Kerkinformatie. Pasen Wilhelmus en Liedboek Hendrik Kraemer-lezing Veertig jaar Leuenberg Toenadering in Hattem. nummer 213 APRIL 2013

Kerkinformatie nummer 213  • APRIL 2013

Pasen 2013

Wilhelmus en Liedboek • Hendrik Kraemer-lezing • Veertig jaar Leuenberg • Toenadering in Hattem

2|

Internetnieuwtjes Kerk en inhuldiging

Kun je het voelen?

Beurs verbindt christenen

www.geloofengevoel.nl

www.levenengeloven.nl

Kun je geloven wat je niet voelt, kun je voelen wat je gelooft? Deze nieuwe website gaat hierop in en is bedoeld als handvat in missionaire geloofscontacten. Het is een initiatief van de IZB – vereniging voor zending in Nederland en de missionaire organen van de Christelijke Gereformeerde Kerken, waarbij onlangs ook de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) zich hebben aangesloten. Vrijwilligers beantwoorden de binnenkomende reacties.

Christenen die elkaar ontmoeten en inspireren. Dat is het doel van de beurs ‘Leven en Geloven’ die op 1 en 2 november in Utrecht wordt gehouden. Organisaties uit vele richtingen presenteren zich en er zijn tientallen workshops, interviews, talkshows, debatten, lezingen en muzikale optredens. Soms luchtig, soms diepgravend. Initiatiefnemer Marco van de Wetering bedacht ooit ook de tweejaarlijkse vakbeurs Kerk & Gemeente.

Actueel blijven?

Heidelberger op app

www.kerknieuws.nl

https://itunes.apple.com/nl/app/ belijdenissen/id594173580

www.opgoedgerucht.nl ‘Mijn droom voor ons land, inspiratie voor onze koning’, zo luidt het motto voor de inhulding van koning Willem-Alexander. En hoewel de drieslag God, Nederland en Oranje niet meer zo vanzelf spreekt als voorheen, nodigt het predikantenplatform Op Goed Gerucht de kerken in Nederland uit om vorm te geven aan dit motto. ‘Ook wij hebben een droom. Wij dromen ervan dat er op zondag 28 april in kerken in heel Nederland ‘K(r)oningsvieringen’ worden gehouden.’ Het platform roept alle kerken ‘van protestants tot evangelisch, van rooms- tot oud-katholiek, rechtzinnig of vrijzinnig, oranjegezind of republikeins’ op en vraagt: Welke dromen hebben wij als kerken voor ons land? Welke inspirerende gedachten hebben we de koning te bieden? Aanmelden kan via www.facebook.com/ opgoedgerucht. Daar kan men ook dromen en verhalen neerzetten en suggesties voor de viering vinden. Naderhand worden hier ook alle verhalen, beelden, foto’s, gedichten, preken, liederen enz. die in de verschillende k(r)oningsvieringen gebruikt zijn, verzameld als veelkleurige dromen en inspiratie voor ons land en onze koning.

Een website voor uw gemeente: te moeilijk? Te duur? Niet haalbaar? Kijk eens op www.protestantsekerk.net!

Veel kerkleden kijken dagelijks even op deze website om te volgen wat breed speelt in kerkelijk Nederland. Je kunt er ook reageren op een stelling of een archiefbericht opzoeken. Kerknieuws.nl van de IKON brengt sinds kort een gratis nieuwsbrief uit. Deze wordt op werkdagen verstuurd aan nu al honderden abonnees. Kerknieuws.nl is tevens beschikbaar in een versie voor mobiele telefoons. Aanmelden kan via de site.

De Heidelbergse Catechismus bestaat 450 jaar en is nu via een applicatie op de mobiele telefoon te raadplegen. Ook enkele andere klassiekers staan erop: Nederlandse Geloofsbelijdenis, Dordtse Leerregels, Kort Begrip, Apostolische Geloofsbelijdenis en de belijdenissen van Nicea en Athanasius. De applicatie is een initiatief van uitgeverij De Banier en platform Refo 500 en te downloaden in de App Store van Apple.

Colofon   Nummer 213 april 2013   ISSN 1380-460X

Kerkinformatie verschijnt elf keer per jaar als officieel orgaan van de Protestantse Kerk in Nederland. Algemeen adres Dienstenorganisatie Protestantse Kerk in Nederland, Joseph Haydnlaan 2a, 3533 AE Utrecht, Postbus 8504, 3503 RM Utrecht, telefoon (030) 880 18 80, e-mail: [email protected]. Kerkinformatie  •  april 2013

Abonnementenadministratie Abonnementsprijs e 17,50 per jaar; buitenland e 24,-. Vanaf 35 ex.: e 15,- per jaar. U kunt zich als abonnee opgeven en afmelden bij de Abonnementen-administratie Kerkinformatie, Postbus 8504, 3503 RM Utrecht, telefoon (030) 880 17 25, [email protected] Dit blad is voor visueel gehandicapten in aanpaste leesvorm verkrijgbaar. Voor nadere informatie CBB, Postbus 131, 3850 AC Ermelo, telefoon (0341) 56 54 99.

Redactie-adres Kerkinformatie, Postbus 8504, 3503 RM Utrecht, telefoon (030) 880 14 17 (di, wo, do). E-mail: [email protected] Advertenties: zie achterin aan het begin van de advertentierubriek.

Opmaak Ladenius Communicatie B.V., Houten

Redactie Janet van Dijk, Jan-Gerd Heetderks (hoofdredacteur), Marloes NouwensKeller, Marieke Riedemann, Henk van IJken en Frans Rozemond (eindredactie).

Overname van artikelen wordt op prijs gesteld, mits met bronvermelding. Overname van foto’s in overleg.

Basis vormgeving ReproVinci, Schoonhoven

Druk De Groot Drukkerij, Goudriaan Kerkinformatie op internet www.pkn.nl/kerkinformatie

|

Inhoud

Ten geleide In november aanvaardde de generale synode het beleidsplan 2013-2016 van de dienstenorganisatie. Eén van de doelstellingen is het ‘ontzorgen’ van gemeenten. De spellingchecker van Word geeft aan dat dit woord niet bestaat. En de Online Van Dale kent het woord ook niet. Maar de bedoeling is helder: de generale synode wil de gemeenten ontlasten om het gemeenten makkelijker te maken hun tijd en aandacht te geven aan hun kern-activiteiten.

    4

Troonswisseling

'Wilhemus cultuurhistorisch erfgoed'     8

Pastoraat

Koopvaardijpastoraat bewijst belang     9

Bezinning

Hendrik Kraemer-lezing: vernieuwend missionair   10

Onderzoek

Kerk en dertigers

Jan-Gerd Heetderks hoofdredacteur Kerkinformatie

kerk in actie

  14 Gemeente Dat betekent ook dat de dienstenorganisatie soms nieuwe wegen moet gaan. Zoiets begint natuurlijk altijd bescheiden, maar inmiddels hebben zich toch al ruim zestig gemeenten aangemeld voor het project ‘Ondersteuning Plaatselijke Geldwerving’. Ook is er een start gemaakt met de voorbereidingen voor de ‘100 pioniers-plekken’. En in dit nummer vertelt projectleider ds. Gerrit van Meijeren over de start van de mobiliteitspool. De pool zal bestaan uit beginnende predikanten en is bedoeld voor met name kleine vacante gemeenten, die niet meer in staat zijn een voltijds predikant aan te stellen, maar die wel willen investeren in de toekomst. Met een predikant die vanuit deze pool drie jaar in de gemeente werkt. Overal zie je gemeenten creatief nieuwe wegen gaan. Ook de landelijke kerk poogt dat te doen, nieuwe ideeën te ontwikkelen en plaatselijke initiatieven te ondersteunen. Het past wel bij de lente: overal bloeien weer bloemen.

3

Hattem ervaart kerkelijke toenadering als historisch en bijzonder   17

Gemeente

Iets verdienen? Schrijf een boek!   18

Missionair werk

Theatervoorstelling over Maarten Luther: ‘Hier sta ik’   19

Glossy

Zingen met Iona   20

Communicatie

Kerklid worden of afhaken: hoe doe je dat?   21

Ontzorgen

Mobiliteitspool van start   23

Kerk in Actie

Kom naar het feest van veelkleurigheid!   25

Uitvaarten

Uitvaartpool in Utrecht    26

JOP

Jeugdpastoraat bi



j

Rubrieken

d

 6 Kroniek

e

co

12

Mensen (inclusief predikantswisselingen)

ve

rfot

16 Missionaire modellen 30 Collecten

o

31 Bijbelteksten Taizé 32 Advertenties

De kerk viert Pasen: het kruis is teken van verzoening tussen God en mensen. Dorpskerk Leiderdorp/Walter van der Vos

Kerkinformatie  •  april 2013

Troom neling ises ns nsew

4|

Grote Kerk Monickendam. Foto: ISK

‘Wel in nieuwe liedboek, maar niet omdat dit het volkslied is’

‘Wilhelmus cultuurhistorisch erfgoed’ Als eind april koning Willem-Alexander wordt ingehuldigd, zal op vele momenten het Wilhelmus klinken. Dat bracht Kerkinformatie op de vraag: staat onze nationale hymne ook in het nieuwe liedboek dat op 25 mei wordt gepresenteerd? ‘Inderdaad zijn alle vijftien coupletten opgenomen’, vertelt projectcoördinator ds. Pieter Endedijk. ‘Maar niet omdat dit het Nederlandse volkslied is.’ Aanvankelijk zouden alleen de coupletten één en zes een plaats in het liedboek krijgen: Wilhelmus van Nassouwe en Mijn schild ende betrouwen. ‘Liederen of liedstrofen waarvan we van tevoren wisten dat deze nooit gezongen worden, hebben we in principe niet geselecteerd’, zegt ds. Endedijk, sinds maart predikant in Almelo, na ruim vijf jaar als projectcoördinator. ‘We wilden vooral een liedboek voor de praktijk samenstellen. Aangezien van het Wilhelmus alleen de strofen één en zes worden gezongen was dat onze eerste optie. Daarmee zouden we aansluiten bij de roomskatholieke bundel ‘Gezangen voor Liturgie’ en het Oud-Katholieke Gezangboek.’ Afwegingen Eind vorig jaar werd de knoop doorgehakt: het Wilhelmus komt toch met alle vijftien coupletten in het liedboek. Endedijk: ‘Beslissingen van de redactie werden niet “in één keer” genomen. Eerst werden de liederen besproken en beoordeeld die onze redactionele werkgroepen hadden voorgedragen. Daarbij werd elk Kerkinformatie  •  april 2013

lied afzonderlijk, dus niet in relatie tot andere liederen, besproken. In een tweede fase van het redactionele proces werden alle geselecteerde liederen opnieuw aan de orde gesteld.’

Literaire structuur De reacties op het beperkt opnemen van het Wilhelmus bevatten inhoudelijk twee motieven, vertelt Endedijk. ‘De

Allerlei aspecten wogen daarbij mee. ‘Zoals de adviezen van supervisoren, door de kerken aangesteld als vertegenwoordigers van de toekomstige gebruikers, en reacties vanuit ‘het land’, meestal naar aanleiding van zangavonden. Ook is gekeken naar de verhouding tussen en in de diverse rubrieken van het liedboek. Zijn de rubrieken inhoudelijk gevarieerd? Is de getalsmatige verhouding goed?’ De interactie met de toekomstige gebruikers was voor de redactie van grote betekenis, zegt Endedijk. ‘Op het aanvankelijke besluit om maar twee strofen van het Wilhelmus op te nemen kwamen enkele reacties binnen. Het aantal was trouwens niet van belang, wel de inhoud. Soms werd na één reactie een aanvankelijk besluit herzien.’

Projectleider van het liedboek, ds. Pieter Endedijk.

| historische betekenis van het lied wordt tekortgedaan als er strofen worden geselecteerd, was het ene argument. Het tweede betrof de literaire betekenis. Het lied is een acrostichon waarbij de eerste letters van de strofen de naam WILLEM VAN NASSOV vormen. Een strofeselectie doet deze structuur teniet.’ Niet alleen voor het Wilhelmus werd een uitzondering gemaakt op het uitgangspunt nooit gezongen liederen of coupletten weg te laten, benadrukt Endedijk. ‘Ook voor het gehele “Geneefse psalter”, de 150 berijmde psalmen, geldt dat. Het gehele psalter zien als één corpus was van groter belang dan het gegeven dat er psalmen zijn die nooit of zeer zelden worden gezongen. Dit psalter is voor het Nederlands protestantisme een belangrijk religieus-cultureel erfgoed. De historische betekenis van een lied of van een groep liederen of van liederen uit een bepaalde periode kan dan aanleiding zijn om dat uitgangspunt van wel of niet gezongen worden als secundair te zien.’ Wilhelmus in de kerkdienst? Opname van het Wilhelmus in het nieuwe liedboek betekent volgens Endedijk niet dat de Interkerkelijke Stichting voor het Kerklied (ISK) een standpunt inneemt op de vraag of het zingen van het Wilhelmus wel past in kerkdiensten. ‘We hebben het liedboek niet alleen samengesteld voor de eredienst, maar juist ook voor breder gebruik daarbuiten. In onze opdracht zijn diverse “leefkringen van een liedboek” geformuleerd. De redactie heeft bewust oog gehad voor materiaal dat buiten de kerkdiensten kan functioneren.’ Bovendien, aldus Endedijk, beoogde de redactie ‘niet slechts een kerkelijk boek, maar vooral ook een cultuurboek. Daarom staan in het nieuwe liedboek ook diverse gedichten die niet een kerkelijk karakter hebben, maar wel voor gebruikers van betekenis kunnen zijn. Ook de nietkerk-ganger moet in het liedboek iets van zijn of haar gading kunnen vinden.’’ Verder wordt ‘in onze tijd niet meer van hogerhand bepaald wat er lokaal moet gebeuren’, voegt Endedijk toe. ‘Nu geldt het adagium “veel wordt aangeboden, ter plekke wordt de dienst uitgemaakt”. Het Wilhelmus wordt in het liedboek aangeboden, niet om daarmee te zeggen dat het volkslied een plaats moet hebben in de kerkdienst, maar omdat het Wilhelmus van cultuurhistorische betekenis is - en dat rechtvaardigt de opname van vijftien strofen. Het Wilhelmus is het Nederlandse volkslied geworden, maar dat is eigenlijk wat anders. De discussie of een volkslied thuishoort in de liturgie zal wel nooit tot ieders tevredenheid worden afgerond.’

Marnix van Sint-Aldegonde Duidelijker dan in het bestaande liedboek zal de nieuwe uitgave Marnix van SintAldegonde als auteur van het Wilhelmus vermelden. Endedijk: ‘Inmiddels gaan we ervan uit dat hij de schrijver van de tekst is, dan wel een zeer belangrijk aandeel heeft gehad. Maar veel is onduidelijk, bijvoorbeeld of ook andere schrijvers hebben bijgedragen. Honderd procent zekerheid is er niet.’ Melodie Het nieuwe liedboek gaat ook anders dan het huidige om met de zangwijze van het Wilhelmus en andere liederen. ‘In de jaren zeventig van de vorige eeuw was er een duidelijke tendens om cultuuruitingen terug te restaureren naar de oorspronkelijke vorm. Zo gebeurde dat bijvoorbeeld met kerkgebouwen. Ook ten aanzien van melodieën was die tendens bespeurbaar, ook in het Liedboek voor de kerken, dat in 1973 werd uitgebracht. Velen waren daar niet gelukkig mee. Tegenwoordig is meer de lijn dat latere ontwikkelingen worden gerespecteerd en dat wordt uitgegaan van een vorm waarin de cultuuruiting optimaal

is, al blijft de oorspronkelijke vorm natuurlijk een heel belangrijk gegeven. In de melodienotatie van het Wilhelmus in het huidige liedboek zien we duidelijk het dilemma dat de spanning tussen principe en praktijk oplevert. De oorspronkelijke melodienotatie wordt gehanteerd, in kleine nootjes is de gangbare zangwijze weergegeven. Verwarrend. Voor het nieuwe liedboek haken we aan bij de bestaande zangpraktijk, niet alleen bij het Wilhelmus, ook bij andere liederen.’ Vlaamse protestanten zullen ‘hun’ Belgische volkslied niet in het nieuwe liedboek aantreffen. Van achterstelling is volgens Endedijk geen sprake. ‘Nogmaals, het Wilhelmus is opgenomen omdat het primair gaat om een lied van cultuurhistorische betekenis, en dat geldt evengoed voor Vlamingen. Niet omdat het Wilhelmus het volkslied is, en dat geldt niet voor de Vlamingen. De redactie heeft overigens geen enkel signaal gehad dat er behoefte was aan opname van het Belgische volkslied.’

Jan Kas freelance journalist

Grote Kerk Monickendam. Foto: ISK

Presentatie liedboek 25 mei ‘Liedboek - zingen en bidden in huis en kerk’ heet het nieuwe liedboek, dat 25 mei in de Grote Kerk te Monnickendam wordt gepresenteerd, voluit. Het heeft een veel bredere opzet dan het bestaande Liedboek voor de kerken. Een selectie daaruit is aangevuld met honderden liederen uit binnen- en buitenland, kinderen jeugdliederen, liturgische gezangen, canons en ook gebeden en meditatieve teksten. ‘Je kunt er uit zingen als afsluiting van een vergadering, in een ziekenhuiskamer, in de gevangeniskapel of bij een familiefeest, je vindt er een tekst in voor de kleine kring die de wacht houdt bij een lieve gestorvene’, aldus ds. Geertien Morsink uit Zeist, vicevoorzitter van de Interkerkelijke Stichting voor het Kerklied (ISK). Het nieuwe liedboek, met circa 1150 liederen in een veelheid aan vormen en stijlen, is niet maar van één kerk. De ISK is een breed samenwerkingsverband. Naast hervormden, gereformeerden, lutheranen, doopsgezinden en remonstranten die aanvankelijk de stichting vormden, hebben zich de laatste jaren ook de vrijgemaakt-gereformeerden, de nederlands-gereformeerden en de vrijzinnige protestanten, en vanuit België de protestanten en de lutheranen bij de ISK aangesloten. Zie voor meer informatie, ook over de feestelijke presentatiedag: www.liedboek.nl

Kerkinformatie  •  april 2013

5

6|

Kroniek

40 jaar Concordie van Leuenberg Op 15 maart was het veertig jaar geleden, dat de

wezenlijke zaken van geloof en kerk-zijn tussen ‘lu-

Concordie van Leuenberg werd vastgesteld. Zonder

theranen’ en ‘gereformeerden’. Dat levert geen slap

deze Concordie was de totstandkoming van de Protes-

verhaaltje op. De Concordie is een belijdend stuk.

tantse Kerk in Nederland onmogelijk geweest. Lange

Weliswaar heeft het niet de gloed van de lutherse en

tijd hielden lutherse en gereformeerde kerken elkaar

gereformeerde belijdenisgeschriften, toch staan er

op afstand. Hun respectievelijke geloofsbelijdenissen

mooie passages in. Centraal staat het evangelie als de

spraken wederzijds te sterke veroordelingen over elkaar

blijde boodschap van een God die ons genadig is.

uit. Je vraagt je af hoe het mogelijk is dat de kinderen

Een God die deze genade vlees en bloed heeft laten

van de Reformatie zo tegenover elkaar zijn komen te

worden door Jezus Christus. In Hem heeft God ‘zich

staan? Dat is een heel verhaal. Hoewel aan beide

met de mens verbonden’ (II.9). ‘Wie op het Evangelie

kanten werd beleden dat God ons aanneemt op grond

vertrouwt, is om Christus wil gerechtvaardigd voor

van genade en geloof, werd er toch verschillend gedacht

God en bevrijd van de aanklacht van de Wet’ (II,10).

over de wijze waarop God bij ons ‘overkomt’. De lu-

Verder wordt gesproken over het avondmaal, de leer

theranen stelden dat in brood en wijn Christus zelf

over Christus en de leer van de uitverkiezing. Elke

lichamelijk aanwezig is. De gereformeerden stelden dat

keer blijkt een ‘genoegzame overeenstemming’.

