. (Deuteronomium 6: 4-9) di 19 Paulus schreef: Mijn leven hier op aarde leef ik in het geloof in de Zoon van God, die mij heeft liefgehad en zich voor mij heeft prijsgegeven. (Galaten 2: 15-21) wo 20 Moge Christus door uw geloof gaan wonen in uw hart, zodat u geworteld en gegrondvest blijft in de liefde. Dan zult u de liefde van Christus kennen die alle kennis te boven gaat. (Efeziërs 3: 14-19) do 21 Paulus schreef: Ons resten geloof, hoop en liefde, deze drie, maar de grootste daarvan is de liefde. (1 KorintIërs 13: 8-13) vr 22 We hebben dit gebod van Christus gekregen: wie God liefheeft, moet ook de ander liefhebben. (1 Johannes 4: 16-21) za 23 Zegen uw vervolgers; zegen hen, vervloek hen niet. Wees blij met

Vriendschapsikoon Taizé.

wie zich verblijdt, heb verdriet met wie verdriet heeft. (Romeinen 12: 14-21) zo 24 Petrus zei tot Jezus: ‘U bent de messias, de Zoon van de levende God.” Jezus antwoordde: “Gelukkig ben je, want dit is je niet door mensen van vlees en bloed geopenbaard, maar door mijn Vader in de hemel.’ (Matteüs 16: 13-20) ma 25 God zei tot zijn volk: Kijk en zie welke vreugde God je brengt. (Baruch 4: 36-37) di 26 Wie de ander liefheeft, blijft in het licht en komt niet ten val. (1 Johannes 2: 3-11) wo 27 Voeg u bij Christus, bij de levende steen die door de mensen werd afgekeurd maar door God werd uitgekozen om zijn kostbaarheid. (1 Petrus 2: 4-10) do 28 Paulus schreef: Wie iets weggeeft, moet dat zonder bijbedoeling doen. Wie barmhartig voor een ander is, moet daarin blijmoedig zijn. (Romeinen 12: 3-13) vr 29 Wees niet partijdig. Trek onaanzienlijken niet voor en zie machthebbers niet naar de ogen. Spreek rechtvaardig recht over je naasten. Heb je naaste lief als jezelf. (Leviticus 19: 9-18) za 30 Jezus zegt: Mijn gebod is dat jullie elkaar liefhebben zoals ik jullie heb liefgehad. (Johannes 15: 9-13) zo 31 Jezus zegt: Ieder die zijn leven wil behouden, zal het verliezen, maar wie zijn leven verliest omwille van mij, zal het behouden. (Matteüs 16:21-27)


30 |

• advertenties

Advertenties Kerkinformatie kent twee soorten advertenties: vacatureadvertenties van kerkelijke gemeenten en andere advertenties. Vacatureadvertenties van gemeenten kunnen in vier verschillende formaten geplaatst worden: Klein (tot 65 woorden), Normaal (tot 130 woorden), Groot (tot 260 woorden) en Zeer groot (tot 520 woorden/hele pagina). Voor deze formaten gelden respectievelijk de volgende tarieven: € 174, € 348, € 698 en € 1.394. Het aantal woorden wordt berekend met de functie ‘Woorden tellen’ onder Extra in tekstverwerkingsprogramma Word. Andere advertenties kunnen worden aangeboden aan Marijanne Dubbink, tel. 06-30 57 47 68, e-mail: [email protected].

Aanlevering advertenties Per e-mail aan: [email protected] (de kale tekst in een Word-bestand en logo’s uitsluitend apart in een jpg-bestand) of in papieren vorm per post aan: Kerkinformatie Advertenties (F. Rozemond), Postbus 8504, 3503 RM Utrecht.