Christus ‘naar de Geest’ aanwezig is. Ook op andere gebieden was er verschil van mening. Helaas zijn pogin-

De Concordie heeft geholpen de verscheurdheid tussen

gen te bemiddelen en elkaar de hand te reiken mislukt.

de kinderen van de Reformatie te helen. Zij maakt duidelijk dat oecumene niet iets is van ‘niet zeuren,

Nu kan het heel goed gebeuren dat de tijd bepaalde

we geloven toch allemaal in dezelfde God’. Eenheid is

tegenstellingen in een ander licht stelt. Soms heeft

eenheid in Christus, en dat is niet iets vaags. Dan is

een latere tijd het idee dat een eerdere tijd te dicht

het ook belangrijk om uit te spreken wat de betekenis

op de openbaring van God heeft gezeten. Doe je een

van Christus is. Dat doet de Concordie. Geen laatste

paar stappen terug, dan ziet het beeld er anders uit.

woorden. Geen bezwerende gebaren. Laat het gesprek

Misschien dat je ergens ook te dicht op kan zitten.

maar gewoon doorgaan, ook tussen lutheranen en

Kunnen wij wel precies weten hoe Christus aanwezig

gereformeerden, ook in onze kerk.

is in de tekenen van brood en wijn? Kunnen we met onze begrippen (bijvoorbeeld van ’ruimte’) daar ook

Tot slot: de Concordie van Leuenberg is de basis van

op stuklopen? En ook al blijft het wel een uitdaging

de zogenaamde Communion of Protestant Churches

om dichter bij het mysterie te komen, ook met ons

in Europe waar inmiddels zo’n 100 kerken lid van zijn.

denken, moeten dan alle verschillen die daaruit voort-

Er is verregaande samenwerking tussen deze kerken.

komen zulke radicale gevolgen hebben? Is er ook niet

En dit proces gaat nog steeds verder.

zoiets als ‘proportie’, waarbij je kan zeggen: er is veel meer dat ons bindt, dan wat ons scheidt? Bovendien: nieuwe ontwikkelingen kunnen bepaalde vraagstellingen

Arjan Plaisier

en dus tegenstellingen relativeren. De tijd staat niet stil

scriba van de generale synode

en kan, door de Geest, soms ook in het voordeel werken van het verstaan van de waarheid van het evangelie.

De Concordie van Leuenberg is te vinden op:

De Concordie is een poging uit te spreken dat er ‘ge-

www.pkn.nl > Organisatie > Protestantse Kerk >

noegzame overeenstemming’ is als het gaat om de

Missie en visie > Geloofsbelijdenis

Kerkinformatie  •  april 2013

| • berichten

• Officiële mededeling Wijzigingen kerkordelijke regelingen De generale synode heeft in de vergadering van 16 september 2010 de volgende wijzigingen van de kerkordelijke regelingen vastgesteld:

Nr. 10/2012 Invoering bijzondere leerstoelen PThU (nieuw ordinantie 13-6a)

Nr. 4/2010 Uitbreiding bestuur dienstenorganisatie (wijziging van artikel 3 van de generale regeling dienstenorganisatie) De vastgestelde wijziging nr. 4/2010 is in werking getreden met ingang van 16 september 2010.

Nr. 12/2012 Relatie overheidsrechter – kerktuchtrechter (ord. 10-9)

In het kader van de evaluatie van de kerkorde heeft de generale synode in de vergaderingen van 23 september 2011 en 20 april 2012 de volgende wijziging van de kerkordelijke regelingen vastgesteld: Nr. 3/2012 Wijzigingen in zittingstermijnen De vastgestelde wijzigingen nr. 3/2012 zijn in werking getreden met ingang van 30 april 2012. In het kader van de evaluatie van de kerkorde heeft de generale synode in de vergaderingen van 23 september 2011, 20 april 2012 en 9 november 2012 de volgende wijziging van de kerkordelijke regelingen vastgesteld: Nr. 4/2012 Diverse aanpassingen van de kerkorde, de ordinanties, de generale regelingen en de overgangsbepalingen in het kader van de evaluatie van de kerkorde De vastgestelde wijzigingen nr. 4/2012 zijn in werking getreden met ingang van 1 januari 2013. De generale synode heeft in de vergadering van 9 november 2012 de volgende wijzigingen van de kerkordelijke regelingen vastgesteld: Nr. 5/2012 Wijzigingen i.v.m. de positie van de HBO-theoloog/kerkelijk werker Nr. 6/2012 Wijziging i.v.m. de terugkeer naar het ambt (ordinantie 3-26) Nr. 7/2012 Wijziging regeling consulent (ordinantie 4-12 en artikel 36 generale regeling rechts-positie predikanten) Nr. 8/2012 Wijziging zittingsduur preses en scriba generale synode (ordinantie 4-27) Nr. 9/2012 Wijziging Raad van Toezicht PThU (ordinantie 13-3 en artikel 5 generale regeling opleiding en vorming predikanten)

Nr. 11/2012 Wijziging bevoegdheden proponenten (ord. 13-17)

Nr. 13/2012 Verankering beroepscode predikanten en kerkelijk werkers (invoering van artikel 4a generale regeling rechtspositie predikanten en artikel 6a generale regeling kerkelijke werkers) Nr. 14/2012 Wijzigingen in de ordinanties en generale regelingen n.a.v. de herstructurering Pensioenfonds Predikanten Nr. 15/2012 Wijziging van de pensioenleeftijd van medewerkers (wijziging van artikel 24-1-c van de generale regeling rechtspositie medewerkers) Nr. 16/2012 Wijziging van ordinantie 3-25 De vastgestelde wijzigingen nr. 5/2012 t/m 16/2012 zijn in werking getreden met ingang van 1 januari 2013. De teksten van deze wijzigingen zijn gepubliceerd op de website van de Protestantse Kerk: www.pkn.nl > Actief in de kerk > Kerkorde > Kerkordewijzigingen > Kerkordewijzigingen.

• Synode in april De generale synode vergadert dit voorjaar maar één dag, op vrijdag 26 april 2013. Op de agenda staan onder meer het nieuwe liedboek dat in mei verschijnt en de reacties van partnerkerken en -organisaties op de vervolgnota ‘Integriteit en respect’ (over de Islam) van de Protestantse Kerk. De reformatorische omroep zal de vergadering uitzenden. Donderdag 25 april 2013 is als synodedag geschrapt. Wel zal de kleine synode op donderdagavond 25 april vergaderen. Voor de agenda en de vergaderstukken zie: www.pkn.nl/synode

Bloeiend Paaskruis Dorpskerk Leiderdorp. Foto: Walter van de Vos

• Geen nieuw jaarboek in 2013 In de regel verschijnt er om de twee jaar een nieuw Jaarboek van de Protestantse Kerk in Nederland, met alle adressen van gemeenten, predikanten, kerkelijk werkers, organen, commissies en organisaties in de kerk. Het laatstver-

schenen jaarboek is van 2011-2012. Als gevolg van wijzigingen bij een aantal landelijke administratieve systemen is in overleg met uitgeverij Boekencentrum besloten dit jaar nog niet met een nieuwe editie te komen. Kerkinformatie  •  april 2013

7

8|

Koopvaardijpastoraat bewijst belang

reanat Pa os msetn

De Protestantse Kerk heeft drie koopvaardijpastores in dienst. Zij zijn er voor zeevarenden op schepen die de Nederlandse havens aandoen. Ze zijn er in crisissituaties zoals opname in het ziekenhuis of een sterfgeval aan boord. Ze houden kerkdiensten en werken intensief samen met organisaties als havenpolitie, zeemanshuizenregionale ziekenhuizen en plaatselijke kerken. Werkdruk Scheepsbezoek is al jaren prioriteit nummer één maar het wordt, zeker in de grote havens van Rotterdam en Amsterdam, steeds moeilijker om aan boord te komen. Dat komt door bijvoorbeeld veiligheidsvoorschriften en de enorme

werkdruk onder zeelieden – ze kunnen niet zo makkelijk tijd vrij maken om de pastor te ontvangen. Scheepsbezoek is echter wel van belang om bepaalde misstanden aan boord – zoals uitbuiting – op het spoor te komen. De pastores worden bijgestaan door vele vrijwilligers, veelal vanuit de kerken. Zij zijn onder meer actief in de zeemanshuizen. Daar komen zeelieden graag naartoe voor een praatje, om te internetten en een pilsje te drinken. Moderne media en heimwee Vertegenwoordigers van diverse koopvaardijpastoraten stelden tijdens een conferentie vorig jaar november nog maar eens het belang van deze

Ds. Helene Perfors op scheepsbezoek

vorm van pastoraat vast: er vanuit het evangelie zijn voor mensen die vaak heel lang van huis zijn en die dankzij de moderne media als skype, mobiele telefonie en e-mail vaak wel contact hebben met het thuisfront maar daardoor ook meer heimwee. Het NCRV-programma ‘Altijd Wat’ maakte voor haar uitzending van 15 januari jl. een portret van koopvaardijpastor Helene Perfors die in Rotterdam-Rijnmond werkt. Dit portret is te zien via www.uitzendinggemist.nl. Meer weten? Meer over het koopvaardijpastoraat: www.pkn.nl > Actief in de kerk > Werken > Pastor Bijzondere-opdracht > Koopvaardijpastor

• berichten

• Studie- en ontmoetingsreis naar Israël/Palestina

Dagelijks zijn Israël en de Palestijnse gebieden, Joden en Palestijnen, in het nieuws. Vrienden van Sabeel Nederland en Kairos Nederland bieden van donderdag 17 oktober t/m zondag 27 oktober 2013 een reis aan die inzicht geeft in de realiteit in het ‘heilige land’ en de invloed van het conflict op het dagelijks leven van mensen. Er zijn ontmoetingen met vertegenwoordigers van Israëlische en Palestijnse organisaties die werken voor vrede en gerechtigheid, moslims, joden en christenen. Verblijfplaatsen: Haifa (Galilea), Bethlehem (West Bank) en Oost-Jeruzalem. Reisbegeleiding: Meta Floor, van 2007– 2012 uitgezonden medewerker van Kerk in Actie bij Sabeel, een oecumenisch Kerkinformatie  •  april 2013

centrum voor Palestijnse bevrijdingstheologie in Oost-Jeruzalem. Doelgroep: predikanten, kerkelijk kader en andere belangstellenden. Van deelnemers wordt verwacht dat zij hun ervaringen na afloop delen in eigen omgeving/kerk. Punten PE 5,5 (onder bepaalde voorwaarden). Voorbereidingsbijeenkomst: vrijdagmiddag/avond 13 september 2013. Prijs: € 1345,-, eenpersoonskamertoeslag € 275,-. Informatie en aanmelding (vóór 15 juli 2013): Meta Floor, [email protected]

• Openingen rond

geloof, hoop en liefde

De Protestantse Kerk heeft een boekje gemaakt met twaalf openingen rond geloof, hoop en liefde, geschikt voor de aftrap van een gespreksavond, een ver-

gadering, een maaltijd of een kort moment van samenzijn. De openingen hebben een thema. Bij elk thema worden een vraag, een bijbelverhaal, een gebed, een gedicht of kort spiegelverhaal, en

|

9

Doel: vernieuwing van missionair denken

Eerste Hendrik Kraemer-lezing Prof. dr. Kwabena Asamoah-Gyadu uit Ghana houdt op 17 mei in Amsterdam de eerste Hendrik Kraemer-lezing. Deze jaarlijkse voordracht wordt georganiseerd vanuit de bijzondere leerstoel missiologie (prof. dr. Mechteld Jansen) aan de Protestantse Theologische Universiteit..

Kraemers geestelijke erfenis wordt door vernieuwing van missiologisch denken geëerd. Daarom zal de Kraemer-lezing

een liedsuggestie gegeven. Hier kan een keuze uit gemaakt worden, maar het kan ook als een geheel worden gezien. De opening kan daarmee zo kort of lang duren als gewenst is. Voorin het boekje wordt een korte handreiking voor gebruik van het boekje gegeven. De opzet van de openingen gaat uit van ‘wonen in het Woord’, een methode om samen in korte tijd stil te staan bij een bijbeltekst. Het boekje kost € 5,95 en is te bestellen via www.pkn.nl/webwinkel, [email protected] of (030) 880 13 37.

• Kerkmuziekdagen voor jeugd Voor kinderen, tieners en jongeren van 7 tot circa 23 jaar organiseert Kerkzang.nl ieder jaar de Kerkmuziekdagen voor de jeugd. Dit jaar worden ze gehouden van

De eerste lezing Prof. dr. Kwabena Asamoah-Gyadu (1961) is expert op het gebied van hedendaags Afrikaans christendom. Met name de charismatische groepen en pinksterstromingen hebben zijn aandacht. Hij bestudeert ook de migratiebewegingen van en naar Europa en de Verenigde Staten. Zijn lezing, getiteld ‘Prayer, Power and Empowerment: Migration and Diaspora Mission’, gaat over het aanroepen en oproepen van goddelijke en menselijke macht en kracht in het dagelijks leven. Daarbij schroomt hij heikele vragen niet, zoals: hoe en ten gunste van wie worden machten en krachten aangewend?

Prof. dr. Kwabena Asamoah-Gyadu.

jaarlijks gaan over actuele vragen betreffende het samenleven met verschillen in cultuur en religie. Het doel is: inzicht bieden en missionair engagement en dialoog stimuleren. Organisator is prof. dr. Mechteld Jansen, hoogleraar aan de bijzondere PThU-leerstoel missiologie van de ‘Stichting de Zending van de Protestantse Kerk’.

8-12 mei in het Veldstudiecentrum te Hei- en Boeicop. De deelnemers studeren gedurende vier dagen onder enthousiaste en deskundige leiding verschillende liederen en composities in. Het dagprogramma bestaat uit circa vier koorrepetities met tussendoor recreatieve activiteiten. Bij de in te studeren muziek gaat het om gezongen kerkmuziek uit allerlei tijdperken en in allerlei stijlen. De artistieke leiding is in handen van Willeke Smits en Annemarie de Heer. Op zondag wordt dit ‘zingkamp’ afgesloten door ’s morgens als jeugdcantorij mee te werken aan een kerkdienst in Vianen en ’s middags een eindpresentatie te geven voor familie en belangstellenden. Informatie en aanmelding: www.kerkzang.nl, onder ‘Jeugd’. E-mail: [email protected].

Aanmelden In dezelfde week vinden nog andere interessante bijeenkomsten plaats met betrekking tot migrantenkerken. Het programma is te vinden via www.protestantsezending.nl. De Hendrik Kraemer-lezing wordt gehouden in de PThU-Amsterdam, VU Hoofdgebouw, De Boelelaan 1105, eerste etage, E-vleugel. Aanvang: 15.00 uur, toegang is gratis na aanmelding via: [email protected]

kerkmuziekda gen voor de

jeugd

Vier dagen en aan het slot zingen in de kerk zingen (en spelen), dienst van de concert voor Grote Kerk te ouders, familie Vianen én een en vrienden en belangstellende n.

8 tot en met 12 mei 2013 in

Hei- en Boeic op

voor kinderen

/tieners/jonge

Kerkmuziekdagen voor

ren van 7 – c. 23 jr.

de Jeugd is een activiteit

Kerkzang.nl

van

! KOM je MEE ? Anje de Heer -

Informatie

bureau@kerkzang

.nl – 033 2586484

(di t/m do, tijden

www.kerkzang.nl

s kantooruren)

Kerkinformatie  •  april 2013

Bezinning

Hendrik Kraemer (1888-1965), naar wie de lezing is genoemd, was een bekend missioloog en taal- en godsdienstwetenschapper. Op 17 mei is het 125 jaar geleden dat hij werd geboren. Na een opleiding aan de Nederlandse Zendingsschool promoveerde hij in Leiden op een Javaans onderwerp. Vervolgens werkte hij tot 1937 op Java voor het Nederlands Bijbelgenootschap. Als adviseur voor zendingsvraagstukken drong hij onder meer aan op verzelfstandiging van zendingskerken en stimuleerde hij de scheiding van kerk en staat in de Indische Kerk. Hij was oprichter van de Hogere Theologische School in Bogor/ Jakarta. Internationaal verwierf hij faam met de studie The Christian Message in a non-Christian World, geschreven ter voorbereiding van de Wereldzendingsconferentie in Tambaram (1938). Na de oorlog stond Kraemer aan de basis van gemeenteopbouw. Dankzij hem kreeg het apostolaat - de verbreiding van het evangelie - een prominente plek in de hervormde kerkorde van 1951.

10 |

Kerk en dertigers

On mdeenrszeonek

Welke plek geven dertigers aan geloof en kerk in hun leven? Hoe zijn zij daarin gevormd? Wat maakt, dat zij zich al dan niet verbinden aan de kerk? In het rapport ‘Kerk en dertigers 2.0’ schreven twee dertigers wat daarover uit de literatuur bekend is. Druk, druk, druk. Je eerste huis, settelen, een gezin stichten. Daarnaast jezelf ontwikkelen, goeddoen in de maatschappij en ondertussen werken aan je toekomst. Je zult maar dertiger zijn in deze tijd: veel kansen op je weg, een wereld aan mogelijkheden, maar dus ook een scala aan keuzes… ‘We zien ze niet meer’ Veel gemeenten worstelen met dertigers. Soms heten zij zelfs ‘het gat van de kerk’! ‘We zien ze niet meer op zondag’, hoor je vaak. ‘En als ze iets willen doen in de kerk dan is het tijdelijk en beperkt. Hoe houden we dertigers verbonden met onze gemeente, hoe kunnen we voor elkaar van betekenis zijn?’ Om deze vragen van enige richting te voorzien, hebben twee dertigers die werkzaam zijn in de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk een literatuuronderzoek uitgevoerd. Het resultaat staat in het rapport ‘Kerk en dertigers 2.0’. Een document waarin diverse publicaties naast elkaar worden gezet, met een reflectie op de relatie tussen kerk en dertigers.

Kansen Een belangrijke conclusie is dat er volop kansen liggen. Geboren tussen 1975-1985 zijn dertigers vaak niet meer opgegroeid met het christelijk geloof en de kerk. Hun ouders namen er nog bewust afscheid van. Zelf hebben ze er weinig ervaring mee, staan er veelal neutraal tegenover. Dat biedt kansen voor de kerk. Wat vroeger vanzelfsprekend was, is nu een keuze, juist terwijl er veel te kiezen is. Daarom is het van belang deze groep goed te kennen en te verstaan, voordat de kerk activiteiten opzet of contact legt. Dit rapport wil geïnteresseerden daartoe inspireren. Maaike Bikker en Nadine van Hierden samenstellers van ‘Kerk en dertigers 2.0’

• berichten

• Kerk Algarve jubileert Op 24 februari 2013 is in Albufeira tijdens een feestelijke kerkdienst het 25-jarig bestaan gevierd van het Interkerkelijk Algarve Pastoraat (IAP). Het IAP verzorgt Nederlandstalige protestantse kerkdiensten, waarin eigen predikanten voorgaan. Ze worden bezocht door overwinteraars en residenten in de Algarve Portugal. Momenteel organiseert het IAP kerkdiensten in Albufeira, Praia da Rocha en Armação de Pêra. In Praia da Rocha en Armação de Pêra zijn er diensten in de maanden januari, februari en maart. In Albufeira vanaf de eerste zondag van oktober tot en met de eerste zondag van mei. Tijdens 'het hoogseizoen (eind januari tot begin maart) worden deze diensten door 300 tot 350 mensen Kerkinformatie  •  april 2013

bezocht. Het IAP is niet verbonden aan een Nederlands kerkgenootschap en wordt niet gesubsidieerd. Meer informatie: www.algarvekerk.nl

• Herman Pleij spreekt voor kerkrentmeesters

Prof. dr. Herman Pleij, bekend van zijn levendige tv-optredens over historische onderwerpen, houdt op 6 april in Nieuwegein een voordracht voor het congres van de Vereniging voor Kerkrentemeesterlijk Beheer. Pleij (1943) was van 1981 tot 2007 hoogleraar Historische Nederlandse letterkunde aan de Universiteit van Amsterdam. Begin jaren negentig was hij daar tevens decaan van de Faculteit der Letteren. Hij publiceerde veel en is op radio en tv een graag geziene verteller over geschiedenis, vaderlandse

Zie voor het rapport: www.pkn.nl > actief in de kerk > Werkvelden > gemeenteopbouw > Kerken en dertigers 2.0

|

11

Dr. Herbert E. Wevers overhandigt het boekje aan synodepreses ds. Karin van den Broeke. Foto: Erik Appeldoorn

Een jaar na de verschijning van het succesvolle boekje ‘12 artikelen over God’ heeft de stichting Schrift en Belijden een boekje met twaalf artikelen over Jezus’ uitgebracht. Zij wil hiermee het kerkelijk gesprek verder stimuleren. Het werd op 26 februari aan het moderamen van de synode overhandigd. Vanuit de goede gronden van de Schrift en de geloofstraditie (de Apostolische Geloofsbelijdenis) beantwoorden twaalf auteurs uit het confessionele midden van de Protestantse Kerk kernvragen over Jezus. Onder meer: Is Jezus Gods Zoon? Wat maakt de mens Jezus uniek? Wat staat er over Jezus geschreven in de Koran? Wat is de betekenis van Jezus’ lijden en dood? Waar is Jezus nu?

en verdiept wordt. ‘Zonder Jezus hebben wij maar beperkt zicht op God. Zonder Jezus als beeld van God lopen wij het risico dat God uit het zicht verdwijnt’. Bestelgegevens 12 artikelen over Jezus (serie Geloven op goede gronden), Zoetermeer (Boekencentrum), 2013, 72 p., ISBN 978 90 239 2675 7. Prijs: € 8,90. www.boekencentrum.nl

Bedoeling Voorzitter dr. Herbert Wevers hoopt dat het kerkelijk gesprek over God voortgezet

gebruiken en verschijnselen. Het thema van het VKB-Congres 2013 is ‘Meer dan steen – over beleid en beheer van kerkgebouwen’. Over het congres wordt een congresspecial samengesteld die in een van de edities van ‘Kerkbeheer’ wordt opgenomen. Informatie: www.kerkrentmeester.nl

• Gemeenteopbouw

via geloofsopbouw

De IZB, vereniging voor zending in Nederland, organiseert met de gemeenteopbouwgroep Leven uit de Bron op 18 april een informatiebijeenkomst over trainingen voor (missionaire) gemeenteopbouw via geloofsopbouw. De bijeenkomst is bedoeld voor predikanten, kerkelijk werkers en kerkenraden en geeft informatie over inhoud, opzet van

en ervaringen met deze trainingen. In het seizoen 2013/2014 wordt in Kampen voor de vierde keer de basistraining Samen bouwen aan het hart van de kerk gegeven. In Amersfoort begint de nieuwe training Ruimte maken voor bevrijding en genezing. Deze training is gebaseerd op het boek De boodschap der bevrijding in deze tijd van de missioloog wijlen prof. dr. J. Verkuyl en gericht op de missionaire belofte en roeping voor de kerk. Deelnemers kunnen met deze trainingen met 4 PEstudiepunten halen.

uiterlijk 12 april: [email protected] t.a.v. Pieter Kars van de Kamp onder vermelding van ‘Informatiedag Nijkerk’. Kosten: € 10,- per deelnemer.

Plaats en tijd informatiebijeenkomst: donderdag 18 april, Goede Herderkerk, Willem Alexanderplein 14, Nijkerk (tegenover het station), van 10.30-15.00 uur. Informatie: www.izb.nl. Aanmelden tot Kerkinformatie  •  april 2013

Geloofsgespek

Twaalf artikelen over Jezus

12 |

Predikantswisselingen

me n s e n M

Beroepen te Harskamp (hervormd), ds. G. van Wijk te Dordrecht; te Goedereede (hervormd), ds. J.J. ten Brinke te Bleiswijk; te Heusden (hervormd), ds. J. Meertens te Nieuw Loosdrecht; te Kockengen (hervormd), proponent J.W. Hooydonk te Soest; te Nijkerk (hervormd wijk 3), ds. J.J. ten Brinke te Bleiswijk (hervormde wijkgemeente van bijzondere aard Het Anker); te Ouderkerk aan den IJssel (hervormd), ds. C.H. Hogendoorn te Oud-Beijerland; te Wijhe, ds. M. Veenstra-Oving te Steggerda; te Wemeldinge (Vrije Evangelische Gemeente, deeltijd): ds. J.F. Kievit te Dordrecht (dovenpredikant Protestantse Kerk Zuid-Nederland, deeltijd). Aangenomen naar Dedemsvaart (hervormd), ds. K. van Staveren te Chiang Mai (Thailand); naar Donkerbroek-Haule (protestantse gemeente in wording), ds. W. Baas te Doezum-Grootegast; naar classis Dordrecht (geestelijk verzorger voor Protestantse zorggroep Crabbehoff te Dordrecht, deeltijd), ds. D.E. van Dorsten te Gouda (ziekenhuispredikant, deeltijd); naar Epe (hervormd, Goede Herderkerk), ds. B. Lampen te Mariënberg (geref.) en Beerzerveld (herv.); naar Hei- en Boeicop (hervormd), proponent E. van Wijk te Wijngaarden, die bedankte voor Langerak; naar Oss, ds. H. Spoelstra te Oosterbeek (Gld); naar Parijs (Nederlandse Protestantse Gemeente), ds. C.H.G. Schaap te Helmond (geestelijk verzorger Helmond-Deurne); naar Rockanje (hervormd), ds. A. Verwijs te IJsselstein (voorheen zendingspredikant); naar Rotterdam-Centrum (hervormde wijkgemeente De Samaritaan), ds. C.M. van Loon te Capelle aan den IJssel; naar Utrecht (Oranjekapel), ds. M. Hofma te Bunnik; naar Welsrijp-Baijum (hervormd), ds. J.G. van den Boogaard te Hallum; naar Zetten (hervormde gemeente Vluchtheuvelkerk, deeltijd), ds. M.R.H. van Beusichem te Hattem; naar Zevenaar ds. A. Jonkman te Amsterdam; naar Zwartebroek (gereformeerd),

ds. D.J. de Rooij te Baambrugge; een benoeming als directeur Stichting Steun Messiasbelijdende Joden (1 dag per week), ds. A. Jonker te Putten. Bedankt voor Breukelen, ds. D. Hoolwerf te Stellendam; voor Delft (hervormd) en voor Meerkerk (hervormd), ds. M.C. Batenburg te Waddinxveen; voor Eemnes, ds. M. van der Zwan te Westbroek; voor Vriezenveen, ds. T.J. Smink te Nieuwerkerk (Zld); voor Zeist (hervormd, wijkgemeente Pniël), ds. P.J. den Admirant te Kootwijk-Kootwijkerbroek. Beroepbaar proponent K.M. Teeuw, Oost Kinderdijk 9, 2953 CJ Alblasserdam, e-mail [email protected], tel. 06-41236352; proponent P.J. de Nooy, Zandhofsestraat 56 bis 3572 GH Utrecht, e-mail [email protected], tel. 06-23251455. Overleden 1 februari ds. C. Stam (geb. 17 januari 1934); 7 februari ds. W.J. Kolkert (geb. 7 maart 1915); 7 februari ds. E.S. Wigboldus (geb. 8 mei 1932); 10 februari ds. I.J. van Houte (geb. 13 mei 1923); 23 februari ds. G.E. Huizing (geb. 10 mei 1920); 5 maart ds. C. van der Giessen (geb. 29 augustus 1924).

Wilt u berichten over predikantswisselingen en beroepbaarstellingen doorgeven aan het Synodesecretariaat? Postbus 8399, 3503 RJ Utrecht, e-mail: [email protected] Daarnaast kunnen deze berichten doorgegeven worden aan Persbureau Scheps, Persbureau Scheps, Slagvink 7, 3906 AE Veenenaal, [email protected]

• berichten

Margreet Willemze (links) tijdens haar afscheid van de generale synode, april 2012 te Lunteren. Foto: Jan Klein, www.exorientelux.nl

• M  r. Margreet

Willemze overleden

Op 28 februari 2013 overleed te Amsterdam op 60-jarige leeftijd mevrouw mr. T.M. Willemze, kerkordedeskundige en juriste van de Protestantse Kerk in Nederland. Ze was al geruime tijd ziek. Margreet Willemze trad in 1982 in dienst van de Kerkinformatie  •  april 2013

Nederlandse Hervormde Kerk als juridisch beleidsmedewerker. In 1999 werd ze hoofd Juridische zaken en colleges en haar laatste functie was programmamanager Institutionele Ondersteuning. Als kerkrechtspecialist formuleerde mr. Willemze teksten voor de kerkorde. Zij wist die helder toe te lichten in de synode en in publicaties.

Volgens oud-synodepreses ds. Jan-Gerd Heetderks was mr. Willemze van buitengewone betekenis tijdens het Samen op Weg-proces dat in 2004 leidde tot de vorming van de Protestantse Kerk. ‘Toch is het niet in de eerste plaats haar juridische deskundigheid die ons bijblijft, hoe belangrijk die ook was. Het is vooral haar grote liefde voor onze kerk die wij niet zullen vergeten. De kerk heeft ontzettend veel aan haar te danken’, zo verklaarde hij aan het Friesch Dagblad. In een reactie twitterde voormalig synodescriba dr. Bas Plaisier: ‘Ze was 25 jaar steun en toeverlaat voor de kerk. De stille en moedige kracht in de kerk. Zonder haar was Samen op Weg nauwelijks mogelijk geweest. Voor zowel voor- en tegenstanders van de kerkvereniging was ze een vraagbaak en betrouwbaar adviseur en probleemoplosser’. Mr. Willemze was tevens voorzitter van de Oranjekerk in de Pijp te Amsterdam. 'Ook na haar operatie bleef zij een uiterst betrokken voorzitter. Wij zullen nooit vergeten wat zij allemaal voor onze kerk heeft gedaan', zo schreef de kerkenraad in een advertentie in Trouw.

|

13

Daar in Utrecht ... Is er een kloof tussen gemeenten en dienstenorganisatie? Het is goed om daar alert op te zijn, want ‘Utrecht’ werkt voor en namens alle gemeenten in de Protestantse Kerk. Veel medewerkers van de dienstenorganisatie zijn niet alleen actief voor de landelijke kerk, maar ook voor hun plaatselijke kerkelijke gemeente. In deze rubriek vertellen ze daarover. Deze maand deel 11: Harmen Hoogenhout (66).

‘De krimp in de kerk doet me pijn’ motivatie

Harmen Hoogenhout was veertien jaar synodelid, waarvan twee jaar lid van het gereformeerde moderamen dat voorafging aan de oprichting van de Protestantse Kerk. Als lid van het landelijk moderamen maakte hij de eerste bestuurlijke jaren mee van de Protestantse Kerk in Nederland. Tegenwoordig is Harmen scriba van de classis Breukelen en werkt hij voor de Geschiktheidscommissie voor aanstaande predikanten, voor het Register kerkelijk werkers en voor het generale college voor de Ambtsontheffing. Toch is zijn eerste liefde de Gereformeerde Kerk in Baambrugge, waar hij voorzitter is van de kerkenraad.

Hoe zou je de Gereformeerde Kerk van Baambrugge omschrijven? ‘De Gereformeerde Kerk van Baambrugge was een van de eerste kerkjes die zich in 1834 afscheidden van de Nederlandse Hervormde Kerk. De weduwe Zeelt, een puissant rijke dame, liet na haar overlijden in 1864 geld na om een kerk met pastorie te bouwen, waarvan we nog steeds gebruik maken. De gemeente is traditioneel gereformeerd, maar met een evangelische inslag. We zingen bijvoorbeeld ook uit het Evangelisch Liedboek. De evangelische stroming bestaat vooral uit jongere mensen, en een paar ouderen. Het vergt energie om het gesprek tussen de verschillende stromingen in de kerk op gang te houden. Soms moet ik wel eens boven mezelf uitstijgen. Maar jongeren moet je niet van je vervreemden. Dat probeer ik mezelf voor te houden.’

hebben drie dementerende ouderen in de gemeente naar wie wordt omgezien. Ik vraag me af of zoiets in 2050 nog gebeurt. De krimp in de kerk doet me pijn, in de meest letterlijke zin van het woord. Er is minder trouw en toewijding in de kerkgang. Als ik kijk naar de jonge mensen dan vraag ik me af: geven jullie niet iets op dat heel waardevol is?’

Hoe ziet de kerk er over veertig jaar uit, volgens jou?

Geven de nieuwe initiatieven je moed?

‘Ik heb wel wat zorgen over het voortbestaan van de plaatselijke kerk op de lange termijn. Ik geloof dat we zondaars zijn en tekortschieten. Maar de jongere generatie snapt dat niet en ik kan het ook niet overbrengen, moet ik eerlijk zeggen. En hoe ziet het bezoekwerk er over twintig jaar uit, bijvoorbeeld? We

‘Dat er de komende jaren talloze pioniersplekken worden gesticht, is hoopgevend, net als het werk van JOP. En ik ben ervan overtuigd dat God trouw is. Dat heb ik zelf ervaren en binnenkort hoop ik daarvan te vertellen op de maandelijkse lofprijzingsavond in onze gemeente. Lange tijd voelde ik er weinig voor om daar een

Foto: Beeldbank Protestantse Kerk/Marieke Viergever

getuigenis te houden. Nu vind ik: als het geloof zoveel voor je betekent, moet je er ook iets over willen zeggen. Ik ben ongetrouwd gebleven en wil uitleggen dat God me tot steun is geweest, ook in het alleen zijn. Niet altijd, daar ben ik eerlijk in, maar vaak wel. Ik ben altijd terughoudend geweest om over mijn geloof te praten. Nu ik ouder ben vind ik: het mag gezegd worden.’ Jacolien Weststrate medewerker Corporate Communicatie

Kerkinformatie  •  april 2013

Gemeente

14 |

De vier predikanten tijdens de feestelijke startdienst op zondag 6 januari in de Grote of Andreaskerk. Van links naar rechts: Machiel Karels (confessioneel-hervormd), Bernard van Vreeswijk (gereformeerde bond), Egbert R. Veen (midden-orthodox) en Theun Palma (gereformeerd). Foto: Pieter Hardam

Protestantse gemeente (in wording):

Hattem ervaart onderlinge toenadering als historisch en bijzonder Reppen over een wonder is misschien wat overdreven, maar bijzonder en historisch kun je de stap die de Hattemse hervormden en gereformeerden hebben gezet wel noemen. Begin januari federeerden beide gemeenten tot Protestantse Gemeente Hattem in wording. Met een feestelijke dienst in de Grote of Andreaskerk. Dat was tien jaar geleden nog ondenkbaar. Waarom lukte het nu wel? Van kinderboekenheld Dik Trom werd gezegd: 'Het is een bijzonder kind. En dat is 'ie.' Dik Trom was geen doorsnee jongen, maar iemand die opviel en afweek van het standaard plaatje. Dat kan ook gezegd worden van de Hervormde Gemeente in Hattem. Terwijl op veel plekken in Nederland in de vorige eeuw zelfstandige hervormde deelgemeenten ontstonden, bijvoorbeeld een confessionele naast een bondsgemeente of een orthodoxe gemeente naast een middenorthodoxe, kerken in Hattem al sinds jaar en dag meerdere modaliteiten in hetzelfde kerkgebouw. En dat deden ze tot voor kort onder de paraplu van een algemene kerkenraad, waarin vertegenwoordigers van de bondswijk, de confessionele wijk en de midden-orthodoxe wijk zitting hadden. Laatstgenoemde wijkgemeente werkte wel op onderdelen samen met de gereformeerde Emmaüskerk, maar kerkbreed veranderde er jarenlang maar weinig. Als de gereformeerden weer met ons willen samenwerken dan kunnen ze toch gewoon terugkeren naar de Grote Kerkinformatie  •  april 2013