Uiterste aanleverdata (zie ook www.pkn.nl/kerkinformatie)

Naam en logo’s De afkorting PKN wordt zoveel mogelijk vermeden. Wanneer het logo van de Protestantse Kerk wordt gebruikt dient dat volledig (met vaste naamtekst) te worden afgedrukt. Dit in verband met de optimale en eenduidige werking ervan. Eigen varianten op dit logo kunnen in Kerkinformatie worden geweigerd. Andere eigen logo’s, beeldmerken, vignetten of foto’s zijn uiteraard hartelijk welkom.

De advertentiepagina’s in Kerkinformatie worden vanaf de dag van verschijnen tevens geplaatst op www.pkn.nl > klik rechtsboven op: Vacatures. De redactie van Kerkinformatie is niet verantwoordelijk voor de inhoud van advertenties. Bij de opmaak zal zoveel mogelijk rekening worden gehouden met de wensen van de adverteerder.

septembernummer: 24 juli oktobernummer: 21 augustus Novembernummer: 25 september

Een lied van uw verwondering dat nóg uw naam niet onderging, maar weer opnieuw geboren is uit water en uit duisternis

Protestantse Gemeente Heinkenszand

Predikant 100% Wij

U

Samen

een gemeente waar jong en oud elkaar wat te vertellen hebben. een predikant (m/v) die ons kan inspireren, toerusten en stimuleren, op zoek naar nieuwe vormen, de oude woorden herhalend. in de zondagse eredienst, de kern van ons gemeente zijn, en doordeweeks een gemeente die oog wil hebben voor wat er om ons heen gebeurt.

Meer over onze gemeente op www.pgheinkenszand.nl. Persoonlijk contact via de heer A.M. (Marien) Boon, secretaris van de beroepingscommissie, tel. (0113) 56 26 54, of e-mail [email protected]. Schriftelijke sollicitaties voor 1 september 2014 te adresseren aan de heer J.(Hans) Krijger, voorzitter van de beroepingscommissie, Kerkring 3, 4444 AB ’s-Heer Abtskerke.


De Protestantse Kerk in Nederland is op zoek naar een

Programmamanager JOP (0,6 fte) JOP werkt met hart en ziel aan kerkelijk jeugdwerk. Heb jij ook een vernieuwende visie over jongeren en kerk, en wil je die samen met het team vertalen in producten en diensten? Kijk dan voor meer informatie en het volledige profiel op www.pkn.nl/vacatures

www.pkn.nl

|

Panel Protestantse Kerk De dienstenorganisatie is benieuwd naar de mening van predikanten en andere ambtsdragers, maar ook gemeenteleden die een cursus volgen, producten afnemen of als donateur Kerk in Actie steunen. Met deze informatie kan zij voortdurend werken aan verbetering van de dienstverlening. Wat vindt u? U kunt het laten weten via het Panel Protestantse Kerk. Wie zich laat inschrijven ontvangt een paar keer per jaar een verzoek om een vragenlijst in te vullen. Deelname is anoniem. Informatie en aanmelden: www.pkn.nl/panel

Don atu s verz ekert vert ro uwd Donatus verzekert kerkgebouwen en wat daar bij hoort, zoals ruimtes voor kinderopvang, doopvonten, kanselbijbels en orgels. Donatus is een betrokken specialist. Klein genoeg om u persoonlijk van dienst te zijn. Groot genoeg om uw verzekeringsbelangen aan toe te vertrouwen. Samen met u zorgen we ervoor dat wat waardevol is, behouden blijft voor onze kinderen en hun kinderen en hun kinderen…

w w w .donatus .nl tel . 073 - 5221700


31

JAARGANG 26 NR 10 | FOTO: KERK IN ACTIE

Ken je buren! WWW.KERKINACTIE.NL/ZENDING

COLLE CTE ZOMER ZENDIN G

17 AUG

USTUS


2014

Kerkinformatie. Pastor in het verpleeghuis. Drie pastores over duurzaamheid Havenpastoraat in Rotterdam Achterkant van WK Brazilië

Recommend Documents