Kerk, zeiden sceptische hervormden. En zelfs het idee voor een gezamenlijk kerkblad - volgens voorstanders een mooie stap om elkaar na 2004 als lokale ‘PKN-ers’ beter te leren kennen - stuitte op forse bezwaren. Applaus Er is dus wel degelijk iets memorabels gebeurd in Hattem. Bijzonder omdat: • ook de hervormde bonds- en confessionele wijkgemeente 'ja' hebben gezegd tegen de vorming van een lokale Protestantse Gemeente Hattem i.w. (grote federatie genoemd) en van een Protestantse Wijkgemeente i.w. (de zogenaamde kleine federatie van de gereformeerde Emmaüskerk en de midden-orthodox hervormde Zuidwijk); • de beide federatieoverenkomsten niet alleen in een plechtige maar ook feestelijke setting zijn ondertekend, gevolgd door een spontaan staand applaus van alle aanwezige kerkenraadsleden;

Bloemschikking van Anja Sparreboom over het thema van de startdienst: ‘Mensen van het vuur zijn wij’. Foto: Hans Lambrechts

| • de verschillende kerkenraden niet onder druk van bovenaf of om financiële redenen met het federatievoorstel hebben ingestemd, maar vanuit de overtuiging dat 'we bij elkaar horen' en 'aan elkaar gegeven zijn'; • de vier predikanten een bijdrage leverden aan de feestelijke startdienst van de Protestantse Gemeente Hattem i.w. op de eerste zondag in januari en de confessionele Stadswijk bereid was hiervoor haar eigen ochtenddienst ‘op te offeren’; • waarschijnlijk met Pinksteren het eerste nummer van het nieuwe gezamenlijke kerkblad verschijnt. De kerkfederatie is ook historisch te noemen omdat de hervormden en gereformeerden in Hattem bijna 180 jaar hun eigen gang gingen. De in 1834 naar Hattem gekomen dominee Anthony Brummelkamp werd in 1835 afgezet als hervormd predikant. Hij werd één van de voormannen van de Afscheiding, waaruit later de Gereformeerde Kerken ontstonden. Aangeraakt ‘Uiteindelijk heeft de Geest het gewonnen en zijn wij aangeraakt door het vuur van ommekeer en bekering’, benadrukte ds. Theun Palma tijdens de feestelijke startdienst op zondag 6 januari. Hij preekte, samen met zijn hervormde collega Egbert R. Veen, over het thema 'Mensen van het vuur zijn wij'. Alfred C. Bronswijk schreef op de melodie van gezang 328 uit het Liedboek voor de Kerken een lied met dezelfde titel, dat uit volle borst werd meegezongen. In de dienst werd de veelkleurigheid van de nieuwe Protestantse Gemeente Hattem trouwens niet alleen benoemd en bezongen, maar ook geïllustreerd in de aanwezigheid van drie verschillende 'toga-kleuren' in de dooptuin: wit, grijs en twee keer zwart. Reacties Het is niet mogelijk om in dit artikel elke ervaring met of reactie op de kerkfederatie te memoreren. Daarom bij deze een kleine maar daarom niet minder bemoedigende selectie. Emeritus-pastor Jos van Veghel van de plaatselijke roomskatholieke parochie zei tijdens de openbare ondertekeningsplechtigheid in de Emmauskerk ontroerd: ‘Prachtig om dit nog te mogen meemaken! Hier heb ik veertig jaar naar toe geleefd.’ De vrijgemaakt-gereformeerde kerk De Open Poort bad in een eigen dienst om ‘Gods zegen op de federatie’. De organisatoren van de ondertekeningsplechtigheid hadden keurig briefjes met namen van de verschillende kerkenraden bij een aantal stoelenrijen voorin de Emmaüskerk gelegd, bestemd voor de diverse kerkenraadsleden. Die trokken

zich echter niets van deze indeling aan: ‘Op deze ondertekeningsavond gaan we toch niet meer gescheiden achter elkaar zitten?!’ Hattems eerste burger Jan Willem Wiggers feliciteerde de beide gemeenten namens het gemeentebestuur met het genomen federatiebesluit. Hij prees de bereidheid van de federatiepartners om ‘over eigen grenzen heen te stappen’ en in eigen kring ‘ter discussie te stellen wat gewoonte is’. Synodescriba dr. Arjan Plaisier, die de ondertekening bijwoonde, concludeerde ‘dat wat samen hóórt weer bij elkaar is gekomen’ en sprak van ‘een heling waarover ook Jezus Christus, als hoofd van de kerk, zich zal verheugen’.

Geheim Waarom is wat tien jaar geleden nog onhaalbaar leek toch gerealiseerd? De leden van de grote en kleine projectgroep, die het federatieproces uiteindelijk in goede banen leidden, wijzen op de cruciale rol van de geloofsgesprekken die in 2007 van start gingen. Doel was elkaar als hervormde en gereformeerde kerkenraadsleden beter te leren kennen. ‘En via die gesprekken kwamen we erachter dat er veel meer is wat ons bindt dan wat ons scheidt’, zegt Teun Juk, één van de voorzitters van deze projectgroepen. Medevoorzitter Geert te Velde noemt de kerkfederatie een ‘prachtige stap onderweg naar hopelijk een volwaardige fusie’. Hans Lambrechts journalist en actief kerklid in Hattem

Foto’s: Pieter Hardam en Hans Lambrechts.

Modaliteiten graag ‘dienstbaar aan heel de gemeente’ De wijkkerkenraden van gereformeerde bondsrichting en van confessionele richting hadden aanvankelijk wel bedenkingen bij de vorming van één Protestantse Gemeente in Hattem. Waarom hebben ze er toch mee ingestemd? De Noordwestwijk-kerkenraad (gereformeerde bond) deelt desgevraagd mee: 'We wilden de Zuidwijk de ruimte geven om met de Gereformeerde Kerk te federeren. Daarvoor was het nodig dat de hele Hervormde Gemeente zou federeren. Dit klinkt pragmatisch, maar er zit meer achter. Binnen de Hervormde Gemeente van Hattem hebben de wijken een eigen plek, maar het besef zit heel diep dat iedere wijk dienstbaar wil zijn aan heel de gemeente. Dat willen we als wijk graag blijven binnen de gefedereerde gemeente. Nu al merken we hoe goed het is om met elkaar van hart tot hart te spreken rond het Woord van God.’ Confessionelen Ook de Stadswijk-kerkenraad (confessioneel) groeide toe naar meer samenwerking, aldus een woordvoerder. ‘Samen met leden van de andere wijkgemeenten hebben leden van de Stadswijk al vele jaren geprobeerd de kloof te overbruggen die ontstaan is toen in 1835 een aantal van hun 'voorvaderen' uit de Andreaskerk vertrokken. Medewerkers in het jeugdwerk hebben contact met elkaar gezocht. De kerkenraadsleden van de vier (wijk)kerkenraden hebben samen geloofsgesprekken gevoerd over wat ons scheidt, maar vooral over wat ons verbindt. Zo mochten we op zondag 6 januari 2013 na 177 jaar weer samen in de Andreaskerk naar het evangelie van Jezus Christus luisteren, samen bidden en liederen zingen tot Gods eer. De Stadswijk blijft een hervormde wijkgemeente met een confessionele identiteit, die als onderdeel van de Protestantse Gemeente Hattem (in wording) graag wil samenwerken met alle leden van deze gemeente van Christus. Daarbij hebben we een luisterend oor voor leden van onze gemeente die moeite hebben met deze beslissing.’

Kerkinformatie  •  april 2013

15

16 |

Missionaire modellen In de afgelopen jaren waren er twee missionaire rondes door het hele land. Heel kort gezegd ging het in beide rondes om: hoe zijn we kerk in onze eigen context? Er werden dertig kansrijke missionaire modellen aangereikt. De komende tijd laat Kerkinformatie zien hoe deze modellen kunnen werken in de plaatselijke gemeenten. De modellen kunt u vinden op www.pkn.nl/missionair > 30 modellen.

Elburg: weer leren over de boodschap te praten De Protestantse Gemeente Elburg had van oudsher veel aandacht voor evangelisatie en zending. Maar volgens Jan Laanstra van de taakgroep ‘Kerk naar buiten’ zat er de laatste jaren niet meer zo’n visie achter het evangelisatiewerk. ‘We waren een clubje dat niet meer naar buiten keek.’ Toen er een aantal jaren geleden landelijk veel aandacht kwam voor ‘kerk naar buiten’ zijn, besloot de kerkenraad hierop in te haken. Laanstra: ‘We wilden er wat mee, en nu zouden we worden ondersteund, gestuurd en gestimuleerd. Met drie ouderlingen bezochten we een bijeenkomst in de eerste missionaire ronde. We hebben er in de kerkenraad verslag van gedaan en zijn werk gaan maken van het materiaal dat we uitgereikt kregen: de dertig modellen. Daarna volgden bezinningsmomenten: wat willen we, wat moeten we, en welke modellen spreken aan? Er is een commissie in de kerkenraad voor opgericht. We hebben vervolgens vijf modellen gekozen waar we onze krachten in herkennen: de gastvrije gemeente, de gemeente met hart voor communicatie, de lerende gemeente, de pastorale gemeente en de dienende gemeente. Daar hebben we op ingezet. Vanuit de commissie hebben we de taakgroepen – zoals de diaconie en de commissie Vorming en Toerusting – geïnformeerd over de modellen. Zij moeten

ermee verder. Maar uiteindelijk moet de hele gemeente missionair worden. We hebben een aparte commissie missionair werk/evangelisatie gevormd en hebben het voorstel gedaan om een missionair ouderling aan te stellen.’ Schroom overwonnen De volgende stap was een basiscursus met gemeenteadviseur Bea Mulder. Daar hebben veertien mensen uit de kerkenraad en taakgroepen aan deelgenomen. Laanstra: ‘Het was fijn om weer over het geloof te praten. Ik heb het gevoel dat we de schroom wat hebben overwonnen. Er is een gemeentebrede bezinningsbijeenkomst gehouden als aanloop voor een nieuw beleid als missionaire gemeente. Met z’n allen moeten we weer leren over de boodschap te praten. Niet gelijk allerlei activiteiten ontwikkelen, maar stilstaan bij hoe onze boodschap moet klinken.’

Janet van Dijk

‘Maar uiteindelijk moet de hele gemeente missionair worden.’ Foto: Jan Hendrik Hakkers

communicatie Missionair Werk en Kerkgroei

• berichten

• K erkennacht 2013 Wat is de overeenkomst tussen Achlum en Amsterdam, tussen de Rijp en Rotterdam? Dat ze er allemaal Kerkennacht gaan vieren in het weekeinde van 21 juni Kerkinformatie  •  april 2013

2013. Aanmelden kan nog steeds! In veel kerken zindert het van de activiteiten, voor de wijk, de stad of het hele dorp. Zet je kerkdeuren open, ronsel vrijwilligers van in en buiten je kerk en laat tijdens de Kerkennacht zien wat je in huis hebt. Muzikaal, theatraal, spiritueel, culinair en zo nog veel meer. De deuren openen, een kopje koffie en een praatje kan al genoeg zijn! In Amsterdam doen ze het met de kerken binnen de grachtengordel, in Rotterdam doen veel migrantenkerken mee, in Amersfoort is er geen kerk of kapel die zijn deuren dichthoudt, in Haaksbergen

beginnen ze deze keer met twee geopende gebedshuizen, in Poortugaal loopt het hele dorp uit, en in Achlum zal het ook wel zoiets worden. Al heel wat burgemeesters, wethouders, maar ook musici, toneelmensen, koks en koorzangers hebben hun agenda laten blokkeren voor de Kerkennacht! De vorige keer (2011) is onderzoek gedaan naar het effect van de kerkenacht. Henk de Roest maakte er onlangs een boekje van: Ik vond de kerk al cool. Verrassende geluiden, commentaar waar je als kerken wat aan hebt. Wie zich aanmeldt via [email protected]

|

17

Iets verdienen? Schrijf een boek! De aanleiding was de viering van 800 jaar stadsrechten voor Bergen op Zoom in 2012, het doel was de rekeningen van de kerken positief te steunen. Een oecumenisch project over vromen in Bergen op Zoom.

Oecumenische duw Uitgaande van drie generaties per eeuw werden 24 vromen (oude betekenis: flink, moedig, krachtig; huidige betekenis: godvrezend, religieus) beschreven. Daarbij werd rekening gehouden met een verdeling over religieuze verschillen en de aanwezigheid van zowel mannen als vrouwen onder de beschrevenen. De beschreven personen zijn onder andere kerkbouwers en geleerden, paters en dominees, ouderlingen en weldoeners, musici en edelen, nonnen en monniken. De oecumenische samenwerking tussen de Onze-Lieve-Vrouweparochie en de Protestantse Gemeente in Bergen op Zoom, die toch al goed was, kreeg met dit project een positieve duw. Financiën Toen het schrijfwerk bijna voltooid was, zijn we op zoek gegaan naar subsidiënten: allereerst klopten we aan bij de burgerlijke overheid. Tevens gingen verzoeken naar

ontvangt een info-pakket met tips & trucs. Later volgt gezamenlijk promotiemateriaal. Informatie: www.kerkennacht.nl

• S ynodescriba wenst paus Gods zegen

Kort nadat in de avond van 13 maart uit het kachelpijpje van de Sixtijnse Kapel witte rook dwarrelde, bracht synodepreses dr. Arjan Plaisier zijn gelukwensen over aan de Rooms-Katholieke Kerk. ‘Allereerst feliciteren wij de Rooms-Katholieke Kerk van harte met haar nieuwe paus Francis-

onder andere besturen van congregaties en weeshuizen, en naar de EvangelischLutherse Gemeente, die enkele jaren eerder wegens krimp van het aantal gemeenteleden haar kerkgebouw had verkocht. Vrijwel iedere instantie reageerde positief, zodat de rekeningen tot een bedrag van ruim € 7.000,- voor lay-out en drukwerk van 1500 boeken meteen konden worden betaald. Daarna is de plaatselijke pers ingeseind voor publiciteit, wat meteen de eerste bestellingen opleverde. In de oecumenische ochtenddienst van 30 september 2012 werd in de Grote Kerk het eerste exemplaar overhandigd aan de burgemeester, die in aansluiting op de dienst de begeleidende tentoonstelling in een transept opende. Verkoop De verkoop op de eerste dag was een groot succes: er werden enkele honderden boeken verkocht voor de symbolische prijs van 800 eurocent per stuk, zodat enkele garantiestellingen gedeeltelijk konden worden terugbetaald. Tevens zijn de verschillende subsidiegevers bedankt met enkele presentexemplaren en tot slot zijn we, om het succes te vieren, met

elkaar gaan dineren (voor eigen rekening!). Later zijn de financiën en de boeken over de beide kerken verdeeld en in samenwerking met de plaatselijke boekhandels loopt de verkoop rustig door, hetgeen nog lange tijd kan voortduren, zo leert de ervaring. Kortom Dus: wil je iets verdienen voor je kerk, materieel én immaterieel? Schrijf een boek! Als kerken hebben we ons op een mooie manier weten te presenteren tijdens het stadse feest en tevens zijn de penningmeesters zeer gelukkig met het doorgaande stroompje inkomsten. Het is ook een leuk relatiegeschenk! Jan Voorsluijs scriba Protestantse Gemeente Bergen op Zoom

A. van Roode, R. Smit, H. Smout, W. Vermeulen, J. Voorsluijs, P. de Vries, 24 Bergse Vromen; vierentwintig korte monografieën om kleur te geven aan de viering van 800 jaar stad Bergen op Zoom; gebonden, harde kaft, 150 p., ISBN/EAN 978-90-9027041-8. Meer informatie over dit boek: [email protected]

cus. Wij wensen hem van harte Gods zegen toe’, aldus Plaisier. ‘Een bisschop is vooral een herder en daarom hopen we dat hij dienaar van het evangelie van Jezus Christus zal zijn en daarom dicht bij de mensen zal staan. De nieuwe paus vangt zijn werkzaamheden aan in een tijd waarin de Rooms-Katholieke Kerk in zwaar weer verkeert. Zijn dienstwerk zal niet gemakkelijk zijn. We bidden dat de paus, samen met andere bisschoppen, die maatregelen zal nemen die nodig zijn om de Rooms-Katholieke Kerk steeds weer te hervormen en vooral de Geest van Christus de ruimte zal geven om door

te werken in de kerk.’ De synodescriba zei te hopen op de oecumenische gezindheid van paus Franciscus: ‘Wij zoeken ook in de toekomst een goede oecumenische relatie met de RoomsKatholieke Kerk, in het besef dat we elkaar gegeven zijn in het ene lichaam van Christus. Wij spreken de hoop en de verwachting uit dat de paus aan deze oecumenische relaties hecht en deze ook actief zal promoten.’ Het moderamen van de synode verwoordde haar gelukwensen naderhand meer officieel in een brief aan de Nederlandse bisschoppenconferentie. Kerkinformatie  •  april 2013

Gemeente

De predikant en de toenmalige kerkenraadsvoorzitter van de plaatselijke protestantse gemeente hadden al eens een boekwerkje geschreven over een wandeling langs protestantse historische plaatsen in de stad. Dat was voor de kerkelijke kas een goede zet geweest. En dus staken twee leden van de Protestantse gemeente en drie van de parochie in Bergen op Zoom in oktober 2011 de koppen bij elkaar. Ze gingen het avontuur aan om een boek te maken over mensen die in die acht eeuwen iets met het geloof en de stad hadden gehad, met als motto: Je bouwt een stad niet alleen met stenen, maar vooral met en voor mensen.

18 |

Theatervoorstelling over Maarten Luther

‘Hier sta ik’

Missionair werk

‘Hier sta ik – dansen en vechten met Maarten Luther.’ Onder deze titel maakt theoloog en theatermaker Kees van der Zwaard een nieuwe voorstelling. De muzikale monoloog gaat met Pinksteren 2013 in première. De voorstelling is te boeken door gemeenten. Belangstellenden kunnen op 22 mei de voorstelling gratis bijwonen. Maarten krijgt een brief van zijn jeugdvriend Olaf: ‘Als je dit leest, ben ik er niet meer.’ In de brief doet Olaf een verzoek aan Maarten om tijdens de begrafenisplechtigheid te spreken. ‘Je zult wel verbaasd zijn dat ik je dit vraag, maar jij bent de enige die ik ken die iets met God heeft. Of hoor je niet meer bij die club?’ De herinnering aan zijn verloren vriendschap met Olaf brengt Maarten op het punt, dat hij zich moet uitspreken: ‘Waar sta ik?’

bijvoorbeeld door de voorstelling breed bekend te maken in dorp of stad, actief te werven voor het bijwonen van de voorstelling en na afloop een ontmoeting te organiseren. Voor de publiciteit worden persbericht, persfoto, flyers en posters beschikbaar gesteld. Informatie en het

aanvraagformulier zijn te vinden op www.pkn.nl/missionair > werk > ondersteuning > subsidie, of te verkrijgen via Kees van der Zwaard. Janet van Dijk communicatie Missionair Werk en Kerkgroei

Luther Maarten heeft een fascinatie voor zijn naamgenoot Maarten Luther. Bij zijn zoektocht naar een antwoord op de vraag ‘Waar sta ik?’ legt Maarten de spannende en soms wonderlijke gedachtewereld van Luther naast onze eigentijdse cultuur en zijn eigen persoonlijke geschiedenis. Zo ontstaat een monoloog over vriendschap en verraad, God en het geweten, de duivel en de vrije wil – voortgedreven door het verlangen naar wat ooit genade werd genoemd. De muziek – gecomponeerd en gearrangeerd door Hans Hasebos – in deze muzikale monoloog loopt van psalm naar gezang, langs Bach via een ballade tot popsong. Het instrument is een combinatie van traditie en moderniteit: een computergestuurd draaiorgel dat speelt ergens tussen kerk en straat. Gratis presentatievoorstelling Kees van der Zwaard maakt deze voorstelling ter gelegenheid van het 400-jarig bestaan van de Evangelisch-Lutherse Gemeente in Utrecht. Op woensdag 22 mei 2013 speelt hij voor gemeenten die belangstelling hebben deze voorstelling naar hun eigen gemeente te halen een gratis presentatievoorstelling in de Evangelisch-Lutherse Kerk, Hamburgerstraat 9 te Utrecht. Aanvang: 20.00 uur. Wie belangstelling heeft kan zich aanmelden via [email protected] Maarten Luther/Kees van der Zwaard. Tekening: Siegfried Woldhek

Ontvang subsidie voor missionair evenement Gemeenten die ’Hier sta ik’ boeken, kunnen maximaal € 500,- subsidie ontvangen. Voorwaarde is dat er een missionair evenement van wordt gemaakt,

Kerkinformatie  •  april 2013

Meer weten? Voor meer informatie over en boeking van de voorstelling ‘Hier sta ik - dansen en vechten met Maarten Luther’ kunt u contact opnemen met Kees van der Zwaard, tel. (0345) 53 33 81 of [email protected]

|

19

Zingen met Iona Op 25 mei presenteert de Interkerkelijke Stichting voor het Kerklied het nieuwe liedboek. In dat liedboek komt een groot aantal ‘Ionaliederen’ te staan. Voor de Nederlandse Iona Groep is dit aanleiding om een glossy Zingen met Iona te maken en een middag te organiseren rond die vraag van velen: 'Wat is dat, een Ionalied?

Ionaliederen De Iona Community heeft een rijke schat aan liederen. ‘Het bijzondere van de zangtraditie van Iona is, dat je leert dat het zingen er werkelijk toe doet’, zegt Dirk Strasser, één van de redactieleden van de glossy. ‘Hier kom je samen in beweging, deel je emotie, vorm je een nieuwe gezamenlijke identiteit. Hier geef je God samen iets terug van wat je kreeg. Na een viering met Ionaliederen ga je anders weg dan je kwam.’ Er zijn kerken in Nederland die Ionavieringen organiseren en er zijn kerken waar regelmatig Ionaliederen gezongen worden. Veel liederen zijn vertaald uit het Engels. Andere liederen komen uit Zuid-Amerika en Afrika. Dat geeft aan hoe de Iona Communiy mensen van alle continenten met elkaar verbindt. Roel Bosch, redactielid van het nieuwe liedboek, vertaler van een aantal Ionaliederen en redactielid van de glossy geeft aan wat een Ionalied tot een Ionalied maakt: ‘De thema's beslaan het hele leven. Zingen tilt mensen uit boven dat wat hen zwaar valt en opent een deur naar licht. Vandaar dat de toon van de muziek vaak eenvoudig en open is, gemakkelijk op te pakken en mee te zingen.’ Buurtpastoraat Op veel plekken zingen mensen Ionaliederen. Buurtpastor Erna Treurniet uit Utrecht kan met de taal van de Ionaliederen een brug slaan tussen het alledaagse leven van nu en de Bijbel. ‘De Ionaliederen maken vrolijk en werken aanstekelijk door het alledaagse, eigentijdse, de humor, de bevrijde manier om met de Bijbel om te gaan.

Glossy

Ionaliederen komen van de Iona Community in Schotland. Jan Maasen, één van de leden, vertelt over deze gemeenschap: ‘De Iona Community is een internationale oecumenische gemeenschap, ontstaan vanuit Schotland. De leden wonen niet samen, maar zijn actief in hun eigen omgeving. Wat ons bindt is een gemeenschappelijke leefregel. De inzet voor vrede en gerechtigheid is daarvan een belangrijk onderdeel. In de Iona Community komen mensen bijeen uit heel verschillende christelijke tradities en maatschappelijke achtergronden. Samen zetten wij ons in voor een vernieuwing van kerk en samenleving.’

Wil je zien dat wat Ik zie: jouw gaven velerlei! Wil je luist’ren als Ik zeg: Een koningskind ben jij! Wil je geven wat je hebt, dat de wereld zich herschept en mijn leven wordt gewekt in jou en jij in Mij?

Presentatie glossy De Nederlandse Iona Groep presenteert de glossy op 13 april tijdens een Singin (Big Sing op Iona) in de NoorderLichtkerk, Bergweg 92a in Zeist. Daar is de glossy ook te koop. Meer informatie over deze avond: www.ionagroep.nl Uitgeverij Docete geeft de glossy ‘Zingen met Iona’ uit. Vanaf 13 april kan de glossy besteld worden via de website.

Irene Stok geassocieerd lid van de Iona Community en betrokken bij de Nederlandse Ionagroep.

Uit: Liederen en gebeden uit Iona en Glasgow. Tekst: John Bell en Graham Maule; vertaling: Gert Lubberts.

Iona-weekend Van 10-12 mei wordt in Schoorl een Iona-weekend gehouden. Daar leven de deelnemers net als op Iona in een gemeenschap: samen eten, samen vieren (met natuurlijk Iona-liederen) en een pelgrimage. Meer informatie: www.ionagroep.nl

Kerkinformatie  •  april 2013

20 |

Kerklid worden of afhaken: hoe doe je dat?

Communicatie

Het is een voorrecht om te geloven en bij de kerk te horen. Met die zin begint de visienota ‘De hartslag van het leven’ waarin richting wordt gegeven aan het huidige beleid van de Protestantse Kerk. Wie dat zegt, moet transparant zijn. Hoe word je eigenlijk lid van de kerk? En eerlijk is eerlijk, tegenwoordig hoort daar ook bij: hoe kun je je weer laten uitschrijven? Lid van de Protestantse Kerk ben je door je lidmaatschap van een plaatselijke gemeente. Een gemeente doet er dus goed aan om in gemeentegids of website heldere informatie te geven over hoe iemand lid kan worden van de gemeente en hoe iemand er weer uit kan stappen. Veel mensen weten niet precies hoe het zit met het lidmaatschap van een kerkgenootschap. Dat blijkt uit vragen die de dienstenorganisatie hierover de laatste tijd heeft ontvangen. Om hieraan tegemoet te komen is er een pagina met informatie over het lidmaatschap van de Protestantse Kerk geplaatst op www.pkn.nl > Contact. Transparantie over lidmaatschap Goede voorbeelden van plaatselijke protestantse gemeenten die helder communiceren over in- en uitschrijven zijn onder meer te vinden op de volgende websites: • Protestantse Kerk Amsterdam: www.protestantsamsterdam.nl > Contact > Lid worden • Protestantse wijkgemeente Leidsche Rijn-Oost: www.kerkenindehoef.nl > Over de Hoef > Veelgestelde vragen > Hoe kan ik lid worden? • Protestantse Gemeente Monster: www.pgmonster.nl > Organisatie > Lidmaatschap Opvallend is dat op deze sites niet duidelijk staat hoe iemand zich kan uitschrijven. Dat is op de site van de wijkgemeente Oost/West van de Protestantse Gemeente Bilthoven wel te vinden: http://pknbilthoven.nl > Wijkgemeente Oost/West > uitschrijven. Maar daar is dan weer niet te vinden hoe iemand lid kan worden. De Protestantse Gemeente Utrecht biedt het allebei aan. Via www.pgu.nu > Contact kun je kiezen tussen ‘Inschrijven’ en ‘Overschrijven of uitschrijven’. Wie daar een inschrijfformulier of een mutatieformulier downloadt, kan dat direct invullen, ondertekenen en opsturen naar het kerkelijk bureau.

Kerkinformatie  •  april 2013

SILA en GBA In december 2012 woedde er in de politiek een discussie over het feit dat de Stichting Interkerkelijke Ledenadministratie (SILA) op grond van de Wet gemeentelijke basisadministratie (GBA) gerechtigd is om informatie te ontvangen over de verhuizing van personen die lid zijn van de Protestantse Kerk in Nederland. De SILA werkt al zo sinds 1994. Voordien werden mutaties in het bevolkingsregister automatisch doorgegeven aan de kerk. Tweede Kamerleden van D66 vinden dat kerken geen recht hebben op deze informatie, omdat het niet de taak van

de overheid is om kerken met hun administratie en ledenbestanden te helpen. Feit is echter dat kerkgenootschappen, net als bijvoorbeeld verzekeringsmaatschappijen en banken, betalen voor deze service. De privacy is gegarandeerd, omdat iedereen bij de SILA bezwaar kan maken tegen deze registratie. SILA is een grote steun voor kerkelijke gemeenten om hun ledenadministratie op orde te houden, want mensen zijn niet gewend om hun verhuizing aan de kerkelijke gemeente door te geven. Marloes Nouwens-Keller Communicatieadviseur Protestantse Kerk

Dag van de Communicatie 1 juni 2013  eer leren over het opzetten van een goede website voor de gemeente of andere M vormen van communicatie? Kom dan op zaterdag 1 juni 2013 naar de Dag van de Communicatie in het landelijk dienstencentrum te Utrecht. Professionals geven workshops over: social media, internetsites, beamergebruik, omgaan met de pers, kracht van beeld, maken van een communicatieplan en het kerkblad. Er is ruimte voor 100 deelnemers. Zie www.pkn.nl > Actueel > Evenementen > Dag van de Communicatie.

Is de ingang duidelijk? Foto: Hein Verburg (Prot. Kerk Oudenbosch)

|

21

Mobiliteitspool van start voor kleine gemeenten en proponenten Dit nummer verschijnt in de Stille Week. De tijd waarin we gedenken en vieren dat Christus zich voor ons overgaf in de dood en werd opgewekt op de derde dag. Daarvan leven wij en dat bericht maakt ons vrolijk. Vorig jaar heeft de generale synode uitgesproken dat het bij dit hoopvolle evangelie past om nieuwe wegen in te slaan en in beweging te komen. Als kerk in de samenleving en ook in de gemeente. De Mobiliteitspool die nu van start gaat, wil nadrukkelijk in dat kader staan. De pool wordt gevormd door voor beginnende predikanten. Proponenten, jonge theologen, met een verlangen. Het verlangen om de smaak van het predikantschap te pakken te krijgen. Zelfsturend en flexibel. Met een pastoraal hart en een missionaire drive. Met liefde voor de kerk en met een open mind voor wat zich zomaar aandient. De Mobiliteitspool wil dit soort gemeenten en proponenten aan elkaar verbinden en zo ruimte scheppen. Ruimte om gemeente van Christus te zijn en ruimte om in te groeien in het predikantschap. Hoe werkt het? Hoe gaat dat praktisch in zijn werk? Zowel gemeenten als proponenten kunnen zich melden bij de pool. Aan de hand van een vragenlijst en een goed gesprek wordt nagegaan of de Mobiliteitspool voor beiden het goede adres is. Is dat het geval dan worden er zo mogelijk twee proponenten gezocht die bij de vraag van de gemeente

Ontzorgen

Voor wie is de Mobiliteitspool bedoeld? De pool wil er met name zijn voor kleine vacante gemeenten uit de volle breedte van de kerk. Kleine gemeenten met een verlangen. Het verlangen om in deze tijd een opgewekte gemeente te zijn. Ik denk aan die vanouds stabiele dorpsgemeente waar het niet meer lukt om een voltijds predikant aan te stellen. Toch wordt er niet bij de pakken neergezeten maar creatief gewerkt aan een gemeente die present is op het dorp en die kinderen en jongeren wil bereiken en vasthouden. Met een jonge predikant die drie jaar lang de gemeente bijstaat, ontvangt de Dorpskerk vanuit de Mobiliteitspool een steun in de rug. Ik denk ook aan de gemeente in een stedelijke setting, waar intensief nagedacht wordt over kerk-zijn in de buurt en in de wijk. Wat zou het mooi zijn als daar voor een paar jaar een predikant aan het werk kan om te helpen laagdrempelig te worden en gastvrij.

passen. Daaruit maakt de gemeente haar keuze (of maken de gemeenten hun keuze - soms zijn het er meer). Om de gemeente te helpen wordt de proponent vervolgens beroepen tot predikant door de Protestantse kerk en in haar dienst ‘uitgezonden’ naar die gemeente. Voor de proponent betekent dat onder meer dat deze naast de reguliere nascholing nog andere begeleiding ontvangt. Ziedaar de hoofdlijn. Pilot De start van de Mobiliteitspool is een zgn. pilot. Dat wil zeggen een proef om te zien of en hoe dit gaat werken. Bent u nieuwsgierig geworden? Graag komen we in contact met gemeenten en proponenten die aan dit initiatief willen meedoen. En hopelijk groeit de pool uit tot een belangrijke vindplaats voor gemeenten en proponenten, ten dienste van het kerk-zijn. Gerrit van Meijeren predikant in algemene dienst en projectleider Mobiliteitspool

Meer weten? De predikantenpool is ondergebracht bij de afdeling HRM van de Dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk. Informatie: www.pkn.nl > Actief in de kerk > Werken > Gemeentepredikant > Mobiliteitspool. Contact: tel. (030) 880 1779, e-mail: [email protected] Ds. Gerrit van Meijeren is projectleider van de Mobiliteitspool Foto: Beeldbank Protestantse Kerk/Marieke Viergever

Kerkinformatie  •  april 2013

22 | • berichten

• Presentatie boek

Op vrijdag 19 april verschijnt een boek over de (ontwikkeling van de) interimpredikant binnen de Protestantse Kerk in Nederland. De titel van het boek is ‘Voorganger als voorbijganger’ en verschijnt onder redactie van Jodien van Ark, Rein Brouwer en Jan Oortgiesen bij Boekencentrum te Zoetermeer. De presentatie zal plaatsvinden in het Landelijk Dienstencentrum van de Protestantse Kerk in Utrecht op vrijdagmiddag 19 april van 15.00-17.00 uur. Het boek zal o.a. worden aangeboden aan de scriba

van de Protestantse Kerk, dr. Arjan Plaisier, de algemeen directeur Haaije Feenstra en de eerste landelijke interimpredikant ds. Jaap van Dijk te Zeist. Naast o.a. een inleiding over onderzoek naar de interim predikant door Rein Brouwer zal er een interview gehouden worden onder diverse ervaringsdeskundigen, zowel interim-predikanten als gemeenten voor wie zij gewerkt hebben. Het interview wordt geleid door Daniel Gillissen van het Nederlands Dagblad. Het boek is te bestellen via www.boekencentrum.nl en kost 15,90.. Meer informatie en aanmelding voor de presentatie: [email protected]

• Friese voorgangers bijeen

• De Waarheidsvriend over ‘Hervormd en evangelisch’

Het Ferbân fan Fryske Foargongers komt bijeen op 17 april 2013. Ds. Sjoerd Runia uit Drachten zal een preek leveren over het thema Zwervers en Pelgrims, bij lezingen uit Deuteronomium 34: 1-12 en Romeinen 8: 31-39. Na een voorzet van cabaretier, journalist en voorganger Ruurd Walinga uit Leeuwarden, kunnen de aanwezigen hun mening geven over de inhoud en het Friese taalgebruik in de preek. Lieteboek foar de Tsjerken en Tuskentiden meenemen. Plaats en tijd: Kurioskerk te Leeuwarden, 9.30 uur. Het verband is onderdeel van de Friese Beweging en deelnemer aan het platform Krúspunt. Meer informatie: ds. E. Jongstra van Blije, tel. (0519) 56 27 32; e-mail: [email protected]

De Waarheidsvriend, het weekblad van de Gereformeerde Bond, bracht op 7 maart een themanummer uit over ‘Hervormd & evangelisch’. Veel hervormde gemeenten ervaren invloeden van de evangelische beweging. ‘De ambtsdrager die zich laat overdopen maar de plaatselijke hervormde gemeente wil blijven dienen, is nu geen grote uitzondering meer’, zegt hoofdredacteur P.J. Vergunst. ‘De situatie is vandaag dus anders dan 25 jaar geleden. In de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw vertrokken gemeenteleden die anders waren gaan denken naar een volle evangeliegemeente. Vandaag blijven ze hervormd. Het onderwerp is dus eigenlijk: hervormd én evangelisch.’ De special gaat niet in op de theologische overeenkomsten en verschillen tussen

over interimpredikant

gereformeerden en evangelischen. ‘Daarover is in elke christelijke boekhandel genoeg te vinden. We willen kerkenraden en gemeenteleden wel handvatten bieden voor het (geloofs)gesprek binnen de gemeente, voor het formuleren van beleid. Dat doen we vanuit de overtuiging dat we in de christelijke gemeente aan elkaar gegeven zijn en ieder geroepen is haar met de eigen gaven te dienen, tot haar opbouw. De gedachte dat iedereen de van God geschonken gaven mag aanwenden tot opbouw van de gemeente, is bijbels. Aan dat proces mag elke kerkenraad van harte leiding geven.’ Het themanummer is zolang de voorraad strekt aan te vragen bij de Gereformeerde Bond, zie: www.dewaarheidsvriend.nl

• Jordaan als symbool van vrede? Misschien kan de Jordaan als grensrivier een symbool worden van de samenwerking tussen Joden, christenen en moslims in Israël, de Palestijnse gebieden en Jordanië. Die hoop verwoordt rabbijn Michael Schwartz uit Israël in het maartnummer van Kerk & Israël Onderweg. Schwartz is projectleider van de Friends of the Earth in the Middle East (FoEME), die het behoud van de aarde en het milieu combineert met vredesopbouw. Hij schetst het belang van een volle en schone Jordaan voor alle betrokkenen. Hij ziet het werken daaraan als een bijbelse opdracht: ‘In dit land zullen we óf samen overleven óf niemand overleeft er.’ Verder in dit nummer: prof.dr. Gerard Rouwhorst, voorzitter van de Katholieke Raad voor Israël (KRI) over de recente

Kerkinformatie  •  april 2013

naamswijziging in: Katholieke Raad voor Kerk en Jodendom. In het katern InZicht gaat Hans Schravesande in op het christenzionisme anno 2013. Het is bedoeld voor studie en bespreking in kerkenraden en gespreksgroepen. De bijdrage over het jaarthema gaat dit keer over ‘Onopgeefbaar verbonden – vanwege de Sjoa? Een christen, een jood en een moslim schrijven over wat hen als gelovigen verbindt en scheidt. Kerk & Israël Onderweg is een uitgave van de Protestantse Kerk. Een abonnement kost € 9,- per jaar (vier nummers). Groepsabonnementen: € 4,- euro per jaar (vanaf tien exemplaren). Informatie en gratis proefnummer: [email protected] Meer informatie op www.pkn.nl/kerkenisrael

|

23

Kerk in Actie viert wereldwijd Pinksterfeest in De Glind

Kom naar het feest van veelkleurigheid Tijdens het Pinksterfeest dat Kerk in Actie op 25 mei van dit jaar in de Glind bij Barneveld houdt, staan de veelkleurigheid en verbondenheid van christenen wereldwijd centraal. U kunt zich nog aanmelden voor dit feest, waar Willem Jansen een van de sprekers is. Hij werkt sinds augustus 2009 als uitgezonden medewerker aan de theologische faculteit van de St. Paul’s University in Limuru, Kenia. In dit artikel vertelt hij daarover.

Wat zie jij als het belangrijkste probleem in de dialoog tussen moslims en christenen? ‘De dialoog zelf is misschien wel het grootste probleem. Zowel in de boeken als in de praktijk, lijkt de dialoog haar langste tijd te hebben gehad. Als moslims en christenen zich nu eens minder met theologische vraagstukken zouden

kerk in actie

Wat houdt het werk van een uitgezonden medewerker in Kenia in? ‘Als uitgezonden medewerker houd ik me bezig met het academische werk binnen de muren van St. Paul’s University in Limuru, maar ook met de praktijk daarbuiten, in Nairobi. Ik ben aangetrokken als docent voor het programma Islam en Christen-Moslim Relaties (ICMR). De praktijk zoek ik op in de Somalische handelswijk Eastleigh in Nairobi, waar ik samen met mijn Keniaanse collega een centrum heb opgezet waar moslims en christenen elkaar rond praktische zaken ontmoeten.’

Willem Jansen en Heleen Joziasse, hier met hun gezin, werken als theologiedocent in Kenia. Foto: Beeldbank Protestantse Kerk/Marieke Viergever

bezighouden, maar samen de boer op zouden gaan, dan zou het allemaal wat harder opschieten. De discussies over ‘de drieeenheid’ en de ‘ongeschapen Koran’, zijn na veertien eeuwen praten nog steeds niet uit de wereld. Daarom is het tijd om

Met Pinksteren collecteren veel kerken voor het werk van de Sint Pauls Universiteit in Nairobi om het gesprek tussen christenen en moslims te bevorderen. U kunt dit werk financieel steunen. Ook nodigen we u uit om Willem Jansen en zijn Keniaanse collega te ontmoeten op het Kerk in Actie Pinksterfeest. Geniet hier bovendien van muziek, zang en een heerlijke lunch. De toegangsprijs bedraagt € 15,-, inclusief lunch. Meer informatie en aanmelden (voor 15 mei) via www.kerkinactie.nl/pinksterfeest of tel. (030) 880 18 52.

ons meer te richten op de praktijk. De praxis van mensenrechten bijvoorbeeld. Alle goedwillende moslims en christenen willen vrijheid, gelijkheid en rechtvaardigheid.’ Wat kan de bijdrage vanuit Kerk in Actie (hierbij) zijn? ‘Kerk in Actie staat helemaal achter ons innovatieve project in Eastleigh. We experimenteren met nieuwe vormen van ontmoeting. Moslims uit Eastleigh en ‘St.Paulianen’ brengen bijvoorbeeld samen de wijk in kaart; ze onderhandelen uitgebreid (dus inclusief geloofszaken) met internationale handelaren op straat; en maken samen een vervuilde straat schoon, terwijl ze zo werkenderwijs op milieuzaken reflecteren. Allemaal kerk en moskee in actie.’

Henk van IJken communicatie medewerker Kerk in Actie

Kerkinformatie  •  april 2013

24 | • berichten

• Studiemiddag VKW over verlies Op vrijdag 19 april houdt de Vereniging Kerkelijk Werkers een studiebijeenkomst met als onderwerp: Verlies, wat doet het met je? Ieder mens krijgt in zijn/haar leven te maken met vormen van verlies: door

• Protestantse heiligen In de reeks Werkboekjes voor de Eredienst (nummer 37) verscheen een deeltje over de plaats van heiligen in de kerkdienst. Heiligen in protestantse zin wel te verstaan. Geen uitzonderlijke gelovigen dus, maar mensen die bouwden aan het huis van geloven. Hoe kun je in een viering de verbondenheid met hen die ons zijn voorgegaan gestalte geven? Liturgie,

de dood of een relatiebreuk, of door het wegvallen van werk, gezondheid en vitaliteit. Het leven kan er ingrijpend door veranderen. Aan de hand van theorie (waaronder de Verliescirkel en de Kern van Herman de Mönnink), casuïstiek, interactieve werkvormen en een psalm wordt ingegaan op de vraag hoe verlies en rouw kunnen inwerken op pastoranten en pastores. Hoe ga je als persoon om met verlieservaringen? Wat betekent dat voor jou in je werk als pastor, als je wordt geconfronteerd met de rouw van anderen? Hoe gebruik je kennis en eigen ervaringen bij een professionele (creatieve)

begeleiding van verliessituaties? Twee geestelijk verzorgers zijn uitgenodigd als spreker: Hennie Kievit (palliatieve zorg en KPV-trainer Amersfoort) en Thea Kloek (verpleeghuis Utrecht). De bijeenkomst is bedoeld voor theologische professionals (kerkelijk werkers, predikanten, geestelijk verzorgers) en andere belangstellenden. Studiewaarde: 0,25 PE-punten. Plaats en tijd: Goede Herderkerk, Willem Alexanderplein 4 in Nijkerk, 13.00-18.00 uur. Informatie en aanmelding: www.kerkelijkwerkers.nl, zoekterm: studiemiddag.

gebedsteksten en liederen kunnen daarbij helpen, maar ook de herinnering aan geloofsgetuigen. Niet om heiligen een exclusieve plaats te geven, maar om de gemeenschap der heiligen te vieren. Samen met ‘wie ons zijn voorgegaan’ zijn wij geroepen het machtsspel van deze wereld te doorbreken en heraut te zijn van het koninkrijk van God. In het boekje staat een aanzet voor een oecumenische kalender van geloofsgetuigen, die men

gemakkelijk met plaatselijke namen kan uitbreiden. De auteur wil gemeenten stimuleren om gedachtenisvormen te zoeken die aansluiten bij hun eigen traditie. Wim van Beek, Met alle heiligen. Vieren verbondenheid met allen die ons voorgingen. Zoetermeer, Boekencentrum, 2013, 48 p., € 8,-, www.boekencentrum.nl

Irene Hadjidakis is verpleegkundige en leidinggevende in de zorg. Zij zal spreken over het thema 'Neem ruimte voor de kracht van je beroep’. Plaats en tijd: Mennorode conferentiecentrum, Apeldoornseweg 185 te Elspeet,

15 mei 2013 9.30-12.30 uur en 13.0016.00 uur (twee maal identiek programma). Per bijeenkomst zijn 300 plaatsen beschikbaar, dus opgave is nodig. Informatie en aanmelden: www.mennorode.nl

zelfbeschikking en maakbaarheid? Wat fascineert mensen in Swaab? Zoeken ze een nieuw houvast of lonkt het perspectief van maakbaarheid via ingrijpen in ons brein? Hoe kan God ingrijpen als alles al vast ligt? Waar blijven onze vrije wil en onze eigen verantwoordelijkheid? Sprekers: socioloog drs. Wim Dekker (Christelijke Hogeschool Ede) en

theoloog prof. dr. Gerard den Hertog (Apeldoorn). Plaats en tijd: De Brug te Amersfoort, van 10.00-15.00 uur. Kosten: abonnees € 20,-, niet abonnees € 25,- en studenten € 15,- (incl. lunch). Informatie en aanmelding: www.kontekstueel.nl of tel. (030) 656 52 65 (dr. P. van den Heuvel).

• G ratis seminar voor zorgverleners

In het kader van de dag van de verpleging wordt op 15 mei 2013 in Elspeet een gratis seminar georganiseerd voor zorgverleners. De bijeenkomsten wordt aangeboden door Mennorode conferentiecentrum en Reliëf, christelijke vereniging van zorgaanbieders. Er worden 600 deelnemers verwacht. Het thema is 'Ruimte om te zorgen, minder regels meer regie'. Medewerkers in de zorg zetten zich met hart en ziel in voor patiënten en cliënten. Maar het toezicht en de controle zijn soms frustrerend. Hoe hou je ruimte om te werken vanuit met aandacht voor de ander? Sociaal cultureel filosoof Ad Verbrugge zal uitleggen hoe de zorg momenteel in de samenleving is georganiseerd en hoe het komt dat er veel kwaliteitsen beheerssystemen in de zorg zijn geïmplementeerd. Desiree Bierlaagh, projectleider en coach in de zorg, zal medewerkers handreikingen doen om het eigen morele kompas te blijven gebruiken.

• Ligt alles vast in ons brein? De redactie van Kontekstueel, tijdschrift voor gereformeerd belijden nú, houdt op zaterdag 6 april een dag naar aanleiding van alles wat loskwam rond het boek ‘Wij zijn ons brein’ van Dick Swaab. Als alles in ons brein is voorgeprogrammeerd, wat betekenen dan Kerkinformatie  •  april 2013

|

25

Uitvaartpool in Utrecht

À Dieu – waardig afscheid nemen in het Licht van de Eeuwige À Dieu is de toepasselijke naam van een nieuw initiatief van de Protestantse Gemeente Utrecht: een pool van voorgangers die dagelijks van 9.00 tot 21.00 uur gebeld mogen worden voor het verzorgen van een uitvaartdienst. Bedoeld ‘voor hen die ooit afscheid namen van de kerk, maar in hun hart niet van God. En voor wie nooit lid was van de kerk, maar wel prijs stelt op begeleiding van de uitvaartplechtigheid door een kerkelijke voorganger.’

Bereikbaarheid De Protestantse Gemeente Utrecht wil deze behoefte serieus nemen. Maar ze kreeg ook signalen dat zij moeilijk te vinden is, met name voor wie op korte termijn een voorganger zoekt bij een uitvaart. Wijkgemeenten zijn moeilijk bereikbaar, adresgegevens zijn niet te vinden of niet geactualiseerd. Dit was reden om een bereikbaarheidsdienst te organiseren met een pool van voorgangers. In totaal veertien voorgangers – wijkpredikanten, emeriti, getrainde ouderlingen en freelance pastores – doen om beurten een week lang telefoondienst en zijn bereikbaar via het centrale nummer (085) 489 49 01. Vorm en middelen Voor de diensten van de voorgangers wordt een tarief gerekend, overigens een commercieel gezien heel schappelijk tarief. Het zou tegenover de betalende leden niet te verantwoorden zijn om de voorgangers uit eigen middelen te betalen. De voorgangers zijn ook niet in dienst van de Protestantse Gemeente Utrecht maar worden op freelancebasis ingezet.

Kosten De kosten voor de inzet van de voorganger, bedragen

www.adieu-uitvaartdiensten.nl telefoon: 085 489 49 01

À Dieu

Waardig afscheid

nemen in het Licht

€ 425,-. Is er een uitvaartpolis, dan zijn deze kosten

van de Eeuwige

mogelijk inbegrepen.

Voor wie geen band heeft met de kerk, maar wel prijs stelt op begeleiding van de uitvaartplechtigheid door een kerkelijke voorganger

Bereikbaarheid

085 489 49 01, dagelijks van 09.00 uur tot 21.00 uur.

Meer informatie

www.adieu-uitvaartdiensten.nl [email protected] of via uw uitvaartondernemer.

Protestantse Gemeente Utrecht Kerk in de stad, kerk vóór de stad

Om bekendheid te geven aan de uitvaartpool, is PR een belangrijk middel. Onze doelgroep leest immers geen kerkbladen. Dus is aan de weg getimmerd met folders, advertenties, website (www.adieu-uitvaartdiensten.nl) en persberichten. Ook de uitvaartondernemers - belangrijke tussenpersonen - worden actief benaderd.

Op 5 februari ontvingen de voorgangers in de Domkerk hun zendingsopdracht. Utrechtse kranten besteedden aandacht aan deze bijzondere gebeurtenis. De eerste verzoeken zijn inmiddels al binnengekomen. Maar de telefoon staat nog niet roodgloeiend. Er wordt geduld gevraagd, de bekendheid moet groeien. Hoeveel verzoeken we zullen krijgen, is moeilijk te zeggen, maar in Utrecht zijn we ervan overtuigd dat het goed is om met een aanbod als dit te komen. Kerken zijn er immers niet alleen voor zichzelf!

Arjen de Groot Ouderenwerker Diaconaal Missionair Orgaan van de Protestantse Gemeente Utrecht

Domkerk Utrecht: de voorgangers van À Dieu ontvangen hun zendingsopdracht uit handen van Netty de Jong-Dorland, predikant van de Domkerk. Foto: Ramon Mosterd Kerkinformatie  •  april 2013

Uitvaarten

Kerken worden kleiner. Toch hebben we in Utrecht de indruk dat ook rand- en buitenkerkelijken op sleutelmomenten in het leven als huwelijk en overlijden/ uitvaart bij de kerk aankloppen. Of beter gezegd: bij de kerk zouden willen aankloppen als men maar een adres zou weten. De kerk heeft immers veel in huis om deze momenten ceremonieel en pastoraal te kunnen begeleiden. Onze liederen, woorden, rituelen en aandacht helpen om deze gebeurtenissen en de persoon waarom het gaat in een Ander Licht te zien. Ook rand- en buitenkerkelijken kunnen daar behoefte aan hebben. De uitspraak ‘rond het graf is iedereen gelovig’ gaat misschien wat ver maar bevat zeker een kern van waarheid.

26 |

JOP is Jeugdorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland

Jeugdpastoraat Het volwassenenpastoraat heeft in veel gemeenten een vaste en duidelijke plek. Dit geldt vaak niet voor pastoraat aan kinderen en jongeren. Hoe kun je er nu voor zorgen dat ook zij echt ‘gezien’ worden in de gemeente en ervaren dat er altijd iemand is die naar je wil luisteren? Hoewel er in de gemeente vaak geen organisatorische bedding aanwezig is voor het jeugdpastoraat, is er gelukkig wel op allerlei manieren persoonlijke aandacht voor de kinderen en jongeren. De basis voor het pastoraat begint namelijk daar waar de kinderen en jongeren zich bevinden: in de kindernevendienst, de club, de catechese of de tienersoos. In al die groepen gaat de jeugd relaties aan, met elkaar en met de leiding die aanwezig is. Juist zulke relaties kunnen ontzettend waardevol zijn. En dat is natuurlijk helemaal niet iets nieuws. Vraag maar eens aan volwassenen in de gemeente wat hen nu het meest is bij gebleven van het jeugdwerk waarin ze als jongere actief waren. Heel vaak zijn dat niet de interessante programma’s of de diepgaande discussies die ze voerden, maar noemen ze de waarde van het deel uitmaken van de groep. Je hoorde ergens bij en je werd gezien. Je deelde met elkaar iets van jouw leven en was op een bijzondere manier met elkaar verbonden. Je kon er je vragen kwijt, ook als je het allemaal niet zo zeker wist met dat geloof. En als er iemand ziek was of als de groep hoorde van andere moeilijkheden, dan stond je voor elkaar klaar. Gouden momenten Dat is nu precies waar het om gaat bij jeugdpastoraat: het gaat om de relatie de je aangaat als begeleider met de kinderen en jongeren die je ontmoet. Als je echt aandacht hebt voor hen, dan kan dat heel veel betekenen. De voorwaarde is wel, dat niet het leuke programma of de goede werkvorm, maar dat de kinderen en jongeren zelf centraal staan. Dan kan het bijvoorbeeld gebeuren dat er tijdens de kindernevendienst ineens een gesprek ontstaat over de scheiding van de ouders Kerkinformatie  •  april 2013

van één van de kinderen. Of dat je het met de jongeren van de catechese hebt over onzekerheid over je uiterlijk en hoe ver je gaat met ‘lijnen’. Ook al gaat dat ten koste van het waardevolle en goed voorbereide programma: zulke momenten zijn goud. Kerk is geen voetbalclub Je laat de jeugd dan namelijk ervaren wat het betekent om kerk te zijn met elkaar. De kerk is geen korfbalvereniging of voetbalclub, waar overigens ook heel waardevolle groepsprocessen plaatsvinden en waar je je met elkaar verbonden kan voelen. Juist in de kerk gaat dat nog veel verder: daar gaat het over jouw leven, daar word je gezien en krijgen je vragen en onzekerheden een plek. De levens van de kinderen en jongeren worden dan als het ware voor God neergelegd. Het is de moeite waard om dit onderwerp eens in de eigen gemeente ter sprake te brengen. Want persoonlijke aandacht schenken aan kinderen en jongeren gaat niet vanzelf. De ene begeleider brengt dit gemakkelijk in de praktijk, terwijl de ander er eigenlijk wat verlegen mee is. En ook als het wel gebeurt, kunnen begeleiders tegen allerlei vragen aanlopen. Soms zijn problemen bijvoorbeeld zo groot dat er professionele hulpverlening ingeschakeld moet worden. Hoe zijn al dat soort zaken in de gemeente geregeld? Jeugdpastoraat begint bij de relaties, maar heeft ook een organisatorische inbedding en waarborging nodig. Nelleke Quist specialist Jeugdpastoraat

|

NIEUW: Werkmap Jeugdpastoraat JOP heeft onlangs de Werkmap Jeugdpastoraat ontwikkeld. Deze werkmap bestaat uit twee delen. Deel I Het eerste deel is vooral bedoeld voor jeugdwerkvrijwilligers die samen met hun predikant, kerkelijk werker of jeugdwerker de mogelijkheden voor jeugdpastoraat in hun eigen gemeente willen verkennen. Met behulp van deze map kijk je of er in de gemeente behoefte is aan jeugdpastoraat en zo ja, in welke vorm. Dit deel van de map is gratis te downloaden op www.jop.nl/jeugdpastoraat.

Workshops op de Landelijke Pastorale Dag

Deel II Als er besloten wordt om het jeugdpastoraat in de gemeente te introduceren, dan is het goed om deel 2 aan te schaffen. In dit deel staat hoe je de gekozen vorm van jeugdpastoraat op een goede wijze in het gemeentewerk kan integreren. Daarnaast bevat dit deel ook toerusting voor het uit-voeren van jeugdpastoraat en praktisch inzetbare voorbeeldprotocollen. Deze map is te bestellen via www.jop.nl/winkel en kost € 29,95.

Werkvormen pastoraat Naast de werkmap heeft JOP ook gratis werkvormen over pastoraat. Kennen wij elkaar?! Voor 12-16 jarigen, coach I club, catechese I heel programma I Pastoraat I 1 uur 20 min. I Foto quiz, creatieve werkvorm, bijbeltekst en gesprek, creatieve werkvorm, gesprek ‘Wie kent mij eigenlijk? En wie zou er naar mij willen luisteren?' Het zijn vragen die elke jongere geregeld overvallen. Ook jongeren hebben mensen om zich heen nodig die met hen meeleven en hen begrijpen. Coaches in het jeugdwerk kunnen een belangrijke rol vervullen als het hier om gaat. En jongeren kunnen worden aangemoedigd om er voor elkaar te zijn. Met deze werkvorm ga je het gesprek aan met andere coaches en met jongeren.

Op de Landelijke Pastorale dag zullen twee JOP medewerkers een workshop geven over jeugdpastoraat. Aanmelden kan op www.aanmelder.nl/lpd. Hoe organiseer je jeugdpastoraat? Jeugdpastoraat is een kerkelijke term voor wat in het jeugdwerk grotendeels in de wandelgangen plaatsvindt: een praatje, een luisterend oor of aandacht voor iemands situatie. Maar jeugdpastoraat kan ook een gerichte actie van een jeugdouderling zijn. Tijdens de workshop bekijken we hoe je goed georganiseerd invulling kunt geven aan het ‘handen- en voetenwerk’ in het jeugdpastoraat. Nelleke Quist, specialist jeugdpastoraat bij JOP, Jeugdorganisatie Protestantse Kerk

Kom naar de JOP-stand op de Landelijke Pastorale Dag op 13 april

Meer werkvormen ontdekken? Kijk op www.jop.nl/werkvormen. Bent u nog niet aangemeld, doe dit dan op www.jop.nl/aanmeldformulier.

In je kaartenbak of in contact Relationeel jeugdwerk heeft invloed op al het werk voor de jeugd in de kerk, niet alleen op het jeugdpastoraat. Er is oog voor alle kinderen en jongeren. Bij de jeugdwerkactiviteiten (catechese, kindernevendienst, oppas, club) zijn niet het programma en de overdracht maar de kinderen, jongeren en de onderlinge relaties uitgangspunt. In de workshop bekijken we hoe we dit het beste kunnen aanpakken.

Gert Schouten, jeugdwerkadviseur bij JOP, Jeugdorganisatie Protestantse Kerk

Kerkinformatie  •  april 2013

27

28 | •  D i e n s t g e h e i m e n

• berichten

• Cursussen en studiedagen

Basiscursus ZWO 7 mei, Capelle ad IJssel

Hieronder staat het overzicht van de basis- en vervolgcursussen en de landelijke cursussen van het Protestants Centrum voor Toerusting en Educatie (PCTE) in de komende maanden. Aanmelding en nadere informatie over cursusinhoud, ook over het aanvragen van een cursus op maat voor de eigen gemeente: www.pkn.nl/pcte. Als predikanten en kerkelijk werkers punten kunnen halen in het kader van de Permanente Educatie (PE) staat dat erbij vermeld. Vragen? PCTE, Postbus 8504, 8503 RM Utrecht, tel (030) 880 15 58, e-mail: [email protected] U kunt zich nog inschrijven voor de volgende cursussen en activiteiten:

Workshop Meerjarenprognose 16 april, Pijnacker

PCTE

Liturgische kleden: opsmuk of nuttig? Vraag: Sinds kort hangen bij ons in de kerk liturgische kleden. Ik vind het opsmuk, overbodig. Laat de dominee maar beter preken, dat zou pas echt helpen. Wat is het nut van die kleden? Antwoord: Ik begrijp uw vraag heel goed. Het belang van een goede preek is duidelijk, omdat het richting geeft aan ons leven. Toch kunnen liturgische kleden daar iets aan toevoegen. In de meeste kerken wordt met het kerkelijk jaar mee gelezen. Zoals we met Kerst het kerstverhaal lezen, heeft ieder seizoen zijn eigen lezingen, passend bij de tijd van het kerkelijk jaar. Naast de eigen lezingen heeft ieder seizoen ook zijn eigen kleur, passend bij het karakter van de lezingen. Die kleuren zijn zo duidelijk dat de betekenis voor zichzelf spreekt. Als de kleur van het antependium (voorhangsel, liturgisch kleed) paars is, dan raak je vanzelf in een sobere, boetvaardige stemming. Ik zou het willen vergelijken met uitgenodigd worden bij vrienden om te komen eten. Als je binnenkomt en de tafel is heel mooi gedekt, dan raak je direct in een goede stemming. Het eten smaakt dan nog lekkerder en het gevoel van verbondenheid groeit. Daarom zijn die liturgische kleden zo gek nog niet. Bij het binnenkomen van de kerkzaal valt de kleur van het antependium direct op. Daarmee kom je in de goede stemming. Als dan ook nog de gebeden en liederen bij die kleur passen, staan we maximaal open voor de woorden van de Bijbel. Zo kunnen we samen Gods grote daden vieren.

Ds. Bernadette van Litsenburg lid van de werkgroep Eredienst Heeft u een vraag over de eredienst? Stel deze via [email protected]

Kerkinformatie  •  april 2013

Basiscursus Pastoraat 3 april, Aalten Cursus voor de scriba 15 mei, Zuidland Basiscursus Diaconaat 12 juni, regio Arnhem/Nijmegen/Tiel Basiscursus nieuwe ambtsdragers 9 april, Spijkenisse 23 mei, Naaldwijk Basiscursus Missionair Werk 11 april, Barneveld

Zinvol Visiteren II (punten PE: 0,5) 12 april 2013 Verdiepingsdag voor meditatiebegeleiders 16 april, Leeuwarden Zinvol visiteren I (punten PE: 0,5) 27 september, Doorn Uitvaartdiensten leiden door gemeenteleden 21 september, Hoogeveen Conflicthantering voor visitatoren Verdieping (punten PE: 0,5 ) 7 oktober, Doorn Wees stil en luister (punten PE: 1) 2 juli, Grandchamp in Zwitserland Training ‘Maar ik kan de draad niet krijgen' (punten PE: 0,75) Zinbeleving met kwetsbare ouderen 26 april 2013, Vlaardingen Voorlichtingsdagen Permanente Educatie: 9 april, Assen 17 april, Gorinchem 22 april, Ede 21 mei, Alphen aan den Rijn 27 mei, Emmen 29 mei, Meppel

• Cursussen KPV-centrum UMC St Radboud Nijmegen Cursus Geestelijke Verzorging en Organisatie 1 In deze cursus worden de professionaliteit en identiteit van de geestelijk verzorger in het kader geplaatst van de (gezondheidszorg)organisatie waarbinnen hij of zij werkt. De cursus biedt handvatten om eigen ideeën m.b.t. geestelijke verzorging om te zetten in beleid en om dat beleid af te stemmen op het beleid van de zorgorganisatie. Trainer: dr. Wim Smeets (UMCN), m.m.v. andere trainers. Data: 13-17 mei 2013. Prijs: € 675. Cursus Geestelijke Verzorging en Organisatie 2 In deze vervolgcursus ligt de focus op de betekenis van zingeving, spiritualiteit en ethiek in de multidisciplinaire samenwerking en in het management van de organisatie. Deze cursus vindt plaats in samenwerking met de Dienst geestelijke

verzorging van het Catharinaziekenhuis. Eindhoven en de Masteropleiding theologie en geestelijke verzorging van de Universiteit Utrecht. Docenten: dr. Wim Smeets, drs. Richart Huijzer (beiden UMCN) en docenten van het Catharinaziekenhuis. Data: 26-30 augustus 2013. Prijs: € 675. Masterclass levensbeschouwelijke counseling (nieuw) In deze masterclass voor predikanten, geestelijk verzorgers en andere zorgverleners worden de basisvaardigheden levensbeschouwelijke counseling, die geleerd zijn in de basisopleiding aan universiteit of HBO, verdiept en verbreed. De ervaring leert dat na een aantal jaren praktijk datgene wat geleerd is een ‘revisie-beurt’ nodig heeft. De masterclass is een goede voorbereiding of aanvulling op de cursus morele counseling en moreel beraad. Trainers: drs. Jack de Groot

|

29

•  Va n a f d e w e r k v l o e r

Uitgebreide training Pastoraat voor vrijwilligers 6 september, Amersfoort

Introductiecursus meditatie (punten PE 1,5) 8 november, Maarssen

Begeleiden van Rouwgroepen in de gemeente (punten PE 0,75) 2 oktober, Amersfoort

Symposium Eredienst creatief 15 november, Huissen

Motiverende gespreksvoering (punten PE 2,5) 3 oktober, Utrecht Leidinggeven aan veranderingen (punten PE 3,5) 7 oktober, Utrecht

Loopbaanoriëntatie voor predikanten (punten PE: 0,25) 10 april, Maarssen Werkweek voor liturgie en kerkmuziek 9 t/m 12 juli 2013, Seminarie Bovendonk, Hoeven. Het thema dit jaar is ‘Tent van samenkomst’. Er zal veel worden gezongen uit het nieuwe liedboek. Voor deze inspirerende muzikale week kunnen kerkmusici, (ervaren) cantorij- en koorzangers, gemeenteleden, lectoren, predikanten en kerkelijk werkers zich aanmelden. Er kan gekozen worden uit diverse hoofd- en bijvakken.

Presentatievaardigheden voor voorgangers (punten PE 0,5) Meerdaagse training voor predikanten en kerkelijk werkers voor het versterken van de eigen presentatie. Data: 3 september, 17 september, 1 oktober in Drachten.

(UMCN) en drs. Hans Evers (LUMC). Data cursus: 9 en 23 september, 7 en 28 oktober, 11 en 25 november 2013. Prijs: € 800. Vroege aanmelding wordt aanbevolen. Alle trainingen en cursussen zijn geaccrediteerd door de Stichting Kwaliteitsregister Geestelijk Verzorgers. Nadere informatie: dr. Anneke de Vries, tel (024) 361 33 20 of www.umcn.nl/kpv.

De laatste drie jaar heb ik verschillende keren de vraag gekregen een plaatselijke fusie te begeleiden. De vraag die daarbij vaak opkomt is: móeten gemeenten op plaatselijk vlak fuseren tot een protestantse gemeente? Het antwoord is nee! U wordt daar niet toe gedwongen omdat er landelijk in 2004 een fusie heeft plaatsgevonden. U mag gewoon hervormde of lutherse gemeente of gereformeerde kerk blijven. Als u er als plaatselijke gemeente wel voor kiest om samen te werken naar die ene protestantse gemeente, dan gaat u een proces in. Een proces dat soms best moeizaam is, waar op ‘beslismomenten’ zomaar ineens spanningen kunnen ontstaan, aarzelingen naar boven komen of zelfs tegengeluiden gehoord worden. Zeker als er bij de fusie ook sprake van is dat een gebouw opgegeven moet worden. Dan dreigt de beeldvorming dat de fusie een doel op zichzelf wordt. ‘Als we eerst maar samen in die nieuwe gemeente zitten…’, hoor je mensen dan zeggen. Dat zijn met name momenten waarop het goed is om de gemeente te raadplegen, haar bij te praten en de reden waarom we toe willen groeien naar die nieuwe kerk weer scherp op het netvlies te krijgen. Dit zijn momenten waarop de gemeenteadviseur een belangrijke steun in de rug kan zijn. Hij of zij kijkt met andere ogen naar de situatie, ziet de fusie niet als een technisch samenvoegingsproces maar vooral als een kans om de ‘ballast’ achter te laten en samen die nieuwe kerkgemeente te vormen waar opnieuw elan kan worden ervaren.

Dick van Dijk gemeenteadviseur classes Katwijk en Zoetermeer; www.pkn.nl/gemeenteadviseur

Foto: Hollandse Hoogte/Chris Pennarts.

Kerkinformatie  •  april 2013

kerk in actie

Studiedag ‘Zending en Dialoog, sinds Johannes Verkuyl’ (punten PE 0,25) 10 april, Amsterdam

Fusie is geen doel op zich

30 |

Bijbelteksten april 2013

bijbelteksten

Deze teksten zijn gekozen uit de lezingen die in het gezamenlijk gebed in Taizé worden gebruikt. Taizé is een oecumenisch klooster in Frankrijk. De teksten zijn kort genoeg om verschillende keren per dag herlezen te worden, voor een tijd van persoonlijk of gemeenschappelijk gebed. Zo is men door dit rooster te gebruiken verbonden met de wereldoecumene. ma 1 De opgestane Jezus zei tot Paulus: Ik zend je naar alle volken, zodat ze, door het geloof in mij, vergeving krijgen voor hun zonden. (Handelingen 26:1-23)

do 11 Jezus kan ieder die door hem tot God komt volkomen redden, omdat hij voor altijd leeft en zo voor hen kan pleiten. (Hebreeën 7:23-28)

Di 2 Je God zal in je midden zijn. Hij zal vol blijdschap zijn, in zijn liefde zal hij over je jubelen. (Sefanja 3:14-18a)

vr 12 Zoals de dood er is gekomen door een mens, zo is ook de opstanding uit de dood er gekomen door een mens. Wij zullen door Christus allen levend worden gemaakt. (1 Korintiërs 15:12-22)

wo 3 Jezus zei over zichzelf: De steen die de bouwers afkeurden is de hoeksteen geworden. Dankzij de Heer is dit gebeurd. (Marcus 12:1-12) do 4 Hier ben ik, Heer. Uw wil te doen, mijn God, verlang ik, diep in mij koester ik uw wet. (Psalm 40:7-12) vr 5

Jezus zegt: Er is geen grotere liefde dan je leven te geven voor je vrienden. (Johannes 15:9-17)

za 6 Jezus zei tot zijn leerlingen: Men zal jullie onderdrukken. Maar wie standhoudt tot het einde, zal worden gered. Het goede nieuws over het koninkrijk wordt in de hele wereld verkondigd. (Matteüs 24:4-14) zo 7 Een week na de opstanding waren de leerlingen weer bij elkaar. Terwijl de deuren gesloten waren, kwam Jezus in hun midden staan. ‘Ik wens jullie vrede!’ zei hij, en daarna richtte hij zich tot Tomas: ‘Leg je vingers hier en kijk naar mijn handen, en leg je hand in mijn zij. Wees niet langer ongelovig, maar geloof.’ (Johannes 20:19-31) ma 8 Petrus zei: God heeft Jezus tot leidsman en redder verheven om de mensen tot inkeer te brengen en hun zonden te vergeven. (Handelingen 5:17-33) di 9

Juich, hemel, want de Heer heeft gehandeld, jubel, bergen, ja, de Heer koopt zijn volk vrij. (Jesaja 44:21-28)

wo 10 De Heer zegt: Op die dag zal er een bron ontspringen waarin mijn volk haar zonde en onreinheid kan afwassen. (Zacharia 13:1-2)

Kerkinformatie  •  april 2013

za 13 God, door wie u geroepen bent om één te zijn met zijn Zoon Jezus Christus, is trouw. (1 Korintiërs 1:4-9) zo 14 Voor de derde maal vroeg Jezus aan Petrus: “Houd je van me?” Petrus werd verdrietig omdat hij voor de derde keer vroeg of hij van hem hield. Hij zei: “Heer, u weet alles, u weet toch dat ik van u houd.” (Johannes 21:15-19)

zo 21 Jezus zegt: Mijn schapen luisteren naar mijn stem, ik ken ze en zij volgen mij. Ik geef ze eeuwig leven: ze zullen nooit verloren gaan en niemand zal ze uit mijn hand roven. (Johannes 10:22-30) ma 22 Jezus zag bij het tolhuis een tollenaar zitten die Levi heette. Hij zei tegen hem: “Volg mij!” Levi stond op, liet alles achter en volgde hem. (Lucas 5:27-32) di 23 In zijn grote barmhartigheid heeft God ons opnieuw geboren doen worden door de opstanding van Jezus Christus uit de dood, waardoor wij leven in hoop. (1 Petrus 1:3-9) wo 24 Jezus zegt: Gelukkig jullie die honger hebben, want je zult verzadigd worden. Gelukkig wie nu huilt, want je zult lachen. (Lucas 6:17-23)

ma 15 Johannes schreef: U komt uit God voort, want hij die in u is, is machtiger dan hij die in de wereld heerst. (1 Johannes 4:1-4)

do 25 In de omgang met elkaar moet ieder de minste willen zijn, want aan nederigen schenkt God zijn genade. (1 Petrus 5:5-7)

di 16 God die de Heer Jezus heeft opgewekt, zal ook ons, net als Jezus, opwekken en ons naar zich toe voeren. (2 Korintiërs 4:7-15)

vr 26 Paulus schreef: Houd op te oordelen en wacht de tijd af dat de Heer komt. (1 Korintiërs 4:1-5)

wo 17 Jezus Christus blijft dezelfde, gisteren, vandaag en tot in eeuwigheid! (Hebreeën 13:1-8) do 18 Niemand heeft God ooit gezien. Maar als we elkaar liefhebben, blijft God in ons en is zijn liefde in ons ten volle werkelijkheid geworden. (1 Johannes 4:12-21) vr 19 Uw leven ligt met Christus verborgen in God. En wanneer Christus, uw leven, verschijnt, zult ook u, samen met hem, in luister verschijnen. (Kolossenzen 3:1-4) za 20 Jezus zei tot zijn leerlingen: Wat jullie in mijn naam vragen, dat zal ik doen, zodat door de Zoon de grootheid van de Vader zichtbaar wordt. (Johannes 14:11-19)

za 27 Ik zal me weer over je ontfermen met eeuwigdurende liefde, zegt de Heer, die je vrijkoopt. (Jesaja 54:5-10) zo 28 Jezus zei tegen zijn leerlingen: Ik geef jullie een nieuw gebod: heb elkaar lief. Zoals ik jullie heb liefgehad, zo moeten jullie elkaar liefhebben. (Johannes 13:31-35) ma 29 Uit de profeet Jesaja: Mijn volk, waarom beweer je: “Mijn weg blijft voor de Heer verborgen, mijn God heeft geen oog voor mijn recht?” Weet je het niet? Een eeuwige God is de Heer. Hij wordt niet moe, hij raakt niet uitgeput. (Jesaja 40:25-28) di 30 Jezus zei tot zijn leerlingen: Jullie weten dat de volken onderdrukt worden door hun eigen heersers en dat hun leiders hun macht misbruiken. Zo mag het bij jullie niet gaan. Wie van jullie de belangrijkste wil zijn, zal de anderen moeten dienen. (Marcus 10:42-45)

| • collecten

• Collecte Wezenzondag 12 mei 2013 De zondag tussen Hemelvaart en Pinksteren, dit jaar op 12 mei 2013, wordt ook wel Wezenzondag genoemd: Christus is al naar de hemel gegaan, maar Hij troost ons met de belofte van de komst van de Heilige Geest. Op deze zondag staat een collecte voor het eigen plaatselijke werk op het landelijke collecte-

rooster. De kerkenraad bepaalt de bestemming van de collecte. Dat kan bijvoorbeeld zijn voor missionaire activiteiten om meer gemeenteleden, jong en oud, te betrekken bij het werk van de gemeente. De collecte kan ook bestemd worden voor het jeugdwerk of voor reparatie- of onderhoudswerk-

zaamheden aan het kerkgebouw. Uiteraard kunt u net als voorgaande jaren de voorbeeldbrief gebruiken die beschikbaar komt op www.pkn.nl/steunons en die u via de LRP kunt versturen aan uw gemeenteleden. •

• Collecte Pinksterzendingsweek

voor zijn studenten. In tweetallen, een moslim en een christen, gaan ze de straat op om te ‘mappen’: ze brengen de wijk in kaart en dan vooral de religieuze plaatsen als moskeeën, kerken en voorzieningen. Ze interviewen de bewoners en analyseren de gegevens die ze hebben gevonden. De Geest van Pinksteren werkt! Christenen en moslims ontmoeten elkaar en gaan elkaar verstaan. De opbrengst van de Pinksterzendingsweekcollecte is bestemd voor het zendingswerk in Kenia en voor andere zendingsprojecten van Kerk in Actie.

19 mei 2013

Op Pinksterzondag staat het zendingswerk in Kenia centraal in de collecte voor Kerk in Actie. De wijk Eastleigh, een Somalische wijk in Nairobi (hoofdstad van Kenia) is een smeltkroes van culturen en religies. Veel mensen leven volkomen langs elkaar heen en dat levert vaak spanningen en conflicten op. Christenen en moslims kennen elkaar niet en mijden het contact. Willem Jansen is uitgezonden door Kerk in Actie en werkt als theologiedocent aan de St. Paul’s University in Kenia . Vanuit een buurtcentrum in de wijk Eastleigh leidt hij cursussen en discussieavonden over de islam en het christendom. Het centrum is ook uitvalsbasis

Bij deze collecte zijn folders beschikbaar via [email protected] of (030) 880 13 37. Meer informatie: www.kerkinactie.nl/collectes of www.pkn.nl/steunons. •

• S teun missionair werk en ontvang nieuwe Liedboek gratis De Protestantse Kerk daagt plaatselijke gemeenten uit om ‘kerk naar buiten’ te zijn, om wat ze in huis hebben op zo’n manier naar buiten te brengen dat het aantrekkingskracht heeft op anderen. Daarom worden er pioniersplekken opgericht, materialen ontwikkeld waarmee mensen kunnen worden aangesproken. Ook worden missionaire activiteiten van gemeenten ondersteund. De Protestantse Kerk zoekt mensen die dit werk willen steunen. Dat kan al vanaf

€ 3,- per maand. Wie nu voor minimaal een jaar donateur wordt, ontvangt het nieuwe Liedboek als welkomstgeschenk. Meer over deze actie staat in het pakket van Liedboek BV, dat alle gemeenten in maart hebben ontvangen. Daarin zitten 50 folders, te verspreiden onder gemeenteleden in de aanloop naar 25, de dag waarop het liedboek wordt gepresenteerd. Zo ontvangen velen het nieuwe Liedboek en kunnen de missionaire activiteiten in Nederland groeien.

• In memoriam Janna Poppe Op 6 februari 2013 overleed op 88-jarige leeftijd Janna Poppe uit Oostkapelle. Zij was waarschijnlijk het langst actieve lid van een zendingscommissie ooit. Maar liefst zeventig jaar achtereen zette mw. Poppe zich in voor het werk van zending en werelddiaconaat. Janna Poppe was een bekend gezicht in Oostkapelle. Op achttienjarige leeftijd werd ze lid van de zendingscommissie van de Hervormde Gemeente Oostkapelle. Jarenlang ging ze met het zendingsbusje langs de kerkleden en deed ze mee in allerlei activiteiten. Ook in de classis Walcheren was Janna Poppe

een bekende persoonlijkheid. In de regionale vergaderingen viel ze extra op omdat ze als enige nog in Zeeuwse klederdracht verscheen. Toen ze 88 werd vond ze het welletjes en nam ze afscheid van de zendingscommissie. Enkele weken later is ze overleden. Mevrouw Poppe was draagster van de eremedaille in zilver, verbonden aan de orde van Oranje Nassau. Kerk in Actie gedenkt Janna Poppe met respect en dankbaarheid voor haar leven en voor het jarenlange werk dat ze heeft gedaan voor zending en werelddiaconaat. •

Kerkinformatie  •  april 2013

31

32 |

• advertenties

Advertenties Aanlevering advertenties Kerkinformatie kent twee soorten advertenties: vacatureadvertenties van kerkelijke gemeenten en Per e-mail aan: [email protected] andere advertenties. (de kale tekst in een Word-bestand en logo’s uitsluitend apart in een jpg-bestand) of in papieren vorm per post aan: Kerkinformatie Advertenties Vacatureadvertenties van gemeenten kunnen in (F. Rozemond), Postbus 8504, 3503 RM Utrecht. vier verschillende formaten geplaatst worden: Klein (tot 65 woorden), Normaal (tot 130 woorden), Groot (tot 260 woorden) en Zeer groot (tot 520 Naam en logo’s woorden/hele pagina). Voor deze formaten gelden De afkorting PKN wordt zoveel mogelijk vermeden. respectievelijk de volgende tarieven: € 174, € 348, Wanneer het logo van de Protestantse Kerk wordt € 698 en € 1.394. Het aantal woorden wordt gebruikt dient dat volledig (met vaste naamtekst) te berekend met de functie ‘Woorden tellen’ onder worden afgedrukt. Dit in verband met de optimale Extra in tekstverwerkingsprogramma Word. en eenduidige werking ervan. Eigen varianten op dit logo kunnen in Kerkinformatie worden geweiAndere advertenties kunnen worden aangeboden gerd. Andere eigen logo’s, beeldmerken, vignetten bij onderstaand adres. of foto’s zijn uiteraard hartelijk welkom.

Uiterste aanleverdata (zie ook www.pkn.nl/kerkinformatie) Meinummer: 29 maart Juninummer: 26 april Juli-Augustus: 3 juni 2013

De advertentiepagina’s in Kerkinformatie worden vanaf de dag van verschijnen tevens geplaatst op www.pkn.nl > klik rechtsboven op: Vacatures. De redactie van Kerkinformatie is niet verantwoordelijk voor de inhoud van advertenties. Bij de opmaak zal zoveel mogelijk rekening worden gehouden met de wensen van de adverteerder.

Hervormde Gemeente De Hoeksteen te IJsselmuiden en Grafhorst

De Hervormde Gemeente De Hoeksteen te IJsselmuiden en Grafhorst is gesticht op 1 november 1989. De gemeente heeft een snelle groei doorgemaakt. Gestart met 1100 leden in 1990 en gegroeid naar ruim 3000 leden nu waarvan een aanzienlijk aantal als vrijwilliger actief is. We zijn een warme gastvrije gemeente van confessionele signatuur met duidelijk evangelische inslag. De Hoeksteen in IJsselmuiden zoekt een:

pastoraal werker (m/v) voor bijstand in het pastoraat voor 20 uur per week

Wij vragen Minimaal een afgeronde HBO-opleiding theologie Inschrijving in het register van kerkelijk werkers van de Protestantse Kerk in Nederland Bij voorkeur enkele jaren werkervaring Wij bieden Een gemeente met veel activiteiten Een betrokken kerkenraad Een kerkelijk netwerk met gemotiveerde en enthousiaste vrijwilligers Een arbeidsovereenkomst voor de duur van één jaar. Salaris en arbeidsvoorwaarden conform de arbeidsvoorwaardenregeling van de Protestantse Kerk in Nederland. Solliciteren of meer informatie? Voor nadere informatie kunt u contact opnemen met dhr. H.J. Bredewout, voorzitter van de kerkenraad (038) 333 45 80 en ds. A.H. van Veluw, predikant (038) 337 57 95. Uw sollicitatie kunt u uiterlijk 12 april 2013 per brief of per mail richten aan de scriba van de kerkenraad, dhr. L.D. Brink Tuindersweg 7 8271 PJ IJsselmuiden [email protected] Aanvullende informatie over De Hoeksteen kunt u vinden op onze website www.hoeksteenkerk.nl.

Kerkinformatie  •  april 2013

|

De Protestantse Gemeente Warnsveld/Leesten zoekt een parttime

predikant m/v (0,67)

De Martinuskerk

Onze gemeente telt ruim 2.100 leden, waar twee predikanten, ieder voor 67% werkzaam zijn. Op dit moment bestaat een vacature voor een derde parttime predikant (67%). Er is een prachtig kerkgebouw en onze gemeenteleden wonen in het dorp Warnsveld, gelegen bij Zutphen en in Leesten, een wijk van Zutphen met veel nieuwbouw.

Wij zoeken een predikant die: • inzicht heeft in en zich aangetrokken voelt tot de leefwereld van jongeren. De predikant vervult vanuit deskundigheid een inspirerende rol in het Jeugd- en Jongerenwerk in onze gehele kerkgemeenschap. In dit werkveld zijn o.a. jeugdouderlingen actief, alsmede een diaconaal jongerenwerker; • verantwoordelijk is voor het pastoraat in de wijk Leesten met relatief veel jonge gezinnen; • 1 à 2 maal per maand voorgaat in een kerkdienst van de gemeente en op eigen wijze een bijdrage levert aan de verscheidenheid van de zondagse vieringen. Er is ook een mogelijkheid voor een 50% halftime predikant ingeval deze het aandachtsgebied Jeugd- en Jongerenwerk wil laten vallen. In dat geval wordt voor het Jeugd- en Jongerenwerk, in samenwerking met de PG Zutphen, een vacature opengesteld. Wij bieden: • een veelkleurige en gastvrije gemeente; • een enthousiast team; • een prachtige woonomgeving met goede lokale voorzieningen; • de beschikbaarheid van een pastorie.

Nadere informatie, zoals een profielschets van onze kerkgemeenschap en een beleidsplan, is verkrijgbaar bij de secretaris van de Beroepingscommissie en/of via onze website: www.pknwarnsveld.nl. Geïnteresseerden worden verzocht hun sollicitatie vóór 1 mei 2013 te sturen aan de secretaris van de Beroepingscommissie, de heer K. Brouwer, Rijksstraatweg 32, 7231 AG Warnsveld, tel. (0575) 52 65 18. U kunt uw sollicitatie ook per e-mail sturen naar het e-mailadres: [email protected]

De veelkleurige protestantse wijkgemeenten De Gaarde en De Morgenster in Capelle aan den IJssel zijn samen op zoek naar een

predikant (m/v) 100% die een verbindende rol wil spelen in en tussen beide wijkgemeenten, openstaat voor de inbreng van anderen, in kerkdienst en liturgie vernieuwend en inspirerend is voor alle leeftijdsgroepen en samen met een nog aan te stellen kerkelijk werker het pastoraat vorm en inhoud kan geven.

Meer informatie kunt u vinden op onze websites: www.pkndegaarde.nl en www.pkndemorgenster.nl of verkrijgen via de voorzitter van de beroepingscommissie: dhr. P.J. Kroon, tel.nr. 06-11310821.

Uw sollicitatie kunt u vóór 15 april per e-mail richten aan de secretaris van de beroepingscommissie, dhr. F.A.A. Noordman, tel.nr. 06-11869888, e-mail: [email protected]

Wij zenden u graag een informatiepakket toe.

Kerkinformatie  •  april 2013

33

34 |

• advertenties

De Protestantse Gemeente De Rank in Nieuwegein-Zuid zoekt een

kerkelijk werker ouderenpastoraat m/v (16-20 uur per week)

Protestantse Gemeente Echtenerbrug-Oosterzee zoekt een enthousiaste en creatieve

Wij zijn een veelkleurige gemeente met ruim 1000 leden. Wij zoeken een kerkelijk werker die, naast onze full-time predikant, zorg draagt voor het pastoraat aan de oudste leden van onze gemeente. Daarnaast wordt de kerkelijk werker gevraagd maandelijks in één van de zondagse erediensten voor te gaan, zodat er verbondenheid is met de hele gemeente.

Kerkelijk werker

Indien u meer informatie wilt dan sturen wij u graag een profielschets van de functie en van onze gemeente. Hiervoor kunt u contact opnemen met de heer A. (Anne) de Boo, [email protected]; 06-23263680.

Nieuwsgierig? Kijk op: www.pknechtenerbrugoosterzee.nl. Uw reactie graag voor 22 april 2013.

die de predikant ter zijde wil staan in gemeenteopbouw en pastoraat (m.n. leeftijdgroep 25-45 jaar). De vacature betreft 12 uur per week, ofwel 0,3 fte. Het is een aanstelling van één jaar met mogelijkheid tot verlenging.

Bij belangstelling kunt u uw reactie met Curriculum Vitae sturen aan onze scriba A. (Ton) van Ringelestijn, Vledderschans 5, 3432 EN, Nieuwegein [email protected].

Hervormde Gemeente Zuidwolde (Dr.) zoekt een:

De Gereformeerde Kerk van Loosdrecht zoekt een

ervaren predikant (m/v) 0,8 fte, die • Gods woord eigentijds, helder en met enthousiasme uitlegt aan jong en oud • ruime ervaring heeft in meerdere gemeenten (of omgevingen) • oog heeft voor een verzorgde eredienst • zich in wil zetten voor het pastoraat • communicatief sterk is • actief is in catechisatie en gemeentetoerusting • een oecumenische instelling heeft. Onze gemeente telt ruim 400 leden en is pluriform samengesteld. Veel van onze leden doen actief mee aan het werk in en om de kerk. Onze pastorie staat op een goede locatie, in een aantrekkelijke, kindvriendelijke omgeving. Op verzoek wordt uitgebreide informatie verstrekt. Henk Herbert, Van der Helstlaan 23A, 1231 AL Loosdrecht – tel. (035) 582 36 40. e-mail [email protected]. of: Wim Hansma, – tel. (035) 588 83 13. Reactie bij voorkeur voor 20 april 2013

Kerkinformatie  •  april 2013

enthousiaste jeugd-/ jongerenwerker (m/v) 16 uur per week Wij zoeken iemand die: • jongerenwerk aansprekend doet aansluiten bij de belevingswereld van jongeren. • aansluiting vindt met jongeren en een vertrouwensband kan opbouwen. • christelijke levensovertuiging heeft en betrokken is bij zijn/haar kerkelijke gemeente. Werkzaamheden: • Praktisch invulling geven aan het jeugdwerk in de gemeente. • Stimuleren, ondersteunen en organiseren van activiteiten en jongerendiensten. • Inhoudelijke ondersteuning & scholing aan vrijwilligers. • Ontwikkelen jeugdpastoraat en inzet social media. Wat bieden wij: • Aanstelling voor een termijn van 1 jaar, met mogelijkheid van verlenging tot 4 jaar, waarna evaluatie plaatsvindt. Informatie: Bij jeugdouderlingen B. Delsing (06–23776747) of H. Bisschop (06-53211834) en www.hervormdzuidwolde.nl Sollicitatie: Aan voorzitter Jeugdplatform: [email protected] of H. Bisschop, Oosterweg 13, 7921 GA Zuidwolde.

|

Protestantse Gemeente te

Schoorl-Groet-Camp

De Protestantse Gemeente te Schoorl-Groet-Camp zoekt een

ervaren predikant(e) P met compassie, die jong en oud met liefde benadert en weet te binden, die zelf ook gemakkelijk benaderbaar is en zichtbaar wil zijn in de dorpen, P die aandacht geeft aan eredienst, liturgie en gemeentezang, die geïnspireerd is door het oude en nieuwe testament en deze boeken toegankelijk maakt en vertaalt naar onze tijd, P met inzet voor activiteiten buiten de diensten, zoals leerhuizen, thema-avonden, gespreksgroepen, cursussen, P die zich thuis voelt in een pluriforme gemeente en aandacht heeft voor oecumene, P die de vele vrijwilligers inspireert en waar nodig leiding geeft. Schoorl, Groet en Camperduin zijn prachtig gelegen, waardoor veel toeristen onze dorpen en de kerkelijke activiteiten bezoeken. Als we uw belangstelling hebben gewekt, stuur dan voor 1 mei 2013 per e-mail uw sollicitatiebrief en cv naar [email protected]. Nadere informatie en een profielschets van de gemeente kunt u vinden op onze website www.kerkschoorl.nl. Als u vragen heeft, kunt u ook mailen naar bovenstaand emailadres, of bellen met het secretariaat van onze beroepingscommissie, mevrouw Jacomien van Ginkel, (072) 509 35 03.

Protestantse Gemeente te Graft-De Rijp in Oost- en West-Graftdijk, Graft en De Rijp

open

dienstbaar

inspirerend

zoekt een

predikant (m/v) voor 0,8 ft Wie zoeken wij? U, ... als u • ons wilt helpen een open, gastvrije en toekomstgerichte gemeente te blijven; • op een open en onbevangen manier verschillende groepen qua leeftijd en opvattingen weet te binden; • feeling heeft voor wat er in een dorp leeft; • bereid bent ook niet-kerkelijke mensen te inspireren en bij te staan; • communicatief sterk bent en in moderne media een kans ziet; • het woord van God op een inspirende manier weet te vertalen naar deze tijd.

Wat bieden wij u? Veel,

Kerkelijk Werker, Gemeentepredikant of Interim-Predikant nodig?

zoals • een overwegend vrijzinnige gemeente; • een gemeenschap waar cultuur belangrijk is; • een grote groep enthousiaste vrijwilligers die u ondersteunen; • vrijheid om goede ideeën gestalte te geven; • een moderne, vrijstaande woning in de historische kern van De Rijp.

Herkent u zich hierin, stuur dan uiterlijk 21 april 2013 uw sollicitatie aan de secretaris van de beroepingscommissie of vraag bij haar nadere informatie op. Hilda Reijm, Rijperweg 1,1464 MA Westbeemster, [email protected], tel. (0299) 67 35 00 en mobiel 06-13194725.

Het Mobiliteitsbureau kan bemiddelen! www.pkn.nl/mobiliteitsbureau tel. (030) 880 15 05 (ma, di, vr)

Kerkinformatie  •  april 2013

35

36 |

• advertenties

Don atus ver zekert vertro uwd Donatus verzekert kerkgebouwen en wat daar bij hoort, zoals catechese-lokalen, doopvonten, kanselbijbels en orgels. Donatus is een betrokken specialist. Klein genoeg om u persoonlijk van dienst te zijn. Groot genoeg om uw verzekeringsbelangen aan toe te vertrouwen. Samen met u zorgen we ervoor dat wat waardevol is, behouden blijft voor onze kinderen en hun kinderen en hun kinderen…

w w w . donatus. nl tel . 073 - 5 2 2 170 0

Kerkinformatie  •  april 2013